Sağlık alanında ülkemizde kısaca neden reforma ihtiyaç duyulduğunu ve bu reformun neleri içerdiğini ortaya koymak

Transkript

1 SAĞLIKTA REFORM NELERİ İÇERMELİDİR Dr.Mehmet İnan Serbest Çalışan Hekimler Birliği Başkanı GİRİŞ Sağlık alanında yıllarca çözüm bekleyen en önemli unsur, sağlıkta bir düzenin olmaması, dolayısı ile bir kaos ortamıdır. Bu ortamdan yıllarca en büyük sıkıntıyı hastalar çekmiştir. Sınırların açılması ile birlikte hastaların bir kısmı çözüm yollarını Kıbrıs Rum kesiminde aramışlardır ( Republic of Cyprus Embasy 2005 ). Bu sağlık sorunlarının bir patlama noktasına gelmemesinde önemli bir subap görevi görmüştür. Sağlıkta bu durumun değişmesi ve yasalarla oluşturulup, denetlenen bir sistemin kurulması gerekmektedir. Bu da sağlıkta reform ile mümkündür. AMAÇ Sağlık alanında ülkemizde kısaca neden reforma ihtiyaç duyulduğunu ve bu reformun neleri içerdiğini ortaya koymak Anahtar kelimeler: K.K.T.C., Sağlık Reformu Sağlık Alanında Reforma Neden İhtiyaç Vardır Günümüzde refah devleti krizi tartışmalarında öne çıkan en önemli sorun sürekli yükselen mali yüküyle sağlık harcamalarıdır. Özellikle, yaşlı nüfusun artışı ile demografik yapılar değişmiş ve teknolojinin ve farmakolojinin gelişmesiyle maliyetler yükselmiştir. Sistemi yeniden yapılandırma ve maliyetleri kısma çalışmaları, sağlık sistemi reformlarının ana meselesi haline gelmiştir (Kayder, yoldağ, Üstündağ, 2004 ). Sağlık sistemi reformu ile amaçlanan bir yandan tüm nüfusu kapsayan bir modelin yerleştirilmesi, bir yandan da sosyal güvenlik sistemleri üzerindeki yükün azaltılması ve sosyal devlet yapılanmasının dünyadaki eğilimler yönünde dönüştürülmesidir. Reform hem hastalar hende sağlık çalışanları için önemli bir ihtiyaç haline gelmiştir. Sağlık reformu üç önemli unsur üzerine kurulmalıdır: Sağlık hizmetinin sunumu ile finansmanı birbirinden ayrılmalı. Bireye yönelik ve topluma yönelik sağlık hizmetleri birbirinden ayrı yapılandırılmalı. Birinci basamak sağlık hizmeti bu amaca uygun eğitilmiş kişilerce hizmete uygun tasarlanmış ve donatılmış ortamlarda sunulmalıdır.

2 Reform hastalara neleri getirmelidir: Sağlık hizmetine erken ulaşabilme ve beklemeden çağdaş anlamda güvenli, yeterli sürede, hizmeti alabilme olanağı bu randevu sistemi, yakın yerde ulaşabileceği sağlık merkezleri ile mümkündür. Hekim seçme hakkı ile birlikte hasta haklarının uygulamaya konulması ve mağduriyet durumunda hak arama araçlarının gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Çağdaş ve güvenli ortamlarda sağlık hizmeti alabilecekleri ortamlar yani yeni devlet hastaneleri ve özel hastaneler gerekirki bu sağlıkta bu güne kadar yapılmış ve halen daha yapılması devam eden önemli unsurlardan biridir. Huzurlu, mutlu ve kendini geliştiren sağlık personeli ile karşılaşma imkanı hastalara sunmalıdır. Bu çalıştığı kurumda insanca, statüsü ve ihtiyaçlarına uygun aldığı risk faktörleri, bilgi ve beceri birikiminin doğrultusunda ücret alan, bir kurumdan diğerine koşuşturmayan, dinlenme ve eğitim için zaman ayıran sağlık personeli ile ancak mümkündür. Reformu sağlık çalışanına ne sağlamalıdır: Güvenli ve çağdaş çalışma ortamı, modern ve yerinden yönetimli hastaneler. Emeğinin karşılığını alabileceği düzenlemeler, Mesleki bilgi ve becerilerini geliştirecekleri ortamlar ve bölünmemiş enerji. Birkaç yerde birlikte çalışma ihtiyacı ortadan kalkmalıdır. Reform Nasıl Gerçekleşmelidir: Her şeyden önce sağlık hizmetleri veren kamu ve özel sağlık kuruluşları bir sistemin bütünü olarak algılanmalıdır. Birbirleri ile yeri geldiğinde rekabet eden ama daha çok dayanışma gösteren bir anlayışla ele alınmalıdır. Kamu sağlık kuruluşlarının özel sağlık kuruluşları ile tek farkı altyapılarının devlet olanakları ile yapılmış olması, personel kadrosunun genel bütçeden çıkması ve sağık alanında gerekli her yatırım ihtiyaçlar doğrultusunda kar-zarar düşünülmeden yapılması olmalıdır. Bunun haricinde hepsi sağlık bakanlığında oluşan bir ekip tarafından yasalarla oluşturulan standartlara uyulması için denetlenmeli, kamu hastaneleride özerk olmalı, çalışanlar ürettikleri hizmete paralel olarak daha çok kazanabilmelidirler. Bunlar nasıl olacaktır? Genel Sağlık Sigortası Fonu (GSSF) (Yasa gerekir.) Ücret ve veya gelir seviyesine dayalı primlerle finanse edilen, genel ve fon yararına düzenlenen vergilerle desteklenen bütünleştirilmiş bir kamu finans sistemi oluşturulmalıdır.

3 Genel sağlık sigortası mutlaka adına uygun şekilde toplumun olabildiği kadar çok bireyi içine almalıdır. Bu yasa gerektirir. Kamu çalışanlarının sağlık harcamalarına katkı yapmasına direnç gösterme olasılığı vardır. Bunun aşılmasına ihtiyaç vardır. Hak sahipleri (yani tüm vatandaşlar) bu hizmetlerden hem kamu hemde özel sağlık kuruluşlarından yararlanmalıdırlar. GSSF yıllardır toplumun gündemindedir.(kttb, 1999,16. Siber 1999,19. KTTB, 2002,3) Bu yasa ile bir sağlık fonu oluşturulmalı ve hastalar kamu sağlık kuruluşlarından hizmet alırken çok az bir katkı ile sağlık harcamaları fon tarafından karşılanmalıdır. Bu fon Özel sağlık kuruluşlarından da hastaların sağlık hizmeti almalarına olanak sağlamalıdır. Hastalar özel sağlık kuruluşlarını tercih etmeleri halinde hizmet alırken daha fazla katkı koymaları gerekmektedir. Tüm malzemeler, ilaç, gereç, hizmetler ICD-10 VEYA CPT4 gibi teşhis ve tedavi prosedürleri, ortak kodlama sistemleri de içerecek şekilde sağlık bilgi standartları oluşturulmalıdır. Sağlık yasası (yasa gerektirir): Sağlıkta kamu çalışanlarına yönelik olarak bir yasa çıkarılmalı, Bu yasa ile birlikte, hastane yönetimlerinin özerkleşmesi sağlanmalı. Kamu hastanelerindeki personel ihtiyaçlarının ve istihdamının kamu hizmeti komisyonundan ayrı bir şekilde ele alınacağı bir düzenleme yapılmalıdır. Bu yasada hasta şikayetlerinin nasıl değerlendirilip ele alınacağı belirtilmelidir. Hastanede çalışma saatleri tam güne çekilmelidir. Bununla birlikte kamuda çalışanlar yalnız kamuda özelde çalışanlar ise yalnız özelde çalışmalıdır. Kamu çalışanlarının özel kliniklerinde veya hastanelerinde de ayni zamanda çalışması kamuda verdikleri hizmetleri olumsuz etkilemektedir. Ayrıca yoğun dikkat ve çalışma gerektiren sağlık iş kolunda hekimlerin farklı kurumlarda dolaşması hem gereğinden fazla enerji harcamalarına hemde her iki alandaki hizmetlerini aksatmalarına yol açmaktadır. Bu sayede hekimler yalnızca bir kurumda hizmet vermeli, o kurumun gelişmesine katkı sağlamalıdırlar. Kamuda verdikleri hizmet özel klinikleri ve hastaneleri açısından bir rekabet oluşturan mevcut durumda hekimlerden kamuda ki yükümlülüklerini hakkıyla yerine getirilmesi beklenmemelidir. Döner Sermaye (yasa gerekir) Kamu sağlık çalışanları verdikleri hizmete orantılı olarak oluşturulacak döner sermayeden pay almalıdırlar. Bu iş verimliliğini artıracak az çalışanın az çok kazananın çok kazanacağı bir sistem oluşturacaktır. Döner sermaye uygulamasının olumsuz yanları, istismarlar, indikasyonsuz ameliyatlar gibi noktalar için önlemler geliştirilmelidir. Hasta Hakları Yasası (yasa gerektirir) Hasta hakları konusunda çağdaş normlardan oluşmuş tüm uygulamaları içeren bir çalışma gerekmektedir. Sağlık Bakanlığının Görev ve Hizmetleri Yeniden Tanımlanmalıdır:

4 Bu çerçevede Sağlık Bakanlığı Merkez Örgütü şu görevlerden sorumlu olmalıdır: Genel sağlık politikalarının ve sağlık standartlarının tesbit edilmesi,genel koordinasyon ve denetiminin sağlanması, Bakanlıkca oluşturulan ekiplerce hem kamu hemde özel sağlık kuruluşları periyodik olarak mevcut yasalar kapsamında denetlenmelidir. (Bu konuda mevcut yasa geliştirilerek işletilmelidir). Örgütde genel halk sağlığını koruyucu, standart ve norm koyucu bir yapının oluşturulması, Örgütün herhalükarda doğrudan hizmet sunan bir kuruluş yapısı kaybetmemesi. Her şehirde yerel yönetimlerinde kontrolüne verilen özerk hastanelerle birlikte, yaygın sağlık ocakları ile ada üzerinde yaygın ağ oluşturulmalıdır. Çevreye yönelik hizmetlerde koruyucu sağlık hizmetleri devlet tarafından sunulmalıdır. Bulaşıcı hastalıklardan korunma, aile planlaması, okul sağlığı, kanserle savaş ve kanser tedavileri, AIDS proğramı ve transplantasyon vs. hizmetler devlet kontrolü altında gerçekleştirilmeli ve bu hizmetler vergi ile finanse edilmelidir. Sağlık hizmetlerinin yeniden yapılandırılmasında yerelleştirme, başka bir ifadeyle desantralizasyon gerçekleştirilmelidir. Sağlık hizmetlerinin sunulmasında yerel yönetimlerde yer almalıdır. Sağlık bakanlığının oluşturacağı bir plan ile tüm KKTC de ihtiyaç olan yoğun bakım, kan bankası, ambulans hizmetleri, yatak sayısı, bölgelerde doktor sayısı, teşhiste ileri radyolojik teknoloji planlanmalı, gerek kamuya gerekse özele yapılacak sağlık yatırımları (teşviklerle) bu çerçevede planlanmalıdır. Ülkemizde sağlık alanında plansızlıktan kaynaklanan ciddi bir israf vardır. Bu israf yalnızca ilaç alanında değildir. Hem alt yapı hemde sağlık teknolojisi anlamında da israf vardır. Kamuda tam gün çalışılmadığı için mevcut olanaklar günde 3-4 saat hastaların olanağına sunulmuştur. Buda ciddi bir israftır. Sonuç: Hastalar sağlık açısından genel olarak sigortalanacak Hastalar sigortaları sayesinde hem kamu hemde özel hekimlere gidebilecekler. Merkezi planlama sayesinde sağlıkta tüm ihtiyaçlar israf azaltılarak gerçekleştirilecek. Sağlıkta en üst derecede uygun standartlar aranacak ve bu çerçevede hem özel hem kamu sağlık kuruluşları denetlenecektir. Kamu ve özel arasında oluşacak rekabet ortamı hastaların sağlık hizmeti alırken bu hizmetin kalitesi artacak Her doktor çalıştığı kadar kazanacak Her sağlık personeli kurumlarını geliştirmek için söz sahibi olacak GSS sayesinde sağlıkla ilgili istatistikler tutulabilecek, böylece artan nufüs da öngörülerek ileriye yönelik sağlık planlaması daha iyi yapılabilecek Sağlık alanında ekonomi yüksek oranda kayıt altına alınacak Kaynaklar: 1-Contributions of the Republic of Cyprus to the Economic Development of Cypriots of Turkish Ethnic Origin, EMBASSY OF THE REPUBLIC OF CYPRUS IN SWEDEN :March 2005

5 2- Çağlar Keyder, Çağrı Yoltar, Nazan Üstündağ: Dünya sağlık sistemleri dönüşümü perspektifinden, Türkiye de sağlık hizmetleri kullanıcılarının sorunları, tercihleri ve alternatif sağlık modelleri Proje Ekibi Boğaziçi Üniversitesi Sosyoloji Bölümü, KTTB nin Genel SağlıK Sigortası Fonu Yasa Tasarısı Konusundaki Görüşleri, Hekimce 6-23,1999 sayfa Rifat Siber, Sosyal Güvenlik ve sağlık: Hekimce 6-21:1999 sayfa19. 5-Genel Sağlık Sigortası Yasa Tasarısı, Hekimce 9-33:2002 sayfa 3