Hafif hasarli. Orta hasarli. Fay sistemi. Yarali / Can kaybi. Düsünceler. (erg) kaybi. hasarli + yikik

Transkript

1 Çizelge 1 Türkiye de ( ) dönemi hasar yaratan (M s 5.5 ) depremler ile ilgili karakteristik büyüklükler Tarih Saat Yer N E h Ms (Ms)ort. Io E Can (km) D.A.D KOERI Eyidogan (erg) kaybi Yarali Agir + yikik Orta Hafif Fay sistemi Yarali / Can kaybi Düsünceler Malazgirt fayi Kagizman VIII 1 8.4E K.D.A.F Erzurum VIII 1 1.6E K.D.A.F Ayvalik-Edremit VIII 1 *** E.G.S Edremit körfez fayi Çankiri IX 1 3.3E K.A.F Zara E K.A.F Malazgirt IX Patnos X Ardahan VII 1 6.1E+20 > K.D.A.F Çemisgezek IX 1 1.4E D.A.F Foça IX E.G.S Enderes IX 1 2.9E+21 K.A.F Karamürsel VII 1 6.1E+20 K.A.F Osmancik VII 1 1.6E+21 K.A.F Mürefte X 6.7E * 466* 5540* K.A.F Gemerek VII 1 3.3E+20 K.A.F Burdur IX E.G.S Burdur fayi Tokat-Samsun X 3.6E K.A.F Almus -Tokat VIII 1 8.4E+20 K.A.F Soma IX E.G.S Soma fayi Sultandagi VIII 1 E.G.S (Argithan fayi) Pasinler IX K.D.A.F Erzurum fay zonu Afyon-Dinar VIII E.G.S Finike VIII H.K.Y Rodos -Girit IX 1 H.K.Y Kars VIII 6.1E K.D.A.F Izmir-Torbali IX E.G.S Emet VIII Sivas-Su Sehri VIII 1.6E K.A.F Hakkari siniri X B.B.K Gökova IX 1 H.K.Y Gökova segmenti Denizli-Çivril VIII E.G.S Bingöl-Çapakçur VII 1 6.1E D.A.F Erdek IX 7.5E K.A.F Digor VIII Kirsehir IX O.A.B Kirsehir fayi Izmir-Dikili IX E.G.S Tercan VII K.A.F Erzincan X-XI 4.4E K.A.F dönemi K.A.F depremlerini tetiklemistir Kayseri-Develi VIII O.A.B Yozgat VIII 3.3E K.A.F Mugla VIII E.G.S Van-Ercis VIII Ercis fayi Erzincan VIII 8.4E K.A.F 1

2 Çizelge 1 in devami Mugla VIII E.G.S Bigadiç-Sindirgi VIII 1.6E K.A.F Osmancik VIII 2.4E K.A.F Çorum E K.A.F Niksar-Erbaa IX 2.6E K.A.F Hendek IX 7.5E K.A.F Tosya-Ladik IX-X 4.9E K.A.F Bolu-Gerede IX-X 4.9E K.A.F Mudurnu E K.A.F Gediz-Usak VIII E.G.S Ayvalik-Edremit IX E.G.S Adana-Misis VIII 1.1E D.A.F Van Denizli IX 1, E.G.S Kadinhan-Ilgin VIII E.G.S Varto-Hinis VIII 6.1E K.D.A.F Izmir-Karaburun IX E.G.S Karliova IX Doguda K.A.F ile D.A.F in kesisim yeridir Iskenderun H.K.Y Kursunlu IX 1.9E K.A.F Hasankale VIII 6.1E K.D.A.F Misis -Ceyhan VIII 2.4E D.A.F Yenice-Gönen IX 6.7E K.A.F Karaburun VII 1 E.G.S Kursunlu VIII 2.1E K.A.F Aydin-Söke IX E.G.S Eskisehir VIII O.A.B Eskisehir fayi Fethiye-Rodos IX H.K.Y Bolu-Abant IX 3.6E K.A.F Köycegiz VIII E.G.S Marmaris VIII E.G.S Denizli VII E.G.S Çinarcik-Yalova VIII 2.9E K.A.F Malatya VIII O.A.B 4.5 Malatya fayi Manyas IX 2.6E K.A.F Denizli-Honaz VIII E.G.S Viransehir-Liçik K.A.F Varto VIII 3.3E K.A.F Varto IX 1.9E K.A.F 0.6 Varto segmenti döneminde önemli sismik aktivite göstermistir Adapazari IX 4.9E K.A.F Pülümür-Kigi VIII 2.1E K.A.F Akyazi E K.A.F Amasya-Bartin VIII 5.5E K.A.F Fethiye VII H.K.Y Gönen VII 1 4.5E K.A.F Demirci VIII E.G.S Demirci fayi

3 Çizelge 1 in devami Demirci E.G.S Demirci fayi Alasehir VIII E.G.S 4.5 Gediz grabeni Karaburun VIII E.G.S Gediz IX E.G.S Çavdarhisar VIII E.G.S Demirci VIII E.G.S Demirci fayi Ivrindi VII Burdur VIII E.G.S 2.6 Burdur fayi Bingöl VIII 1E D.A.F 0.8 Göynük fayi Izmir VII E.G.S Gelibolu VI 1 5.5E K.A.F Lice VIII B.B.K Ardahan VIII 1 2.4E K.D.A.F Çaldiran-Muradiye IX 4.9E K.D.A.F Karaburun VII E.G.S Biga VIII 1.6E K.A.F Erzurum-Horasan VIII 1.4E K.D.A.F Erzurum-Balkaya VIII 8.4E K.D.A.F Malatya-Sürgü VIII O.A.B Sürgü-Malatya VIII O.A.B 20 Erzurum fay zonu Malatya fayi Kuyucak-Denizli E.G.S Kars-Akyaka X 1.9E K.D.A.F Erzincan-Tunceli VIII K.A.F Pülümür VII 6.1E D.A.F Doganbey VII - 55 E.G.S Dinar VIII E.G.S Kigi VI 4.5E K.A.F ve D.A.F kesisme noktasi civari Mecitözü VI 3.3E K.A.F Adana-Ceyhan VIII 1.1E D.A.F Dogu Marmara X 3.2E K.A.F Düzce IX 1.3E K.A.F Orta-Çankiri VII 7.9E K.A.F Sultandagi VII E.G.S Sultandagi E.G.S 7.5 Sismik aktivitesi yüksek bir faydir (20-30 yilda bir) Pülümür ** E D.A.F 10 6 **** Urla E.G.S Bingöl ** VIII 7.9E K.A.F ve D.A.F kesisme noktasi civaridir Erzurum-Askale Askale fayi K.D.A.F Erzurum-Askale (M s>7 üretebilecek bir faydir) Agri-Dogu Beyazit ** ** K.D.A.F 2 DoguBeyazit fayi

4 Açiklamalar : Ms= Depremin yüzey dalgasi büyüklügü Mw= Depremin moment büyüklügü (bu kavram özellikle büyük depremler için gelistirilmistir) Md= Depremin süre cinsinden büyüklügü h= Hiposantir derinligi (km) Io = Episantirdaki siddet (Modified Mercalli -MM cinsinden) E = Depremin enerji büyüklügü -dogrultu atimli faylanma için- (erg) AÇIKLAMALAR K.A.F = Kuzey Anadolu Fay Sistemi (Dogu'da Karliova kesisim noktasindan baslar batiya dogru bir kol Sapanca ve Marmara denizinden Saros körfezine uzanir, diger kol Geyve-Iznik, Bandirma ve Biga üzerinden Ege denizine devam eder. K.A.F dogrultu atimli ve sag yönlü bir fay sistemidir) E.G.S = Ege Graben Sistemi (D-B dogrultulu normal faylar ile sinirlandirilmis bir çok bloktan meydana gelmektedir. Bu bloklar arasinda D-B uzanimli grabenler yer almaktadir. Bölge genel olarak KKD-GGB yönlü bir çekme rejiminin etkisi altindadir. Bu bölge kuzeyden güneye dogru Edremit körfezi, Bakirçay-Simav grabeni, Gediz-Küçük Menderes grabenleri, Büyük Menderes, ve Gökova Körfezi grabenleri mevcuttur. E.G.S'nin Edremit Körfezini içine alan kuzey kesimi K.A.F' in (yatay atimli) da etkisi altinda kalmaktadir). Dogu Anadolu Sikisma Bölgesi = Kuzeyden güneye dogru K.D.A.F, K.A.F'in Karliova dogusundaki faylanmalari (Varto, Çaldiran, Ana Güncel Fay vb.) ve Bitlis Bindirme Kusagi (B.B.K)'ndan olusur. Bu bölgede kirilma potansiyeli yüksek 4 sismik bosluk mevcuttur (Ardahan, Çayirli-Askale, Van, Yüksekova). D.A.F = Dogu Anadolu Fay Sistemi (Karliova'dan baslar güneybatiya Türkoglu kavsagina kadar devam eder, burada 3-4 kola ayrilir. K.D.A.F = Kuzey Dogu Anadolu Fay Sistemi (D.A.F'in Karliova kesisim noktasinin kuzeydogusundan Ermenistan'a uzanan diger kolu K.D.A.F olarak isimlendirilir). Genis bir kesme zonudur. Birbirine paralel olarak gelismis KD-GB dogrultulu, sol yönlü ve ters bilesenli bir çok kisa fay segmentinden olusur. Bu faylarin baslicalari Akdag, Askale, Dumlu ve Çobandere faylaridir. K.D.A.F ile Karliova-Muradiye arasinda KB-GD dogrultulu, sag yönlü dogrultu atimli faylar mevcuttur : Balikligöl, Çaldiran, Dogubeyazit, Tutak ve Karayazi faylari. B.B.K = Bitlis-Zagros bindirme kusagi, Kahramanmaras ile Yüksekova arasinda, güneye yönelmis ters faylardan meydana gelir. Bu bölge toplam 1500 km uzunlugunda ve 60 m genisligindedir. O.A.B = Orta Anadolu Ova Bölgesi (kuzeyde KAF, batida EGS, güneyde H.K.Y arasinda kalmis genis bir bölgeyi kapsar. Bu bölgede K.A.F ve D.A.F'tan ayrilmis Kirikkale, Almus, Ovacik-Malatya, Sürgü faylari ile Tuzgölü, Ecemis, Inegöl-Eskisehir, Kirsehir-Keskin, Aksehir bagimsiz faylari mevcuttur H.K.Y= Helenik Kibris Yayi (Türkiye'nin güney kiyisi yakinlarinda, Girit'in güneyinden geçerek Rodos adasinin güneyinden Fethiye körfezine uzanir. Antalya Körfezi, Kibris kuzeyi ve Iskendurun körfezi arasinda içbükey bir kavis yapar). Bu fay sistemi üzerinde deprem potansiyeli olan 4 sismik bosluk mevcuttur : Zafer sismik boslugu [Iskenderun Körfezi-Zafer Burnu (Kibris) arasi], Antalya sismik boslugu [Arnavut burnu (Kibris)-Antalya Körfezi arasi], Aksu segmenti (Antalya körfezi kuzeyi) ve Gökova segmenti. Zafer ve Antalya sismik bosluklari (son deprem 1735'de olusmustur) yüksek deprem riskine sahiptir. * D.A.D 'a ait verilerdir. Eyidogan ve arkad. (1991), Ambraseys, Finkel (1987)'kaynaginda ise Trakya tarafinda 2836 can kaybi, 7535 yarali, yikik, ve 15000'den fazla yapi mevcuttur.trakya tarafinda yikik haldeki yapi sayisi toplam yapilarin % 73.6'si, Anadolu tarafinda ise % 42.7'sini olusturmustur. ** M d cinsinden *** Yüzlerce ev oturulamayacak hale gelmistir. **** K.A.F in dogu ucundaki sismik bosluklar olan, Yedisu 1784 (M > 7.0, 5000 can kaybi) den beri ve Palu-Sincik arasi fay parçasi 1789 (ilkinden 5 sene sonra meydana gelmistir can kaybi) dan beri suskundur ve yüksek gerilme altindadir. Her iki fay parçasi da yüksek deprem riskine sahiptir (Demirtas, D.A.D, 2003) 1 Deprem büyüklükleri Eyidogan ve arkadaslari (1991) kaynaginda atif verilen Ambraseys ve Finkel (1987) ve Ambraseys (1998)'e ait verilerdir. Bazi depremlerde ölü ve yarali sayisi için gazetelere atif verilmistir. 2 T.B.M.M'ne sunulan belgeden alinmistir Haziran 1945'de baslayip 1946'ya kadar süren bir deprem dizisidir. 4 Öncü sok ana soktan 83 sn önce olmustur. Bölge sakinleri disari kaçmislar, can kaybi daha az olmustur Agustos Varto depreminin biri 7 Mart digeri 13 Temmuz 1966'da olmak üzere 2 adet öncü depremi olmustur.

5 6 Ambrasey (1988)'e göre depremin kendi büyüklügüne yakin bir öncü soku ( ) bulunmaktadir. Hasar her iki depremin etkisini içerir. 7 Depremden yaklasik 7 saat önce öncü deprem meydana gelmistir Eylül 1995'deki öncü deprem ile baslayarak 1 Ekim tarihli ana soka kadar bir seri deprem olusmustur, bu da bina sayisini arttirmistir. 9 M w cinsinden verilmistir. 10 Deprem Ovacik fayi üzerinde olusmustur (Fay KAF ile o açi yapmaktadir, DAF a ise paraleldir.) Bazi artçilar ise KAF dogrultusundadir (Aydan, 2003). 11 USGS e ait olup moment büyüklügü (M w ) cinsindendir. 12 M L depremin lokal büyüklügüdür. Depremin ürettigi enerji -dogrultu atimli faylanma- log E =1.36 M s (Bayrak, Yilmaztürk, 1999) bagintisi ile hesaplanmistir. Kaynaklar : Arioglu, E., Arioglu, N., Girgin, C. Aktif Faylarin Depremsellik Parametrelerinin Kestirilmesi, Hazir Beton, Ocak Aydan, Ö. 27 Ocak 2003 Pülümür Depremi, 28 Ocak Bagci, G., Yatman, A., Özdemir, S., Altin, N. Türkiye de Hasar Yapan Depremler Deprem Arastirma Dairesi Bülteni, no 69, Ankara, s Bayrak,Y,Yilmaztürk A. Türkiye ve Civarinda Sismik Moment ve Gerilim Dagilimi Hacettepe Üniversitesi Yerbilimleri Uygulama ve Arastirma Merkezi Bülteni,No 21,1999. Demirtas, R., Yilmaz, R. Türkiye nin Sismotektonigi, Demirtas, R. 27 Ocak 2003 Pülümür (Tunceli)-Yedisu Depremi Deprem Arastirma Dairesi Sismoloji Grubu 1 Mayis 2003 Bingöl Depremi Ön Rapor Deprem Arastirma Dairesi 12 kasim 1999 Düzce Depremi Raporu, Ed: B.Özmen, G.Bagci, Kasim 2000, Ankara. Eyidogan, H., Güçlü, U., Utku, Z., Degirmenci, E. Türkiye Büyük Depremleri Makro Sismik Rehberi ( ), I.T.Ü. Jeofizik Müh. Bölümü, Inan, E., Çolakoglu, Z., Koç, N., Bayülke, N., Çoruh,E Yillari Arasi Ivme Kayitlari Olan Deprem Katalogu, Deprem Arastirma Dairesi, Temmuz Meclis Arastirma Komisyonu Raporu, Aralik Internet kaynaklari