TÜRKİYE BUZ PATENİ FEDERASYONU ARTİSTİK BUZ PATENİ BRANŞI TEST SİSTEMİ HAKEMLİK VE PUANLAMA ELKİTABI

Transkript

1 TÜRKİYE BUZ PATENİ FEDERASYONU ARTİSTİK BUZ PATENİ BRANŞI TEST SİSTEMİ HAKEMLİK VE PUANLAMA ELKİTABI Hazırlayan: M. Cenk Ertaul Çeviriler: Ümit Uçar Versiyon-1.0

2 TEST HAKEMLİĞİ VE PUANLAMA I. TEST HAKEMLİĞİ A Resmi Görevli Olabilmek İçin Aranan Nitelikler Testlerde görev alacak hakemlerin TBPF nin hakemlik lisansına sahip olmaları ve yürürlükteki sezonda vizelerinin yapılmış olması gerekmektedir. Ayrıca hakemlerin testlerde görev alabilmeleri için bir önceki veya yürürlükteki sezon içerisinde mutlaka bir test hakemliği seminerine katılmış olmaları ve en alt seviyeden başlamak üzere her seviyede en az 2 testte deneme hakemliği yapmış olmaları gerekmektedir. Bir test için görevlendirilen bir hakem aynı zamanda test içerisinde yer alan daha üst seviyeler için deneme hakemliği de yapabilir. Ancak resmi olarak görevlendirildiği seviyede puanlama yapacak olan bu hakemin önceliği, deneme hakemi olarak katıldığı ve terfi alacağı testten ziyade, resmi değerlendirme yaptığı testteki hareketlere odaklanmak ve bu teste katılan patencilerin menfaatleri doğrultusunda puanlama yapmak olmalıdır. D seviyesi testleri hariç test paneli, TBPF tarafından görevlendirilen 3 hakemden oluşur. D seviyesi testlerinde sadece 1 hakem görevlendirilir. Deneme hakemliği yapmak isteyen kişilerin söz konusu testte görevlendirilen Test Başkanına müracaat etmeleri gerekmektedir. Hakemler, Test Başkanına yaptıkları müracaatta hakemlik seviyelerini mutlaka belirtmeli ve Merkez Hakem Komitesi tarafından kendilerine verilen seviye atama belgesini ibraz etmelidirler. Hakemler, test başlamadan en az 1 saat önce Test Başkanının yanına gelerek gerekli evrak işlemlerini yapmaya başlamalı, belgelerini ibraz etmeli, test formlarını teslim almalı ve gerekli hazırlıklarını tamamlamalıdır. B Amir Hakem Her bir test için 3 hakemden oluşan panel kendi arasında bir Amir Hakem seçer. Amir Hakem, paneldeki hakemler arasında seviyesi en yüksek veya en tecrübeli olanlar arasından seçilmelidir. Test başlangıcında ve test sırasında patenci ile sadece Amir Hakem iletişimde bulunacaktır. Hakemlerin, Amir Hakemlik görevini kendi aralarında anlaşarak dönüşümlü olarak paylaşmalarında fayda vardır. Amir Hakemlik görev dönüşümü her bir test grubu için veya ısınma grupları arasında yapılabilir. Bazı hakemler geçerli sebeplerini izah ederek bazı patencilerin testlerinde Amir Hakemlik görevini üstlenmek istemeyebilirler. Bu tür kararlar hakemlerin yetkisindedir. Kayış Hareketleri Testlerinin başlangıcında Amir Hakem her bir elementi nasıl bir zamanlama ile yapacağı konusunda patenciye gerekli talimatları verir. Bazı Amir Hakemler, diğer hakemler bir sonraki elementi izlemeye hazır olana kadar patencinin beklemesini tercih ederek, kafası veya eli ile bir sonraki elemente başlamasını işaret ederler. Bazıları ise patenciyi teste hazırlandığı bireysel temposunda serbest bırakarak ilerlemesini isterler. Patenci bir elementten diğerine belli bir kesinti olmaksızın geçmeyi tercih edebilir. Hakemler test sırasında hem patencinin hareketlerini takip etmek ve hem de gerekli notları almak üzere yazma tekniklerini geliştirmelidir. Patencinin hareketlerini kendi temposunda yapmasına izin vermek suretiyle panel, testin akış temposunun hızlanmasını sağlayacak

3 ve böylelikle buz kullanım süresini azaltarak tüm testin maliyetinde tasarruf edilebilecektir. Elementler arasında en tecrübesiz hakemin uyum sağlayarak alışabilmesi için bazı küçük ek zaman artışları test sonundaki süreye eklenerek verilebilir. Amir Hakem, Kayış Hareketleri Testlerinin hangi sırada kayılacağını bilmeli ve patencinin bu sıraya uymaması durumunda TK D uyarınca patenciyi hemen durdurmalıdır. Amir Hakem durdurduğu patenciyi yanına çağırarak hangi hareketi yapması gerektiğini belirtir. Patencinin yaptığı bu hata yanlış başlama olarak nitelendirilir. Bu hataya bir kereye mahsus olmak üzere ceza uygulanmaz ve patenciye yeniden başlama izini verilir. Bu durum TK da belirtilen elementin tekrar kayılması anlamına gelmez. Eğer aynı harekette veya diğer hareketlerde yanlış başlama hatası tekrar yapılırsa patencinin yeni bir başlama yapmasına izin verilir ancak elementin tamamlanmasından sonra her bir hakem patencinin o elementten alacağı puandan 0.1 puan düşüm yapar. Amir Hakem, Kayış Hareketleri Testleri ve Serbest Kayış Testleri bitiminde panelde bulunan diğer hakemlere herhangi bir Kayış Hareketleri Elementinin veya Serbest Kayış Testinde 1 veya 2 elementin patenci tarafından tekrar kayılmasını isteyip istemediklerini uygun bir dil ile sorar. Bu soru Herhangi biriniz bir şeyi tekrar görmek istiyor musunuz? veya Bitirdik mi? gibi basit bir soru şeklinde olabilir. Eğer diğer 2 hakem herhangi bir elementi tekrar görmek istemezlerse test bitmiştir. Amir Hakem bu durumda patenciye testinin bitmiş olduğunu bildirir ve teşekkür eder. Bir hareketin tekrar kayılması paneldeki çoğunluğun kararı ile belirlenir. Amir Hakem Kayış Hareketleri Testinde hangi elementin, Serbest Kayış Testinde ise hangi bir veya iki elementin tekrar kayılmasının istendiğini panele sorar. Eğer hakem çoğunluğu aynı elementin tekrar kayılmasını istiyor ise kayılacak element belirlenmiştir. Eğer tekrar kayılacak elementin hangisi olacağı konusunda hakemler arasında çoğunluk sağlanamıyorsa Amir Hakem son kararı verir (TK ve TK 21.01). Amir Hakem elementin hangi özelliğinin memnunluk verici ya da başarılı olmadığını belirler ve patenciye bu bilgiyi vermek için yanına çağırır. Elementin nasıl düzeltileceğine dair herhangi bir talimat vermez ancak yeterli bir açıklama yapmalıdır ki sporcunun antrenörü bu sorunu nasıl düzelteceğini bilebilsin. Patenci elementi hemen tekrar kaymak istese bile ona tekrar kayıştan önce antrenörünün yanına gitmesini söylemek iyi bir politikadır. Patencinin Amir Hakeme hareket planını, ne yapacağını bildirmesi de iyi bir politikadır. Belki bu kayış planı ek bir ısınma süresi gerektirmez. Hakemlerin Tekrar kayış test aşamasını izlemeye hazır olduklarının patencilere tutarlı bir şekilde bildirilmesi de iyi bir politikadır. Amir Hakem, deneme hakemliği yapanlara her zaman nezaret eder, tüm testin veya tamamlanan grupların sonunda deneme hakemliği puanlama formlarını toplar. Deneme hakemliği yapanların hakemlerin test sonuçları konusundaki yorumlarını duymamaları önemlidir. Amir Hakem tüm hakemlerin puanlama formlarını topladığından emin olmalıdır. Eğer belirlenen seviyede 3 test yapılmış ve deneme hakemliği yapan kişi 2 form teslim etmişse Amir Hakem diğer formun nerede olduğunu mutlaka sorgulamalıdır. Deneme hakemleri, aynı seviyedeki bir test grubundaki testlerin tamamında hakemlik yapmalı ve karar vermelidirler. Testler arasında seçim yapmak kabul edilemez, bir deneme hakemi sadece açık bir şekilde kendini denemeli ve puanlama formlarını ilgililere teslim etmelidir. Hakemler verdiği kararlar birbirine yakın olmalı ve deneme hakemliği yapanların kararları da bu kararlara benzer olmalıdır.

4 C Puanlar ve Anlamları D Seviyesi Kayış Hareketleri Testleri ve D Seviyesi Serbest Kayış Testleri sadece geçme ve kalma bazında değerlendirilecektir. Tüm diğer testler ise sayısal değerlerle değerlendirilecektir. Tüm testlerde 0 dan 6 ya kadar olan sayısal skala kullanılacaktır. Bu sayısal değerli skala artistik patenin geçmişinden gelmektedir. Puanların sonundaki ondalık sayılar daha fazla detayı gösterir. Örneğin: 3.1 veya 3.3 gibi. Tüm TBPF Testleri Geçme Averajı Puanı ve Toplam Geçme Puanı ile standardize edilmiştir. Patenci bir testi geçmek için gerekli olan Toplam Geçme Puanını hakem panelindeki en az 2 veya daha fazla hakemden almalıdır. Eğer kriter sağlanamaz ise test KALDI olarak değerlendirilecektir. (Sonraki bölümde yer alan KALMA ve TEKRAR KAYMA ile ilgili açıklamalara bakınız.) Hakemler söz konusu test için Geçme Averajının ne olduğunu bilmelidirler. Sayıların anlamını bilmeli, patencilere puanlamanın bir anlam ifade edebilmesi için onları iyi kullanmalıdırlar. Sayılar hakemin maksadını en iyi şekilde yansıtmalıdırlar. Hakemlerin, puanlama yaparken yanlışlar yanında, her elementte ki başarıyı da not etmeleri gerekir. Son tahlilde hakemlerin GEÇTİ veya KALDI kararı alması için, söz konusu seviyedeki testte neyin çok önemli olduğunu bilmeleri gereklidir. Hakemlerin, patencinin test edildiği seviyede neyin önemli olduğunu akıllarında tutarak yanlışların yanında doğru, güzel yapılanları da tartmaları gereklidir. Hakemlerin, her testin sonunda her zaman kendilerine Bu geçer bir performans mı? diye sormaları gereklidir. Eğer cevap Evet ise GEÇTİ, eğer cevap Hayır ise o zaman KALDI kararı alınmalıdır. Hakemler, skorlarını objektif olarak değerlendirmelidir. Eğer sayılar GEÇTİ ya da KALDI bazında hakemin maksadını tam olarak ifade etmiyor ise, hakemin kişisel kanısı doğrultusunda tekrardan gözden geçirilerek değiştirilmelidir. 0.1 puan fark ile testte KALDI kararı almamaya gayret edilmelidir. Testin tümü göz önüne alındığında GEÇTİ kararı alınabilecek nitelikleri kapsadığı düşünülüyorsa, toplamda test puanını 0.1 yükseltebilmek için test değerlendirme formu tekrardan incelenmelidir. Testin GEÇTİ puanı alamayacağından emin olunması durumunda, testin toplam değerlendirmesinden 0.2 puan düşürebilmek için test değerlendirme formları bazı yönlerden tekrar değerlendirilmelidir. Hakem, emin olmadığı hallerde, belirli elementin tekrar kayılmasını istemeli veya vereceği puanı patenci lehine kullanmalıdır. Hakemlerin test değerlendirme formunda verdiği puanlar mutlaka yorumlarını yansıtmalı ve yaptıkları yorumlar puanların anlamlarını ayrıntılı biçimde ortaya koymalıdır. Her biri diğerini desteklemeli ve doğrulamalıdır. Eğer performans gerçekten güzel ise puanlar averajın üzerinde olmalıdır. Eğer hakem kendi yaptığı yorumların genelinde birçok hata yapıldığını görüyor ise verilen puan geçer not averajının altında olmalıdır.

5 D - Kalma ve Tekrar Kayma Testte başarısız olmanın orijinal terimi KALMAK tır. Bu terim patencinin testte genel standartları karşılayamadığını ifade eder. Eğer 2 veya daha fazla hakem KALDI kararı verirse, testte başarısızlık kararı verilir. Bu şekilde testi geçemeyen patenci yeni bir teste 27 gün boyunca giremez. Yani 2 test arası en az 27 gün olmalıdır. Tekrar Kayma terimi, daha iyi bir skor elde edebilmek için bir elementin tekrar kayılmasında kullanılır. Esas itibariyle patenciye bir elementi ilk denemesinden daha iyi yapabilmesi için verilen ikinci bir şanstır. Tekrar Kayma patenci veya antrenörü tarafından değil, sadece hakemler tarafından talep edilebilir. Testin 0.2 puanla geçilememiş olması Tekrar Kayma gerektirmez. Tekrar kayma hakemler tarafından patencinin testteki bazı elementlerde hatalarını düzelttiğinde, testi geçebileceği şansı görülerek verilen bilinçli bir karardır. Örneğin test genelde güzel kayılmış ancak herhangi bir elementteki düşme, geçmek için gereken toplam test puanını aşağı çekmiş ise, hakem o elementi tekrar görmek isteyebilir. Eğer verilen Tekrar Kayma hakkında patenci başarılı olursa, testi geçmek için gerekli toplam averaj puana ulaşabilir ve testi geçer. Eğer hakemler patencinin Tekrar Kayması yönünde karar almışlar ise, Amir Hakem patenciye hangi elementi tekrar kayması gerektiğini ve neden bu elementin tekrar kayılması için seçildiğini açıklamalıdır. Hakem, patenciye elementteki yanlışı düzeltmesi için herhangi bir talimat veremez, bu iş antrenörün işidir. Amir Hakem patenciye hareketi tekrar etmeden önce antrenörüne danışmasını tavsiye etmelidir. Tekrar Kayma uygulamasından önce kısa bir mola ve kısa bir ısınma süresi verilebilir (TK ve TK 21.01). Kurallar, izin verilen süre içerisinde patencinin hareketi deneme (pratik yapma) sayısını kısıtlamaz fakat açık bir şekilde zaman limiti olduğu dikkate alınmalıdır. Antrenörü ile görüştükten sonra patenci tekrar edeceği elementi ısınma süresi istemeden tekrar kayabilir veya ısınma süresi talep edebilir. Patencinin antrenörü ile görüştükten sonra panele geri dönerek planının ne olduğu konusunda bilgi vermesinin uygun olacağı Amir Hakem tarafından kendisine hatırlatılmalıdır. Isınma süresince patenci elementi başarılı bir şekilde yapsa da o element kabul edilmez. Hangi Tekrar Kaymanın resmi kayıtlara alınması seçimi patenci ve antrenörü tarafından yapılmıştır. Eğer belirlenen resmi Tekrar Kayma başarısız olursa patencinin testi KALDI kararı ile sonuçlanır. Eğer ısınma süresi istemeden element tekrar kayılmış ve başarısız olunmuşsa, patenci ve antrenörünün sonradan talep edebileceği ısınma süresi talebi reddedilecektir. Serbest kayış veya alan testlerinde Tekrar Kayma kararı alınması için gereken kurallar TBPF Test Sistemi Kural Kitabında açıkça belirtilmiştir. Hakemlerin testlerden önce kuralları tekrardan gözden geçirmeleri etkili bir şekilde tatbik edebilmeleri açısından önemlidir.

6 II. KAYIŞ HAREKETLERİ TESTLERİ Kayış Hareketleri Testleri, kavislerin ve kenarların üzerinde, dönüşler gibi gerekli bileşenlerin yapıldığı temel kayış hareketleridir. Bu hareketler müziksiz olarak kayılırlar ve patencinin bir ayağı her zaman buzun üzerindedir. Kayış Hareketleri Testlerinin sayısı ve gerekli geçme puanları II E kısmında verilmiştir. Kayış Hareketleri Testlerinden geçmek, Serbest Kayış Testlerinden bağımsız değildir. Herhangi bir seviyenin kazanılmış olması için ilgili seviyenin Kayış Hareketleri ve Serbest Kayış Testlerinin ikisinden de geçilmiş olması gereklidir. Fakat testin yapıldığı seviyeye uygun düşen Kayış Hareketleri Testleri mutlaka Serbest Kayış Testinden önce geçilmelidir. Patencilerin ülke genelinde düzenlenecek yarışmalarda yarışabilmeleri için yarışacakları kategorinin Kayış Hareketleri Testlerini ve Serbest Kayış testlerini geçmiş olmaları gereklidir. Ancak patencilerin yaşları, yarışacakları kategorinin yaş kriterlerine uygun değilse, yarışacakları kategorinin gerekli testlerini geçmiş olsalar bile o kategoride yarışamazlar. A Kayış Hareketleri Testlerinde Hakemliğe Hazırlanmak Bazı hakemler Kayış Hareketleri Testleri elementlerinde fiilen hakemlik yapmakta tecrübesiz olabilirler ve sonuç olarak serbest kayıştan daha çok bu konuda çalışmaları gerekebilir. Kulüplerin çalışmalarında patencileri seyretmek veya bu hareketlerin videolarını izlemek yardımcı olacaktır. Elementlerdeki alışılmadık bir adımı seçmek veya yanlış dönüşü görebilmek hassas bir göz ister. TBPF nin hakemler ve antrenörler için hazırladığı Kayış Hareketleri Test elementleri videoları, yavaşlatılmış çekimler de içeren oldukça detaylı bir materyaldir. TBPF Test Sistemi Kural Kitabı, testler sırasında mutlaka hakemlerin yanında olmalıdır. Yapılacak element öncesi, hareketin anlatımının ve diyagramının bulunduğu sayfa açılarak gerektiğinde referans alabilmek üzere hazır bulundurulmalıdır. Ayrıca her hareketin beklenilen kalitesinin nasıl olması gerektiğini gösteren ve eğer görülürse test değerlendirme formuna not edilmesi gereken yanlışlar listesinin bulunduğu bu kitabın da hakemlerin yanında olması uygun olacaktır. B Kayış Hareketleri Testleri İçin Temel Kurallar 1. Her testin içeriğini oluşturan elementlerin test değerlendirme formunda listelenen sırada kayılması zorunludur. Eğer patenci tanımlanmış olandan farklı bir şekilde başlarsa Amir Hakem patenciyi derhal durdurmalıdır. Bunun sonuçları kısım I B ve II F de anlatılmıştır. 2. Kayış Hareketleri Testlerine ayakta ve sabit bir pozisyonda başlanmalı ve maksimum 7 giriş adımı ile devam edilmelidir. Hakemler bu gerekliliği Kayış Hareketleri Testinin her elementinde görmelidir. 3. Patenci her elementin arasında antrenörüne danışmak için kısa süre durabilir. Fakat ayak değişimi veya yön değişimi gerçekleştirdiği bileşenler arasında duramaz.

7 4. Antrenörler elementin fiili kayılışı sırasında patencilerine karışamazlar. C Kayış Hareketleri Testlerinde Odaklanılacak Noktalar (Fokus Noktaları) Bir Kayış Hareketleri Testinde, test değerlendirme formunda listelenen her elementin yanında bir veya daha fazla odak noktası (fokus noktası) bulunur. Bunlar: - İtiş Gücü - Kenar Kalitesi - Ekstansiyon - Çabukluk - Kesintisiz Akış ve Dayanıklılık - Dönüş Yürütümü Her element fokus noktalarına ve bu noktalarda ne kadar başarılı olunduğuna göre değerlendirilmelidir. Fakat hakemler puan verirken bunlardan başka diğer özelliklere de bakabilirler. Örneğin kenar kalitesi söz konusu elementin fokus noktası değilse bile hakem, patencinin iyi kenar kullanmasını beklemelidir. Ayrıca patenci her elementi zorlanmadan, akıcı bir şekilde ve zarifçe sergileyebilmelidir. Patenci kayan ayağının üzerinde kendi vücut dengesini kontrol edebilmelidir. Elementin tümündeki genel doğruluk, elementin kabul edilebilir olduğunu gösterir. Bunun yanı sıra patencinin hareketleri her iki yöne doğru (bilateral) yapabilme yeteneğinin olması, Kayış Hareketleri Testlerinde göz önüne alınacak en önemli unsurlardan biridir. Müzik olmamasına rağmen, elementler arasında ritim ve ahenk hissi olmalıdır. Birkaç örnek vermek gerekirse; Novice seviyesi testindeki Counter lar, Junior seviyesi testindeki Geri Loop lar, Senior seviyesi testindeki Serpantin Adım Dizisi gibi hareketlerde bu ritim ve ahengin aynen muhafaza edilmesi gereklidir. Bunu başarı ile tamamlayan patenciler o element için gereken puanı alırlar. Minikler seviyesi Kayış Hareketleri Testlerindeki spiral üzerindeki kros hareketlerinin ritimlerinde ise hızın görülür ölçüde yavaş yavaş artması gerekir. Junior seviyesindeki Çabuk Rocker lı S ler testinde ise ritim: S lerde - yavaş-yavaş-yavaş; Rocker larda hızlı-hızlı şeklinde olmalıdır. D Kayış Hareketleri Testlerinde Şablonlar (Patterns) Test Değerlendirme Formları ve Kayış Hareketleri Testleri Kural Kitabı, Kayış Hareketleri Test adımlarının diyagramlarla genel uyum içerisinde kayılması gerektiğini belirtir. Değişik yaklaşımlar için herhangi bir ceza olmamasına rağmen başarılı olmak için en iyisinin diyagramları ve açıklamalarını yakinen takip etmek olduğu açıktır. Hakemler, patencinin hareketleri gerçekleştirirken pisti baştanbaşa ve bazı elementlerde ise kısa boarddan kısa boarda doğru doldurması gerektiğini bilmelidirler. Bunu yapamamak yetersiz güç güç sarf edildiği anlamına gelir. Hareketi doğru kurgulayamayan patenciler kaçınılmaz bir şekilde zorluklarla karşılaşacaktır. Örneğin buz pisti boyunca yapılan kros dizilerinde, kavisler arasındaki geçişler fazla diyagonal olduğunda, çok sık karşılaşılan bir hata ortaya çıkmaktadır. Sonuç olarak patenci kavis üzerinde sona kadar akıcı bir şekilde kayamayacak ve kavisten dışarı çıkacaktır. Patencilerin hızlanmak için yaptıkları giriş adımları

8 nedeniyle elemente pistin ortasında doğru yaklaşarak başlayıp başlamadıklarına özellikle dikkat edilmelidir. Patenciler bu sayede pistin sonuna dek ulaşarak hareketi tamamlayabilirler. Ancak bu durum, söz konusu hareketin itiş gücü ile yapılmadığını gösterir. E Kayış Hareketleri Test Standartları ve Puanları Kayış Hareketleri Testlerindeki 8 adet seviye aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. İlgili test seviyesindeki geçme averajı puanı her element için aynıdır. TABLO 1. Standart Kayış Hareketleri Testleri Puanları Seviyeler Geçme Averajı Puanı Element Sayısı Toplam Geçme Puanı D Seviyesi Yok Dört (4) Geçti / Kaldı C Seviyesi 2.5 Altı (6) 15.0 B Seviyesi 2.7 Altı (6) 16.2 A Seviyesi 3.0 Altı (6) 18.0 Minikler Seviyesi 3.2 Beş (5) 16.0 Novice Seviyesi 3.5 Altı (6) 21.0 Junior Seviyesi 4.0 Altı (6) 24.0 Senior Seviyesi 4.5 Beş (5) 22.5 Bu puanlar, çeşitli standartlar göz önüne alınarak ve tecrübeli hakemlerin birçok testi izlemesi ile mantıklı bir şekilde oluşturulmuştur. Patenciye verilen puanlar patencinin test gününde yaptıklarını yansıtmalıdır. Her ne kadar birçok testte elementler için belirlenen puanlarda arasında çok büyük bir farklılık olmasa da hakem, verdiği puanla söz konusu elementin kalitesini veya elementteki eksiklikleri belirtmeye hazır olmalıdır. Geçme Averajı Puanının üzerine çıkmak, test üzerinde özveri ile çalışmış ve testi, test gününde başarılı bir şekilde gerçekleştirmiş patenci için büyük bir ödüldür. İyi kayan bir patenci, iyi kaymamış veya testi aynı kalite düzeyinde gerçekleştirmemiş bir patenciden ayırt edilmelidir. Patencinin kayışı gözle görülür bir şekilde test standardının üzerinde olabilir, verilen puan bunu mutlaka yansıtmalıdır. Aynı test içerisinde çok farklı seviyelerde kayış kalitesi ile karşılaşılabilir. Örneğin Senior Kayış Hareketleri Testini geçmiş ancak seviyeleri birbirinden çok farklı iki performans ile karşılaşılabilir. İşte bu farklılıklar hakem tarafından beceri düzeyine göre verilen puanlarla yansıtılmalıdır. Bir patencinin aldığı toplam puan, söz konusu testin toplam geçme puanına eşit olabilirken, diğer bir patencinin aldığı toplam puan bunun çok üzerinde olabilir. Hakemler, bir patencinin ününden veya itibarından kaynaklanacak pozitif ön yargıdan kaçınmalıdırlar. Örneğin bir patencinin birkaç üçlü jumpı olsa dahi Novice Seviyesi Serbest Kayış Testine girebilmek için mutlaka aynı seviyenin Kayış Hareketleri Testinden geçmesi gerekmektedir. İşte hakemler bu iki testin birbirinden ayrı olduğunu asla unutmamalıdır. TBPF, dönüşler (turns) gibi belirli mikro elementlerin de kenarlar üzerinde güçlü kavislerle kayılmasının önemli olduğuna karar vermiştir. Gerçekten de Kayış Hareketleri Test elementleri, spiral ve adım dizelerinin gelişmesini sağlar. Bunun yanı sıra Kayış Hareketleri Testleri, Uluslararası Puanlama Sistemindeki (International Judging System) program

9 bileşenlerinin (2. Puan) bazılarına da gözle görülür şekilde katkı sağlar. Hakemler, kayış kalitesinin gelişmesinin çok dönüşlü jumplardan daha önemli olduğunu bilerek Kayış Hareketleri Testlerinin standardını muhafaza etmelidirler. Hakemlerin bazen Toplam Geçme Puanının çok altında bir puan vermeleri de gerekebilir. Standardın sadece çok az altında bir patenciyle, test boyunca gayret göstermeyen ve yeterince eğitim almamış bir patenciye aynı puanı vermek hiç adil değildir. İkinci patenciye verilecek olan puan çok daha fazla çalışması gerektiğini göstermelidir. Aksi takdirde patenci, antrenör ve veliler, sorunun sadece az bir zaman olduğu ve en yakın zamanda yapılacak ilk testte patencinin kolaylıkla geçebileceği kanısına varabilirler. Hakemler patencinin yaşı konusunda negatif önyargılı olmayacaklardır. Kayış Hareketleri Testine girmek için sporcunun yaşı önemli değildir. Çok genç olan bir patenci gereken gücü geliştirebilir ve Senior Seviyesi Kayış Hareketleri Testindeki gereken dönüşleri yapabilir. Esas olan test günündeki performans olup, patencinin ne kadar küçük veya büyük olduğu önemli değildir. F Kayış Hareketleri Testlerinde Hatalar Aynı Serbest Kayış Testlerinde olduğu gibi, Kayış Hareketleri Testlerinde de yapılan ciddi hatalar vardır. Hakem tarafından verilecek tekrar kayma hakkında düzeltilemeyen ciddi bir hata testin KALDI kararı ile sonuçlanmasını gerektirir. Ciddi hata olan bir elemente verilen düşük puan hiçbir şartta test sırasında diğer farklı elementlere verilen yüksek puan ile dengelenemez. Bu nedenle ciddi hatalar olan elementlere, hatasız elementlere nazaran önemli ölçüde düşük puanlar verilmelidir. En azından 0.3 puanlık bir düşüm mantıksız değildir. Eğer bu düşüm yeterli değil ise hakem, toplam skoru değiştirmek için diğer puanları değiştirmelidir. 0.1 puan fark ile testten kalma olmadığı hatırlanmalıdır. Tekrar kaymada düzeltilmediği hallerde, KALDI kararı gerektirecek ciddi hatalar şunlardır: - Düşme - Düşmeden kurtulmak için elin veya serbest ayağın yere değmesi - Elementin unutulması İkincil hatalar ise Diğer Hatalar olarak adlandırılır. Diğer hatalar patencinin testi geçebilmesi için elementin tekrar kayılmasını gerektirmez. Bu hatalar; - Başlangıç adımlarında 7 yi aşmak - Durulan ya da sabit pozisyondan başlamamak. Diğer hatalar, elementin hatasız yapıldığında alacağı puandan 0.1 puanlık düşüm gerektirir. Hatanın yapıldığı her bir element için puan kesintisi yapılmalıdır. Puanın anlaşılabilmesi için puan kesintisinin yapıldığı durum test değerlendirme formunda belirtilmelidir. Elemente yanlış ayakla başlanırsa veya test elementleri belirlenmiş sırasında kayılmaz ise Amir Hakem patenciye hemen durmasını söylemelidir. Yapılan hata ilk seferinde yanlış başlama olarak nitelendirilecek ve ceza uygulanmayacaktır. Ancak bundan sonra yapılacak ikinci yanlış başlama hatası, elementin hatasız yapıldığında alacağı puandan 0.1 puanlık düşüm gerektirir.

10 G Kayış Hareketleri Testlerinde Tekrar Kayma Hakkı Kayış Hareketi Testi tamamlandıktan sonra sadece bir (1) element tekrar kayılabilir. Tekrar Kayma elementin tümünü veya bir kısmını kapsayabilir. Testi geçmek için verilen tekrar kayma hakkı, düşme veya yere değme gibi yapılan ciddi hatalar sonucunda verilir. Tekrar kayma hakkı testi geçme averajının çok az farkla altında kalan patencilere de verilebilir. Hakemler, tekrar kayma hakkında patencinin hangi test elementini iyileştirebilme şansı olduğunu belirlemelidir. Fakat tekrar kayılacak elementin seçimi, hakemlerin belli bir iyileştirme sağlanamayacağı için en düşük puanı verdikleri element yönünde olmamalıdır. Patenciye, toplam skorunu toplam geçme averajına yükseltebilecek en iyi elementini kayma şansı verilmelidir. Eğer hakemler bu elementin seçimini yapamaz ise kararı Amir Hakem verebilir. Testi geçme averajının çok az farkla altında kalmış olan patenci için tekrar kayma istemenin sonucunu hakemler dikkatlice değerlendirmelidir. Örneğin bir hakem, Junior Seviyesi Çabuk Rocker lı S ler Kayış Hareketi Testinde biraz daha fazla itiş gücü gerektiğini düşünebilir. Ancak patencinin tekrar kayması yere değme gibi ciddi bir hata ile sonuçlanabilir ve bu durumda test için KALDI kararı alınır. H Test Değerlendirme Formlarındaki Yorumlar Patencinin belli element özelliklerinin neden standarttan aşağıda değerlendirildiğini bilmesi gerektiği kadar neyin doğru şekilde yapıldığını da bilmesi gerekir. Hakemler her iki açıdan da notlar almalı ve test değerlendirme formunda kullandıkları sıfatlara dikkat etmelidirler. Test değerlendirme formuna zayıf kenarlar veya kötü postür yazmaktan büyük oranda kaçınılmalıdır. Güvensiz kenarlar veya sallantılı kavisler diye not almak belki de daha iyi bir seçim olur. Başka bir alternatif ise duruş üzerinde çalışılmalı gibi daha yapıcı olan bir açıklama sunmaktır. Hakemler, her ne kadar notlarının patenci ve kendisi arasında olduğu düşünseler de test değerlendirme formlarının kopyalanabileceğinin, uzun süre saklanabileceğinin, antrenörler ve patenciler tarafından diğer test değerlendirme formları ile karşılaştırılabileceğinin farkında olmalıdırlar. Alınan notlar ve puanlar arasındaki ilişkiyi kurmak zordur fakat bunun için sürekli gayret gösterilmelidir. Test değerlendirme formundaki yorumlar birçok element hakkında saat yönünde, saat yönünün tersine, ileriye doğru veya geriye doğru gibi bilgiler vermelidir. Örneğin Minikler Seviyesi Kayış Hareketleri Testlerindeki öne twizzle lar hem sağ hem sol ayak ile yapılır. Aynı zamanda dış kenar ve iç kenarlar vardır. Bu dönüşler için yapılan yorumlar her iki ayağı ve kenarları tanımlamalıdır. Hakemler notlarında tutarlı kısaltma ve semboller kullanmalıdırlar ki patenci ve antrenörler hangi özelliklerin kabul edilebilir olduğunu, hangilerinin olmadığını bilsinler. Ayrıca bu kısa notlar hakemin testi patenci ve antrenöre anlatımında da yardımcı olacaktır. Hakemler, Kayış Hareketleri Test Elementleri bileşenlerini saymayı alışkanlık haline getirmelidirler. İlk olarak, her zaman giriş adımlarının sayısı not alınmalı ve düşüm yapılması gereken yer de belirtilerek kaydedilmelidir. Örneğin Junior Seviyesi Düz Çizgi Adım Dizisinde sadece 2 hızlanma itişine izin verilirken, Junior Seviyesi Geri Loop lara sabit pozisyondan başlamalıdır ve ilk itiş ile birlikte harekete başlanmış olur.

11 III. SERBEST KAYIŞ TESTLERİ TBPF Test Sistemi 8 standart Serbest Kayış Testi içerir. Bunlar sırasıyla: D Seviyesi, C Seviyesi, B Seviyesi, A Seviyesi, Minikler Seviyesi, Novice Seviyesi, Junior Seviyesi ve Senior Seviyesi şeklindedir. Serbest kayış testlerine girmeden önce aynı seviyenin Kayış Hareketleri Testinden geçilmiş olması gerekmektedir. D Seviyesi haricinde serbest kayış testleri müzik ile kayılmalıdır. Her bir serbest kayış testi gerekli jumplardan, spinlerden ve steplerden oluşur. Test sırasında 1 veya 2 ciddi hata oluşursa (bkz. III C) hata yapılan elementler test sonunda patenciye testi geçebilme şansı vermek amacıyla müziksiz olarak tekrar kayılabilir. Ancak, Kısım III D de belirtildiği gibi, sadece tek bir ciddi hata oluşmuş ise sunum puanı doğrultusunda testten geçilebilir. Kayış Hareketleri Testleri elementlerinin, müzikli serbest kayış programı içerisine dâhil edilme zorunluluğu yoktur. Fakat bu testlerde öğrenilen becerilerin, program içerisinde bütün olarak değilse bile kısmen gösterilebilmesi umut edilir. Bu sayede programlar iyi dengelenmiş olacak ve hızlanma, sürekli akıcılık, güçlü kavislerle kayış gösterilebilecek ve seviyeye göre giderek zorlaşan karmaşık ayak hareketleri ile kayılabilecektir. Hakemler bu tür elementlerin programa ne zaman ve nasıl eklendiğini takip etmeli ve patenciyi sunum puanı ile ödüllendirmelidir. Patenciler herhangi bir testi geçebilmek için gereken elementleri tamamlamak zorundadırlar. Ancak sadece bu elementleri sunmakla sınırlı değillerdir. Cezaya yol açmayacak şekilde belli bir sayıya kadar ekstra element teste eklenebilir. Bir element program içerisinde birkaç kez tekrar edilebilir, ancak bir kere başarılı bir şekilde yapılmış olmalıdır veya eğer test zorunlu hareketi ise tekrar kayma hakkı verildiğinde başarılı bir şekilde gerçekleştirilmelidir. Çoklu düşüşlerin ve tekrar edilen jumpların, gerekli elementler tamamlanmış olsalar bile, teknik puanı etkileyeceği gibi artistik puanı da etkileyeceği dikkate alınmalıdır. A Serbest Kayış Testlerinde Hakemliğe Hazırlanmak Hakemlerin Serbest Kayış Testlerindeki tüm gerekli jumpları, spinleri, ve stepleri ayırt edebilmeleri ve değerlendirebilmeleri gerekmektedir. Jumplar program içerisinde bir anda ve hakemlerin beklemediği bir anda gerçekleştirilebilir. Yanlış giriş ve/veya çıkış kenarları, çift ayağa iniş veya eksik tur gibi hatalar hızlı bir şekilde belirlenmeli ve her bir jump için ayrı ayrı not edilmelidir. Bu hataları ayırt edebilmek ve doğru bir şekilde not alabilmek iyi odaklanma ve antrenmanlı bir göz gerektirir. Bu nedenle Serbest Kayış Testlerini geçmiş veya alt seviyelerde dahi olsa yarışmış hakemler, Serbest Kayış Testlerini değerlendirmede belirgin bir şekilde avantaj sahibidirler. Yine de Serbest Kayış Testlerine girmemiş olan hakemler de etkin bir şekilde hakemlik yapabilirler. Yıllar boyunca testleri ve yarışmaları seyreden yetişkin patenciler ve aileler de serbest kayış elementlerini ayırt edebilir ve bu elementlerin kalitesini değerlendirebilirler. Hakemlik becerileri çeşitli şekillerde geliştirilebilir. Hakemler aşağıdakileri dikkate almalıdırlar: - Televizyon seyredilmeli ve jumplar, jumpların kaliteleri, eksik tur dönüş, çift ayağa iniş gibi tüm hatalar belirlenmelidir. Spinlerin turları ve spin kombinasyonlarındaki her pozisyonda kaç tur dönüldüğü sayılmalıdır.

12 - Seviye farkı gözetilmeden ulaşılabilecek tüm yarışmalar izlenmelidir. - Yarışmaların videolarını izlerken kayan Patenciler hakem olarak değerlendirilmeli, notlar alınmalı ve aynı performans tekrar seyredilerek ilk seferde doğru değerlendirme yapılıp yapılmadığı kontrol edilmelidir. - Gözler, klüplerin antrenman saatlerinde veya çeşitli yarışmalarda eğitilmelidir. Tüm programlar, patenci serbest kayış testinde kayıyormuş gibi izlenmeli ve hakemlik antrenmanı yapılmalıdır. Veya bir programda sadece jumplar izlenip her bir hata not alınmalı veya sadece spin pozisyonları ve turları sayılarak değerlendirilmelidir. Hakemler, test programının bir kopyasının ve testlerin hangi kısmında hakemlik yapacaklarının kendilerine ile gönderilmesini Test Başkanından isteyebilirler. Bunun yapılması hakemlere, görevli oldukları kısım başlamadan, test gereksinimlerini tekrar gözden geçirmeleri için zaman kazandıracaktır. Son olarak, test kağıdının son versiyon olup olmadığını ve doğru gereksinimler içerip içermediğini her zaman kontrol edilmelidir. B Serbest Kayış Testleri İçin Standartlar ve Puanlar Her bir serbest kayış testi için ilki teknik puan, ikincisi ise sunum puanı olan 2 tür puan verilmelidir. Testin geçilebilmesi için verilen bu iki puanın toplamı, Toplam Geçme Puanına eşit veya Toplam Geçme Puanından fazla olmalıdır. Bu puanların, çok fazla test seyrederek gelişen hakemler tarafından zihinsel bir standarda bağlanması gerekmektedir. Puanlar patencinin test gününde ne yaptığını yansıtmalıdır. Hakemler elementlerin nasıl gerçekleştirildiğini ve programın nasıl sergilendiğini yansıtan puanlar vererek kaliteyi veya kalitenin olmayışını belirtmelidirler. Geçme averajının üzerinde verilen bir puan kaliteli bir program sunan patenciye verilen bir ödüldür. Bu patenci, kendisi kadar iyi kayamayan diğer patenciden ayrılmalıdır. Test puanları patencinin programda nasıl kaydığını açıkça yansıtmalı, yarışma puanları gibi patencileri birbirleriyle kıyaslamamalıdır. Belli bir yarışma seviyesinde kalabilmek için testlere girmekte gecikmiş patenciler olabilir ve bunlar daha sonra bir üst seviyenin testine girmeye karar verebilirler. Bu durumda kayma seviyeleri test standardının üstünde olabilir. Ancak verilecek puanlar sadece performansı yansıtmalıdır. Eğer bir Junior testi Senior test ile kıyaslanacak seviyede kayılmış ise, hakem Junior testi Senior test ölçüleri kapsamında puanlamalıdır. Hakemler puanlarını kayış kalitesini yansıtmak için kullanmalı ve puanlarını geçme averajına yakın tutmak için kendilerini sınırlı hissetmemelidirler. Serbest Kayış Testleri için gerekli Geçme Averajı ve Toplam Geçme Puanları aşağıdaki tabloda verilmiştir.

13 TABLO 2. Serbest Kayış Testleri Geçme Puanları Seviyeler Geçme Averajı Puanı Toplam Geçme Puanı D Seviyesi Yok Geçti / Kaldı C Seviyesi B Seviyesi A Seviyesi Minikler Seviyesi Novice Seviyesi Junior Seviyesi Senior Seviyesi Maalesef teste girmeye henüz hazır olmayan fakat antrenörleri veya aileleri tarafından zorlanan patenciler olabilir. Kötü gününde olanlar ve o gün her şeyin kötü gittiği vakalar olabilir. Her ne kadar zor bir durum olsa da puanlar mutlaka kayılan programı yansıtmalıdır. Her iki puan için de geçme averajı puanından sadece 0.1 veya 0.2 not aşağıda verilecek puanlar uygun olmayabilir. Eğer kayılan Junior testi, Novice seviyesinde bile değilse puanlar daha da aşağı seviyelerde verilmelidir. Puanlar patenciye ve antrenöre o test seviyesi için daha fazla çalışılması gerektiğini açıkça belirtmelidir. Aksi takdirde kendilerini geçmeye çok yakın hissederek kendilerini geliştirmek için daha fazla çaba sarf etmezler. Hakemler patencinin ününden ve kariyerinden kaynaklanabilecek pozitif önyargılardan kaçınmalıdırlar. Hakem, puanlama yapacağı teste giren bir patencinin ilgili elementleri yapabildiğini kişisel olarak bilse bile, patencinin sadece o test günündeki ve test programındaki performansını değerlendirmelidir. Hakem kişisel kanaat olarak, bazı patencilerin test sistemi içerisinde çok hızlı ilerlediklerini düşünse bile tercihleri daima patencinin kendi inisiyatifindedir. Önemli olan test gününde testte nasıl kayıldığıdır, patencinin yaşı veya ne kadar genç olduğu önemli değildir. C - Serbest Kayış Testlerinde Hatalar Jump veya Spinlerin özellikli görünümlerinin yanı sıra, gerçekleştirilmeleri sırasında kolaylıkla hata olarak anlaşılabilecek bazı özellikler meydana gelebilmektedir. Serbest Kayış Testlerindeki hatalar ikiye ayrılır: Ciddi Hatalar ve Kalite Hataları. Tekrar kayış hakkında düzeltilmediği sürece test tekrarı gerektiren ciddi hatalar: - Düşme - Jump hareketinin havaya çıkışı veya inişi esnasında eksik rotasyon (dönüş) - Jump hareketinden çift ayağa inmek - Düşmeden kurtulmak için patencinin elleri veya serbest ayağı ile buza dokunması - Jump hareketinden önce bariz kenar değişimi (Lutz un Flip e döndürülmesi gibi) - Jump kombinasyonunun zorunlu olduğu durumlarda, kombinasyondaki jumplar arasında bir dönüş yapmak - Spin hareketinin(lerinin) istenilen turda dönülmemesi veya spin hareketinde(lerinde) istenilen sayıda pozisyonun alınmaması

14 - Gerekli bir elementin unutulması/atlanması Tekrar kayma gerektirmeyecek kalite hataları: - İstemsiz olarak serbest ayak ile buza dokunmak - İstenilen bir jump hareketinde havaya itiş öncesi kısaca yapılan uygunsuz kenar değişimi (çok kısa kenar değişimi) - İstenilen bir jump hareketinde iniş sonrası dönmek veya inişin tutulmasındaki (çıkış pozisyonundaki) benzer zorluklar. - İstenilen spin hareketlerinde gezinmek (merkezden uzaklaşmak) - Spin hareketlerinin bir turdan az dönülmesi D - Serbest Kayış Testlerinde Tekrar Kayma Eğer bir Serbest Kayış Testinde (3) üç veya daha fazla ciddi hata yapılmış ise patenciye tekrara kayma hakkı verilmez, test tekrarı gereklidir yani KALDI kararı alınır. Bu hataların jump ve spinlerde ayrı ayrı değil tüm program genelinde (3) üç veya daha fazla sayıda yapılmasının KALDI kararı verilmesi için yeterli olduğuna dikkat edilmelidir. Bir serbest kayış testinden sonra, hakemlerin takdirine göre sadece (2) iki değişik element tekrardan kayılabilir. Elementler ciddi hata veya kalite hatalarından her ikisini de içerebilir. Patenci testin gereksinimlerine göre herhangi bir elementi seçebilir. Bu yüzden, eğer kaçırılan jump programdaki seçmeli jumplardan biri ise patenci, programda sunduğu jumptan daha değişik bir jump seçebilir. Testte gerekli jumpı unutan bir patenci, tekrar kaymada bu gereksinimi tamamlayabilir. Tekrar kaymada ciddi bir hata oluşursa, testten geçilemez. Sunum puanları düşük teknik puanları telafi etmek için kullanılamaz. Eğer bir serbest kayış testinde sadece (1) bir adet ciddi hata var ise programın tamamının kalitesine bakılarak tekrar kayma kararı verilebileceği gibi verilmeye de bilir. Bu durumda sunum puanı kullanılarak düşük teknik puan telafi edilebilir. Fakat tekrar kayma istendiyse ve tekrar kayış sırasında gene ciddi bir hata oluştu ise sunum puanı düşük teknik puanı telafi etmek için kullanılamaz. Bu yüzden hakem patencinin lehine düşünerek tekrar kayma isteyip istemeyeceği konusunda dikkatli karar vermelidir. Eğer sunum puanları tek bir hata ile teknik puan düşüklüğünü telafi edemeyecek kadar yüksek değilse tekrar kayma istenmesi zorunludur. Genelde Sunum puanını testi geçmekte kullanma durumu çok ender görülür. Çok az patenci test seviyesinin çok üstünde kayabilir ve yüksek sunum puanı alır. Bir patenci yıllardır aynı seviyede yarışıyorsa ve yıllardan sonra bir sonraki seviyeye geçmeye karar verdi ise bu durum istisnadır. Test sırasında ciddi bir hata oluştuğunda geçme standardından düşülecek makul ceza puanı kaç olmalıdır? Hakemler hem 6.0 sistemi kısa program puanlaması hem de uluslararası sistem (International Judging System) puanlamasında ciddi bir hatanın etkilerini göz önünde bulundurmalıdırlar. Eski sistemde 0.3 veya 0.4 gibi ceza puanları (deductions), yeni sitemde -3 şeklide oluşan kesintiler baz puana uygulandığında element için verilen puanı belirgin bir şekilde etkiler. Bu yüzden serbest kayış testlerinde ciddi bir hata oluştuğunda teknik puandan sadece 0.1 puanlık düşüş ve sunum puanından 0.1 puanlık bir artış yeterli ve makul değildir. Programın kalitesini belirten sunum

15 puanı, düşük teknik puanı dengelemek için muhtemelen averajın belirgin bir şekilde üzerinde olacaktır. Teknik puandaki düşüşün, ciddi hata yokluğunda verilecek puana göre olması gerektiğine dikkat edilmelidir. Sunum puanının, ciddi hata olan bir testten geçmek için kullanılmasında tedbirli olmayı gerektiren önemli bir sebep daha vardır. Testler her ne kadar yarışmalardan farklı olsalar ve patencilerin testleri arasındaki karşılaştırma resmi olarak hakemler tarafından yapılmasa da bu karşılaştırmalar patenciler, antrenörler ve aileler tarafından yapılmaktadır. Eğer bir patenci ciddi hata yapmasına rağmen geçer ve diğer bir patenci ciddi hatası olmamasına rağmen geçemez ise önyargılı bir görünüş oluşabilir. Çok açık ve net bir şekilde patencinin çok yüksek nitelikli bir program sunduğu için ciddi hataya rağmen geçtiği belli olmalıdır. Bu tür durumlarda hakemler yorumlarını puanlarını desteklemek için kullanmalıdırlar. Eğer hakemler tarafından tekrar kayma istendi ise, patenci tekrar kayılacak element veya elementleri ısınma süresi olmadan veya ısınma süresi talep ederek kayabilir. Ancak patenci antrenörü ile görüştükten sonra hakemleri isteği ile ilgili bilgilendirmelidir. Bu durumu sporcu, elementi kaymaya başlamadan önce Amir Hakeme bildirilmelidir ki hakemler elementin ısınma olarak mı yoksa tekrar kayma olarak mı yapıldığını bilsin. Birden fazla element tekrardan kayılacak ise patenci önce bir elementin ısınmasını yapabilir, sonra o elementi tekrar kayabilir ve diğer elementi de önce ısınma sonra tekrar şeklinde gerçekleştirebilir. Alternatif olarak patenci her iki elementi de ısınma süresinde birlikte çalışır ve tekrar kayışa geçerek elementlerini bir biri ardına tekrar kayar. Her iki durum da kabul edilebilirdir, burada tek şart hakeme nasıl kayılacağının açık ve net olarak bildirilmesidir. Isınma süresindeki çalışma hakemler tarafından değerlendirmeye alınmayacağından ısınmayı izlememek daha doğru olacaktır. E - Teknik Puan Teknik puanlar serbest kayış testlerine verilen toplam puanın yarısını oluşturur. Bu puan bir programda neyin denendiğini ve başarıyla sonuçlandığını yansıtır. Ancak bu puan aynı zamanda testteki jump ya da spinlerin kalitesinden fazlasını yansıtmalıdır. Örneğin bir Novice testi sırasında jump veya spinlerde ciddi hatalar yapılmamış olsa dahi hakem, bu program Novice seviyesinde kayıldı mı? sorusunu kendisine sormalıdır. Eğer çok fazla kalite hatası (jumplarda serbest ayağın yukarıda olması, jump yüksekliğin az olması, spinlerde gezinmeler, kötü spin pozisyonları vb.) var ise cevap belki de hayır olacaktır. Bir hakem kayış, itiş ve bağlayıcı adımlar gibi elementler arasında nelerin yapıldığını tümden değerlendirmelidir. Hakemler bir testin teknik puanının bir parçası olan bu unsurlar hakkındaki kararlarını desteklemek için kullanacakları kelimelerde IJS sisteminde kullanılan program komponentleri puanının (2.puan) 2 bileşeninin kriterlerinin kullanıldığını göz önünde bulundurmalıdırlar. Kayma becerici (skating skills) ve geçişler (transitions) / bağlayıcı adımlar ve hareketler (linking footwork and movments) hakkındaki yorumlar aşağıdaki listede verilen tanımlayıcı kelimeler ekseninde yapılabilir. Eğer patenci test programının ilgili seviyesinde olması gereken kayma becerilerini sergileyemediyse, aşağıda verilen özelliklere dayalı yorumlar yapmak patenciye çok yardımcı olacaktır. Kayma Becerisi (Skating Skills) - Denge, ritmik diz hareketi ve patenin doğru yönlendirilmesi (balance, rhythmic knee action and precision of foot placement)

16 - Akıcı ve zorlanmadan kayış (flow and effortless glide) - Dönüş ve adımlarda kenar kullanımının temiz ve güvenli olması (cleanness and sureness of edges in turns and steps) - İtiş gücü ve hızlanma (power and acceleration) - Çok yönlü kayış (multi-directional skating) - Tek ayak kaymada ustalık (mastery of one foot Skating) Geçişler (Transitions) / Bağlayıcı Adımlar ve Hareketler (Linking Footwork and Movments) - Çeşitlilik (Variety) - Zorluk (Difficulty) - Karmaşıklık (Intricacy) Tabi ki bir hakem tüm bu kriterler üzerinde yorum yapamaz. Ancak doğru kelimeleri seçmek için bunların iyi bilinmesi, programın kalitesini ve program için verilen puanı betimlemek için yardımcı olacaktır. Bu durum test standartlarını karşılamayan bir programı değerlendirirken daha da önem kazanacaktır, çünkü patenci ve antrenör düzeltilecek somut ve belirgin şeyler arar. F - Sunuş Puanı Serbest kayış testlerindeki toplam puanın diğer yarısı sunuş puanlarına veya programın nasıl kayıldığına ayrılmıştır. Her ne kadar bir programı sadece zorunlu elementler bazında değerlendirmek daha kolay olsa da sunuş puanı testin genel olarak geçilip geçilemeyeceğinin belirlenmesi açısından çok önemlidir. Hakemler, programda yapılan teknik elementleri eş zamanlı olarak değerlendirmek ve kaydetmek her ne kadar zor olsa da programın öne çıkan yerlerini düşünmek ve nasıl kayıldığını en iyi şekilde not almak için ellerinden geleni yapmalıdırlar. Değerlendirme yaparken ve sunuş ile ilgili geri bildirimde bulunurken terminolojinin iyi kullanılması, hakemin bu konuda hızlı yorum yapma yeteneğini geliştireceği gibi patenciye de faydalı olacaktır. Uluslararası hakemlik sisteminde kullanılan program komponentleri puanının (2. puan) 3 bileşeni testin sunuş puanında bazı özellikleri yansıtan güzel bir özet olacaktır. Bu bileşenler ve bunların özellikleri aşağıda verilmiştir. Performans/Yapılış (Performance/Execution) - Duruş biçimi (Carriage) - Stil ve özgünlük (Style and Individuality) - Gösterim (projection) - Çeşitlilik ve aykırılık (variety and contrast) Koreografi / Kompozisyon (Choreography/Composition) - Tüm buzun kullanımı (kapsanması) (ice coverage) - Hareketlerin bütünlüğü (unity of movements) - Amacın hissettirilmesi (a sense of purpose) - Hareketlerin müziğe uyumu (phasing of movements to music) Yorumlama (Interpretation)

17 - Müzikle eş zamanlı olarak zorlanmadan hareket etme (effortless movement in time to the music) - Müziğin karekterini ve stili yansıtabilmek (expression of the style and character of the music) - Çarpıcılıkta, tempoda ve müziğin dinamiklerinde çeşitlilik (variations to the intensity, tempo and dynamics of the music) Hakemler her zaman sunuş kutusuna patencinin müzik ile uyumlu kaydığı veya kaymadığı konusunda yorumlar yapmalıdır. Pozitif notlar, patenciye gayretlerinin değerlendirildiğini gösterecektir. Eğer patenci müziğe bağlı değil de tesadüfi kayıyor ise bu belirtilmeli ancak sunum puanını yükseltmesi için neyi düzeltmesi gerektiği de açıklanmalıdır. Patenciler ve antrenörler bir programın, arka planda çalan bir müzik eşliğinde ve belli bir zaman diliminde gerçekleştirilmesi gereken elementler topluluğundan fazlası olduğunu anlamalıdırlar. Serbest Kayış testlerinde hakemler, kendi kişisel müzik stili tercihlerinin değerlendirmeyi etkilemesine izin vermemelidirler. Müzik kaynağının birkaç küçük geleneksel kompozitör ile sınırlı kalması gerekmemektedir. Paten gitgide gelişen bir spordur ve hakemler patencilere kendilerini ifade etme özgürlüğü tanımalıdırlar. Önemli olan patencinin müzik ile ne yaptığıdır. IV. SERBEST KAYIŞ ELEMENTLERİNİN TANIMLARI 1. Jumpların Değerlendirilmesi Jumplar değerlendirilirken bakılacak anahtar nokta her zaman havaya çıkılan nokta yani itiştir. İtiş noktası (take- off) bize her zaman hangi jumpın denendiğini söyler. Jump türüne veya havadaki tur sayısından bağımsız olarak serbest kayış jump elementlerinde düzgün puanlama için değerlendirilecek 4 faz vardır. Bütün bu kısımlarda negatif veya pozitif durumlar oluşur. Bu 4 faz aşağıda verilmiştir. - Hazırlık - İtiş (havaya çıkış) - Uçuş (havada dönüş) - İniş (jumptan çıkış) Hazırlık fazında, patencinin jumpa nasıl hazırlandığına dikkat edilmelidir. Patencinin jumpa hazırlanırken çok fazla kros yapıyor olması, Jumptan önce uzun süreli bir tedirginlik yaşıyor olması (jump yerini çok belli etme) gibi durumlar jumpların değerlendirmesine negatif olarak yansıyan unsurlardır. Diğer yanda, Axel girişinde kartal veya Rittberger (Loop) girişinde hızlı 3 dönüşleri gibi zor bir giriş kullanılması gibi Jumptan önce yapılan hareketler ve stepler zorluk derecesini arttırır ve ödüllendirilmelidir. Jumpın nerede yapılacağı belli olmamış ve bu hakem tarafından daha önceden öngörülememişse (buzun ortasında atılan Lutz gibi) patenci özel olarak ödüllendirilmelidir. İtişin (havaya çıkış), patenci tarafından belirgin bir kenarla ve vücut pozisyonuyla yapılıp yapılmadığına özellikle dikkat edilmelidir. Örneğin patenci Flip yaparken serbest ayağını çekiç gibi yere vurmasına neden olacak şekilde öne doğru çok fazla mı eğildi, yoksa serbest ayağın ucunu buza hafifçe dokunarak, doğru ve dik bir pozisyonda ve yumuşak bir şekilde mi itiş yaptı? Lutz yaparken doğru dış kenardan mı

18 itiş yapıldı, yoksa patenci çıkmadan önce uzun bir kenar değişimi mi yaptı? Patenci Double Toe Loop a geri dış kenardan yumuşak bir itiş yaparak mı sıçradı, yoksa patenin uç kısmı ile hemen kendi yanına dokunup Axel gibi itiş yaparak Toe-Axel mı yaptı? Double Toe Loop değerlendirilirken gözlemlenecek böyle bir hata büyük bir hatadır. Bu şekilde gerçekleştirilen bir element asla geçer not alamaz. Uçuş (havada dönüş) de aynı şekilde değerlendirilmelidir. Hakemler patencinin havadaki vücut pozisyonuna dikkat etmeli ve havadaki dönüş adedini sayabilmelidirler. Vücut, havada dik bir şekilde ve dikey eksen etrafında mı yoksa eğik ve bükük bir şekilde eksen dışında mı dönmektedir? Havada dönen patencinin ayakları ve bacakları düzgün ve toplu bir pozisyonda mı yoksa dağınık ve dolanmış bir pozisyonda mı bulunmaktadır? Ellerin yukarıda tutulması gibi ekstra özellikler de jumpın bu fazında dikkate alınmalıdı. Son olarak iniş (jumptan çıkış) fazı değerlendirilmelidir. Hakemliğe yeni başlayan birisi için belki de değerlendirmenin en kolayı yapılabileceği evre bu olacaktır, çünkü patenci yere inerken birçok kalite hatası ve ciddi hata oluşabilir. Kalite hataları, jump dışında oluşan 3 dönüşleri, kazımalı (tırtıl üzerine) ve sallantılı iniş veya serbest ayağın yere değmesi şeklinde oluşur. Ciddi hatalar ise adım alma (stepout), çift ayağa iniş veya düşüş şeklinde oluşur. Aslında ideal olan temiz, güçlü bir kenara, vücut ve serbest ayak ekstansiyonuna sahip, akıcı tek ayak bir iniştir. Bu faz aynı zamanda herhangi bir dönüşün yerde mi yoksa havada mı yapıldığına bakılması gereken yerdir. Örneğin testte zorunlu olarak yapılan 2 li Rittberger (Loop) hareketinde patenci 1,5 turu havada, geriye kalan 0,5 turu ise yerde tamamlamak için öne doğru çıkar ve yerde hızlı bir 3 dönüşü yapabilir. Bu bir aldatmacadır (cheated jump). Böyle bir jump 2 li Rittberger in (Loop un) gereksinimlerini karşılamaz. Program sürekli devam ettiğinden ve herhangi bir tekrar izleme olanağı bulunmadığından dolayı hakemler her bir jumpı doğru ve kesin bir biçimde ve bir bütün olarak değerlendirme yeteneklerini geliştirmelidirler. Hakemlik yapmaya yeni başlamış bir kişinin jumpların her bir fazını gözlemleyebilmesi zaman alabilir. Fakat değişik fazlarda ne tür hataların yapılabileceğini bilmek, jumpın tekrar kayma gerektirip gerektirmeyeceği ya da yeterince iyi olup olmadığı hakkındaki değerlendirmede yardımcı olacaktır. 2. Jump Türleri İleride bahsedeceğimiz istisnai durumlar haricinde hemen hemen tüm jumplarda geri-dış kenara iniş yapılır. Patencilerin çoğu jumpları saat yönünün tersine doğru gerçekleştirirler ve bu hemen hemen tüm jumplarda sağ geri dış kenara iniş yapılacağı anlamına gelir. Jumpları saat yönünde gerçekleştiren patenciler ise sol geri dış kenara iniş yaparlar. İki şey bir jumpı diğerinden farklı kılar: itişin karakteri ve tur sayısı. Şu an itibarıyla sadece birli jumpları ele alırsak Axel hariç tümünde havada 1 tur dönülür. İki tür jump vardır: itişin paten çeliği ucundaki tırtıl yardımıyla gerçekleştirildiği vurmalı jumplar ve itişin paten kenarı yardımıyla gerçekleştirildiği vurmasız jumplar. Teorik olarak, sağ geri dış kenara iniş ile sonuçlanan ve birbirinden farklı 8 birli jumpa temel teşkil eden, birbirinden farklı 8 adet geri itiş pozisyonu bulunmaktadır: 1. Sağ geri dış (SaGD) Rittberger (Loop) Jump 2. Sol tırtıl yardımı ile sağ geri dış Toe Loop Jump

19 3. Sağ geri iç (SaGİ) Walley Jump 4. Sol tırtıl yardımı ile sağ geri iç Toe Walley Jump 5. Sol geri dış (SoGD) Toeless Lutz Jump 6. Sağ tırtıl yardımı ile sol geri dış Lutz Jump 7. Sol geri iç (SoGİ) Salchow Jump 8. Sağ tırtıl yardımı ile sol geri iç Flip Jump Çoğu patenci sadece bir tarafa doğru jump yapabilmektedir. Saat yönünün tersine doğru jump yapanlar saat yönüne doğru jump yapmakta zorlanırlar ve kendilerini rahatsız hissederler. Bazı patencilerin bazı jumpları her iki yöne de yapabilme kabiliyetleri vardır, ancak bu çok ender rastlanan bir durumdur. Hakemler gözlerini açık tutmalı ve bu zor jumpların hakkını vermelidirler. İyi dengelenmiş bir programda arka arkaya yapılan 2 adet jump bulunabilir, bunlar hakemin gözünden kaçmamalıdır. Basitleştirmek amacıyla bu elkitabında sadece saat yönünün tersine yapılan jumplar ele alınacaktır. Zaten saat yönünde yapılan hareketler saat yönünün tersine yapılan hareketlerin ayna yansımasıdır. Bu durumda saat yönünün tersine doğru sağ ayak ile yapılan bir hareket saat yönünde sol ayak ile yapılacaktır. Aşağıdaki tabloda bulunan semboller, şekilleri itibarıyla farklı kenarları ve kayış ayağını ifade etmektedir. Havadaki dönüşler kesik çizgiler ile ifade edilmiştir. TABLO 3. Jumplar için Semboller a. Rittberger (Loop) Jump: İtiş ve iniş kenarları aynı olduğu (dış kenar) ve aynı kavis üzerinde yer aldığı için bu jumpı tanımlamak çok kolaydır. Ancak bu jumpı yapmak o kadar da kolay değildir. Aşağıdaki diyagramda jump saat yönünün tersine olup, patencinin hareketi soldan sağa doğrudur. Patenciler serbest ayaklarını itiş esnasında yardım için kullanabilirler, bunun nedenle hakemler jumpa tek ayakla mı yoksa çift ayakla mı çıkıldığına dikkat etmelidirler. İzlerin yönüne dikkat edilmelidir. Eğer patenci giriş yönüne doğru geri dönerek iniş yaptıysa, itiş sırasında buz üzerinde kısmi rotasyon oluşmuş ve bu durumda havadaki tur(lar) eksik olmuştur.

20 b. Toe Loop Jump: İtiş ve iniş kenarları bakımında Rittberger Jump ile aynı olan bu jumpın tek farkı itişin serbest ayağın ucu (tırtıl) yardımıyla yapılmasıdır. Aşağıdaki diyagramda giriş kavisinin sonunda dış kısımda görülen küçük çizgi, tırtıl ile yapılan itişi göstermektedir. Her ne kadar Rittberger ve Toe Loop Jumpın buz üzerindeki kavis izleri aynı olsa da Toe Loop jumpta itiş esnasında serbest ayağın tırtılının kullanılması sebebiyle patencinin vücut pozisyonunun farklı olması, jumpın yapılış esnasında çok farklı görünmesine sebep olur. Bu jumpa genellikle ön iç 3 dönüşü ile girilir. Birçok patenci bu jumpı yaparken tırtıl üzerinde dönerek itişi öne doğru yapmak suretiyle hile (cheat) yapar. Bu istenmeyen durum Toe Loop u Toe Vals Jumpa, 2 li Toe Loop u ise Toe Axel a dönüştürür. Bu tür hareketler jump olarak sayılmaz ve ciddi hata olarak nitelendirilir. c. Salchow Jump: Bu jumpta itiş ve iniş kenarları farklıdır. İtiş geri iç kenardan, iniş ise geri dış kenara yapılır. Ancak izler aynı kavis üzerindedir. Bu jumpa genellikle ön dış üçten girilir ancak ön iç mohawk tan da girilebilmektedir. Patenci geri iç kenar üzerinden zıplar, havada tam bir dönüş yapar ve itiş yaptığı ayağa değil diğer ayağının dış kenarına iniş yapar. Bu jump ideal olarak, aynı diğer jumplar gibi buz üzerinde akıcı bir şekilde yapılmalıdır. Geri iç kenar üzerinde kayış esnasında patenin tırtılına basmak suretiyle buzu kazıyarak kayışı durdurmak ve serbest ayağı itiş yapılan aynı yere inilecek şekilde atmak kalite hatalarıdır. d. Flip Jump: Flip ve Salchow a da aynı kenardan itiş yapılır, izlerin bulunduğu kavis ve iniş yapılan kenar da aynıdır. Geçmişte Flip Toe Salchow olarak da bilinirdi. Salchow dan farklı olarak Flip in itişinde serbest ayağın tırtılından yardım alınır. Sıçrama için kullanılan ayak pozisyonu için iç kenar çizgisine dikkat ediniz. Aşağıdaki diyagramda giriş kavisinin sonunda iç kısımda görülen küçük çizgi, tırtıl ile yapılan itişi göstermektedir. Bu jumpa genellikle dış 3 dönüşü kullanılarak giriş yapılır, ancak ön iç mohawk kullanılarak da giriş yapılabilmektedir. Bazen patenciler dış üç dönüşü kullanarak Toe Loop Jump da yaparlar. Hakemler, 3 dönüşü sonrası hızlıca yapılan ayak değişimini sonucu yapılacak Toe Loop Jump ı Flip ten ayırt etmek konusunda dikkatli olmalıdırlar.