Bazı yerlerde daire yerine düz bir çizgi üzerine aşıklar konur ve oyuncular aşıkları çizginin dışına çıkarmaya çalışır.

Transkript

1 OYUNUN ADI: AŞIK(GOT) OYNANDIĞI YER: KARS GENELİ KAYNAK KİŞİLER: TÜM KATILIMCILAR KAÇ KİŞİYLE OYNANIR: 2-8 OYUNUN OYNANIŞ ŞEKLİ: Kars ta neredeyse bütün köylerde oynanan oyundur. Çeşitli oynanış şekilleri vardır. Bunlardan en çok bilineni Sultan dır. Önce yere küçük bir daire çizilir ve oyuncular kaç aşık iddiasına girmişlerse o kadar sayıda aşık dizerler. Ortaya sultan denilen diğerlerinden daha büyükçe bir aşık konur, diğerleri onun her iki yanına sıralanır. Dairenin arkasından daha önce belirlenmiş bir mesafedeki çizgiye sıralama yapmak için oyuncular eneke dedikleri aşıklarını atarlar. Daha sonra her oyuncu kendi aşığıyla dairenin içindeki aşıkları çıkarmaya çalışır. Çıkardığı aşık oyuncunun olur. Sultan denen aşığı kim çıkarırsa o an dairenin içindeki aşıklar oyuncunun olur. Bazı yerlerde daire yerine düz bir çizgi üzerine aşıklar konur ve oyuncular aşıkları çizginin dışına çıkarmaya çalışır. Aşığın başka bir oyun şekli de Alçı Tokan dır. Aşıkların her bir yüzüne bir isim verilmiştir. Cik: aşığın delik tarafı Alçı: aşığın derin tarafı Börk: cikin tam ters yüzü Tokan: alçının ters tarafı En zayıftan en güçlü aşık duruşları şöyledir: cik, alçı, börk, tokan Oyuncular aşıklarını bir oyuncuya verir. Oyuncu avucundaki aşıkları sallar ve yere atar. Herkes kendi aşığını bilmektedir. Aşıklar düştükten sonra aşığın duruşuna göre kazanan ve kaybedenler belirlenir. Cik en zayıf duruş olduğu için kaybeder. Tokan bütün cikleri toplar ancak diğer alçı veya börk gelmiş aşıkları cike çevirmek için mat denilen oyuna geçilir. Mat ta amaç alçı veya börk halindeki aşıkları cike çevirmektir. Oyuncu aşığı vurur ama cike döndüremezse vuruşa devam eder. Atışını yapıp vuramadığında ise aşığını atış yaptığı aşığın sahibine verir. Aşıklar ilk yere atıldığında birden fazla tokan gelirse atış tekrarlanır. Aynı şekilde tokan gelmeyip birden fazla börk veya alçı gelirse de atış tekrarlanır.

2 OYUNUN ADI: DOKUZTAŞ OYNANDIĞI YER: KARS GENELİ KAYNAK KİŞİLER: TÜM KATILIMCILAR KAÇ KİŞİYLE OYNANIR: 2 OYUN TAHTASI: İç içe girmiş üç karenin kenarlarının tek bir çizgiye birleştirilmesiyle oluşturulur. Bazı köylerde (Halefoğlu) köşelerin de birleştirildiği görülür. Ancak genel olarak kenarlar birleştirilir. OYUNUN OYNANIŞ ŞEKLİ: Oyunun belli bir tahtası yoktur. Her türlü düz yere oyunun şekli çizilerek oynanabilir. Oyun iki kişi arasında oynanır. İki oyuncu da kendilerine ait renkte taşları(siyah-beyaz, kırmız-mavi vb.) alır. Her iki oyuncunun da dokuz taşı vardır. Oyun alanına ilk taşı koymak az da olsa bir avantaj sağlamaktadır. Bu yüzden ilk taşı kimin koyacağına dair bir kura çekimi yapılabilir. İlk oyuncu taşı koyar sonra rakibi koyar. Bu şekilde bir o, bir öteki şeklinde dokuz taş da oyun alanına konur. Oyundaki amaç aynı çizgi üzerinde üç taşı yan yana getirmektir. Bunu taşlar ilk kez koyulurken de yapabilirler. Üçlemeyi yapan kişi rakibin bir taşını istediği yerden alabilir. Herhangi bir oyuncun iki taşı kalıncaya kadar oyun devam eder.

3 OYUNUN ADI: CUZ(ÜÇTAŞ) OYNANDIĞI YER: KARS GENELİ KAYNAK KİŞİLER: TÜM KATILIMCILAR KAÇ KİŞİYLE OYNANIR: 2 OYUN TAHTASI: Kare bir alan çizilir ve karenin içine bir artı işareti yapılır. Toplamda taşların koyulabileceği on nokta oluşur. OYUNUN OYNANIŞ ŞEKLİ: Her iki oyuncun farklı renkte üç taşı vardır. Oyuna başlayan oyuncu üç taşını da aynı anda oyun alanındaki noktalara koyabilir ya da taşlar sırayla birer birer konulabilir. Taşları koyma işi bitince her iki oyuncu da cuz yani üçleme yapmaya çalışır. Aynı çizgi üzerinde kendi taşlarını birleştiren oyuncu oyunu kazanır. Ve bir sıfır öne geçer. Oyun bu şekilde devam eder.

4 OYUNUN ADI: BEŞTAŞ (ELTAŞI) OYNANDIĞI YER: KARS GENELİ TÜM KATILIMCILAR Başgedikler Köyü: Ahmet Taştan Ellemtaş olarak isim verdi. Selim- Koyunyurdu Köyü: İsmet Kapağan Şeşek olarak isim verdi. Digor- Şirinköy: Ergül Hacıoğulları Hırç olarak isim verdi. Akyaka-Demirkent Köyü: Besti Bozçalı ve Muammer Bozçalı Gorcime Taşı olarak isim verdi. OYUNCU SAYISI: 2 OYNANIŞ ŞEKLİ: Beş adet yuvarlak taş, bilye veya fındıkla oynanabilir. Çeşitli kademeleri olan bir oyundur. Oyuna başlamak için şu yöntem kullanılır: her iki oyuncu da sırayla taşları havaya atıp elinin üstünde tutar. Daha sonra taşları tekrar atıp avucunun içiyle yakalamaya çalışır. En fazla taşsı tutan kişi oyuna başlar. BİRİNCİ KADEME: Oyuna başlayan oyuncu taşların hepsini yere serer ve içinden bir taşı alır. Seçtiği taşı havaya atıp yerdeki taşları teker teker toplamaya çalışır. Bu arada havaya attığı taşı düşürmemelidir. Daha sonra ikişer toplama, üçer toplama en son da dördünü birden yerden toplama hareketiyle birinci bölüm biter. Taşlar toplanırken kesinlikle diğer taşlara elin değmemesi gerekir. İKİNCİ KADEME: Toplama oyunundan sonra taşlar yeniden serilir bu kez oyuncunun diğer eli de oyunun içine dahil olur. oyuncunun bir eli kale görevi yaparken oyuncu öteki eliyle yine seçtiği bir taşı havaya atmak suretiyle diğer taşarlı kaleden içeri sokmaya çalışır. İki çeşit kale kurulabilir. Biri açık kale, diğeri kapalı kale şeklindedir. Aynı şekilde basket atar gibi de oynanan bir bölüm vardır. Her iki kademeyi de başarıyla geçen oyuncu rakibi karşısında skor üstünlüğü sağlar. Oyun oynanırken herhangi bir kademede yanmak oyunun başa dönmesini gerektirmez. Oyuncu kaldığı yerden devam eder. Diğer bir kural da iki kademeyi de bitiren oyuncu son olarak beş taşı da avucuna alır taşları hafif yukarı atar ve elinin tersiyle tutmaya çalışır. Elin üstünde kalan taşları tekrar havaya atar ve bu kez pençe atar gibi yaparak taşları yakalar. Diğer oyuncu avucunu yere koyar. Taşı yakalayan oyuncu kaç taş yakalamışsa eli yerdeki oyuncuya o kadar sayıda ceza olarak vurur. Vurmaların çeşitli isimleri ve şekilleri vardır. Birinci vuruş: horoz oyuncu taşı havaya atar diğer oyuncunun eline çimdik atıp havaya attığı taşı tutar. Vuruş sayısı kadar devam eder. İkinci vuruş: Kedi aynı şekilde taş havaya atılır. oyuncunun eli tırmalanır. Üçüncü vuruş: Tokat oyuncun eline tokat vurulur. Dördüncü vuruş: Çekiç el yumruk yapılır yan tarafla vurulur. Beşinci oyun: Yumruk el yumruk yapılıp düz şekilde vurulur. Eğer cezayı veren oyuncu havaya attığı taşı tutamazsa ceza işlemi biter.

5 OYUNUN ADI: UZUN EŞEK, EŞEK BELİ DİGOR- Mele ya da Gele adıyla anılır OYNANDIĞI YER: KARS GENELİ KAYNAK KİŞİLER: TÜM KATILIMCILAR KAÇ KİŞİYLE OYNANIR: OYUNUN OYNANIŞ ŞEKLİ: Oyunda bir oyuncu yastık vazifesi görür. Aynı zamanda yastığın görevi hakemlik yapmaktır. İki takım eşit sayıda ayrılır. Saymaca veya kura yoluyla ebe olan takım seçilir. Ebe olan takımdan bir oyuncu yastığın bacakları arasına kafasını koyarak eğilir. Diğer arkadaşları da aynı şekilde onun bacakları arasına kafalarını koyarlar. Rakip oyuncular sırayla ebe olan takımın sırtına atlar. Oyunun kazanılması için değişik kurallar vardır. Birinci kural atlayan ekibin lideri elini havaya kaldırıp tek mi, çift mi? diye sorar ve tek ya da çift parmağını gösterir. Alttaki takım bilirse ebe diğer takım olur; bilemezse üstteki takım tekrar atlar. İkinci kuralda hakem on saniye sayar bu arada üsttekiler çeşitli hareketlerle alttakileri yıkmaya çalışır. Ebe olan grup yıkılırsa üsttekiler tekrar atlar. Ebe takım yıkılmazsa ya da üsttekilerden birinin ayağı yere değerse ebe olan takım atlama hakkını kazanır.

6 OYUNUN ADI: BİRDİR BİR OYNANDIĞI YER: KARS GENELİ KAYNAK KİŞİLER: TÜM KATILIMCILAR KAÇ KİŞİYLE OYNANIR: En az 2 olmak şartıyla kişiye kadar OYUNUN OYNANIŞ ŞEKLİ: Oyunun oynanışında küçük farklar olsa da Kars ın genelinde çok sık oynanan bir oyundur. 10 kişilik grup iki takıma ayrılır. Önce hangi takımın altta olacağı belirlenir. Ebe olan takım belli aralıklarla sırtlarını eğerler. İlk eğiliş çok az olur. diğer takım onların üstünden atlamaya başlar. Herkes atladıktan sonra ebe olan grup bir kademe yükselir ve diğer takım tekrar atlamaya başlar. Atlayan gruptan biri atlamayı başaramazsa ebe olan grup değişir. Başka bir oynanış şeklinde de eğilen takımın üstüne şapka konulur. Eğer atlayan takımdan biri şapkalardan birini düşürürse oyun sırası diğer takıma geçer. Oyunun diğer bir oynanış şeklinde ise on kişilik ekip toplanır ve kendi aralarında ilk ebeyi seçerler. Bu seçim çeşitli yollarla yapılabilir. En bilinen seçim yolu sayışmacadır. Portakalı soydum baş ucuma koydum ben bir yalan uydurdum. Duma duma dum kırmızı mum. Ya da o piti piti karamela sepeti / terazi lastik jimnastik / biz size gittik eğlendik / hamama gittik temizlendik. İlk yatan seçildikten sonra sırayla herkes ebe yatanın sırtına ellerini koyup üzerinden atlar. Atlayan her bir kişi bir metre aralıkla eğilir ve arkadaşlarının üzerinden atlaması için düzen alır. En son öğrenci de yanmadan herkesin üstünden atlar ve eğilip bekler. Ebe ayağa kalkar sıra ondadır ancak yerde eğili olan diğer kişiler biraz daha sırtlarını yükseğe kaldırırlar çünkü artık kinci aşama başlamıştır. Ebe yükselen arkadaşlarının sırtından atlamaya başlar ve oyun bu şekilde kademe kademe yükselmeler yapılarak devam eder. Atlayamayan kişi nerede olursa olsun atlamayı bırakır ve en sonra gidip tekrar eğilir. Bazen atlayamayan kişiye ceza verilebilir. Örneğin; atlayamayan öğrenci tek başına eğilir ve her bir arkadaşı yanan oyuncunun üstünden atlarken sırtına çeşitli şekilde vurarak atlar. Herkes atlamayı bitirince oyun kaldığı yerden devam eder.

7 OYUNUN ADI: KUBBE HAMAM, KUBBEHEM, TAPPEŞİN OYNANDIĞI YER: KARSIN GENELİ OYUNCU SAYISI: 10 KİŞİLİK OYNANIŞ ŞEKLİ: Oyuncular eşit iki takıma ayrılırlar. Sayışma ya da kura ile ebe olan takım seçilir. Ebe olan takımda dört kişi kollarını arkadaşlarının omuzlarına koyarak bir daire oluşturur. Beşinci eleman hoca olarak onların etrafında durur. Bazı yerlerde oyun alanı yuvarlak bir çizgiyle belirlenirken, bazı yerlerde belli bir uzunluktaki kemer ya da ip kullanılır ve bu ip daire olan oyunculardan birinin kolunda durur. İpin uzanabildiği alan hocanın alanı olarak kabul edilir. Oyunun amacı daire dışındaki takımın oyuncularının hocaya yakalanmadan daire içinde kubbe şeklinde duran oyuncuların sırtına binmektir. Hoca kendi arkadaşlarını korumaya çalışırken kendi de dikkatli olmalıdır çünkü onun da sırtına binilebilir. Eğer hocanın sırtına binilirse oyunu rakip kazanmış olur ve ceza olarak belirlenen bir noktaya kadar ebe olan takımın hepsi rakibi sırtında taşır. Hoca rakip oyunculardan birine ayağıyla dokunursa bu sefer rakip ebe durumuna geçer ve aynı düzende kubbe şeklini alırlar ve bir hoca seçerler. Oyun bu şekilde devam eder.

8 OYUNUN ADI: CIZ TULASI, KAYIŞ OYUNU, CIZ KEMER OYNANDIĞI YER: KARSIN GENELİ OYUNCU SAYISI: 10 KİŞİLİK OYNANIŞ ŞEKLİ: Çok büyük bir yuvarlak alan çizilir. İki takım eşit sayıda ayrılır. Bir takım ebe olarak seçilir ve yuvarlağın içine girer. Oyuncular kemerlerinin tokaları yuvarlağın dışına bakacak şekilde kemerlerini koyar ve korumaya çalışırlar. Çemberin dışındaki oyuncular çeşitli şaşırtmacalarla hızlı bir şekilde o kemerlerden birini kapmaya çalışır. İçerdeki oyuncu rakip oyuncudan birine dokunursa dışarıdakiler bu kez ebe olup içeri girer. Eğer dışarıdaki oyunculardan biri kemerlerden birini kaparsa içerideki oyunculara kemerle vurmaya başlar. Bu arada diğer kemerler de kapılmaya çalışılır. Tüm kemerler kapılırsa bir süre içerideki oyunculara kemerlerle vurulur. Eğer ebeler birine dokunmazsa rakibin insafına kalırlar.

9 OYUNUN ADI: GÜVERCİN TAKLASI (KIZ TAKLASI) OYNANDIĞI YER: TÜM KARS TÜM KATILIMCILAR OYUNCU SAYISI: 8 OYNANIŞ ŞEKLİ: Kars ın en çok oynananmış oyunlarından biridir. Oyuncular dörderli gruplara ayrılırlar. Bir grup çeşitli usullere göre ebe seçilir. Ebe olan takım belli bir düzen alır. Buna göre iki kişi sırt sırta verip eğilir; diğer iki arkadaşı da başlarını onların arasına koyacak şekilde eğilir. Bu şekilde diğer takımın takla atabileceği bir minder, düzenek, oluşmuş olur. diğer oyuncular arkadaşlarının sırtlarından sırayla takla atarlar. Bir kişi dahi olsa taklayı atamazsa bu kez diğer ekip aynı şekilde vaziyet alır.

10 OYUNUN ADI: ÇOBAN KALESİ OYNANDIĞI YER: MERKEZ - OCAKLI KÖYÜ, HACIVELİ KÖYÜ(ÜÇTAŞ), KAĞIZMAN- ORTAKÖY, TUNÇKÖY(ÖLÜ TAŞI) SELİM- Gürbüzler(ÇEVRİ GU) DİGOR- Kürt Bowlingi KAYNAK KİŞİLER: Kağızman: Ortaköy: Mahmut Kırba Tunckaya:Doğan Çay Merkez: Ocaklı: Emrullah Yağcı Hacıveli:İlhan Aksoy, İsmet Daşdan Selim: Gürbüzler: Alaaddin Günsünler, Hamit Aydoğdu KAÇ KİŞİYLE OYNANIR: OYNANIŞ ŞEKLİ: Kişi sayısına göre eşit iki takım ayrılır. Genelde üç kişilik iki takım şeklinde oynanır ancak sayı artabilir. Her iki takımda karşılıklı olarak belli bir mesafe bırakarak dik şekilde koyulabilecek üç taşı yere diker. Daha sonra her oyuncu sırayla kendi elindeki atma taşlarıyla karşı tarafın kalelerini yıkmaya çalışır. Rakip takımın üç taşını da deviren takım oyunu kazanır. Kazanan takım oyuncuları rakip takımın yıkılan taşlarından başlayarak kendi kalelerine kadar rakip oyuncuların sırtlarına biner. Oyun bu şekilde devam eder.

11 OYUNUN ADI: Çif el el bende OYNANDIĞI YER: Ocaklı köyü Emrullah Yağcı OYUNCU SAYISI: 6, 8, 10, 12 Her iki kişi birbiriyle eşlenecek şekilde takımlar ayrılır. Ebe seçimi çeşitli saymaca ve tekerlemelerle yapılır. Ebe olan çift el ele tutuşmak zorundadır. Diğer oyuncu çiftlerinin ellerini tutması gerekmez. Oyun başladığında ebe olan çift ellerini ayırmadan diğerlerini yakalamaya çalışır. Bu arada diğer oyuncular kaçarken bir yandan da ebe olan çiftin ellerini ayırmaya çalışırlar. Oyunun kuralına göre ebe olan çift birini yakaladığında yakalanan kişinin eşi hemen eşinin elini tutmak zorundadır. Aksi durumda diğer oyuncular tarafından dövülür. Aynı şekilde ebe olan çiftlerin elleri birbirinden ayrılırsa bu kez onlar birleşinceye kadar dövülebilir. Bu kural günümüzde geçerli olamayacağı için şu şekilde bir kural değişikliği yapılabilir: ÖRN-1) Yakalanan eşlerden biri ebeler tarafından tutulur. Yakalanan kişinin eşi arkadaşının elini tutmaya çalışmalı diğerleri de onu yakalamaya çalışmalı. Eğer kişi yakalanırsa onu yakalayan kişi arkadaşının yanına kadar onun sırtına binebilir.

12 OYUNUN ADI: Yumurta Dövüşü OYNANDIĞI YER: Kars Geneli OYUNCU SAYISI: 2 Nevruz bayramında oynanan bir oyundur. Yumurtalar önce soğan kabuğu koyularak kaynatılan suyun içinde haşlanır ve boyanır. Daha sonra nevruz gününde iki oyuncu yumurtalarını alır. Bir oyuncu yumurtayı altta tutar öbürü vurur. Kimin yumurtası sağlam kalırsa, kırılan yumurtayı alır.

13 OYUNUN ADI: Yumurta Yarışı OYNANDIĞI YER: Kars Geneli OYUNCU SAYISI: 2 Genellikle Nevruz bayramında yumurtayla oynanan bir oyundur. Haşlanmış yumurtalar oyuncular tarafından getirilir. Hafif eğimli bir alan bulunarak yumurtalar yukarıdan aşağı bırakılır. Kimin yumurtası önce gelirse diğer yumurtayı alır.

14 OYUNUN ADI: KÖREBE( GÖZ BAĞLANGACI, CEVŞİR DONEK) OYNANDIĞI YER: Kars Geneli OYUNCU SAYISI: 6-8 Türkiye genelinde de oynanan ve çok bilinen bir oyundur. Ebe seçilen oyuncunun gözleri sıkıca bağlanır. Ebe diğer oyuncuları yakalamaya çalışır. Yakalanan oyuncu ebe olur. Oyun bu şekilde devam eder.

15 OYUNUN ADI: ÇELİK ÇUBUK HOLA ÇİLİK ÇUBUK OYNANDIĞI YER: Kars Geneli OYUNCU SAYISI: 6-8 Kars genelinde en bilinen ve en çok oynanan oyunlarından biridir. Oyun takim halinde oynanır. Burada Ocaklı köyünde oynanan şekli anlatılacaktır. İki takım üçe üç şekilde ayrılır. Sayışmaca ya da yazı tura yapılarak ebe takım seçilir. Ebe takım vurucu ekipten belirli bir mesafe uzaklaşır. Oyunda çeşitli atış şekilleri vardır. Ve takimin üç oyuncusunun da bu vuruş şekillerini tamamlaması gerekir. İlk atış şeklinde çubuğun ucu yere bakacak şekilde tutulur. Çelik dediğimiz küçük sopa da çubuğu tuttuğumuz elimizin üstüne konur. Çelik elden hafifçe sektirilir çubuğu tuttuğumuz şekilde sopayla çeliğe vurulur. Vuruşun kesinlikle ebe olan ekibin üstüne doğru yapılması gerekir. Eğer ebe olan takım Çeliği havada tutarsa yer değiştirilir. Tutamazlarsa vurucu takımın diğer oyuncuları atışlarını yapmaya devam ederler. İlk atış üç oyuncu tarafından başarılırsa diğer vuruş şekline geçilir. İkinci vuruş şekli düz vuruştur çeliğin uçları hafif sivriltilmiştir. Bu vuruşta çelik yere konur uçlarından birine sopayla vurularak sekmesi sağlanır çelik sektiği anda sopayla düz vuruş yapılır. Her oyuncunun Çeliği sektirip vurması için üç hakkı vardır. Bu üç hakta vurucular Çeliği vuramaz ya da vurulan çelik ebe takım tarafından havada yakalanırsa yer değiştirilir. Üçüncü vuruş şekline "Zulatma" şeklinde özel bir ad verilmiştir. Bu vuruş son bölümdür. Vurucu takım Çeliği sopayla kaldırabileceği bir çukura ya da iki taşın üstüne koyar ve sopayla havaya kaldırır. Sopasının üstünde çeliği sektirmeye çalışır. Düşürmeden sektirebildiği kadar sektirir ancak sonunda mutlaka çeliğe sertçe vurmak zorundadır. Zulatma bölümünde vurucu takımdan bir kişi tüm takım adına yarışabilir ya da herkes ayrı ayrı yarışır. Çünkü zulatma bölümü ceza bölümüdür. Oyuncu çeliği sopası üstünde kaç defa sektirmişse o kadar sayı kadar, vurduğu yerden çeliğin düştüğü yere kadar rakipten bir oyuncunun sırtına biner. ceza bölümü olduğu için hiç kimse saydırıp vuramazsa oyun baştan başlar. Ancak ebe olan takım yine ebe olarak kalır.

16 OYUNUN ADI: ECCO MECCO OYNANDIĞI YER: Kars Geneli OYUNCU SAYISI: 6-8 Koza oyununa benzer bir oyundur. Ortaya belli bir alan içine yuvarlak bir taş koyulur. Belli bir mesafeye çizgi çizilir ve oyuncular sıralama için bu çizgiye ellerindeki sal taşı ya da eneke dedikleri taşları atarlar. Çizgiye en yakın atan oyuncu birinci olur. Oyuncular sırayla taşlarıyla ortadaki yuvarlak taşı vurmaya çalışırlar. Taşı vuran oyuncu taşın bulunduğu yerden taşın gittiği yere kadar ayak adımlarıyla şu tekerlemeyi tamamlamalıdır: Ecco, mecco, kaldır kamecco, nal, mıh, kırk kırık bir, kırk iki, kırk üç, kırk dört, kırk beş, kırk altı, kırk yedi, kırk sekiz, kırk dokuz, elli, elli bir, elli iki, elli üç. Taş bu tekerlemeyi tamamlayacak kadar uzağa gitmemişse. Oyuncu ister doğrudan yuvarlak taşa vurup kaldığı yerden saymaya devam eder ya da diğer arkadaşlarının taşlarına vurarak yuvarlak taşa yaklaşmaya çalışır. Arkadaşlarının taşına her vuruşunda da tekerleme ilerler. Ancak her oyuncunun taşına bir kez vurma hakkı vardır. Tekerlemeyi tamamlarsa arkadaşlarına istediği cezayı verebilir.

17 OYUNUN ADI: TRENCİLİK OYNANDIĞI YER: KARS MERKEZ AYDINALAN KÖYÜ OYUNCU SAYISI: Yarışma şeklinde olduğunda her bir takımın 10 oyuncuya ihtiyacı vardır. Öncelikle on kişilik iki takım kurulur. Oyuncu sayısının yetersiz olduğu yerlerde takım sayıları 4 veya 7 kişilik olabilir. Her bir takım kendi arasında vagonlar oluşturur. Bunun için bir öğrenci en önde durur ve doksan derecelik bir açıyla eğilir. Başka bir oyuncu öndeki oyuncunun beline sarılır ve ayaklarını aynı şekilde eğilmiş duran arkadaşının omuzlarına koyar. Arkadaki oyuncun kolları yanlara doğru açık durmalıdır. Böylelikle ilk vagon oluşur. Oyuncu sayısına göre her üç öğrenciden bir vagon yapılır ve birbirlerini tutmaları sağlanır. Fazla kalan bir öğrenci ise sürücüdür ve arkadaşlarını yönlendirmekle vazifelidir. Yarışma için bir parkur hazırlanır. İki takım başlama düdüğüyle birlikte yarışa başlar. Eğer yıkılma ya da kopmalar olursa oyuncular hemen eski hallerini alarak yarışa devam edebilirler. Parkuru ilk tamamlayan ekip oyunu kazanır.

18 OYUNUN ADI: PİLLO KARDEŞ ATLARA BİN OYNANDIĞI YER: KARS PAŞAÇAYIR OYUNCU SAYISI: 9 Oyun sandalye kapma yarışmasına benzemektedir. Oyuncu sayısına göre 4 kişi ebe olur. Ebeleri belirlemek için bir çizgiye taş atılır ve sıralama yapılır. Çizgiye en uzak dört kişi ebe olur. Ebeler ayakta bir yuvarlak oluştururlar ve sırtlarını hafif eğerler. Diğer oyuncular çizginin gerisinde beklerler. Ebelerden biri Pillo kardaş atlara bin. Der. Diğer oyuncular hemen ebelerinin sırtlarına binerler. Son kalan kişi ebe bölümüne geçer. Ebe olan diğer dört kişi yeniden sıralama yapar. Taşını çizgiye en yakın atan oyuncu ebelikten kurtulur.

19 OYUNUN ADI: SİVİ SİVİ OYNANDIĞI YER: KARS MERKEZ HAPANLI OYUNCU SAYISI: 6-8 Oyunculardan beşi yan yana ve sık bir şekilde dizilirler. Hepsi ellerini bellerinde tutar. İçlerinden biri hakem olur ve oyuncuların karşısında durur. Sayışmaca yapılarak bir oyuncu ebe olarak seçilir. Ebe olan oyuncu ilk sırada durur. Hakem küçük bir el topunu ebeye verir. Ebe elindeki topu arkasından yanındaki arkadaşına verir. Topu alan oyuncu isterse topu başkasına verir isterse vermez ama her oyuncu sanki topu almış gibi yaparak ebeyi şüphelendirmeye çalışır. Herkes ileri bakmak zorundadır. Birkaç saniye sonra hakem ebeye Top kimde? diye sorar. Ebe topun kimde olduğunu tahmin ettikten sonra sırasından kaçar. Çünkü eğer yanlış tahmin yapmışsa topu elinde tutan kişi ebeyi topla vurmalıdır. Vurursa ebe değişmez vuramazsa ebeye kendisi geçer. Ebe topun kimde olduğunu doğru tahmin ederse topu elinde tutan oyuncu ebe olur.

20 OYUNUN ADI: YERDEN YÜKSEK OYNANDIĞI YER: KARS MERKEZ HAPANLI Hapanlı Köyü çocukları OYUNCU SAYISI: 6-8 Oyun basit bir ebeleme oyunudur. Sayışmaca yapılarak bir kişi ebe olarak belirlenir. Ebe arkadaşlarına dokunarak onları ebelemeye çalışır. Oyuncular yerden yüksek bir yere çıkarlarsa ebe olan oyuncu onlara dokunamaz. Yerden yüksek yer örneğin bir taşın üstü olabilir. Tek ya da çift ayak basmak önemli değildir. Ancak yerden yüksekteki oyuncular uzun süre o şekilde duramazlar mutlaka ebeyle oynamak zorundadırlar. Ebe bir oyuncun başında durup otuz saniye sayabilir. Bu yüzden diğer oyuncuların ebeye dokunup onu oradan uzaklaştırmaları gerekir. Diğer oyuncular ebeye dokunduğunda ebe diğer oyuncuların peşinden gitmek zorundadır. Böylece sıkışan oyuncu kendini kurtarabilir. Ebe bir oyuncuya dokunduğunda ebelikten kurtulur ve ebe yakaladığı kişi olur. Oyun bu şekilde devam eder.

21 OYUNUN ADI: EBELE DEBELE OYNANDIĞI YER: KARS MERKEZ ÇIĞIRGAN OYUNCU SAYISI: 4 Uzun atlama sporunun oyunlaştırılmış halidir diyebiliriz. Dört oyuncu ellerine uzun sopalar alırlar. Öncelikle bir atlama yeri seçilir. Yani oyuncuların sıçramayı yapacağı yer bir çizgiyle belli edilir. Daha sonra atlama sırası belirlenir. Sıralama için çeşitli yöntemler kullanılabilir. Sıralama yapıldıktan sonra ilk atlayacak olan oyuncu çubuğunu atlama çizgisinin sütüne koyar. Diğer oyuncular da bir adım aralıklarla çubuklarını dizerler. İlk oyuncu belli bir mesafeden koşarak gelip sopanın üstüne basmadan çubukların üstünden atlar. Düşerken de en son çubuğa basmamalıdır. Oyuncunun düştüğü yer belirlenir ve oyuncu kendi sopasını oraya koyar. Sıçrama çizgisi değişmeyeceği için diğer oyuncuların atlayışlarını o çizgiden yapmaları ve ilk atlayan kişiyi geçmesi gerekir. Eğer oyunculardan biri sopalardan birine basarsa, dokunursa oyun dışı kalır. Sopasını da alarak oyundan çıkar. Bu atlayışlar tek kişi kalıncaya kadar devam eder. Hiçbir çubuğa basmadan en uzağa atlayan kişi oyunu kazanır. Diğer arkadaşlarına çeşitli cezalar verebilir.

22 OYUNUN ADI: ARADAN GEÇME, ÇUR OYNANDIĞI YER: KARS GENELİ OYUNCU SAYISI: 4, 6, 8 Oyun merkez Karaçoban Köyünde Çur olarak adlandırılmış. Ancak Kars ın genelinde Aradan Geçme, Ara Kesme gibi adlarla oynanır. Oyuncular ikişerli gruplara ayrılarak eşleşirler. Daha sonra bu gruplardan biri ebe olarak seçilir. Ebenin belli bir noktası vardır. Bu noktaya bir taş, mendil, bayrak koyulabilir. Ebelerden biri bu noktadaki eşyayı korurken diğer ebe oyuncuları yakalamaya çalışmaktadır. Diğer oyuncuların amacı iki ebe arasından geçebilmektir. Eğer iki ebenin arasından geçebilirlerse bayrağı alma hakkına sahip olurlar. Ebe oyunculardan birini yakalarsa bu kez onlar ebe olurlar. Ebe takımı bayrağı kaptırırsa ebe gruba ceza verilir. Oyun takım oyunları için ideal bir oyundur. Sayı üstünlüğüne göre yarışmalar yaptırılabilir.

23 OYUNUN ADI: AYAK TAŞI, SEK SEK OYNANDIĞI YER: KARS GENELİ, DİKME KÖYÜ (KEŞİŞ), KAĞIZMAN (HOPPA), AKYAKA(BÜLÜM) OYUNCU SAYISI: 4-6 Türkiye genelinde de oynanan bir oyundur. Hatta okul bahçelerimize bile çocukların oynaması için hazırlanmış oyun alanları vardır. Oyunun çeşitli şekilleri vardır: Birinci şekil: Oyuncular, çizili alanların içine sırayla yassı bir taşı ya da kiremit parçası atarlar. Eğer taş çizili alanların dışına düşer ya da çizgiye denk gelirse, taş atma sırası öbür oyuncuya geçer. Atış başarılıysa oyuncu tek ayağı üzerinde sekerken, taşı bu ayağıyla iterek bütün boşluklardan geçirmesi gerekir. Eğer öbür ayağı yere değer ya da boşlukların arasındaki çizgilere basarsa yanar ve sırasını kaybeder. Oyun aslında iki tur halinde oynanır başlarken 1-8 doğru atarak ilerleyip ikinci turda ise 8-1 doğru geri gidilir. İkinci şekil: Bu oyun şeklinde birden başlanarak taş veya kiremit karelere atılır. Taş veya kiremitin düştüğü kareye geldiğinde oyuncu, taşın bulunduğu karenin üstünden atlar. 4. ve 5. kareler ile 7. ve 8. Karelere çift ayak basılır. Oyuncu dönüşte çizgilere değmeden taşı eğilerek eliyle geri alır ve oyunu tamamlar ve kareler yan yana oldukları için bu karelere taş gelince, yandaki kareye tek ayakla basılır. Eğer taş çizginin üzerine gelirse oyuncu yanmış olur ve sıra diğer oyuncuya geçer. Sek sek oyunun oyun alanı aşağıdaki gibidir. Bu oyunun Kars köylerinin genlinde görüldüğü oyun alanı aşağıdaki gibidir: 5 4 Oyuncu taşını birinci kareye atar ve tek ayağıyla sürükleyerek sekiz kareden de 6 3 geçirmeye çalışır. Bunu başardıktan sonra sırayla bütün karelere taşını atar ve aynı şekilde tek ayakla sürükleyip sekizinci kareden taşı çıkartır. Sekiz kareyi de dolaştıktan 7 2 sonra oyuncu iki gözünü de kapatır ve iki ayağıyla karelerin içine basarak çizginin sonuna gider. Gözlerini hiç açmadan iki ayağıyla sıçrayarak geriye döner ve bu kez 8 1 başladığı noktaya gelmeye çalışır. Oyuncu bu bölümü bitirdiğinde kendine yuva alma hakkı kazanır. Oyun çizgisine arkasını döner ve taşını istediği bir karenin içine sokmaya çalışır. Taşın düştüğü kare oyuncunun yuvasıdır. Ve diğer oyuncular sıra kendilerine geldiğinde o oyuncunun yuvasına basamazlar. Taşlarını da onun üstünden geçirmek zorundadırlar. Tüm yuvaları kazanan oyuncu oyunu kazanır. Taşı kareye atarken ya da sürüklerken taş çizgi üstünde kalırsa oyun sırası değişir. Yuva alırken de yine taş çizgi üstünde kalır yada dışarı çıkarsa oyun sırası yine değişir.

24 OYUNUN ADI: TERAZİ OYNANDIĞI YER: KARS HALEFOĞLU OYUNCU SAYISI: en az 3 kişi Oyun, yarışmalara şeklinde uyarlanabilecek bir oyundur. Takım yarışması olarak düşündüğümüzde oyunu şu şekilde düzenleyebiliriz. Üçerli iki takım oluşturulur. Takımlardan her birinden bir oyuncu denge tahtası olarak seçilir. Bu oyuncunun diğerlerine göre daha güçlü olması tercih edilmelidir. Denge tahtası olacak oyuncu yüzüstü uzanır. Diğer iki oyuncu ayaklarını birbirlerine karşılıklı olarak denge oyuncusunun sırtına uzatır ve ikisi de elleriyle birbirlerinin ayaklarını tutar. İki takım da hazır olduğunda hakem düdük çalar ve denge tahtası durumundaki oyuncu elleri ve dizleri yerde olacak şekilde doğrulur. Diğer oyuncular dengede durmak zorundadır. Hangi takım daha uzun süre durursa oyunu kazanır.

25 OYUNUN ADI: YEDİ KULE OYNANDIĞI YER: KARS GENELİ OYUNCU SAYISI: Oyun Türkiye genelinde de sıkça oynanan bir oyundur. Tombik, yedi taş gibi isimlerle de bilinmektedir. Bazı yörelerde dokuz taş dizildiği için dokuz taş adıyla da bilinir. Takımlar arasında oynanan zevkli bir oyundur. Burada biz bu oyunun Kars taki oynanış şeklini anlatacağız çünkü Türkiye geneline göre bazı küçük kural farklılıkları vardır. Öncelikle oyuncu grubumuz eşit sayıda iki ayrı takıma ayrılırlar. Yazı tura veya başka yollarla hücum ve savunma yapacak takımlar belirlenir. Savunma yapacak olan takım yedi tane taşın üst üste konmasıyla oluşturulan kulenin arkasına geçer. İçlerinden biri kulenin başında bekler diğerleri hilal şeklinde durur. Sekiz adım sayılarak hücum takımının atış yapacağı nokta belirlenir. Hücum takımından üç oyuncu topla kuleyi devirmek amacıyla üç atış yaparlar. Eğer kule devrilmezse savunma ve hücum takımı yer değiştirir. Eğer atıcılardan biri kuleyi devirmeyi başarırsa oyun başlamış olur. Hücum yapan takım kuleyi dizmeye; savunma yapan takım da hücum yapan takım kuleyi tekrar dikmeden hücum takımındaki bütün oyuncuları topla vurmaya çalışır. Kuleden kaç taş devrilmişse hücum takımının dikmek zorunda olduğu taş sayısı da o kadardır. Savunma takımı kuleye kesinlikle el süremez. Savunma takımı topu elinde taşıyarak arkadaşlarını vuramaz. Paslaşmak ya da topu basketboldaki gibi sürmek zorundadır. Savunma takımı bir dakika içerisinde mutlaka hücum takımına saldırı yapmak zorundadır. Yani topla bir oyuncuyu vurmaya çalışmalıdır. Aksi taktirde bir taş dikilmesi cezası alırlar. Hücum takımı kuleyi tekrar dikebilirse oyunu kazanır ve bir kama elde eder. Kama, skor anlamında bir terimdir. Üç kama yapan oyunu kazanır. Savunma takımı kule dikilmeden tüm hücum oyuncularını vurabilirse kama kazanmış olmaz. Çünkü kama kulenin dikilmesiyle elde edilir. Tüm oyuncuları vuran savunma takımı sadece hücum bölgesine gitmeye hak kazanmış olur. Tombik oyunu bu oyunun daha sıkı kurallarla derlenmiş şeklidir.

26 OYUNUN ADI: TEK AYAK OYNANDIĞI YER: KARS MERKEZ BEKİR BOÇNAK OYUNCU SAYISI: Herkesin bireysel yarışabileceği gibi takım halinde de oynanabilecek bir oyundur. Oyuncular eşit sayıda iki takıma ayrılır. Her iki takımın da kendine ait bir kalesi ve bayrağı vardır. Bir hakem de kural dışı müdahaleleri tespit etmek için hazır bulunur. Oyuncuların hepsi sol ayağını kaldırır ve sağ eliyle sol ayağını tutar. Amaç rakip takımın kalesindeki bayrağı alıp kendi alanına taşımaktır. Hakem oyunu başlatır. Oyuncular ister doğrudan bayrağı almaya çalışır isterlerse de rakip oyuncuları sol eleriyle düşürmeye çalışırlar. Strateji ve plan kurmak bu oyun için önemlidir. İki ayağı yere değen ya da yere düşen oyuncu oyun dışı kalır. Kim rakip takımın bayrağını daha önce kendi kalesine taşırsa oyunu o takım kazanır. Oyunun bireysel oynanışında ise tüm oyuncular aynı şekilde sağ elleriyle sol ayaklarını tutarlar. Herkes tek başına mücadele eder ve herkes birbirini düşürmeye çalışır. İki ayağı yere değen ya da düşen oyuncular elenir ve oyun dışı kalırlar. En son ayakta kalan oyuncu oyunu kazanır.

27 OYUNUN ADI: YÜZÜK SAKLAMA, PAPAK ALTI, YÜZÜK ALTI OYNANDIĞI YER: KARS GENELİ OYUNCU SAYISI: 5-10 Değişik isimler altında Kars ın genelinde oynanan bir oyundur. Genelde uzun kış gecelerinde evlerde oynanan bir oyundur. Sadece çocuklar değil büyükler de bu oyunu oynamışlardır. Bu oyunda amaç saklanan yüzüğü bulmaktır. Oyundaki amaç her zaman aynı olsa da kullanılan malzemeler değişiklik gösterebilir. Örneğin yüzüğü saklamak için oyuncu sayısınca şapka, kase, mendil vb. malzemeler kullanılabilir. Oyun eşli şekilde de oynanabileceği gibi herkesin tek olduğu şekilde de oynanabilir. Oyunda bir hakem vardır ve oyuncular arkalarını hakeme dönerler. Hakem yüzüğü herhangi bir şapkanın altına saklar. Oyunda mutlaka oyuncu ya da eş sayısından fazla şapka olmalıdır. Hakem yüzük nerede diye sorduğunda oyuncular önce şu tekerlemeyi söylerler: Handa hunda keçe külah/ Allah bilir bundadır. Tekerleme bitince herkes bir şapka seçer. Aynı şapkayı seçme durumunda kim ilk seçmişse şapka onundur. Oyuncu başka bir şapka seçmelidir. Yüzüğü bulan sayı üstünlüğüne göre bir sıfır öne geçer. Kendi aralarında belirledikleri sayıya ulaşan oyuncu oyunu kazanır. Bu oyun Sarıkamış ın Balıklı Köyünde Yüzük kimde? şeklinde biraz daha değişik bir tarzda oynanmaktadır. Beş altı oyuncu yan yana sıralanır ve ellerini arkaya koyup avuçlarını açarlar. Oyunculardan biri lider olarak seçilmiştir. Yüzüğü oyuncuların arkasında dolaşırken birisinin eline bırakır. Yüzük bırakılan oyuncu kendini belli etmemelidir. Daha sonra lider olan oyuncu elindeki kemerle herhangi bir oyuncunun yanına gelir. Oyuncun eline bir defa vurur ve sonra sorar: Yüzük kimde? oyuncu bir arkadaşının ismini söyler eğer yüzük ondaysa lider o olur ve oyunu tekrar başlatır. Bilemezse lider bir kez daha vurur ve eline vurduğu kişinin seçtiği oyuncuya yönelir. Bu kez aynı şekilde onun eline vurur ve Yüzük kimde? diye sorar. O da bir arkadaşının ismini söyler. Oyun bu şekilde devam eder. Oyunun bu şekli çocuklar için zararlı ve tehlikeli olduğu için vurmak yerine yüzüğün kimde olduğunu bilemeyen oyuncuyu oyun dışında bırakmak yeterli olabilir. Yüzüğün kimde olduğunu bilen kişiye ise hem liderlik verilir hem de bu kişi bir puan alır. En çok puanı kazanan oyunun galibi olur.