Henri Prost ve İstanbul'un ilk nazım planı

Transkript

1 Henri Prost ve İstanbul'un ilk nazım planı i flron Angel B f l f e ü r k i y e C u m h u r i y e t i ' n i n k u r u c u s u ve ilk Devlet B a ş k a n ı o l a n Atatürk, d ü n y a n ı n e n g ü z e l ş e h r i sayıl a n İ s t a n b u l ' u n i m a r p l a n ı n ı n h a z ı r l a n m a s ı i ç i n H e n r i P r o s t ' u davet etmişti. A t a t ü r k ü n ü evreni k a p l a m ı ş ş e h i r p l a n c ı l a r ı a r a s ı n d a titiz bir inceleme s o n u n d a Prost'u seçmişti. Prost k i m d i? Ne y a p m ı ş t ı? H e n r i Prost 24 Ş u b a t 1874'de Paris'te d o ğ d u. G e n ç l i ğ i n d e n b e r i, t ü m y a ş a m ı n a y ö n v e r e n p l a s t i k (algılama) d u y u m u, d a k i k bir zeka, sabır, özveri ve p r o f e s y o n e l görev a n l a y ı ş ı ve ç a l ı ş m a sevgisi ile içiçe y a ş a d ı. D e r i n d e n g e l e n bir ö z l e m l e, bir a n a b a b a sevgisiyle, o n u h e m alçak g ö n ü l l ü ve b ü y ü k, n a z i k ve m a s u s, iyiniyetli ve t o l e r a n s l ı y a p a n ve geleceğini p a r l a k y a r ı n l a r a h a z ı r l a y a n niteliği ile b u a d a m ı n e s e r l e r i n i gözler ö n ü n e s e r e c e ğ i m.

2 Özel m i m a r l ı k o k u l u o n u n m e s l e k y a ş a m ı n ı n beşiği o l d u. Bilgisini ve sanatsal b e c e r i s i n i g e l i ş t i r m e k için U l u s a l G ü z e l S a n a t l a r O k u l u ' n a y a z ı l d ı. 1902'deki Roma B ü y ü k Ö d ü l ü o n u n d u. Ö n ü n d e p a r l a k bir gelecek a ç ı l d ı. M e d i c i V i l l a s ı ' n d a k i ç a l ı ş m a g ü n l e r i ( )-başarılarla o n u r l a n d ı r ı l d ı. O r a d a, s e z g i l e r i n i n s ı n ı r l a r ı n ı a ş a n, sanatsal, tar i h s e l ve sosyal a r a ş t ı r m a l a r a sıkı sıkıya bağlı Bigot, Tony Garnier, Jean H u l o t ile bilgi a l ı ş v e r i ş i n d e b u l u n d u. Fakat Prost d a h a iyi şeyler yapm a k istiyordu ve Ayasofya t a r a f ı n d a n t a ç l a n d ı r ı l m ı ş, varlığı Boğaziçi k ı y ı l a r ı n d a n f ı ş k ı r a n bu ş e h r i, K o n s t a n t i n ' i n ş e h r i n i s e ç e r e k işe başladı. Zira b e n kirli ve p i s yollarla ç e v r i l m i ş Palatin S a r a y ı ' n ı Bigot'uıı mak e t i n d e g ö r ü n c e, eşsiz bir k o n u m d a o l a n B o ğ a z i ç i ' n i n k ı y ı l a r ı n a ned e n Roma İ m p a r a t o r l u ğ u ' n u n t a ş ı n d ı ğ ı n ı a n l a d ı m. M e d i c i V i l l a s ı ' n d a k i i k i n c i y ı l ı n d a n i t i b a r e n, Prost, a r k a d a ş ı H u l o t ile ö n c e Yunanistan'a sonra a c ı n a c a k bir h a l d e b u l d u ğ u Ayasofya'yı görm e k için Türkiye'ye gitti. Yerinde yapılacak araştırma ve s o n d a j l a r a gerekli izni a l m a k için b ü t ü n k a p ı l a r ı z o r l a d ı. B i z a n s ' t a Yapı S a n a t ı a d l ı C h o i s y ' n i n yapıtı ona A y a s o f y a ' n m i n ş a a t ı n d a k u l l a n ı l a n yapı metotları ve s t r ü k t ü r ü için yaptığı a r a ş t ı r m a d a a n a h t a r o l d u. Aylar s ü r e n bir b e k l e m e s ü r e c i n d e n s o n r a, Fransız B ü y ü k e l ç i l i ğ i ve İ m p a r a t o r l u k M ü z e s i M ü d ü r ü ' n ü n aracılığı ile O s m a n l ı İ m p a r a t o r l u ğu y ö n e t i m i n d e n b u ç a l ı ş m a y ı olası kılacak bir " i r a d e " e l d e etti. Güzel S a n a t l a r A k a d e m i s i M i m a r l ı k B ö l ü m ü P r o s t ' u n b u ö n e r i s i n e fazla bir y a k ı n l ı k g ö s t e r m e d i. B u r a d a Prost A y a s o f y a ' n ı n m e v c u t d u r u m u n a s a d ı k kalarak y a r d ı m c ı b i n a l a r ı ve eklentileri (minareler, türbeler, m e d reseler, ç e ş m e l e r vb.), s o n r a ona bağlı o l a n İ m p a r a t o r l u k Sarayı'nııı kal ı n t ı l a r ı n ı Jüstinyen d e v r i n d e k i ilk d u r u m u y l a göstererek restorasyona b a ş l a d ı. Bu s ı r a d a, Edebiyat Fakültesi a r a ş t ı r m a l a r ı n d e v a m ı için parasal k a y n a k s a ğ l a d ı. Prost y a p ı n ı n h i ç b i r gizli y ö n ü n ü n k a l m a m a s ı için aylar b o y u n c a ö l ç ü m l e r, rölöveler, krokiler, s u l u b o y a ve yağlıboya çal ı ş m a l a r ı yaptı. O n a t ü m kişisel n o t l a r ı n ı veren, ç a l ı ş m a l a r ı n d a n kıv a n ç d u y a n ve Prost'a atıldığı b ü y ü k Ayasofya m a c e r a s ı n d a yol gösteren A u g u s t C h o i s y ile y a k m ilişki k u r d u. Planlar, çizimler, kesitler, p e r s p e k t i f l e r ve detaylar ile Prost İ m p a r a torlar S a r a y ı ' n ı n r e k o n s t r ü k s i y o n u n u t ü m b i n a n ı n b ü t ü n l ü ğ ü i ç i n d e çözerek g e r ç e k l e ş t i r d i ve b i n a y l a ilgili o l a n diğer ü n i t e l e r i n b a ğ l a n t ı l a r ı nı v u r g u l a d ı. 5 Ş u b a t 1975 P r o s t ' u n y a r d ı m c ı s ı, Jean Royer. T ü r k i y e ' n i n Paris Bü- y ü k e l ç i s i İ s m a i l Erez'e 5 cilt t u t a n Ayasofya Rölövesini v e r i y o r d u. Böylece bu k ı y m e t l i etüt T ü r k H ü k ü m e t i n e g e ç e r e k. A r k e o l o j i M ü z e s i ' n d e korunmaya alınıyordu y ı l ı n d a, b ü y ü k bir y a n g ı n f e l a k e t i n e u ğ r a y a n İ z m i r ' i n Belediye Başkanı P r o s t ' u davet etti. Bu g ü z e l ş e h i r d e k i kısa bir ç a l ı ş m a d a n sonra, Nazım p l a n ı geliştirdi. Bu eskiz ç a l ı ş m a s ı n ı n t a m g ö b e ğ i n d e yer alan, ö n c e l e r i k o n u m u ve niteliği çok t a r t ı ş ı l a n, d a h a s o n r a İ z m i r F u a r a l a n ı o l a n, çok g e n i ş bir yeşil leke göze ç a r p ı y o r d u y ı l ı n d a, Paris Bölgesi P l a n l a m a K u r u l u Başkanı iken, T ü r k i y e C u m h u r i y e t i t a r a f ı n d a n davet edilerek, g e n ç l i ğ i n i geçirdiği, d a i m a yürekten sevdiği, yakınlık gösterdiği İstanbul'a g e l d i. Yalnız bu sefer Atat ü r k t a r a f ı n d a n ç a ğ r ı l m ı ş, ş e h r i n r e s m i p l a n c ı s ı olarak o t u r m a i z n i alıy o r d u. P r o s t ' t a n ö n c e p l a n l a m a ç a l ı ş m a l a r ı n ı y ü r ü t e n iki Fransız şeh i r p l a n c ı s ı Lambert ve A g a c h e k a v r a n m a s ı zor ç ö z ü m l e r ü r e t m i ş l e r d i. Tezler, varsayımlar iyi i r d e l e n m i ş fakat materyaller h e m e n h e m e n kull a n ı l a m a z d u r u m d a y d ı. İ s t a n b u l b i r b i r i i ç i n e g i r m i ş ü ç ayrı ş e h i r d e n m e y d a n a g e l i y o r d u : Sol tarafta Eski İ s t a n b u l, s a ğ d a Haliç kıyıları ve Asya k ı y ı s ı n d a Ü s k ü d a r ile Kadıköy. Bu h e r iki k ı y ı d a k i şehirsel bölgelerde, B o ğ a z ' ı n ve H a l i ç ' i n k ı y ı l a r ı n ı parça p a r ç a ele geçirmeye çalışan bir endüstriyel gelişme ile k ı s m e n yolu kesilerek tıkanan konut alanl a r ı n ı n yayılma çabası g ö r ü l m e k t e y d i. O l a b i l e c e k bir şehirsel kargaşad a n s a k ı n m a k i ç i n ş e h r i n b u d e n l i h ı z l ı g e l i ş m e s i, b i z d e n radikal çöz ü m l e r istemekteydi. Diğer t a r a f t a n özü arkeolojik ve m i m a r i d e ğ e r l e r e d a y a n a n evrensel eserlerin y ı ğ ı ş m a s u ç ö z ü m ü d a h a zor p r o b l e m l e r i beraberinde getiriyordu. B u r a d a ş e h i r p l a n c ı s ı n ı n ilk e n d i ş e s i, Eski İ s t a n b u l ' u n eşsiz siluetini k o r u m a k için bir ç ö z ü m b u l m a k t ı. P l a n ı n ı n a n a çizgileri, y a l n ı z c a b ü y ü k a n ı t l a r ı n etrafını a ç m a k değil, d a h a çok o n l a r ı u z a k t a n t ü m ifad e b ü t ü n l ü k l e r i ile b e r a b e r g ö r ü n ü r h a l e g e t i r m e k t i. B ü y ü k camiler, g e n e l d e İ s t a n b u l t e p e l e r i n i n ü z e r i n d e d e n i z d e n 4 0 m e t r e y u k a r ı d a inşa e d i l m i ş l e r d i. Prost b u kıyı ü z e r i n d e y a p ı l a c a k y a p ı l a r ı n ü ç kat ve 9,50 metreyi g e ç m e s i n i s ı n ı r l a y a n bir yasak k o y u l m a s ı n ı teklif etti ve k a b u l ettirdi. Hatta d a h a da ileri g i d e r e k bu y ü k s e k l i ğ i g e ç e n k a t l a r ı n yıkılmasını ö n e r e n yeni bir istimlak yasasının o l u ş m a s ı n ı g ü n d e m e getirdi. Bu y a s a n ı n en güzel u y g u l a m a s ı, m e ş h u r S ü l e y m a n i y e C a m i s i 1 n ı n y a n ı n d a y a p ı l m ı ş o l a n Botanik E n s t i t ü s ü ' n ü n fazla g e l e n 3 k a t ı n ı n y ı k ı l m a s ı d ı r kotu s ı n ı r l a m a s ı, b a z e n C a ğ a l o ğ l u b ö l ü m ü n d e k i gibi kötü ıslah o l a y l a r ı n a m e y d a n verse bile, d a i m a varlığını k o r u d u

3 vc; bu ç a b a d a n dolayı İ s t a n b u l ' u n eşsiz ve harika s i l u e t i n i k o r u m u ş old u. P r o s t ' u n a n a fikri. İ s t a n b u l ' u n tabii d o k u s u n a zarar v e r m e d e n, anıtların arkeolojik ve m i m a r i ö ğ e l e r i n i ortaya ç ı k a r a r a k şehri m o d e r ı ı i z e etmekti. 15u n e d e n l e, Arkeolojik Park olarak a n ı l a n, Topkapı Sarayı Surları. S a r a y b u r n u Parkı. A y a s o f y a - H i p o d r o m A l a m ve K ü ç ü k Ayasofya a r a s ı n d a s ı k ı ş a n Bizans ve Doğu Roma Saraylar Bölgesini k e n d i tabii d u r u m l a r ı n d a k o r u m a k için bu ö n e r i y i ileri s ü r m ü ş t ü. Bu p l a n ı n a n a h e d e f i, inşaat y ü k s e k l i k l e r i n i n iki kat ile s ı n ı r l a n d ı r ı l m a s ı. b ü t ü n hafriyat i ş l e m l e r i n i n Arkeoloji Bölge M i ' ı d ü r l ü ğ ü ' n c e kontrol e d i l m e s i ve b o d r u m katı y a p ı m ı n ı n k e s i n k e s y a s a k l a n m a s ı d ı r. Ş e h r i n Belediye M e c l i s i ' n c e a l ı n a n bu karar u l u s l a r a r a s ı bir ö n e m taşıyordu. G e n e l d e, işi t a m olarak b i t i r m e işlevi, o l d u k ç a zor ve k a r m a ş ı k t ı. P r o s t ' u n e l i n d e ne d o ğ r u d ü r ü s t f a y d a l a n a b i l e c e ğ i belgeler, 11e d e geçerli t o p o g r a f i k rölöveler vardı. İstatistik bilgi b i r i k i m l e r i a c ı n a c a k dur u m d a y d ı. E n d ü s t r i y e l ve ticari aktiviteler ü z e r i n e a l ı n a n bilgiler, dem o g r a f i k ve sosyal e t ü d l e r ve arazi vergisi ü z e r i n e a l ı n a n veriler eksikti. Daha ilerki e t ü d l e r e a n a h t a r o l a c a k bir taban p l a n ı y a p m a k için ord u n u n y a r d ı m ı y l a h a v a d a n ilgili a r a z i l e r i n r e s i m l e r i ç e k i l d i. U l a ş ı m, sirkülasyon, gıda erzak temini, pazar yerleri, kapalı çarşılar, sanayi alanları. ticaret ve el s a n a t l a r ı, arkeolojik e s e r l e r ve tarihi a n ı t l a r ü z e r i n d e y a p ı l a n iki yılı a ş k ı n a r a ş t ı r m a l a r ı ş ı ğ ı n d a, Prost n a z ı m p l a n ı n ı n a n a h a t l a r ı n ı bir p r o g r a m ç e r ç e v e s i n d e s a p t a d ı. B u n l a r ; b e k l e n m e d i k irat ve m i r a s o l a y l a r ı n ı n d e ğ e r i n i v e r m e k ve k o r u m a k, SİT alanları i ç i n d e belirli r a u m noktaları yaratarak d e r i n m e k a n s a l g ö r ü n t ü l e r veren çok sayıda c a d d e l e r a ç m a k vc şehirsel o l u ş u m u kontrol a l t ı n d a t u t m a k idi. İhı y e n i d e n bir ş e h i r m e y d a n a g e t i r m e k d e m e k d e ğ i l d i, fakat antik b a ş k e n t i n v a r o l u ş ş a r t l a r ı n ı o l u ş t u r a n ve y ö n l e n d i r e n p a r a n ı n kapitalin m e k a n i k k a t l a ş m a s ı n m, İ s t a n b u l ' u n geleceğe d ö n ü k sosyo kültürel e v r i m i n d e yıkıcı d e ğ i l, fakat yapıcı bir rol o y n a m a s ı n ı s a ğ l a m a k t ı. Yasal p l a n ü z e r i n d e, i'rost şu a n a p r e n s i p l e r i ortaya attı: Toprak (arazi) s a h i p l e r i n i n yasal h a k l a r ı n ı koruyarak ileride oluşacak s p e k ü l a s y o n l a r ı ö n l e m e k. Hisseli arazileri s a h i p l e r i a r a s ı n d a a d a ve p a r s e l l e r e b ö l e r e k, i m a r p l a n ı n ı n tasdik a ş a m a s ı n a k a d a r mevcut m ü l k l e r i n d u r u m l a r ı n ı d o n d u r m a k ve e n çok gayri insani tahliye k a r a r l a r ı n d a n kesinkes kaçınmaktı. Tarihi niteliğe s a h i p ve g ü n ü n şartları ili; y e n i d e n y a p ı l m a s ı m ü m k ü n o l m a y a n b i n a l a r ı n ı n y ı k ı l m a s ı n ı ö n l e y e n bir yasa ö n e r i s i getirdi ve s o n u n d a savını h e r k e s e kabul ettirdi. Şehir, Boğazın her iki yakasına yayılmasına r a ğ m e n, Haliç, ş e h i r çatk ı s ı n ı n a n a b e s l e n m e b o r u s u n u o l u ş t u r u y o r d u. A s l ı n d a H a l i ç ' i n gün e y i n d e bu eşsiz ş e h r i n a n a r i y o n u b u l u n u r. Eski İstanbul Bizans ve R o m a l ı l a r d a n kalan a n ı t l a r ve d a h a çok Osm a n l ı kökenli t e p e l e r ü z e r i n e o t u r t u l m u ş güzel camiler, eski vakfiyeler, kapalı çarşılar, hanlar, k u z e y d e C e n e v i z l i l e r t a r a f ı n d a n k u r u l a n Pera ve Galata s e m t l e r i n i n b i r l e ş m e s i n d e n o l u ş a n Beyoğlu. Bu m a h a l l e lerin ç o ğ u n l u ğ u sağlığa ters d ü ş e n evler ve ticari yapılarla b o z u l m u ş p i s ve d a r s o k a k l a r l a d o n a t ı l m ı ş t ı. B ü t ü n b u n l a r a zıt olarak, d a h a sonra C u m h u r i y e t ' i n başkenti A n k a r a ' y a t a ş ı n a n y a b a n c ı e l ç i l i k l e r i n kapladığı saray b a h ç e l e r i n i a n d ı r a n g e n i ş ve yeşil a l a n l a r etrafta g ö r ü l ü r. Beyoğlu aynı b i r y e l p a z e gibi, o l d u k ç a yeni o l u ş a n Kurtuluş, Şişli ve Maçka d a h a uzakta B e ş i k t a ş ' ı n m a h a l l e l e r i n e d o ğ r u ve ş e h r i n Avrupa y a k a s ı n ı n u z a n t ı s ı n ı o l u ş t u r a n o r m a n l ı k Boğaziçi t e p e l e r i n e k a d a r yayılır. İhı k ı y ı n ı n k a r ş ı s ı n d a, lioğazııı Asya s a h i l l e r i n d e, bir tarafta A n a d o lu Kavşağı'11a u z a n a n, diğer tarafta Ü s k ü d a r ' l a b i r l e ş e n geniş bir yerleşim alanı yer alır. Haydarpaşa l i m a n ı n d a n başlayarak arada Kadıköy'ü çıkarırsak, M a r m a r a k ı y ı l a r ı n d a Kartal-Pendik a r a s ı n d a u z a n a n bir sanayi ş e r i d i b u l u n u r. İ'rost İ s t a n b u l ' a g e l d i ğ i z a m a n ş e h i r d e yaklaşık 1 milyon i n s a n yaşıy o r d u. İki yılı g e ç e n a r a t ş ı r m a l a r s o n u n d a Prost ilk ö n c e iki b ö l ü m e a y r ı l a n 1/5000 ö l ç e ğ i n d e bir n a z ı m p l a n ö n e r d i : Bu iki kısım Beyoğlu ve eski İ s t a n b u ' d u. P l a n ı n a n a b ö l ü m l e r i ş u n l a r d ı : L i m a n, mevcut iskan bölgeleri ve k ö p r ü y l e birlikte işlev g ö r e n s i r k ü l a s y o n arterleri. Büt ü n b u n l a r ileriye d ö n ü k t a s a r l a n a n i ş l e m l e r i n z a m a n a göre s ı n ı r l a n d ı r ı l m a s ı n ı Eski İ s t a n b u l ' u n s i l u e t i n i n k o r u n m a s ı n ı, b i n a l a r ı n 011 yüzlerinin d e ğ i ş e n a r m o n i l e r i n i, estetik ve h i j y e n i k o l g u l a r ı n ı, inşaatların (yeni y a p ı l a n b i n a l a r ı n ) y ü k s e k l i k l e r i n i ve o n l a r ı n p a r s e l e r i n i n sın ı r l a n d ı r ı l m a s ı n ı h a s s a s bir rapor h a l i n d e ortaya koymaktadır. Prost b u ş e h r i n yaşayan p a r ç a l a r ı n ı n nitelik ve niceliklerini t a m olarak koruyarak H a l i ç ' i n kuzey ve g ü n e y b ö l g e l e r i n i b i r b i r l e r i n e k a y n a ş t ı r m a eğilim i n d e b u l u n d u. Boğaziçi içiıı Galata K ö p r ü s ü ' n d e n başlayarak Kabataş Feribot İ s k e l e s i ' n d e n g e ç e n, lioğazı b o y d a n boya katederek b u r a d a yer a l a n t ü m iskan bölgelerini b i r b i r i n e birleştirmek için Sarıyer ve Ih'ıy ü k d e r e ' y e u z a n a n yeni bir sahil yolu p l a n l a m ı ş t ı. Bu yolun ö n e m l i kısmı istenen güzergahta gerçekleştirildi. Diğer t a r a f t a n Boğaza h a k i m tepeleri bağlayıcı ve T a k s i m - B ü y ü k d e r e s e m t l e r i n i n a r a s ı n d a k i trafik s i r k ü l a s y o n u n u yoğıııılaştırıcı ikinci bir korniş yolu d a h a ö n e r d i. Ihı güzel c a d d e, u y g u l a m a d a iyi neticeler ver- di. En s o n u n d a, orta seviyeden geçen bir korniş y o l u n u o l u ş t u r a n ü ç ü n cü bir yol ağı, d a h a ö n c e y a p ı l a n 2 yolun ara k o t u n d a yer alarak, çevres i n d e n geçtiği t ü m iskan a l a n l a r ı n a h i z m e t e d e r ve d ü n y a n ı n en güzel SİT a l a n ı n ı b o y d a n boya katederek mevcut b ü y ü k parkları b i r b i r l e r i n e bağlayarak eşsiz bir gezi yeri o l u ş t u r a b i l i r d i. Ihı y o l u n y a p ı m ı h e n ü z gerçekleştirilmedi. Bu yollardan ilk ikisi, Taksim M e y d a n ı ' n a varır, ü ç ü n c ü s ü sahil yolu olarak Galata K ö p r ü s ü ' n d e son b u l u r ; ayrıca iki ö n e m l i arter (ana trafik yolu) Taksim M e y d a n ı ' n a uğrayarak B e y o ğ l u ' n u, Eski İstanbul'a b a ğ l a m a k için o l u ş t u r u l d u. T ü n e l ve v i a d ü k h a l i n d e k i birinci yol. Taksim M e y d a n ı ' n ı Galata Köprüsü'11e irtibatlayaıak k ö p r ü y ü g e ç i p Beyaz ı t ' d a s o n b u l u r ve d a h a s o n r a g e n i ş bir a v e n ü h a l i n d e Topkapı surlarına dek uzanır. Galata K ö p r ü s ü ' n ü n m e t r e k a d a r Haliç tarafına k a y d ı r ı l m a s ı, k ö p r ü n ü n h e r iki u c u n d a b u l u n a n Karaköy ve E m i n ö nü m e y d a n l a r ı n ı n d a h a g e n i ş bir ş e k i l d e d ü z e n l e n m e l e r i n e i m k a n verir. Taksim M o y d a ı ı ı ' n d a n çıkan ikinci bir arter, k ı s m e n yol, k ı s m e n via d ü k h a l i n d e o l u ş a r a k P e r a ' n ı n p i s ve sağlık k o ş u l l a r ı n a aykırı mahall e l e r i n d e n g e ç i p bu bölgeyi ıslah e d i p k a l k ı n d a r a r a k Atatürk Köprüs ü ' n e varır. Bu trafik B a n d ı Haliç'i M a r m a r a D e n i z i ' n e bağlar ve b u n d a n böyle Beyoğlu ile Eski İstanbul biraraya g e l m i ş olurlar. M a r m a r a Denizi ile Atatürk K ö p r ü s ü a r a s ı n d a k i g e n i ş c a d d e y e Atatürk Bulvarı adı verilir. 50 metre g e n i ş l i ğ i n d e o l u p g ü z e r g a h ı ü z e r i n d e b u l u n a n Si'ıleymaniye, Ş e h z a d e b a ş ı ve Fatih C a m i l e r i ve Valans Su K e m e r l e r i ' n i n değerlerini bir b ü t ü n olarak yaşatıp, çarpıcı a r m o n i l e r i n i m u h a f a z a ederek bu y e r l e r d e n geçer, gider. İstanbul t e p e l e r i n i n sırt k ı s ı m l a r ı n d a n g e ç e n iki a n a yol p r o j e l e n d i r i l m i ş t i. İlki Beyazıt M e y d a ı ı ı ' n d a n başlayarak T o p k a p ı S a r a y ı ' n a ve Ayasofya'ya diğeri ise g e n e Ü n i v e r s i t e M e y d a ı ı ı ' n d a n T o p k a p ı ' y a uzanarak b ö l g e n i n aynı eksen ü z e r i n d e k i yollarını o l u ş t u r u y o r l a r d ı. Bu iki bulvar gerçekleştirildi. Daha az ö n e m l i o l a n Aksaray-Yedikule yolu, inşaat çizgisini defalarca ihlal e d e n yeni b i n a l a r a r a ğ m e n m ü m k ü n mertebe g e n i ş l e t i l d i. Atatürk Bulvarı b i t i m i n d e, bulvara e k l e n e n g e n i ş bir avenü (gezi a l a n ı ) y a p ı l m a s ı ö n g ö r ü l d ü, bu yol B u k a l e m i o n S a r a y ı ' n ı n k ö ş e s i n d e n T e o d o s y u s S u r l a r ı n a d e k g i d e r ve b u r a d a n Bakırköy'e sonra d a h a a z y o ğ u n l u k t a k i y e r l e ş m e ü n i t e s i o l a n Yeşilköy ve H a v a a l a n ı n a kavuşur. Bu sahil yolu t ü n e l ve a s m a yol olarak M a r m a r a Denizi k ı y ı s ı n d a devam e d e r ve d e n i z l e gezinti a l a n l a r ı a r a s ı n d a yeşil a l a n l a r o l u ş t u r a r a k ticaret ve iskan b ö l g e l e r i y l e p l a j ve e ğ l e n c e a l a n l a r ı n ı n b a ğ l a n t ı l a r ı n ı v u r g u l a m a k için d e m i r y o l u b o y u n c a g i t m e s i z o r u n l u d u r. Maalesef bu yol d e n i z k e n a r ı n d a inşaa e d i l d i ve a c ı n ı l a c a k kadar yanlışlarla d o l u o l a n bu ö n l e m, s a d e c e k ı y ı d a n f a y d a l a n ı l m a s ı n ı ve bu b ö l g e n i n d e n i ze b a ğ l a n m a s ı n ı ö n l e m e k l e kalmayıp, yol ü z e r i n d e h e r h a n g i bir yeşil a l a n ı n o l u ş m a s ı n a o l a n a k b ı r a k m a k s ı z ı n, geceleri i n s a n g ö z ü n ü rahatsız edici bir ortam yaratarak, perspektifsiz, tek d ü z e bir g ö r ü ş alanı meyd a n a getirmiştir. Prost ayrıca Sirkeci-Ayasofya y o l u n u n a ç ı l m a s ı n ı, S u l t a n a h m e t ve vilayet m e y d a n ı n ı n g e n i ş l e t i l m e s i n i, Topkapı Sarayı ve S a r a y b u r n u çevr e s i n d e k i d u v a r l a r ı n y ı k ı l m a s ı n ı e t ü d l e r i n e a l d ı. Bu i ş l e m l e r tam olarak g e r ç e k l e ş t i r i l d i. Eski İ s t a n b u l ' u n t a m k a l b i n d e y a p ı l m a s ı p l a n l a nan 1 no.lu I'ark Vatan C a d d e s i t a r a f ı n d a n o r t a d a n ikiye ayrılarak bir b o t a n i k ve hayvanat b a h ç e s i olarak t a s a r l a n d ı. A n c a k bu proje tamam e n bir kenara atıldı. Beyazıt M e y d a n ı anıtsal İstanbul Ü n i v e r s i t e s i n i n kapısı ile c a m i n i n s ı ı b a s m a n k o t l a r ı n d a ele a l ı n d ı. Bu m e y d a n, a l t ı n d a n g e ç m e s i gereken O r d u C a d d e s i ' n e d o ğ r u u z a n ı y o r d u. Bu b ü t ü n l ü k bir taraftan M a r m a ra D e n i z i ' n e d o ğ r u g e l i ş t i r i l m e l i ve bu arada ü n i v e r s i t e n i n güzel bahç e s i n e d o ğ r u u z a n a r a k B o ğ a z i ç i ' n e t a m a m l a y ı c ı bir d e k o r gibi h a k i m o l a n Beyazıt Kulesi ve o n a fon teşkil e d e n üniversite b i n a s ı y l a birleşmelidir. A s ı r l a r boyu s ü r e g e l e n ticari a k t i v i t e l e r l e k a r a k t e r l e n d i r i l e ı ı Kapalıçarşı-Kubbeli H a n l a r ve O s m a n l ı devri T ü r k sivil m i m a r i s i n i n e n g ü z e l ö r n e k l e r i olarak göze b a t a n bu b i n a l a r ı b ü n y e s i n d e b a r ı n d ı ran E m i n ö n ü - B e y a z ı t b ö l g e s i n d e yapılan ıslalı ç a l ı ş m a l a r ı, tarihsel, sanatsal, turistik ve halk sağlığı y ö n ü n d e n o l u m l u y a k l a ş ı m l a r yaratarak k e n d i k e n d i n e yeten y ü k s e k bir d e ğ e r e s a h i p o l d u ğ u n u k a n ı t l a m ı ş t ı r ve aynı a n l a y ı ş E m i n ö n ü Valide S u l t a n C a m i s i ' n i n e t r a f ı n ı n a ç ı l m a s ı ve Kapalıçarşı'da o l d u ğ u gibi, bazı s e m t l e r d e y e n i d e n gözler ö n ü n e serilmiştir. Hal b i n a l a r ı n ı n ö n ü n d e n geçerek U n k a p a n ı ve E m i n ö n ü aras ı n d a yer a l a n ve iki k ö p r ü y ü trafik a k ı m ı b a k ı m ı n d a n birleştiren yol gerçekleştirilmiştir. Ayrıca b u n l a r a ek olarak E y ü p ve c i v a r ı n ı n s a h i p o l d u ğ u plastik b ü t ü n l ü k tam ve m ü k e m m e l bir dizi i s t i m l a k l e gerçek değerlerine kavuşmuştur. Beyoğlu b ö l ü m ü n a z ı m p l a n ı n d a M a ç k a, Harbiye, Taksim ve Dolmab a h ç e a r a s ı n d a 20 hektarı a ş a n b ü y ü k bir p a r k ö n g ö r ü l m e k t e y d i. Taks i m Meydanı da bu b ü t ü n ü n bir parçası olarak 2 no.lu Park a d ı n ı a l d ı. Bu park gelişme s ü r e c i n d e olan yeni iskan ü n i t e l e r i n i n rekreasyon bölgesi o l a c a k t ı. Açıklıava Tiyatrosu, S p o r Sergi Sarayı, C u m h u r b a ş k a n l ı ğı Köşkü, D o l m a b a h ç e Sarayı'nııı güneye bakan u c u n d a parıldayan saygın ve s e ç k i n m i s a f i r l e r i n karaya ç ı k m a s ı için d e n i z k e n a r ı n d a bir a l a n

4 ' - ' '>.. - O j i- & b 3 ; :. * J) fi 4, İv jt I!' feiv JPi :> ; ^-Jjjriniıa^! ' w 'M. ;: 7 7 Û V D l f l i E D E S M ı A ' ' * ji)- -t ^ :. w I» - İ T M< f i t -»^-Tr^rtiAj V f' ü J:. h. - _ X - n p> ' K' V./. /..! ÜSBS - ri- " ve öğrencilerin s p o r yarışmaları yapmaları için geniş bir yeşil alan planl a n m ı ş t ı. Bu a l a n, a n c a k sarayın s i l u e t i n i bozar gerekçesiyle t r i b ü n l e rin y ü k s e k l i ğ i n i s a d e c e s ı n ı r l a y a b i l e n a m a s t a d ı n y a p ı m ı n a engel olam a y a n ç a b a l a r ı n s a h i b i P r o s t ' u n s ü r e k l i karşı k o y m a s ı n a r a ğ m e n yüksek organlar tarafından futbol sahasına d ö n ü ş t ü r ü l d ü. A n c a k d a h a sonra t r i b ü n l e r o l d u k ç a fazla yükseltildi. B ü t ü n b u n l a r a r a ğ m e n bu park. Taks i m M e y d a n ı ve u z u n l u ğ u iki kilometreye u l a ş a n geziyolu Harbive'ye d o ğ r u gider. Dünya d e v l e t l e r i n i n ç o ğ u n u n savaşta o l d u ğ u bir devrede, t ü m g ü ç l ü k l e r e karşın, y a p ı l a b i l m e n iyi bir u y g u l a m a o l m u ş t u r. Ne h a z i n d i r ki, d a h a sonraları bu gezi a l a n ı n ı n t a m o r t a s ı n d a Hilton ve S h e r a t o n gibi otellerin y a p ı m ı n a izin verildi. B u n u n l a beraber. Per a ' n ı n n a b z ı İstiklal C a d d e s i yeni y a p ı l a r ı n o l u ş m a s ı y l a dolaylı olarak g e n i ş l e t i l d i. Mevcut i m a r ç i z g i s i n d e n 5 metre içeri çekilerek yayalar için p o r t i k (üstü k a p a l ı yaya yolu) b ı r a k ı l d ı. Bu p l a n t a m olarak u y g u l a n a m a d ı. Sıraselviler C a d d e s i ' n d e n t ü n e l ş e k l i n d e geçerek d a h a sonra a s m a yol h a l i n e gelen Taksim Galata Köprüsü aksı ve Pera-Galata bağlantısını o l u ş t u r a n yol yeni e t ü d l e r l e rafa kaldırıldı. Diğer taraftan Taks i m M e y d a m ' n ı Atatürk K ö p r ü s ü ' n e bağlayan y o l u n aksı da yer değiştirmiştir. N a z ı m p l a n ı n bir b ö l ü m ü n ü teşkil e d e n y o l u n eskiz ç a l ı ş m a sı, aynı z a m a n d a h i j y e n i k bir işlev olarak d a h a s o n r a y a p ı l a c a k e t ü d l e re temel teşkil edecektir. Ö r n e ğ i n mevcut Tarlabaşı C a d d e s i ' n i n tek yand a n g e n i ş l e t m e s i gibi. Ayrıca Beyoğlu İlçe Belediyesi. İstiklal C a d d e s i ' n i araç t r a f i ğ i n e k a p a t a r a k s a d e c e yayalara h i z m e t veren bir yol olm a s ı n ı g ü n d e m e getirdi. Bir yolu araç t r a f i ğ i n e k a p a t m a k o l a ğ a n bir olaydır a m a i n s a n ı ü z e n nokta, kırk yıl ö n c e İ s t a n b u l ' u n n ü f u s u d a h a m i l y o n u b u l a m a m ı ş k e n P r o s t ' u n geleceğe d ö n ü k bir a l g ı l a m a y a p a r a k, m e v c u t iki yola Tarlabaşı C a d d e s i ve İstiklal C a d d e s i iki yeni arter ilave etmeyi ö n e r m i ş olm a s ı d ı r. B u n l a r zaten b u g ü n İ s t a n b u l ' u n n ü f u s u 5 m i l y o n u ç o k t a n aşmıştır. Mevcut y o l u n bir t a n e s i n i araç t r a f i ğ i n e kapat ve d i ğ e r l e r i n i n g e n i ş l i ğ i n i b i r k a ç m e t r e artırarak t ü m trafiğin y o ğ u n l u ğ u n u s o n u n c u s u n a yükle. Bu o l d u k ç a ç a ğ d ı ş ı bir m e t o d d u r. Galata K ö p r ü s ü ' n ü n yer değiştirmesi ve Prost t a r a f ı n d a n önerilen büy ü k i s t i m l a k l e r sayesinde, genişleyerek b ü n y e l e r i n d e göbek o l u ş m a s ı na o l a n a k t a n ı y a n Karaköy ve E m i n ö n ü M e y d a n l a r ı n ı n bu d u r u m u yoğ u n araç t r a f i ğ i n i g e n i ş bir ö l ç ü d e rahatlatacaktı. Ne var ki son olarak k ö p r ü n ü n y ü z m e t r e k a d a r E m i n ö n ü tarafına kaydırıldığı g ö z l e m l e n miştir. Galata k ı y ı s ı n d a ise s a d e c e o n metreye varan bir öteleme söz kon u s u y d u. U y g u l a m a t a m a m e n yanlıştı. Eski İ s t a n b u l ' u i ç e r e n i m a r p l a n ı n d a. Prost kara ve d e n i z s u r l a r ı n ı m u h a f a z a e d e r e k, kara s u r l a r ı n ı n d ı ş ı n d a. 500 m e t r e g e n i ş l i ğ i n d e inşaat yasağı o l a n bir bölge ö n e r d i ve i ç i n d e yaya gezinti yollarıyla bez e n m i ş yeşil alanlar p l a n l a d ı. Bu alan neyse ki titizlikle k o r u n d u. İçinde esaslı bir y a p ı l a ş m a y a izin v e r i l m e d i. Diğer t a r a f t a n Prost. y u k a r ı d a g ö r ü l d ü ğ ü üzere. Topkapı Sarayı. Sult a n A h m e t ve M a r m a r a Denizi a r a s ı n d a kalan ü ç g e n d e yer a l a n tarihi b i n a l a r ı n r e s t o r a s y o n u n u ve bu eski a n ı t l a r ı n k o r u n m a s ı n ı, taşıdıkları d i n i a n l a m ı y i t i r m e m e l e r i n i ve etraflarını saran p a r k ı n arkeolojik bir a l a n olarak ıslah e d i l m e s i n i s a v n u d u. Bu b ö l g e d e k o n u l a n yapı yasağı daima güncelliğini korudu. İ s t a n b u l l i m a n ı n ı n d ü z e n l e n m e s i ivedi olarak ç ö z ü m b e k l e y e n bir s o r u n d u. Liman, Boğazın h e r iki y a k a s ı n d a da u z a n ı y o r d u. Üç adet yakl a ş m a r ı h t ı m ı vardı. İlk ikisi A v r u p a y a k a s ı n d a, Sirkeci ve Galata'da, ü ç ü n c ü s ü Asya y a k a s ı n d a H a y d a r p a ş a ' d a idi. Birinci fikir, l i m a n ı Marmara Denizi ü z e r i n d e, Yedikule ile Bakırköy arasına yerleştirmekti. Bu b ü t ü n i ç i n d e yer a l a n h i p o d r o m a l a n ı k a m u l a ş t ı r ı l m a k ve h e p s i l i m a n b ö l g e s i n i alttan bir t ü n e l l e k a t e d e c e k ve d a h a s o n r a l a r ı elektrifikasyon a geçilecek o l a n d e m i r y o l u ile t a m b a ğ l a n t ı l ı o l m a l ı y d ı. İkinci e t ü d ise, K ü ç ü k Asya'ya h i z m e t v e r e n d e m i r y o l u ş e b e k e s i n i n b a ş l a n g ı ç yeri o l a n H a y d a r p a ş a b ö l g e s i n d e bir l i m a n yeri g e l i ş t i r m e k ve d ü z e n l e m e k t i. Bu fikir sonraları gerçekleştirildi. Daha önce 600 metre b o y u n d a bir m e n d i r e k y a p ı l m ı ş t ı. O n u n y a n ı n a 2 kat u z u n l u ğ u n d a yeni bir m e n d i r e k e k l e n d i. Yeni araç ve gereçler m o n t e e d i l e r e k, l i m a n S e l i m i y e K ı ş l a s ı ' n ı n b u l u n d u ğ u k ı s m ı n a l t ı n a, H a r e m ' e k a d a r uzatıldı. Bu bölge İ s t a n b u l - A n k a r a k a r a y o l u n a d o ğ r u d a n bağlıdır y ı l ı n d a n sonra, ş e h r i n b ü y ü k bir hızla b ü y ü d ü ğ ü n ü görerek bir m e t r o projesi y a p m a y a karar verdi. Bu t ü n e l ağı iki a n a bölgeye h i z m e t verecekti: Beyoğlu ve Eski İ s t a n b u l. İlk u y g u l a m a y a a l ı n a c a k h a t a l a r d a n biri Karaköy-Taksim a r a s ı n d a yer alıyordu. Zaten 1878 yıllarında bir Fransız şirketi t a r a f ı n d a n y a p ı l a n 600 m e t r e u z u n l u ğ u n d a bir m e t r o m e v c u t t u. Birinci etap, b u t ü n e l i n eğim i n i azaltarak u z a t m a k ve bir d ö n ü ş yeri o l u ş t u r m a k için Taksim Meyd a n ı ' n a g e l m e k t i. İkinci e t a p ise, b u hattı b i r b i r i n i t a k i p e d e n üç ayrı noktaya d o ğ r u g e l i ş t i r m e k t i : Şişli, M a ç k a ve K u r t u l u ş. Ü ç ü n c ü etapta ise H a l i ç ' i g e ç m e k gerekiyordu, b u da Karaköy-Eminönü bağlantısı dem e k t i. Galata K ö p r ü s ü ' n ü n a l t ı n d a k i su k e s i m i 33 metre, iki kıyı aras ı n d a k i u z a k l ı k s a 450 metre idi. Bu a l a n ı iki ş e k i l d e g e ç m e k gerekirdi: V i a d ü k l e aşılırsa mevcut k ö p r ü y e yeni bir k ö p r ü d a h a ilave e t m e l i

5 veya s u y u n a l t ı n d a n t ü n e l yapılacaksa, bu metro H a l i ç ' d e n geçecek gem i l e r i n e t k i l e n m e m e s i n i sağlayacak d e r i n l i k t e k u r u l m a l ı y d ı. Ayrıca E m i n ö n ü M e y d a n ı ' n d a ı ı başlayarak Beyazıt y ö n ü n e doğru yeni bir metro ağı d ü ş ü n ü l d ü. T ü n e l Beyazıt M e y d a n ı ' n a g e l d i ğ i n d e 3 ayrı y ö n e dağılmıştı: Yedikule, Topkapı ve E d i r n e k a p ı. Yedikule'ye gidecek yol Topk a p ı ' d a n geçerek ve yer a l t ı n d a n mevcut d e m i r y o l u y l a birleşerek Florya'ya k a d a r u z a n a c a k t ı. Prost diğer t a r a f t a n Avrupa-Asya k ı t a l a r ı n ı n d o ğ r u d a n b a ğ l a n t ı s ı n ı sağlayacak bir p r o j e t a s a r l a d ı. İki ayrı ç ö z ü m ortaya k o y d u : Köprü veya t ü n e l l e bu b a ğ l a n t ı y ı k u r m a k. 180 m e t r e y ü k s e k l i k t e k i 2 ayrı dev pilye ü z e r i n d e d u r a c a k o l a n bir a s m a k ö p r ü, sahi)) o l d u ğ u beton k ü t l e l e r l e B o ğ a z i ç i ' n i n estetik ve p a n o r a m i k g ö r ü n ü ş ü n ü rahatlıkla bozabilir. Bu p r o j e b ü y ü k i s t i m l a k l e r ister ve çevre y o l l a r ı n ı n d ü z e n l e n m e s i için old u k ç a y ü k s e k h a r c a m a l a r gerekir. Diğer t a r a f t a n bu k ö p r ü s a d e c e araç t r a f i ğ i n e geçit verebilir a m a d e m i r y o l u bir k e n a r a atılacaktır. Böylece ikinci bir ç ö z ü m ö n e r i l d i. T ü n e l l e geçişi gerçekleştirme. Sirkeci'ye yakın Alıırkapı ile A n k a r a otoyoluna yakın ve b a ğ l a n t ı l ı o l a n H a y d a r p a ş a ' n ı n y a k ı n ı n d a k i H a r e m s e m t i bir t ü p yolla d e n i z i n a l t ı n d a n birleşt i r i l e b i l i r d i. B i r b i r l e r i n d e n yaklaşık 2 k m. u z a k l ı k t a k i bu iki kıyı şeridi a r a s ı n d a d e r i n l i k metredir. T ü n e l ve t ü p yol ideal bir ç ö z ü m dür. B u r a d a t ü p yol iki katlı d ü ş ü n ü l d ü. At kat d e m i r y o l u n a ayrılacak ve aynı z a m a n d a m e t r o n u n geçişine'olanak sağlayacaktı. Üst kat ise yaya kaldırımlarıyla birlikte yayalara ve taşıtlara hizmet verecek b i ç i m d e olacaktı. Kırk yılı aşkın bir bekleyiş s o n u n d a metro projesi su y ü z ü n e çıktı. B a y ı n d ı r l ı k ve İskan Bakanlığı, çeşitli ü l k e l e r d e n ğeleıı ö n e r i l e r i inceleyerek bir karara v a r m a ve u y g u l a m a s a f h a s ı n a g e ç m e k üzeredir. P l a n ı n ü ç ü n c ü b ö l ü m ü aynı z a m a n d a belirgin 2 bölgeye ayrılan Asya kıyılarıyla ilgilidir: Ü s k ü d a r - A n a d o l u Kavağı a r a s ı n d a k a l a n Boğaz kıyısı b o y u n c a u z a n a n bölge ve M a r m a r a kıyısı b o y u n c a, H a y d a r p a ş a ile Pendik a r a s ı n d a k a l a n bölge. Birinci b ö l g e A v r u p a k ı y ı s ı n ı n bir b e n z e r i d i r. Burada kiiçiik saraylar, köşkler, p a r k l a r ve yalılar göze çarpar. Ç o ğ u n l u k l a a h ş a p, s u l t a n l a r ı n eski h i z m e t k a r l a r ı n ı n gizli y a ş a m l a r ı n ı, parlak a n ı l a r ı n ı ve g i z e m lerini saklayan bu binaları asıllarına sadık kalarak korumak gerekir. Prost b u r a d a tek y ö n l ü, d e n i z k e n a r ı n d a 2 k a d e m e d e o l u ş a r a k mevcut peyzajın a n l a t ı m g ü c ü n ü artıran, yeşil alanlarla b i r b i r i n d e n ayrılan bir yol A* ÎHtg^ -. i»; bvc? Aron Angel 1916 yılında İstanbul'du doğdu. İlk, orta ve lise öğrenimini Beneberit Lisesi'ııde tamamlayarak Galatasaray Lisesi'nde 1934'de Bekelorya sınavını vererek Yüksek Mühendis Mektebi'ne girdi. Buradan, mimarlık eğitimi için Fransa'ya gitti. Prof. Henri Prost'un müdürü bulunduğu Paris Ecole Speciale D'aıchitecture'dan 1940 yılında mezun oldu. Aynı zamanda Paris Üniversitesi Sorbonne'da Şehircilik Enstitiisü'ne devanı ederek buradan da mezun oldu ve ihtisasını yaparak 2. Dünya Savaşı'nın ikinci yılında İstanbul'a döndü. Paris'te bulunduğu yılarda Profesör Lebourgeois, Prof. Perret ve Prof. Prost'un hazırlamakta olduğu İstanbul nazını planında, Bursa ve Yalova imar planlarında, yardımcısı olarak görev aldı. Bu çalışmalarının yanı sıra Tiirk mimarisi hakkında bilgi edinmek amacıyla Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'ne girdi ve buradan da 1942 yılında mezun oldu. Henri Prost'un yanında çalışırken İstanbul Vali ve Belediye Reisi Lütfü Kırdar'la tanışarak İstanbul Belediyesi'ne müşavir olarak atandı ve Henri Prost'un ayrılışına kadar onun yardımcılığını yaptı. Belediyede İstanbul'un detay planları üzerinde çalıştığı sıralarda İstanbul Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Doktora Bölümünde Bizantinoloji eğitimi gördü (1945). Belediye'deıı 1952 yılında ayrıldıktan sonra Anadolu'da Düzce, Akhisar gibi birçok kasabanın imar planı, kooperatif mevzi imar planları, toplu konut, işhaııları, mesken, villa gibi binaların proje ve uygulamalarını yaptı. Halen mimarlık, şehircilik işleriyle birlikte bazı kurumlarda yönetim kurulu üyeliği ve danışmanlık da Yapmaktadır. -.

6 ağı teklif etmiştir. Orta korniş yolu ise k o r u l u k l a r l a k a p l ı arazilerin aras ı n d a n o n l a r ı ıslah edip, v a r l ı k l a r ı n ı k o r u y a r a k geçecekti. Y ü z y ı l l a r ı n b i r i k i m i o l a n e n k a z ve a n ı l a r l a s a r ı l m ı ş anıtsal bir çeşm e ve iki c a m i y l e k u ş a t ı l a n Ü s k ü d a r M e y d a n ı p l a n l a n ı r k e n sözü edilen bu tarihsel değerler hiçbir z a m a n gözardı e d i l m e d i. Haydarpaşa Küç ü k Asya'yı k a t e d e n d e m i r y o l l a r ı n ı n b a ş l a m a n o k t a s ı, g e l i ş m e k t e o l a n l i m a n ı n bir b ö l ü m ü d ü r. M u h t e ş e m Bağdat C a d d e s i ' n i n s o n b u l d u ğ u H a r e m, b u b ö l g e n i n e n u ç noktasıdır. Bu c a d d e d e m i r y o l u ile d e n i z k ı y ı s ı n d a k i y o l u n a r a s ı n d a n, b ö l g e n i n t a m o r t a s ı n d a n geçer. İ m a r p l a n ı m e v c u t g e n i ş l i ğ i n i iki k a t ı n a çıkararak ve yola y a k l a ş m a m e s a f e s i n i 10 metreye çıkararak ilerd e yolun d a h a da genişletilmesine imkân tanıdı. Ankara otoyolu bu cad- d e n i n t ü m işlevlerini y ü k l e n m i ş t i r. N a z ı m p l a n ı n d ı ş ı n d a, 1/500 ölçekli u y g u l a m a ve detay planları, şehr i n b ü y ü k bir k ı s m ı n a u y g u l a n d ı, ü z e r i n d e m e v c u t a ç ı k l a m a ve raporlara bağlı olarak t a m a m l a n d ı. P r o s t ' u n cilt h a l i n d e t o p l a d ı ğ ı d a h a az e t k i n notlar ve i z a h a t l a r şu a n d a İ s t a n b u l A n a k e n t Belediyesi arşivlerinde saklanmaktadır. A r a d a n kırk yılı a ş k ı n s ü r e g e ç m e s i n e r a ğ m e n, bu b ü y ü k p l a n c ı n ı n eseri h e r z a m a n g ü n c e l l i ğ i n i k o r u d u. Bu birkaç sayfayı, M i m a r l ı k Yüksek O k u l u ' n d a y ö n e t i c i m, Paris Üniversitesi Ş e h i r c i l i k E n s t i t ü s ü ' n d e h o c a m, İ s t a n b u l B e l e d i y e s i ' n d e şef i m o l a n ve o n u n l a n e ş e i ç i n d e birlikte g e ç i r d i ğ i m o n iki yılı a ş k ı n zam a n ı b a n a v e r e n Hertri P r o s t ' u n a n ı s ı n a ithaf e d e r i m.