KOBİ LER BÜYÜYEN EKONOMİK GÜÇ. TÜRKİYE NİN ÇİN LE DIŞ TİCARETİNDE BİLİNMESİ GEREKEN ÜÇ NOKTA >s.70

Transkript

1 Sayı: 241 BÜYÜYEN EKONOMİK GÜÇ KOBİ LER TÜİK İN 2013 YILI VERİLERİNE GÖRE İHRACATIN %62,6 SI, İTHALATIN DA %38,5 İ KOBİ LER TARAFINDAN YAPILIYOR. İŞ HAYATINDA ARABULUCULUK VE MUTABAKAT SÜRECİ >s.26 AB DE YEDİNCİ ÇEVRE EYLEM PROGRAMLARI DÖNEMİ BAŞLADI >s.62 TÜRKİYE NİN ÇİN LE DIŞ TİCARETİNDE BİLİNMESİ GEREKEN ÜÇ NOKTA >s.70

2

3

4 EKONOMİK FORUM Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Aylık Yayın Organı YÖNETİM TOBB Yönetim Kurulu Adına Sahibi M. Rifat HİSARCIKLIOĞLU YAYIN KOORDİNATÖRÜ Çetin Osman BUDAK SORUMLU MÜDÜR Azmi ÖZGÜR TOBB Dumlupınar Bulvarı No: 252 Eskişehir Yolu / ANKARA Telefon : (0312) Faks : (0312) EDİTÖR Gülder DEMİR gulder.demir@dunya.com Telefon : (0212) HAZIRLANMASINDA KATKIDA BULUNANLAR Nart BOZKURT (nart.bozkurt@tobb.org.tr) Recep ŞEN, Hakan GÜLDAĞ GÖRSEL TASARIM Eylem AKSÜNGER FOTOĞRAF Ender ÇEPEL, Mustafa KARACA, Pınar SEZER YANIKGİL EDİTORYAL HAZIRLIK Ajans D Dünya Süper Veb Ofset A.Ş Yıl Mahallesi Bağcılar/İSTANBUL Telefon : (0212) GÖRSEL DESTEK l TOBB Basın Yayın Müdürlüğü l Dünya Gazetesi Arşiv ve Dokümantasyon Servisi REKLAM REZERVASYON Mehtap YILDIRIM Telefon : (0212) BASKI Dünya Yayıncılık A.Ş. Globus Dünya Basınevi 100. Yıl Mahallesi Bağcılar/İST. Telefon : (0212) DAĞITIM Tele Kurye Dağıtım ve Kurye Hizmetleri AŞ Merkez Mh. Kağıthane Cd. No: 29/ Kağıthane / İSTANBUL-TÜRKİYE YAYIN TÜRÜ Süreli, her ayın 15 inde yayımlanır Sayı: 241 Ekonomik Forum da yer alan yazılar, aksi belirtilmedikçe, TOBB un resmi görüşünü yansıtmaz. İmzalı yazılarda belirtilen görüşler sadece yazarlarına aittir. Ekonomik Forum dergisi ayda bir yayımlanır. 15 bin adet basılır. Dergi ağırlıkla özel seçilmiş adreslere gönderilir. Abonelik için yeni taleplerin yayin@tobb.org.tr adresine yapılması gereklidir. İÇİNDEKİLER 6 BAŞYAZI HABER 8 HİSARCIKLIOĞLU NA EUROCHAMBERS DA ÖNEMLİ GÖREV HABER HİSARCIKLIOĞLU, TÜRKİYE- AFGANİSTAN ÜÇLÜ ZİRVESİ NE KATILDI SAĞLIK HAMİLELİKTE GÖZLER ETKİLENEBİLİR HABER TÜBİTAK ÜNİVERSİTE-SANAYİ İŞBİRLİĞİNİN YAPISINI DEĞİŞTİRECEK PROJE HAZIRLIYOR İKV İKV NİN 51 İNCİ OLAĞAN GENEL KURULU YAPILDI İŞ DÜNYASI HİSARCIKLIOĞLU, TÜRKİYE İLE FRANSA ARASINDAKİ TİCARİ ENGELLERİN KALDIRILMASINI İSTEDİ EĞİTİM TOBB EĞİTİMLERİYLE FARK YARATIYOR HABER ICC TÜRKİYE MİLLİ KOMİTESİ NİN YENİ YÖNETİMİ BELİRLENDİ AVRUPA BİRLİĞİ AB DE 7 İNCİ ÇEP DÖNEMİ BAŞLADI HABER TANAP KAMULAŞTIRMA KARARI İMZAYA AÇILDI ARAŞTIRMA TÜRKİYE NİN ÇİN İLE DIŞ TİCARETİNDE BİLİNMESİ GEREKEN ÜÇ NOKTA 2000 lerin başında 1 milyar doları bulmayan Türkiye ile Çin arasındaki dış ticaret hacminin 2012 yılı itibarıyla 24 milyar doları aştığı görülüyor. HABER TBMM BAŞKANI ÇİÇEK: TÜRKİYE NİN AB POLİTİKASI BİR DEVLET POLİTİKASIDIR GÜNCEL 17. TÜRKÇE KONUŞAN GİRİŞİMCİLER PROGRAMI TAMAMLANDI HABER TOBB BAŞKANI M. RİFAT HİSARCIKLIOĞLU: ANTALYA ÜRÜNLERİNİ MARKALAŞTIRMALI AB Bakanı ve Başmüzakereci Mevlüt Çavuşoğlu ile Antalya TB yi ziyaret eden TOBB Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu, Antalya da üretilen ürünlerin markalaştırılmasının gelire de önemli ölçüde yansıyacağını söyledi. HABER TÜRKİYE İLE SLOVENYA ARASINDA TİCARİ BAĞLAR GÜÇLENİYOR TOBB ETÜ TÜGİAD BAŞKANI YÜCELEN: GİRİŞİMCİLİKTE ÖNCELİKLE İYİ SEKTÖR SEÇİMİ YAPILMALI KÜTÜPHANE Her yöneticinin okuması ve kütüphanesinde olması gereken kitapları tanıtıyoruz. YENİ ÜRÜN 100 Piyasaya çıkan yeni teknolojik ürünler hakkında bilinmesi gerekenler HABER TÜRKİYE-AB KARMA İSTİŞARE KOMİTESİ, AB BAKANI ÇAVUŞOĞLU NU ZİYARET ETTİ TÜRKİYE NİN GÖSTERGELERİ DÜNYADAN İŞ TEKLİFLERİ

5 103 ODA VE BORSALARDAN HABERLER k Adana SO, üniversite-sanayi işbirliğini artırmayı hedefliyor, k Çerkezköy TSO, Akreditasyon Geliştirme eğitimi aldı, k Biga TSO, ekonomiye değer katan üyelerini ödüllendirdi, k Bandırma TO, İstanbul a mesafeyi 35 dakikaya düşürüyor, k Konya Ekonomi Ödülleri sahiplerini buldu, k Malatya da hayvancılık seminer verildi, k Samsun TSO da KUYAP Eğitim İhtiyaç Analizi Çalıştayı yapıldı, k Salihli TSO, dört yılda 145 girişimci adayına eğitim verdi, k Tarsus TB, yüksek düzeyde tescil işlemini gerçekleştirenleri ödüllendirdi, k Vezirköprü TSO, TÜYAP 37. Uluslararası Yapı Fuarı nı ziyaret etti, k Van TSO, İstanbullu iş insanlarını yatırıma çağırdı, k Karacabey TB, Ulusal Hububat Konseyi yönetiminde, k Antalya TB Tarım Sohbetleri nin konuğu Prof. Dr. Kenan Mortan oldu, k Aksaray TSO da Aile Şirketlerinde Kurumsallaşma eğitimi yapıldı, k Niğde de ilk kez tarım fuarı düzenleniyor, k Milas TSO, üyeleri için ucuz enerji arayışı başlattı, k Yozgat 5. Tarım, Gıda ve Hayvancılık Fuarı gerçekleştirildi, k Zıpkınkurt, Bulgaristan Başbakanı ile görüştü, k Güçlü Kadınlar Güçlü Ekonomiler Kütahya buluşması gerçekleştirildi, k KOSGEB destekli ilk çiçek sabun işletmesi açıldı, k Afyonkarahisar TSO nun yeni hizmet binası açıldı, k Gümüşhane TSO, Ekonomi Ödülleri Töreni düzenledi. KAPAK KONUSU 10 BÜYÜYEN EKONOMİK GÜÇ KOBİ LER Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde işsizliğin azaltılması ve yeni istihdam alanlarının yaratılmasında oynadıkları rol, dengeli ekonomik ve sosyal kalkınmaya yaptıkları olumlu katkılarıyla, ekonominin can damarını KOBİ ler oluşturuyor. TÜİK in 2013 verilerine göre, ihracatın %62,6 sı, ithalatın da %38,5 i KOBİ ler tarafından gerçekleştiriliyor. 26 DOSYA İŞ HAYATINDA ARABULUCULUK Arabuluculuk, anlaşmazlık yaşayan ve birbirleriyle sorunlarını çözemeyen iki ya da daha fazla kişiyi, grubu, işletmeyi ya da organizasyonları içerir. 43 ÜLKE GÜÇLÜ EKONOMİSİYLE SOSYAL REFAH DEVLETİ FRANSA Tarihi ve kültürel zenginlikleriyle dikkat çeken Fransa, ekonomik büyüklüğüyle de etkin bir güç olarak tanımlanıyor JOSEPH E. STIGLITZ Stiglitz, Euro nun, Avrupa ya büyümeyi, refahı ve birlik duygusunu getireceği varsayımı üzerinde duruyor. JEFFREY SACHS Sachs, Rusya da iş dünyasının devlette şeffaflık, açıklık ve rekabet konusunda gideceği çok yol olduğunu belirtiyor. RÜŞTÜ BOZKURT Bozkurt, iyi yönetici olmak için insanın özellikle kendisine yatırım yapması ve geliştirmesi gerektiğini anlatıyor.

6 BAŞYAZI Türkiye yeni bir büyüme modeline ihtiyaç duyuyor M. Ri fat HİSARCIKLIOĞLU TOBB Başkanı Avrupa Ticaret ve Sanayi Odaları Birliği (Eurochambres) Başkan Yardımcısı İslam Ticaret, Sanayi ve Tarım Odası (ICCIA) Başkan Yardımcısı ve Milletlerarası Ticaret Odası (ICC) Yönetim Kurulu Üyesi Türkiye yeni bir büyüme modeline ihtiyaç duyuyor. İç talebe dayalı mevcut büyümeden ihracata ve sanayileşmeye dayalı bir büyümeye geçişe ihtiyaç duyan Türkiye nin, uzun zamandan beri mesafe kat edemediği yapısal reformlara yeniden hız kazandırması, ayrıca vergi, adalet, iş gücü piyasalarına yönelik düzenlemeler de yapısal reform gündeminin esas unsurları olarak ele alınması gerekiyor. 6 EKONOMİK FORUM

7 Üst ve orta gelirli ülkeler grubunda yer alan Türkiye, yaklaşık 10 bin dolarlık kişi başına düşen milli geliriyle 185 ülke arasında 65 inci sırada yer alıyor. Buna karşılık Gelir Dağılımı Adaleti göstergelerinde 138 ülke arasında 82 nci, Beşeri Kalkınma Endeksi nde 187 ülke arasında 90 ıncı ve Sosyal Gelişme Endeksi nde de 132 ülke arasında 64 üncü. Bütün bu göstergeler, Türkiye nin sosyoekonomik durumunun vasat seviyede olduğuna işaret ediyor. Ülkelerin zenginleşmesinin yolu, en iyi ürettikleri mal veya hizmet konusunda uzmanlaşmaları veya üretimin sektörel kompozisyonunu çeşitlendirmelerinden geçiyor. Bu noktada Türkiye nin karşılaştığı zorluklardan ilki, sanayi politikasının hangisine odaklanacağı ve ikincisi sanayisizleşme süreci, (yani sanayi sektörünün ekonomideki payının azalması) olarak karşımıza çıkıyor. Yine Türkiye de imalat sanayinin toplam istihdam içerisindeki payının düşmeye başladığı görülüyor yılına dek artan bu oran, küresel krizin ardından azalma gösteriyor. Buna paralel şekilde imalat sektörünün büyümeye katkısı da azalıyor. Türkiye imalat sanayi üretiminde rakiplerinin gerisinde kalıyor. Türkiye 1990 yılında dünyanın en büyük 13 üncü imalat sanayi üreticisi iken, 2000 yılında 15 inci olurken, 2010 yılında ilk 15 ülke arasına giremedi. Türkiye de imalat sanayinin toplam katma değer içindeki payı düşüyor yılında toplam katma değerin %18 i imalat sanayi sektörleri tarafından üretiliyordu. Buna karşılık Türkiye nin de içinde bulunduğu üst ve orta gelir grubunda bu oran %21 olduğu görülüyor. Dolayısıyla Türkiye de son 10 yılda imalat sanayinin toplam katma değere katkısı %5 azalma gösteriyor. Büyük sanayi grupları imalat sanayinden çıkıyor ve daha kârlı görülen hizmetler sektörüne yöneliyor. İmalat sanayinde katma değerin düşmesi, üreticilerin kârlılığını doğrudan etkiliyor. İmalat sanayinden çıkarak hizmetlere yönelmelerinin nedeni, imalat sanayinde kârlılık oranlarının düşmesi ve rekabet gücünün yitirilmesi olarak değerlendiriliyor. İhracat içinde Avrupa nın payının azalması da sanayiyi olumsuz etkiliyor. Ortalama 33 bin dolarlık kişi başına milli gelir ile Avrupa daki talep, yaklaşık 7 bin dolarlık ortalama kişi başına milli gelire sahip Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkelerindeki talepten daha yüksek nitelikte. Avrupa ülkelerinden gelen talebin yüksek niteliği, bu ülkelere yapılan ihracatın niteliğini de artırıyor. Daha düşük nitelikli talep yapısına sahip olan ülkelere yapılan ihracat ise Türkiye nin ortalama ihracat sofistikasyonunu azaltıyor. Türk firmaları, yüksek teknolojili ürün sınıfında bile daha ucuz mallar üretip ihraç ediyor. 1 kilogramlık yüksek teknolojili mal ihracatının Japonya daki ortalama birim fiyatı 68 dolar, Güney Kore ve Almanya da ise 53 dolar. Buna karşılık Türkiye nin yüksek teknolojili ihracatının ortalama birim fiyatının 12 dolar olduğu biliniyor. Bu sonuçlar, Türk üreticilerin yüksek teknolojili üretim grubunda bile ürün skalasının daha ucuz tarafında yer aldığını ve inovasyon gerektiren yüksek katma değerli ürünleri üretemediklerine işaret ediyor. Katma değerin yüksek olduğu alanlarda faaliyet gösteren ve istikrarlı bir şekilde kârlılığını ve verimliliğini artırabilen küresel şirketlerin sayısının artması beraberinde zenginleşmeyi getiriyor. Bunu sağlamak için şirketler kesiminde hem yönetim biçimleri hem KÜRESEL ÖLÇEKTE ŞİRKETLERİN ÇIKMASI İÇİN, KÜRESEL REKABET GÜCÜ YÜKSEK GİRİŞİMCİLERE, YÖNETİCİLERE VE ÇALIŞANLARA İHTİYAÇ VAR. de şirketlerin faaliyet gösterdikleri makroekonomik ortamda kapsamlı bir dönüşüme ihtiyaç duyuluyor. Ülkemizin küresel şirketlerinin sayısı, Türkiye nin ekonomik büyüklüğüyle uyumlu seviyenin gerisinde kalıyor. İkincisi, Türkiye de istikrarlı bir biçimde verimliliğini, satışlarını ve ihracatını artırabilen şirketlerin azlığı dikkat çekiyor. Üçüncüsü, şirketler kesimi getirisi uzun vadeye yayılan ama yüksek olan, ileri teknoloji alanlarına girmektense; kısa vadede öngörülebilirliği yüksek geleneksel alanlarda faaliyet göstermeyi tercih ediyor. İşte bu üç temel problem Türkiye nin orta gelir tuzağından çıkmasını da güçleştiriyor. Ekonomide büyüme oranın çok değişkenlik göstermesi, özel sektörü riskli ancak getirisi yüksek ve uzun vadeye yayılan ileri teknoloji alanlarına yatırım yapmaktan alıkoyuyor. Buradaki istikrarsızlığın kaynağında da cari açık problemi yatıyor. Ayrıca eğitim, yargı ve vergi başlıklarında gelişmiş ülkeler gibi olmamız, rekabet dezavantajına yol açıyor. Bu sorunların aşılması için yeni bir büyüme modeline ihtiyaç duyuluyor. İlk amaç, bugüne kadar yaşanmış ekonomik krizlerin temel nedeni olan cari açığın düşürülmesi olmalı. İç talebe dayalı mevcut büyümeden, ihracata ve sanayileşmeye dayalı bir büyümeye geçişe ihtiyaç var. Bunun için Türkiye nin uzun zamandan beri mesafe kat edemediği yapısal reformlara yeniden hız kazandırması gerekiyor. Vergi, adalet, iş gücü piyasalarına yönelik düzenlemelerin de yapısal reform gündeminin esas unsurları olarak ele alınmasını gerektiriyor. Vergi sisteminin, ülkedeki kaynakların katma değerin yüksek olduğu alanlara yönlenmesini kolaylaştıracak şekilde düzenlenmesi gerekiyor. Buradaki en çarpıcı aksaklık, sanayi üretiminden doğan kazancın tümü vergilendirilirken, gayrimenkul değer artışlarından doğan kazancın vergilendirilmemesi. Vergi sisteminde kaynakların yüksek değil, düşük katma değerli alanlara yönlenmesine neden olan unsurların değiştirilmesi gerekiyor. Hukukun üstün olduğu, kural hâkimiyetine dayalı bir yapıya kavuşmak için kapsamlı bir yargı reformuna ihtiyaç duyuluyor. Uzun süren davalar ve fikri mülkiyet haklarının koruma çerçevesinin zayıf oluşu şirketlerin rekabet güçlerini olumsuz etkiliyor. Küresel ölçekte şirketlerin çıkması için, küresel rekabet gücü yüksek girişimcilere, yöneticilere ve çalışanlara ihtiyaç var. Türkiye deki iş gücünün mevcut durumu ise bu hedeflerle uyumlu değil. Ancak genç bir nüfus yapısına sahip oluşu gelecek için umut veriyor. Bu avantajı gerektiği gibi kullanabilmek için gençlerin yüksek kalitede bir eğitim alabilmelerinin sağlanması gerekiyor. Öğrencilerimizin uluslararası karşılaştırmalardaki düşük başarı düzeylerine bakılınca, Türkiye deki eğitim sisteminin çok ciddi aksaklıkları bulunduğu görülüyor. Eğitim reformu çok boyutlu bir konu. Okulların idare biçiminden fiziki koşullarına, merkeziyetçi yapıdan müfredata kadar çok geniş bir alanda yapılması gereken pek çok değişiklik var. Ancak başlangıç adımı, öğretmenlere daha kaliteli bir eğitim imkânı vererek, öğretmenlerin niteliğinin iyileştirilmesi olmalı. Teşvik sisteminde değişiklikler yapılmalı. Teşvikten yararlanan şirketlerin performans göstergeleri izlenmeli. İhracat, kârlılık ve verimlilik gibi göstergelerde başarıyı yakalayan şirketlerin, başarılarının devamını sağlayacak destekler verilmeli. Stratejik sektörler belirlenerek bu sektörlerde üretim yapan şirketler ayrıca desteklenmeli. EKONOMİK FORUM 7i

8 HABER HİSARCIKLIOĞLU NA EUROCHAMBRES DA ÖNEMLİ GÖREV TOBB Başkanı ve Avrupa Ticaret ve Sanayi Odaları Birliği (Eurochambres) Başkan Yardımcısı M. Rifat Hisarcıklıoğlu, Eurochambres AB Genişleme ve Komşuluk Politikası Komitesi Başkanlığı na seçildi. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı ve Avrupa Ticaret ve Sanayi Odaları Birliği (Eurochambres) Başkan Yardımcısı M. Rifat Hisarcıklıoğlu, Brüksel de gerçekleştirilen Eurochambres Başkanlık Divanı Toplantısı na katıldı. 17 Ekim 2013 tarihinde İstanbul da gerçekleştirilen 114. Eurochambres Genel Kurulu nda seçilen Başkan ve Başkan Yardımcıları ile Başkan vekillerinin katıldığı ilk toplantıda görev dağılımı yapıldı. Eurochambres Genel Kurulu nda tüm oyları alarak Başkan Yardımcısı seçilen TOBB Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu, Brüksel deki toplantıda da oy birliğiyle Eurochambres AB Genişleme ve Komşuluk Politikası Komitesi Başkanlığı na seçildi. Avrupa Birliği (AB) genişleme ve kom- şuluk politikasıyla ilgili olarak Eurochambres ın politikalarının belirlenmesi ve yürütülmesi çalışmalarını yönetmek, bu kapsamdaki çalışmalarda Eurochambres ı, AB kurumları ve üye devletlerde temsil etmek görevini üstlenen Hisarcıklıoğlu, seçim sonucuna ilişkin yaptığı açıklamada, Ülkem ve iş dünyamız adına gurur duyuyorum dedi. TÜRKİYE Yİ GURURLANDIRAN BAŞARI TOBB Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu, 27 AB üyesi ve 18 AB üyesi olmayan 45 ülkeden 20 milyondan fazla üyesiyle 23 trilyon dolarlık bir ekonomiyi temsil eden ve Avrupa daki en yaygın iş kuruluşu olan Eurochambres Yönetim Kurulu na 2004 yılında seçildi. 15 Ekim 2009 tarihinde Eurochambres Genel Kurulu nda yapılan seçimlerde ilk turda oy kullanan 40 ülkeden 35 inin desteğini alan Hisarcıklıoğlu, Eurochambres Başkan Yardımcılığı na AB üyesi olmayan bir ülkeden seçilme başarısı gösteren ilk iş insanı oldu. Hisarcıklıoğlu, Ekim tarihleri arasında İstanbul da üç 8 EKONOMİK FORUM

9 HABER gün boyunca Eurochambres Küresel Oda Platformu toplantısını, Eurochambres Ekonomik Forumu nu ve Eurochambres ın 114. Genel Kurulu nu gerçekleştirmek üzere Avrupa iş dünyasının zirvesini Türkiye de TOBB un ev sahipliğinde bir araya getirdi. Haliç Kongre Merkezi nde 17 Ekim 2013 tarihinde yapılan 114. Eurochambres Genel Kurulu nda Hisarcıklıoğlu, 45 ülkeden 83 delegenin oybirliğiyle, Eurochabres Başkan Yardımcılığı na yeniden seçildi. Hisarcıklıoğlu nun Eurochambres da bugüne kadar görülmemiş rekor oyla tekn TOBB Başkanı ve Eurochambres Başkan Yardımcısı M. Rifat Hisarcıklıoğlu, Martha Schultz, Eurochambres Başkanı Richard Weber ve eski Eurochambres Onursal Başkanı Alessandro Barberis. rar Başkan Yardımcılığı na seçildiğini açıklayan Eurochambres Başkanı Richard Weber, 114. Eurochambres Genel Kurulu nda şunları söyledi: Eurochambres Genel Kurulu nun İstanbul da yapılması TOBB un başarısıdır. TOBB Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu, Akdeniz in en önemli insanlarından biri. Avrupa yı ve Asya yı tek bir kişilikte buluşturabilen, Türkiye nin gelecekte çok önemli rol oynayacağını farkında olan kişi. Brüksel de gerçekleştirilen Eurochambres Başkanlık Divanı Toplantısı da da oy birliğiyle Eurochambres AB Genişleme ve Komşuluk Politikası Komitesi Başkanlığı na seçilmesi, Türkiye nin AB ekonomi politikalarında söz sahibi olacağının sinyallerini veriyor. Eurochambres Yönetim Kurulu Eurochambres Yönetim Kurulu şu isimlerden oluşuyor: Eurochambres Başkanı: Richard WEBER (Almanya Ticaret Odası). Eurochambres Başkan Yardımcıları: M. Rifat HİSARCIKLIOĞLU (TOBB Başkanı), Marta SCHULTZ (Avusturya Ticaret Odası). Eurochambres Yönetim Kurulu Üyeleri: Andre MARCON (Fransa Ticaret Odası), Michl EBNER (İtalya Ticaret Odası), Andrzej ARENDARSKI (Polonya Ticaret Odası), Miquel Valls Ben Maseda (İspanya Ticaret Odası). Eurochambres Onursal Başkanlar: Christoph LEITL (Avusturya Ticaret Odası, Pierre SIMON (Fransa Ticaret Odası) EKONOMİK FORUM 9i

10 KAPAK BÜYÜYEN EKONOMİK GÜÇ KOBİ LER Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde işsizliğin azaltılması ve yeni istihdam alanlarının yaratılmasında oynadıkları rol, dengeli ekonomik ve sosyal kalkınmaya yaptıkları olumlu katkılarıyla, ekonominin can damarını KOBİ ler oluşturuyor. TÜİK in 2013 yılı verilerine göre, ihracatın %62,6 sı, ithalatın da %38,5 i KOBİ ler tarafından gerçekleştiriliyor. Büyüme gücüne ve isteğine sahip, yenilikçi, uluslararası alanda rekabetçi KOBİ ler, bugün küresel ekonominin en önemli büyüme motorları olarak değerlendiriliyor. Ekonomik kriz sırasında, büyük şirketler ölçek küçültme programları yürütürken, KOBİ ler istihdam yaratabilen az sayıda firma arasında yer almaya devam ediyor. KOBİ ler Avrupa Birliği nde (AB) olduğu gibi, Türk ekonomisinin de temel taşlarını oluşturuyor. AB, rekabetçilik yolunun KOBİ lerden geçtiğini biliyor. Bunun için girişimciliğin teşvik edilmesi ve uygun iş ortamlarının sağlanması çok önemli. KOBİ ler, Türkiye deki ekonomik büyümeye yakıt sağlamaktan esneklik yaratmaya; Türkiye ile AB arasında köprü kurma hedefinden istihdamın desteklenmesine kadar birçok alanda çok önemli bir rol üstleniyor. TÜRKİYE VE AB DE KOBİ TANIMI Türkiye de KOBİ tanımına ilişkin yönetmelikte 2012 yılının Kasım ayında yapılan değişiklikle bu işletmeler yeniden tanımlandı. Buna göre arasında çalışanı olan ve yıllık net satış hâsılatı veya mali bilanço büyüklüğü 40 milyon lirayı aşmayan işletmeler KOBİ tanımına giriyor. 10 dan az kişi çalıştıran, yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosu 1 milyon lirayı aşmayan işletmeler mikro, 50 den az kişi çalış- 10 EKONOMİK FORUM KOBİ lerin müşteri sayısı 2 milyonu aştı * * Kasım sonu

11 KAPAK EKONOMİK FORUM 11i

12 KAPAK İnşaat %4.7 Madencilik %0.2 Enerji %0.1 İmalat %13 Hizmet %42 Ticaret %40 KOBİ lerin sektörlere göre dağılımı Yıllar KOBİ Kredileri 2013 te %30 Büyüdü (Milyar TL) Toplam Krediler KOBİ Kredileri Yıllık Büyüme (%) , tırıp net satış hasılatı veya mali bilançosu 8 milyonu aşmayanlar küçük, 250 kişiden az çalışanı olan ve satış hasılatı veya mali bilançosu 40 milyon lirayı aşmayanlar orta büyüklükte işletme sayılıyor. AB de, KOBİ ler 250 kişinin altında insan çalıştıran, yıllık ciroları 50 milyon euronun üzerinde olmayan (ve/veya yıllık toplam bilançoları 43 milyon euronun üzerinde olmayan) firmalar olarak tanımlanıyor. Bu tanım doğrultusunda, AB genelindeki 23 milyon KOBİ tüm şirketlerin %99 unu temsil ediyor ve yaklaşık 75 milyon kişiye istihdam sağlıyor. AB genelinde KOBİ ler toplam istihdamın %67 sini oluşturuyor. Bunun %29 unu mikro işletmeler, %21 ni küçük işletmeler, %17 sini ise orta boy işletmeler gerçekleştiriyor. Yeni iş imkânı yaratmada KOBİ lerin payı %80 civarında. Özellikle ekonomik kriz döneminde istihdam kaybının en az olduğu işletmeler yine KOBİ ler. TÜİK VERİLERİYLE KOBİ LER Güçlü bir girişimcilik kültürünün mevcut olduğu Türkiye de firmaların %99 unu KOBİ ler oluşturuyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, esnaf ve sanatkârların da ağırlıklı olarak içinde yer aldığı 2 milyon 600 bin KOBİ faaliyet gösteriyor. KOBİ lerde ekonomik faaliyetlerin istatistiki sınıflamasına (NACE Rev.2) göre, girişimlerin %40,8 i toptan ve perakende ticaret, %16,4 ü ulaştırma ve depolama, %12,8 i imalat sanayinde faaliyet gösteriyor. KOBİ ler, toplam girişim sayısının %99,9 unu, istihdamın %76 sını, maaş ve ücretlerin %53 ünü, cironun %63 ünü, faktör maliyetiyle katma değerin (FMKD) %53,3 ünü ve maddi mallara ilişkin brüt yatırımın %53,7 sini oluşturuyor. TÜİK in 2013 yılı Küçük ve Orta Büyüklükteki Girişim İstatistikleri ne göre, ihracatın %62,6 sı, ithalatın da %38,5 i KO- Bİ ler tarafından gerçekleştiriliyor. Girişimlerde, Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması na göre 10 ve daha fazla çalışanı olan girişimlerin %90,8 i internet erişimine sahip. Bu oran KOBİ lerde ise %90,5 oldu. Araştırma kapsamındaki girişimlerin bilgisayar kullanım oranı %92, web sayfası sahiplik oranı %53,8, internete geniş bant bağlantı ile erişim oranı %90,6 iken, en yaygın kullanılan internet bağlantı türü %86,4 ile DSL bağlantı oldu. Ekonomideki bu ağırlıklarına karşılık KOBİ ler banka kredilerinden sadece %25 pay alıyor. KOBİ ler içinde kredi müşterisi olanların sayısı 2,5 milyon dolayında bulunuyor. Gelişmiş ülkelerde bu oran %40-50 seviyesinde. 12 EKONOMİK FORUM

13 KAPAK KOBİ lerin Güçlü Yönleri Daha az yatırımla daha çok üretim ve ürün çeşitliliği sağlayıp, düşük yatırım maliyetiyle istihdam yaratıyor. Büyük sanayi işletmelerinin destekleyicisi ve tamamlayıcısı konumunda. Talep değişiklikleri ve çeşitliliklerine daha kolay uyum gösterebiliyor. Bölgeler arası dengeli kalkınmada önemli bir rol oynuyor. Bireysel tasarrufları teşvik ediyor. Sektörel Dış Ticaret Şirketleri (SDTŞ) bünyesindeki KOBİ yapılanmalarında sorunlar var, bu konudaki mevzuat engelleyici. Teknik bilgileri yetersiz, teknoloji düzeyleri genellikle düşük kalıyor. Standartlara uygun üretim yapmadıkları için ihracat potansiyelleri düşük. Rekabet güçleri düşük. Emek yoğun teknolojilerle çalışarak ve genelde düşük vasıflı eleman istihdamıyla işsizliğin aşağı çekilmesine katkı sağlıyor. Esnek yapıları sayesinde ekonomik kriz ve dalgalanmalardan daha az etkileniyor. Teknolojik yenilikleri almaya esnek yapıları nedeniyle daha yatkın. Ekonominin ve toplumsal yapının denge ve istikrar unsuru konumunda. Gelir dağılımındaki dengesizlikleri azaltıyor. KOBİ lerin Zayıf Yönleri Pazar ve sektör bilgileri yetersiz. Dolayısıyla KOBİ ler genel olarak yaptıkları ürünün iç pazardaki talebini, rakiplerini, bunların pazar payını, talebin yıllara göre trendini bilmeden imalat yapıyor. Pazarlama ve tanıtım konusunda altyapı ve bilgi eksiklikleri var. Küçük ölçekli ve dağınık olmalarından dolayı verimlilikleri düşük kalıyor. Öz kaynakları yetersiz, mali dalgalanmalara bağlı olarak zaman içinde erozyona uğramış. KOBİ LERİN KARŞILAŞTIKLARI ZORLUKLAR KOBİ ler, kendi ulusal bölgelerinde birçok yeni zorlukla karşılaşıyor. Uluslararası üretimin yayılmasıyla, iç içe geçmiş çok taraflı ve bölgesel ticari anlaşmaların sayısının artması küresel ekonomik coğrafyayı değiştiriyor. Piyasa kuralları hızlı bir biçimde değişirken, şirketler de rekabet güçlerini koruyabilmek için bu değişime uyum sağlamak zorunda kalıyor. Öncelikle büyük şirketlere hizmet verme eğiliminde olan ticari bankalar, yüksek sabit maliyet, KOBİ lere ve pazara ilişkin bilgi eksikliği, yetersiz teminatlar, kredi riskinin klasik mali analiz yöntemleriyle değerlendirilmesine ilişkin zorluklar nedeniyle KOBİ lere finansman sağlama konusunda çekince yaşayabiliyor. Türkiye de KOBİ lerin dağılımı büyük bir coğrafi dengesizlik gösteriyor. KOBİ lerin %65 gibi büyük bir oranı Marmara bölgesi ve İzmir de yer alırken, sadece %20 si Doğu bölgelerinde faaliyet gösteriyor. Gıda işleme, tekstil ve perakendecilik gibi sektörlerde Türk KOBİ lerinin verimliliği benzer gelir düzeyindeki ülkelerden daha düşük görünürken, Türk KOBİ lerin, bir diğer sorunu da ihracat ve yatırım konusunda yeterince etkin olamamaları. Girişimciliğin desteklenmesi, personel eğitimi, ekonomik ve hızlı iş kurma süreçlerinin geliştirilmesi, daha elverişli yasaların ve vergilendirme kanunlarının çıkarılması, KOBİ lerin teknolojik ve yeniliğe yönelik kapasitelerinin artırılması, KOBİ lerin yabancı pazarlarda daha fazla temsil edilmesi gibi konular hükümetin KOBİ lere yönelik oluşturduğu stratejinin öncelikleri arasında yer alıyor. Fakat iş ortamındaki birçok iyileştirmeye ve bu iyileştirmelerin ekonomik büyümeye olan katkısına rağmen, yeni iş kurmaya ilişkin resmi oranlar, özellikle şehir dışı alanlarda ve civarında çok düşük seviyelerde kalmaya devam ediyor. Bunun en büyük nedenlerinden biri de KOBİ lerin kredi erişiminde yaşadıkları zorluklar. KOBİ lerin kredi erişimi 2000 li yılların başlarından bu yana ciddi bir şekilde artmış olsa da, bu erişim daha çok ülkenin kalkınmış bölgeleriyle sınırlı kalıyor. Bazı bireysel bankaların şube ağını genişletmesine ve birtakım bağışçı destek programlarının uygulamaya konulmasına rağmen, genel olarak krediler kısa veya orta vadeli oluyor. Türkiye de faaliyet gösteren KOBİ lerin ancak onda birinin bankaların kredi sistemine girdiği gözlemleniyor. Diğer yandan Türkiye de çoğu KOBİ ihtiyaç duyduğu rekabete sahip değil. KOBİ lerin gelişmesi için sanayi envanteri olmak üzere birçok hazırlığa da ihtiyaç duyuluyor. Çünkü hâlâ kaç tane firmanın hangi sektörde hangi kapasiteyle çalıştığı bilinmiyor. Böyle bir durumda gerçekçi bir sanayi stratejisinin oluşturulması da zor görülüyor. Geçtiğimiz 10 yıl Türk KOBİ leri için önemli fırsatlar dönemi oldu. Türk finans sektörünün KOBİ kredi portföyünü büyütmüş olması, uluslararası firmaların Türkiye nin sanayi alanlarına ve Türk şirketlerinin Avrupa pazarlarına girmeleriyle uluslararası standartların yayılmasını teşvik etmiş olmaları bu fırsatlardan bazıları. Türkiye deki KOBİ lerin, mikro finans hizmetlerinden küme oluşumuna kadar farklı yenilikçi stratejiler ve çözümlere yönelmesi de bu alanda yaşanan bir diğer önemli gelişme. EKONOMİK FORUM 13i

14 KAPAK KGF den Mikro KOBİ lere Mikrokredi Erzurum Ticaret ve Sanayi Odası Yönetim Kurulu Başkanı Lütfü Yücelik, KOBİ lerin finansmana ulaşmasında önemli bir rol üstlenen Kredi Garanti Fonu yla (KGF) ilgili yaptığı açıklamada şunları söyledi. KOBİ ler ülke ekonomilerinde önemli bir role sahip olmakla birlikte yapısal özellikleri nedeniyle birçok sorunla karşı karşıya kalmaktadır. Bu sorunların başında gelen; uygun koşullu finansmana erişim sorunudur. Bu sorunlar KOBİ lerin yapısal sorunlarından kaynaklandığı gibi, kısmen de olsa kredi kuruluşlarının çalışma esaslarından da kaynaklanabilmektedir. İşte bu noktada KOBİ lerin finansmana erişiminde en önemli anahtar işlevini KGF görmektedir. KGF nin faaliyete başlamasıyla birlikte KOBİ lerimizin finansmana ulaşmada sıkıntılarının giderileceğine ve KGF nin üyelerimize vereceği desteğin önümüzdeki yıllarda da artarak devam edeceğine inancımız tamdır. KGF, Mikro KOBİ`lere Mikrokrediler portföy garantisi programı çerçevesinde KOBİ`lerin ihtiyaçları doğrultusunda kullanacağı toplam 148 bin 500 liraya kadar olan kredilerine kredi değerlendirmesi yapmadan bir iş günü içinde %80 oranında kefalet sağlamaktadır. Bu kefaletten faydalanmak için KOBİ`lerin banka şubelerine kredi başvurusunda bulunması yeterlidir. Türkiye, Gümrük Birliği anlaşmasını imzalamasının ardından, KOBİ ler için Strateji ve Eylem Planı nı kabul etti. Türkiye nin Avrupa Girişim Ağı na (European Enterprise Network) dâhil olması da, girişimciler ile şirketler açısında oldukça etkili ve somut çözümler üretilmesinde etkili oldu. Ağ sayesinde şirketler, bölgesel hizmetlerden daha kolay faydalanabiliyor. REKABETÇİLİĞİ ARTIRMAK KOBİ lerin rekabet gücünü geliştirmek için öncelikle araştırma ve inovasyon alanında çok sağlam bir eylem planı şart. Bu eylem planı kapsamında, iş çevresinde yapısal değişiklikleri gerçekleştirecek, kaynakların yeniden tahsisini kolaylaştıracak, ekonomik yenilikleri, eğitim ve öğretim politikalarını, araştırma ve inovasyon alanlarını koordine edecek düzenlemeler öncelik taşıyor. Gelişmiş ekonomik yeterlilik için, ticarette açıklık, güçlendirilmiş tek pazar ve rekabet, belirleyici unsurlar olarak ön plana çıkıyor. Özellikle hizmet sektöründe, endüstri ağlarının sürekli liberalleşmesi ve ürün pazarlarına yönelik reformlar çok önemli. Uygulamaya konulacak politikaların bilgi ve yetenek üzerine kurulması gerekiyor. KOBİ lerin ekonomik performanslarının gözlemlenmesi için, 1992 yılında Avrupa KOBİ Gözlemevi kuruldu. Bu gözlemevi sayesinde, politikacılardan, araştırmacılara, ekonomistlerden KOBİ yöneticilerine kadar herkesin işine yarayacak çok önemli bilgiler toplanıyor. AB nin KOBİ lere yönelik yapısal fonları 27 milyar euroya ulaşıyor. 7. Çerçeve Programı kapsamında ayrılan 54 milyar euronun %15 i KOBİ ler için kullanıldı. Avrupa Yatırım Bankası yılları için KOBİ lere 30 milyar euro kaynak ayırdı. Bunun 1 milyarı mezzanine finansmanı, 50 milyon eurosu ise mikrofinans için ayrıldı KOBİ LERİN YILI OLACAK Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK), bankaların küçük işletmelere verdiği krediler için ayıracakları karşılık- 14 EKONOMİK FORUM

15 KAPAK ların oranını yarım puan düşürdü. Bankacılar 2014 te küçük ve orta ölçekli işletmelere daha fazla kredi verileceğini söylerken, Bu yıl kredilerde %30 luk bir büyüme bekliyoruz KOBİ lerin yılı olacak yorumunu yapıyor. Türkiye deki toplam işletmelerin %99 unu oluşturan KOBİ lerin kredilerden aldığı pay ise son derece yetersiz. Yakın bir zamana kadar bankacıların büyük bir bölümü tarafından riskli müşteri olarak değerlendirilen KOBİ ler son beş yılda bankaların gözdesi haline geldi. Hazine faizlerinde yaşanan sert düşüş ve bankalar arasındaki güçlü rekabet işletmelerin krediye hem daha uygun fiyatla hem de daha çabuk ulaşmasını sağladı. Bu değişim BDDK verilerine de yansıdı yılında 80 milyar lira olan KOBİ kredileri aradan geçen zaman diliminde %227 artışla 262 milyar liraya ulaştı. KREDİ KULLANAN KOBİ SAYISI HIZLA ARTIYOR TÜİK verilerine göre Türkiye de 2 milyon 600 işletme faaliyet gösteriyor. Bunların çok önemli bir bölümü mikro işletme olarak tanımlanan ve çalışan sayısı 1-9 kişi arasında değişen işletmeler. Yıllık cirosu 1 milyon liranın altında olan bu işletmelerin sayısı 2 milyon 500 bin kişinin çalıştığı ve yıllık cirosu 1 ile 8 milyon arasında olan işletmeler ise küçük ölçekli işletmeler olarak tanımlanıyor. Bu şirketlerin sayısı da 46 bin civarında. Yıllık cirosu 8 ile 40 milyon arasında değişen şirketler orta ölçekli olarak tanımlanıyor. Türkiye de 19 bin 500 şirket bu kategoriye girerken geri kalan işletmeler büyük ölçekli olarak tanımlanıyor. BDDK verilerine göre küçük ve orta ölçekli işletmeler bankaların yeni gözdesi. Bankaların saldırgan bir pazarlama stratejisi izlemesi sayesinde KOBİ müşterilerinin sayısı hızla arttı sonunda 1 milyon 350 bin olan müşteri sayısı kısa zamanda 2 milyon 50 bine yükseldi. Bu verileri değerlendiren bankacılar Türkiye deki işletmelerin çok önemli bir bölümünün hâlâ bankalarla çalışmadığına işaret ederek, Bu noktada hâl gidilecek uzun bir mesafe olduğuna inanıyoruz yorumunu yaptı. KUYAP, KOBİ işveren ve çalışanlarını eğitecek AB ve TOBB tarafından finanse edilen ve Samsun un yanı sıra Türkiye nin 15 ilinde şubat ayından itibaren uygulamaya konulan KOBİ Çalışan ve İşverenlerinin Küresel Ekonomideki Değişimlere Uyum Yeteneğinin Artırılması Projesi (KUYAP) kapsamında düzenlenecek olan toplam 15 Eğitim İhtiyaç Analizi Çalıştayı nın ikincisi, Samsun Ticaret ve Sanayi Odası (STSO) ev sahipliğinde yapıldı. Toplantının açılışında konuşan TOBB Yönetim Kurulu Üyesi ve STSO Yönetim Kurulu Başkanı Salih Zeki Murzioğlu, ekonominin bel kemiğinin özel sektör olduğunu, KOBİ lerin bu anlamda sürekli becerilerini artırma ve yenileme gayreti içinde olmasının sürdürülebilirliği sağlayacağını dile getirdi. KUYAP ın bu anlamda faydalı olacağını vurgulayan Murzioğlu, KOBİ leri yeni değişimlere uyarlayarak gelişmenin sürdürülebilir hale getirilmesi gerektiğini ifade etti. Murzioğlu şöyle konuştu: Geleceğe kendimizi hazırlamalıyız ve buna uyum sağlamalıyız. Günümüzde piyasalara, müşterilere, tedarikçilere ulaşmak artık daha kolay. Bu yeni rekabet düzenine ayak uyduran ülkeler ayakta kalıyor. Para kazanmanın şekli ve kuralı değişiyor. İş bağlayarak değil, iyi iş yaparak para kazanma dönemi. Hayatta kalabilmek için işi herkesten daha iyi yapmak gerekiyor. Her girişimci ve çalışan bu gelişmelerin neresinde olduğunu kendine sormak zorunda. Bu amaca hizmet edecek olan projemizin beklentilerimizi karşılayacağı inancındayım. BAŞARMAK İÇİN ZİHİNLERİN DEĞİŞMESİ GEREKİYOR KUYAP Projesi Takım Lideri Alberto Gomez de yaptığı konuşmada, yerel düzeydeki iş ve rekabet ortamının küresel gelişmelerden doğrudan etkilendiğini vurgulayarak, şunları söyledi: AB üyelik süreci iş yapma alışkanlıklarımızı değiştirecek. KOBİ lerin varlıklarını devam ettirmeleri ve büyümeleri küresel eğitimleri takip etmelerine ve değişimi başarı ile yönetmelerine bağlıdır. KOBİ lerimiz finansmana erişim, üretim ve pazarlamadaki başarılarının yanında insan kaynağını da rekabet gücü olarak görmelidir. Rekabet etmek artık güçleşti. Bugünkü başarı yarınki başarıyı garantilemiyor. Artık yarın neler yapılabilir diye çalışmalarıyapıyoruz. Ortamın sabit kalmadığını biliyor ve teknoloji çağında her şeyden kolayca haberdar olabiliyoruz. Günümüzde rekabet gücünü sağlayan ürün değil. Daha iyi şeyler yapmak ve başarmak için zihinlerin değişmesi gerekiyor. KUYAP ile mevcut ulusal ve uluslararası destek programlarının bir adım ötesine geçiyor ve KOBİ lere, uyum yeteneklerini artırmaya yönelik yeni iş geliştirme programları sunuyoruz. EKONOMİK FORUM 15i

16 KAPAK m Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık, KOBİ lerin enerji, kira ve sigorta priminin yüzde 75 inin bir yıl boyunca kamu tarafından karşılanacağını söyledi. REKABET İÇİN ULUSLARARASILAŞMA X. KOBİ ZİRVESİ Türkiye Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler, Serbest Meslek Mensupları ve Yöneticiler Vakfı (TOSYÖV), Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ile Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) işbirliğinde İstanbul da gerçekleştirilen X. KOBİ Zirvesi, Rekabet Gücü İçin Uluslararasılaşma ve Bilgi Deneyimi ana temasıyla yapıldı. KOBİ Zirvesi nin açılış konuşmasını yapan Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık, KOBİ lerin Türkiye nin ekonomik ve sosyal dinamosu olduğuna dikkat çekerek, KOBİ ler Türkiye nin en önemli gücüdür. Bu, sadece Türkiye için değil, bugün pek çok gelişmiş ülkenin dinamosu KOBİ lerdir. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık, üretimin %65 ini, ihracatın %62 sini, istihdamın %76 sını KOBİ lerin yaptığını anımsatarak, Kredi Garanti Fonu nun KOBİ lere, TÜBİTAK ve KOSGEB kredileri için teminat vereceğini, böylece KOBİ lerin aylarca bekleme sorununun ortadan kalkacağını söyledi. KOBİ ler güçlüyse ülke ekonomisi güçlüdür dedi. Tüm politikalarını KOBİ lerin yapısının güçlenmesi, kurumsallaşması ve sürdürülebilir büyümelerinin sağlanması üzerine kurduklarını belirten Bakan Işık, KOBİ lerin en önemli özelliklerinden birinin de girişimci yapıları olduğunu vurguladı KOBİ DESTEKLERİ Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı Fikri Işık, KOSGEB, Kalkınma Ajansları ve Bilim, Sanayi ve Teknoloji müdürlüklerinin 16 EKONOMİK FORUM

17 KAPAK işbirliği yaparak girişimcinin ayağına gidip devletin verdiği destekleri anlatmasının yanı sıra, KOBİ lerin krediye ulaşmasını da kolaylaştıracaklarını söyledi. TÜBİTAK ve KOSGEB kredisi alacak KOBİ lere kimi zaman 4-5 ay ödeme yapılamadığını anlatan Bakan Işık, konuşmasına şöyle devam etti: Kredi Garanti Fonu yla (KGF) anlaşma imzaladık. KGF teminatı verecek, TÜBİTAK ve KOSGEB de peşin ödeme yapabilecek. Türkiye de teknolojiyi destekleyen risk sermayesine TÜBİTAK olarak katkı veriyoruz. Sadece 2014 için Bakanlığımızın büyük kısmı hibe olmak üzere doğrudan vereceği destek miktarı 1 milyar 576 milyon lira ama bu kadar potansiyel taşıyan bir ülkenin KOBİ leri bu paraları kullanmıyor. Aslında bu paralar yetmemeli. Bakan Işık, binlerce KOBİ yi ilgilendiren Teknolojik Ürün Yatırım Destek Programı kapsamında KOBİ lere makine teçhizatı, kredi faizi ve işletme desteği vereceklerini açıkladı. Teknolojik Ürün Yatırım Destek Programı nın en temel hedef kitlesinin KOBİ ler olduğuna dikkat çeken Bakan Işık, KO- Bİ lere üç noktada destek vereceklerini belirterek, sözlerini şöyle sürdürdü: Teknolojik Ürün Yatırım Destek Programı kapsamında KO- Bİ lere makine teçhizatı, kredi faizi ve işletme desteği vereceğiz. Bir girişimcinin, bir şirketin bu üç noktada mutlaka sıkıntıları olur. Bunu öyle bir mantıkla yaptık ki, küçük ölçekli işletmelere daha fazla destek, orta ölçekli işletmelere biraz daha az ama bu noktada en az desteğe ihtiyaç duyan büyük ölçeklilere daha az destek vereceğiz. Eğer bir girişimcimiz, firmamız yüksek teknolojili ürün üretmek istiyorsa ve bununla ilgili makine teçhizatına ihtiyacı varsa, ithal ettiği makine teçhizatının %40 nı biz karşılıyoruz. Eğer bu makine teçhizatını yerli alırsa, bedelinin %50 sine kadarını biz karşılıyoruz. Bunun üst limiti, küçük ölçekli işletmelerde 5 milyon, orta ölçekli işletmelerde 4 milyon, m Son 10 yıldır girişimcilere ve KOBİ lere yönelik Türkiye nin en geniş katılımlı sivil toplum platformlarından biri olan X. KOBİ Zirvesi İstanbul da yapıldı. büyük ölçekli işletmelerde 2 milyon lira. Ayrıca küçük ve orta ölçekli işletmelere 18 milyona liraya kadar kredi faizi desteği var. Küçük ölçeklilerde krediyle aldığı makine teçhizatının kredi faizini biz ödeyeceğiz. Orta ölçekli işletmelerde %50 destekleyeceğiz. Büyük ölçekli firmalara kredi faiz desteği veremeyeceğiz. Onların kendilerini çevirme kabiliyeti daha fazla. Üçüncü desteğimiz de bu tip firmaların can suyu diyeceğimiz işletme giderleri çok önemli. Burada diyoruz ki, Korkma, bir yıllık kira bedelinin %75 ini biz karşılayacağız. Bir yıl boyunca kullandığın enerjinin %75 i kadar destek vereceğiz. Bir yıl boyunca çalıştırdığınız personelin tamamına brüt asgari ücretin %75 i kadarına destek vereceğiz. Bu işletmelerde Ar-Ge kültürü oluşsun diye de, çalıştırılan Ar-Ge personelinin brüt asgari ücret tutarındaki kısmını 2023 e kadar destekleyeceğiz. Bunun için 100 milyon liraya yakın kaynak ayırdık. Eğer bir ürün teknolojik ise bununla ilgili kamu ihalesine giren yerli bir üreticinin teklifi, bir yabancıya göre %15 pahalı olsa dahi kamu onu almak zorunda. Bir şirket ya da girişimci teknolojik bir ürün üretmiş ve kamu ihalesine girecek fakat karşısına İş Bitirme Belgesi duvarı çıkıyor. Bu şirketler eğer bir teknolojik ürün üretmişse ve kamuda ihaleye girecekse onun İş Bitirme Belgesi ni Bakanlık olarak biz vereceğiz. Bir buluş, bir patent, bir ürün EKONOMİK FORUM 17i

18 KAPAK geliştirildiyse bu ürünün satışından elde edilen gelirin kurumlar vergisinin %50 sinden devlet olarak vazgeçiyoruz. Savunma sanayinde ciddi bir sıçrama yapan off-set uygulamasını Kamu İhale Kanunu nda istisna maddesine aldık. m TOBB Yönetim Kurulu Üyesi ve KSO Yönetim Kurulu Başkanı Memiş Kütükcü, KOBİ lerimizin ölçek büyütmesinin yolunu açmalıyız dedi. KÜTÜKCÜ: ÖLÇEK BÜYÜTME TEŞVİK EDİLMELİ X. KOBİ Zirvesi nin ikinci gün açılış konuşmasını yapan TOBB Yönetim Kurulu Üyesi ve Konya Sanayi Odası (KSO) Yönetim Kurulu Başkanı Memiş Kütükcü, Girişimciliği teşvik edip, özellikle genç girişimcilerimizin girişimlerini büyütmelerine destek verirken diğer yandan mevcut KOBİ lerimizin ölçek büyütmesinin yolunu açmalıyız. Bunun için de, işletmelerin yeni teşvik mekanizmalarına ihtiyaçları var dedi. X. KOBİ Zirvesi nde Konya sanayisinde yaşanan gelişmelerle ilgili bilgi veren Kütükcü, Konya nın Türkiye de öne çıkan önemli bir sanayi merkezi olduğuna dikkat çekerek, Konya olarak, artık sanayinin yükünü kaldıramaz hale gelen Marmara Havzası nın yükünü paylaşmak istiyoruz. Türkiye, doğusuyla batısıyla, kuzeyiyle güneyiyle kalkınmış bir ülke haline gelsin istiyoruz. Bu topyekûn kalkınmayı hep birlikte yapabiliriz ifadelerini kullandı. Bugün bütün dünyanın sanayiye sığındığını dile getiren Kütükçü, Sanayinin rekabet gücünü artırmalıyız. Türkiye de son 10 yılda yapılan reformlar elbette ekonomimizi daha sağlam bir hale getirdi. Artık küçük dalgalarla yıkılıp gitmiyoruz. Ancak bazı yapısal sorunlarımız da devam ediyor. Cari açık, büyüme dengesi, ithalata bağımlılık, finansmana erişim, insan kaynağı, teknoloji üretememe, yüksek enerji maliyetleri bu sorunların başında geliyor. Bu sorunlar elbette akşamdan sabaha çözülemez ama çözümsüz de değil. Öncelikli olarak, bütün alanları koordine edecek, kaynakların verimli değerlendirildiği, tasarrufu ve yatırımı özendirici, işletmeleri ölçek büyütmeye teşvik eden, verilen teşviklerin ve desteklerin daha iyi takip edildiği yeni bir büyüme stratejisi gerektiği kanaatindeyim diye konuştu. ÖZDEBİR: AŞIRI DEĞERLİ TL İTHALATI ARTIRDI X. KOBİ Zirvesi nde konuşan Ankara Sanayi Odası (ASO) Yönetim Kurulu Başkanı Nurettin Özdebir, gelişmiş ekonomilerin 2008 den sonra başlayan küresel krizde yavaş yavaş toparlanırken, Türkiye nin negatif yönde ayrışmaya başladığını belirtti. Türkiye nin yumuşak karnının cari açık olduğunu dile getiren Özdebir, üretici olmanın zor bir süreç oldu- ğunu belirterek şunları söyledi: Girişimcilik ülkemizde çok ama gerçek anlamda yatırım yapacak insan sayımız da az. Bu insanları da rant ekonomisine dönüştürdük. Kıt olan gerçek anlamda yatırım yapacak insan kaynağımızı da iyi yönlendiremedik. Bu kârlarla dünyayla yarış içinde olmamız zorlaştı. İmalat sanayicisi- nin bir yıllık ortalama kârı 152 bin liradır. Şirketler doğal olarak sermaye biriktiremiyor ve ölçek eko- nomisine ulaşamıyor. KOBİ lere verilen kredilerde bir artış var ama yeterli değil. Teminat sıkıntısı yaşanıyor. KGF kuruldu ama yeterli değil. Ülkemizde bankaların serbest kullanacakları garanti fonları olmalı. KIVANÇ: SORUNLARA RADİKAL ÇÖZÜM LAZIM Adana Sanayi Odası (ADASO) Yönetim Kurulu Başkanı Zeki Kıvanç, X. KOBİ Zirvesi nde yaptığı konuşmada, üretim olmadan büyümenin gerçekleşemeyeceğini, üreten ülkenin kalkınacağını dile getirdi. Kıvanç, Türkiye de şu anda kapasite kullanım oranının %70 olduğunu ve %100 kullanıldığında Türkiye nin ihracatının 200 milyar dolara çıkacağını vurguladı. Kıvanç, Birçok değişik teşvik ve destek- lerle üretimi ve yatırımları teşvik etmek gerekir. Bugünkü teşvik sistemiyle işler yürümüyor. KOBİ tanımı, üretimle sınırlıyken 18 EKONOMİK FORUM

19 KAPAK Rekabette fikri mülkiyetin önemi Türk Patent Enstitüsü (TPE) Başkanı Prof. Dr. Habip Asan, Sınai Mülkiyet (SM) ile ekonomik performans ve istihdam arasında çok güçlü bir ilişki olduğunu söyledi. Yenilikçi, rekabetçi üretim yapısına geçmek için güçlü bir SM sistemine gerek duyulduğunu vurgulayan Aslan, Türkiye nin 2023 SM vizyonunu ise şöyle çizdi: 10 küresel marka. Dünyada Türk tasarımı imajının yerleşmesi. 50 bin yerli patent başvurusu. GSMH nin %50 sine karşılık gelen fikri ürün portföyü yılı rakamlarına göre Türkiye nin patent ve faydalı model başvurularında dünyada 17 nci, Avrupa da dokuzuncu sırada olduğunu belirten Asan, marka başvurularında dünyada altıncı, Avrupa da birinci sırada, tasarım başvurularında dünyada beşinci, Avrupa da ikinci sırada yer aldığını söyledi. SM başvurularında önemli bir seviyeye gelindiğini vurgulayan Asan, SM den yaratılan katma değerin düşük ve inovasyon döngüsünün SM ve ticarileşme aşamasında sorun bulunmasının problem olduğunu vurgulayarak, Çözüm, doğru politikalarla Türkiye de daha nitelikli SM yapısına geçmek dedi. Ulusal Fikri ve Sınai Mülkiyet Strateji Belgesi nin tamamlanma aşamasında olduğunu belirten Asan, TBMM gündemindeki Sinai Mülkiyet Kanun Tasarısı nın getirdiği yenilikleri şöyle anlattı: Daha nitelikli bir sinai mülkiyet üretim yapısına geçilecek. Üniversitelerin patent sahibi olmasının önü açılarak patent konusunda potansiyeli harekete geçirilecek. Taklit ürünlerle mücadele daha etkin hale getirilecek. Yöresel ürünlerin coğrafi işaret olarak tescil edilmesi kolaylaştırılıyor. Asan, Teknoloji Transferi Platformu, Hezarfen Projesi, Üniversitelerde Sınai Mülkiyet Bilgisinin Yaygınlaştırılması Projesi ve 6 Şubat 2014 te TBMM tarafından kabul edilen Patent Vergi Teşviki ni anımsatarak, Düzenleme temel olarak Türkiye de gerçekleştirilen Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri neticesinde ortaya çıkan buluşların lisanlanması (kiralanması), devri veya satışı, üretime tabi tutularak pazarlanması sonucunda gerçekleşen gelirler üzerinden alınan kurumlar vergisi veya gelir vergisinde %50 indirim uygulanmasını kapsıyor açıklamasında bulundu. ciddi sorunlar vardı. Bir de tanıma hizmetler sektörü dâhil edildi. Sorunlar daha arttı dedi. KOBİ sorunlarının çok sık dile getirilmesine rağmen çözülmemiş olmasının da ilginç olduğunu, şirket kuruluşlarının Kıta Avrupa sında olduğu gibi ciddi süzgeçten geçirilerek kurulması gerektiğini söyleyen Kıvanç, kurumsallaşmayan KOBİ lerin sürdürülebilir olamayacağını, bilişim ve istatistiki araçların bu anlamda önemli olduğunu söyledi. ÇELİKER: KOBİ LERE FIRSATLAR X. KOBİ Zirvesi nin KOBİ ler İçin Fırsat Yaratan Çözüm Önerileri konulu oturumunda konuşan Kuzey Kıbrıs Türk Ticaret Odası Yönetim Kurulu Üyesi Salih Çeliker, küreselleşme ve bilgi-iletişim teknolojilerinde meydana gelen gelişmelerle rekabet anlayışının değiştiğini söyledi. Çeliker, söz konusu gelişmelerin KOBİ lere avantaj sağladığını ve Kuzey Kıbrıs taki KO- Bİ lerin geliştiğini dile getirerek şöyle konuştu: KOBİ nin istihdam ve üretimdeki payı önemli boyutlardadır. KKTC nin ekonomide başarılı olması KO- Bİ lere bağlıdır. Diğer ülkelerde olduğu gibi bizim ülkemizde de KOBİ lerin finansman zorlukları vardır. Aynı zamanda ada ülkesi olmamızdan kaynaklı kendimize has sıkıntılar da var. Bunun için KOBİ lerin maliyetlerini düşürücü çalışmalar yapıyoruz. Başarısız olan KOBİ lerin ekonomiden silinmemesi veya cezalandırılmaması için çalışmalar yaptıklarını ifade eden Çeliker, başarısız girişimciye ikinci şansın verilmesi gerektiğini sözlerine ekledi. KOBİ LERE NİTELİKLİ DESTEK KOSGEB Başkanı Mustafa Kaplan X. KOBİ Zirvesi nde yaptığı konuşmada, KOBİ ve girişimcileri ilgilendiren her alanda bulunduklarını, katkı sunduklarını, Türkiye de 3 milyon 470 bin KOBİ nin faaliyet gösterdiğini, KOBİ lerin ihtiyaçlarına ve beklentilerine cevap verecek destek programları tasarladıklarını ve kullanıma sunduklarını söyledi. Kaplan, AB nin 2014 te başlatacağı KO- Bİ lerin Rekabet Edilebilirliği Programı nı Türkiye de KOSGEB olarak yürüteceklerini, program kapsamında KOBİ lerin daha fazla uluslararası faaliyette bulunma fırsatı elde edebileceğini belirterek şöyle konuştu: Kolektif aklın tesis edildiği ve küçük sermayelerle büyük işler başarmanın hedeflendiği, ortak hedefleri başarma, ortak sorunlara çözüm bulma yaklaşımıyla iş ve güç birliği yapan KOBİ lerimize daha nitelikli destek veriyoruz. Elimizdeki tüm maddi kaynakları, işletmelerimizin bu zorlu yollarında yanlarında olmak için maksimum düzeyde seferber ettik. KO- Bİ lerimiz, yurt dışındaki iş gezilerine giderken, fuarlara katılım gösterirken, nitelikli eleman istihdam ederken, ekonomimize katkıda bulunmak için atılım yaparken onların hep yanında olmak istedik. KOSGEB artık 81 ilimizde vatandaşlarımıza yerinde hizmet etmektedir. KOSGEB Başkan Yardımcısı Hüseyin Tüysüz de, KOBİ lerde biri ölçek, di- ğeri Ar-Ge inovasyon olmak üzere iki temel sorun bulunduğuna dikkat çekerek, KOBİ lerin ticari kesim Ar-Ge harcamalarındaki payı %36,8 dir. Ticari kesim Ar-Ge insan gücünü oluşturan 61 bin 378 Ar-Ge personelinin %54,7 si KOBİ lerde istihdam edilmektedir. KOBİ nin üçüncü sorunu finansmandır. Dördüncü sorun bilginin üretilmesi, paylaşılma- sı ve kullanılmasıdır dedi. EKONOMİK FORUM 19i

20 HABER m Türkiye-Afganistan-Pakistan Üçlü Zirvesi, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ün ev sahipliğinde Çankaya Köşkü nde yapıldı. Hisarcıklıoğlu, Türkiye-Afganistan-Pakistan Üçlü Zirvesi ne katıldı Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ün ev sahipliğinde Çankaya Köşkü nde gerçekleştirilen Türkiye-Afganistan-Pakistan Üçlü Zirvesi 8 inci Toplantısı, TOBB Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu nun da katılımıyla yapıldı. Zirve dolayısıyla Türkiye, Afganistan ve Pakistan arasındaki çok boyutlu işbirliğinin pekiştirilerek, üç ülke halklarının yanı sıra bölgenin barış, huzur ve istikrarına katkı sağlanması hedefleniyor. TOBB Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu, Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ün ev sahipliğinde Çankaya Köşkü nde gerçekleştirilen Türkiye-Afganistan-Pakistan Üçlü Zirvesi 8 inci Toplantısı na katıldı. Hisarcıklıoğlu, Afganistan Cumhurbaşkanı Hamid Karzai ve Pakistan Başbakanı Muhammed Navaz Şerif in katıldığı toplantıda, TOBB ile Pakistan, Afganistan oda ve birliklerinin müşterek oluşturduğu İstanbul Forumu nun sekizinci toplantısının ortak bildirisine ilişkin bir sunum yaptı. Zirve nin genel oturumunda konuşan Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Türkiye-Afganistan-Pakistan Üçlü Zirve süreci sayesinde ülkeler ve kurumlar arasında karşılıklı güven, diyalog ve ortak ilgi alanlarına giren konularda büyük ölçüde anlayış birliği oluşturulduğunu belirtti. BU YILKİ TEMA ASYA NIN KALBİNDE SÜRDÜRÜLEBİLİR BARIŞ Bu yıl Asya nın Kalbinde Sürdürülebilir Barış temasıyla gerçekleştirilen Zirve sonrasında Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, Afganistan Cumhurbaşkanı Hamid Karzai ve Pakistan Başbakanı Muhammed Navaz Şerif ile ortak bir basın toplantısı düzenledi. Cumhurbaşkanı Gül basın toplantısındaki konuşmasında, Türkiye-Afganistan ve Pakistan arasında işbirliğini geliştirmek, önemli kurumların birbiriyle daha iyi çalışmalarını temin etmek için yapılan toplantıların sekizincisinin gerçekleştirildiğini ifade etti. Zirve sürecinde sadece cumhurbaşkanları ve başbakanların görüşme yapmadıklarını, dışişleri bakanları, içişleri bakanları, genelkurmay başkanları ve istihbarat teşkilatı başkanlarının bir araya geldiklerini dile getiren Cumhurbaşkanı Gül, Özellikle de Asya daki huzurun sağlanması, Afganistan daki barış sürecinin 20 EKONOMİK FORUM