İÇİNDEKİLER. Bölümler ve Bölüm Yazarları Ön Söz Teşekkür İçindekiler Editörlerin Öz Geçmişleri Yazarların Öz Geçmişleri I. BÖLÜM ADLİ SOSYAL HİZMET 1

Transkript

1 İÇİNDEKİLER Bölümler ve Bölüm Yazarları Ön Söz Teşekkür İçindekiler Editörlerin Öz Geçmişleri Yazarların Öz Geçmişleri iii v vi viii xviii xix I. BÖLÜM ADLİ SOSYAL HİZMET 1 Adli Sosyal Hizmet: Adalet Mekanizmasındaki Yeri ve Önemi 2 Genel Bilgiler Adli Sosyal Hizmet Kavramı Adalet Mekanizmasının Soğuk Yüzü ve Adli Sosyal Hizmetin Yeri 4 2. Uygulamada Yaşanan Sıkıntılar 6 3. Adli Sosyal Hizmet Uygulamasında Standartlar ve Etik İlkeler Bahsi 7 Sonuç ve Öneriler 10 Kaynakça 12 II. BÖLÜM ADLİ SOSYAL HİZMETTE ÖNEMLİ KONULAR 15 Türk Adalet Sistemi ve Adliye Teşkilatı Yargı Örgütü Anayasa Yargısı Anayasa Mahkemesinin Yapısı Anayasa Mahkemesinin Görev ve Yetkileri Anayasa Mahkemesinin Denetim Yolları Anayasa Mahkemesi Kararları Adli Yargı Hukuk Mahkemeleri 19 viii

2 İçindekiler ix 3.2. Ceza Mahkemeleri Cumhuriyet Başsavcılığı Yüksek Yargı: Yargıtay İdari Yargı İdare Mahkemeleri Vergi Mahkemeleri İdare ve Vergi Mahkemelerindeki Dava Türleri Bölge İdare Mahkemesi Yüksek Yargı: Danıştay Askerî Yargı Askerî İdari Yargı Uyuşmazlık Yargısı Nöbetçi Hâkim ve Cumhuriyet Savcısı Sistemi Mahkeme Kararlarının İcrası ve İnfazı Yargılama ve Soruşturma Giderleri Hukuk Mahkemelerinde Yargılama Giderleri Ceza Yargılamasında Yargılama Giderleri Adli Yardım Hukuk Mahkemelerinde Adli Yardım Hizmeti Ceza Yargılamasında Adli Yardım Hizmeti Yargı Etiği 28 Sonuç 29 Kaynakça 29 Sosyal Çalışma Görevlilerinin Hukuki Durumu 31 Kaynakça 35 Ceza İnfaz Kurumları Ceza İnfaz Kurumu Kavramı Ceza İnfaz Kurumunun Unsurları Cezaevi Mimarisi Türkiye de İnfaz Kurumlarının Çeşitleri Açık Ceza İnfaz Kurumları Kapalı Cezaevleri Çocuk ve Gençlik Kapalı Ceza İnfaz Kurumları ile Çocuk Eğitim Evleri Gençlik Kapalı Ceza İnfaz Kurumu Çocuk Eğitim Evleri Kadın Ceza İnfaz Kurumları Askerî Cezaevi 51

3 x Adli Sosyal Hizmet: Yaklaşım ve Müdahale 8. İnfaz Personeli ve Ceza İnfaz Kurumlarında Görev Yapan Sosyal Çalışma Görevlileri Ceza İnfaz Kurumlarında Düzen Güvenlik ve Bulundurulabilecek Eşyalar İnfaz Kurumlarında Arama İnfaz Kurumu Düzenine Aykırılık Hâllerinde Uygulanacak Tedbirler Sevk ve Nakil Ceza İnfaz Kurumlarında Ziyaret Ceza İnfaz Kurumlarındaki Çocukların Hakları 55 Kaynakça 57 Adli Viktimoloji Genel Bilgiler Viktimolojinin Tarihçesi Mağduriyet Risk Faktörleri Mağduriyetin Etkileri Suç Fiiline Göre Mağdurlar Çocuk İstismarı Mağdurları Hırsızlık/Yağma Suçu Mağdurları Aile İçi Şiddet/Yakın İlişkide Şiddet Mağdurları İstismara Uğrayan Yaşlılar Israrlı Takip Mağdurları Cinsel Şiddet ve Tecavüz Mağdurları Mağdura Yaklaşım 71 Kaynakça 71 Çocuk Koruma Hukuku Genel Bilgiler Hukukun Genel İlkeleri Uyarınca Çocuğun Korunması Çocuk Ceza Hukukunun Uluslararası İlkeleri Çocuk Koruma Kanununa Göre Çocuğun Korunması Suça Sürüklenen Çocukların Çocuk Koruma Kanununda Yer Alan Yaptırımlar Çerçevesinde Korunması 79 Kaynakça 87 Çocuk İstismarı ve İhmali Genel Bilgiler Patofi zyoloji Çocuk İstismarını Açıklamaya Yönelik Teoriler 91

4 İçindekiler xi 2. Fiziksel İstismar Risk Faktörleri Klinik Belirti ve Bulgular Sarsılmış Bebek Sendromu Munchausen By Proxy Sendromu (Mbps) Duygusal İstismar Etiyoloji Klinik Belirti ve Bulgular İhmal Etiyoloji Klinik Belirti ve Bulgular Cinsel İstismar Etiyoloji İstismarcı Klinik Belirti ve Bulgular Cinsel İstismarın Çocuklar Üzerindeki Etkileri Cinsel İstismar Mağduru Çocuklar ile İletişim Ensest Hastane Çocuk Koruma Birimleri/Çocuk İzlem Merkezleri 116 Kaynakça 119 Kadına Yönelik Şiddet Şiddet Kadına Yönelik Şiddet ve Nedenleri Kadına Yönelik Şiddetin Türleri Fiziksel Şiddet Psikolojik/Duygusal Şiddet Cinsel Şiddet Ekonomik Şiddet Şiddet Uygulayan Erkeklerin ve Şiddete Uğrayan Kadınların Genel Özellikleri Şiddete Uğrayan Kadınların Başvurduğu (Müdahale Edici-Koruyucu ve Önleyici) Kurumlar Sonuç 138 Kaynakça 140 Çocuk Suçluluğunda Gelişim Aşamaları Çocuk Suçluluğunun Önlenmesinde Okul Bazlı Yaklaşım Genel Bilgiler Çocuk Suçluluğunda Gelişim Aşamaları 145

5 xii Adli Sosyal Hizmet: Yaklaşım ve Müdahale 1.2. Çocuk Suçluluğu ile İlgili Teorilerde Okulun Rolü Okula Bağlı Risk Faktörleri ve Çocuk Suçluluğu Çocuklar Arasında Görülen Akran Zorbalığı ve Sanal Zorbalık 151 Değerlendirme ve Öneriler 152 Kaynakça 154 Kadın Suçluluğuna Güncel Bakış Cezaevinde Kadın Olmak ve Temel Problemler Kadın Cezaevleri İçin Kadın Politikası Gerekliliği 162 Sonuç ve Öneriler 162 Kaynakça 164 Ceza Sorumluluğun Değerlendirilmesi Uluslararası Mevzuatta Ceza Sorumluluğu Türk Hukukunda Ceza Sorumluluğu Yaş Küçüklüğü Sağır ve Dilsizlik Akıl Hastalığı Geçici Nedenler, Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma Ceza Sorumluluğun Değerlendirmesinin Hukuki Zemini: Bilirkişilik Bilirkişi Raporu, Uzman Mütalaası Adli Psikiyatrik Değerlendirme Süreci Yetişkinlerin Ceza Sorumluluğunun Değerlendirilmesi Ergenlerin Ceza Sorumluluğun Değerlendirilmesi Biyopsikososyal Faktörler Sosyokültürel Faktörler Ahlaki Muhakeme Düzeyi Hukuki Muhakeme ve Hukuki Bilgi Düzeyi Çocukların Ceza Sorumluluğun Değerlendirmesinde Sosyal İnceleme Raporlarının Yeri Sosyal İnceleme Raporunda İçerik ve Biçim 175 Kaynakça 177 Çocuklarla Adli Görüşmenin Temel Prensipleri: Okul Öncesi Dönem Görüşme Stratejileri Soru Sorma Teknikleri Adli Amaçlı Görüş mede Huni Tekniği Etkin Dinleme Çocuğun Gelişim Evrelerıne Göre İletişim Becerileri: Okul Öncesi Dönem 185

6 İçindekiler xiii 3. Okul Öncesi Çağdaki Çocukla Görüşmede Prensipler 188 Kaynakça 189 Çocukla Adli Görüşme ve İletişim Adli Görüşme Adli Görüşmede Sosyal Çalışma Görevlisinin Tutumu Çocukla Adli Görüşme Aşamaları: İfade Alma Protokolü Çocukla Adli Görüşmeye Hazırlık Çocukla Tanışma Çocuğun Geliş Nedeni/Olay Öyküsü Kriter Bazlı İfade Analizi 201 Kaynakça 202 Çocuk Adalet Sisteminde Sosyal Hizmet Uzmanları Sosyal Hizmetin Tanımı ve Eylem Alanı Çocuk Adalet Sisteminde Sosyal Hizmet Uygulamaları Çocuk Adalet Sistemindeki Sosyal Hizmet Uygulamalarının Tarihsel Gelişimi Çocuk Adalet Sistemi İçerisindeki Birimlerde Çalışan Sosyal Hizmet Uzmanlarının Rol ve Görevleri 211 Sonuç 218 Kaynakça 221 Onarıcı Adalet Uygulamaları ve Türkiye de Ara Buluculukta Sosyal Hizmetin Rolü Onarıcı Adalet Kavramı ve Tarihsel Arka Plan Onarıcı Adalet Programlarının Özellikleri ve Yaygın Olarak Kullanılan Onarıcı Adalet Programları Mağdur-Fail Ara Buluculuğu (Mfa) (Victim Offender Mediation) Toplum ve Aile Grup Konferansları (Community And Family Group Conferencing) Ceza Belirtme Çemberleri (Peacemaking Circle, Healing Circle) Türkiye de Onarıcı Adalet ve Ara Buluculuk Uygulamaları Onarıcı Adalet Uygulamaları ve Ara Buluculukta Sosyal Hizmetin Rolü 231 Sonuç 233 Kaynakça 234 Sosyal İnceleme ve Değerlendirme Sosyal İnceleme ve Değerlendirmenin Gelişim Süreci Sosyal Hizmet Müdahalesinde Sosyal İnceleme ve Değerlendirme 237 Kaynakça 241

7 xiv Adli Sosyal Hizmet: Yaklaşım ve Müdahale III. BÖLÜM ADLİ SOSYAL HİZMETTE YAKLAŞIM VE MÜDAHALE 243 Mağdur Hakları ve Sosyal Hizmet Yaklaşımı Mağduriyet Türleri Mağdur Haklarının Kavramsal Çerçevesi Mağdur Kavramı Suçtan Zarar Gören ve Mağdur Ayrımı Mağdur Haklarının Tarihsel Gelişimi Uluslararası Metinlerde Mağdur Hakları Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin Suç Mağdurlarına Tazminat Ödenmesi Hakkında 27 Sayılı Tavsiye Kararı Şiddet Suçları Mağdurlarının Zararlarının Tazmin Edilmesine İlişkin Avrupa Sözleşmesi Haziran 1985 Tarihli Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin Ceza Muhakemesi Hukukunda Mağdurun Hukuki Durumunun İyileştirilmesine İlişkin 11 Sayılı Tavsiye Kararı Kasım 1985 Tarihli Suçtan ve Yetki İstismarından Mağdur Olanlara Adalet Sağlanmasına Dair Birleşmiş Milletler Deklarasyonu Eylül 1987 Tarihli Mağdura Yardım Edilmesi ve Mağduriyetin Önlenmesi Hakkında Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin 21 Sayılı Kararı Ceza Muhakemesinde Mağdurun Konumuna İlişkin 15 Mart 2001 Tarihli Avrupa Birliği Konseyi Çerçeve Kararı Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesinin Suç Mağdurlarına Yardımla İlgili 14 Haziran 2006 Tarihli ve 8 Sayılı Tavsiye Kararı Suç Mağdurlarının Hakları, Desteklenmesi ve Korunması Hakkında Asgari Standartlar Oluşturmak Üzere Avrupa Birliği Parlamentosu ve Konseyi nin 2012 Tarihli ve 29 Sayılı Direktifi Türk Hukukunda Mağdur Hakları Ceza Muhakemesi Kanununda Mağdur Hakları (Mağdurun Soruşturma Evresindeki Hakları, Mağdurun Kovuşturma Evresindeki Hakları, Mağdurun Diğer Hakları) Hak Kavramı ve Mağduriyet İlişkisi Sosyal Refah ve Sosyal Hizmetin Sosyal Sorunlar ve Mağduriyetle İlişkisi Sosyal Hizmet Yaklaşımı 254 Sonuç 256 Kaynakça 257 Göçmenler, Sığınmacılar ve Mültecilerle Sosyal Hizmet Göç Kavramı ve Ülkemizdeki Gelişimi Göçmenler, Sığınmacılar ve Mültecilerin Yaşadıkları Sorunlar 263

8 İçindekiler xv 3. Mülteci Sorununa Yönelik Üretilen Çözümler Göçmenler, Sığınmacılar ve Mültecilerle Sosyal Hizmet Bütüncül ve Sistemci Bir Bakış Açısı İnsan Hakları Temelli Bir Yaklaşım Güçlendirme Yaklaşımını Kullanma Danışmanlık, Bağlantı Kurma ve Yönlendirme İşlevi Savunuculuk İşlevi 268 Kaynakça 269 Denetimli Serbestlik ve Madde Bağımlılığında Sosyal Hizmet Müdahalesi Denetimli Serbestlik Denetimli Serbestlik Şartları Denetimli Serbestlik Uygulamaları Madde Bağımlılığı Bağımlılık Yapan Madde Türleri Madde Bağımlılığının Ortaya Çıkmasını Etkileyen Faktörler Madde Bağımlılığının Tedavisi Denetimli Serbestlik Kapsamındaki Madde Bağımlılarının Tedavisi Tedavi ve Denetimli Serbestlik Tedbiri Verilen Kişiler Hakkında Sağlık Tesislerince Yapılan İşlemler Erişkin ve Çocuk-Ergen Madde Bağımlılığı Tedavi Merkezlerinde Denetimli Serbestlik Madde Bağımlılığı Tedavisinde Sosyal Hizmet Müdahalesi 285 Kaynakça 289 Boşanma Sürecinde Sosyal Hizmet Uygulamaları Boşanma Boşanmalara İlişkin İstatistiksel Veriler Boşanma Nedenleri Boşanmaya Neden Olan Temel Konular Boşanma Sürecinde Sosyal Hizmet Müdahalesi Aileyle Sosyal Hizmet Boşanma Öncesi Dönem Boşanma Dönemi Boşanma Sonrası Dönem Boşanma Süreci Danışmanlığı 306 Son Söz 308 Kaynakça 308

9 xvi Adli Sosyal Hizmet: Yaklaşım ve Müdahale Sosyal Hizmet Açısından Mobbing Mobbing Nedir? Mobbingin Aşamaları Mobbingin Nedenleri Mobbingin Ortaya Çıkmasında Etkili Olan Kişilik Özellikleri Mobbingin Ortaya Çıkmasında Etkili Olan Örgütsel Özellikler Mobbingin Sonuçları Mobbingin Mağdur Üzerindeki Olumsuz Sonuçları Mobbingin Örgüte ve Topluma Yönelik Olumsuz Sonuçları Sosyal Hizmet Mobbing ve Sosyal Hizmet 317 Sonuç 322 Kaynakça 322 Adli Sosyal Hizmet Açısından Mesleki Bir Rol Olarak Aile Ara Buluculuğu Adli Sosyal Hizmet Adli Alanda Çalışan Sosyal Hizmet Uzmanının Rolleri Ara Buluculuk Rolünün Tanımı Sosyal Hizmet Uzmanının Mesleki Bir Rolü Olan Ara Buluculuk Rolü Ara Buluculuk Süreci Türkiye de Yasal Mevzuat ve Ara Buluculuk Ara Buluculuk Eğitim Programları İçerikleri 338 Sonuç 340 Kaynakça 340 Ötanazi, Hasta Vasiyetnamesi ile Palyatif ve Hospis Bakımına Genel Bir Bakış Ötanazi Kavramsallaştırma ve Ayrımlar Ötanazinin Hukuksal, Etik ve Dinsel Boyutları Hasta Vasiyetnamesi (İleri Direktifler) Hasta Vasiyetnamesinin Hukuksal Boyutu Palyatif Bakım ve Hospis Kuruluşları Ölümün Eşiğinde Olanlar İçin Hastanenin veya Evin Alternatifi Olarak Hospisler Türkiye de Durum ve Örgütlenme Sosyal Hizmet ve Palyatif Bakım 358 Sonuç 359 Kaynakça 361

10 İçindekiler xvii İngiltere de Çocukların İhmal ve İstismardan Korunmasına İlişkin Sosyal Çalışma Uygulamaları ve Adli Süreçler İngiltere de Geçmişten Günümüze Çocuk İhmal ve İstismarının Kısa Tarihçesi İngiltere de İhmal ve İstismara Yönelik Sosyal Çalışma Uygulamaları ve Adli Süreçler Bakım Gereksinimi Olan Çocuklara Yönelik Adli Süreçler Sosyal Çalışma Müdahalesinin İzleme ve Değerlendirme Aşaması 379 Kaynakça 379 EKLER 381 Ek I Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme 382 Ek II Denetimli Serbestlik Hizmetleri Yönetmeliği 392 Ek III Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunu 438 Ek IV Ceza İnfaz Kurumlarının Yönetimi ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Tüzük 472 Ek V Çocuk Koruma Kanunu 528 Ek VI Ek VII Ek VIII Ek IX Çocuk Koruma Kanununa Göre Verilen Koruyucu ve Destekleyici Tedbir Kararlarının Uygulanması Hakkında Yönetmelik 538 Özgürlüğünden Yoksun Bırakılmış Çocukların Korunmasına İlişkin Birleşmiş Milletler Kuralları (Öyb (Havana) Kuralları) 549 Birleşmiş Milletler Çocuk Adalet Sisteminin Uygulanması Hakkında Asgari Standart Kurallar (Pekin (Beijing) Kuralları) 559 Çocuk Suçluluğunun Önlenmesine İlişkin Birleşmiş Milletler Yönlendirici İlkeleri (Riyad İlkeleri) 573