TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş YILI FAALİYET RAPORU

Transkript

1 TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş YILI FAALİYET RAPORU

2 Sunuş Misyonumuz, Vizyonumuz, Stratejik Amaçlarımız 4 Dünden Bugüne Türkiye Kalkınma Bankası 5 Yönetim Kurulu Başkanı nın Mesajı 6 Genel Müdür ün Mesajı 8 Özet Finansal Bilgiler, Sermaye ve Ortaklık Yapısı Yılında Dünya ve Türkiye Ekonomisi 18 Türkiye Kalkınma Bankası nın Sektörel Konumu Yılı Faaliyetlerinin Değerlendirilmesi 26 Araştırma ve Geliştirme Uygulamaları 40 Danışmanlık ve Teknik Yardım Hizmetleri 41 Faaliyet Raporu Uygunluk Beyanı 43 Faaliyet Raporu Uygunluk Görüşü 44 Kurumsal Yönetim Yönetim Kurulu 46 Denetim Kurulu 48 İç Sistemler Kapsamındaki Birimler 48 Banka Üst Yönetimi Yılı Organizasyon Şeması 50 Komiteler 52 Özet Yönetim Kurulu Raporu 57 İnsan Kaynakları Uygulamalarına İlişkin Bilgiler 58 Kurumsal Yönetim İlkelerine Uyum Raporu 59 Risk Yönetimi Banka Denetim Kurulu Raporu 70 Denetim Komitesinin İç Kontrol, İç Denetim ve Risk Yönetim Sistemlerinin İşleyişine İlişkin Değerlendirmeleri ve Hesap Dönemi İçindeki Faaliyetleri 71 Risk Yönetimi Politikalarına İlişkin Bilgiler 72 Mali Durum, Kârlılık ve Borç Ödeme Gücüne İlişkin Değerlendirmeler 75 Banka nın Derecelendirme Notu ve İçeriği 79 Beş Yıllık Özet Finansal Bilgiler 80 Finansal Rapor ve Bağımsız Denetim Raporları 1 Ocak-31 Aralık 2011 Hesap Dönemine Ait Konsolide Olmayan Finansal Rapor ve Bağımsız Denetim Raporu 82 1 Ocak-31 Aralık 2011 Hesap Dönemine Ait Konsolide Finansal Rapor ve Bağımsız Denetim Raporu 162

3 Sunuş / Kurumsal Yönetim / Risk Yönetimi / Finansal Rapor ve Bağımsız Denetim Raporları 1 Türkiye nin sürdürülebilir ekonomik kalkınma sürecine güçlü katkı Özellikli ve önemi giderek artan bir bankacılık alanının seçkin bir üyesi Varlık nedeni özel sektör olan bir kamu bankası Özel hukuk hükümlerine tabi bir banka Türkiye Kalkınma Bankası nın temelleri 1975 yılında atılmıştır. Kurulduğu günden itibaren Türkiye nin kalkınma hedeflerine ulaşmasında etkin roller ve görevler üstlenen Türkiye Kalkınma Bankası, güçlü kaynak yapısı, yetkinlikleri ve kapasitesiyle ülkemizin sürdürülebilir kalkınma sürecine katkıda bulunmaktadır. Gerek bankacılık sektörünün genel yapılanması, gerekse kalkınma ve yatırım bankaları sınıflaması içinde özellikli ve önemi giderek artan bir bankacılık alanının seçkin bir üyesi olan Türkiye Kalkınma Bankası, istihdam, gelir ve refah düzeyinin artmasını hedefleyen misyonuyla enerji, sanayi, turizm, finans, eğitim ve sağlık sektörlerinin sabit ve işletme sermayesi yatırımlarının finansmanına destek vermektedir. Türkiye Kalkınma Bankası başta enerji, sanayi ve turizm olmak üzere üretim-ticarethizmet döngüsünün her alanında özel sektörün yatırım ve girişim potansiyelini finansal olarak desteklemeyi varlık nedeni kabul etmektedir. Anonim şirket olarak yapılanmış bir kalkınma ve yatırım bankası olan Türkiye Kalkınma Bankası özel hukuk hükümlerine tabidir yılı sonu itibarıyla aktif toplamı 1,5 milyar ABD dolarına yaklaşmış bulunan Türkiye Kalkınma Bankası sermayesinin 500 milyon TL si kayıtlı, 160 milyon TL si ise ödenmiştir. Ödenmiş sermayesinin %99,08 i T.C Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı na ait olan Türkiye Kalkınma Bankası nın hisseleri İMKB Ulusal Pazarı nda KLNMA sembolü ile işlem görmektedir.

4 2 Sunuş / Kurumsal Yönetim / Risk Yönetimi / Finansal Rapor ve Bağımsız Denetim Raporları Kalkınma bankaları, ülkelerin kalkınma çabalarında ihtiyaç duyulan uzun vadeli finans problemlerine çözüm sağlamak amacıyla çoğunlukla kamu kontrolünde görev yapan finansal hizmet sağlayıcılarıdır. Kalkınma bankalarının temel görevleri, kaynakların sürdürülebilir büyüme politikaları doğrultusunda seçilmiş sektörlere ve/veya bölgelere dağıtılması yanında yatırım projelerinin değerlendirilmesi, yönetilmesi ve izlenmesidir.

5 Sunuş / Kurumsal Yönetim / Risk Yönetimi / Finansal Rapor ve Bağımsız Denetim Raporları 3

6 4 Sunuş / Kurumsal Yönetim / Risk Yönetimi / Finansal Rapor ve Bağımsız Denetim Raporları Misyonumuz, Vizyonumuz, Stratejik Amaçlarımız Misyonumuz Ülkemizin kalkınması ve sürdürülebilir büyümesinin gerçekleştirilmesi doğrultusunda; anonim şirket statüsündeki teşebbüslerin yatırımlarını, yurt içi ve yurt dışından temin ettiği kaynaklarla kredi vermek suretiyle destekleyerek, öncü ve örnek işletmelere iştirak ederek, girişimcilere teknik yardım desteği sağlayarak, sermaye piyasasının gelişmesine katkıda bulunarak istihdam, gelir ve refah düzeyinin artmasını sağlamaktır. Vizyonumuz Kalkınmanın ve sürdürülebilir büyümenin öncüsü olarak; yatırımları bölgesel, sektörel ve teknolojik olarak destekleyen, etkin ve hızlı şekilde finanse eden, girişimcileri teknik yardım dahil olmak üzere güç ve cesaret vererek destekleyen uluslararası boyutlarda bir kalkınma ve yatırım bankası olmaktır. Stratejik Amaçlarımız Ülke düzeyinde ekonomik ve teknolojik ilerlemeyi sağlayacak, verimlilik ve rekabeti artıracak yatırımları desteklemek Bölgesel gelişmişlik farklarının giderilmesine yönelik olarak, teknolojik, ekonomik, sosyal ve kültürel açılardan yatırım ve üretim bilincinin sağlanması için yapılacak araştırma sonuçlarına göre ortaya çıkacak projeleri uygulayarak, az gelişmiş bölgelerde ve göç nedeniyle de gelişmiş bölgelerde ortaya çıkan sosyal problemlerin çözümüne katkıda bulunmak Bankamızın, ülke kalkınmasına ilişkin makro politikaların ve sektörel stratejilerin belirlenmesi ile bunlara ilişkin teşvik mekanizmalarının oluşturulması ve uygulama süreçlerinde rol almasını sağlamak Döviz kazandırıcı şirketlerin finansman ihtiyaçlarını yurt içi ve yurt dışı kaynaklarla finanse etmek Girişimcilerin taleplerinin etkinlik ve verimlilik esasıyla karşılanmasını sağlamak Ülkemiz girişimcilerinin yurt dışı yatırımlarına, özellikle Türk Cumhuriyetleri ne yönelik olmak üzere destek vermek Yatırım Bankacılığı fonksiyonlarını etkin hale getirmek. Çevre ve Türkiye Kalkınma Bankası Bankamız bir kalkınma ve yatırım bankası olarak; çevre yatırımlarının gerçekleşmesine finans desteği sağlayarak, özellikle sanayi, turizm ve yenilenebilir enerji ile enerji verimliliği yatırımlarının çevre dostu yatırımlar olmasını gözeterek sürdürülebilir kalkınmanın vazgeçilmez unsurlarından olan çevresel sürdürülebilirlik çalışmalarına katkıda bulunmaktadır. Türkiye Kalkınma Bankası nı sektöründe farklılaştıran unsurlar... Türkiye Kalkınma Bankası güçlü ve köklü proje değerlendirme deneyimi ile yatırımları kârlılık ve verimlilik ilkelerine bağlı kalarak değerlendirmekte ve etkin şekilde finansman sağlamaktadır. Türkiye Kalkınma Bankası uzun vadeli kaynak yapısı ile müşterilerinin uzun vadeli proje finansmanı ihtiyaçlarına cevap vermekte ve bu konumuyla sektöründe ayrışmaktadır. Türkiye Kalkınma Bankası enerji sektörünü güçlü bir şekilde destekleyerek ülkemiz ekonomisinin en önemli problemi olan cari açığın giderilmesine olumlu katkıda bulunmaktadır. Türkiye Kalkınma Bankası son üç yıldır çok şubeli yerel bankalarla ortak uyguladığı apeks yöntemi ile küçük ölçekli firmalara finansman desteği sağlamaktadır. Türkiye Kalkınma Bankası nın alanındaki etkinliğinde uluslararası finansman kuruluşlarından sağladığı ucuz ve uzun vadeli kaynaklar önemli yer tutmaktadır. Türkiye Kalkınma Bankası, danışmanlık ve teknik yardım hizmetleri konusunda ulusal ve uluslararası saha deneyimine, sektörel bilgi birikimine sahip uzmanları ile farklı alanlarda faaliyet gösteren kurumların ve işletmelerin sahip oldukları potansiyeli geliştirme konusunda gösterdikleri çabayı somut katkılarla desteklemektedir. Bunlara ek olarak; Kalkınma ve yatırım bankacılığı alanında sahip olduğu bilgi birikimi ve deneyim, Projeye dayalı ve kontrollü finansman sağlama yetkinliği, Niteliği ve teknik donanımı yüksek yetişmiş insan kaynağı, Uluslararası kurumlarla geliştirdiği ve sürdürülebilirlik esasına dayanan işbirliği, Finansman politikasında benimsediği dikkatli ve titiz yaklaşım, Kurumsal tarihi boyunca gerçekleştirdiği başarılı kalkınma ve yatırım projeleri Türkiye Kalkınma Bankası nın ana güç odaklarını ve rekabet avantajlarını oluşturmaktadır.

7 Sunuş / Kurumsal Yönetim / Risk Yönetimi / Finansal Rapor ve Bağımsız Denetim Raporları 5 Dünden Bugüne Türkiye Kalkınma Bankası 1975 Banka, Devlet Sanayi ve İşçi Yatırım Bankası (DESİYAB) A.Ş. adı altında kuruldu. Güçlü temelleri ve istikrarlı yapısıyla Türkiye nin kalkınma hedeflerine ulaşabilmesinde önemli bir misyona sahip olan Türkiye Kalkınma Bankası nın temelleri 1877 Sayılı Yetki Kanunu kapsamında, 27 Kasım 1975 tarih ve 13 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile tüzel kişiliğe sahip anonim şirket şeklinde ve özel hukuk hükümlerine tabi bir kalkınma ve yatırım bankası olarak kurulan Devlet Sanayi ve İşçi Yatırım Bankası (DESİYAB) A.Ş. ile atılmıştır Banka nın unvanı Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş. olarak değiştirildi ve sanayi sektörü dışındaki sektörleri de finanse etmesine olanak sağlandı. Kuruluş işlem ve faaliyetleri 1983 yılında yeniden düzenlenen Banka nın unvanı 15 Temmuz 1988 tarihinde Türkiye Kalkınma Bankası A.Ş. olarak değiştirilmiş ve sanayi sektörü dışındaki sektörleri de finanse etmesine olanak sağlanmıştır T.C. Turizm Bankası A.Ş. tüm aktif ve pasifleriyle Türkiye Kalkınma Bankası na devredildi. 20 Ocak 1989 tarihli Yüksek Planlama Kurulu kararıyla T.C. Turizm Bankası A.Ş., tüm aktif ve pasifleriyle Türkiye Kalkınma Bankası na devredilmiş, böylece Banka nın hizmet verdiği alanlara turizm sektörü de eklenmiştir Kalkınmada öncelikli yörelerde üç acil destek programını uygulamaya başlayan Banka, bu programları 2000 yılına kadar başarıyla sürdürdü Banka nın kuruluşuna ilişkin 4456 Sayılı Kanun kabul edilerek yürürlüğe girdi. Banka nın kuruluşuna ilişkin 4456 Sayılı Kanun, 14 Ekim 1999 tarihinde kabul edilmiş ve 17 Ekim 1999 tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu kanun ile düzenlenen hususlar dışında özel hukuk hükümlerine tabi ve anonim şirket şeklinde, tüzel kişiliğe sahip bir kalkınma ve yatırım bankası olan Türkiye Kalkınma Bankası, Başbakanlığa bağlı olarak hizmet sunmaktadır Toptan bankacılık faaliyetlerine başlandı. Türkiye Kalkınma Bankası nın anonim şirket statüsünde olmayan yatırımları da desteklemesine imkan sağlayan, çok şubeli yerel bankalarla ortak uyguladığı toptan bankacılık faaliyetleri geliştirilerek, KOBİ yatırımlarının finansmanı alanında kaynak aktarılmaya başlandı Banka nın toplam aktifleri 1 milyar ABD dolarını aştı. Sağlıklı ve verimli bir büyüme performansı gösteren Türkiye Kalkınma Bankası nın toplam aktifleri ilk defa 1 milyar ABD dolarını aşmış; yurt dışından temin edilen uzun vadeli kaynaklarda %51 artış sağlanmıştır Kurumsal stratejilerini ödünsüz icra etmeye devam eden Türkiye Kalkınma Bankası, 2011 yılında ana iş kollarını oluşturan proje finansmanı, toptan bankacılık, danışmanlık ve teknik yardım hizmetlerinde başarılı çalışmalara imza atmaya devam etmiştir.

8 6 Sunuş / Kurumsal Yönetim / Risk Yönetimi / Finansal Rapor ve Bağımsız Denetim Raporları Yönetim Kurulu Başkanı nın Mesajı Küresel finansal krizle birlikte, sürdürülebilir büyüme için kalkınma ve yatırım bankacılığına her zamankinden daha fazla ihtiyaç duyulduğu bir konjonktüre girmiş bulunuyoruz. Değerli paydaşlarımız, Küresel finansal kriz 2011 yılında üçüncü yılını geride bırakmıştır yılında dünya çapında ekonomik faaliyette görülen daralmadan sonra, 2010 yılı görece bir toparlanma ile geçmiş ve geleceğe dair beklentiler yeniden olumluya dönmüştü yılında ise özellikle Euro Bölgesi nde baş gösteren kamu maliyesi sorunuyla, krizin köklerinin derinlerde olduğu ve gerçek iyileşmenin sağlanabilmesi için radikal çözümlere ihtiyaç duyulduğu bir kez daha gündeme gelmiştir. Küresel finansal ortam 2011 yılının ikinci yarısında yeniden zorluklar arz etmeye başlamıştır. Ülke riski, kamu borcu, global ekonominin geleceği ve bir kısım ülkede bankacılık sisteminin sağlığı gibi konular kaygıların yeniden belirginlik kazanmasına neden olurken, global yatırımcılar dünya çapında riskli varlıklardan geri çekilmeye başlamışlardır. Bu süreç uluslararası portföy yatırımlarında daralmaya ve gelişmekte olan piyasalardan çıkışlara neden olmuştur. Yunanistan ekonomisinde baş gösteren darboğazın Euro Bölgesi nde tetiklediği gelişmeler, kısa süre içinde dünya çapında varlık fiyatlarının keskin bir şekilde düşmesine yol açmış, kredi şartları bir kez daha ve özellikle gelişmiş ülkelerde önemli oranda bozulmuştur. Zaten sıkışık olan kredi koşulları üzerindeki baskının artması, dünya ekonomisinin geleceği ve gelişmiş ülkelerin riskleri hakkındaki kaygıları daha da artırmıştır. Krizin, Yunanistan dan sonra İtalya, İspanya ve Portekiz e yayılma olasılığı başta Avrupa Merkez Bankası olmak üzere Avrupalı otoritelerin çare arayışlarına yoğunlaşmalarına neden olmuştur. Yunanistan ve İtalya da iktidar değişikliği yaşanırken işbaşına gelen teknokrat hükümetler acı reçeteler uygulamaya ve çıkış yolları aramaya koyulmuşlardır. Avrupa Merkez Bankası yılsonuna doğru aldığı radikal bir kararla politikalarını doğrudan tahvil alımı yerine Euro Bölgesi bankalarına likidite desteği vermeye çevirmiştir. Bu doğrultuda Avrupa Merkez Bankası, Aralık ayında 523 Euro Bölgesi bankasına 489 milyar Euro tutarında uzun vadeli ve düşük faizli kredi kullandırmıştır. Avrupa Merkez Bankası nın Euro yu koruyacağına dair beklentileri haklı çıkaran bu hamlesi 2012 ye girilirken piyasada istikrar ve güvenin yeniden tesisi adına önemli bir adım olmuştur. Görece olumluya dönen piyasa koşullarında ABD den gelen iyi haberler de morallerin kısmen de olsa düzelmesine katkı sağlamıştır. Yılın son çeyreğinde tahminlerden daha iyi bir gelişme kaydeden ABD ekonomisi %2,8 oranında büyümüştür ye ait beklentiler farklılıklar göstermekle birlikte Euro Bölgesi nin 2012 yi ılımlı durgunluk koşullarında geçireceği net olarak görülmektedir. IMF, dünya ekonomisinin görünümüne dair Ocak ayında yayınladığı güncelleme raporunda küresel ekonominin 2012 yılı büyüme tahminini %3,3 olarak revize etmiştir. Aynı dönemde Euro Bölgesi nin ise %0,5 oranında küçüleceği öngörülmektedir. Küresel kriz boyunca dünya ekonomisinin itici güçleri konumundaki gelişmekte olan ekonomilerin, 2012 de genel küresel durumdan etkilenecekleri ve büyüme performanslarının yumuşak bir iniş sergileyeceği öngörülmektedir. Ülkemiz ekonomisi 2010 yılındaki %8,9 luk güçlü büyümeyi takiben 2011 yılı 1. çeyreği itibarıyla tahminlerin üzerinde ve %11,6 oranında büyüme kaydetmiştir. Bu oranla Türkiye dünya ekonomileri arasında en yüksek büyüme performansı gösteren ülkelerden biri olmuştur. Ancak, uluslararası piyasalardan gelen olumsuz sinyaller ve uygulanmaya başlanan yeni sıkılaştırıcı politikaların etkisiyle yılın

9 Sunuş / Kurumsal Yönetim / Risk Yönetimi / Finansal Rapor ve Bağımsız Denetim Raporları 7 özellikle 2. çeyreğinden itibaren ekonomik faaliyette ivme kaybedilmiştir. Bunun sonucunda büyüme oranı 2. çeyrekte %8,8 ve 3. çeyrekte %8,2 olarak kaydedilmiştir. Gözlenen yavaşlamaya karşın, Türkiye ekonomisinin en büyük ticaret ortağı konumundaki Euro Bölgesi nin zorluklarla mücadele ettiği bir süreçte büyüme performansını sürdürebilmiş olması önemli bir başarıdır. Son dönemde ülkemizdeki düzenleyici ortamın son derece yüksek niteliği ve etkinliği elde edilen makroekonomik performansta çok önemli paya sahiptir. Diğer taraftan, 2000 li yılların başında radikal bir yeniden yapılanma sürecinden geçen bankacılık sektörünün güçlü konumu son üç yıldır yaşanmakta olan küresel finansal kriz karşısında Türkiye nin sergilediği dayanıklılıkta çok önemli bir temel taşı olmuştur yılında %8 seviyelerinde büyüdüğü tahmin edilen Türkiye ekonomisinin arz ettiği canlı piyasa ortamı, Türkiye Kalkınma Bankası nın gerek uzun vadeli kaynak aktarmak gerekse danışmanlık ve teknik yardım hizmetleri sunmak suretiyle iş dünyasına desteğini artırmasına olanak sağlamıştır. Kurumsal stratejilerini ödünsüz icra etmeye devam eden Bankamız, 2011 yılında ana iş kollarını oluşturan proje finansmanı, toptan bankacılık, danışmanlık ve teknik yardım hizmetlerinde son derece başarılı çalışmalara imza atmaya devam etmiştir te kurulan Bankamız, Türkiye nin tek kamu sermayeli kalkınma ve yatırım bankasıdır. Türkiye Kalkınma Bankası, gerek bankacılık sektörünün genel yapılanması içinde, gerekse kalkınma ve yatırım bankaları arasında farklı ve ağırlığı artan bir bankacılık alanının temsilcisidir. Ortaklık yapısı itibarıyla kamu bankası kategorisinde yer almasına karşın, Türkiye Kalkınma Bankası, başta sanayi ve turizm sektörleri olmak üzere, özel sektörün yatırım ve girişim potansiyelini her alanda kaynak aktarmak ve hizmetlerini sunmak suretiyle desteklemeyi varlık nedeni saymaktadır. Bankamız, özel sektöre proje bazında orta-uzun vadeli kredi temininden danışmanlık ve teknik yardıma kadar geniş bir yelpazede faaliyet göstermektedir. Bankamız değişimin ve küresel ekonomiye entegrasyonun giderek hız kazandığı 2000 li yıllarda, yetkinlikleri kadar yüksek ihtisas ve bilgi birikimine dayalı iş modeliyle de ülkemiz için sürekli değer üretmeyi başarmıştır. Son yıllarda giriş yaptığımız toptan bankacılık iş kolundaki faaliyetlerimizle Türkiye ekonomisinin belkemiği ve itici gücü olduğuna inandığımız KOBİ ve ticari kesimdeki müşterilerimize desteğimizi ortaya koyarken, ülkemizin geleceği açısından son derece önemli olan yenilenebilir enerji kaynaklarının geliştirilmesine yönelik inisiyatifleri de yoğun olarak desteklemekteyiz. Türkiye de yakın ve orta gelecekte sürdürülebilir makroekonomik büyümenin KOBİ segmentinde yaşanacağını öngörüyoruz. Bu kapsamda geliştirmekte olduğumuz kapasitemiz ve güçlü kaynak yapımızla KOBİ lerin finansal ihtiyaçlarını apeks bankacılığı uygulaması ile en uygun bir şekilde çözen bir hizmet sağlayıcı olarak hızla büyümeye odaklıyız. Küresel finansal krizle birlikte, sürdürülebilir büyüme için kalkınma ve yatırım bankacılığına her zamankinden daha fazla ihtiyaç duyulduğu bir konjonktüre girmiş bulunuyoruz. Bu olgu özellikle tasarruf meylinin ve sermaye birikiminin görece düşük olduğu gelişmekte olan ekonomiler için bir kat daha fazla önem taşımaktadır. Ülkemiz son dönemde imalat sanayi yanında başta yenilenebilir enerji olmak üzere, enerji verimliliği, sağlık ve eğitim gibi kilit sektörlerde büyük miktarlı yatırımlar gerçekleştirmektedir. Türkiye ekonomisinin kaydetmekte olduğu güçlü büyümeye paralel olarak bu ve benzeri alanlardaki yatırım talebinin daha da artacağını düşünüyoruz. Bu kapsamda, uzun vadeli kaynağa ihtiyaç duyulmasının yanı sıra kalkınma bankacılığının başta proje değerlendirme ve yönetimi olmak üzere farklı konularda sunduğu bilgi ve deneyime dayalı hizmet ve çözümleri kilit öneme sahiptir sürprizler ve zorlukların birlikte yaşanacağı bir yıl olmaya adaydır. Küresel ekonomiye dair görünüm net değildir. Umutlar ve kaygıların bir arada piyasalara egemen olduğu bu süreçte yeniden sürdürülebilir dengeye ulaşmaya yönelik arayışlar devam etmektedir. Bankamız, güçlü ürün ve hizmet yapılanmasının yanı sıra sahip olduğu insan kaynağı ve en önemli rekabet eşiğini oluşturan uzun vadeli kaynaklara erişim gücüyle, piyasa koşulları her ne olursa olsun reel ekonomiye desteğini geliştirerek sürdürecektir. Bankamız çalışanlarımızın özverili mesaileri, sermayedarımız Hazine Müsteşarlığı nın nitelikli desteği, yerli ve yabancı iş ortaklarımızın teveccühü ve müşterilerimizin güveni ile 2012 de de rekabetin önünde yer almaya ve tüm paydaşlarımız için değer ifade eden sonuçlar kaydetmeye devam edecektir. Türkiye Kalkınma Bankası nın sürdürülebilir performansına katkıda bulunan herkese şahsım ve Yönetim Kurulumuz adına teşekkür ederim. Ahmet Yaman Yönetim Kurulu Başkanı (V.)

10 8 Sunuş / Kurumsal Yönetim / Risk Yönetimi / Finansal Rapor ve Bağımsız Denetim Raporları Genel Müdür ün Mesajı Bankamız, 2011 yılında üçüncü yılını geride bırakan küresel finansal kriz koşullarında yatırımcılara desteğini kararlı bir biçimde devam ettirmiştir. Değerli paydaşlarımız, Türkiye nin kamu sermayeli tek kalkınma bankası olan Türkiye Kalkınma Bankası, 36 yılı aşkın sürede inşa ettiği kalkınma bankacılığı tecrübesi ile Türkiye nin sürdürülebilir kalkınmasının ve büyümesinin finansmanına artan oranda katkıda bulunmaktadır. Türkiye Kalkınma Bankası nın kuruluş misyonu gereği temel görevi ekonomik gelişmeye destek olmak, diğer bir ifadeyle değer üreten girişimlere kaynak aktarmak ve gelişmeleri sürecinde çok yönlü hizmet sunmaktır. Kullandırdığımız uzun vadeli kaynaklar farklı sektörlerden çok sayıda işletmenin üretmesine, istihdam sağlamasına, ihracat yapmasına ve dolayısıyla değer yaratmak suretiyle sermaye biriktirmesine olanak sunmaktadır. Bu süreç aynı zamanda ülkemizin sürdürülebilir kalkınmasına da katkıda bulunmaktadır. Gururla ifade etmek isterim ki faaliyete geçtiğimiz 1975 yılından bugüne, turizm başta olmak üzere çok sayıda sektörün gelişmesine kaynak sağlamış, öncü ve örnek çalışmalara imza atmış bulunuyoruz. Geride bıraktığımız süre zarfında Bankamız, her dönemin ihtiyaçlarına göre organize olabilmiş, ülkemizde faaliyet gösteren ticari bankaların risk almaktan kaçındığı zor görevleri bölge ve sektör ayırımı gözetmeksizin üstlenerek başarıyla yerine getirmiştir. Türkiye Kalkınma Bankası nın gerçekleştirdiği çalışmalara göz attığımızda çok sayıda başarı öyküsüne rastlıyoruz. Bugün küresel rekabette ön sıralarda yer alan turizm sektörünün ileri seviyeye ulaşmasında Bankamızın katkısı ve desteği kilit değerde olmuştur. Bankamız, benzer önderlikleri eğitim, sağlık ve imalat sanayinde yerine getirmeye devam etmektedir. Son yıllarda ajandamızda büyük önem kazanmış bulunan bir diğer sektör yenilenebilir enerjidir. Küresel kriz koşullarında müşterilerimize desteğimiz artarak devam etmektedir. Bankamız, 2011 yılında üçüncü yılını geride bırakan küresel finansal kriz koşullarında yatırımcılara desteğini kararlı bir biçimde devam ettirmiştir. Global kriz sürecinde, büyüme stratejimizden ödün vermeden yolumuza devam etmiş, finansman politikamızda herhangi bir değişiklik yapmadan tüm sektörleri desteklemeyi sürdürmüş bulunuyoruz. Aşağıda kısaca özetleyeceğim performans gelişmemiz, kaynak aktarmak suretiyle ekonomiye sunduğumuz desteği işaret etmektedir. Diğer taraftan, Bankamız, uluslararası camianın ülkemizde tercih ettiği iş ortağı konumunu daha da güçlendirmiş ve uzun vadeli kaynak yapısının rekabetçi özelliklerini daha da geliştirmiştir. Türkiye Kalkınma Bankası 2011 yılında başarı grafiğini yükseltmeye devam etmiştir. Bankamız 2011 yılında bilançosunu büyütmekle kalmamış, müşterilerine aktardığı toplam kaynağı ve paydaşları için ürettiği katma değeri de önemli oranda artırmıştır. Verimli büyümeye odaklanmış stratejimiz, güçlü mali ve operasyonel sonuçlar kaydetmemizi olanaklı kılmaktadır.

11 Sunuş / Kurumsal Yönetim / Risk Yönetimi / Finansal Rapor ve Bağımsız Denetim Raporları 9 Toplam aktiflerimiz 2011 yılında %75 büyüyerek milyon TL ye ulaşmıştır. Dolar bazında aktiflerimiz ilk kez 1,5 milyar ABD doları eşiğine gelmiş bulunmaktadır yılları arasında sağladığımız yıllık ortalama %37,5 lik büyüme ile Türkiye Kalkınma Bankası, sektörün ve kalkınma bankaları grubunun ortalamasının üzerinde büyüme kaydetmiştir. Türkiye Kalkınma Bankası, temelinde kredi hacmindeki genişleme ve para piyasalarından sağlanan fonlardaki artışa dayanan hızlı bir aktif büyümesi gerçekleştirerek kalkınma yatırım bankaları grubu içindeki payını 2011 yılında %6,7 ye çıkarmış bulunmaktadır. Kredi hacmimiz 2011 yılında, 2010 a göre %57,8 lik artış ile milyon TL olarak kaydedilmiştir. Bankamızın özel sektör müteşebbisinin sabit yatırımlarına sağladığı kaynağın toplam tutarı ise 1,5 milyar dolara ulaşmıştır. Kredilerimizin aktiflerimize oranı 2011 yılsonu itibarıyla %66,5 seviyesinde gerçekleşerek sektör ve grup ortalamasının üzerindeki seyrini sürdürmüştür. Bankamızın aktif kârlılığı sektöre paralel bir seyirle 2011 yılında azalış göstermiştir. Aktif büyüklüğümüzdeki artışla birlikte, kredi ve menkul kıymetlerden elde ettiğimiz faiz geliri artmış ve net faiz marjımız yükselmiştir. Net faiz ve komisyon gelirlerimiz cari yılda 97,5 milyon TL gibi önemli bir seviyeye yükselmiştir. Buna karşın, yıllar boyu sektörün üzerinde seyreden işletme giderleri, 2010 yılına ait genel kredi karşılıklarının bu yıl giderleştirilmesi, kurlardaki artışa bağlı olarak geçen yıllardaki kambiyo kârının oluşmaması ve gecikmiş alacak tahsilatlarına dayalı diğer gelirlerin cari yılda düşmesi kâr seviyemizi olumsuz etkileyen unsurlar olmuştur. Tüm olumsuz piyasa koşullarına rağmen Bankamız, 2011 yılı faaliyetleri sonucunda 32,2 milyon TL faaliyet kârı elde etmiş, net kârı ise 2010 yılı seviyesinin üstünde ve 23,8 milyon TL olarak gerçekleşmiştir yılında net kârda kaydettiğimiz artış %13 mertebesinde olup, sektör ortalamasının üzerindedir. Türkiye Kalkınma Bankası 2011 yılında özkaynaklarını korumayı ve geliştirmeyi de sürdürmüştür. Özkaynaklarımız 529 milyon TL ye yükselirken, sermaye yeterlilik oranımız sektör ve grup ortalamasının üzerindeki seviyesini koruyarak %58,3 olarak gerçekleşmiştir. Bankamız son dönemde stratejik tercihini müşteri odaklı bir yaklaşımdan ve piyasa rekabetinde hizmet sunmaktan yana kullanmıştır li yıllarda belirli sektör ve bölgeleri sübvanse amaçlı teşvikli kredilerin Türkiye Kalkınma Bankası faaliyetleri içerisindeki payı %6 seviyesine kadar gerilemiştir. Bankamız bu süreçte yapısal bir değişikliğe gitmiş, müşteri odaklı, piyasanın ihtiyaçlarına uyumlu ürün ve hizmetlerle donanımlı, gelişime ve değişime değer veren, gelişmelerin önünde giderek değişikliklere uyum sağlayan banka konumunu güçlendirmiştir. Türkiye Kalkınma Bankası 2012 ye girerken yeniden yapılanma ve değişim sürecini önemli ölçüde tamamlamış bulunmaktadır. Yurt dışı finansal kuruluşlar ile geliştirdiğimiz güçlü ilişkiler reel sektöre verdiğimiz destekte büyük rol oynamaktadır. Kredilendirme çalışmalarımızla reel sektöre verdiğimiz güçlü desteğin arkasında, uluslararası finansal kuruluşlarla geliştirdiğimiz olumlu ilişkiler ve ekonomi yönetiminin desteği neticesinde elde edilen, uygun koşullu uzun vadeli kaynakların önemli bir yeri bulunmaktadır yılında da başta Dünya Bankası olmak üzere, Avrupa Yatırım Bankası, İslam Kalkınma Bankası, Avrupa Konseyi Kalkınma Bankası gibi kurumlarla imzalamış olduğumuz farklı uzun vadeli kredi paketleri kapsamındaki işbirliğimizi yoğun olarak sürdürmüş bulunuyoruz yılında Bankamız, bir seferde sağladığı en yüksek tutarlı krediyi temin etme başarısı göstermiştir. Dünya Bankası ile yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği projeleri kapsamında kullanmakta olduğumuz kaynaklara ilave olarak 300 milyon ABD doları tutarındaki ek kaynak ile ilgili çalışmalar sonuçlandırılmış ve buna ilişkin anlaşma 5 Aralık 2011 tarihinde imzalanmıştır. Sadece bu limitin vadesi boyunca ikincil kullandırımları ve özkaynak katılımları ile 1 milyar ABD dolarını aşan seviyede yatırım ülkemize kazandırılacaktır. Alt yapı sınıfında tanımlanan enerji sektörü bu açıdan misyonumuza uygun ve bizim için son derece önemlidir. Son beş yıllık dönem incelendiğinde, enerji sektörüne artan miktarda odaklanmaya yönelik stratejik tercihimizin bir sonucu olarak, Türkiye Kalkınma Bankası kredi portföyünde enerji sektörünün istikrarlı bir yükseliş içinde olduğu açıkça görülmektedir yılı sonunda kredilerimiz içinde enerji sektörünün payı %2 lerde seyrederken, 2011 yılı sonunda %50 yi geçmiş bulunmaktadır. Geçen süre zarfında Bankamız, ülke önceliklerine paralel olarak yenilenebilir enerji yatırımlarının desteklenmesine önem vermiş; hemen hemen tüm yenilenebilir enerji türlerinde ve enerji verimliliği alanında kaynak aktardığımız projelerle Türkiye ye 24 yeni elektrik üretimi yapan tesis kazandırılmıştır.

12 10 Sunuş / Kurumsal Yönetim / Risk Yönetimi / Finansal Rapor ve Bağımsız Denetim Raporları Genel Müdür ün Mesajı Bankamızca enerji yatırımları ile ilgili olarak bugüne kadar toplam 132 adet proje değerlendirilmiş, 85 adet projeye, kurulu kapasitesi yaklaşık MW olan milyon TL kredi tahsisi yapılmıştır. Türkiye Kalkınma Bankası, jeotermal enerjiye kredi veren ilk bankalar arasındadır. Bu alanda yürüttüğümüz çalışmalar kapsamında İstanbul ve Kayseri illerimizde çöp gazından elektrik üreten iki tesis kredilendirilmiştir. Enerji verimliliği sektöründe ise demir-çelik, çimento ve kojenerasyon alanlarında enerji verimliliği yatırımlarına kredi kullandırımına başlanmıştır. Türkiye Kalkınma Bankası, sanayi ve hizmet sektörüne dönük plasman tecrübesine enerji ve enerji verimliliğini de katarak ihtisaslaşma adına çok değerli bir aşamaya ulaşmıştır. İthal doğalgazla elektrik üretiminin ağırlığını koruduğu ülkemiz enerji piyasasında yerel kaynakların payının artırılarak yurt dışına döviz çıkışının azalmasında katkımızı artırmaya kararlıyız ve bunu gerçekleştirebilmek için gerekli kapasite, kaynak ve yetkinliğe sahibiz. Toptan bankacılık ile yurdun dört bir yanında KOBİ leri destekliyoruz. Bankamızın uygulamaya koyduğu finansal araçlardan birisi de, uzun vadeli ucuz dış kaynakların aracı bankaların dağıtım kanalları kullanılarak çok sayıda küçük yatırımcıya ulaştırılması olarak tanımlanabilecek toptan bankacılık (apeks) faaliyetlerimizdir. Türkiye Kalkınma Bankası, toptan bankacılık uygulamaları ile küçük ölçekli şirketlere ticari bankalarla işbirliği yaparak ulaşma imkanı kazanmıştır. Yeni bir uygulama olmasına rağmen esas faaliyetlerimize katılması hedeflenen toptan bankacılık plasmanlarının payı kısa sürede gelişme kaydederek %10 a ulaşmıştır. Toptan bankacılık çalışmalarımız kapsamında 3 uygulama tamamlanmıştır ve 4 proje yürütülmektedir. 230 milyon ABD doları taahhüt limitine ulaşılan bu alandaki projelerin önemli bir bölümünde kredilerin %25 inin kalkınmada öncelikli yörelere kullandırılma şartı bulunmaktadır yılında Dünya Bankası ve Avrupa Konseyi Kalkınma Bankasından sağladığımız uzun vadeli kaynaklar bu anlamdaki gücümüzü daha da artırmıştır. Bu özelliğimiz finansman gücümüzü gerek vade gerekse maliyet eksenlerinde de rekabetçi kılmaktadır ve kalkınma bankacılığı misyonunun sürdürülebilmesi açısından son derece değerlidir. İVCİ ile girişim sermayesi fonlarını destekliyoruz. Bankamız, alanında bölgesinin en büyüğü olan Avrupa Yatırım Fonu öncülüğünde kurulan 160 milyon Euro tutarlı İVCİ (İstanbul Girişim Sermayesi İnisiyatifi) fonunun da kurucu ortağıdır. Bu fon ile ülkemizde faaliyet gösteren girişim sermayesi fonları desteklenmektedir. Katma değeri güçlü danışmanlık ve teknik yardım çalışmalarımız tüm hızıyla devam ediyor. Türkiye Kalkınma Bankası, yıllar içinde pekiştirdiği sektör bilgisini ve kalkınma tecrübesini danışmanlık ve teknik yardım kanallarından yurt içinde ve yakın coğrafyamızda sunmaktadır. Yurt içinde finansman kuruluşları, kamu kuruluşları, meslek örgütleri, üniversiteler ve kalkınma ajanslarına eğitim ve danışmanlık hizmetleri sunan Bankamız yakın coğrafyamızda Azerbaycan, Bosna- Hersek, KKTC ve Suriye de faaliyet göstermektedir yılında 11 kalkınma ajansı ile yakın bir işbirliği içinde çalışmış bulunuyoruz. Türkiye Kalkınma Bankası, sanayi ve hizmet sektörüne dönük plasman tecrübesine enerji ve enerji verimliliğini de katarak ihtisaslaşma adına çok değerli bir aşamaya ulaşmıştır.

13 Sunuş / Kurumsal Yönetim / Risk Yönetimi / Finansal Rapor ve Bağımsız Denetim Raporları yılında da aynı kararlılıkla kaynaklarımızı, reel sektör yatırımcılarının, rekabet gücü yüksek, cari açığı azaltan, yüksek katma değer üreten ve istihdama katkı sağlayan projelerinin finansmanına yönelik kullandırmaya hazırlanıyoruz. Avrupa Birliği tarafından başlatılmış bir proje olan Küçük Girişimci Kredi Programı (SELP-II) başarılı bir performans sergilemiş olup proje süresi sonuna yaklaşılmıştır. Projenin Bankamız yönetiminde bir fona dönüştürülerek sürdürülebilirliğinin sağlanması planlanmaktadır. Bankamızın ürün ve hizmetlerine olan ihtiyaç artmaktadır. Son dönemde bankacılık sektöründe görülen önemli bir gelişme, uzun vadeli kaynağa ve kalkınma bankacılığı ürünlerine duyulan ihtiyacın ve bu yöndeki talebin artmasıdır. Düşük enflasyon, ekonominin tüm katılımcıları için rekabetin ve ekonomik sürdürülebilirliğin şartlarını değiştirmiştir. Uzun vadeli düşünmek ve planlı gelişme kavramları piyasaya egemen olmuş; yatırımlarda risk yönetimi ve ekonomik rasyonellik çok büyük önem kazanmıştır. Türkiye Kalkınma Bankası, gelişen ve büyüyen Türkiye ekonomisinin farklı sektörlerinden projelere kaynak aktarmanın yanında, fizibilite aşamasından başlayarak proje döngüsü boyunca danışmanlık görevi üstlenmekte, bilgi birikimini ve yetkinliklerini paylaşmaktadır. Önümüzdeki dönemde... Önümüzdeki yıllarda, Türkiye Kalkınma Bankası gibi güçlü hizmet sağlayıcılarına çok daha fazla ihtiyaç duyulacaktır. Nitekim, global ekonomik koşulların zorlaştığı, finansa erişimin güçleştiği bu günkü ortamlarda kalkınma bankacılığı etkisini artırmaktadır. 61 ülkenin 90 yerel kalkınma bankasının verilerine istinaden Dünya Bankası nca hazırlanan 2012 Şubat tarihli bir raporda; kriz yıllarında çalışma kapsamındaki bölgede kalkınma bankaları aktiflerini %36 artırırken, diğer bankaların %10 artış gösterdiği, döneminde ise kredi hacimlerinin genel trendlerin üzerinde arttığı tespiti yer almaktadır. Gelişme ve büyüme daha çok kaynak, bilgi birikimi ve deneyim gerektirmektedir. Bankamız Türkiye ekonomisine artan oranda kaynak aktarmaya ve ekonomik gelişmeyi desteklemeye kesintisiz olarak devam edecektir. Önümüzdeki dönemde; yabancı para ülke kredi notumuzda olumlu gelişmeler olması durumunda yatırım bankacılığı için çok daha uygun bir ortam gelişecektir. Bu kapsamda, sendikasyon ve tahvil ihraçları yoluyla kaynak elde etme 2012 yılında gündemimizde yer alacaktır. Yatırımlarda başvurulan diğer etkin araçlar arasında yer alan girişim sermayeciliği ve kamu özel işbirliği projelerine finansman sağlama konuları yakından izlenmektedir yılında da aynı kararlılıkla kaynaklarımızı, reel sektör yatırımcılarının, rekabet gücü yüksek, cari açığı azaltan, yüksek katma değer üreten ve istihdama katkı sağlayan projelerinin finansmanına yönelik kullandırmaya hazırlanıyoruz. Doğru iş stratejilerimiz, misyonumuz Türkiye Kalkınma Bankası nı 2012 ve sonrasında büyümeye odaklı konumlandırmıştır. Profesyonel yönetim ekibimiz ve çalışanlarımız işlerini tutkuyla icra ettiği sürece kurumsal hedeflerimizi gerçekleştirmek ve Türkiye için artan oranda değer üretmek mümkün olacaktır. Müşterilerimize sürekli destekleri için şükranlarımı sunarken, değerli kılavuzlukları için Yönetim Kurulumuza ve özverili mesaileri için tüm ekibimize teşekkür ederim. Metin PEHLİVAN Genel Müdür (V.)

14 12 Sunuş / Kurumsal Yönetim / Risk Yönetimi / Finansal Rapor ve Bağımsız Denetim Raporları Kalkınma bankaları, diğer finansal kuruluşların kâr ve risk algılamalarına bağlı olarak öncelikli faaliyet göstermediği, fakat ülke için stratejik önemi olan sektörler veya bölgelerdeki yatırımlara ve zorluklar arz eden projelere finansman sağlamada öncü roller üstlenirler. Bu rol, yatırımcılara teknik destek, danışmanlık, eğitim imkanları sağlanarak daha da zenginleştirilir. Bu yönüyle kalkınma bankaları ticari bankalara yol açan, yol gösteren kuruluşlar niteliğini taşımaktadır.

15 Sunuş / Kurumsal Yönetim / Risk Yönetimi / Finansal Rapor ve Bağımsız Denetim Raporları 13

16 14 Sunuş / Kurumsal Yönetim / Risk Yönetimi / Finansal Rapor ve Bağımsız Denetim Raporları Özet Finansal Bilgiler, Sermaye ve Ortaklık Yapısı Başlıca Göstergeler (milyon TL) Değişim (Değer) Değişim (%) Toplam Aktifler 1.597, , ,6 74,9 Krediler 1.178, ,2 681,0 57,8 Yabancı Kaynaklar 1.083, , ,4 109,0 Özkaynaklar 513,7 528,9 15,2 3,0 Toplam Gelirler 110,2 157,1 46,9 42,5 Toplam Giderler 81,7 124,9 43,2 52,9 Vergi Karşılığı 7,4 8,4 1,0 13,5 Net Dönem Kârı 21,1 23,8 2,7 12,8 Türkiye Kalkınma Bankası nın özel sektör müteşebbisinin sabit yatırımlarının kullanımına sağladığı kaynağın toplam tutarı 1,5 milyar dolara ulaşmıştır. Başlıca Rasyolar (%) Krediler/Toplam Aktifler 73,8 66,5 Özkaynaklar/Toplam Aktifler 32,2 18,9 Özkaynak Kârlılığı 4,1 4,5 Aktif Kârlılığı 1,3 0,9 Sermaye Yeterliliği Rasyosu 75,2 58,3 Sermaye ve Ortaklık Yapısı Ortaklar Sermaye tutarı Payı (%) Hazine Müsteşarlığı ,32 99,08 Diğer * ,68 0,92 Toplam ,00 100,00 Banka Yönetim Kurulu Başkanı ve üyelerinin, Denetim Kurulu üyelerinin, Genel Müdür yardımcılarının Banka sermayesinde hissedarlığı yoktur. * Tüm gerçek ve tüzel kişileri kapsamakta ve bu ortaklıklara ait hisse senetleri İstanbul Menkul Kıymetler Borsası nda işlem görmekte olduğundan ortak sayısı bilinmemektedir yılsonu itibarıyla toplam aktiflerin bir önceki yıla göre büyüme oranı Türkiye Kalkınma Bankası, 2011 yılında güçlü bir performans sergilemiştir. Toplam aktiflerini %75 oranında büyüten Banka, kredilerini sektör ve grup ortalamasının oldukça üstünde ve %57,8 oranında artırmıştır yılsonu itibarıyla kredilerin toplam aktifler içindeki payı %75 %66,5

17 Sunuş / Kurumsal Yönetim / Risk Yönetimi / Finansal Rapor ve Bağımsız Denetim Raporları 15 Toplam Aktifler (milyon TL) Özkaynaklar (milyon TL) Net Dönem Kârı (milyon TL) , , , , , ,1 Aktif Yapısı (%) Likit Değerler %29 Krediler %67 Vadeye Kadar Elde Tutulacak Yatırımlar %1 Diğer %3 Pasif Yapısı (%) Özkaynaklar %19 Alınan Krediler %59 Fonlar %2 Para Piyasalarına Borçlar %18 Diğer %2 %37,5 Türkiye Kalkınma Bankası yılları arasında yıllık ortalama %37,5 lik büyüme ile, sektörün ve kalkınma bankaları grubunun ortalamasının üzerinde büyüme kaydetmiştir. Reel sektöre kredi mekanizması ile verilen desteğin arkasında, yurt dışındaki finansal kuruluşlarla geliştirilen olumlu ilişkiler neticesinde elde edilen, uygun koşullu uzun vadeli kaynakların önemli yeri bulunmaktadır yılında alınan kredi ve para piyasalarından sağlanan fonlarda artış oranı % yılında kredi ve para piyasalarından sağlanan fonlarda bankacılık sektörü genelinde %47, kalkınma ve yatırım bankaları grubunda %49 artış görülürken, Türkiye Kalkınma Bankası nca alınan krediler %111 oranında artmıştır. Bu kapsamda bir yıl içerisinde 500 milyon ABD doları dış kaynak alımı için sözleşme imzalanmıştır.

18 16 Sunuş / Kurumsal Yönetim / Risk Yönetimi / Finansal Rapor ve Bağımsız Denetim Raporları Türkiye nin tek kamu sermayeli kalkınma bankası olan Türkiye Kalkınma Bankası, 1975 yılında kurulmuştur. Banka 36 yılı aşan uzun vadeli kaynaklara dayalı kalkınma bankacılığı tecrübesi ile ülke kalkınmasının finansmanına katkıda bulunmaya devam etmektedir. Bu görevi yerine getirirken, yıllar itibarıyla her dönemin ihtiyaçlarına göre organize olmuş, finansal kuruluşların kaçındığı zor görevleri müteşebbis ve bölge ayrımı gözetmeksizin üstlenmiştir.

19 Sunuş / Kurumsal Yönetim / Risk Yönetimi / Finansal Rapor ve Bağımsız Denetim Raporları 17

20 18 Sunuş / Kurumsal Yönetim / Risk Yönetimi / Finansal Rapor ve Bağımsız Denetim Raporları 2011 Yılında Dünya ve Türkiye Ekonomisi Global ekonomik görünüm 2011 yılında yeniden belirsizlik arz etmeye başlamıştır. Küresel ekonomik krizin ardından uygulamaya konulan mali ve parasal önlemlerin sonucunda 2009 yılının ikinci yarısından itibaren normalleşmeye başlayan dünya ekonomisi, 2010 yılında hızlı bir toparlanma eğilimine girmiştir yılının ikinci çeyreğinde ise başta Euro bölgesinde yaşanan kamu borcu krizi olmak üzere bir dizi gelişme sonucunda küresel görünüm yeniden bozulmuş ve piyasalara belirsizlik hakim olmuştur. Yılın ilk çeyreğinde Japonya da yaşanan büyük deprem ve tsunami felaketinin yarattığı arz yönlü problemler başta olmak üzere, dünyanın çeşitli bölgelerinde 2011 yılında görülen doğal afetlerin ve iklim değişikliğinin sonuçları da küresel ekonomik büyümeyi olumsuz yönde etkilemiştir. Euro bölgesinde Yunanistan ve Portekiz gibi yüksek borçluluk seviyesine sahip ülkelerde baş gösteren borç krizinin zaman içinde merkez ülkelerle birlikte bankacılık sektörüne de sirayet etme olasılığı ortaya çıkmıştır. Bu durumun ABD ve diğer gelişmiş ülkelerdeki iktisadi faaliyet hacminde ve istihdamda gözlemlenen zayıf toparlanma eğilimi ile birleşmesi ise gelişmiş ülkelerin büyüme oranlarının kaçınılmaz olarak gerilemesine yol açmıştır. Kriz sonrası dönemde küresel toparlanmanın itici gücü olan gelişmekte olan ülkeler ise her ne kadar daha güçlü ekonomik temellere sahip olsalar da gelişmiş ülkelerden kaynaklanan bu belirsizlik ortamında küresel ekonomik faaliyetin yavaşlamasından etkilenerek önceki yıla göre daha düşük büyüme rakamları kaydetmişlerdir. IMF World Economic Outlook Eylül 2011 ve Ocak 2012 revize edilmiş raporunda; kriz sonrası toparlanmanın yaşandığı 2010 yılında bir önceki yıla göre %5,2 oranında büyüyen dünya ekonomisinin, 2011 yılında ekonomik koşulların etkisiyle yaklaşık %3,8 oranında büyüdüğü tahmin edilmektedir. Bu oranlar IMF tarafından gelişmiş ülkeler için %1,6 ve gelişmekte olan ülkeler için ise %6,2 olarak belirtilmektedir yılında ise dünya ekonomisinin %3,3 oranında büyümesi beklenmektedir. Euro bölgesi borç stoku problemleri 2011 yılında Euro bölgesinde; Yunanistan başta olmak üzere Portekiz ve İrlanda gibi ekonomilerde patlak veren bütçe açığı ve kamu borcu problemleri, alınan tüm önlemlere rağmen özellikle yılın ikinci çeyreğinden itibaren çok daha şiddetli bir şekilde hissedilmeye başlanmıştır. Borç krizinin çözümüne yönelik mali ve idari anlamda gerekli güçlü iradenin gösterilememesi neticesinde ağırlaşan problemler, yıl içerisinde İtalya ve İspanya gibi daha büyük ekonomileri de etkilemeye başlamış, siyasi anlamda iktidar değişikliklerine yol açmıştır. Bu süreçte bankacılık sisteminin dayanıklılığı ile ilgili olarak ortaya çıkan şüpheler de belirsizlik ortamını daha da arttırmıştır. Euro bölgesindeki sorunların yoğunlaşması üzerine çözüme yönelik olarak AB Liderler Zirvelerinde ekonomik koordinasyonun artırılması, güven ortamının tekrar tesis edilmesi ve Euro bölgesinin bütünlüğünün korunması konusundaki kararlılık vurgulanmış ve Avrupa Finansal İstikrar Fonu (EFSF) nun gücünün artırılması yönünde kararlar alınmıştır. IMF World Economic Outlook Ocak 2012 revize raporunda, 2011 için %1,6 olan Euro bölgesi büyüme rakamı, 2012 yılı için eksi %0,5 olarak tahmin edilmiştir. Euro bölgesinde baş gösteren kamu borcu krizi, farklı kanallardan ABD yi ve gelişmekte olan ekonomileri olumsuz etkilemiş; dünya ekonomisinin geleceğine dair kaygılar 2011 yılında güçlenmiştir.

21 Sunuş / Kurumsal Yönetim / Risk Yönetimi / Finansal Rapor ve Bağımsız Denetim Raporları 19 Japon ekonomisi deprem ve tsunami felaketinden önemli oranda etkilenmiştir. IMF raporuna göre, 2009 yılında küresel krizin etkisiyle %6,3 oranında daralan Japonya ekonomisi, alınan önlemlerle 2010 yılında %4,4 lük bir büyüme yakalamıştır yılı Mart ayında yaşanan depremin büyüme rakamını eksi %0,9 a indirdiği, deprem sonrası yeniden inşa çalışmalarının 2012 yılında büyüme oranını %1,7 ye çıkaracağı tahmin edilmektedir. ABD nin büyüme hızında yavaşlama IMF ye göre 2009 yılında %3,5 küçülen ve 2010 yılında %3 büyüyen ABD ekonomisi, dünya ekonomisindeki gelişmelerden etkilenerek 2011 yılında %1,8 lik bir büyüme oranını ancak yakalayabilmiştir. ABD ekonomisi için 2012 yılı büyüme beklentisi %1,8 olarak belirlenmiştir. Gelişmekte olan ekonomiler küresel ekonomideki daralmadan etkilenmektedir. Alt yapının daha güçlü olduğu gelişmekte olan ülke ekonomileri 2011 yılında küresel ekonomide yaşanan daralma ve belirsizlik ortamından olumsuz yönde etkilenmişlerdir. Küresel risk iştahındaki azalmaya bağlı olarak uluslararası sermaye akımlarındaki azalma ve dalgalanma bu ekonomiler üzerinde baskı oluşturmuştur. Ancak, güçlü ekonomik temelleri ve canlı iç talep sayesinde bu ülkeler görece güçlü bir ekonomik performans sergilemişlerdir. IMF raporuna göre, 2009 yılında %9,2 büyüyen Çin ekonomisi, 2010 da %10,4 büyüdükten sonra 2011 de %9,2 ye gerilemiştir. Çin ekonomisi için 2012 büyüme beklentisi %8,2 dir. İstikrarsızlıkla mücadeleyi öngören para politikası uygulamaları Gelişmiş ülke ekonomilerindeki para politikası uygulamaları, yılın ilk yarısında normalleşme eğilimi gösterirken, küresel büyüme görünümünün yeniden olumsuza dönmesi üzerine yılın ikinci yarısında tekrar gevşetilmeye başlanmıştır. Pek çok gelişmiş ekonomide otoriteler politika faizlerini uzun bir müddet bulundukları düşük seviyede tutacaklarını açıklamışlardır. Gelişmekte olan ülkeler ise, para politikalarını küresel belirsizlik ortamında sermaye girişlerinde yaşanan dalgalanmaları ve kurlardaki istikrarsızlıkları bertaraf edecek biçimde uygulamaya yönelmişlerdir. Rusya ve Belarus gibi bir kısım gelişmekte olan ülkede politika faizleri yılın ilk aylarında artırılmaya başlanırken; Türkiye nin de aralarında bulunduğu diğer bir grup gelişmekte olan ülkede makro risklerden korunmak adına zorunlu karşılıklar gibi faiz dışı diğer enstrümanlara başvurulmuştur. Global mal ve hizmet ticaretinde yavaşlama Dünya mal ve hizmet ticaret hacminde 2010 yılındaki toparlanma süreci ile birlikte yaklaşık %12,7 lik bir artış yaşanmışken; 2011 yılında yaşanan durgunluğun etkisiyle artış oranı %6,9 a gerilemiştir yılı için %3,8 oranında bir artış öngörülmektedir. Enflasyon hız kesmeye başlamıştır yılının başlarında, normalleşmeye başlayan ekonomik ortamın ve artan emtia fiyatlarının etkisiyle enflasyon oranlarında görülen artışlar, küresel büyümenin yavaşlama emareleri göstermesi ve emtia fiyatlarındaki geri çekilme sonucunda yılsonuna doğru hız kesmeye başlamıştır. Gelişmiş ekonomilerde 2011 yılında tüketici fiyatlarının yaklaşık %2,7 oranında arttığı tahmin edilirken; 2012 yılında ise küresel büyüme görünümüne paralel olarak enflasyonun, %1,6 gibi bir değer alması beklenmektedir. Diğer yandan iç talebin göreli olarak daha canlı olduğu gelişmekte olan ülkelerde ise döviz kurlarında yaşanan hareketliliğin de etkisiyle 2011 yılında %7,2 gibi bir seviyede gerçekleşen tüketici fiyatlarındaki artışın, 2012 yılında %6,2 seviyesine inmesi beklenmektedir. İşsizlik bir süre daha önemli bir sorun olmayı sürdürecektir. Mevcut koşullarda önemli bir problem oluşturan işsizlik oranlarının pek çok gelişmiş ekonomide yüksek seviyelerini koruyacağı beklenmektedir. Euro bölgesinde 2011 yılı sonunda %9,9 civarında beklenen işsizliğin, 2012 yılında yine aynı mertebelerde olacağı tahmin edilmektedir. Daha esnek bir işgücü piyasasına sahip ABD de ise 2011 yılı sonunda %9,6 seviyesinde öngörülen işsizlik oranının, 2012 yılı için %9,1 civarında gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Global GSYH Büyümesi (%; çeyrekten çeyreğe; yıllık bazda) Yükselen ve gelişmekte olan ekonomiler Dünya Gelişmiş ekonomiler Kaynak: İMF tahminleri

22 20 Sunuş / Kurumsal Yönetim / Risk Yönetimi / Finansal Rapor ve Bağımsız Denetim Raporları 2011 Yılında Dünya ve Türkiye Ekonomisi 2011 yılının 2. çeyreğinden itibaren iktisadi faaliyet ivme kaybetmiştir. Türkiye ekonomisi 2010 yılındaki %8,9 luk güçlü büyümeyi takiben 2011 yılı 1. çeyreği itibarıyla piyasa beklentilerinin üzerinde ve %11,6 oranında büyüme kaydetmiştir. Bu sonuçla ülkemiz dünya ekonomileri arasında en yüksek büyüme performansı gösteren ekonomilerden biri olurken, yılın 2. çeyreğinden itibaren iktisadi faaliyette ivme kaybedilmiş, büyüme oranı 2. çeyrekte %8,8; 3. çeyrekte ise %8,2 olarak gerçekleşmiştir. GSYH deki talep yönünden canlanma, özel tüketim ve sabit sermaye yatırımlarındaki artışlardan kaynaklanmıştır. İthalattaki artışın, ihracattaki artıştan fazla olması nedeniyle net mal ve hizmet ihracatının büyümeye negatif etkisi ise devam etmiştir. Yılın 3. çeyreği itibarıyla imalat sanayi %8,4, hizmetler %9,8 ve tarım %4,5 oranında büyüme göstermiştir. Sanayi üretimi, ekonomik canlanma yılı olarak kabul edilen 2010 yılında %16,9 oranında artış kaydetmiş; 2011 yılında ise özellikle yılın son çeyreğinde olmak üzere artış oranlarında azalma gözlenmiştir. Ekonomik alanda uygulanan sıkılaştırıcı politikaların etkileri ve dış talep azlığı özellikle 2011 in ikinci çeyreğinde ekonomik faaliyetlerde yavaşlama eğiliminin ortaya çıkmasında rol oynamıştır. Enflasyon oranlarında, kısa vadede önemli düşüşler yaşanması beklenmemektedir. Küresel kriz sonrası toplam talepteki sert daralmalar ve emtia fiyatlarındaki düşüşler nedeniyle 2008 yılında %8,4 olarak gerçekleşen tüketici enflasyonu, 2009 yılında %6,53 e gerilemiştir yılında ise ekonomik canlanma ile birlikte enflasyon oranlarında da artışlar görülmüş, enflasyon Aralık ayı itibarıyla %6,40, on iki aylık ortalamalara göre de %8,57 olarak gerçekleşmiştir yılında ise yıllık TÜFE artışı Aralık ayı itibarıyla %10,45 olarak gerçekleşmiştir. Döviz kuru gelişmelerinin temel mal fiyatları üzerindeki yansımaları enflasyonu artırıcı etki yapmıştır. Üretici fiyat endeksi (ÜFE) artışı ise 2009 yılı itibarıyla %5,93, 2010 yılı itibarıyla %8,87 ve 2011 yılı itibarıyla %13,33 olarak gerçekleşmiştir. ÜFE de görülen bu artış 2011 yılı için sanayi sektörü endeksindeki artıştan kaynaklanmıştır in ikinci yarısında küresel risk iştahındaki azalışa bağlı olarak gelişmekte olan ülkelerden hızlı sermaye çıkışları yaşanmış ve bu doğrultuda Türk Lirasında aşırı değer kaybı belirginleşmiştir. Bu gelişmenin enflasyonu artırıcı etkisine tepki olarak TCMB borç verme faizini belirgin şekilde yükseltmiştir. Ekonomik alanda uygulanan sıkılaştırıcı politikaların etkileri ve dış talep azlığı özellikle 2011 in ikinci çeyreğinde ekonomik faaliyetlerde yavaşlama eğiliminin ortaya çıkmasında rol oynamıştır. Çeyrek Bazında Yıllık Büyüme Oranları (%) 5,9 9,7 6,3 5,7 8,1 3,8 3,2 4,2 7,0 2,6 0,9 5,9 12,2 10,2 5,3 9,2 11,6 8,8 8,2-2,8-7,0-7,8-14,

23 Sunuş / Kurumsal Yönetim / Risk Yönetimi / Finansal Rapor ve Bağımsız Denetim Raporları 21 TCMB nin enflasyon hedeflemesinde, parasal sıkılaştırmanın enflasyon baskılarını sınırlaması beklense de, Euro bölgesi borç sorununun derinleşmesi, petrol fiyatlarına ilişkin belirsizlik ve gıda fiyatlarındaki baz etkisinin katkısıyla enflasyon oranlarında, kısa vadede önemli düşüşler yaşanması beklenmemektedir. Merkez Bankası nın enflasyon hedeflemesinde, para politikasındaki sıkı duruşun bir süre daha devam edeceği, bu doğrultuda kredilerin yıllık büyüme eğiliminin %15 dolayında seyredeceği, Türk Lirasının ise ılımlı bir değerlenme eğilimi göstereceği varsayımları altında, enflasyonun, %70 olasılıkla 2012 yılı için %5,1 - %7,9 aralığında (orta noktası %6,5) gerçekleşeceği, orta vadede ise %5 düzeyinde istikrar kazanacağı öngörülmektedir yılının ilk 11 ayında işsizlik %9,1 e gerilemiştir. İstihdam açısından ekonomiye bakıldığında, 2009 yılında %41,2, 2010 yılında %42,8 olan istihdam oranının 2011 yılı Kasım döneminde %44,9 a yükseldiği görülmektedir. İşsizlik oranı ise 2009 ve 2010 yıllarında sırasıyla %14 ve %11,4 iken 2011 yılı Kasım ayında %9,1 olmuştur. Yurt içi talepteki artış trendi, istihdam oranlarında da göreli olarak artışa neden olmuştur. Bununla birlikte, 2011 yılında hizmet ve inşaat sektörlerinde istihdam artarken sanayi sektöründe istihdam artışı olmamıştır. ABD ve Avrupa Birliği nde son dönemde görülen olumsuz gelişmelere bağlı olarak sanayi istihdamında kısa ve orta vadede göreli olarak koşulların iyileşmesi beklenmemektedir. İhracatın ithalatı karşılama oranı %56 olmuştur. TÜİK in verilerine göre, 2010 yılı itibarıyla milyon ABD doları olan yıllık ihracat rakamı, 2011 yılı itibarıyla %18,5 artış kaydederek milyon ABD doları olmuştur. Yine 2010 itibarıyla milyon ABD doları olan yıllık ithalat rakamı, 2011 yılsonu itibarıyla %29,8 artarak milyon ABD dolarına ulaşmıştır. Buna bağlı olarak, dış ticaret açığı 2011 yılında 105,879 milyon ABD dolarına yükselmiştir da %61,4 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı ise 2011 de %56 ya gerilemiştir. Cari açık 2011 yılında büyümeye devam etmiştir. Türkiye de ekonomi genellikle cari açık vermekte, cari açık ile büyüme oranı arasında da güçlü bir bağ gözlenmektedir. Bu da yurt içi tasarrufların yurt içi yatırımları karşılama oranının düşük olması ve yurt içi yatırımların yurt dışı tasarruflarla karşılanmasından kaynaklanmaktadır. Ekonominin özellikle ara malları ithalatına bağımlı yapısal özelliği ve başta petrol ve doğalgaz olmak üzere enerji ihtiyacı için yurt dışı kaynaklara bağımlı olması cari açık üzerinde olumsuz etki yapmaktadır yılında 41,9 milyar ABD doları olan cari açık 2009 yılında 14,4 milyar ABD doları olarak gerçekleşmiştir. Cari açığın 2009 yılında küçülmesi büyük ölçüde ekonominin küçülmesinden kaynaklanmıştır yılı itibarıyla 46,6 milyar ABD doları olan cari açık, 2011 yılı itibarıyla 77,1 milyar ABD dolarına yükselirken, cari açıktaki yıllık artış oranı da %65,3 olmuştur yılı itibarıyla %47,7 oranında artan dış ticaret açığı, cari açığın artmasında en büyük etken olmuştur. Cari açığın finansmanında kullanılan doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve uzun vadeli sermaye girişleri, cari açığın finansman kalitesi açısından önemli olmakta ve ekonominin kırılganlığını azaltmaktadır yılı itibarıyla yabancı sermaye yatırımlarının 15,7 milyar ABD dolarına yükseldiği görülmektedir. Portföy yatırımlarına bakıldığında ise 22,1 milyar ABD doları olduğu görülmektedir yılı itibarıyla, yıllık artış oranı yabancı sermaye yatırımlarında %68,8, portföy yatırımlarında ise %37,3 olarak gerçekleşmiştir. Türkiye ekonomisinde artan cari açık sorunu, döviz kuru ve ithalat fiyatlarındaki gelişmelerin temel enflasyon göstergelerini olumsuz etkilemesi ağırlığını hissettirmiştir. Dış talep eksikliğinin yanı sıra iç talep düzeyinde de görülen yavaşlama eğilimi yatırımlar üzerinde aşağı yönlü risk oluşturmuş, yılın ikinci yarısından itibaren büyüme oranları aşağı yönlü etkilenmiştir.