TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş.

Transkript

1 TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş. EKONOMİK GELİŞMELER ÖZET DEĞERLENDİRME RAPORU MART 2010/I HAZIRLAYANLAR Mustafa ŞİMŞEK Fulya BAYRAKTAR Faruk SEKMEN EKONOMİK VE SOSYAL ARAŞTIRMALAR MÜDÜRLÜĞÜ Mart 2010

2 2010 yılı Mart ayının ilk iki haftasında ekonomide yaşanan gelişmeler ve bunların piyasalara yansımaları, açıklanan son veriler doğrultusunda aşağıda özetlenmiştir. * Yurtiçi Piyasaları Etkileyen Gelişmeler Devlet Bakanı Ali Babacan, "IMF ile anlaşma mecburiyetimiz yok. Karar bizim kararımız. Bugün ile Mayıs arasındaki tarihte artık programla ilgili görüşmeler olmayacak. Görüşmelerimiz, çalışmalarımız artık tamamen 4. madde çerçevesinde gözden geçirme heyetiyle yapacağımız gündeme yoğunlaşacak" dedi. IMF ile nasıl bir çerçeve yürütüleceğine Mayıs'taki görüşmeler sırasında karar vereceklerini belirten Babacan, "IMF olmasa da orta vadeli plan ile yolumuza devam edeceğiz. Orta vadeli programımız Türkiye'nin neyi yapıp neyi yapamayacağını açık olarak ortaya koymuştur. Bu program içeride ve dışarıda güvenilirliği sağlamış bir programdır." ifadelerini kullandı. Uluslararası Para Fonu Sözcüsü Caroline Atkinson, Madde 4 görüşmeleri kapsamında bir IMF heyetinin Mayıs'ın ilk yarısında Türkiye'ye gelmesi konusunda Türkiye ile anlaştıklarını, stand-by anlaşması konusunda görüşmelerin ise artık devam etmediğini açıkladı. Sözcü, global ekonomide ve finans piyasalarında devam eden toparlanmanın, orta vadeli program ile birlikte Türkiye'nin görünümünü güçlendirdiğini de kaydetti. Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, enflasyonun tekrar çift haneye çıkmasının sürpriz olmadığını belirterek, "Enflasyonun kalıcı olduğunu düşünmüyorum. Mevsimsel etkiler söz konusu" dedi. Şimşek, enflasyonun uzun bir aradan sonra tekrar çift haneye çıkmış olmasının üzücü ama çok da sürpriz olmadığını belirterek, "Biz 2010 yılının ilk yarısında mevsimsel faktörlerden, tabii bir de bizim idare olarak aldığımız bazı kararlardan dolayı fiyatların geçici olarak yükselebileceğini zaten öngörmüştük" dedi. Bir önceki aya bakıldığında çekirdek enflasyonun hala %4 civarında olduğuna dikkati çeken Şimşek, "Geçici birtakım fiyat artışlarının etkisi ve mevsimsel etkiler zamanla sistemden çıkacak. Enflasyonda kalıcı bir yükseliş trendi öngörmüyoruz. Henüz talep kaynaklı bir enflasyonist baskı söz konusu değildir. Bunlar geçici etkilerdir. Öyle inanıyorum ki orta vadede enflasyon tekrar Merkez Bankasının hedefleriyle uyumlu bir şekilde bir trende girecektir. şeklinde konuştu. Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, "Bize gelen veriler, son çeyrekten itibaren Türkiye'nin yeniden büyüme trendine girdiğine dair güçlü sinyaller içeriyor. Bunun devamına ilişkin benim beklentim güçlü" dedi. Türkiye'nin dünya ile birlikte sıkıntılı bir dönemden geçtiğinin farkında olduklarını belirten Şimşek, genel makro ekonomik finansal istikrara bakıldığında Türkiye'nin bu dönemi iyi atlattığını söyledi. Bankacılık sektörünün durumu, faizlerin geldiği durum, ülkede zincirleme iflasların yaşanmamış olması gibi birçok hususta Türkiye nin krize önemli ölçüde dayanıklılık gösterdiğini, ama bu krizin sektörler bazında değişik oranda yansımaları olduğunu, şirketlerin bazılarının yükümlülüklerini yerine getirmede sıkıntı yaşadıklarını tahmin ettiklerini söyleyen Şimşek, ancak genele yönelik af yaklaşımlarının ülkeye geçmişte bir yarar sağlamadığını, bunun * Rapor 12 Mart 2010 tarihinden önceki gelişmeleri içermektedir. 1

3 yükümlülüklerini zamanında yerine getirenlere karşı bir adaletsizlik doğurduğunu, vergi uyumunu ciddi biçimde bozduğunu belirtti. İşsizliğin, Türkiye'nin ve dünyanın karşı karşıya olduğu en önemli sorunlardan biri olduğunu ifade eden Şimşek, "Kamu olarak işsizlik sorununu bir sihirli değnek ile çözemeyiz. Biz ancak iş, aş üretenlerin mümkün olduğunca önünü açarız." dedi. Sermeye Piyasası Kurulu'nun (SPK) "Sermaye Piyasası Beklenti Anketi" sonuçlarına göre, sermaye piyasası göstergelerine yönelik olarak katılımcıların, önümüzdeki ay için mevcut durumda bir değişiklik beklemedikleri, altı aylık ve yıllık dönemde ise daha iyi bir performans bekledikleri açıklandı. SPK tarafından düzenlenen ve 309 üst düzey yönetici tarafından yanıtlanan Sermaye Piyasası Şubat 2010 Beklenti Anketi ndeki makro ekonomik değişkenlere ilişkin beklentilere göre, katılımcıların büyük çoğunluğu gösterge bono faiz oranının önümüzdeki ay aynı kalacağı, altı aylık ve yıllık beklentilerde ise artacağı yönünde görüş bildirdi. ABD Dolarına yönelik beklentiler incelendiğinde aylık dönemde doların aynı kalacağı yönünde görüş bildiren katılımcıların oranının %58 olduğu, altı aylık ve yıllık dönemlerde ise artacak beklentisinin ağırlık kazandığı ve bu yönde görüş bildirenlerin oranının sırasıyla %44 ve %50 olarak gerçekleştiği görüldü. Katılımcıların EUR a yönelik aylık beklentileri değerlendirildiğinde, %64 ü aynı kalacağı yönünde görüş bildirdi, artacağı yönünde görüş bildiren katılımcıların oranı ise yaklaşık %17 oldu. JP Morgan tarafından yayınlanan raporda, açıklanan sanayi üretimi verilerinin TCMB'nin daha dikkatli bir tutum izlemesine neden olacağı ancak, bunun faiz artırımına neden olacak seviyelerde olmayacağı ifade edildi. JP Morgan'ın raporunda şu ifadelere yer verildi: - Sanayi üretimi ocak ayında %12.1 oranında artış gösterdi. Ancak bu oran piyasa beklentilerinin oluştuğu %15.9 ve bizim beklentimiz olan %17.4 oranındaki artışın altında kaldı. - İki haneli büyüme oranı büyük ölçüde baz etkisinden kaynaklandı. - Mevsimsel olarak düzeltilmiş ve takvim etkisinden arındırılmış verilere göre ise sanayi üretimi ocak ayında ancak %0.3 oranında bir artış gösterebildi. - Bu gelişme ekonomik aktivite dip seviyelerden yukarı dönmeye başlamış olsa dahi toparlanmanın kademeli olacağı yönündeki beklentimizi destekliyor GSYİH artış beklentimizi %5'ten %4.3'e düşürdük. - Ocak ayı verisi ayrıca TCMB'nin kademeli toparlanma senaryosu ile de uyumlu görünüyor. - TCMB halen ciddi bir politik ikilemle karşı karşıya, zira işlenmemiş gıda fiyatlarında hızlı bir yükseliş yaşanıyor. - İç talepteki toparlanma yavaş seyrediyor ve TCMB faiz oranlarını artıracak olursa bu talebi öldürme riski ile karşı karşıya olabilir. Eğer bir değişiklik yapılmazsa bu kez enflasyon riski nedeniyle TCMB'nin kredibilitesi etkilenebilir. - Bizim görüşümüze göre TCMB son gelişmeleri ciddiye aldığını göstermeli ve ihtiyaç olursa kredibilitesini koruyacak adımları atacağını hissettirmelidir. 2

4 - -Bu gelişmeler ışığında TCMB'den daha dikkatli bir tavır bekliyoruz. Ancak önümüzdeki toplantıda bir faiz artırımı öngörmüyoruz" JP Morgan tarafından yayınlanan raporda Türkiye ile IMF arasında Stand-By anlaşmasının olmayacağının netleştiği hatırlatılarak, bunun beklenen bir gelişme olduğu ve piyasalarda çok ciddi bir olumsuzluk yaratmasının beklenmediği ifade edildi. JP Morgan, Türkiye ekonomisinin IMF'siz de ayakta kalabileceğini ispat ettiği zor bir dönemden geçmiş olduğunu ve böyle bir programa ihtiyaç duyulmadığının netleştiğini söyledi. JP Morgan, IMF'nin "Global ekonomi ve global finans piyasalarında toparlanma süreci devam ediyor. Türk hükümetinin uygulamakta olduğu orta vadeli mali program görünümün güçlenmesini sağlıyor" ifadelerine vurgu yaptı. Ayrıca, IMF programının olmayacağının netleşmesinin Türkiye'nin artık hata yapmak için daha az marjı olduğu anlamına geldiği ifade edildi. Bu aşamada piyasaların izleyeceği temel unsurun mali sonuçlar olacağı dile getirildi. Uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Fitch Raitings, Türkiye'nin kredi notunun seçim öncesinde 'yatırım yapılabilir' seviyeye yükselmesinin zor olduğunu açıkladı. Bir not artırımından söz edilebilmesi için Türkiye'nin öncelikle mali programını uygulayarak iç borçlarının vadesini uzatması gerekiyor denilen açıklamada, Türkiye'nin notu açısından siyasi risklerin temel belirleyici unsur olduğu belirtildi. Uluslararası Piyasalardaki Gelişmeler ABD Ticaret Bakanlığı ndan yapılan açıklamaya göre, ABD nin dördüncü çeyrek GSYH büyümesi %5.7'den %5.9'a revize edildi. ABD ekonomisi 4 çeyrek üst üste daraldıktan sonra 2009 yılı 3. çeyrekte %2.2 büyüyerek artıya geçmişti. ABD ekonomisi buna rağmen 2009 yılı toplamında %2.4 küçüldü. ABD ekonomisinin IMF nin son yayınlanan tahminlerine göre, 2010 yılında toplamda %2.7, 2011 yılında ise %2.4 büyümesi bekleniyor. ABD Çalışma Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre, çekirdek kişisel tüketim harcamaları (PCE) Ocak ayında değişim göstermezken, açıklanan bir diğer veri olan kişisel gelirler %0.1 artış gösterdi. Beklentiler çekirdek PCE nin değişim göstermemesi, kişisel gelirlerin ise %0.4 artması yönündeydi. Açıklamada Aralık ayında %0.1 arttığı açıklanan çekirdek PCE revize edilmezken, %0.4 arttığı açıklanan kişisel gelirler %0.3 artış olarak revize edildi. Son açıklanan veriyle birlikte çekirdek PCE nin yıllık artışı Aralık ayındaki %1.5 seviyesinden Ocak ayında %1.4 seviyesine geriledi. Gıda ve enerji harcamalarının da dahil edildiği PCE endeksi ise Ocak ayında aylık bazda %0.2, yıllık bazda %2.1 artış gösterdi. ABD'de ikinci el konut satışları Ocak ayında yıllık bazda 5.05 milyon adet ile beklentilerin altında açıklandı. Beklentiler Aralık ayında 5.44 milyon olarak gerçekleşen verinin Ocak ayında 5.50 milyon olması yönündeydi. ABD de 2. el konut satışları Ocak ayı itibariyle geçen yılın aynı ayına göre %12 artış göstermiş oldu. 3

5 ABD Michigan Üniversitesi tüketici güven endeksi Şubat'ta nihai 73.6 değerini alarak beklentilerin altında açıklandı. Ocak ayında 74.4 değerini alan verinin Şubat ayında 74 seviyesine gerilemesi bekleniyordu. ABD de Arz Yöneticileri Kurumu (ISM) tarafından yapılan açıklamaya göre, ISM imalat sanayi PMI endeksi Şubat ayında 56.5 değerini alarak beklentilerin altında açıklandı. Ocak ayında 58.4 değerini alan verinin Şubat ayında 57.5 değerini alması bekleniyordu. ABD'de Arz Yöneticileri Kurumu (ISM) tarafından yapılan açıklamaya göre, ISM hizmetler PMI endeksi Şubat ayında 53 değerini alarak beklentilerden daha iyi açıklandı ve sektördeki büyümenin sürdüğüne işaret etti. Ocak ayında 50.5 değerini alan verinin Şubat ayında 51 değerini alması bekleniyordu. ABD de, işsizlik ve tarım dışı istihdam verilerinin ön göstergesi niteliğindeki ADP ulusal istihdam raporu yayınlandı. Rapora göre, ABD de özel sektörde istihdam, Şubat ayında 20,000 kişi azalarak beklentilere paralel gerçekleşti. Açıklamada ayrıca Ocak ayında 22,000 kişi istihdam azalışı olarak açıklanan veri 60,000 kişi azalış olarak revize edildi. ABD de sözleşmeleri imzalanan ve bekleyen konut satışları endeksi Ocak ayında beklentilerin aksine %7.6 geriledi. Beklenti %1 artış yönündeydi. Açıklamada ayrıca Aralık ayında %1 artış gösteren veri %0.8 artış olarak revize edildi. ABD de, Şubat ayında tarım dışı istihdam 36,000 azalış göstererek beklentilerden daha iyi açıklandı. Beklentiler verinin 50,000 azalış göstermesi yönündeydi. Açıklamada ayrıca Ocak ayında 20,000 azalış olarak açıklanan veri 26,000 azalış olarak revize edildi. İşsizlik oranı ise Şubat ayında beklentilerin altında açıklanarak yıllık bazda %9.7 seviyesinde gerçekleşti. Ocak ayında %9.7 olarak gerçekleşen verinin Şubat ayında %9.8 seviyesine yükselmesi bekleniyordu. İngiltere Merkez Bankası BOE ve Avrupa Merkez Bankası ECB, faiz konulu para politikası toplantılarını gerçekleştirdiler. BOE faiz oranlarını piyasa beklentileri doğrultusunda %0.50 seviyesinde değiştirmeden bıraktı. En son geçen sene Mart ayında 50 baz puan indirim yapan BOE, 2008 yılı Ekim ayından bu yana faizlerde toplamda 450 baz puan indirim yaptı. ECB de faiz oranlarını piyasa beklentilerine paralel olarak değiştirmeden %1 seviyesinde bıraktı. En son geçen sene Mayıs ayında 25 baz puan indirim yapan ECB, 2008 yılının Ekim ayından bu yana gösterge faiz oranında 325 baz puan indirim yaptı. ECB Başkanı Jean-Claude Trichet faiz kararının nedenlerinin açıklandığı basın toplantısında, mevcut faiz oranlarının uygun seviyelerde olduğunu ve fiyat istikrarının orta vadede sürmesini beklediğini belirtti. Avrupa Birliği İstatistik Kurumu Eurostat tarafından yapılan açıklamaya göre, Euro bölgesinde tüketici fiyatları Ocak ayında aylık bazda %0.8 azalırken, yıllık bazda %1 seviyesinde gerçekleşti. Aralık ayında yıllık bazda %0.9 seviyesinde gerçekleşen verinin daha önce geçici verilere göre Ocak ayında %1 seviyesinde gerçekleştiği açıklanmıştı. Beklentiler de bu oranın revize edilmemesi yönündeydi. Enerji ve gıda fiyatlarının dahil edilmediği çekirdek enflasyon ise Ocak ayında aylık bazda %1.3 azalırken, yıllık bazdaki artış %0.9 olarak gerçekleşti. Euro bölgesinde, ekonomik faaliyetlerin canlılığı hakkında önemli bir gösterge niteliği taşıyan imalat sektörü PMI endeksi Şubat ayında 54.2 ile beklentilerin 4

6 biraz üzerinde açıklandı. Ocak ayında 52.4 değerini alan verinin Şubat ayında 54.1 değerini alması bekleniyordu. PMI endeksinin 50 den büyük olması sektörde büyümenin olduğu, 50 den düşük olması da bir daralma olduğu anlamına geliyor. Eurostat tarafından yapılan açıklamaya göre, Euro bölgesinde işsizlik oranı Ocak ayında %9.9 seviyesinde gerçekleşerek beklentilerin altında açıklandı. Beklentiler verinin Ocak ayında %10.1 seviyesine yükselmesi yönündeydi. Eurostat ayrıca Aralık işsizlik verisini %10'dan %9.9'a revize etti. Eurostat tarafından yapılan açıklamaya göre, Euro bölgesinde enflasyon Şubat ayında geçici verilerle yıllık bazda %0.9 seviyesinde gerçekleşti. Ocak ayında yıllık bazda %1 olarak gerçekleşen verinin Şubat ayında da %1 seviyesinde gerçekleşmesi bekleniyordu. Eurostat tarafından, EUR kullanan 16 ülkede tüketici talebinin bir göstergesi olarak açıklanan perakende satışlar Ocak ayında aylık bazda %0.3, yıllık bazda ise %1.3 azaldı. Perakende satışların Ocak ayında aylık bazda %0.4 ve yıllık bazda ise %1.6 düşmesi bekleniyordu. Açıklamada ayrıca Aralık ayında aylık bazda değişim göstermediği açıklanan veri %0.5 artış olarak, yıllık bazda %1.6 azaldığı açıklanan veri %0.5 düşüş olarak revize edildi. Eurostat tarafından, Euro Bölgesi nde Gayri Safî Yurt içi Hasıla nın (GSYH) 4. çeyrekte bir önceki çeyreğe göre %0.1 arttığı, bir önceki yılın aynı çeyreğine göre ise %2.1 daraldığı açıklandı. Uluslararası Para Fonu (IMF) Başkanı Dominique Strauss-Kahn, dünyanın bir sonraki ekonomik krize hazırlanmaya ihtiyacı olduğunu söyledi. Ekonomik toparlanmanın, liderlerin üzerinde daha az baskı hissetmesi anlamına gelebileceği endişesini dile getiren Strauss-Kahn, gelecekte yaşanılacak krizin zamanını ve doğasını tahmin edemeyeceğini, ancak krizin geleceğinden emin olduğunu belirtti. Finans krizinin küresel ekonomide büyük değişimlere neden olduğuna dikkati çeken Strauss-Kahn, Çin ve diğer gelişmekte olan piyasalardaki tüketicilerin ABD'dekilerin yerine dünyanın büyüme motoru olabilmesi için hala uzun bir yol olduğunu dile getirdi. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD), zengin ülkelerin, bütçe açıklarını azaltması ve finansal piyasa düzenlemesini güçlendirmesi gerektiğini bildirdi. OECD'nin ekonomideki reformları gözden geçirdiği yıllık "Going for Growth" adlı raporunda, kamu finansmanını düzeltmenin birçok OECD ülkesi için "zor bir görev" olacağı belirtildi. OECD, hükümet borçlarını düşürmede genel bir araç olarak sosyal harcamaların azaltılmasını önerdi. Bütçe açıklarının büyümesiyle karşı karşıya olan bütün ülkelerin, özellikle eğitim ve sağlık olmak üzere kamu harcamalarından verimli kazanım yollarını araması ve "zararlı" istihdam ve varlık vergilerinden kaçınması gerektiği, işsizlik oranının, kriz öncesine göre yüksek seviyelerde kalacağı belirtilen raporda, resesyonun, orta vadede OECD ekonomilerinin potansiyel üretimini aşındırdığı kaydedildi. Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) bölgesinde işsizlik oranı Ocak ayında % 8.7'ye geriledi. İşsizlik oranı geçen yılın Aralık ayında %8.8 düzeyinde bulunuyordu. Örgütün yayınladığı rapora göre, ABD ve Japonya'da işsizlik oranı Ocak ayında bir önceki aya göre 0.3 puan azaldı. İşsizlik oranı ABD'de %9.7, Japonya'da ise %4.9 seviyelerine geriledi. ABD'de işsizlik oranı Şubat ayında da %9.7 düzeyinde kaldı. Geçen yıl Aralık ayında EUR bölgesinde %9.9 seviyesinde bulunan işsizlik oranı Ocak ayında da değişiklik göstermedi. 5

7 G-20 tarafından hazırlanan bir rapora göre, G-20 ülkelerinin bu yılki ortalama büyüme oranları, geçen yıl Ekim ayına oranla %1 oranında yukarı yönlü revize edilerek %4.25 olarak belirlendi. Grup ülkelerinin gelecek yılki ortalama büyüme oranının da %4.5 olacağı vurgulandı. Küresel ekonomik toparlanmanın beklenenden güçlü olmasına rağmen, bölgeler arası büyüme farklılıklarının bulunduğu ve küresel ekonomik büyümeye, Asya ile bazı Latin Amerika ülkelerinin öncülük ettikleri kaydedildi. Gelişmiş ülkelerdeki büyümenin, gelişmekte olan ülkelere göre daha yavaş seyir ettiği de ifade edildi. Avustralya Merkez Bankası, gösterge faiz oranını 0.25 baz puan artırarak %4 seviyesine çekti. Banka, yaptığı açıklamada ekonominin beklentilerden daha kuvvetli toparlanmasının para politikasının daha normal koşullarda yürütülmesine imkan verdiğini belirtti. Avustralya da gösterge faiz oranının yılsonunda %4.25 ile %4.75 arasında olması bekleniyor. Japonya'nın geçtiğimiz yılın son çeyreğine ilişkin büyüme rakamları revize edildi. Ekim-Aralık aylarını kapsayan dönemde ilk tahminlere göre %1.1 büyüdüğü açıklanan ekonominin %0.9 büyüdüğü belirtildi. Geçtiğimiz yıl genelinde ise daha önce %4.6 olarak tahmin edilen büyüme, %3.8'e revize edildi. Son Açıklanan Veriler TÜİK tarafından açıklanan, 2005=100 temel yıllı Sanayi Üretim Endeksi, 2010 yılı Ocak ayında, bir önceki % Aylık Sanayi Üretim Endeksi Değişimi (2005=100) yılın aynı ayına göre % oranında artış, bir önceki aya göre ise %15.3 oranında azalış göstererek 92.2 olmuştur Sanayinin alt sektörleri düzeyinde, bir önceki yılın aynı ayına göre madencilik ve taşocakçılığı sektörü endeksi %0.6 azalmış, imalat sanayi sektörü endeksi % oranında ve elektrik, gaz ve su Aylar sektörü endeksi ise %3.1 oranında artmıştır. T.C. Merkez Bankası tarafından, Ödemeler Dengesine ilişkin yayınlanan son verilere göre; 2009 yılı Ocak ayında 491 milyon USD açık veren cari işlemler hesabı, bu yılın Ocak ayında 2,959 milyon USD açık vermiştir. Cari işlemler açığının artmasında dış ticaret açığındaki artış etkili olmuştur. Dış ticaret dengesi, bir önceki yılın ilk ayına oranla %596.6 oranında artarak 2,654 milyon USD tutarında açık vermiştir. Ücret ödemeleri ve yatırım geliri kalemlerinden oluşan gelir dengesi kalemi, bir önceki yılın Ocak ayında 453 milyon USD net çıkış kaydetmişken, bu yılın aynı ayında 591 milyon USD net çıkış kaydetmiştir yılının ilk ayında toplam 107 milyon USD fazla veren hizmetler dengesi kalemi, 2010 yılının ilk ayında %70.1 oranında artış kaydederek 182 milyon USD 6

8 fazla vermiştir. Cari transferler kalemi ise, 2010 yılının ilk ayında bir önceki yılın aynı ayına oranla %55.9 azalarak 104 milyon USD gelir kaydetmiştir. Finans hesaplarında bir önceki yılın Ocak ayında 308 milyon USD net sermaye çıkışı gerçekleşmişken, bu yılın Ocak ayında 962 milyon USD tutarında net sermaye girişi olmuştur. Bu dönemde gözlemlenen başlıca gelişmeler aşağıdaki şekilde özetlenebilir: Doğrudan yatırımlar kalemi, bu yılın Ocak ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %72.6 oranında azalarak 279 milyon USD net giriş kaydetmiştir. Bir önceki yıl Ocak ayında 841 milyon USD net sermaye çıkışı olan portföy yatırımlarında, 2010 yılının ilk ayında 1,958 milyon USD net giriş gerçekleşmiştir. Ticari ve nakit krediler ile mevduatlardan oluşan diğer yatırımlar kaleminde ise bir önceki yılın Ocak ayında 859 milyon USD net çıkış gerçekleşmişken, 2010 yılının Ocak ayında 531 milyon USD net çıkış olmuştur. Bu gelişmeler sonucu resmi rezervlerde, 2009 yılı Ocak ayında 372 milyon USD azalış görülmüşken, 2010 yılının Ocak ayında toplam 744 milyon USD artış gerçekleşmiştir. TÜİK tarafından yapılan açıklamaya göre; 2010 yılının Şubat ayında bir önceki aya göre Üretici Fiyatları (ÜFE) %1.66 oranında, Tüketici Fiyatları (TÜFE) da %1.45 oranında artış % Yıllık Enflasyon göstermiştir. Böylece, bir ÜFE TÜFE önceki yılın aynı ayına göre 12.5 yıllık enflasyon üretici fiyatlarıyla %6.82, tüketici fiyatlarıyla ise % oranında gerçekleşmiştir / /04 09/05 09/06 09/ yılının Şubat ayında, ÜFE de alt sektörler itibariyle bir önceki aya göre en yüksek Aylar aylık artış gösteren sektörler; elektrik, gaz üretimi ve dağıtımı (%10.27), büro makineleri imalatı (%1.98), deri ürünleri imalatı (%1.91) olurken, TÜFE deki en yüksek aylık artış %5.01 ile gıda ve alkolsüz içecekler grubunda gerçekleşmiştir. TÜİK tarafından açıklanan, Hanehalkı İşgücü Araştırması 2009 Aralık Dönemi (Kasım, Aralık 2009, Ocak 2010) Sonuçları na göre; 2009 yılı Aralık döneminde, kurumsal olmayan % Aylık İşsizlik Oranı (%) çalışma çağındaki nüfus geçen yılın aynı dönemine göre bin kişi artarak 52 milyon bin kişiye ulaşmıştır. İstihdam 12.0 edilenlerin sayısı, geçen yılın 11.0 aynı dönemine göre 985 bin kişi artarak 21 milyon 451 bin 8.0 kişiye yükselirken, işgücüne katılma oranı %47.6 olarak gerçekleşmiştir. 09/ Türkiye genelinde işsiz sayısı, geçen yılın aynı dönemine göre 29 bin kişi artarak 3 milyon 361 bin kişiye yükselirken, işsizlik oranı 0.5 puanlık azalış ile %13.5 seviyesinde, tarım dışı işsizlik oranı da %16.6 seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu dönemde, istihdam 09/09 09/10 09/11 09/12 10/01 10/02 7

9 edilenlerin %24 ü tarım, %20.3 ü sanayi, %5.7'si inşaat, %50 si de hizmetler sektöründedir. Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında, tarım sektörünün istihdam edilenler içindeki payının 2 puan, inşaat sektörünün payının 0.2 puan arttığı, buna karşılık sanayi sektörünün payının 0.5 puan, hizmetler sektörünün payının ise 1.7 puan azaldığı görülmektedir. Hazine Müsteşarlığı ndan yapılan açıklamaya göre; 2010 yılı Şubat ayı Hazine Nakit Dengesi Gerçekleşmelerine ilişkin geçici sonuçlar alınmış olup, bu sonuçlara göre; Şubat ayında nakit bazda toplam 16 milyar TL gelir elde edilmiş, 17.7 milyar TL faiz dışı harcama yapılmış ve 1.7 milyar TL faiz dışı açık oluşmuştur. Toplam 4.3 milyar TL faiz ödemesi ve 340 milyon TL İşsizlik Fonu Nema Gelirlerinden sonra, Hazine nakit dengesi 5.7 milyar TL açık vermiştir. T.C. Merkez Bankası nın mali ve reel sektörden katılımcılarla gerçekleştirdiği 2010 Yılı Mart Ayı I. Dönem Beklenti Anketi sonuçlarına göre; Türkiye ekonomisinin 2009 yılında %3.9 oranında büyüyeceği, tüketici fiyatlarının %8.17 oranında artacağı, cari işlemler açığının 23,373 milyon USD ve dolar kurunun TL civarında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Önümüzdeki 12 ve 24 ay sonrasının yıllık TÜFE beklentileri ise sırasıyla %7.23 ve %6.85 düzeyindedir. 12 ay sonrası için, 6 ay vadeli hazine bonosunun yıllık bileşik getirisi %9.08, 5 yıl vadeli, 6 ayda bir ödemeli devlet tahvillerinin yıllık bileşik getirisi de %11.62 olarak beklenmektedir yılı Mart I. Dönem Beklenti Anketi kapsamında, bir önceki dönem anket sonuçlarına göre; 12 ay sonrası için, 6 ay vadeli hazine bonosunun yıllık bileşik getirisinin beklenti değeri düşmüş, büyüme beklentisi aynı kalmış ve diğer bütün ekonomik göstergelerin beklenti değerleri yükselmiştir. Merkez Bankası Analitik Bilânçosu Ana Kalemlerindeki Gelişmeler 19 Şubat 11 Mart 2010 döneminde Merkez Bankası Analitik Bilânçosu aktif büyüklüğü, %2.23 oranında artarak 107,486 milyon TL den 109,883 milyon TL seviyesine çıkmıştır. Merkez Bankası Analitik Bilânçosu Ana Kalemleri (Milyon TL.) Değişim Son Yıl Dönem AKTİFLER 116, , ,883-6,362 2,397 1.DIŞ VARLIKLAR 123, , ,885-9,603 3,128 2.İÇ VARLIKLAR -7,243-3,271-4,002 3, PASİFLER 116, , ,883-6,362 2,397 1.TOPLAM DÖVİZ YÜKÜMLÜKLERİ 59,119 60,583 61,950 2,831 1, DIŞ YÜKÜMLÜKLER 23,345 21,665 22,146-1, İÇ YÜKÜMLÜKLER 35,774 38,918 39, Döv. Ol. Takip Ol. Mevduat 14,794 19,667 20,022 5, Bankaların Döviz Mevduatı 20,980 19,251 19,783-1, MERKEZ BANKASI PARASI 57,126 46,902 47,932-9,194 1, REZERV PARA 56,633 58,047 61,229 4,596 3, Dolaşıma Çıkan Banknot 38,827 37,550 39, , Bankalar Mevduatı 20,718 20,426 22,016 1,298 1, Diğer Kalemler DİĞER MB PARASI ,144-13,297-13,790-2, APİ den Doğan Borçlar ,219-17,315-17,051 1, Kamu Mevduatı 757 8,074 4,018 3,261-4,056 TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $) 65,439 67,357 68,078 2, Kaynak: TCMB 8

10 Bu dönemde Dış Varlıklar kalemi %2.82 oranında artarak 113,885 milyon TL seviyesine çıkarken, İç Varlıklar kalemi ise %22 azalış kaydederek -3,271 milyon TL den -4,002 milyon TL seviyesine inmiştir. Bilânçonun pasif kalemleri incelendiğinde ise bu dönemde Merkez Bankası Toplam Döviz Yükümlülüklerinin, yaklaşık %2.26 oranında arttığı görülmektedir. Toplam Döviz Yükümlülükleri kaleminin alt ayırımına bakıldığında, hem Dış Yükümlülükler kaleminin hem de iç yükümlülükler kaleminin yaklaşık %2.2 artış gösterdiği görülmektedir. Bilânçonun buraya kadar olan kısmı değerlendirildiğinde Merkez Bankasının incelediğimiz bir önceki dönem olan 5 Ocak - 19 Şubat döneminde kaydettiği daralmayı hemen hemen geri kazandığı göze çarpmaktadır. Bu dönem itibariyle Emisyon Hacmi ve Bankalar Mevduatı kalemlerinde sırasıyla %4.26 ve %7.79 artış gözlenmektedir. Dolayısıyla Rezerv Para da %5.48 artış kaydederek 58,047 milyon TL den 61,229 milyon TL seviyesine çıkmıştır. Öte yandan Merkez Bankası nın temel politika araçlarından biri olan ve son iki dönemde azalış kaydeden Açık Piyasa İşlemlerinden Doğan Borçlar kalemi bu dönem %10 artarak -19,219 milyon TL den -17,315 milyon TL düzeyine yükselmiştir. Diğer bir ifade ile 19 Şubat itibariyle Merkez Bankası, Açık Piyasa İşlemleri yoluyla piyasadan 19 milyar TL alacaklı iken, bu dönem bu tutar yaklaşık 17 milyar TL düzeyine gerilemiştir. Diğer yandan Merkez Bankası nın bir diğer politika aracı olan Kamu Mevduatı kalemi geçen dönem yaklaşık %60 artış kaydederek 8,074 milyon TL seviyesine yükselmesinin ardından bu dönem %50 azalarak 4,018 milyon TL ye gerilemiştir. TC Merkez Bankası brüt döviz rezervlerinde ise son dönemlerde hâkim olan azalış eğilimi bu dönem son bulmuş ve %1 lik bir artışla 67,357 milyon USD seviyesinden 68,078 milyon USD seviyesine yükselmiştir. Tahvil-Bono Piyasası 26 Şubat itibariyle %8.96 olan piyasanın gösterge kâğıdı niteliğindeki itfa tarihli tahvilin yıllık bileşik faizi uzun süredir zorladığı %9 Gösterge tahvilin yıllık bileşik getirisi 9,40 düzeyinin üstüne çıkarak itfa tarihli tahvil haftayı %1.5 artışla %9.12 seviyesinden kapatmıştır. Bu 9,20 artışa yön veren faktörler ise Şubat ayı TÜFE nin %1.45, 9,00 ÜFE nin ise %1.66 ile beklenenin üzerinde artış kaydetmesiyle yıllık enflasyonun 15 ay sonra ilk kez %10 u aşması ve TCMB Getiri oranı (%) 8, Başkanı Durmuş Yılmaz ın yılın 2. ve 3. çeyreğinde de enflasyonun yüksek seyredeceğine yönelik açıklamalarının faizler üzerinde baskı oluşturmasıdır. Gösterge kâğıdı bileşik faizi Şubat ayının ikinci haftasında IMF ve Türkiye arasında yeni bir stand-by anlaşmasının olmayacağının açıklanmasına hemen tepki göstermiştir. Bu tepkinin yüksek oranlara doğru baskı yapması ve enflasyonun yükseklerde seyredeceğine dair endişelerle %9.26 seviyesini gördükten sonra daha düşük seviyede dengelenme eğilimi göstermiş ve haftayı bir önceki haftaya göre artış kaydederek %9.17 düzeyinden kapatmıştır Tarih

11 Döviz Piyasası Şubat ayını TL karşısında %3.6 ve EUR karşısında %2.3 artışla kapatan USD Mart ayının ilk haftasında TL ve EUR karşısında düşüş kaydederken son iki gün EUR un gerilemesi ve TL yurtiçinde Şubat ayı enflasyon ABD Dolar Denge Kuru 1,56 verisinin beklenenin üstünde artış göstermesinin etkisiyle 1,55 haftayı TL karşısında artışla TL düzeyinden kapattı. 1,54 Mart ayının ikinci haftasının ilk 1,53 gününde ABD den ve Avrupa dan gelen olumlu hava 1,52 ile TL ve EUR; haftaya USD karşısında değer kazanarak Tarih başlamıştır. IMF ve Türkiye arasında yeni bir stand-by anlaşmasının olmayacağının açıklanması ile TL değer kaybetmiş ve USD kuru artış göstererek 1.54 TL seviyesine çıkmıştır. Ancak USD/TL kuru daha sonra hafta boyunca EUR/USD paritesine göre hareket etmiş ve EUR/USD paritesinin EUR lehine yükselmesiyle USD hem küresel piyasalarda hem yurtiçinde değer kaybetmiştir. USD/TL paritesi haftayı düşüş kaydederek TL seviyesinden kapatmıştır. İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (İMKB) Şubat ayını %10 düşüşle 49,705 seviyesinden kapatan İMKB Bileşik Endeksi Mart ayının ilk haftasında önceki haftadaki kayıplarını geri alma ve toparlanma eğilimi göstermiştir. ABD de beklenenden iyi gelen haftalık işsizlik maaşı başvuruları ve şirketlerin aylık perakende satışları verilerinin ekonominin istikrar kazanmakta olduğu iyimserliğini artırması uluslar arası piyasalarda olumlu etki yapmıştır. Bileşik Endeks uluslararası piyasalarla paralel hareket etmiş ve beklenenden Endeks İMKB Bileşik Endeksi yüksek çıkan Şubat ayı enflasyon rakamları artış eğilimini yavaşlatmasına rağmen haftayı artışla 52,626 düzeyinden kapatmıştır. İMKB Bileşik Endeksi Mart ayının ikinci haftasına ABD ve Avrupa daki olumlu hava, yurtiçinde ise açıklanan BDDK verilerine göre Bankacılık kârlarının yüksek çıkması ve Ocak ayında Bankacılık sektöründe kredi hacminin %3 büyümesi gibi haberlerin etkisiyle yükselişle başlamış ve 53,297 seviyesine kadar çıkmıştır. Ancak IMF nin Türkiye ile yeni bir stand-by anlaşması olmayacağına dair açıklaması ve Çin in para politikasını sıkılaştırabileceği endişesi ile direnç noktalarını aşamamış ve satıcılı bir seyir izlemiştir. Endeks haftayı geçen haftaki kapanışa göre %0.7 düşüşle 52,233 düzeyinden kapatmıştır. Böylece bileşik endeks, Şubat ayı kapanışına göre %5 oranında değer kazanırken, yabancı portföylerin piyasa içerisindeki payı ise %66.19 seviyesinden %66.07 düzeyine gerilemiştir Tarih

12 Türk Bankacılık Sektörü Gelişmeleri 18 Şubat 09 Mart 2010 döneminde bankacılık sektörü toplam mevduat hacmi bir önceki dönem geldiği 535 milyar TL düzeyinde devam etmiştir. Bankacılık sektörü toplam mevduat hacminin alt ayrımına bakıldığında ise vadeli mevduatlarda gerçekleşen %1.8 oranındaki artışa karşılık, vadesiz mevduatların %9.89 düzeyinde azaldığı göze çarpmaktadır. Dönem sonu tarihinin, kamu maaş ödemelerinin öncesine rastlamasına bağlı olarak, vadesiz mevduatların düşüş kaydetmesi ay içerisindeki dönemsel hareketler olarak değerlendirilmektedir. Bankacılık sektörü toplam kredi hacmi, yılsonuna göre yaklaşık %3, geçen döneme göre ise %1.56 oranında artarak milyar TL düzeyine ulaşmıştır. Toplam kredilerin alt ayrımına bakıldığında ise TL krediler %0.96 artarken yabancı para cinsinden kredilerde %3.18 lik artış dikkati çekmektedir. Bankacılık Sektörü İle İlgili Seçilmiş Göstergeler (Milyon TL.) Değişim (%) Yıl Sonuna Göre Dönem MEVDUAT VE FONLAR TOPLAM MEVDUAT VE FONLAR 531, , , Vadeli 448, , , Vadesiz 83,241 81,476 73, KREDİLER TOPLAM KREDİLER 396, , , TL 289, , , YP 106, , , YP Krediler/Toplam Krediler (%) Krediler /Mevduat (%) Takipteki Alacaklar (Brüt) 21,521 21,644 21, Takipteki Alacaklar / Krediler (%) Menkul Değerler Portföyü 266, , , MDP/ Mevduat (%) Kaynak: BDDK Bankacılık sektörü takipteki alacaklar hacmi, önceki döneme göre değişiklik göstermeyerek 21,644 milyon TL seviyesini devam ettirmiştir. Bankacılık sektörü takipteki alacaklar hacminin aynı kalmasına rağmen toplam kredilerdeki %1.56 lık artışın etkisiyle takipteki alacakların kredilere oranı %5.38 düzeyinden %5.30 seviyesine inmiştir. 18 Şubat 09 Mart 2010 döneminde bankacılık sektörü menkul değerler portföyü hacmi, yaklaşık %0.8 oranında artış kaydederek milyar TL den milyar TL düzeyine yükselmiştir. İletişim Bilgileri Oktay Küçükkiremitçi Müdür /2340 oktay,kucukkiremitci@kalkinma,com,tr Mustafa Şimşek Müdür Yardımcısı /2340 mustafa,simsek@kalkinma,com,tr Fulya Bayraktar Kıdemli Uzman /2356 fulya,bayraktar@kalkinma,com,tr Faruk SEKMEN Uzman Yardımcısı /2343 faruk,sekmen@kalkinma,com,tr 11

13 MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELER Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Oca Şub GSYİH (Milyon $) 656, , ,078 * ,718 * ,280 * Büyüme Oranı (1998 fiyatlarıyla) * * ,3 * İmalat Sanayi KKO (%) İşsizlik Oranı (%) Enflasyon (ÜFE) (%) (yıllık) Enflasyon (TÜFE) (%) (yıllık) TÜFE Bazlı Reel Kur Endeksi Cari İşlemler Dengesi (Milyon $) -38,311-41, ,175-1,568-1,732-2, ,738-3, Dış Ticaret Dengesi (Milyon $) -62,791-69, ,367-2,558-3,520-4,165-3,787-4,991-4,003-2,649-3,713-4,942-3, İhracat-FOB (Milyon $) 107, ,027 8,436 8,157 7,563 7,348 8,336 9,057 7,824 8,482 10,092 8,904 10,056 7, İthalat-CIF (Milyon $) 170, ,964 9,075 10,525 10,121 10,868 12,501 12,844 12,814 12,485 12,740 12,617 14,998 11,504 - Karşılama Oranı (%) İhracat/İthalat Bütçe Gelirleri (Milyon TL) 189, ,898 18,415 13,053 20,063 18,854 15,411 16,785 21,994 15,953 19,010 17,818 21,875 19, Vergi Gelirleri (Milyon TL) 152, ,087 13,805 10,514 12,814 15,275 12,850 14,435 19,296 12,517 13,831 15,084 18,169 17, Diğer Gelirler (Milyon TL) 36,786 40,811 4,611 2,539 7,250 3,579 2,561 2,350 2,697 3,436 5,178 2,734 3,705 2,221 - Bütçe Harcamaları (Milyon TL) 203, ,967 25,808 21,820 21,010 19,464 17,932 23,392 23,518 25,428 21,431 20,942 27,733 22, Faiz Harcamaları (Milyon TL) 48,732 50,661 9,859 4,449 3,038 4,991 1,123 5,226 8,058 4,987 4,731 1,915 1,042 6, Faiz Hariç Harcamalar (Milyon TL) 154, ,306 15,950 17,372 17,972 14,473 16,809 18,166 15,461 20,441 16,699 19,027 26,692 16,557 - Bütçe Dengesi (Milyon TL) -13,883-17,069-7,393-8, ,521-6,607-1,525-9,475-2,421-3,124-5,859-3, Faiz Dışı Denge (Milyon TL) 34,848 33,592 2,466-4,319 2,091 4,381-1,398-1,381 6,533-4,488 2,310-1,209-4,817 2,968 - Merkezi Yönetim Toplam 219, , , , , , , , , , , , , ,458 - İç Borç Stoku (Milyon $) Merkezi Yönetim Toplam 67,117 69,754 67,916 68,469 69,950 71,334 70,161 72,386 73,391 74,652 74,864 75,288 74,050 75,473 - Dış Borç Stoku (Milyon $) *: Çeyrek dönemler itibariyledir. Kaynak: TÜİK, TCMB, Hazine Müsteşarlığı, Maliye Bakanlığı 12