AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ ee Aralık Strateji Planlama ve Kurumsal Performans Yönetimi

Transkript

1 AYLIK EKONOMİ BÜLTENİ ee Aralık 2014

2 1 Öne Çıkanlar 1 Öne Çıkanlar 2 3 İçindekiler Dünya Ekonomisi Türkiye Ekonomisi Piyasa Gelişmeleri Makroekonomik Gelişmeler Büyüme Enflasyon Sayfa Öne Çıkanlar OECD tarafından yılda iki kez hazırlanan Ekonomik Görünüm raporu yayınlandı. Rapora göre OECD nin küresel büyüme beklentisi bu yıl %3,3 ve 2015 yılında %3,7 şeklinde ifade edildi. Rapordaki tahminlerin, Mayıs 2014'te yayınlanan rapordakinden biraz daha kötümser (2014 için %3,4 ve 2015 için %3,9 tahmin ediliyordu) olduğu görüldü. Raporda Euro Bölgesi nde durgunluk ve Japonya nın resesyona girmesinin, küresel ekonominin önündeki büyüyen riskler olduğu vurgulandı. Türkiye'ye yönelik olarak OECD, 2014 yılında %3'lük, 2015 yılında ise %3,2'lik büyüme bekliyor. Öte yandan G-20 zirvesi Avustralya da gerçekleştirildi. Zirvede ekonomiler için toplu halde %2,1'lik GSYH büyümesi hedef olarak belirlenirken, dünya genelinde büyümedeki düzensizliği gidermek için 2018'e kadar küresel bir altyapı merkezi kurma kararı alındı. Petrol fiyatlarında yaşanan sert gerilemeye karşı 27 Kasım da bir araya gelen OPEC (Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü) üyeleri herhangi bir üretim kısıntısına gitmeyeceklerini açıkladı. Toplantıdan bir adım çıkmaması nedeniyle Brent Petrol ün varil fiyatı gerilemesini sürdürdü ve toplantı sonuçlarının açıklanmasının ardından 70$ a kadar geriledi. Böylece Brent petrolün varil fiyatı yılbaşından bu yana %37 ye yakın değer kaybetmiş oldu. 4 5 Sanayi Üretimi, Kapasite Kullanımı, İmalat PMI 7 Güven Endeksleri 8 İşgücü İstatistikleri 9 Dış Ticaret 10 Ödemeler Dengesi 11 Merkezi Yönetim Bütçesi 13 TCMB 14 Bankacılık Sektörü 15 Özet Makroekonomik Veriler 17 Veri Gündemi 19 Yılın ilk çeyreğinde, sert geçen kış koşulları nedeniyle %2,1 oranında daralma yaşayan ABD ekonomisi, küresel çapta görülen yavaşlamaya rağmen görece güçlü bir tempo göstermiş ve sonraki iki çeyrekte sırasıyla %4,6 ve %3,9 oranlarında büyüme kaydetmişti. Ekim ayına ilişkin açıklanan veriler ise ABD nin büyüme temposunda bir miktar hız kaybı yaşanmış olabileceğine işaret ediyor. Buna göre kişisel tüketim harcamaları aylık bazda %0,2 artışla %0,3 lük piyasa beklentilerinin altında kalırken, dayanıklı mal siparişleri ise yine aylık bazda %0,5 lik artış beklentisine karşın %0,9 daralma yaşadı. Conference Board tarafından açıklanan tüketici güven endeksi Kasım da, Ekim ayındaki 94,1'lik değerinin ardından 88,7'ye geriledi (1985=100). Yeni konut satışları ise Ekim ayında aylık bazda beklentilerin altında %0,7 lik bir artış kaydetti. Kasım ayına ilişkin açıklanan ön verilere göre, Euro Bölgesi nde yıllık enflasyonun %0,4 ten son 5 yılın en düşük seviyesi olan %0,3 e gerilemesi ve Avrupa Merkez Bankası ndan (AMB) gelen son açıklamalar bankanın 4 Aralık ta gerçekleşecek olan toplantısında ek genişleme adımları atması yönündeki beklentileri arttırdı. AMB Başkanı Draghi nin enflasyon ve enflasyon beklentilerini arttırmak için gerekeni yapacağız açıklamasının ardından aynı doğrultuda bir açıklama da Başkan Yardımcısından geldi. Yurtiçinde ise Merkez Bankası Para Politikası Kurulu (PPK) Ekim ayı toplantısında, beklentilerle paralel olarak, politika faizi ve faiz koridorunu değiştirmedi. BIST 100 Endeksi, Kasım ayını %6,9 luk yükselişle puandan kapattı. Kasım ayında BIST-100 endeksi böylece 93 borsa arasında en fazla yükseliş kaydeden üçüncü hisse senedi endeksi olurken, eski Fed Başkanı Bernanke nin tapering konuşması nı yaptığı ve Gezi olaylarının patlak verdiği Mayıs 2013 sonu seviyelerini de yakalamış oldu. Faizler tarafında da belirgin bir iyileşme kendisini gösterdi. Hazine gösterge faizi %7,53 e gerileyerek, Temmuz 2013 den bu yana en düşük seviyesine gerilemiş oldu. USD/TL kuru %0,3 lik artışla ayı 2,212 den kapatırken, Sepet kur (0,5USD+0,5EUR) Kasım ayını 2,484 ten kapattı. Not: Rapordaki tüm veriler raporun çıktığı tarih itibariyle güncellenmiştir. 1

3 2 Dünya Ekonomisi Seçilmiş Ülkeler Hisse Senedi Piyasaları Hisse Senedi Piyasası Kasım Sonu Değeri Aylık % Yılbaşından % BİST ,9 27,1 DOW JONES ,5 7,6 S&P ,5 11,9 NASDAQ ,5 14,7 Temmuz ayından itibaren Dolar ın uluslararası piyasalarda güçlenme eğilimine girmesi paralelinde EUR/USD paritesi Kasım içerisinde iki yılı aşkın sürenin en düşük düzeyine geriledi. Bu düşüşte ABD ekonomisindeki olumlu seyrin yanı sıra ECB nin genişleyici yöndeki para politikası uygulamaları da etkili oldu. İzleyen dönemde ise EUR/USD paritesi dalgalı bir seyir izledi. NIKKEI ,4 7,2 DAX ,0 4,5 BOVESPA ,1 7,2 Kaynak: Yahoo Finance, Investing Kasım ayı başında Ukrayna daki çatışmaların yeniden başladığı haberlerinin gündeme gelmesi aralarında Türkiye nin de yer aldığı gelişmekte olan ülkelere yönelik risk algısının bozulmasına neden oldu. Öte yandan, ABD de açıklanan işgücü piyasalarına ilişkin olumlu veriler Fed in faiz artırımına beklentilerden erken gidebileceği endişesinin yeniden gündeme gelmesine yol açtı. Ancak takip eden dönemde, söz konusu endişelerin bir miktar yatışmasıyla, BİST-100 endeksi puan seviyesinin üzerine çıktı. Kasım ayında gelişmiş ülkelerin hisse senedi piyasaları da yukarı yönlü bir seyir izledi. ABD piyasaları ayı %2,5-3,5 primle tamamlarken Nikkei %6,4; DAX %7,0 artış kaydetti. BOVESPA ise %0,1 artış ile yatay seyretti. Eylül ayında Nisan dan bu yana en yüksek düzeyine ulaşan 10 yıl vadeli gösterge tahvilin faiz oranı Ekim ayından itibaren gelişmekte olan ülke piyasalarına yönelik risk iştahının artmasının etkisiyle düşüşe geçti ve Kasım ayı boyunca düşüş eğilimini sürdürdü (28 Kasım 2014: %7,77). 2

4 2 Dünya Ekonomisi Son aylarda Dolar ın güçlenme eğilimine girmesinin altın talebini sınırladığı gözlendi. Ekim ayında aşağı yönlü bir seyir izleyen altın fiyatları Kasım ayının ikinci haftasından itibaren bir miktar toparlanma kaydetti (28 Kasım 2014: USD/ons). Brent türü ham petrolün varil fiyatı Haziran ayında ulaştığı 115,3 USD seviyesinden %38 oranında gerileyerek 28 Kasım itibarıyla 69 USD seviyesine kadar indi. Bu düşüşte özellikle uluslararası enerji kuruluşlarının petrol talebi tahminlerinde aşağı yönlü revizyonu etkili oldu. Değerleniyor Değer kaybediyor Kasım ayında gelişmekte olan ülke para birimleri Dolar karşısında değer kaybetti. Brezilya Real i %4,8; Meksika Pezo su 3,3; Güney Kore Won u %3,6 değer kaybetti. En yüksek değer kaybı %13,7 ile Rus Rublesi nde gözlendi. Ekim ayında son bir yılın en yüksek seviyesini gören VIX endeksi, Kasım ayında dalgalı bir seyirle düşüş eğilimine girdi. 28 Kasım itibariyle endeks 13,3 seviyesinde gerçekleşti. lllllvix, hisse senedi işlemcileri tarafından piyasadaki stresi ölçmek için takip edilir. Basit tabiriyle, piyasanın S&P 100 indeks opsiyonlarının bir yıl içerisinde ne VIX llllllllllllkadar dalgalanacağının matematiksel ifadesidir. VIX yüzde olarak ifade edilmese de yüzde olarak algılanmalıdır. Örneğin, 22 seviyesinde bir VIX değeri Endeksi llllllllllllllllönümüzdeki bir yılda endeksin mevcut seviyesinin %22 altında veya üstünde gerçekleşeceğini ifade eder. 3

5 3 Türkiye Ekonomisi: Piyasa Gelişmeleri Kasım ayında, Fed in faiz politikasına ilişkin endişelerin azalması ve petrol fiyatlarındaki düşüşün etkisiyle Türkiye ye yönelik risk iştahı artışa geçti. Bu çerçevede BİST-100 endeksi diğer gelişmekte olan ülke borsalarından olumlu yönde ayrışarak ayı puan seviyesiyle tamamladı. Petrol fiyatlarındaki düşüşün devam etmesine bağlı olarak Türkiye de cari açık ve enflasyonda iyileşme gerçekleşeceği beklentileri TL nin güçlenme eğilimine girmesine sebep oldu. USD/TRY Kasım ayını 2,212 seviyesinde tamamladı; EUR/TRY ise ayı 2,756 seviyesiyle kapattı. 30 Eylül itibarıyla %9,98 ile Nisan dan bu yana en yüksek düzeyine çıkan 2 yıl vadeli gösterge tahvilin faiz oranı Kasım ayında Türkiye ye ilişkin beklentilerin iyileşmesi paralelinde artan risk iştahına bağlı olarak aşağı yönlü bir seyir izledi ve ayı %7,53 düzeyinde tamamladı. Kasım ayının ikinci yarısından itibaren azalan petrol fiyatlarının Türkiye de cari açık ve enflasyonda iyileşme gerçekleşeceği beklentileri paralelinde Türkiye endeksi yükselişe geçerek diğer GOP lardan pozitif ayrıştı (28 Kasım 2014 itibariyle MSCI-TR: 105,9). MSCI Endeksleri, global çapta borsaların performansını ölçen temel endekslerdir. Gelişmiş ve gelişmekte olan piyasalar için MSCI llllllllllllhesaplanmakta olan bu endeksler, yatırımcılara ilgilendikleri pazarlardaki borsaların performansını karşılaştırmalı olarak takip etme Endeksleri llllllllllllll llşansı vermektedir. 4

6 3 Makroekonomik Gelişmeler: Büyüme Türkiye ekonomisi 2014 yılının ikinci çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre %2,1 ile beklentilerin altında bir büyüme kaydederken takvim etkisinden arındırılmış GSYH ikinci çeyrekte bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %2,4 artış kaydetti. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH nin ise ikinci çeyrekte birinci çeyreğe göre %0,5 oranında daralması dikkat çekti. Böylece, GSYH çeyreklik bazda 2012 yılının ilk çeyreğinden bu yana ilk defa daraldı. Yılın ikinci çeyreğinde tüketim harcamalarındaki artış oldukça düşük oranda gerçekleşirken (bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %0,4 artış) net ihracat ikinci çeyrekte büyümeye 2,9 puan katkı sağladı. Böylece, yılın ikinci çeyreğinde iç talepteki ivme kaybı belirginleşirken net ihracatın büyümeye önemli katkı sağlamaya devam ettiği dikkat çekiyor. Yılın ikinci yarısında ise, TCMB nin yaptığı faiz indirimlerinin ve siyasi belirsizliklerin azalmasının iç talebin bir miktar canlanmasına olanak verebileceği düşünülüyor. Bu çerçevede, yılın ilk yarısında %3,3 büyüyen Türkiye ekonomisinin 2014 yılını %3 ün üzerinde bir büyüme oranı ile tamamlayabileceği öngörülüyor. 5

7 3 Makroekonomik Gelişmeler: Enflasyon Ana Harcama Gruplarına göre TÜFE-ÜFE ve Değişim Oranları Kasım (2003=100) Harcama Grupları Aylık Bazda Değişim (%) Yıllık Bazda Değişim (%) Endeks TÜFE 0,18 9,15 248,8 Gıda ve Alkolsüz içecekler 0,24 14,37 272,6 Alkollü içecekler ve tütün 0,00 4,81 413,4 Giyim ve Ayakkabı 4,11 9,71 181,8 Konut 0,21 7,64 287,6 Ev eşyası 0,86 8,13 194,4 Son aylarda gıda fiyatları kaynaklı fiyat baskısı sonucu yüksek seyreden enflasyon Kasım da %0.18 ile beklentilerin altında kalırken, yıllık rakam baz etkisiyle yükselerek %9.15 e geldi. Öte yandan, yurt içi üretici fiyat endeksi (YI-ÜFE) Kasım da temelde enerji fiyatlarındaki düşüşlere bağlı olarak aylık bazda %0.97 gerilerken, yıllık rakam sert bir düşüşle %8.36 oldu. Sağlık Ulaştırma Haberleşme 0,23-1,79-0,13 9,33 5,06 1,59 148,4 235,3 124,5 Eğlence ve kültür -1,32 5,89 174,2 Eğitim 0,25 8,31 252,1 Lokanta ve oteller 0,63 14,32 350,2 Çeşitli mal ve hizmetler -0,10 8,82 280,9 Yurtiçi ÜFE -0,97 8,36 237,7 Ara Malı -0,89 7,47 236,2 Dayanıklı Tüketim -1,50 5,83 161,8 Dayanıksız Tüketim 0,07 14,79 219,1 Enerji -3,25-1,18 344,2 Sermaye Malı -0,73 7,75 197,9 Çekirdek enflasyonda ise aylık sırasıyla %0.67 ve %0.62 artan H ve I endekslerinde yıllık enflasyon Temmuz ve Ekim arasındaki düşüş eğiliminin ardından Kasım da sırasıyla %9.89 ve %9.03 ile hemen hemen değişmeden kalsa da genel olarak olumlu seyrini korudu. Kaynak: TÜİK llllllltüik in yeni hesaplamaya başladığı ve AB normlarına uyumlu Yurt İçi Üretici Fiyat Yurt İçi lllllllllllllendeksi (Yİ-ÜFE), sanayi sektöründeki üreticilerin yurt içine sattıkları ürünlerin ÜFElllllllllllllllllllfiyat değişimini kapsamaktadır. 6

8 3 Makroekonomik Gelişmeler: Sanayi Üretimi & Kapasite Kullanımı Eylül de takvim etkilerinden arındırılmış sanayi üretim endeksi yıllık bazda %2,2 oranında artış kaydederek beklentilere paralel bir görünüm sergiledi. Sanayi üretiminin yılın üçüncü çeyreğinde 2013 yılının aynı dönemine kıyasla %3,6 oranında arttığı görüldü. Yılın ikinci çeyreğinde yıllık artış oranının %3,2 olduğu dikkate alındığında, sanayi üretiminin yılın üçüncü çeyreğinde bir miktar ivme kazandığı gözlendi. Nitekim, sanayi üretiminin mevsim etkilerinden arındırıldığında da bir önceki çeyreğe göre %1,5 oranında yükselmesi söz konusu toparlanmanın dönemsel olmadığına işaret etti. Mevsimsel etkilerden arındırılmış KKO ise Kasım ayında 0,1 baz puanlık hafif bir gerileme ile %74 oldu. Mevsimlik etkilerden arındırılmış HSBC Türkiye İmalat Satın Alma Yöneticileri Endeksi (PMI ) Ekim ayı dâhil olmak üzere üst üste dördüncü ayda da herhangi bir değişiklik gözlenmediğine işaret eden 50,0 değerinin üstünde seyretti ve Kasım ayında uzun vadeli ortalama olan 51 seviyesinin de üzerine çıkarak 52,2 olarak gerçekleşti. Veri Şubat ayından bu yana en yüksek seviyeye işaret etti. İmalat sanayi Kasım ayında güçlü bir büyüme performansı sergiledi. Üretim hacmi, alınan siparişler ve istihdam endeksleri bir önceki aya göre ivme kazanarak artış gösterdi. Girdi ve çıktı fiyat endeksleri fiyat artışlarına işaret etseler de, bu artışların hızı geçmişe göre daha düşük seviyelerde kaldı. İmalat Sanayi KKO, TCMB nin imalat sanayi sektöründeki işyerlerine her ay lllllllluyguladığı İktisadi Yönelim Anketi kapsamında hazırlanıp yayımlanır. İmalat Kapasite lllllllllllsanayi geneli ve alt sektörleri itibarıyla hesaplanan kapasite kullanım oranları, Kullanım llllllllllllllankete katılan işyerlerinin bildirdikleri, fiziki kapasitelerine göre fiilen Oranı llllllllllllllllllgerçekleşen kapasite kullanımlarının ağırlıklı ortalaması alınarak bulunur. PMI (Purchasing Managers Index - Satın Alma Endeksi) Markit Group tarafından aylık bazda llllllüretilen ve şirketlerin satın alma yöneticilerinin mal ve hizmet satın alma eğilimlerini İmalat llllllllllgösteren bir göstergedir. Endeks, öncü bir gösterge niteliğindedir ve değişimin yönünü PMI llllllllllllllgösteren basit bir ölçüdür. Endeksin 50 değerinin üzerinde olması bu değişkende artış llllllllllllllllllolduğunu, 50 değerinin altında olması düşüş olduğunu göstermektedir. 7

9 3 Makroekonomik Gelişmeler: Tüketici & Reel Kesim Güveni TÜİK tarafından açıklanan verilere göre, Tüketici güven endeksi Kasım ayında bir önceki aya göre 1,7 puan geriledi. Endeks, 68,7 ile dört yılı aşkın sürenin en düşük seviyesinde gerçekleşti. Endeksin alt kalemleri incelendiğinde, gelecek 12 aylık dönemde tasarruf etme, otomobil ve konut satın alma ihtimali alt kalemlerindeki gerilemelerin genel endeksi aşağı yönlü etkilediği görüldü. Endeksi artış yönünde etkileyen kalemlerin başında ise tüketimin finansmanı amacıyla gelecek 3 aylık dönemde borç kullanma ihtimali geldi. CNBC-e Tüketici Güven Endeksi Kasım ayında bir önceki aya göre yüzde 3,4 oranında artış göstererek 79,23 değerini aldı. Endeksin detaylarına bakıldığında, artışın esas olarak tüketicinin bir önceki aya göre algısındaki iyileşmeden kaynaklandığı görüldü. Ekim ayının ilk yarısı gerek finansal piyasalarda yaşanan türbülans gerek jeopolitik risklerin aşırı yükselmesiyle tüketici güveninin çok sert düştüğü bir dönem oldu. Finansal türbülansın yerini sakinleşmeye bırakması ve jeopolitik risk algısının kısmen düşmesiyle Ekim ayının ikinci yarısında mevcut durum algısı iyileşme gösterdi. Bu durumun Kasım ayında güçlenerek devam ettiğini izlendi. Reel Kesim Güven Endeksi (mevsimsellikten arındırılmış) yıllık bazda 1,4 puan azalarak 108,4 seviyesinde gerçekleşti. Son 3 aya ilişkin toplam sipariş miktarı, gelecek 3 aya ilişkin üretim hacmi ve ihracat sipariş miktarı alt kalemlerinde kaydedilen düşüşler endeksteki olumsuz seyirde etkili oldu. Sabit sermaye yatırım harcamaları ve genel gidişat alt kalemleri ise bu dönemde artış sergileyen kalemler oldu. 8

10 3 Makroekonomik Gelişmeler: İşgücü İstatistikleri Temel İşgücü İstatistikleri Ağustos 2014 Temmuz Değişim 15 +yaştaki nüfus (000) İşgücü (000) İstihdam (000) Tarım Tarım Dışı İşsiz (000) İşgücüne Dahil Olmayanlar (000) İşgücüne katılma oranı (%) 49,1 51,2 2,1 Ağustos ayında işsizlik oranı, önceki yılın aynı ayına göre 1,1 puanlık artış ile %10,1 e yükseldi. Tarım dışı işsizlik oranı da yine 1,1 puan artarak %12,3 oldu. İşgücüne katılım oranı önceki yılın aynı ayına göre 2,1 puanlık artış göstererek %51,2 olarak gerçekleşti Temmuz ayında mevsimsellikten arındırılmış olarak 2 milyon 994 bin olan işsiz sayısı Ağustos ta 11 bin kişi azalarak 2 milyon 983 bin kişiye düştü. Bunda istihdamın 53 bin kişi artarak, işgücündeki 41 bin kişilik genişlemeyi aşması etkili oldu. Diğer yandan, mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı da Ağustos ayında %10,4 lük seviyesini korudu. İstihdam oranı (%) 44,6 46,1 1,5 İşsizlik oranı (%) 9,0 10,1 1,1 Tarım dışı işsizlik oranı (%) 11,2 12,3 1,1 Genç nüfusta işsizlik oranı (%) 17,0 18,9 1,9 Ağustos ayında istihdam mevsimsellikten arındırılmış olarak önceki aya göre tarımda 43 bin kişi azalırken, sanayide ve inşaatta sırasıyla 14 bin ve 34 bin kişi arttı. Hizmet sektörü istihdamı ise 46 bin kişilik artış kaydetti. Not: Rakamlar yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir. Kaynak: TÜİK 9

11 3 Makroekonomik Gelişmeler: Dış Ticaret Ekim ayında dış ticaret açığı 6,7 milyar USD olan piyasa beklentilerinin bir miktar altında 6,3 milyar USD olarak gerçekleşti. Bu şekilde 12 aylık toplam açık Eylül deki 86 milyar USD lik seviyesinden 84,8 milyar USD ye geriledi. Ekim ayında ihracat tarafı yıllık bazda %7,3 lük görece güçlü bir artış kaydetti. Bu son yedi ayın en güçlü artışı oldu. İthalat ise %1,5 daraldı. Bu şekilde toplam ihracat 12,9 milyar USD, ithalat ise 19,2 milyar USD olarak gerçekleşti. İhracatın ithalatı karşılama oranı ise %67,4 e yükseldi. Dış Ticaret Dengesi (milyar USD) Ekim Değişim (%) Ocak - Ekim Değişim (%) İhracat 12,1 12,9 7,3 124,4 131,4 5,6 İthalat 19,5 19,2-1,5 207,1 199,0-3,9 Ekim ayında parasal olmayan altın ticaretinin cari açık üzerindeki olumsuz etkisinin önemli ölçüde ortadan kalktığı görüldü. Nitekim, 2013 yılının ilk dokuz aylık döneminde 9 milyar USD açık verilen söz konusu ticarette, 2014 yılının aynı döneminde sadece 1 milyar USD tutarında açık verildi. Dış Ticaret Dengesi Karşılama Oranı (%) -7,4 61,9-6,3 67,4-15, ,7 60,1-67,6 66,0-18,2 - Kaynak: TÜİK 10

12 3 Makroekonomik Gelişmeler: Ödemeler Dengesi Ödemeler Dengesi Ağustos 2014 milyon USD Eylül Ocak - Eylül 2014 (%) Değişim 12 Aylık Birikimli Cari İşlemler Dengesi , Dış Ticaret Dengesi , Hizmetler Dengesi , Turizm (Net) , Gelir Dengesi , Cari Transferler , Sermaye ve Finans Hesapları , Doğrudan Yatırımlar (Net) , Portföy Yatırımları (Net) , Varlıklar Yükümlülükler , Diğer Yatırımlar (Net) , Dış ticaret açığında 2013 ün aynı ayına göre gözlenen iyileşmenin de katkısıyla Eylül de cari açık beklentilerin altında 2.2 milyar USD olarak gerçekleşti. Yılbaşından bu yana kesintisiz bir daralma eğilimi gösteren 12 aylık birikimli cari açık ise Eylül de de benzer şekilde hareket etti ve 47.9 milyar USD den 46.7 milyar USD ye geriledi. Öte yandan, iç talepteki görünümü anlamak açısından önemli olan enerji dışı cari denge, Ocak ayından bu yana etkili olan daralma eğilimiyle Temmuz da artıya döndükten sonra Ağustos ve Eylül de de toparlanma eğilimini korudu. Varlıklar Yükümlülükler Rezerv Varlıklar (Net) Net Hata ve Noksan , , ,

13 3 Makroekonomik Gelişmeler: Ödemeler Dengesi milyon USD Net Sermaye Girişlerinin Dağılımı (12 aylık kümülatif) Aralık 2013 Eylül 2014 Yüzde Dağılım Aralık 2013 Eylül 2014 Toplam Net Yabancı Sermaye Girişi Doğrudan Yatırımlar ,3 15,3 Portföy Yatırımları ,6 36,3 Diğer Yatırımlar ,0 32,9 Net Hata ve Noksan ,2 15,5 Diğer ,1-0,1 Finansman cephesinde ise, yerel seçimlerin ardından politik belirsizliğin büyük ölçüde gerilediği algısıyla yılın 2. çeyreğinde önemli miktarda girişin gerçekleştiği kısa vadeli sermaye hareketlerinde 3. çeyrekte başlayan hafif çıkış eğilimi 0,4 milyar USD yle Eylül de artıya döndü, Detaylara göre ise, yabancı yatırımcıların hisse senedi ve tahvil piyasasındaki toplam 1,3 milyar USD lik satışlarına ve bankaların yurtdışında tuttukları mevduatları 1,1 milyar USD arttırmalarına rağmen, yine bankacılık sektörünün 2,3 milyar USD lik borçlanması belirleyici oldu, Uzun vadeli finansman tarafında ise Temmuz 2012 deki istisna hariç Ekim 2010 dan bu yana devam eden dalgalı giriş eğilimi etkisini korudu ve toplam finansmana 1,8 milyar USD lik bir katkı sağladı, Söz konusu rakamda, bankaların yurtdışında 1,3 milyar USD lik tahvil ihraçları ve 0,8 milyar USD lik uzun vadeli kredi kullanımları önemli rol oynadı, Öte yandan, net doğrudan yatırımlar kalemi 0,6 milyar USD yle finansmana katkısını görece sınırlı da olsa sürdürdü, Böylece, sermaye dengesi Ağustos ayında önemli ölçüde zayıflayan girişlerin artından Eylül de cari açık miktarını tamamen karşıladı, Net hata noksan kaleminde ise 0,3 milyar USD lik sınırlı bir çıkış görülürken, tüm bu gelişmelerin ardından resmi rezervler aylık bazda 0,4 milyar USD azaldı, 12

14 3 Makroekonomik Gelişmeler: Merkezi Yönetim Bütçesi Merkezi Yönetim Bütçesi (milyar TL) Ekim Değişim (%) Ocak - Ekim Değişim (%) 2014 Bütçe Hedefi Gerç./ Hedef (%) Merkezi Yönetim Gelirleri 30,0 34,2 13,8 320,1 347,7 8,6 403,2 82,0 Vergi Gelirleri 26,0 27,9 7,3 266,3 286,6 7,6 348,4 81,5 Vergi Dışı Gelirler 4,0 6,2 56,4 53,8 61,1 13,6 54,8 84,4 Merkezi Yönetim Giderleri 33,2 37,2 12,0 327,7 362,6 10,6 436,4 80,9 Faiz Giderleri 2,4 7,0 190,7 46,2 45,3-2,1 52,0 90,2 Faiz Dışı Giderler 30,8 30,2-1,9 281,5 317,3 12,7 384,4 79,7 Bütçe Dengesi -3,2-3,0-5,0-7,7-14,9 94,9-33,3 61,2 Faiz Dışı Denge -0,8 4,0-38,6 30,3-21,4 18,7 117,6 Ekim ayında merkezi yönetim bütçe harcamaları bir önceki yılın aynı dönemine göre %12, bütçe gelirleri ise %13,8 oranında artış kaydetti. Böylece, bütçe açığı geçtiğimiz yılın aynı ayındaki 3,2 milyar TL seviyesinden 3 milyar TL seviyesine geriledi. Yılın ilk 10 ayı itibarıyla ise, bütçe harcamalarının geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre %10,6 oranında yükseldiği görülürken, bu dönemde bütçe gelirlerindeki artış %8,6 ile daha düşük bir oranda gerçekleşti. Bu çerçevede, geçtiğimiz yılın Ocak-Ekim döneminde 7,7 milyar TL olan bütçe açığının, 2014 yılında 14,9 milyar TL seviyesine ulaştığı görüldü. Böylece, bütçe açığı 24,4 milyar TL olan yıl sonu hedefinin %61,2 sine ulaştı. Bu dönemde 30,3 milyar TL tutarında faiz dışı fazla verildi. Kaynak: Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı 13

15 3 TCMB Senenin ortasından itibaren politik belirsizliğin büyük ölçüde gerilediği algısıyla artıya dönen sermaye akımlarının etkisiyle resmi rezervler artış trendine girdi ve Ekim ayında 41 milyar USD ile son bir yılın en yüksek seviyesine ulaşan net dış varlıklarda Kasım ayında yatay bir seyir hakim oldu. TCMB, 20 Kasım da gerçekleştirdiği Para Politikası Kurulu toplantısında 1 hafta vadeli repo ihale faiz oranını %8,25, gecelik borçlanma faiz oranını %7,5, borç verme faiz oranını da %11,25 seviyesinde bırakarak faiz oranlarında değişikliğe gitmedi. TCMB toplantı sonrasında yaptığı açıklamada, sıkı para politikası duruşunun ve alınan makro-ihtiyati önlemlerin etkisiyle kredi büyüme hızlarının makul düzeylerde seyrettiğini, iç talebin ise büyümeye daha fazla katkı sağlamaya başladığını ifade etti. TÜFE bazlı reel efektif döviz kuru endeksi Kasım ayında 114,4 ile 15 ayın en yüksek düzeyine çıktı. Geçen yıl Ağustos ayında 111,6 düzeyinde bulunan reel efektif döviz kuru, geçen Ocak ayında ise 101,5 ile Haziran 2006'dan bu yana en düşük değerini almıştı. 14

16 3 Bankacılık Sektörü 2014 yılında BDDK tarafından alınan önlemler çerçevesinde toplam kredi hacmi 28 Kasım itibariyle yıllık bazda %19,3 oranında genişledi. Mevduat hacmi ise, 28 Kasım la biten haftada bir önceki yılın aynı dönemine göre de %13,4 oranında büyüdü. MB nin Ekim ve Kasım toplantılarında faiz indirimini pas geçmesiyle oranlar yatay seyretse de Ticari kredi faizleri Kasım ayında yönünü yukarı çevirerek Tüketici kredisi oranlarına ulaştı. Tüketici kredisi faizlerinde ise Kasım ayında sınırlı bir düşüş hakim oldu. Bankacılık sektörü yabancı para net genel pozisyonu 28 Kasım 2014 itibariyle milyon USD seviyesinde gerçekleşti. Bankacılık sektörünün Ağustos ayından itibaren sınırlı düzeyde de olsa açık pozisyon taşımaya başladığı görülüyor. Kasım ayında 1 aya kadar ve 6 aya kadar vadeli mevduat faizlerinde yatay bir seyir hakim olurken 1 yıla kadar vadeli mevduat faizlerinde belirgin bir düşüş gerçekleşti. 1 aya kadar vadeli mevduatın faizi Ekim ayındaki %10 lu seviyelerden 21 Kasım itibariyle %8,9 a geriledi. (*) İhtiyaç, taşıt ve konut kredileri (**) TL üzerinden açılan Kaynak: BDDK Haftalık Bülten, TCMB 15

17 3 Bankacılık Sektörü Genel Görünümü (milyar TL) Ekim - 14 (%) Değişim* AKTİF TOPLAMI 834, , , , , ,4 10,6 Krediler 392,6 525,9 682,9 794, , ,6 12,9 TP Krediler 288,2 383,8 484,8 588,4 752,7 850,1 12,9 Pay (%) 73,4 73,0 71,0 74,0 72,0 71,9 - YP Krediler 104,4 142,1 198,1 206,4 294,7 332,5 12,8 Pay (%) 26,6 27,0 29,0 26,0 28,0 28,1 - Takipteki Alacaklar 21,9 20,0 19,0 23,4 29,6 36,6 23,6 Takipteki Alacaklar Oranı (NPL) (%) 5,3 3,7 2,7 2,9 2,8 3,0 - Menkul Değerler 262,9 287,9 285,0 270,0 286,7 294,5 2,7 PASİF TOPLAMI 834, , , , , ,4 10,6 Mevduat 514,6 617,0 695,5 777,2 945, ,6 7,1 TP Mevduat 341,4 433,5 460,0 520,4 594,1 609,3 2,6 Pay (%) 66,3 70,3 66,1 67,4 62,8 60,2 - YP Mevduat 173,2 183,5 235,5 251,8 351,7 403,3 14,7 Pay (%) 33,7 29,7 33,9 32,6 37,2 39,8 - İhraç Edilen Menkul Kıymetler 0,1 3,1 18,4 37,9 60,6 86,2 42,3 Bankalara Borçlar 86,1 122,4 167,4 173,4 254,2 282,1 10,9 Repodan Sağlanan Fonlar 60,7 57,5 97,0 79,9 119,1 125,9 5,7 ÖZKAYNAKLAR TOPLAMI 110,9 134,5 144,6 181,9 193,7 224,2 15,7 Net Dönem Karı/Zararı 20,2 22,1 19,8 23,5 24,7 20,8-4,3 RASYOLAR (%) Net Dönem Karı/Ort. Toplam Aktifler (ROAA) 2,6 2,4 1,8 1,8 1,6 1,4 - Net Dönem Karı/Ort. Toplam Özkaynaklar (ROAE) 20,3 18,0 14,2 14,4 13,1 11,8 - Krediler/Aktifler 47,1 52,2 56,1 58,0 60,5 61,7 - Krediler/Mevduat 76,3 85,2 98,2 102,3 110,7 116,8 - Menkul Kıymet/Aktifler 31,5 28,6 23,4 19,7 16,5 15,4 - Mevduat/Pasifler 61,7 61,3 57,1 56,3 54,6 52,8 - Sermaye Yeterliliği (%) 20,6 19,0 16,6 17,9 15,3 16,3 - * Net Dönem Karı haricinde yılsonuna göre yüzde değişimi ifade etmektedir. Net Dönem Karı değişimi bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde değişimi ifade etmektedir. Kaynak: BDDK Aylık İnteraktif Bülten Verileri 16

18 4 Özet Makroekonomik Göstergeler BÜYÜME 14 - Ç Ç Ç3 GSYH (milyar USD) 616,7 731,6 774,0 785,7 820,0 183,2 200,6 - Büyüme Oranı (%) -4,8 9,2 8,8 2,2 4,0 4,3 2,1 - ENFLASYON (%) Eyl - 14 Eki - 14 Kas - 14 TÜFE (yıllık) 6,5 6,4 10,4 6,2 7,4 8,9 9,0 9,2 Yurtiçi ÜFE * (yıllık) 5,9 8,9 13,3 2,5 7,0 9,8 10,1 8,4 İŞGÜCÜ PİYASALARI Haz - 14 Tem - 14 Ağu - 14 İşsizlik Oranı (%) 14,0 11,9 9,8 9,2 9,7 9,1 9,8 10,1 İstihdam (bin kişi) DÖVİZ KURLARI (1) Eyl - 14 Eki - 14 Kas - 14 Tüfe Bazlı Reel Efektif Döviz Kuru 116,8 125,8 109,6 118,2 106,9 109,3 110,4 114,0 USD/TL 1,4909 1,5413 1,8935 1,7819 2,132 2,279 2,205 2,212 EUR/TL 2,1479 2,0601 2,4497 2,3509 2,937 2,877 2,769 2,756 Döviz Sepeti (0.5*USD + (0.5*EUR) 1,8194 1,8007 2,1716 2,0664 2,535 2,578 2,487 2,484 DIŞ TİCARET DENGESİ (2) (milyar USD) Ağu - 14 Eyl - 14 Eki - 14 İhracat 102,1 113,9 134,9 152,5 151,8 157,4 158,0 158,8 İthalat 140,9 185,5 240,8 236, ,8 243,7 243,6 Dış Ticaret Dengesi -38,8-71,7-105,9-84,1-99,9-86,3-85,7-84,8 Karşılama Oranı (%) 72,5 61,4 56,0 64,5 60,3 64,6 64,8 65,2 (1) Dönem sonu (2) 12 aylık kümülatif * Yurtiçi ÜFE Endeksi 2014 yılından itibaren yayınlanmaya başlamıştır. 17

19 4 Özet Makroekonomik Göstergeler (Devamı) ÖDEMELER DENGESİ (2) (milyar USD) Tem - 14 Ağu - 14 Eyl - 14 Cari İşlemler Dengesi -12,2-45,4-75,1-48,5-64,9-48,5-48,9-46,7 Sermaye ve Finans Hesapları 9,3 44,0 65,7 47,3 61,6 35,2 41,7 38,9 Doğrudan Yatırımlar (Net) 7,1 7,6 13,7 8,9 9,8 9,7 9,8 7,7 Portföy Yatırımları (Net) 0,2 16,1 22,0 40,8 23,7 22,7 22,6 18,2 Diğer Yatırımlar (Net) 2,1 33,2 28,2 18,4 38,1 9,5 9,5 16,5 Rezerv Varlıklar (Net) -0,1-12,8 1,8-20,8-9,9-6,7-6,7-3,5 Net Hata ve Noksan 2,9 1,4 9,4 1,2 3,4 13,3 13,4 7,8 Cari İşlemler Açığı/GSYH (%)* -2,0-6,2-9,7-6,2-7, MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ (3) (milyar TL) Ağu - 14 Eyl - 14 Eki - 14 Merkezi Yönetim Gelirleri 215,5 254,3 296,8 331,7 389,4 283,2 313,5 347,7 Vergi Gelirleri 172,4 210,6 253,8 278,8 326,1 232,4 258,7 286,6 Merkezi Yönetim Giderleri 268,2 294,4 314,6 360,5 407,9 285,9 325,4 362,6 Faiz Giderleri 53,2 48,3 42,2 48,4 50,0 33,6 38,3 45,3 Faiz Dışı Giderler 215,0 246,1 272,4 312,1 357,9 252,2 287,2 317,3 Bütçe Dengesi -52,8-40,1-17,8-29,4-18,4-2,7-11,9-14,9 Faiz Dışı Denge 0,4 8,2 24,4 19,6 31,5 30,9 26,3 30,3 Bütçe Dengesi/GSYH (%)** -5,5-3,7-1,4-2,1-1, MERKEZİ YÖNETİM TOPLAM BORÇ STOKU (milyar TL) Ağu - 14 Eyl - 14 Eki - 14 İç Borç Stoku ,4 408,2 411,1 Dış Borç Stoku ,0 194,9 188,6 Toplam Borç Stoku ,4 603,2 599,7 (3) Yılbaşından itibaren kümülatif * 2013 yılsonu tahmini ** 2013 yılsonu OVP tahmini 18

20 5 Veri Gündemi Tarih Veri Dönemi 3 Aralık Enflasyon Kasım Aralık [Glo] BoE Toplantısı Aralık 2014 [Glo] AMB Toplantısı Aralık Aralık Sanayi Üretimi Ekim Aralık Milli Gelir 3. Çeyrek 11 Aralık Ödemeler Dengesi Ekim Aralık Hane Halkı İşgücü İstatistikleri Eylül 2014 Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmeleri Kasım Aralık [Glo] FED FOMC Toplantısı Aralık Aralık [Glo] BoJ Toplantısı Aralık Aralık TCMB PPK Toplantısı Aralık Aralık Kapasite Kullanım Oranı Aralık 2014 Reel Kesim Güven Endeksi Aralık Aralık Ticaret İstatistikleri Kasım

21 AÇIKLAMA: Bu rapor, Kuveyt Türk tarafından, güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan elde edilen bilgi ve veriler kullanılarak hazırlanmıştır. Raporda yer alan ifadeler, hiçbir şekilde veya suretle alış veya satış teklifi olarak değerlendirilmemelidir. Kuveyt Türk, bu bilgilerin doğru, eksiksiz ve değişmez olduğunu garanti etmemektedir. Bu sebeple, okuyucuların, bu raporlardan elde edilen bilgilere dayanarak hareket etmeden önce, bilgilerin doğruluğunu teyit ettirmeleri önerilir ve bu bilgilere dayanılarak aldıkları kararlarda sorumluluk kendilerine aittir. Bilgilerin eksikliği ve yanlışlığından Kuveyt Türk hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz. Ayrıca, Kuveyt Türk ün tüm çalışanları ve danışmanlarının, herhangi bir şekilde bilgiler dolayısıyla ortaya çıkabilecek, doğrudan veya dolaylı zararlarla ilgili herhangi bir sorumluluğu yoktur. Bunlara ilaveten, Kuveyt Türk, raporların Internet üzerinden e mail yoluyla alınması durumunda virüs, hatalı gönderim veya diğer herhangi bir teknik sebepten dolayı alıcının donanımına veya yazılımına gelebilecek herhangi bir zarardan dolayı sorumlu tutulamaz.