SANAYİ KENTİNDE KONUT SORUNU. Doç. Dr. Zeynep Enlil Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "SANAYİ KENTİNDE KONUT SORUNU. Doç. Dr. Zeynep Enlil Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü"

Ömer Eren
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 SANAYİ KENTİNDE KONUT SORUNU Doç. Dr. Zeynep Enlil Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü

2 SANAYİ KENTİNDE KONUT SORUNU GENEL NÜFUS ARTIŞI KENTSEL NÜFUS ARTIŞI KAMU MÜDAHALELERİNİN OLMADIĞI SERBEST PİYASA DÖNEMİ Doç. Dr. Zeynep Enlil Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü

3 SANAYİ KENTİNDE KONUT SORUNU Kentleşmeyi ve kentsel çevrenin oluşumunu denetleyecek, yönlendirecek hiçbir müdahale yok Özel girişime sonsuz özgürlük Konut sunumu da özel sektörün elinde, serbest piyasa koşullarınca belirleniyor

müdahale yok Özel girişime sonsuz özgürlük Konut sunumu

4 SANAYİ KENTİNDE KONUT SORUNU Kar amaçlı konut çevrelerinin üretimi Konut sunum mekanizmaları artan talebi karşılayamıyor: Konut birimleri bölünerek kiralanıyor (1 aile/ oda; 8 kişilik aileler) Aşırı yoğunluk, sağlıksız yaşam koşulları SEFALET MAHALLERİ

Konut birimleri bölünerek kiralanıyor (1 aile/ oda; 8 kişilik

5 SANAYİ KENTİNDE KONUT SORUNU 19. yy ın sonu İngiltere sinde: Toplam konut stoğunun %90 ı spekülatif konutlardan oluşuyor Kiralık konut sistemi yaygın Kiralık konut hızla değişen gelir düzeylerine bağlı olarak yer değiştirme esnekliği getiriyor Bu da süzülme sürecini destekliyor

konutlardan oluşuyor Kiralık konut sistemi yaygın Kiralık konut hızla

6 SANAYİ KENTİNDE KONUT SORUNU Toprağın kentsel arsaya ve konuta dönüşmesinde iki yaygın tür: 1. Toprak mülkiyetinin kira yoluyla değişimi 2. Toprak mülkiyetinin satış yoluyla el değiştirmesi (küçük arsa sahiplerinin tercih ettiği yol) DÜŞÜK STANDARTLI, KALİTESİZ KONUTLAR

7 SANAYİ KENTİNDE KONUT SORUNU Hızlı kentleşme içinde Pahalı arsa üzerinde Mümkün olduğu kadar çok konut SPEKÜLATİF TOPRAK ve KONUT PİYASASI Baş aktörler: Jerry Builders (spekülatif piyasada hızlı kar amacı ile kötü malzeme kullanarak ucuz konut üretip piyasaya sunan üreticiler)

PİYASASI Baş aktörler: Jerry Builders (spekülatif piyasada hızlı kar

8 SANAYİ KENTİNDE KONUT SORUNU KONUT TÜRLERİ: 1. Sıra evler (terraced houses/ row houses) (üst ve orta sınıflardan işçi sınıflarına kadar geniş bir kesimi kapsıyor ancak farklı prototipler) 2. Pansiyon türü konutlar (common lodging houses) Çok düşük kira ile yatak sağlayan konutlar (bekar konutları) Komünal yaşam biçimi; yatakhane düzeni 1854 de Londra da 10,824 lodging house da 82,000 kişi Leeds de 400 m. çapında bir alanda, 222 evde 2500 kişi 2.5 kişi/ yatak ; 4.5 kişi/ oda

9 Low lodging house, St Giles's. Graphic (1872), from The London Doré Saw, Eric de Maré (1973). Conditions in such poor people's hotels were controlled to some degree by Shaftesbury's Common Lodging-House Act of This is illustrative of the conditions that many people who migrated to London in mid century were apt to find.

Conditions in such poor people's hotels were controlled to some degree by

10 SANAYİ KENTİNDE KONUT SORUNU 3. Mahzen konutlar (cellar dwellings) Genellikle: X3.60 mt. (12X12 ft.) ~ 13 mt.2 - tavan yüksekliği 1.30mt. - penceresiz - döşeme kaplaması olmayan - karanlık, nemli, mikrop yuvası - çoğunlukla sıra evlerin bodrum katları

12 SANAYİ KENTİNDE KONUT SORUNU 1840 da Manchester nüfusunun % i (50.000kişi) Liverpool un % 20 si mahzenlerde yaşıyor Londra da ~ kişinin mahzenlerde yaşadığı tahmin ediliyor

13 SANAYİ KENTİNDE KONUT SORUNU Pansiyon türü konutlar ve mahzen konutlar 19. yy. İngiltere sinin en düşük standartlı konutlarını, en niteliksiz barınma biçimini oluşturuyor oluşturuyor AŞIRI KALABALIK SALGIN HASTALIKLAR KOL GEZİYOR Bir üst basamak: Sırt-sırta evler (back-to-back houses) Avlulu konutlar (courtyard houses)

oluşturuyor oluşturuyor AŞIRI KALABALIK SALGIN HASTALIKLAR KOL GEZİYOR Bir üst

14 Sırt-sırta konutlar (Back-to Back Houses) Sıra evlerin bir türü lara kadar çok yaygın Sırt-sırta konutlar bir müteahhit tarafından en az bir düzine olarak inşa ediliyor Bir girişimci tarafından en az bir düzine; sokak, yapı adası ve hatta mahalle ölçeğinde üretiliyor Sokağa paralel ya da dik diziler; tek cepheden sokağa açılan konutlar Sırt-sırta diziler arasında mt (9-15 ft.) genişliğinde geçitler (alleys) WC ler dışarıda geçitler üzerinde ya da arka avlularda; en az 4 konut birimine bir adet WC

tarafından en az bir düzine; sokak, yapı adası ve hatta mahalle ölçeğinde üretiliyor Sokağa paralel ya da dik diziler; tek

15 19. yy. İşçi Konutları Sırt-Sırta Evler (Back-to back houses)

16 Sırt-sırta evler (Back-to- back houses)

17 Sırt-sırta evler (Back-to- back houses) Sherston Place in Bermondsey. By 1900, the living conditions in Bermondsey were awful. There were known examples of: nine people living in one room and one tap serving 25 houses with no sanitation. Conditions remained bad well into the 20th century.

There were known examples of: nine people living in one room and one tap

18 Sırt-sırta evler (Back-to- back houses)

19 Sparricks Row, Southwark

20 High Street, Glasgoe

22 Avlulu Konutlar: Önceleri konutlar birbirinden bağımsız gelişiyor Aralarında oluşan mekan avlu (courtyard) olarak adlandırılıyor Giderek iki sokak arasındaki konutlar arasında kalan mekanlar daha düzenli hale getiriliyor Avlulara bir kişinin zor geçtiği dar bir geçitle ulaşılıyor Sadece avluya bakan, yeterince hava ve ışık almayan konutlar Drenaj da yok... Avlular su birinkitileri, nemli, ıslak, karanlık, sağlıksız mekanlar

27 An attic occupied by a family of 10, Bethnal-Green. Illustrated Times, new series, iii (1863), fromthe Victorian City, Images and Realities, Dyos and Wolff (1973)

28 LONDRA NIN YOKSULLARI

29 LONDRA NIN YOKSULLARI

31 Deaths from cholera in Broad Street, Golden Square, London, and the neighbourhood, 19 August to 30 September The Wellcome Foundation, from King Cholera, Norman Longmate (1966) Bethnal Green Parish, East London. Mortality during the year ended 31st December Red dots mark the streets in which five or more deaths occurred from contagious and epidemic diseases.

32 Dwellings of the Poor in Bethnal Green. There was no supply of water in the houses and so it had to be collected in the streets. Illustrated Times, new series, iii (1863),. London , The Infernal Wen, Francis Sheppard (1971

33 A Punch cartoon, 'A Court for King Cholera'. On the left is a refuse heap. Punch, xxii (1852)

34 River Irwell in Manchester flowing under Regent Road. The scum on the water is the consequence of the rivers being used as sewers, Mancester Public Libraries, fromthe Victorian City, Images and Realities, Dyos and Wolff (1973) Little Tommy Lee sewer, at the back of Pretoria Road in Canning Town

35 The Prince of Wales starting up the main drainage works at Crossness. Illustrated Times, new series, vi (1865). Although apparantly a considerable improvement, in reality the huge volume of London sewage is being discharged into the Thames and the authorities are relying on the tide to remove it from the immediate environment. FromThe Victorian City, Images and Realities, Dyos and Wolff (1973)

36 Jacob's Island Bermondsey. Watercolour by J.L.Stewart (1887) London Museum, from London , The Infernal Wen, Francis Sheppard (1971 This was the place which Dickens called 'the filthiest, the strangest, the most extraordinary of the many localities that are hidden in London'. He spoke of the 'maze of close, narrow, and muddy streets, thronged by the roughest and poorest of waterside people. Coal-whippers, brazen women, ragged children, and the very raff and refuse of the river'. Oliver Twist.

37 Bishopsgate Street. One of the many London slums. The London Doré Saw, Eric de Maré (1973) The rookery of St. Giles, one of London's worst slums. The Dickens Encyclopedia, Arthur L.Hayward (1924)

38 Houseless and Hungery.' Graphic,i (1869), from The Victorian City: Images and Realities, Dyos and Wolff (1973)

39 Men's Casual Ward, West London Union. Illustrated Times, iv (1857), from The Victorian City: Images and Realities, Dyos and Wolff (1973)

40 Suburban semi-detached villa in Balham. The Growth of Victorian London, Donald J.Olsen (1976)

41 The interior of a middle class house. Graphic (1871), from The London Doré Saw, Eric de Maré (1973)

42 The pictures below show the stark contrast in living conditions between the poor and the middle classes.

43 SANAYİ KENTİNDE KONUT SORUNU Kıta Avrupasında: Blok yerleşme düzeni sanayi öncesi kentin yapılaşma formu Tarihsel kökleri Rönesans Saraylarına temellenen yapılar:. 3-4 katlı orta avlulu yapılar. Farklı katlarda farklı tabakaların yaşama alışkanlığı Barok şehircilik anlayışına dayalı düzgün caddeler boyunca uzanan cepheler

44 Paris, Berlin, Viyana gibi Barok gelenekten etkilenen büyük kentlerdeki apartmanlarda: farklı katlarda, farklı gelir grupları

45 SANAYİ KENTİNDE KONUT SORUNU Kente göçün yarattığı nüfus baskısı Yeni ulaşım olanakları Orta ve üst gelir gruplarının kent dışına, banliyolere kaçması SÜZÜLME SÜRECİ

46 SANAYİ KENTİNDE KONUT SORUNU Üst gelir gruplarından boşalan konut stoğu: Tek odalara ya da Küçük birimlere bölünerek kiralanıyor Yoğunlaşıyor SEFALET MAHALLERİ

49 SANAYİ KENTİNDE KONUT SORUNU Paris de: Kuvvetli kent yönetimi kent çeperlerinde işçiler için konut alanları açıyor (Cité) Orta ve orta-üst sınıfların merkezi terk etmeleri kısmen de olsa önlenebiliyor. Berlin de: Cité nin karşılığı 18. yy. da inşa edilen askeri lojmanların 19. yy. da konuta dönüştürülmeleri ile oluşan KİRA KIŞLALARI (Mietskasernen)

50 SANAYİ KENTİNDE KONUT SORUNU Kira Kışlaları Büyüyen Alman kentlerinde konut ihtiyacını karşılamada model teşkil ediyor. Kitlesel konut ihtiyacını karşılamada kullanılan yaygın bir tipoloji (her kesim için) Mekandan max. ölçüde faydalanmak Adeta seri imalat ürünü: az sayıda çeşit

51 SANAYİ KENTİNDE KONUT SORUNU Özellikle alt gelir gruplarının yaygın barınma biçimi haline geliyor: Tek, tek kiralanabilen odalar Diğer ailelerinde paylaştığı ortak koridorlar Yaygın yoksulluk ve yüksek arsa değerleri Kiracıların üst üste yığılması Yapımcılar için rantabilite ve topraktan max. kar elde zemini Kentin mevcut ve yeni imara açılan bölgelerinde kentsel toprağın en yoğun biçimde kullanılması

54 SANAYİ KENTİNDE KONUT SORUNU Kira Kışlaları Almanya da MİETSKASERNEN İngiltere ve A.B.D. de TENEMENTS

55 TENEMENTS, Londra

56 Liverpool TENEMENTS Glasgow

57 TENEMENTS, Paris

58 TENEMENTS, Chicago

59 TENEMENTS, New York City

60 New York City Tenement

61 New York City Tenement

62 Home-work on pants, New York tenement

63 New York, Tenements, 1930 lar

64 New York, Tenements, 1930 lar

Benzer belgeler

SANAYİ KENTİNİN SORUNLARINA ÇÖZÜM ARAYIŞLARI

SANAYİ KENTİNİN SORUNLARINA ÇÖZÜM ARAYIŞLARI Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü SANAYİ KENTİNİN SORUNLARINA ÇÖZÜM ARAYIŞLARI 19. Yüzyıl Arayışları 1) Ütopik Yaklaşımlar,