gündemi flubat Ege Bölgesi Sanayi Odas Ad na Yönetim Kurulu Baflkan Tamer TAfiKIN Mustafa KALYONCU (Genel Sekreter)

Transkript

1

2 fiubat 2007 YIL: 23 SAYI: 273 SAH B Ege Bölgesi Sanayi Odas Ad na Yönetim Kurulu Baflkan Tamer TAfiKIN SORUMLU MÜDÜR Mustafa KALYONCU (Genel Sekreter) YAYIN CRA KOM TES Tamer TAfiKIN Nedim KALPAKLIO LU Haluk TEZCAN Mustafa KALYONCU Nedim AT LLA Mustafa SÖNMEZ Özlem BALCI YAYIN SORUMLUSU Mehmet Ali SÜTLÜ GRAF K & TASARIM Kerem AKSOY YAYIN DANIfiMA KOM TES rfan ACAR, fiener AKGÜN, Say l D NÇSOY, Cihangir HÜR, Semih SEVAL, Halit fiah N, Vedat ÖZYAVRU, Hüseyin VATANSEVER, Cengiz ÜNERDEM, Nadir ERD R, Gani GÜMÜfi, Gürbüz SALGAR, Halit KAZMA, Ejder AZMAK, Ali fiems O LU, brahim AHTIKALMAZ, Metin AKDAfi, Murat KURTALAN, Tuncer VARDARCI, Asuman MEMEN, Yavuz ÖZMAKAS, Prof. Dr. Semra C R K, Prof. Dr. fievket GÖKPINAR, Prof. Dr. Altan LÖK, Prof. Dr. Serdar Tezcan, Prof. Dr. Ayfle GÜL, Prof. Dr. Beno KURYEL, Doç. Sevil YEfi LPINAR, Yrd. Doç. Ali KABAKÇI, Yrd. Doç. P nar NAR N, Yrd. Doç. Deniz KIZILSÜMER, Yrd. Doç. Gül Mehpare KURTO LU, Yrd. Doç. Nesrin ADA, Yrd. Doç. Hasan DEM RKAN, Enver TÜRKO LU YAYINLAYAN KURULUfi Ege Bölgesi Sanayi Odas Vakf ktisadi flletmeleri YÖNET M YER Ege Bölgesi Sanayi Odas Cumhuriyet Bulvar No: 63 ZM R Tel. : Faks : e-posta : ebsohaber@ebso.org.tr BASKI TÜKELMAT A.fi Sokak No: 16 Ç narl / ZM R Tel. : Faks : Ebsohaber, Ege Bölgesi Sanayi Odas n n Ayl k Yay n Organ d r. Ebsohaber de yay nlanan yaz lar kaynak gösterilerek al nt yap labilir. Ebsohaber de yeralan yaz lar aksi belirtilmedikçe EBSO nun resmi görüflünü yans tmaz. mzal yaz larda belirtilen görüfller sadece yazarlar na aittir adet bas lm flt r. Bask Tarihi: 26 fiubat 2007 flubat gündemi BAfiYAZI KALKINMA ZM R DEN BAfiLIYOR EGE N N DEVLER NE ALKIfi SANAY DE E T M ZAMANI SANAY C N N ARA ELEMANA HT YACI VAR ÜRKÜTEN KARANLIK TERÖR GEREKEN CEVABI ALACAK fi DÜNYASININ AYIRIMCILIK SYANI ZM R DE BÜYÜK YATIRIMCIYA YER YOK TAfiKIN: AKILCI KARARLAR ALINMALI KÜÇÜK: SANAY C KOfiMAYA HAZIR EGEL SANAY C N N ÖNCEL ST KRAR NfiAATA ÖZEL TEFE HUBUBATTA HEDEF KAL TE ÖZEL SEKTÖRÜN KUR R SK BÜYÜK GÖSTERGELER AYAKKABININ ÇIKIfiI HRACATTA ÜRÜNÜN NÜFUS KA IDI BARKOD HEDEF ABD YE DAHA FAZLA HRACAT YUNAN KONSOLOSUNDAN fiadamlarina V ZE KOLAYLI I KRUVAZ YERE PLAN fiart EGE YE ALMAN GAZETEC DESTE AFR KA PAZARINDA fi MD DEN YER N Z ALIN H SARCIKLIO LU NUN EGE TURU fi VE SANAT DÜNYASI EBSO DA BULUfiTU NE, NEREDE, NE ZAMAN fi TEKL FLER

3 BAfiYAZI Tamer TAfiKIN Ege Bölgesi Sanayi Odas Yönetim Kurulu Baflkan De erli Sanayici Dostlar m, S n rlar n n kalkmas ile serbest ticaretin getirdi i imtiyazlar, Dünyay büyük bir pazara dönüfltürdü. Bu büyük pazarda k yas ya bir rekabet var. Birbiriyle içte ve d flta mücadele eden çok say da firma sözkonusu. Maliyet avantaj sa lamak, bu mücadelenin en önemli silah haline geldi. Kalite ve fiyat biliyoruz ki rekabet gücü sa l yor ancak, tek bafl na yeterli de il. Rekabet gücü; ülkenin üretti i mal ve hizmetlerin dünya piyasalar nda sahip oldu u pay olarak firma, endüstri ve ulusal düzeyde tan mlan yor. Rekabetçi bir üstünlü ün sürdürülebilir olarak sa lanmas için gereksinim duyulan bütün çabalar, sadece firma düzeyinde de il her düzeydeki iradeler aras nda yayg n ve yo un bir rekabet oluflturmaktad r. Sürdürülebilirlik için Dünyan n her taraf ndaki piyasalarda k yas ya rekabet eden firmalar, bunun yan s ra ülke s n rlar nda yerleflik firmalar n rekabet güçlerini ve halk n refah n artt rmak için de çaba harcamal ve rekabet etmelidir. Firmalar, birinin kayb di erinin kazanc fleklinde rekabet ederken ülkelerinin elde edecekleri üstünlüleri göz ard etmemelidir. Çünkü rekabet gücünün artmas için ayn zamanda refah ve yaflam standard nda da art fl sa lanmas gerekir ki; bu ayn zamanda ulusal politikalarla desteklenmesi ve çal fl lmas gereken bir konudur. Ancak ne Rekabet etmek Serbest piyans n varl devlete olan ihtiyac ortadan kald rmaz. Devlet oyunun kurallar n tesbit etmek ve bu kurallar uygulamak için gereklidir. Piyasan n görevi, politik araçlar kullanarak al nan karar ve uygulama alanlar n ve devletin do rudan oyuna kat lmak istedi i alanlar daraltmak ve s n rlamakt r. Milton Friedman yaz k ki rekabetin koflullar, ülkelerin global piyasalarda daha fazla pay kapmas için orta ve uzun vadede yaflam kalitesini düflürecek uygulamalara baflvurarak rekabet etmelerini destekler. Rekabet politikas izlenirken, rekabetin ortadan kalkmas veya serbest piyasa düzeninden sapmalar n olmas durumunda; rekabeti düzenlemeye yönelik olarak tüketicinin refah kayb na yol açan kartel ve benzeri anlaflmalar n engellenmesi, flirket sat nalma ve birleflmeleri yoluyla piyasada tekelleflmenin önlenmesi, hakim piyasa koflullar n n düzenlenmesi gerekir. Devletin piyasay düzenleme, piyasa baflar s zl klar n ortadan kald rmadaki rolü ve rekabet gücünü artt rmaya yönelik destekleri baz durumlarda hayati bir öneme sahip olabilir. Bir ülkenin, tek bafl na rekabet düzeyini yükseltmesi ve sürdürmesi gerekir. Bunun için; ulusal rekabet gücü, ayn zamanda da yaflam kalitesi artmal, uluslararas piyasalar n koflul ve standartlar na uygun malhizmet üretme yetene i kazanmal d r. Bu noktada, üretici kesim ile kural koyucular n rekabet gücü sa lama ile refah toplumu olma aras ndaki iliflkiyi göz ard etmeden, dünya pazar nda ulusal bir güç olmak için ortak hareket edebilmesi kaç n lmazd r. De erli Sanayici Dostlar m, Rekabet, sonuçta insanl a hizmet etmekte ve ancak yap c oldu u sürece fayda sa lamaktad r. Al m gücü olamayan bir pazar yerel, ulusal yada uluslar aras düzeyde ekonomik de er tafl mamakta ve beraberinde sosyal birçok sorunu getirmektedir. Rekabet etmek demek, yok etmek demek olarak alg lanmamal, rekabet gücü kazanman n yolunun birliktelikten geçti i unutulmamal d r. 3

4 KAPAK E T E K A do ru L E F Küresel Korkutan tahminler Paris'te 130 ülkeden 500 kadar delegenin kat l m yla küresel s nman n etkilerinin tart fl ld toplant n n son gününde BM'nin merakla beklenen klim Raporu aç kland. Bilim insanlar n n raporu korkutucu tahminler içeriyor. S cakl k kavuracak Zehirleyen ülkeler Raporda 2100'e kadar s cakl n 1.8 ila 4 derece artaca ve okyanuslardaki su seviyesinin 18 ile 59 santimetre yükselece i kaydedildi. Daha fliddetli f rt nalar n görülece i ve s cakl k dalgalar n n daha s k yaflanaca belirtildi. Dünyan n en geliflmifl 8 ülkesi, zehirli gaz sal m nda her zaman oldu u gibi bafl çekiyor. G8'leri, spanya, Ukrayna ve Polonya izliyor. Türkiye ise ikinci grubun hemen arkas nda yer al yor. ebsohaber 4 flubat 2007

5 KAPAK BM Hükümetler Aras klim De iflikli i Uzmanlar Grubu'nun beklenen ' klim Raporu' aç kland BM klim Program 'n n sorumlular ndan Achim Steiner'e göre, "2007'de do acak çocuklar daha s cak bir dünyada, meteorolojik koflullar n dikkate de er biçimde de- iflti i ve deniz seviyesinin yükseldi i bir dünyada yaflayacak"t. Birleflmifl Milletler Hükümetler Aras klim De iflikli i Uzmanlar Grubu'nun beklenen " klim Raporu" 2 fiubat 2007 de aç kland. Rapor tek kelimeyle ürkütücüydü. Çünkü dünya iklimindeki de iflmenin geri döndürülebilir noktay art k aflt n ve bundan böyle farkl bir gezegende yaflamak zorunda kalaca m z ortaya koyuyordu. BM klim Program 'n n sorumlular ndan Achim Steiner 'e göre, "2007'de do acak çocuklar daha s cak bir dünyada, meteorolojik koflullar n dikkate de er biçimde de iflti i ve deniz seviyesinin yükseldi i bir dünyada yaflayacak" t y l na kadar s cakl n derece aras nda artmas, okyanuslarda su seviyesinin cm. yükselmesi, sera etkisinin ço almas, su kaynaklar n n tükenmesi, birçok canl türünün ortadan kalkmas bekleniyordu. 1992'deki uyar Asl nda bundan 15 y l önce, Kas m 1992'de dünyan n önde gelen 1700 bilim insan bir "uyar " yay mlayarak, yaklaflan tehlikeyi haber vermifllerdi. "Union of Concerned Scientists" imzal bildiride, "Bizler, yani dünya biliminin önemli üyeleri tüm insanl olabilecekler konusunda uyar yoruz. Dünyan n ve üzerindeki yaflam n kurtar lmas için büyük bir de iflim gereklidir" deniyordu. "Atmosferdeki öldürücü gazlar n ulaflt düzey" in sadece insan etkinliklerinin sonucu oldu unu belirten bildiri, kullan lan fosil yak tlardan ç kan karbondioksit gaz n n ve baflta ya mur ormanlar olmak üzere orman örtüsünde görülen -yine insan kaynakl - azalman n küresel iklim de iflikliklerine neden oldu unu ve olaca n aç kl yordu. Bu konuda tafl nan sorumluluk hakk ndaki de erlendirme de çok ilginçti: "Bugün için dünyay en çok kirleten uluslar, geliflmifl uluslard r. Onlar n tüketim al flkanl klar azalt lmal d r, e er bunu baflarabilirsek global kirlenmenin nedenlerini de azaltabiliriz." Sonuç bölümünde, dünyan n s n rl kapasitesinin bilinmesi ve insan n do a ile iliflkisinin yeniden tan mlanmas gere ine dikkat çeken bildiri, "Yeni bir ahlak anlay fl gereklidir, yeni bir tav r dünyan n ve kendimizin korunmas için gerekli sorumlulu u sa layacakt r" diyordu. Yol ayr m 1992'nin görece umutlu "uyar " lar ndan sonra, uranyumlu bombalar da dahil olmak üzere her türlü silah n denendi i büyük bölgesel savafllardan (Afganistan ve Irak) da geçerek, günümüzün geri dönülmez iklim de iflimi noktas na ulaflt k. Raporlarda üç temel nokta dikkat çekiyor: 1- Tek sorumlu insan; 2- Sanayileflme ve tüketim ekonomisinin etkisi belirleyici; 3- Yeni bir ahlak anlay fl flart. Do ada, insan d fl nda, dünyan n ekosistemini tahrip eden bir baflka canl yok, tam tersine tüm canl lar sistemi besliyor y l nda do acak çocuklar daha s cak bir dünyada, meteorolojik koflullar n dikkate de er de iflti i bir dünyada yaflayacak. Sadece insan, gezegenin atmosferini, iklimini bozuyor, küresel felaketi tetikliyor. nsan n bu sorumlulu u, insan-merkezci bak fl n da bafltan sona sorgulanmas n gerektiriyor. Sanayileflme ve tüketim ekonomisi sarmal n n, otopsi masas na yeniden yat r lmas flart. Küresel s nma raporunun yay mland ve otomotiv sanayisinin y k c etkilerinin belgelendi i gün bile, "otomobillerin yerini rayl sistemlerin alaca bir ulafl m modeli"ni "enerjimizi ziyan edecek bir ütopya" olarak gören zihniyet art k flapkas n önüne koymak zorunda. Ama onun yan s ra, 19. yüzy l n demiryollar, kömür ocaklar ve hava kirlili iyle bütünleflmifl "kalk nmac, sanayileflmeci" anlay fl n insanl n en güzel "ütopyas "yla birlefltirmifl, baflar s z kalan bu "organ nakli"nin ard ndan, y k l rken de insanl a bir Çernobil hediye etmifl zihniyet de sorgulamadan pay na düfleni mutlaka almal. Balta girmemifl ormanlar, do al örtüleri, dumanlar savuran lokomotiflerle yararak ilerleyen ve her yere "uygarl k tafl yan beyaz adam" imgesi, bugün gelinen k yamet arifesi noktas ndan yeniden de erlendirilmeli. Çi nene çi nene sak za dönüflmüfl ikici (düalist) düflünme tarzlar bir yana konup, insan n do al dengenin ve ekosistemin parças olmaktan ne zaman ve nas l ç kt sorgulanmal, insan-merkezci ve kalk nmac (hem kapitalist, hem sosyalist) bak fl aç lar na "ütopya" gibi gelen fleylerin, asl nda çok daha "global" bir perspektiften bak ld nda, bu gezegendeki hayat n vazgeçilmez flartlar olduklar görülmelidir. Suçlu yüzde 90 insan Evet, "beyaz adam" bir yol ayr m nda: Ya do ayla uyumsuz bu sistemin verilerini tek gerçek olarak kabul etmekten, akl n bu sistem içine hapsetmekten vazgeçecek; ben nereye gidiyorum sorusuyla birlikte yeni bir aray fl içine girecek ve hâlâ kurtar labilecek olanlar kurtaracak. Ya da "ütopyalara ziyan etmedi i enerjisi"yle birlikte cehenneme giden yolun aymazl k "raylar "n döfleyecek. Küresel s nman n etkileri konusunda bilim insanlar n n dün aç klad rapor korkutucu tahminler içeriyor. Küresel s nmaya dair mevcut bulgular n zararl etkilerinin 21. yüzy lda, 20. yüzy ldakinden daha büyük olaca n n belirtildi i BM raporunda, 2100 y l na kadar s cakl n 1.8 ila 5

6 KAPAK 4 derece artaca ve okyanuslardaki su seviyesinin 18 ile 59 santimetre yükselece i kaydediliyor. Fransa'n n baflkenti Paris'te düzenlenen " klim De iflikli i" konulu panelde bir araya gelen bilim insanlar ve bürokratlar, küresel s nma konusunda iç karartan görüfller belirterek gelecek için korkunç tahminlerde bulundular. 130 ülkeden 500 kadar delegenin kat l m yla Paris'te bir araya gelen uzmanlar n kat l m yla 5 gün süren toplant n n son gününde BM'nin merakla beklenen klim Raporu da aç kland. Dün aç klanan Hükümetler Aras klim De iflikli i Uzmanlar Grubu'nun (H - DUG) 21 sayfal k raporunda, küresel s nman n, son 50 y lda yüzde 90 oran nda insan eliyle yarat ld ve as rlarca sürece i belirtildi. BM Çevre Program Baflkan Achim Steiner, bu sonucun alt - n çizerek raporun bulgular n n, art k son 50 y lda artan s cakl klara neyin yol açt konusundaki tart flmalara bir nokta koymas gerekti ini söyledi. NELER YAPMALIYIZ? fiiddetli f rt nalar H DUG Baflkan Rajendra Pachauri, raporu, "daha önceki araflt rmalar n birkaç ad m ötesine giden çok etkileyici bir belge" olarak nitelendirdi. Raporda 2100'e kadar s cakl n 1.8 ila 4 derece artaca ve okyanuslardaki su seviyesinin 18 ile 59 santimetre yükselece i kaydedildi. Yine raporda daha fliddetli f rt nalar n görülece i ve s cakl k dalgalar n n daha s k yaflanaca ifade edildi. Raporda, "hava ve okyanus s cakl klar n n artmas, kar ve buzlar n erimesi ve deniz yüzeyinin yükselmesiyle elde edilen gözlemlerden, küresel s nman n var oldu undan tereddüt edilmedi- i'' de kaydedildi. Küresel s nmaya dair mevcut bulgular n zararl etkilerinin 21. yüzy lda, 20. yüzy ldakinden daha büyük olaca belirtildi. Daha önemlisi, raporda, uygarlaflma ne kadar yavafllarsa yavafllas n ya da sera gazlar n n sal m ne kadar azal rsa azals n, küresel s nma ve deniz seviyesinin yükselmesinin as rlarca sürece i vurguland. Panele kat lan ABD'li bilim insan Susan Solomon, "Sera gazlar ndaki art fl n insan faaliyetlerinin egemenli i alt nda oldu undan hiç flüphe yok" dedi. Colorado'daki Ulusal Atmosferik Araflt rma Merkezi'nden iklim analizi yöneticisi Kevin Trenberth ise "Bu, durduramayaca - n z bir fley. Bununla yaflamak zorunda kalaca z. Farkl bir gezegen yarat yoruz" diye konufltu. Trenberth, bilim insanlar n n 1990, 1995 ve 2001 y llar nda yapt klar uyar lara, dünyan n flimdi daha fazla önem verdi ini kaydetti. Dünya liderlerinin mesaj yanl fl al p yenilgiyi kabullenmelerinden de endifle eden bilim insanlar, liderlere sera gazlar sal m - n azaltmalar ve daha s cak bir dünyaya adapte olunmas ça r - s nda bulundu. Arizona Üniversitesi'nden Jonathan Overpeck, "Buradaki nokta, bir fley yapmazsak ve bir fley yaparsak neler olaca na dikkati çekmek. E er bir fley yapmamaya karar verirseniz etkileri bir fley yapmam zdan daha büyük olacakt r" diye konufltu. Küresel s nmaya karfl küçük ad mlar klim de iflikli i ile mücadeleye ampulünüzü de ifltirerek bafllayabilirsiniz. Dünyan n gelece ini tehdit eden küresel iklim de iflikli ine karfl sera gaz sal m nlar n n azalt lmas n öngören Kyoto Protokolü 'nün hayata geçirilmesi geciktikçe risk de büyüyor. 1997'de haz rlanan ve 2005'te yürürlü e giren protokolü, dünyan n en çok sera gaz üreten ülkesi ABD hâlâ imzalamad gibi Türkiye de ekonomik geliflimini tamamlamadan protokolü imzalamamak konusunda kararl görünüyor. Bu küresel felaketin önüne ancak ülkelerin izledikleri politikalar, üretim biçimlerini de ifltirmesi ile geçilebilece i bilinen bir gerçek. Ancak bu konuda bireyler de günlük hayatlar nda yapacaklar de iflikliklerle küresel felakete karfl küçük de olsa bir ad m atabilirler. Greenpeace Akdeniz Ofisi, Bölgesel Çevre Merkezi, WWF Türkiye'ye göre küresel s nmaya karfl yurttafllar n alabilece i önlemler flöyle: Enerji verimlilikli ampuller kullan n: Standart akkor ampulünüzü floresan ile de ifltirin y lda 75 kg. karbondioksit tasarrufu sa lay n. Daha az araba kullan n: Yürüyün, bisiklet kullan n ve toplu tafl ma araçlar ndan faydalan n. Araba kullanmad n z her gün 2 km. için 0.75 kg. karbondioksit tasarruf edeceksiniz. Geri dönüflüme katk da bulunun: Evinizden ç kan çöplerin sadece yar s n geri dönüfltürerek y lda 1200 kg. karbondioksit tasarrufu sa layabilirsiniz. Televizyonunuzu dü mesinden kapat n: Televizyonlar uzaktan kumandadan kapatt n zda yanan k rm z fl kapatarak, bulafl k makinesi, çamafl r makinesi ve kliman n toplam harcad enerjiye eflde er bir enerji tasarrufu sa layabilirsiniz. Lastiklerinizi kontrol edin: Düzgün fliflirilmifl lastikler litre bafl - na ald n z yolu yüzde 3 oran nda artt racakt r. Her 4 litre benzin tasarrufu, 10 kg. karbondioksiti atmosferimizden uzak tutar. Daha az s cak su kullan n: Suyu s tmak için çok fazla enerji gerekmektedir. Daha az su tüketen bir dufl bafll ile 175 kg, giysilerinizi so uk ya da l k suda y kayarak da 250 kg. karbondioksit tasarrufu yapabilirsiniz. Ambalajlar fazla olan ürünlerden kaç n n: Çöpünüzü yüzde 10 oran nda azaltarak 600 kg. karbondioksit tasarrufu yapabilirsiniz. Su s t c n z ayarlay n: Is t c n z k fl n 2 derece afla, yaz n 2 derece yukar ayarlay n. Bu basit ayarlamayla y lda 1000 kg. karbondioksit tasarrufu sa layabilirsiniz. Bir a aç dikin: Bir a aç ömrü boyunca 1 ton karbondioksit emer. Çevre dostu tar m ürün ve uygulamalar n tercih edin: Organik tar m teknikleriyle hem sa l kl ürünler tüketilebilir hem de tar m ve hayvanc l ktan kaynaklanan sera gazlar n n sal mlar azalt labilir. Beyaz eflya al rken dikkat edin: Enerji verimlili i esas na göre düzenlenmifl ürünleri tercih edin. Seyahat arac n z de ifltirin: Yolculuklarda uçak yerine karayolu ulafl m na önem verilmeli. Özellikle tren tercih edilmeli. 6

7 KAPAK Küresel s nma Türkiye de baflta Ege olmak üzere ç Anadolu, Güneydo u Anadolu ve Akdeniz bölgelerinde kurakl getirecek.. Küresel s nman n ele al nd Paris'teki konferansa, Türkiye'den kat lan tek Türk bilim insan olan Prof. Zekai fien, araflt rmalar n iklim kuflaklar n n 500 km. kuzeye kayaca n gösterdi ini söyledi. fien, bu durumun baflta Ege olmak üzere ç ve Güneydo u Anadolu ile Akdeniz'de kurakl beraberinde getirece ini vurgulad. Türkiye'nin iklim de iflikli ine iliflkin ulusal model oluflturmas gerekti inin alt n çizen fien, su kaynaklar n n yitirilmesinde suçu küresel s nmaya atman n do ru olmad n ifade etti. fien, "Yeralt sular n n çekilmesi, kurakl n ve iklim de iflikli inin en önemli aya " dedi. Küresel s nman n ele al nd ve yaklafl k 500 bilim adam n n katk sundu u Paris'teki konferansa, Türkiye'den kat lan tek Türk bilim adam Prof. Dr. Zekai fien, uluslararas arenadaki araflt rmalar n iklim kuflaklar n n 500 km. kuzeye kayaca n gösterdi ini kaydetti. Bunun, baflta Ege olmak üzere ç Anadolu, Güneydo u Anadolu ve Akdeniz'i etkileyecek bir kurakl beraberinde getirece ini söyleyen fien, Türkiye'nin iklim de iflikliklerine iliflkin ulusal bir model oluflturmas gerekti inin alt n çizdi. fien, ülkedeki yeralt sular n n bilinçsizce talan edildi ini de vurgulad. Dünyan n dört bir yan ndan bilim adamlar n Paris'te bir araya getiren BM'nin finanse etti i "Hükümetleraras klim De iflimi Uzmanlar Grubu" toplant s n n sonuç bildirgesi, bu yüzy l sonuna kadar s cakl n 4 dereceye kadar artabilece ini ortaya koydu. Küresel s nman n en büyük sorumlusunun insan faaliyetlerine ba l sera gaz sal n m oldu- una iflaret eden raporun haz rland çal flmalara, 130 ülkeden yaklafl k 500 bilim adam kat l rken, toplant larda yer alan ve bildiriye imza koyan tek Türk bilim adam Prof. Dr. Zekai fien oldu. Kendi baflvurusuyla de il, BM'nin daveti ile 8

8 KAPAK Türkiye'nin ilk iklim de iflikli i kongresi Su Vakf 'n n öncülü ünde Türkiye ilk kez klim De iflikli i Kongresi düzenleyecek. stanbul Teknik Üniversitesi nde Nisan günlerinde gerçeklefltirilecek kongre, konusunda uzman onlarca araflt rmac ve bilim adam n bir araya getirecek. Kongre sonunda oluflturulacak kitab n, bundan sonra iklim de iflikli i ile ilgili yap lacak çal flmalara kaynakl k etmesi hedeflenirken, de erlendirilecek konular aras nda; " klim de iflikli inin nedenleri, klim de iflikli i ve Türkiye'ye etkileri, klim de iflikli i ve su, klim de iflikli i ve enerji kaynaklar, klim de iflikli i ve ekonomi, klim de iflikli i ve do al afetler, klim de iflikli i ile bafla ç kmada mevcut stratejiler" de yer alacak. Prof. Dr. Zekai fien, Ya mur ya sa, barajlar dolsa bile yeralt sular n n çekilmesi kurakl n ve iklim de iflikliklerinin uzun vadedeki en önemli aya dedi. Paris'teki konferansa giden stanbul Teknik Üniversitesi ( TÜ) Ö retim Üyesi ve Su Vakf Baflkan Prof. fien, küresel s nmaya iliflkin geliflmeleri ve Türkiye'yi bekleyen tehlikeleri de erlendirdi. Mevsim flartlar ndaki al fl lmad k geliflmeler dikkate al nd nda, bir iklim de iflikli inden söz etmenin yanl fl olmayaca n kaydeden fien, en önemli eksikli in ise Türkiye'nin bu konuda yol haritas niteli inde herhangi bir ulusal modeli bulunmamas oldu- unun alt n çizdi. ABD, Japonya, Kanada gibi ülkelerde yer alan merkezlerin 2100 y l için nüfus, sanayideki geliflmeler, teknolojiyi kullanma oran, sera gazlar n n sal n m gibi pek çok noktay dikkate alarak çal flma yürüttü ü bilgisini veren fien, "Ya fllar, rüzgâr, nemlili i, s cakl tahmin ediyorlar, yaflanabilecek geliflmeleri ortaya koyuyorlar. Türkiye'nin de ulusal modelinin oluflturulaca böylesi bir çal flmaya ihtiyac var" dedi. Türkiye'nin ilk iklim de iflikli i kongresi Su Vakf 'n n öncülü ünde Türkiye ilk kez klim De iflikli i Kongresi düzenleyecek. TÜ'de Nisan tarihlerinde gerçeklefltirilecek kongre, konusunda uzman onlarca araflt rmac ve bilim adam n bir araya getirecek. Kongre sonunda oluflturulacak kitab n, bundan sonra iklim de- iflikli i ile ilgili yap lacak çal flmalara kaynakl k etmesi hedeflenirken, de erlendirilecek konular aras nda; " klim de iflikli inin nedenleri, klim de iflikli i ve Türkiye'ye etkileri, klim de iflikli i ve su, klim de iflikli i ve enerji kaynaklar, klim de iflikli i ve ekonomi, klim de iflikli i ve do al afetler, klim de iflikli i ile bafla ç kmada mevcut stratejiler" de yer alacak. klim kuflaklar n n yeri de iflecek Su Vakf Baflkan Prof. Dr. fien, Türkiye'nin alt tropikal iklim kufla nda yer ald na iflaret ederek, dünyada yap lan tahminlerin iklim kuflaklar n n 500 km. kuzeye do ru kayaca yönünde oldu- unu kaydetti. Türkiye aç s ndan de erlendirildi inde, bunun, baflta Ege Bölgesi olmak üzere ç Anadolu, Güneydo u Anadolu ve Akdeniz bölgelerinin daha kuraklaflmas anlam na gelece inin alt n çizen fien, "Beraberinde tar m alanlar n n, tar msal ürünlerin etkilenmesi de gelecek" dedi. Türkiye'nin yitirilen su kaynaklar nda suçu küresel s nmaya yüklemenin do ru olmad n, kaynaklar n n do ru kullan lmad için yok oldu unu vurgulayan Prof. Dr. Zekai fien, "Bugün ben bile istesem sondaj vurup yeralt suyunu çekerim. Ya mur ya m - yor, barajlar dolmuyor, susuzluk var deniyor. Ya mur ya sa, barajlar dolsa bile yeralt sular n n çekilmesi, kurakl n ve iklim de- iflikli inin uzun vadedeki en önemli aya. Yeralt sular talan ediliyor" diye konufltu. Su yönetimi, su iflletmesi kavramlar n n ancak kitaplarda kald - n, Türkiye'de suyun gerekti i gibi yönetilmesi ad na uygulamaya dönük hiçbir ad m bulunmad n ifade eden fien, "Bilgilerin elektronik ortamda kullan ma aç lmas, gerekti inde ulafl labilmesi gerek" dedi. Ege ovalar da kavruluyor Kürel s nma ve bilinçsiz su tüketimi, Ege'nin verimli ovalar n da vurdu. Kemalpafla'da kiraz, Ödemifl'te meyve fidan üreticileri, geçen y llarda yerin birkaç metre alt nda ulaflt klar suyu ç karmak için flimdilerde yüzlerce metre derinlerde artezyen açmak zorunda kald klar n söylüyor. "Küresel s nma" söylemi bugünlerde herkesin dilinde. Ancak özellikle üretici kesim, bu söylemi daha yeni duymaya ve benimsemeye bafllarken olumsuzluklar n ise çoktan yaflamaya bafllam fl. fiubat ay nda olmam za karfl n, s cakl klar n hâlâ ortalama de erlerin çok üzerinde seyretmesi, üreticileri kara kara düflündürüyor. Geçen y l kurulan Kemalpafla Kiraz Üreticileri Birli i'nin bafl- 9

9 KAPAK kan Halim Akar da bu endifleyi dile getirenlerden.. Akar, kiraz n sa l kl ürün vermesi için y lda ortalama 1600 saat uyumas gerekti- ine dikkat çekerek "Ancak bu y l görünüm her zamankinden çok farkl. Son birkaç gün yaflanan so uklar da olmasayd, halimiz harapt. Zarar m z 10'a, 20'ye katlanacakt " diyor. Yörede kullan lan "ba babadan, zeytin dededen" söyleminin, zeytinin yüzy llar bulan varl n anlatt n da belirten Akar, "Dikilen bir zeytin fidan e er tutmuflsa mümkün de il kurumazd. Ama flimdi on y ll k a açlar bile kuruyor" dedi. Kemalpafla da kiraz, Ödemifl te meyve fidan üreticileri yerin birkaç metre alt nda ulaflt klar suyu art k daha derinden çekiyor. edip gitmekten baflka çare yok. Herfley suya ba l diyorlar. Üreticiler, ayr ca, havzadaki elektirik s k nt s yüzünden mazot kullanarak yap lan sulaman n da masraflar iki kata ç karmas ndan yak n yorlar. Tahtal Havzas Belediyeler Birli i Baflkan Ergun Özgün ise kurakl n içme suyunu da etkiledi ini söyledi. Özgün, iki y ld r görülen ya fls zl k ve s yükselmesinin getirdi i olumsuzluklar n, hem beldedeki zirai amaçl sular n kayb na, hem de 60.5 seviyesinde olan baraj suyunun seviyelerine inmesine yol açt n vurgulad. Kurakl k tehlikesi Yeterli ya fl olmamas, olumsuz etkilerini gösteriyor. Ege nin önemli tar m arazilerini bar nd ran Menderes havzas ile pamuk ambar olarak bilenen fianl urfa n n Suruç ilçesinde kurakl k yaflan yor. Yaklafl k 5 bin kilometrelik bir alana yay lan ve Ege nin önemli tar m arazilerini bar nd ran Menderes havzas n besleyen 8 deredeki sular n n çekilmesi, üreticileri zor durumda b rakt. Ege bölgesinde yaflanan kurakl k, Menderes hazas nda da etkisini gösterdi. Kurakl k, bölgedeki üreticiyi de olumsuz yönde etkiledi. Türkiye nin salatal k üretiminin üçte birinin yap ld havzada ayr ca pamuk, karpuz, süs bitkileri yetifltiren ve serac l k yapan üretici susuzluk yüzünden zor durumda. Kurakl k, bitki köklerinde sararma ve üründe düflük verime yol aç yor. Bu tür ürünler de al c bulam yor. Üreticiler susuzluktan flikayetçi Üreticiler, Bitki su alamay p kurudu u zaman, buray terk K y larda durum tehlikeli Türk Deniz Araflt rma Vakf 'n n küresel s nmayla ilgili bir araflt rmas, ülkemizin hem s n r ötesi, hem de yerel kirleticilerin etkisi alt nda oldu unu ortaya koydu. Son zamanlarda bilim dünyas nda okyanus ve denizlerin küresel s nmadan ne kadar etkilenece i veya hangi türlerin s nma etkisiyle da l m bölgelerini de ifltirece i ve deniz biyoçeflitlili iyle olan iliflkileri konusunun s kça tart fl ld vurgulanan araflt rmada; "Gezegenimizin büyük bir k sm n oluflturan okyanuslar ve denizlerdeki de iflim h zla devam etmektedir" denildi. Araflt rmada, 'Hükümetler Aras klim De iflimi Paneli' (IPCC) çal flmalar nda geçen yüzy lda küresel deniz seviyesinin cm. yükseldi i ve bunun a rl kl olarak küresel s nmadan kaynakland ve bu yüzy lda da cm. daha yükselece ine yer verilirken, ülkemizde k y fleridinde bulunan 27 ilimizin de bundan olumsuz etkilenece i de an msat ld. Deniz seviyesindeki yükselmelerden birçok ülkenin etkilenece ine, bunlar n bafl nda Maldiv, Tuvalu vs. gibi küçük ada devletlerinin geldi ine dikkat çekildi. Deniz seviyesi bu yüzy lda cm daha yükselecek, k y lardaki 27 kentimiz bundan olumsuz yönde etkilenecek. 10

10 KAPAK Türkiye nin plan haz r Küresel s nman n getirdi i risklere karfl dünya ülkeleri ile birlikte Türkiye de bir eylem plan haz rlad. Çevre ve Orman Bakan Osman Pepe, klim De iflikli i Koordinasyon Kurulu nun haz rlad raporun en k sa zamanda BM ye gönderilece ini kaydetti. Pepe nin verdi i bilgiye göre, Türkiye nin küresel s nmada izleyec i yol haritas olan klim De iflikli i 1. Ulusal Bildirimi haz rland. Çevre ve Orman Bakanl baflkanl nda 6 ilgili bakanl k, DPT ve TOBB un kat l m yla oluflturulan klim De iflikli i Koordinasyon Kurulu nun haz rlad 1. Ulusal Bildirim kapsam ndaki öncelikli politilar flöyle s raland : Etkili çözümler Temir enerji kaynaklar ndan azami derecede yararlanmak için günefl, rüzgar ve jeotermal enerji kaynaklar n n kullan m kapasiteleri art r lacak. Hidrolik enerjinin daha büyük oranlarda kullan m n sa layacak projeler hayata geçirilecek. Biyokütle kaynaklar n gelifltirecek enerji temininde kaynak çeflitlili i sa lanacak. Karbondioksit yakalama ve depolama, yeni teknolojiler, ormanlaflt rma ile enerji verimlili i konular na önem verilerek çal flmalar yap lacak. Hem sera gaz emisyonlar n azaltmak hem de küresel iklim güvenli ini sa lamak için projeler üretilecek. Çevre ve Orman Bakan Pepe, yeni Çevre Kanunu nun enerji ve endüstriyel sektörlerdeki emisyon kontrolü için daha s k tedbirler almay öngördü ünü ifade etti. Osman Pepe ayn zamanda iklim de iflikli i araflt rmalar na, gelifltirilmesine ve çevre e itim Temiz enerji kaynaklar ndan azami derecede yararlanmak için günefl, rüzgar ve jeotermal enerji kaynaklar n n kullan m kapasiteleri art r lacak. çal flmalar na öncelik verildi ini söyledi. Pepe, çevre kirlili inin önlenmesi konusunda bir dizi mevzuat düzenlemesi yap larak süratle hayata geçirildi ini de vurgulad. Türkiye nin sera gaz emisyonlar art fl trendi en yüksek de ere sahip ülke olmakla birlikte kifli bafl na düflen karbondioksit emisyonu aç s ndan AB ve OECD ortalamalar n n oldukça alt nda oldu una dikkat çeken Pepe, Türkiye nin aras sera gaz emisyon envanter de erlerinin TÜ K taraf ndan hesapland n ve Bakanl k arac l yla BM sekreteryas na sunuldu unu da biltdirdi. Erozyonla mücadele Çevre ve Orman Bakan Pepe, hava kalitesi konusunda geçen y l 36 ilde iflletmeye al nan tam otomatik ölçüm istasyonlar na ilave olarak kalan di er illerin tamam n n da Mart ay sonuna kadar iflletmeye al naca n söyledi. Osman Pepe, s nmadan, endüstriden ve ulafl mdan kaynaklanan hava kirlili inin önlenmesi konusunda da bir dizi önlem gelifltirildi ini kaydetti. Toprak erozyonu ve selleri önlemek amac yla a açland rma ve erozyon kontrolü çal flmalar n n ülkenin her taraf na yayg nlaflt r ld n da belirten Pepe, Bakanl m z taraf ndan 2003 y l nda 42 bin hektar, 2004 te 37 bin 573 hektar, 2005 y l nda 44 bin 108 hektar erozyon kontrolü yap ld program 62 bin hektard r. Tamam y l sonu itibariyle gerçeklefltirilecektir. Bafllang çtan bu yana 656 bin hektar alanda erozyon kontrolü gerçeklefltirilmifltir dedi. Tehlikeli at a yat r m geliyor! Çevre yönetimi sektöründe dünyan n en büyük gruplar ndan Remondis, tehlikeli at k bertaraf konusunda Türkiye de tesis kurma karar ald. Remondis Tehlikeli At klar Bölge Sorumlusu Joarh Albrect, Türkiye de at k yönetimi konusunda beklediklerinin üzerinde bir bilinçle karfl laflt klar n belirtti. Kendisinin Türkiye nin yan s ra eski Yugoslavya cumhuriyetleri ve Yunanistan dan sorumlu oldu unu ifade eden Albrect, Türkiye nin at k yönetimi bilinci konusunda bu ülkelerden bir ad m önde oldu unu ifade etti. Albrect, Türkiye, at k bertaraf konusunda Avrupa n n en önemli pazarlar aras nda yer al yor. Bu ülkede yat r m planlar m z var. Burada zehirli at k bertaraf tesisi oluflturmay planl yoruz. Fizibilite çal flmalar sürüyor. Yasal düzenlemelerde siyasi iradenin çok bilinçli ve kararl oldu u görülüyor. Eksiklere ra men güzel geliflmeler yaflanacak dedi. Çevre cezalar yüzde 7.8 artt Çevre kirlili i cezalar yüzde 7.8 oran nda art r ld. Çevre ve Orman Bakanl n n konuya iliflkin tebli i, Resmi Gazete nin 31 Ocak 2007 tarihli say s nda yay mland. Tebli de, 2872 Say l Çevre Kanunu nun 20. maddesinde, Kanun a ayk r l k halinde uygulanacak idari para cezalar n n belirlendi i hat rlat ld. dari para cezalar n n her y l bir önceki y la göre yeniden de erleme oran nda artt r ld hat rlat lan tebli de, Vergi Usul Kanunu Genel Tebli i ile 2006 y l yeniden de erleme oran n n yüzde 7.8 olarak tespit edildi i belirtildi ve 1 Ocak 2007 tarihinden itibaren cezalar n bu oranda art r ld kaydedildi. Her türlü at k ve art, çevreye zarar verecek flekilde, ilgili yönetmeliklerde belirlenen standartlara ve yöntemlere ayk r olarak do rudan ve dolayl biçimde al c ortama vermenin cezas 500 YTL den 539 YTL ye yükseltildi. 12

11 GÖRÜfi Küresel s nma ve iklimler Bafl m za ne gelecekse k fl gününde bu güzel havalardan gelecek! diyenler, asl nda küresel s nman n gidiflat n baflkalar ndan önce görenlerdir. Avrupa son 500 y l n en s cak aral k ay n yafl yor, Küresel s nma Alpler de çiçek açt rd, Küresel s nma daha y k c olacak, Küresel s nma yoksulluk getirecek, Türkiye kuruyacak, Küresel s nmaya karfl seferberlik gibi gazete haberlerine son zamanlarda s kça rastlar olduk. Kuvvetlendirilmifl sera etkisi Yerküre üzerindeki do al sera etkisinden bahsederken; atmosferin k sa dalga boylu fl nlar geçirdi ini, buna karfl l k yerden yans yan uzun dalga boylu fl nlar tutma e iliminde oldu unu söyleyebiliriz. Güneflten gelen fl nlar n yüzde31 i geri dönerken, yüzde 69 luk k sm iklim sistemini oluflturan ana bileflenlerce (atmosfer, hidrosfer, litosfer ve biyosfer) kulland ktan sonra uzun dalga boylu yer fl n m olarak atmosfere geri verilmektedir. Bu döngü bir denge içerisinde milyarlarca y ldan buyana süregelmektedir. Taki insan kaynakl sal mlarla bu dengenin bozulmas na kadar. Sanayi devriminden bu yana yo unlaflan insan etkisi (örne in kömür, petrol, do algaz gibi fosil yak tlar n yak lmas ), orman alanlar n n yok edilmesi, endüstriyel proseslerde ortaya ç kan gazlar nedeniyle, atmosferdeki sera gaz birikimlerinde belirgin bir art fl gözlemlenmektedir. Sera gazlar n n atmosferdeki birikimlerinin art fl sonucunda tepemizdeki battaniye kal nlaflarak Yerküre nin daha fazla s nmas na yol açmas na kuvvetlendirilmifl sera etkisi denilmektedir. Yerkürenin s nmas n n önüne geçmek için bitki seras nda oldu u gibi atmosferde aç lacak havaland rma pencerelerimiz olmad na göre yap lacak olan, insan kaynakl sera gazlar n n kontrol alt na al nmas ve azalt lmas yoluyla küresel iklim de iflikli i ile mücadele etmektir. Kyoto Protokolü ve yap lanlar BM klim De iflikli i Çerçeve Sözleflmesi ( DÇS) ve Kyoto Protokolü alt sera gaz n n kontrol alt na al nmas n öngörmektedir. Bunlar; karbondioksit, metan, diazot oksit, hidrofloro karbonlar, perfloro karbonlar ve sülfür hekzafluorid gazlar d r. Birikiminin büyüklü ü, art fl h z ve yaflam süresi aç s ndan karbondioksit bu gazlar içinde en önemlisi kabul edilmektedir y l nda yürürlü e giren Kyoto Protokolü ne göre, protokole taraf olan 35 ülke, tarihleri aras ndaki karbondioksit sal mlar n 1990 y l de erlerinin yüzde 5 alt na çekmeyi taahhüt ettiler. Bu Protokole ABD, Çin ve Hindistan gibi büyük sal m yapan ülkelerin yan nda, y ll k yaklafl k 25 milyar tonluk Ali R za Sakl ca asaklica@petkim.com.tr Türkiye, emisyon de erlerinin hangi seviyede oldu unu, önümüzdeki sürecin nas l yönetilece ini dünyaya deklare etti. dünya karbondioksit sal m n n 294 milyon tonluk (yüzde 0.12) k sm n gerçeklefltiren Türkiye de taahhütte bulunmad. ABD, Çin ve Hindistan gibi geliflmekte olan anahtar ülkeler sera gaz sal mlar n s n rland rma konusunda herhangi bir yükümlülük almad kça, Protokol e taraf olmayaca n ilan etmifltir. Baflta ABD olmak üzere tüm dünyada çevre kayg s n n reel maliyetlere yans mas n n karfl laflt r ld bir süreç içine girilmifltir. Geçti imiz aylarda BM klim De iflikli i Çerçeve Antlaflmas Sekreteryas taraf ndan yay nlanan Emisyonlar n n De iflim Raporu na göre Türkiye yüzde 72.6 l k art fl ile 1. s rada yer ald. Bu tabloya göre karbondioksit sal m s ralamas afla daki flekilde oldu: 1- ABD 7 milyar ton, 2- AB 4.2 milyar ton, 3-Rusya 2 milyar ton, 4- Japonya 1.4 milyar ton, 5- Almanya 1 milyar ton, 6- Kanada 0,8 milyar ton, 7- ngiltere 0,7 milyar ton, 14 - Türkiye 0,3 milyar ton. BM DÇS ve Kyoto Protokolü taraflar n hangi politikalar izlemesi yönünde reçeteler sunmamas na ra men politikalar n uygulanmas gereken sektörlerin listesini içeriyor: Enerji, ulafl m, ormanlar, tar m ve at klar. Türkiye 1. klim De iflikli i Ulusal Raporu Ocak-2007 de Çevre ve Orman Bakanl taraf ndan yay mlanm flt r. 276 sayfal k Rapor ile Türkiye emisyon de erlerinin hangi seviyede oldu unu, önümüzdeki sürecin nas l yönetilece ini, bütün kurumlar n hangi sorumluluklar alaca n dünyaya deklare etmifltir. Rapor ile ilgili olarak Çevre ve Orman Bakan Osman Pepe Türkiye nin 14

12 GÖRÜfi Kyota ya giden yolda klim De iflikli i Konferans na haz rlad bu raporla önemli bir ad m atm flt r diyerek Kyoto Prokolü ne göndermede bulunmufltur. IPCC Paris Raporu BM DÇS Sekreteryas bünyesindeki BM Hükümetleraras klim De iflikli i Paneli (IPCC) bilim insanlar taraf ndan 2 fiubat 2007 de Paris te kamuoyuna duyurulan Rapor oldukça karamsar bir tablo çizdi: Geçen 100 y lda s cakl k art fl n n 0.74 santigrat derece oldu u ve e er sera gaz emisyonlar artmaya devam ederse, önümüzdeki her 10 y lda 0,2 santigrat derecelik yükselme ile Yerküre s cakl n n 3 santigrat derece artaca belirtiliyor. Rapora göre bu yüzy l n sonuna kadar deniz seviyesindeki art fl 59 cm.ye kadar yükselecek. E er bu gerçekleflecek olursa deniz seviyesindeki ülkeler sular alt nda kalacak demektir. S cakl k art fllar özellikle geliflmekte olan ülkelerin ekonomik ve sosyal programlar n kötülefltirece i, ciddi su k tl na ve tar msal rekoltenin düflmesine sebep olaca yorumu Dünya Bankas Bafl Ekonomisti Nicolas Stern taraf ndan yap lm flt r. Geçen ay Tar m ve Köy flleri Bakan Mehdi Eker küresel s cakl kta 1 santigrat derecelik art fl n tar msal verimi yüzde 10 düflürece ini aç klam flt. Çevre ve Orman Bakan Osman Pepe de Küresel s nmadan en çok etkilenen bölgelerden birinin Akdeniz Havzas olaca n söylemifltir. Karbondioksit sal mlar n n yüzde 25 inin yutak alanlar taraf ndan (sulak alanlar ile ormanlar) tutuldu u bilindi ine göre, yüzde 26 l k bir orman varl na sahip Türkiye nin ormanlar n can gibi korumas ve a aç dikimini h zland rmas gerekmektedir. klim de iflikli i, AB ve Türkiye Türkiye nin adayl n n Helsinki Zirvesi nde kabul edilmesinden sonra, Türkiye AB iliflkileri yeni bir döneme sanc l da olsa girmifltir. Bütün adaylar için oldu u gibi Türkiye nin de AB müktesabat na uyum sa lamas gerekmektedir. Kat l m görüflmelerinde ele al nacak çetrefilli konulardan birisi de çevre olacakt r. Türkiye nin AB ye adayl sürecinde, küresel s nmaya ba l iklim de iflikli inin önlenmesi alan nda da, yasal düzenlemelerini ve uygulamalar n Birlik ile uyumlaflt rmas gere i ortaya ç kmaktad r. AB, Kyoto Protokolü ile sera gazlar n sal mlar n döneminde 1990 düzeyinin yüzde 8 alt na indirilmesi konusunda kendini yükümlü k lm flt r. AB bu hedeflere ulaflmada, otomobillerin sal mlar n izlemeyi, metan gaz sal mlar n azaltmak için etkin at k yönetimini sa lamay, enerji kullan m n vergilendirmeyi öngörmektedir. AB çevre ile ilgili kayg lar n tüm politik karar verme düzeneklerine koymay kararlaflt rm flt r. Türkiye nin önümüzdeki dönemde, yeni geliflmeler çerçevesinde Kyoto Prokolü nde öteki AB adaylar gibi Ek-I listesinde yer alarak taraf olmas gündeme gelebilir. Türkiye bugünden yeni teknoloji baz modeller arac l ile en düflük maliyetli sera gaz sal mlar n kontrol edece i stratejiyi saptamal d r. leride muhtemel karbon vergisi koyma zorunlulu u dayat l rsa, taflkömürü ve linyitten üretilen enerji maliyetleri artaca için bu günden bu sahalara yap lacak yat r mlar tekrar gözden geçirilmelidir y l itibariyle dünya enerji üretiminin yüzde 64 ü fosil kökenli yüzde 17 si hidrolik, yüzde 17 si nükleer ve yüzde 2 si de di er yenilebilir kaynaklara dayanmaktad r. Türkiye nin y ll k enerji üretimi ise 2004 y l nda 150 milyar kwh olmufltur y l nda termik enerji (kömür, fuel-oil, do al gaz, termal) üretimi yüzde 69, hidrolik enerji üretimi ise yüzde 31 seviyesinde gerçekleflmifltir. Uluslararas Enerji Ajans üye ülkelere CO2 emisyon kotas önererek, kotan n afl lmas durumunda her ton karbondioksit emisyonu için 10 Euro kota ihlal bedeli uygulamas n öngörmektedir. E er bu kota uygulamas hayata geçirilirse, görüflmelerde Türkiye nin de uyumlaflt rmas istenebilir. Çevre kirlili inin azalt lmas na yönelik politikalar n yarataca maliyet bask s sonucunda daha temiz teknolojilere yönelimin artmas beklenmektedir. Çevre politikalar n n makro ekonomik yap daki genel denge etkilerinin bir bütün olarak ele al nmas gerekmektedir. SONUÇ Küresel s nma konusunda kamuoyu bilinçlendikçe bu konuya olan yaklafl m daha da hassas hale gelecektir. Avustralya da yap lan bir ankette insanlar yüzde70 i aflan oranda birinci tehdit olarak küresel s nmaya iflaret etmifllerdir. Terör daha alt s ralara düflmüfltür. ngiliz Hükümeti Bilim Bafl Dan flman Sir David King Kan mca kim de iflikli i bugün karfl karfl ya oldu umuz en önemli sorundur. Bu konu, terör tehdidinden bile daha tehlikelidir diyor. BM Eski Genel Sekreteri Kofi Annan da Bu yüzy l n sonunda gezegenimiz bugünkünden çok farkl bir görünüme bürünebilir diyerek gelen tehlikeye iflaret ediyor. Yoksa biz kendi ellerimizle kendi k yametimizi mi haz rl yoruz, ne dersiniz? 15

13 EGE N NGÜNDEM Ulu Önderimiz; Vatan m z kurtar p düflman topraklar m zdan denize döktü ün Ege nin sanayicileri olarak huzurunda sayg yla bulunuyoruz. Bizler, KALKINMAK SANAY LEfiMEK DEMEKT R deyimini düstur edinerek zmir ktisat Kongresi ile bafllatt n kalk nma hamlesinin bayra n tafl yan sanayicileriz. Senin ayd nl k ilkelerini gururla tafl maktan ve geliflme yolunda ça dafll n fl nda ilerlemekten hiç vazgeçmedik.laik Cumhuriyetimizin temeli ve bayra m z n gölgesinde, kalk nma ve demokrasi için verece imiz mücadeleyi bütünlük, sa duyu ve bar fl ile sürdürece iz. Ege Bölgesinin, sizin bu vatan için bafllatt n z medeniyet ruhunun kalesi olmaya devam edece ine ant içeriz. Ender Yorganc lar Ege Bölgesi Sanayi Odas Meclis Baflkan Tamer Taflk n Ege Bölgesi Sanayi Odas Yönetim Kurulu Baflkan ebsohaber 16 flubat 2007

14

15 EGE N NGÜNDEM fl dünyas na 4 lü risk uyar s TOBB Yönetim Kurulu Baflkan Rifat Hisarc kl o lu, Türkiye ekonomisinin önümüzdeki günlerde etkin bir risk yönetimine ihtiyac oldu unu söyledi. Ege Bölgesi Sanayi Odas (EBSO) n n 2006 ve 2007 Y l Ekonomisini De erlendirme Toplant s, TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi`nde gerçeklefltirildi. Egeli sanayiciler ve bas n mensuplar ndan oluflan 100 kiflilik heyetin kat l m yla gerçeklefltirilen de erlendirme toplant s nda konuflan Hisarc ko lu, Türkiye ekonomisinin 4 lü Risk K skac alt nda oldu unu kaydetti. Bu risk faktörlerini cari aç k, azalmayan iflsizlik, yap c y k m ve de iflen ifl ortam olarak s ralayan Hisarc kl o lu, bu konuda ifl dünyas n n gerekli tedbirleri almas n istedi. Hisarc kl o lu, Bugün Türkiye`nin 35 milyar dolar bulan cari aç var. Türkiye krizleri cari aç k döneminde yafl yor. Ancak cari aç n finansman kalitesinde ciddi düzelme oldu unu görüyoruz. Art k yabanc sermayenin cari TOBB Baflkan Hisarc kl o lu, cari aç k, azalmayan iflsizlik, yap c y k m ve de iflen ifl ortam na karfl tedbir al nmas n önerdi. aç n finansman ndaki gücü ön plana ç k yor. Özel sektörün toplam d fl borcu 111 milyar dolar seviyesine ulaflt. Kriz yaflan rsa e er durum daha da vahim olacakt r. E er kriz olursa unutulmamal ki, faturas bize çok a r olur. Art k konuflurken, çok dikkatli olmak gerekiyor diye konufltu. Türkiye`deki iflsizler ordusunun 5 milyon kifliye ulaflt na dikkat çeken Hisarc kl o lu, Toplam istihdam ihtiyac m z 1 milyon 600 bin düzeyinde. Her y l i;sizlik say s na 400 bin yeni kifli ekleniyor. Sorunu çözmez isek önümüzdeki günlerde çok daha büyük problem olarak karfl m za ç kacak. Ekonomi büyümezse, iflsizler ordusunun daha h zl büyüyece i bir gerçek. Türkiye, Meksika olmak istemiyoruz dedi. Ak l teri Türkiye`deki üretimin ithalata ba ml olarak artt na dikkat çeken Hisarc kl o lu, Her geçen gün kâr marjlar nda ciddi azalma var. Çünkü al n teri de il ak l teri ön plana ç k yor. Bizler al n teri ile ak l terini ebsohaber 18 flubat 2007

16 EGE N NGÜNDEM HİSARCIKLIOĞLU NDAN SATIRBAŞLARI Olumlu geliflmeler Makroekonomide düzelme Yüksek büyüme oranlar Kamu maliyesinde düzelme Riskler Cari aç k Azalmayan iflsizlik De iflen ifl ortam Yeni yol haritas Beklentilere duyarl bir ekonomide, beklentiler do ru yönetilmeli Zay flayan AB ç pas n ikame edecek yeni bir yerel ç pa gerekli Makro reformlardan sonra s ra mikro reformlarda birlefltirmek zorunday z dedi. Bu arada yap c y k m n ekonomiye olan etkilerini de de erlendiren Hisarc kl o lu, Ekonomide yap c bir y k m ile karfl karfl yay z. Olumlu etkisi organize da t m olanlar mutlu; ama bakkallar mutsuz. Distribütörler mutlu, toptanc lar mutsuz. Lojistik firmalar mutlu, kamyoncular mutsuz. Üretimde markal üretim yapanlar mutlu, kay t d fl üretim yapanlar ise mutsuz. Bu nedenle yeni bir yol haritas gerekiyor diye konufltu. Sistemin çivisi ç km fl durumda Ekonomideki beklentilerin do ru yönetilmesi gerekti ine de inen Hisarc kl o lu, Ekonominin psikolojinin do ru yönetilmesi oldu u unutulmamal. Yap sal reformlar gerekiyor. Makro ekonomideki reformlar n art k mikro düzeyde de yap lma zaman geldi. Özellikle hukuk ve yarg konusunda reform yap lmal. Yaz l kurallar var ama sistem çal flm yor. Sistemin tamam n n çivisi ç km fl durumda dedi. Türkiye`de son 25 y lda flirket say s n n 26 binden 610 bine yükseldi ini belirten Hisarc kl o lu, ihracat n ise 3 milyar dolardan 85 milyar dolara ulaflt n kaydetti. Hisarc kl o lu, Kifli bafl na gelir, 1500 dolardan 5 bin 200 dolara, sanayinin ihracattaki pay yüzde 10`dan yüzde 90`a, GSMH ise 360 milyar dolara ulaflt. Bu rakamlara sanayiciler sayesinde ulaflt k. Bu Türkiye için bir dönüm noktas d r dedi. TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi`nin 10 y l içinde Türkiye`nin en iyi üniversitesi yapma hedefine 2 y l içinde ulaflt klar na da de inen Hisarc kl o lu, Türkçe e itim veren, 32 yabanc dil bilen ve 3 dönemli e itimin ön planda oldu u üniversitemizde amac m z ö rencilerimizi okulda iken iflin ç rakl n yapmas n sa lamak. Bizim üniversitemizde yaz-k fl tatili yok. Ö rencilerimizi, sanayicilerimize gönderiyoruz. Onlar n okul döneminde ifli ö renmelerini sa l yoruz dedi. 19

17 EGE N NGÜNDEM EBSO baflkanlar temkinli Ege Bölgesi Sanayi Odas Meclis Baflkan Ender Yorganc lar ile Yönetim Kurulu Baflkan Tamer Taflk n, 2007 de iki seçim yaflayacak Türkiye de önümüzdeki dönemin dikkatle izlenmesi gerekti ini ifade etti. TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi nde gerçeklefltirilen bilgilendirme toplant s nda konuflan EBSO Meclis Baflkan Yorganc lar, özellikle cumhurbaflkanl seçiminin Türkiye nin gündemini kilitledi ini belirtirken, seçimlerin toplumsal görüfl ayr l klar n n derinleflti i, kriz senaryolar n n da istikrar zedeleyici bir süreç olmamas gerekti ini savundu. Ender Yorganc lar, Seçimler dolay s yla oluflacak yapay gerilimler son y llarda yakalad m z ekonomik istikrar bozabilir dedi. EBSO Yönetim Kurulu Baflkan Tamer Taflk n da, 2007 y l n n bar fl ve istikrar ortam içinde geçmesini dilerken, zmir in birikimini potansiyeliyle birlefltirerek öncü iller aras ndaki yerini korudu una dikkat çekti. Yorganc lar: Seçimler istikrar zedelemesin Ege Bölgesi Sanayi Odas Meclis Baflkan Ender Yorganc lar, 2007 de iki seçim yaflayacak Türkiye de önümüzdeki dönemin dikkatle izlenmesi gerekti ini ifade etti. Özellikle cumhurbaflkanl seçiminin Türkiye nin gündemini kilitledi ine dikkat çeken Yorganc lar, yine cumhuriyet tarihinde ilk defa Merkez Bankas Baflkan n n bu seçimde ekonomik aç dan bir risk oldu unu söyledi ine dikkat çekti. Seçimlerin toplumsal görüfl ayr l klar n n derinleflti i, kriz senaryolar n n da istikrar zedeleyici bir süreç olmamas gerekti ini savunan Yorganc lar, Seçimler dolay s yla oluflacak yapay gerilimler zaten k r lgan olan ekonomik yap m z derinden sarsabilir. Son y llarda yakalad m z ekonomik istikrar bozabilir. Türkiye art k bu kabuslar görmemelidir. O yüzden tüm kesimlerin ve siyasi partilerin bu konuya özellikle önem göstermesini istiyoruz. EBSO Meclis Baflkan Yorganc lar ile Yönetim Kurulu Baflkan Taflk n, 2007 y l ndaki risklerin iyi yönetilmesine dikkat çekti. 20 Demokrasimize ve ülkemize sorumluluklar m z n fark nda olarak daha fazla sahip ç kmal ve birlikte hareket etmeliyiz dedi y l ve sonras n n zmir ve Ege için at l m dönemi olmas n hedeflediklerini bildiren Ender Yorganc lar, sözlerini flöyle sürdürdü: Bölgemiz ve zmir için TOBB ile birlikte ataca m z her ad m ülke gelece imizin de yap tafllar n oluflturacakt r nin kazan mlar m z n daha ileri noktalara tafl nd bir y l olmas n, bar fl, huzur ve zenginlik getirmesini diliyorum. TOBB u 1 milyon 250 bin üyesi ve ülke geneline yay lm fl yap s yla Türkiye de de iflimin öncüsü olarak nitelendiren, toplumsal dönüflüm ve geliflmeyi sürükleyen üyeleriyle ülke gelece ini flekillendirmede büyük bir toplumsal sorumluluk üstlendi ini belirten EBSO Meclis Baflkan Yorganc lar, TOBB bugüne kadar üniversite-sanayi iflbirli nden e itime, yabanc ülkelerle ticari iliflkilerin gelifltirilmesinden özel sektörün sorunalr n n çözümlenmesine kadar pekçok baflar l ve etkin çal flmalara imza atm fl, Türkiye ekonomisinin gelifltirilmesine önemli katk lar sa layarak sanayicilerin sesi oldu diye konufltu. TOBB un Türkiye ye kazand rd Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi nin uyglad ortak e itim program ile bir ilke imza att n vurgulayan Yorganc lar, üniversitenin ö rencilere daha mezun olmadan ifl tecrübesi kazanma imkan, mezuniyet sonras nda da ö rencilerin istihdam nda büyük f rsatlar sa land n anlatt. Ender Yorganc lar, Ö renciler tecrübe kazan rken ayn zamanda ifl dünyas ndaki sorunlar üniversiteye aktarma ya da ortak çal flmalarla çözülebiecek konular üzerinde araflt rma yapabilmekte, yeni teknolojileri, uygulamalar ö renme imkan buluyorlar. Bu program e itmin ünivesite ile sanayi iflletmeleri taraf ndan verilmesi nedeniyle üniversite-sanayi iflbirli ine de olumlu katk lar yap yor dedi.

18 EGE N NGÜNDEM Ender Yorganc lar, TOBB ETÜ nün uygulad modelin benzerini Ege Bölgesi Sanayi Odas n n da Ege ve zmir de hayata geçirme çal flmalar oldu unu bildirirken, Ege Üniversitesi öncülü ünde ö rencilere Sertifikal E itim Modeli ile ayn iflyerinde 4 y l 4 er ay veya 1 y l olmak üzere ö rencilerin sigortal, asgari ücretli olarak çal flacaklar ve sonunda sanayi sertifikas alabilecekleri bir program hayata geçirmeyi planlad klar n sözlerine ekledi. Birikimimizi potansiyelimizle birlefltiriyoruz Ege Bölgesi Sanayi Odas Yönetim Kurulu Baflkan Tamer Taflk n, 2007 y l n n bar fl ve istikrar ortam içinde geçmesini diledi. zmirliler olarak deniz, günefl, co rafya, tarihi ve kültür birikimiyle Türkiye nin en gözde flehirlerinden birinde yaflamaktan gurur ve mutluluk duyduklar n belirten Taflk n, Birikimimizi potansiyelimizle birlefltirerek hem bölge hem de ülke ekonomisine katk sa layan öncü iller aras ndaki yerimizi uzun zamand r koruyoruz. Ticari hayat uzun geçmifle dayanan ilimizde Türkiye deki sanayi hareketinin temelini oluflturan ilk iktisat kongresinin Ulu Önder Atatürk taraf ndan düzenlenmesi ile bölgemiz sanayicileri olarak bu misyonu daha bir özenle ve lay k yla tafl maya çal fl yoruz dedi. EBSO Yönetim Kurulu Baflkan Taflk n, bilgiye kayna ndan ulaflman n onu daha da de erli k laca na dikkat çekerken, TOBB un himayesinde kurulan Türkiye Ekonomi Politikalar Araflt rma Vakf n n bilgiye verdi i önemle, konulara ciddi yaklafl mlar, sa lam analizleri, somut ve uygulanabilir önerileriyle Türkiye ye örnek oldu unu vurgulad. Yurtd fl ndaki geliflmifl ülkelerde önemli bir yere sahip think-tank gelene inin Türkiye deki ilk temsilcilerinden biri olma s fat n tafl yan TEPAV n ülkeye kazand rd bilgi paylafl m na Odalar da katarak faydalanmalar n sa lad klar n anlatan Taflk n, EBSO olarak ortak ve sa lam temelli bir görüfl oluflturarak 2007 y l seçim atmosferi içinde yararlanmak üzere bölgemize iliflkin sorunlar n tespitini sa layacak, bölgenin mevcut potansiyelini do ru yans tabilme imkan verecek Bölge Ekonomik Raporu nu haz rlamak isityoruz. Bu raporun TEPAV n destekleriyle ve bilgi kaynaklar yla haz rlanmas bizleri son derece memnun edecektir diye konufltu. TOBB ETÜ ye övgü TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi nin kuruluflundan bu yana geçen sürede kalitesi, bilgiyi aktarma ve uygulamaya dönük çal flmalar, ö rencilere tan d e itim ve sosyal imkanlar yla, üretime dönük giriflimcilik ruhunu tafl malar na f rsat ta nmas yla kendini kan tlad n ifade eden Tamer Taflk n, üniversitenin gelecekteki projelerinin hem e itim hem de sanayiye yapaca katk lar n tart fl lmaz boyutta oldu unu söyledi. Taflk n, TOBB ETÜ nün Bilgi ve becerileriyle donat lm fl genç bir nüfus bir ülkenin sahip olabilece i en büyük zenginliklerin bafl nda gelir düflüncesiyle yola ç kt n vurgularken, Öncelikle giriflimciler yetifltirmek için e itim veren üniversitede 38 i zmir, 18 i Manisa, 16 s Ayd n, 4 ü de Mu la dan olmak üzere toplam 76 Egeli gencimizin okumas bizleri sevindirdi. Bu say n n daha da artmas için destek vermeye haz r z. Odam zda staj yapan TOBB ETÜ ö rencilerine elimizden geldi ince faydal olmaya çal fl yoruz dedi. 21

19 EGE N NGÜNDEM 2007 den sonras na bakal m Türkiye Odalar ve Borsalar Birli i nin geliflmifl ülkelerdeki örnekleri gibi ülkemize kazand rd Türkiye Ekonomi Politikalar Araflt rma Vakf (TEPAV) ve onun oluflturdu u stikrar Enstitüsü bünyesinde görev yapan stratejistlerle akademisyenler, Egeli sanayicileri 2007 ve sonras nda yaflanabilecek geliflmelere karfl izlenecek politikalar konusunda bilgilendirdi. Ekonomist ve akademisyenler, iki seçim yaflanacak 2007 yi geçifl y l olarak de erlendirirken daha sonraki y llara bak lmas gerekti ini ifade etti. Sak: Hedeflerimiz büyük olmal Türkiye Ekonomi Politikalar Araflt rma Vakf (TEPAV) Direktörü Prof. Dr. Güven Sak, bugüne kadar hiç yaflamad bir dönemden geçen Türkiye nin 2008 ve sonras na bakmas gerekti ini belirterek, Ülke olarak kartlar m z do ru oynarsak hiç yükselemedi imiz kadar yükselebiliriz. Dikkatimizi daha büyük hedeflere yöneltmeliyiz dedi. Egeli sanayicileri Küresel e ilimler ve Türkiye nin dönüflümü konular nda bilgilendiren Prof. Dr. Sak, Son dönemde bir karamsarl k havas var. Çünkü kaflar m z kar fl k. Umutsuzlu un resmi iflsizlik den bu yana hem iflsizler hem de ifl bulmaktan ümidini kaybedenlerin say s artt. flsizlerin büyük bölümü 1 y ldan daha uzun bir süre iflsiz. Ancak insanlar n umutsuz olmamas için hiçbir neden yok. Türkiye daha önce hiç yaflamad bir dönemden geçiyor, global ekonominin bir parças oluyor. Kartlar m z do ru oynarsak hiç yükselemedi i kadar yükselebilir. Ayakta kalabilmenin yolu da de iflime uyum göstermekten geçiyor dedi. Prof. Dr. Sak, dünyan n son y llarda h zla de iflti ini ancak Türkiye nin buna uyum sa layamad için 2001 krizini yaflad n anlat rken, daha sonra uyum sa layabilmek için yap s n de ifltirmeye bafllad n ifade etti. Ayakta kalman n yolu de iflim. Global ekonominin parças Türkiye kartlar n do ru oynarsa hiç yükselmedi i kadar yükselir. Tedarik, üretim, pazarlama, sat fl ve sat fl sonras destek gibi ana faaliyetlerle lojistik, tasar m, insan kayna yönetimi ve altyap gibi destek faaliyetlerinin parçalara ayr labildi ini belirten Prof. Dr. Güven Sak, biliflim teknolojisindeni h zl gelifleler sayesinde altyap n n yay ld n, tedarik zinciri geliflti i, ifli baflka ülkelerde yapman n kolaylaflt ve lojistik çözümlerin flirket verimlili ine etkisinin belirginleflti i için art k herfleyi daha karmafl k ve küresel oldu unu söyledi. Prof. Sak, Dünya de iflirken Türkiye nin global flirketleri nerede? sorusunu da gündeme tafl d. Türkiye 1990 lar heba etti Dünyada bu geliflmeler olurken Türkiye de ekonomik büyümenin sürekli kesintiye u rad n hat rlatan Prof. Dr. Sak, Kamu borç stoku yükseldi. Yüksek ve kronik enflasyon, mali disiplinsizlik, yüksek miktarda ekonomik ve siyasi istikrars zl k ve yüksek faiz oranlar nedeniyle Türkiye 1990 lar heba etti. Sonuçta 3 büyük ekonomik kriz yaflad dedi. Krizlerin Türkiye de ekonomik istikrar n sa lanmas yolunda de iflim yaratt na da iflaret eden Prof. Dr. Sak, yat r m ikliminin de iflmesi ve küresel ekonomiye entegrasyonun artmaya bafllad n bildirdi. Prof. Dr. Sak, de flen iklimin rekor büyümeyi de beraberinde getirdi ini hat rlat rken y llar aras ndaki yüzde 7.8 lik büyüme oran na dikkat çekti. Türkiye büyürken herkesin kaybetmedi ini, ayn dönemde büro, muhasebe ve bilgi iflleme makinalar nda yüzde 37, radyo, televizyon haberleflme teçhizat ve cihazlar nda yüzde 27, t bbi aletler, hassas optik aletler ve saatte yüzde 15, kimyasal madde ve ürünlerde ise yüzde 11 büyümenin yafland n söyleyen Prof. Sak, daha çok teknolojik yenilik yapanlar n ihracatlar n da daha çok art rd n belirtti. Prof. Dr. Sak, yeni dönemde cari ifllemler aç n n daha çok gündeme geldi ini, iflsizlik rakamlar n n ekonomideki yap sal de iflimin izlerini tafl d n, iç ve d fl ekonomik siyasi göstergelere Güven Sak 2007 de ne istemeliyiz? Bir y l daha kaybolmamal, hedef belirginleflmeli, yol haritas için öncelikler belirlenmeli, rekabet gücü ve türk globalleri, dünyan n her yerinde rekabet edebilecek flirketler, dünyadaki yafl tlar ndan daha becerili ve donan ml gençler. Her alanda örnek projeler gerekiyor. Ama ana hedef rekabet gücü olmak zorunda. Osb lerin kamusal yetkileri art r lmal, teknoloji gelifltirme bölgeleri düzenlemesine ifllerlik kazand r lmal, tubitak destekleri sektörel ve bölgesel önceliklere dayal olarak yönlendirilmeli, özel sektör kamu aras nda sadece yat r m ortam n iyilefltirmeye de il flirketlerimizin global rekabet gücünü art rmaya yönelik bir diyalog mekanizmas kurulmal, altyap reformlar ile maliyetler azalt lmal, bankac l kta arac l k maliyetleri düflürülmeli, sosyal güvenlik reformu unutulmamal. 22

20 EGE N NGÜNDEM duyarl n n n artt n söylerken, Uzun dönemdeki resim; biz asl nda flu anda birkaç ekonomik krizde kaybettiklerimizi geri almaya çal fl yoruz. Bat l laflamam fl z diye konufltu. Kaybetmenin kader olmad n, iyi yönetilen ülkelerin mucizeyi baflarabildiklerini hat rlatan Prof. Dr. Sak, rlanda. Kore ve Çin deki kifli bafl na milli gelirinin AB ülkelerine oran n örnek gösterdi. Prof. Dr. Sak, Türkiye son dört y lda büyüdü ü gibi büyüyebilirse AB yi bir kuflakta yakalayabilir dedi. Prof. Dr. Sak, Bugünün gündemi 2019 daki durumumuzu belirlemek olmal derken, yeni bir hedef, yeni bir heyecan ve yeni umutlar üzerine flunlar söyledi: E itim seferberli i yap lmal, özel sektörün ihtiyaçlar na göre beceriler kazand r lmal. Yeni ihtiyaçlara göre yüzbinlerce kiflinin beceri dönüflümü sa lanmal. Kad nlar n iflgücüne kat l m oran artmal. Özel sektöre dayal büyüme demek, flirketlerin büyüyebilmesi demektir. Ancak finansmana eriflim, devlet yard mlar ve rekabet ortam gibi alanlarda çok say da mikro reform yap lmas gerekiyor. Enerji-ulaflt rma ve telekomünikasyon alanlar nda altyap reformlar yap lmal. Kamu reformu ile hizmetler sektöründe yap lanma tamamlanmal. Türkiye de herkesin Biz bu dönüflümün neresindeyiz, nas l bir de er yarat yoruz, komflular m zla ayn m y z yoksa bir fark yarat yor muyuz, Çin dekilerden nas l daha üstün hale gelebiliriz, pazar m z doydu mu yeni pazarlara nas l aç labiliriz, yaln z m y z bir kümelenmenin parças m y z sorular üzerinde düflünmesi ve yan t bulmas n öneren Prof. Dr. Sak, Kamuda yap lmas gereken ifl zor zorlaflt. Koordinasyonun orkestrasyona dönüflmesi gerekiyor. stikrar korumak için art k disiplin gerekli ama yeterli de il. stihdam yaratmak ve insanlar m z yeni becerilerle donatmak flart. fl adamlar n n sorumlulu u artm flt r. Siyaset hedef koymuyorsa siz koyun. Siyaset ve bürokrasi yol haritas belirleyemiyorsa siz Türk ifl dünyas için gerekli olan yol haritas n belirleyin ye de il 2008 in sonras na bakmam z gerekiyor dedi. Süreyya Serdengeçti - Fatih Özatay Toplumsal refah art rmak için sürdürülebilir büyüme flart. Bunun da istikrarla gerçekleflece i ortada. Enflasyonla büyüme olmaz. Serdengeçti den kriz yorumu Merkez Bankas Eski Baflkan ve TOBB ETÜ ktisat Bölümü Ö retim Üyesi Süreyya Serdengeçti, enflasyon ile büyüme kavram n n ekonomi politikalar aras nda yeri olmad n söyledi. Türkiye de bir dönem enflasyonla büyüme nin savunuldu unu hat rlatan Serdengeçti, s k para ve mali politikalar n n her koflulda büyümeyi düflürmedi ini tam tersi art rabilir oldu una dikkat çekti. Süreyya Serdengeçti, enflasyonu düflürmenin yolunun faizleri düflürme de il tam tersi faizi düflürmenin yolunun enflasyonu düflürmekten geçti ini kaydetti. Serdengeçti, Toplumsal refah artt rmak için sürdürülebilir büyüme flart. Bunun istikrar ile gerçekleflece i ortada dedi. Türkiye nin son befl y lda bir kere de il 7 büyük çalkant l dönem atlatt na de inen Serdengeçti, bunun nedenleri hakk nda flu bilgileri verdi: Ekonominin temelindeki bozulmalar, istikrar program ndaki azalmalar, yasa süreçler ve popülizm, k sa vadeli bak fl aç s ndan kurtulamama, uzun vadeli politika oluflturamama, ekonomik politikalar n eflgüdümündeki problemler, iç ve d fl siyasal geliflmeler, dünya ekonomisindeki geliflmeler ve global likiditenin seyri olarak karfl m za ç k yor. Türkiye de hem kur hem de faizleri kontrol alt na alma istedi inde bulunuldu unu belirten Serdengeçti, ancak bu uygulaman n serbest piyasa ekonomisinde do ru bir yaklafl m olmad n vurgulad. Serdengeçti, Türkiye nin 2001 y l ndan beri dalgal kur politikas n uygulad n belirterek, Dalgal kur politikas nas l çal fl r? Kur politika arac de ildir. Kur hedefi yoktur. Müdahale her zaman olabilir. Kuru k sa vadede döviz arz ve talebi ve beklentiler belirler. Gördük ki, kur ve faizlerdeki yükselme paralel olarak gidiyor. Bunlar düflürebilmemize imkan yok. Faiz inerse, dövizde afla inecektir dedi. Cari aç k gerçe i Cari aç n kurdan kaynakland na dair de erlendirmelerin oldu unu hat rlatan Serdengeçti, fakat üretimin teflvik etmeyi ve kredi karfl l k oranlar n n tart fl lmad n söyledi. Serdengeçti, Merkez Bankas, çok mu yoksa az m döviz ald diye tart fl l yor. Merkez Bankas son 5 y lda 44 milyar dolarl k döviz ald. Bu arada Türkiye ye son 5 y lda giren s cak para milyar dolar seviyesinde. Cari aç n milli gelire oran n n yükselmesindeki neden ise dünya enerji fiyatlar n n çok yükselmesi idi. Enerji fiyatlar bu kadar yükselmeseydi, bugün yüzde 9 olarak gözüken, cari aç n GSMH ya oran yüzde 5 ler seviyesinde kalacakt. Bu arada unutmayal m ki, tasarruf yap lm yor. Yat r mlar n tasarruflar aflt yerde cari aç k olur dedi. Türkiye nin ekonomide büyüme politikas ndan vazgeçmemesi gerekti inin alt n çizen Serdengeçti, sanayi politikalar n n oluflturulmas gerekti ini ve stratejik eylem plan n n yap lmas gerekti ini sözlerine ekledi. 23