Üst Seviye Ontolojileri Üzerine Bir İnceleme
|
|
- Tülay Onarıcı
- 7 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Akademik Bilişim 10 - XII. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri Şubat 2010 Muğla Üniversitesi Üst Seviye Ontolojileri Üzerine Bir İnceleme Ege Üniversitesi, Bilgisayar Mühendisliği Bölümü, İzmir yasemin.yuksek@ege.edu.tr Özet: Anlamsal Web in temel elemanı ontolojilerdir. Ontolojiler belirli bir alana özgü kavramları ve kavramlar arasındaki ilişkileri anlamsal tanımlamalar kullanılarak ifade etmektedirler. Üst seviye ontolojisi, bütün alanlarda aynı olan çok genel kavramları tanımlayan bir ontolojidir. Bu ontolojinin en önemli fonksiyonu, diğer ontoloji sınıflandırma gruplarına göre çok sayıda ontolojiler arasında anlamsal birlikte çalışabilirliği desteklemesidir. Literatürde birçok üst seviye ontolojiler bulunmaktadır. Yapılan çalışmada; varolan üst seviye ontolojiler araştırılmış, bunlar hakkında kısa bilgiler verilmiştir. Ayrıca çalışmada bazı üst seviye ontolojilerin üstveri standartlarına(dublin Core, vs.) bağlantısı ve üst seviye ontoloji çatısı içerisinde terminolojilerin(snomed CT, vs.) analizi yapılarak incelenmiştir. Anahtar Sözcükler: Üst seviye ontoloji, SUMO, CUO, DOLCE, BFO, PROTON, UMBEL, BioTop. A Survey On Upper Level Ontologies Abstract: Main components of the Semantic Web are ontologies which are used for defining concepts and the relationships between them. An upper level ontology is one that defines the generic concepts which have the same meaning in all domains. Most important function of an upper ontology is supporting the semantic interoperability between many ontologies from other categories. There are many upper level ontologies in the literature. In this paper, existing upper level ontologies are examined, and brief information about each one is given. Moreover, examination of the link between the metadata standards and some upper level ontologies (Dublin Core, etc.), and an analysis of terminologies like SNOMED CT in the upper level ontology framework are included in this work. Keywords: Upper level ontology, SUMO, CUO, DOLCE, BFO, PROTON, UMBEL, BioTop. 1. Giriş 305 Bilgisayar biliminde, üst seviye ontolojisi bütün alanlarda aynı olan çok genel kavramları tanımlayan bir ontolojidir. Anlamsal Web in temel elemanı ontolojilerdir. Ontoloji tanımı, paylaşımlı kavramsallaştırılmasının biçimsel ve açık belirtimidir şeklinde ifade edilir. Kavramsallaştırma, belirli bir tasarım aşamasında soyut model oluşturmadır. Bu soyut model genellikle özel bir konu alanı ile sınıflandırılmıştır. Açık bir belirtim ise, soyut modeldeki kavramların ve ilişkilerin net tanımlarının yapıldığı anlamına gelmektedir. Biçimsel ifadesi, anlamsal tanımının makinelerin işleyebileceği biçimsel dille temsil edilmesini sağlamaktadır. Paylaşılan kelimesi, ontolojilerin farklı uygulamalar ve topluluklar arasında yeniden kullanımını amaçladıklarını ve desteklediklerini ifade etmektedir [15]. Ontolojiler, değişik alanların belirli özelliklerini tanımlamak için sınıflandırılabilir. Ontolojilerin genel kullanımları için iyi alan ontoloji depoları bulmak zor olabilir, bu gereksinimleri karşılamak için özel ontolojiler ve üst seviye ontolojiler geliştirilmiştir.
2 Üst Seviye Ontolojileri Üzerine Bir İnceleme Üst seviye ontoloji, çok genel kavramları tanımlar. Genellikle bu kavramlar, bütün alanlarda benzer olan varlıklar ve kurallar sınıflarından oluşmaktadır. Üst seviye ontolojiler, farklı kaynaklardan elde edilen heterejon bilginin birleştirilmesinde anahtar teknoloji olarak kullanılmaktadır. Ontolojiler, üst seviye, orta seviye ve alan ontolojileri olarak üç grupta toplanabilir. Bu üç grubu kapsayacak örnek kavramların grafiksel gösterimi Şekil 1 de verilmiştir [14]. Grafiğin en üst seviyesinde bulunan üst seviye ontolojiler, orta seviye ve alan ontolojilerin herikisi içinde kullanılabilecek kavramları kapsamaktadır. üstveri elemanlarının tanımlayıcı özelliklerinin geliştirilmesine yardımcı olmaktadır. Dublin Core, web ortamında bilgi kaynaklarının tanımlanması için kullanılan bir üstveri standartıdır. Onbeş adet üstveri elemandan oluşan bir kümedir. Üstveri elemanları için temel modeller olarak üst seviye ontolojilerin kullanımı, bilgi gösteriminin yeniden kullanımını için önemlidir. Orta seviye ontolojiler [14], alan ontolojileri içinde belirlenen basit alt seviyede alana özel kavramlar ile üst seviye ontolojilerinde tanımlı soyut kavramlar arasında bir köprü görevi görmektedir. Herhangi bir seviyede ontoloji eşlemesi gerçekleşebilir. Orta seviye ontolojiler ile üst seviye ontolojiler arasındaki eşleme alanları arasında kavramlar eşlemesini sağlar. Orta seviye ontolojiler, üst seviye ontolojilerindeki soyut kavramların daha somut gösterim şeklidir. Böylece bu ontoloji kategorisi, ortak olarak kullanılan kavramları gösteren ontoloji kümelerini kapsar. Ortak şekilde orta seviye ve üst seviye ontolojilerin kullanımı, alan ontolojilerinin eşlenmesi veya birleştirilmesi işlemlerinde kolaylıklar sağlamaktadır. Alan ontolojisi, belirli alana özel kavramları ve kavramların ilişkilerini gösterir. Aynı kavramlar birçok alanda varken, kavramların gösterimi alan içeriklerinin farklılıklarından dolayı değişmektedir. Alan ontolojileri, orta seviye veya üst seviye ontolojilerinde tanımlanan kavramların eklenmesiyle genişleyebilir. Üst seviye ontolojilerin kullanım amacı, ontolojiler arasında anlamsal birlikte çalışabilirliğin desteklenmesidir. Ve, daha belirli alan ontolojileri için bir temel role sahiptir. Bazı üst seviye ontolojiler ile üstveri standartlarının bazı temel elemanlarının eşlenmesine gereksinim duyulmuştur. Bu eşleme işlemi, 306 Şekil 1. Ontolojilerin anlamsal alan seviyeleri Sağlık alanında çok kullanılan terminolojilerden birisi olan SNOMED CT, kodlama sistemleri için ortak referans çercevesi ve sağlık bilgi sistemleri arasındaki birlikte çalışabilirlik için ortak kavramları sağlamaktadır. Veri değişiminde anlam bütünlüğünü sağlamak ve veri içeriğine farklı yorumları engellemek üzere uluslararası standartlar kullanılacaktır. Anlamsal birlikte çalışabilirlik kapsamında terminoloji ve modellerin doğru şekilde anlaşılması ve yorumlanmasına yönelik çalışmalar yer alır. SNOMED CT terminoloji yapısının analizi DOLCE üst seviye ontoloji temelinde gerçekleştirilecektir. Bu çalışmada, literatürde varolan yedi adet üst seviye ontolojisi incelenmesi ve tanıtılması amaçlanmıştır. Bildirinin diğer bölümlerinde bazı üst seviye ontolojilerin üstveri standartı olarak Dublin Core ile bağlantısı ve üst seviye ontoloji çatısı içinde SNOMED CT terminolojisinin analizi yapılmıştır. 2. Literatürde varolan Üst Seviye Ontolojiler Üst seviye ontolojilerinin en önemli özelliği, alan-bağımsız olmasıdır. Farklı kaynaklardan
3 Akademik Bilişim 10 - XII. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri Şubat 2010 Muğla Üniversitesi elde edilen heterojen bilginin bütünleştirilmesinde anahtar teknolojidir. Literatürde birçok üst seviye ontolojileri tanımlıdır. Bunlardan Standart Üst Birleştirilmiş Ontoloji (Standard Upper Merged Ontology SUMO), Cyc Üst Seviye Ontolojisi (Cyc Upper Ontology CUO), Dilsel ve Bilişsel Mühendislik için Betimleyici Ontoloji (Descriptive Ontology for Linguistic and Cognitive Engineering DOLCE), Genel Biçimsel Ontoloji (General Formal Ontology GFO), Temel Biçimsel Ontoloji (Basic Formal Ontology BFO), PROTo Ontolojisi (PROTo ONTology PROTON) ve Üst Seviye Eşleme ve Bağlayıcı Değişim Katmanı (Upper Mapping and Binding Exchange Layer UMBEL) üst seviye ontolojileri incelenerek aşağıdaki gibi açıklamalar verilmiştir. SUMO nun kök düğümü, birçok ontolojideki gibi, Entity dir, bu kavram Physical ve Abstract olmak üzere iki altkümeyi kapsamaktadır. Physical kavramının altında, Object ve Process olarak ayrık alt kavram bulunur. Abstract kavramının altında SetClass, Proposition, Quantity, Attribute ayrık altkavramları bulunmaktadır. Sınıfların altsınıfları genellikle birbirlerine göre özeldir, yani buradaki sınıflar ortak örnekleri paylaşmaz. Bu özellik SUMO içerisinde açık şekilde belirtilmiştir. Bununla birlikte, bazı sınıflar çoklu süpersınıflara da sahip olabilir [11]. SUMO nun bilgi gösterim dili SUO-KIF dir [10]. SUMO, birçok alan ontoloji ile genişletilebilir. CUO: başlangıçta CUO, doğal dil işleme desteği için ortak akıl bilgi tabanı olarak yapılandırılmıştır. Cyc ontolojisi, Cyc bilgitabanının bir parçasıdır. Cyc daki her ifade, bir sınıfın diğer sınıfın altsınıfı olan ifadeleri içerir. Bu ontoloji içerisinde instance-of ve subclass-of ilişkileri bulunmaktadır. subclass-of ilişkisi, Cyc formatında özel olarak #$genls olarak etiketlenir. instance-of ilişkisi ise, Cyc formatında #$isa olarak etiketlenir. #$isa, klasik bir sınıfın diğer altsınıfı olarak gösterir. #$genls, bir topluluk ve o topluluğun üst seviyesi arasındaki ilişkiyi temsil eder. SUMO: orta seviye ve alan ontolojileri için bir temel sağlar. Amacı, veri birlikte işlerliği, bilgi elde etme, otomatik çıkarsama ve doğal dil işlemeyi geliştirmektir. SUMO nun dezavantajlarından birisi, yeterli kapsama alanına sahip olmamasıdır. Kavramlar ve doğal dil işleme arasında bağlantılar eksiktir. Buradaki kısıtlamalar, WordNet sözlüğü ile SUMO arasında bağlantının sağlanılmasıyla çözümlenmektedir. Herkese açık kapsamlı ve bağlı yapıdaki Ontolingua sunucusunda varolan ontolojilerin içeriğinin birleştirilmesiyle oluşmaktadır [5]. SUMO yapısının ve içeriğini açıklamanın en iyi yolu, en yüksek seviyede kavramları ve bu kavramlar arasındaki ilişkilerin sistematik şekilde gösterilmesidir. 307 Cyc ontoloji, modüler bir yapıya sahiptir ve küçük-terorilere bölünebilir. Her küçük-teori, belirli mikro-teori içinde bütün ifadeleri, paylaşımlı açıklamaları ve varsayımlar kümesini içermektedir. En üstteki varlığı Thing dir. Thing, Individual, PartiallyIntagible ve MathematicalOrComputationalThing olarak üçe ayrılmaktadır. Individual, örnekler kümesini tanımlar. MathematicalOfComputationalThing sınıfının bütün örnekleri soyut kavramlardan oluşmaktadır. Soyut kavramlar geçici(temporal) veya uzamsal(spatial) özelliklere içermezler [3]. DOLCE: doğal dil ve ortak akıl temelinde ontoloji tabanlı sınıflandırma desteği sağlamayı amaçlamıştır. Aynı bir yerde veya aynı zamanda olan farklı varlıkları amaçlayan artan(multiplicative) model kullanılır [4, 7]. DOLCE e uygun, farklı varlıklar aynı uzay zamanında yeniden yerleştirilebilir. DOLCE deki nesneler şeyler(uzamsal nesneler) ve olaylar(zamansal nesneler) olarak ayrılır. Zaman içerisinde açıklanmış varlıklar, kesikli olarak ve aynı anda gösterilen varlıklar, sürekli olarak tanımlıdır. DOLCE, bir hiyerarşi içerisinde düzenlenen çok sayıda kavramlardan oluşur. Sistemdeki birçok kavram, parça/ bütün ilişkisi temelindedir [9]. DOLCE temel kategorilerinin sınıflandırılması aşağıda gibi verilmiştir;
4 Üst Seviye Ontolojileri Üzerine Bir İnceleme Varlık (Entity): hiyerarşinin üst seviyesidir. Sistemdeki herşey, bir varlık olarak ifade edilmektedir. Soyut (Abstract): matematiksel varlıkları temsil etmektedir. Sürekli olan (Endurant): zaman ile ilgili varlıkları ifade etmektedir. Nitelik (Quality): genellikle özelliğin (property) eşanlamlısı olarak kullanılmaktadır. Nitelikler özeldir. Özellikler evrenseldir. Belirli zamanda meydana gelen (Perdurants/Occurrence): olaylar, işlemler, etkinlikler ve durumlardan oluşmaktadır. GFO: nesneler, işlemler, zaman ve yer, ilişkiler, roller, fonksiyonlar, olayları ve durumlara benzer kategorilerini içermektedir. GFO, fonksiyonlar için bir modül yapısında tanımlanmıştır. GFO, üç katmanlı mimariden[2] oluşur; Temel seviye: GFO kategorilerini içerir. Soyut çekirdek seviye: GFO üst kategorilerini içerir. Soyut üst seviye: GFO varlık kümlerini içerir. GFO nun doğal biçimsel dili, Birinci Derece Mantık (First Order Logic-FOL) dır. GFO nun OWL versiyonu, OWL DL temelindedir. Genelde uygulama alanı, biyotıbbi araştırma alanını kapsar. GFO, örnek olarak Gen Ontolojisi, Celltype ontolojilerindeki biyolojik fonksiyonlar ile ilgili bilgi gösteriminde kullanılır. BFO: Bio-tıbbi bilgilerin düzenlenmesi ve birleştirilmesi işlemlerinde üst seviye ontoloji olarak kullanılır. BFO üç kategoriden oluşur: Fonksiyon: Böbrek fonksiyonu, çokfonksiyonlu protein Rol: Hastalık tedavisinde ilacın rolü, bakterilerin rolü Konum: Nesnenin fiziksel yapısının sonuçları BFO içerisindeki bütün varlıklar, sürekli ve belirli zaman aralığında olarak ikiye ayrılmıştır. 308 Bağımsız sürekli nesneler şeyler(things) olarak ifade edilir. Bağımlı sürekli nesneler, fonksiyonlar, roller, nitelikler olarak örneklenebilir. SNAP ve SPAN olmak üzere iki alt-ontolojiden oluşmaktadır. SNAP ontolojisi, üç boyutlu sürekli (enduring) nesneler gibi sürekli varlıkları kapsamaktadır. SPAN ontolojisi, zaman içerisinde genişletilmiş şekilde tasarlanmış işlemleri kapsamaktadır. BFO, beş sınıftan oluşmaktadır. Bunlar; Sürekli (Continuant), Bağımsız-sürekli (Indepent-continuant), Nesne (Oject), Nesnetoplam (Object-aggregate) ve Yetki Nesne Parçası (FiatObjectPart) tır. BFO uygulama dili OWL dir. Genellikle uygulama alanı, sağlık alanında yapılan çalışmalar kapsamındadır [1]. PROTON: genel amaçlar için alan bağımsız ontoloji olarak tasarlanmıştır. Geniş alanlardaki, anlamsal etiketleme, indeksleme ve belge elde edilmesi için gerekli kavramları kapsar. Ontoloji geliştirmede önemli temel yaklaşım, temel üst seviye ontolojisi şeklinde önceden varolan bilginin veya altyapının kullanımıdır. Böyle bir ontoloji üstveri geliştirilmesinde kullanılır ve bilgi modelleme için temel gibi kullanılır. Tasarım prensipleri; alan bağımsız, basit fonksiyonlar, standartlar kulllanılarak düzenleme ve somut alanı kapsamasıdır. Ontoloji gösterim dili olarak OWL Lite kullanılır. Proton, örnekleri olmayan genel kavramlar için belirli bir destek sağlamaz. PROTON, dört modüle ayrılır [8]: Sistem modül, üst seviyeden temel varlıkları içerirtakma adlara sahip varlıkları tanıtır. Bu modül uygulama ontoloji olarak düşünülebilir. PROTON un sistem modülü, protons: öneki tarafından gönderilir. Baş(Top) modül, en yüksek, çok genel, kavramsal seviyedir. Üst katmanı, genellikle diğer ontolojiler ve şema arasındaki eşlemenin gerçekleştirimi için en iyi seviyedir. PROTON un baş modülü, protont: öneki tarafından gönderilir. Üst modül, sıklıkla çoklu alanlarda(çeşitli kuruluşlar, konumların kapsamlı aralığı) meydana gelir. PROTON un üst modülü, protonu öneki tarafından gönderilir.
5 Akademik Bilişim 10 - XII. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri Şubat 2010 Muğla Üniversitesi Bilgi yönetimi(knowledge Management), bilgi yönetimi görevleri ve uygulamaları için özeldir. PROTON un üst modülü, protonkm: öneki tarafından gönderilir. UMBEL: UMBEL özne kavramlarına sınıflarına ve dışsal ontolojileri ilişkilendirilmesi için gerekli bir ontolojidir. UMBEL özne kavramları, SKOS ve OWL-Full ontolojilerinin birlikte kullanımı ile ilişkilidir. Bunlar, özne kavramları ve anlamsal ilişkilerininden oluşan yapısal omurgayı oluştururlar. UMBEL, isimli varlıklar ve soyut kavramlar ile özne kavramları birbirlerine zıttır. UMBEL özne kavram yapısı, skos: broadertransitive ve skos: narrowertransitive ilişkileri tarafından birbirine ilişkili özne düğümlerinin içerik çizgesidir. UMBEL özne kavramları, ilişkisel olarak denk veya hizalama önerme kümeleri aracılığıyla kişisel varlıklar ve dışsal sınıflarla ilişkili olabilir. UMBEL özne kavramlarının ve ilişkilerinin hepsi, OpenCyc ontolojisinden türetilmiştir. UMBEL için, OpenCyc nın altkümesi denilebilir. UMBEL ontolojisi, OWL-Full ontoloji olarak tanımlanır. UM- BEL özne kavramları, sınıflar(owl:classes) ve umbel:subjectconcept sınıf örnekleridir. Buradaki ilişkilerin anlamı, kullanıcı tarafından kavramların sınıflarına ait örneklerini tanımlamak için UMBEL özne kavramlarını yeniden kullanabilir olmasıdır. Aynı zamanda, UMBEL nin yapısı, SKOS veri modeli ile tutarlı şekilde SKOS kavramları kullanılarak tanımlanır. UM- BEL özne kavramlarını tanımlamak için OWL- Full ontoloji kullanılmaktadır [12]. Biyo Üst Seviye Ontolojisi (Simple Bio Upper Ontology - SBUO), Genel Biçimsel Ontoloji- Biyo (GFO-Bio) verilebilir. Bu ontolojilerin amacı, tamamıyla biyotıbbi alan(protein doku, DNA veya biyolojik fonksiyonlar vs.) ile ilgili daha genel sınıflandırmaları tanımlamaktır. Daha özelleştirilmiş alan ontolojileri için ortak başvuru noktası oluşturmaktadır. Üst seviye ontolojisine göre, alan üst seviye ontolojiler alan ontolojileri rolü oynamaktadır. Fakat farklı bakış açılarından üst seviye ontolojisi gibi de davranırlar. Örneğin, BFO veya DOLCE nin altına BioTop u yerleştirildiğinde, üst seviye ontolojinin altında olan alan ontolojisi gibi tanımlanır. Tersini düşünürsek BioTop, hücre ontolojisi veya gen ontolojisi bağlantı kurulduğunda Bio- Top üst-seviye ontolojisi rolü oynar. BioTop: sağlık alanı için özel ontolojilerin bütünleştirilmesi amacıyla üst alan ontolojisi olarak geliştirilmiştir. BioTop ontolojisinin hedefi, biyolojinin temel çeşitini kategorize etmek içim sınıflar ve sınıflandırma kriteri sağlar. Sağlık alanında kullanılan terminolojiler temelinde çıkarsama işlemi ve bu çıkarsamanının doğruluğunun kontrolü için Pellet çıkarsama motoru ile birlikte Protégé ontoloji geliştirme editörü kullanılanak OWL DL içinde modellenmiştir. En üst seviyedeki sınıflar, Entire- MolecularEntity, HomogenousCollection, HeterogenousCollection, Organism dir [1]. 3. Üst seviye Ontolojilerin Üstveri Standartlarına Bağlantısı ve Terminolojilerin Analizi Alan bağımsız üst seviye ontolojisi ve uygulamaya yönelik alan ontolojileri arasındaki boşluk için köprüye ihtiyaç vardır. Köprü görevi olan, yeni üst seviye alan ontolojisi tanımalamaları yapılmaktadır. Ayrıca literatürde, yukarıda tanımlanan üst seviye ontolojilerinin dışında, üst seviye alan ontoloji örnekleri de bulunmaktadır. Bu ontolojilere örnek olarak, Sağlık Alanında kullanılan Temel Biçimsel Ontology (Basic Formal Ontology -BioTop), Basit 309 Üstveri standartlarının bütünleştirilmesi için, mevcut temel ontoloji üzerinde ve onun uzantısı gibi her alana özel üstveri şemasının geliştirilmesinde kullanılır. Böylece ontoloji mühendisliği çalışmaları üzerinde yeniden kullanımı ve temel ontoloji ile her yeni üstveri şema ilişkilerinin kurulması sağlanılmaktadır. Uygulamalar temel ontoloji tarafından sağlanılan bilgi üzerine çıkarsama ve tutarlı kontrol sistemi sağlar.
6 Üst Seviye Ontolojileri Üzerine Bir İnceleme Üstveri şemaları için temel modeller olarak varolan üst seviye ontolojilerinin kullanımı, bilgi gösterimlerinin yeniden kullanımına izin veren bir alternatiftir. Üstveri şemaları, benzer kavramlar veya ilişkiler için farklı terimler kullanırlar. Üstverinin anlamsal birlikte çalışabilirlik probleminin önemli noktası, aynı elemanların gösteriminde farklılıklara sahip olmasıdır. Bu nedenle Sicilla[6] 2005 çalışmalarında, OpenCyc bilgitabanına Dublin Core üst veri standartının terimlerine bağlantısı ile ilgili bir araştırma yapılmıştır. DC Elemanları ile OpenCyc Tanımlarını Bağlantısı: Dublin Core Üstveri Girişimi(Dublin Core Metadata Initiative-DCMI) Soyut Modeli, DC standartın iki esas elemanı olarak kaynaklar(resources) ve tanımlar(descriptions) kullanılmaktadır. Kaynaklar, bir kimliğe (identity) sahip herşey gibi tanımlanır ve kaynakların tamamını gösterir. OpenCyc ise oc_thing terimi herşeyi içerir. Bir kimlik olarak web adreslerinin resmi ismi (Uniform Resource Locator-URI) kullanılabilir. OpenCyc da oc_ UniformResourceLocator terimi, ortamdaki tanımlayıcıları modeller. Belirli URL eşlemedeki birçok önerme, oc_urlofcw e benzer. Oc_ urofcw, oc_conceptualworks digital örneklerine URL leri bağlar. DCMI soyut modeldeki kaynaklar, anlamsalbilimin ayrıştırılması için kullanılan çeşitli sınıflara ait olabilir. OpenCyc sınıf tanımlama, ortak anlam bilimi ve yeni terimlerin tanımıdır. DCMI soyut modeldeki özellikler, kaynakları tanımlamak için kullanılan ilişkiler, özelik, nitelik olarak tanımlanır. OpenCyc özelliği, DCMI daki alt-özelliklere benzer olabilen birçok ontoloji tanımlama dilleri için ortak olan alt-önermelerin tanımlaması ve önerme kavramıdır. OpenCyc terimleri ile DCMI elemanlarının eşlemesi aşağıdaki Şekil 2 de gösterilmiştir. 310 DCMI Elemanları Coverage (Kapsam) Creator (Yazar) Date (Tarih) Description (Tanım) Format (Biçim) Resource Identifier (Kaynak Tanımlayıcı) Language (Dil) Subject (Özne) Resource Type (Kaynak Tipi) OpenCyc Terimleri oc_spatialthing, oc_timeinterval ve oc_jurisdictionregion oc_createdby oc_date oc_descriptionsentences oc_communicationconvention oc_uniformresourcelocator oc_humanlanguage oc_subjectofinfo oc_textualmaterial, oc_sound, oc_stillimage, oc_softwareobject Şekil 2. OpenCyc Terimleri ile DCMI Elemanlarının Eşlemesi Üst Seviye Ontoloji Çatısı İçinde Terminoloji (SNOMED CT, vs.) lerin Analizi SNOMED CT nin yapısal analizinde bazı bilgi mühendisliği hataları bulunmaktadır. Bu hatalara DOLCE temelinde çözümler üretilmiştir. SNOMED CT nin kullanım amaçları: Kodlama sistemleri için ortak referans temelinde olması. Sağlık Bilgi Sistemleri için işlevsel ve anlamsal birlikte çalışabilirlik için ortak kavramları sağlaması. Ortak terminoloji sağlaması. Héja [7] 2006 yılındaki çalışmalarında bu probleme çözümler önermişlerdir. Bu çözümler; SNOMED CT, sayısal kaynak olarak kullanıldığında, genel olarak yeniden düzenlenmesi gerekmektedir. Yüksek seviye ontolojinin açık şekilde ayrıştırılması ve alan-özel genişleme ile modularize edilmelidir. Çekirdek model SNOMED CT, bağlamsal kavram temelli sisteme dönüştürülmelidir. Bu sistem, biçimsel üst-seviye ontolojiye eşlenmelidir.
7 Akademik Bilişim 10 - XII. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri Şubat 2010 Muğla Üniversitesi Çekirdeki model, biçimsel tutarlılık kontrolü için uygulanabilmelidir. Çoklu kalıtım, kategorilerin biçimsel tanımlamaları temelinde otomatik çıkarsayıcı tarafından değerlendirilmelidir. SNOMED CT terminolojisi, bu çekirdek modele eşlenmelidir. Hesaplamalı hiyerarşik ilişkiler, ispat edilmiş ilişkiler olarak işaret edilmelidir. Kavramlar, dönüşümü kolaylaştırmak için doğal dil tanımlarına sahip olmalıdır. Terminoloji ekleme yapıldığı süresince, her yeni kavram, kavramsal sistem analiz edilerek eklenir ve çekirdek modelle yerleştirilir. 4. Sonuçlar Farklı kaynaklardan elde edilen heterejon bilginin birleştirilmesi için üst seviye ontoloji kullanılmasına ihtiyaç duyulmuştur. Üst seviye ontoloji, yüksek seviyede belirli bir alandan bağımsız ontolojidir. Farklı kaynaklardan elde edilen heterojen bilginin bütünleştirilmesi için anahtar teknolojidir. Böylece ontolojideki kavramlar, daha geniş alanlar için basit ve genel kavramları içerir. Herhangi bir üst seviye ontolojisinin geniş alanda benimsenmiş olmamasının sebeplerin en önemlisi karmaşık olmasıdır. Bir üst seviye ontolojisi yaklaşık olarak ile ifade edilen sayıda elemanlardan oluşmaktadır. Ve elemanlar arasında karmaşık ilişkiler bulunmaktadır. Ontolojiler, herhangi bir seviyede birbirleriyle eşlenebilir. Orta seviye ve üst seviye ontolojiler, alanlar arasındaki kavramların eşlemesini amaçlar. Bu çalışmada, literatürde varolan üst seviye ontolojiler araştırılmış, bunlar hakkında kısa bilgiler verilmiştir. Ayrıca çalışmada bazı üst seviye ontolojilerin Dublin Core gibi üst veri standartlara bağlantısına ve üst seviye ontoloji çatısı içerisinde SNOMED CT gibi sağlık terminolojilerin analizi yapılarak incelenmiştir. Kaynaklar [1] Schulz, S., Boeker, M., Stenzhorn, H., (2008), How Granularity Issues Concern Biomedical Ontology Integration, In MIE Proceedings of the 21st International Congress of the European Federation for Medical Informatics, Göteborg, Sweden, May 25-28, Studies in Health Technology and Informatics (Vol. 136, pp ). [2] Herre, H., Heller, B., Burek, P., Hoehndorf, R., Loebe, F., Michalek, H., (2006), General Formal Ontology(GFO): A Foundational Ontology Integrating Objects and Processes, Part I:Basic Principles ( Version 1.0). Onto-Med Report, Nr. 8. Research Group Ontologies in Medicine (Onto-Med), University of Leipzig. [3] Burgun A, Hill L, Bodenreider O., (2001) Mapping the UMLS Semantic Network into General Ontologies, Proc AMIA Symp 2001:81-5. [4] Masolo, C., Borgo, S., Gangemi, A., Guarino, N., Oltramari, A., Schneider, L., (2003), WonderWeb Deliverable D17, The WonderWeb Library of Foundational Ontologies Preliminary Report. [5] Mascardi, V., Cordi, V. and Rosso, P., (2006), A Comparison of Upper Ontologies, Technical Report DISI-TR [6] Sicilia, M., A., (2005), On the Use of Existing Upper Ontologies as a Metadata Integration Mechanism, Proceedings of the 2005 international conference on Dublin Core and metadata applications: vocabularies in practice, September 12-15, 2005, Madrid, Spain. [7] Héja, G., Surján, G., (2004), SNO- MED CT and Formal Ontologies Biomed Central (BMC) Medical Informatics,
8 Üst Seviye Ontolojileri Üzerine Bir İnceleme [8] Terziev, I., Kiryakov, A., Manov, D., (2005), Base Upper-level Ontology (BULO) Guidance, SEKT Deliverable D1.8.1, SEKT Consortium, [9] Colomb, R., M., (2002), Use of Upper Ontologies for Interoperation of Information Systems: A Tutorial, Technical Report 20/02. ISIB-CNR, Padova, Italy, [10] Niles, L., Pease, A., (2001), Towards a Standard Upper Ontology, In Proceedings of the 2nd International Conference on Formal Ontology in Information Systems, [11] Sevcenko, M., (2003), Online Presentation of an Upper Ontology, In Proceedings of Znalosti [13] Herre, H., (2009), General Formal Ontology (GFO): A Foundational Ontology for Conceptual Modelling, In: Poli, R. & Obrst, L. (ed.) Theory and Applications of Ontology. Vol. 2, Berlin: Springer, to appear [14] Semy, S., K., Pulvermacher, M., K., Obrst, J., L., (2005), Toward the Use of an Upper Ontology for U.S. Goverment and U.S. Military Domains: An Evaluation, MITRE Technical Report, MTR 04B , November [15] Gruber, T., R., A Translation Approach to Portable Ontologies. Knowledge Systems, AI Laboratory (KSL-92-71), [12] UMBEL Ontology, Technical Report, Volume 1,
Anlamsal Web te SKOS Kullanılarak Bilgi Organizasyonu
inet-tr 09 - XIV. Türkiye de İnternet Konferansı Bildirileri 12-13 Aralık 2009 Bilgi Üniversitesi, İstanbul Anlamsal Web te SKOS Kullanılarak Bilgi Organizasyonu Ege Üniversitesi, Bilgisayar Mühendisliği
DetaylıBölüm 2 Varlık-İlişki Veri Modeli: Araçlar ve Teknikler. Fundamentals, Design, and Implementation, 9/e
Bölüm 2 Varlık-İlişki Veri Modeli: Araçlar ve Teknikler Fundamentals, Design, and Implementation, 9/e Üç Şema Modeli Üç şema modeli 1975 de ANSI/SPARC tarafından geliştirildi Veri modellemeninç ve rolünü
DetaylıIEEE Online Mühendislikte Günümüz Araştırmacılarının Temel Bilgi Kaynağı. UASL Eğitim Programı. 10 Mayıs, 2006
IEEE Online Mühendislikte Günümüz Araştırmacılarının Temel Bilgi Kaynağı UASL Eğitim Programı TÜBİTAK-ULAKBİM 10 Mayıs, 2006 2004 MIKRO 1 Institute of Electrical and Electronics Enineers (IEEE) Hakkında
DetaylıSemantik Bilgi Yönetimi
Semantik Bilgi Yönetimi Yaşar ar Tonta Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü tonta@hacettepe.edu.tr yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/ 1 Plan Memex ten Semantik Web e... Semantik Bilgi Yönetimi
DetaylıBibliyografik Evrenin Gelişimi ve Kütüphanelerde Bağlı Veri Yaklaşımları
Bibliyografik Evrenin Gelişimi ve Kütüphanelerde Bağlı Veri Yaklaşımları Arş. Gör. Tolga ÇAKMAK tcakmak@hacettepe.edu.tr 19 Nisan 2013 Boğaziçi Üniversitesi İçerik Bilginin Düzenlenmesi Bilgi Düzenleme
DetaylıEsnek Hesaplamaya Giriş
Esnek Hesaplamaya Giriş J E O L O J İ M Ü H E N D İ S L İ Ğ İ A. B. D. E S N E K H E S A P L A M A Y Ö N T E M L E R İ - I DOÇ. DR. ERSAN KABALCI Esnek Hesaplama Nedir? Esnek hesaplamanın temelinde yatan
DetaylıBSM 532 KABLOSUZ AĞLARIN MODELLEMESİ VE ANALİZİ OPNET MODELER
BSM 532 KABLOSUZ AĞLARIN MODELLEMESİ VE ANALİZİ OPNET MODELER Yazılımı ve Genel Özellikleri Doç.Dr. Cüneyt BAYILMIŞ Kablosuz Ağların Modellemesi ve Analizi 1 OPNET OPNET Modeler, iletişim sistemleri ve
DetaylıKÜTÜPHANECİLİKTE STANDARTLAŞMA VE MARC-XML ÇÖZÜMÜ
KÜTÜPHANECİLİKTE STANDARTLAŞMA VE MARC-XML ÇÖZÜMÜ Zehra TAŞKIN ztaskin@hacettepe.edu.tr http://yunus.hacettepe.edu.tr/~ztaskin PLAN MARC Standartları XML MARC XML Neden MARC için XML? MARC XML için gerekli
DetaylıANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DÖNEM PROJESİ TAŞINMAZ DEĞERLEMEDE HEDONİK REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ. Duygu ÖZÇALIK
ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DÖNEM PROJESİ TAŞINMAZ DEĞERLEMEDE HEDONİK REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ Duygu ÖZÇALIK GAYRİMENKUL GELİŞTİRME VE YÖNETİMİ ANABİLİM DALI ANKARA 2018 Her hakkı saklıdır
DetaylıVeritabanı Yönetimi Bilgisayarların. Keşfi Hedefler. Veritabanı, Veri ve Bilgi. Veritabanı, Veri ve Bilgi. Veritabanı, Veri ve Bilgi
Hedefler Veritabanı Yönetimi Bilgisayarların Discovering Keşfi 2010 Computers 2010 Living in a Digital World Dijital Dünyada Yaşamak Veritabanı terimini tanımlamak ve bir veritabanının veri ve bilgi ile
DetaylıVERİ KAYNAKLARI. Bilgi sisteminin öğelerinden biride veri
VERİ KAYNAKLARI YÖNETİMİ İ İ 5. ÜNİTE GİRİŞ Bilgi sisteminin öğelerinden biride veri yönetimidir. Geleneksel yada çağdaş, birinci yada ikinci elden derlenen veriler amaca uygun veri formlarında tutulur.
DetaylıVeritabanı Yönetim Sistemleri (Veritabanı Kavramı) Veri Modelleri
Veritabanı Yönetim Sistemleri (Veritabanı Kavramı) Veri Modelleri Konular Veritabanı Tasarım Aşamaları Veri Modeli Nedir? Veri Modeli Temel Bileşenleri İş Kuralları (Business Rules) İş Kurallarını Veri
DetaylıBM208- Nesneye Dayalı Analiz ve Tasarım. Sunum 7
BM208- Nesneye Dayalı Analiz ve Tasarım Sunum 7 Component(Bileşen) Diyagramları Sistemin fiziksel yapısını modellemede kullanılır. Bu fiziksel yapıdan kasıt gömülü kontroller, portlar, arayüzlerin yanı
DetaylıVeritabanı ve Yönetim Sistemleri
Veritabanı ve Yönetim Sistemleri Öğr. Gör. M. Mutlu YAPICI Ankara Üniversitesi Elmadağ Meslek Yüksekokulu Ders İzlencesi Hafta Modüller/İçerik/Konular 1. Hafta Temel Kavramlar 2. Hafta Veri Modelleri 3.
DetaylıYazılım Gereksinimlerinin Görsel Çözümlemeleri: UML (UnifiedModeling Language) Birleştirilmiş Modelleme Dili
Yazılım Gereksinimlerinin Görsel Çözümlemeleri: UML (UnifiedModeling Language) Birleştirilmiş Modelleme Dili UML Diyagramlarının Sınıflandırması UML ile Dinamik Davranışsal (Behaviour) Modelleme usecasediyagramları
DetaylıDITA ile Uygulama Belgeleri Hazırlamak
Özgür Web Teknolojileri Günleri 2011 DITA ile Uygulama Belgeleri Hazırlamak Adil Güneş AKBAŞ adil@ozguryazilim.com.tr DITA? Özelleştirilmiş, konu tabanlı(topic-based), yapılandırılmış belge yazma mimarisi
DetaylıPAZARTESİ SALI 2015-2016 Ders Programı 1. Öğretim 09.00-09.50 10.00-10.50 11.00-11.50 12.00-12.50 HRT4291 WEB TABANLI CBS GR:11 Ü.GÜMÜŞAY EZ-121 ; D1-129 HRT4291 WEB TABANLI CBS GR:22 Ü.GÜMÜŞAY EZ-121
DetaylıYrd. Doç. Dr. Övünç ÖZTÜRK
Yrd. Doç. Dr. Övünç ÖZTÜRK ÖĞRENİM DURUMU Derece Üniversite Bölüm / Program Yıllar Lisans Orta Doğu Teknik Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği 99-00 Y. Lisans Ege Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği
DetaylıT.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ EĞİTİM ÖĞRETİM YILI DERS KATALOĞU
T.C. ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ - EĞİTİM ÖĞRETİM YILI DERS KATALOĞU Ders Kodu Bim Kodu Ders Adı Türkçe Ders Adı İngilizce Dersin Dönemi T Snf Açıl.Dönem P
DetaylıBilişim Sistemleri. Modelleme, Analiz ve Tasarım. Yrd. Doç. Dr. Alper GÖKSU
Bilişim Sistemleri Modelleme, Analiz ve Tasarım Yrd. Doç. Dr. Alper GÖKSU Ders Akışı Hafta 5. İhtiyaç Analizi ve Modelleme II Haftanın Amacı Bilişim sistemleri ihtiyaç analizinin modeli oluşturulmasında,
DetaylıDİZİN. Not: Koyu harfle yazılan sayfalar ilgili terimin yoğun olarak geçtiği sayfaları göstermektedir.
DİZİN Not: Koyu harfle yazılan sayfalar ilgili terimin yoğun olarak geçtiği sayfaları göstermektedir. A ağırlıklandırma bkz. terim ağırlıklandırma AltaVista, 6, 31, 37, 45-47, 93, 135 anahtar sözcükler,
DetaylıÖğretim planındaki AKTS Ulusal Kredi
Ders Kodu Teorik Uygulama Lab. Yazılım Gereksinimleri Mühendisliği Ulusal Kredi Öğretim planındaki AKTS 481052000001303 3 0 0 3 5 Dersin Yürütülmesi Hakkında Bu ders gerçek dünya problemlerinin analiz
DetaylıDoç. Dr. Cüneyt BAYILMIŞ
BSM 460 KABLOSUZ ALGILAYICI AĞLAR 1 BSM 460 KABLOSUZ ALGILAYICI AĞLAR 1. Hafta NESNELERİN İNTERNETİ (Internet of Things, IoT) 2 Giriş İletişim teknolojilerinde ve mikroelektronik devrelerde yaşanan gelişmeler
DetaylıVERİ TABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ
VERİ TABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ Veri Tabanı Nedir? Sistematik erişim imkânı olan, yönetilebilir, güncellenebilir, taşınabilir, birbirleri arasında tanımlı ilişkiler bulunabilen bilgiler kümesidir. Bir kuruluşa
DetaylıModel Güdümlü Geliştirme ile Gömülü Kaynakların Yönetimi
Model Güdümlü Geliştirme ile Gömülü Kaynakların Yönetimi Can Öz EGE ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ A.B.D. 1 İçerik Kaynak Yönetimi Problemi Kaynak Yönetimi Modellemesinin
DetaylıİŞLETMELERDE KURUMSAL İMAJ VE OLUŞUMUNDAKİ ANA ETKENLER
ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ HALKLA İLİŞKİLER VE TANITIM ANA BİLİM DALI İŞLETMELERDE KURUMSAL İMAJ VE OLUŞUMUNDAKİ ANA ETKENLER BİR ÖRNEK OLAY İNCELEMESİ: SHERATON ANKARA HOTEL & TOWERS
DetaylıKüme temel olarak belli nesnelerin ya da elamanların bir araya gelmesi ile oluşur
Kümeler Kümeler ve küme işlemleri olasılığın temellerini oluşturmak için çok önemlidir Küme temel olarak belli nesnelerin ya da elamanların bir araya gelmesi ile oluşur Sonlu sayıda, sonsuz sayıda, kesikli
DetaylıBilişim Sistemleri Değerlendirme Modeli ve Üç Örnek Olay İncelemesi
Bilişim Sistemleri Değerlendirme Modeli ve Üç Örnek Olay İncelemesi Özet Dr. Sevgi Özkan ve Prof. Dr Semih Bilgen Enformatik Enstitüsü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara Tel: (312) 210 3796 e-posta:
DetaylıAssist. Prof. Dr. Övünç ÖZTÜRK
Assist. Prof. Dr. Övünç ÖZTÜRK EDUCATION Degree University Department / Program Undergrad Middle East Technical University Computer Engineering 99-00 M.S. Ege University Computer Engineering 00-00 Ph.D.
DetaylıHSancak Nesne Tabanlı Programlama I Ders Notları
DİZİLER Bellekte ard arda yer alan aynı türden nesneler kümesine dizi (array) denilir. Bir dizi içerisindeki bütün elemanlara aynı isimle ulaşılır. Yani dizideki bütün elemanların isimleri ortaktır. Elemanlar
DetaylıKurumsal bilgiye hızlı ve kolay erişim Bütünleşik Belge Yönetimi ve İş Akış Sistemi içinde belgeler, Türkçe ve İngilizce metin arama desteği ile içeri
İş süreçleri ve belgelerin bilgisayar ortamında izlenmesi Bütünleşik Belge Yönetimi ve İş Akış Sistemi Kurumların belge ve içerik yönetim işlemleriyle iş süreçlerinin tanımlanması ve denetlenmesi ve bu
DetaylıYazılım Mühendisliğinde İleri Konular (SE 650) Ders Detayları
Yazılım Mühendisliğinde İleri Konular (SE 650) Ders Detayları Ders Adı Ders Dönemi Ders Kodu Saati Uygulama Saati Laboratuar Kredi AKTS Saati Yazılım Mühendisliğinde İleri Konular SE 650 Güz 3 0 0 3 5
DetaylıÖğrenciler analiz programları hakkında bilgi sahibi olurlar
Ders Öğretim Planı Dersin Kodu 0000 Dersin Seviyesi Lisans Dersin Adı Bilgisayar Destekli Tasarım ve İmalat Dersin Türü Yıl Yarıyıl AKTS Seçmeli Dersin Amacı İmalat amaçlı bir endüstriyel tasarımda, tasarım
DetaylıSOFTWARE ENGINEERS EDUCATION SOFTWARE REQUIREMENTS/ INSPECTION RESEARCH FINANCIAL INFORMATION SYSTEMS DISASTER MANAGEMENT INFORMATION SYSTEMS
SOFTWARE REQUIREMENTS/ INSPECTION SOFTWARE ENGINEERS EDUCATION RESEARCH FINANCIAL INFORMATION SYSTEMS DISASTER MANAGEMENT INFORMATION SYSTEMS SOFTWARE REQUIREMENTS/ INSPECTION Ö. Albayrak, J. C. Carver,
DetaylıGenetik Algoritmalar. Bölüm 1. Optimizasyon. Yrd. Doç. Dr. Adem Tuncer E-posta:
Genetik Algoritmalar Bölüm 1 Optimizasyon Yrd. Doç. Dr. Adem Tuncer E-posta: adem.tuncer@yalova.edu.tr Optimizasyon? Optimizasyon Nedir? Eldeki kısıtlı kaynakları en iyi biçimde kullanmak olarak tanımlanabilir.
DetaylıYazılım Mühendisliğinde Biçimsel Yöntemler (SE 562) Ders Detayları
Yazılım Mühendisliğinde Biçimsel Yöntemler (SE 562) Ders Detayları Ders Adı Ders Dönemi Ders Kodu Saati Uygulama Saati Laboratuar Kredi AKTS Saati Yazılım Mühendisliğinde Biçimsel Yöntemler SE 562 Her
DetaylıWEB 3.0 TEKNOLOJİSİNİN AÇIK KAYNAK YAZILIMLARLA UYGULANMASI
XVIII. AKADEMİK BİLİŞİM KONFERANSI AB 2016 30 Ocak - 5 Şubat 2016 Adnan Menderes Üniversitesi - AYDIN WEB 3.0 TEKNOLOJİSİNİN AÇIK KAYNAK YAZILIMLARLA UYGULANMASI Yrd.Doç.Dr. Mustafa YENİAD 1 myeniad@ybu.edu.tr
DetaylıSENTEZ TABANLI YAZILIM MİMARİSİ TASARIM YAKLAŞIMININ ESSENCE ÇERÇEVESİYLE MODELLENMESİ
SENTEZ TABANLI YAZILIM MİMARİSİ TASARIM YAKLAŞIMININ ESSENCE ÇERÇEVESİYLE MODELLENMESİ G Ö R K E M G I R AY, T U R K E Y B E D I R T E K I N E R D O G A N, W A G E N I N G E N U N I V E R S I T Y, N E
DetaylıAlgoritma Geliştirme ve Veri Yapıları 2 Veri Modelleri. Mustafa Kemal Üniversitesi
Algoritma Geliştirme ve Veri Yapıları 2 Veri Modelleri Veri modelleri, veriler arasında ilişkisel ve sırasal düzeni gösteren kavramsal tanımlardır. Her program en azından bir veri modeline dayanır. Uygun
DetaylıBağlı Açık Üniversite Verisi. Prof. Dr. Oğuz Dikenelli
Bağlı Açık Üniversite Verisi Prof. Dr. Oğuz Dikenelli İçerik Gereksinim Bağlı Veri Bağlı Açık Veri Uygulamaları Ege Üniversitesi Açık Veri Prototipi Tartışma Üniversite Bilgi Ağı Kütüphane Basılı/Elektronik
DetaylıXBRL. Şükrü ŞENALP Yeminli Mali Müşavir Sorumlu Ortak Baş Denetçi
Şükrü ŞENALP Yeminli Mali Müşavir Sorumlu Ortak Baş Denetçi XBRL dünya çapında iş dünyasıyla finansal veriler arasında elektronik iletişimi sağlayan devrimsel nitelikte bir dildir. Hazırlık aşamasında,
DetaylıYrd. Doç. Dr. Tuğba ÖZACAR ÖZTÜRK
Yrd. Doç. Dr. Tuğba ÖZACAR ÖZTÜRK ÖĞRENİM DURUMU Derece Üniversite Bölüm / Program Yıllar Lisans Dokuz Eylül Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği 99-00 Y. Lisans Ege Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği
DetaylıDERS 2 : BULANIK KÜMELER
DERS 2 : BULNIK KÜMELER 2.1 Gİriş Klasik bir küme, kesin sınırlamalarla verilen bir kümedir. Örneğin, klasik bir küme aşağıdaki gibi belirtilebilir: = { x x > 6 }, Kapalı sınır noktası burada 6 dır.burada
DetaylıBasit Mimari, Katmanlı Mimari ve doğrudan çalıştırma olarak üçe ayrılır.
Yazılım Mimarisi 1.Yazılım Mimarisi Nedir? Yazılım mimarisi geliştirilen uygumaların maliyetlerinin azaltılmasında önemli bir yer tutar. Örneğin MVC modeli kullanarak bir uygulama geliştiriyoruz ve arayüz
DetaylıJAVA RMI ve Hibernate teknolojileri kullanılarak çok amaçlı bir yazılım altyapısı hazırlanması
JAVA RMI ve Hibernate teknolojileri kullanılarak çok amaçlı bir yazılım altyapısı hazırlanması Hakan ALBAĞ Tahsin Barış AKAN Bitirme Projesi 05.06.2006 Giriş Ticari yazılımlarda ortak ihtiyaçlar Birden
DetaylıBulanık Mantık Tabanlı Uçak Modeli Tespiti
Bulanık Mantık Tabanlı Uçak Modeli Tespiti Hüseyin Fidan, Vildan Çınarlı, Muhammed Uysal, Kadriye Filiz Balbal, Ali Özdemir 1, Ayşegül Alaybeyoğlu 2 1 Celal Bayar Üniversitesi, Matematik Bölümü, Manisa
Detaylı3. sınıf. Bilgisayarla kataloglamanın doğuşu gelişimi ve bugünkü durum ele alınmaktadır. Bu derste
3. sınıf 5. Yarıyıl (Güz Dönemi) Bilgi Kaynaklarının Tanımlanması ve Erişimi I (AKTS 5) 3 saat Bilgisayarla kataloglamanın doğuşu gelişimi ve bugünkü durum ele alınmaktadır. Bu derste Kütüphane Otomasyon
DetaylıYENİ NESİL AÇIK ARŞİVLER İLKAY HOLT COAR (CONFEDERATION OF OPEN ACCESS REPOSITORIES) AÇIK ERİŞİM KONFERANSI 27 EKIM 2016 TÜBİTAK ANKARA
YENİ NESİL AÇIK ARŞİVLER İLKAY HOLT COAR (CONFEDERATION OF OPEN ACCESS REPOSITORIES) AÇIK ERİŞİM KONFERANSI 27 EKIM 2016 TÜBİTAK ANKARA COAR hakkında COAR Açık Erişim Arşivler Konfederasyonu açık erişim
DetaylıAğ Yönetiminin Fonksiyonel Mimarisi
Bölüm 7 Ağ Yönetimi Ağ Yönetiminin Fonksiyonel Mimarisi a) Performans (Performance) Yönetimi b) Sistem Ayarları (Configuration) Yönetimi c) Hesap (Account) t)yönetimi i d) Hata (Fault) Yönetimi e) Güvenlik
DetaylıVERİ TABANI SİSTEMLERİ
VERİ TABANI SİSTEMLERİ 1- Günümüzde bilgi sistemleri Teknoloji ve bilgi. 2- Bilgi sistemlerinin Geliştirilmesi İşlevsel Gereksinimleri 1.AŞAMA Gereksinim Belirleme ve Analiz Veri Gereksinimleri Gereksinimler
DetaylıMONTE CARLO BENZETİMİ
MONTE CARLO BENZETİMİ U(0,1) rassal değişkenler kullanılarak (zamanın önemli bir rolü olmadığı) stokastik ya da deterministik problemlerin çözümünde kullanılan bir tekniktir. Monte Carlo simülasyonu, genellikle
DetaylıElbistan Meslek Yüksek Okulu Güz Yarıyılı
HAFTA III Bilgi iletişim sistemi : Bilgi iletişim sistemi, dağıtık sistem içerisinde düğümler arasındaki iletişimi desteklemekle yükümlüdür. İletişim sistemi, iletişim ağı ile bağlanmış herhangi bir düğümün,
DetaylıBilgi Sistemleri Tasarımı ve Bilgi Haritalama Teknikleri
Bilgi leri Tasarımı ve Bilgi Haritalama Teknikleri Dr. İhsan Tolga Medeni, ODTÜ Bilişim leri PhD, METU, Information Systems Bahar 2014,YDU Knowledge Systems Analysis and Knowledge Mapping Techniques İhsan
DetaylıÜniversite Kütüphanelerinde RDA ya Geçiş Aşamasında Sorunlar. Yrd. Doç. Dr. Mustafa BAYTER Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
Üniversite Kütüphanelerinde RDA ya Geçiş Aşamasında Sorunlar Yrd. Doç. Dr. Mustafa BAYTER Yıldırım Beyazıt Üniversitesi mbayter@ybu.edu.tr Giriş 1908 yılında ilk kataloglama kuralları (Catalogoouing Rules:
DetaylıVERİ TABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ Melih BÖLÜKBAŞI
VERİ TABANI YÖNETİM SİSTEMLERİ Melih BÖLÜKBAŞI Dersin Hedefleri Veri Tabanı Kullanıcıları Veri Modelleri Veri Tabanı Tasarımı İlişkisel VT Kavramsal Tasarımı (Entity- Relationship, ER) Modeli VT KULLANICILARI
DetaylıULUSAL SAĞLIK VERİ SÖZLÜĞÜ NÜN ONTOLOJİ TABANLI HALE GETİRİLMESİ VE TIBBİ BİLİŞİM STANDARTLARI İLE ZENGİNLEŞTİRİLMESİ
Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University Cilt 29, No 3, 637-644, 2014 Vol 29, No 3, 637-644, 2014 ULUSAL SAĞLIK VERİ SÖZLÜĞÜ NÜN ONTOLOJİ
DetaylıBİÇİMSEL YÖNTEMLER (FORMAL METHODS) Betül AKTAŞ Suna AKMELEZ
BİÇİMSEL YÖNTEMLER (FORMAL METHODS) Betül AKTAŞ 14011021 Suna AKMELEZ 14011050 Biçimsel Yöntemler Nedir? Nerede Kullanılır? Biçimsel Tasarım Biçimsel Yöntemlerin Yararları Biçimsel Yöntemlerin Zayıf Yönleri
DetaylıInternet te Pazarlama
Internet te Pazarlama Umut Al H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü umutal@hacettepe.edu.tr Pazarlama Taktikleri Halkla ilişkiler Reklâm Doğrudan posta Telepazarlama Internet Internet - Büyüklük Kullanıcı
DetaylıMüzik Verileri İçin XML Tabanlı Diller
Müzik Verileri İçin XML Tabanlı Diller İlker KALAYCI, M. Serdar KORUKOĞLU Ege Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü 2009 Akademik Bilişim '09-Harran Üniversitesi 1 İçerik Giriş MIDI Özellikleri XML
DetaylıKAMU YÖNETİMİNİN YENİDEN YAPILANDIRILMASI ULUSAL BİLGİ SİSTEMİ VERİ TABANI TASARIMI
İçindekiler ÖNSÖZ SUNUŞ GİRİŞ KAMU YÖNETİMİNİN YENİDEN YAPILANDIRILMASI I 1 - GİRİŞ 1 2 - TÜRKİYE SÜRECİ 3 3 - İDARİ YAPILANMA 4 4 - MEVZUAT YAPILANMASI 4 5 - PERSONEL YAPILANMASI 5 6 - KAMU YÖNETİMİNİN
DetaylıBULANIK MANTIK VE SİSTEMLERİ 2014 2015 BAHAR DÖNEMİ ÖDEV 1. Müslüm ÖZTÜRK 148164001004 Bilişim Teknolojileri Mühendisliği ABD Doktora Programı
BULANIK MANTIK VE SİSTEMLERİ 2014 2015 BAHAR DÖNEMİ ÖDEV 1 Müslüm ÖZTÜRK 148164001004 Bilişim Teknolojileri Mühendisliği ABD Doktora Programı Mart 2015 0 SORU 1) Bulanık Küme nedir? Bulanık Kümenin (fuzzy
DetaylıTS EN ISO 9241-151 EŞLEŞTİRME LİSTESİ
Kriter No Kriter Başlığı Rehber İlke Başlığı A 6. Üst Düzey Tasarım Kararları ve Tasarım Stratejisi 6.1 Genel özellikler 6.2 Web uygulamasının amacının belirginliği 3.10.1. Kurumsal Bilgiler 1.3.2. Kullanıcıların
DetaylıAnlamsal Web Servisleri Temelinde Örnek Bir Servis Tanımı
Anlamsal Web Servisleri Temelinde Örnek Bir Servis Tanımı Ege Üniversitesi, Bilgisayar Mühendisliği Bölümü, İzmir yasemin.yuksek@ege.edu.tr Özet: Şu anda kullanılmakta olan web servis teknolojileri anlamsal
DetaylıVeritabanı Yönetim Sistemleri (Veritabanı Kavramı) İş Kuralları ve Veri Modelleri
Celal Çeken Veysel Harun Şahin Veritabanı Yönetim Sistemleri (Veritabanı Kavramı) İş Kuralları ve Veri Modelleri Konular Veritabanı Tasarımı Yaşam Döngüsü Veri Modeli Nedir? Veri Modeli Temel Bileşenleri
DetaylıBilgi Sistemleri Tasarımı (SE 503) Ders Detayları
Bilgi Sistemleri Tasarımı (SE 503) Ders Detayları Ders Adı Ders Kodu Dönemi Ders Saati Uygulama Saati Laboratuar Saati Kredi AKTS Bilgi Sistemleri Tasarımı SE 503 Her İkisi 3 0 0 3 7.5 Ön Koşul Ders(ler)i
DetaylıCBS Arc/Info Kavramları
Arc/Info Kavramları Prof.Dr. Emin Zeki BAŞKENT Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi (ESRI) Environmental Systems Research Institute Dünyadaki 50 büyük yazılım şirketinden birisidir Pazarın 1/3
DetaylıVarlık davranış modeli: Bu aşama her entity ye etki eden durumların tanımlandığı, modellendiği ve dokümante edildiği süreçtir.
Yapısal Sistem Analiz ve Tasarım Metodu SSADM waterfall model baz alınarak uygulanan bir metottur. İngiltere de kamusal projelerde 1980 lerin başında kullanılan sistem analizi ve tasarımı konularındaki
DetaylıBLM 6196 Bilgisayar Ağları ve Haberleşme Protokolleri
BLM 6196 Bilgisayar Ağları ve Haberleşme Protokolleri Simple Network Management Protocol (SNMP) 22.12.2016 Mustafa Cihan Taştan 16505002 1 İçerik SNMP Nedir? Ne Amaçla Kullanılır? SNMP Çalışma Yapısı SNMP
DetaylıDağıtık Sistemler CS5001
Dağıtık Sistemler CS5001 Th. Letschert Çeviri: Turgay Akbaş TH Mittelhessen Gießen University of Applied Sciences Biçimsel model nedir Biçimsel model matematiksel olarak tanımlanmış olan bir modeldir.
DetaylıDersin Kodu Dersin Adı Dersin Türü Yıl Yarıyıl AKTS. BUHAR KAZANLARI Seçmeli 4 7 3
Ders Öğretim Planı Dersin Kodu Dersin Adı Dersin Türü Yıl Yarıyıl AKTS 507004472007 BUHAR KAZANLARI Seçmeli 4 7 3 Dersin Seviyesi Lisans Dersin Amacı Bu dersin amacı, öğrencilerin buhar kazanları ile ilgili
DetaylıÖZGEÇMİŞ. 1. Adı Soyadı : Birim BALCI 2. Doğum Tarihi : 28.07.1975 3. Unvanı : Yrd. Doç. Dr. 4. Öğrenim Durumu: Derece Alan Üniversite Yıl Lisans
ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı : Birim BALCI 2. Doğum Tarihi : 28.07.1975 3. Unvanı : Yrd. Doç. Dr. 4. Öğrenim Durumu: Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Teknik Eğitim, Elektronik- Bilgisayar Eğitimi Marmara Üniversitesi.
DetaylıYazılım Yeniden Yapılamaya Yönelik Bir Kurumsal Mimari: Model Güdümlü ve Ontoloji Tabanlı Bir Yaklaşım
Yazılım Yeniden Yapılamaya Yönelik Bir Kurumsal Mimari: Model Güdümlü ve Ontoloji Tabanlı Bir Yaklaşım Doç.Dr. Murat Paşa UYSAL Prof.Dr. A. Erhan MERGEN Yazılım Yeniden Yapılama Genel olarak Yazılım Yeniden
DetaylıEylül 2007 de v1.0 ı yayınlanan SysML sayesinde endüstri mühendislerinin de ihtiyacı karşılanmış oldu.
1 Yazılımcıların da endüstri mühendislerinin de en büyük ihtiyaçlarının başında ortak modelleme dili ihtiyacı gelir. UML nin (Unified Modeling Language) Kasım 1997 de OMG tarafından yayınlanmasıyla birlikte
DetaylıÜniversitesi. {g.karatas, Library, Science Direct ve Wiley veri içerisinde
:, Üniversitesi 34156, stanbul, {g.karatas, c.catal}@iku.edu.tr Özet. sistematik ebilmek üzere, yöntemlerini in n veri belirlemek, ortaya konulan. IEEE Explorer, ACM Digital Library, Science Direct ve
DetaylıYENİ BİLGİ MODELLEME VE PROGRAMLAMA FELSEFESİYLE SEMANTIC WEB
YENİ BİLGİ MODELLEME VE PROGRAMLAMA FELSEFESİYLE SEMANTIC WEB ANKARA ÜNİVERSİTESİ 31.03.2012 B İ LGİSAYA R Y ÜK. MÜH. BÖRTEÇİN EGE WEB 1.0 1995 2000 İnsan odaklı Web de henüz sadece belgeler var Belgelerin
DetaylıTS EN ISO KONTROL LİSTESİ ŞABLONU
ŞABLONU C 6. No. Rehber Uygulanabilirlik luk Üst Düzey Tasarım Kararları ve Tasarım Stratejisi 6.1 Genel özellikler 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7 6.8 6.9 6.10 6.11 6.12 Web uygulamasının amacının belirginliği
DetaylıYazılım Mühendisliğine Giriş (SE 112) Ders Detayları
Yazılım Mühendisliğine Giriş (SE 112) Ders Detayları Ders Adı Ders Dönemi Ders Uygulama Kodu Saati Saati Laboratuar Kredi AKTS Saati Yazılım Mühendisliğine Giriş SE 112 Bahar 3 0 0 3 5 Ön Koşul Ders(ler)i
DetaylıCICS / CICP Sertifika Programları. Eğitim Kataloğu. Hazırlayan: İç Kontrol Enstitüsü
CICS / CICP Sertifika Programları Eğitim Kataloğu Hazırlayan: İç Kontrol Enstitüsü İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER... 1 İÇ KONTROL ENSTİTÜSÜ NÜN CICS / CICP SERTİFİKA PROGRAMLARI EĞİTİMİ İÇERİĞİ... 3 BÖLÜM 1:
DetaylıBENİM DÜNYAM ÇOCUK OYUNU: BİR MOBİL UYGULAMA
XVI. Akademik Bilişim Konferansı 5-7 Şubat 2014 Mersin Akademik Bilişim Mersin Üniversitesi BENİM DÜNYAM ÇOCUK OYUNU: BİR MOBİL UYGULAMA Meliha ACAR N. Tuğbagül ALTAN AKIN Sümeyye Elif GÖKDAĞ Zeynep Gazal
DetaylıCICS / CICP Sertifika Programları İçin. Kurs Kataloğu
CICS / CICP Sertifika Programları İçin Kurs Kataloğu Hazırlayan: İç Kontrol Enstitüsü İÇİNDEKİLER İÇ KONTROL ENSTİTÜSÜ NÜN CICS / CICP SERTİFİKA PROGRAMLARI BECERİ ALANLARI VE MESLEKİ İÇ KONTROL KURSLARI
DetaylıArş. Gör. Raziye SANCAR
Arş. Gör. Raziye SANCAR EĞİTİM DURUMU Derece Üniversite/Bölüm/Program Yıl Doktora Yüksek Lisans Lisans Eğitim Teknolojisi Doktora Programı. Eğitim Teknolojisi Yüksek Lisans Programı. Selçuk Üniversitesi,
DetaylıAraştırma Problemleri: Problem İfadeleri, Araştırma Soruları ve Hipotezler
Araştırma Problemleri: Problem İfadeleri, Araştırma Soruları ve Hipotezler Araştırma Problemleri Problem Belirleme Kaynakları Genel problem Yapısı Problem Oluşturmanın Önemi Nicel Problem Oluşturma 1-
DetaylıInternet te Pazarlama
Internet te Pazarlama Umut Al H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü umutal@hacettepe.edu.tr Pazarlama Taktikleri Halkla ilişkiler Reklâm Doğrudan posta Telepazarlama Internet Kullanıcı sayısı Internet -
DetaylıGoogle Web Toolkit ile Öğretim Elemanı Otomasyon Sistemi
Google Web Toolkit ile Öğretim Elemanı Otomasyon Sistemi Mehmet Karakoç Akdeniz Üniversitesi Bilgisayar Bilimleri Araştırma ve Uygulama Merkezi 28.11.2014 inet-tr'14 : GWT AUFaculty Project 1 İçerik Giriş
DetaylıUZAKTAN EĞİTİM MERKEZİ
ÜNİTE 2 VERİ TABANI İÇİNDEKİLER Veri Tabanı Veri Tabanı İle İlgili Temel Kavramlar Tablo Alan Sorgu Veri Tabanı Yapısı BAYBURT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM MERKEZİ BİLGİSAYAR II HEDEFLER Veri tabanı kavramını
DetaylıYazılım Mimari Tasarımından Yazılım Geliştirme Çatısının Üretilmesinde Model Güdümlü Bir Yaklaşım
Yazılım Mimari Tasarımından Yazılım Geliştirme Çatısının Üretilmesinde Model Güdümlü Bir Yaklaşım İbrahim Onuralp Yiğit 1, Nafiye Kübra Turhan 2, Ahmet Erdinç Yılmaz 3, Bülent Durak 4 1,2,3,4 ASELSAN A.Ş.
DetaylıInternet te Pazarlama
Umut Al H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü umutal@hacettepe.edu.tr Pazarlama Taktikleri Halkla ilişkiler Reklâm Doğrudan posta Telepazarlama Internet Internet - Büyüklük Kullanıcı sayısı 665 milyon (International
DetaylıKENT BİLGİ SİSTEMİNİN BİR ALT SİSTEMİ OLARAK İSTATİSTİKSEL BİLGİ SİSTEMİ VE TÜRKİYE İÇİN 2008 YILINDA İSTATİSTİKSEL BİLGİ SİSTEMİ KULLANIM DURUMU *
KENT BİLGİ SİSTEMİNİN BİR ALT SİSTEMİ OLARAK İSTATİSTİKSEL BİLGİ SİSTEMİ VE TÜRKİYE İÇİN 2008 YILINDA İSTATİSTİKSEL BİLGİ SİSTEMİ KULLANIM DURUMU * Statistical Information System as a subsystem of Urban
DetaylıInternet te Pazarlama
Internet te Pazarlama Umut Al H.Ü. Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü umutal@hacettepe.edu.tr Pazarlama Taktikleri Halkla ilişkiler Reklâm Doğrudan posta Telepazarlama Internet Internet - Büyüklük Kullanıcı
DetaylıDENİZ HARP OKULU BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜM BAŞKANLIĞI DERS TANITIM BİLGİLERİ
DENİZ HARP OKULU BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜM BAŞKANLIĞI DERS TANITIM BİLGİLERİ Dersin Adı Kodu Sınıf/Y.Y. Ders Saati (T+U+L) Kredi AKTS Programlama Dillerinin Prensipleri BİM-323 3/II 3+0+0 3 4 Dersin
DetaylıBIM 312 Database Management Systems. Veritabanı Kavramına Giriş
BIM 312 Database Management Systems Veritabanı Kavramına Giriş Veritabanı Nedir? Veritabanı, birbirleriyle ilişkili verilerin hızlı ve verimli bir şekilde ulaşılmasına olanak verecek biçimde saklanmasıyla
DetaylıKavramsal Tasarım. Veritabanlarına Giriş Dersi
Kavramsal Tasarım Veritabanlarına Giriş Dersi Kavramsal Modelleme Bu modeller, veritabanında tutulacak verilerin yüksek seviyede bir gösterimini ve açıklamasını verir. Varlık-İlişki (ER) Modeli, kavramsal
Detaylı1. GİRİŞ Kılavuzun amacı. Bu bölümde;
1. GİRİŞ Bu bölümde; Kılavuzun amacı EViews Yardım EViews Temelleri ve Nesneleri EViews ta Matematiksel İfadeler EViews Ana Ekranındaki Alanlar 1.1. Kılavuzun amacı Ekonometri A. H. Studenmund tarafından
DetaylıÖğretim içeriğinin seçimi ve düzenlenmesi
Öğretim içeriğinin seçimi ve düzenlenmesi Öğretim hedefleri belirlendikten sonra öğrencileri bu hedeflere ulaştıracak içeriğin saptanması gerekmektedir. Eğitim programlarının geliştirilmesinde ikinci aşama
DetaylıEĞİTİM-ÖĞRETİM YILI MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ (İNGİLİZCE) BÖLÜMÜ DERS PROGRAMINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER
BİRİNCİ SINIF GÜZ YARIYILI 2015-2016 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ (İNGİLİZCE) BÖLÜMÜ DERS PROGRAMINDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER DEĞİŞİKLİK FORMU COM101 BİLGİSAYAR PROGRAMLAMA
DetaylıT H O M S O N S C I E N T I F I C MİKRO BİLGİ A.Ş. Web of Science 7.0. UASL Eğitim Programı TÜBİTAK-ULAKBİM. 10 Mayıs, 2006
Web of Science 7.0 UASL Eğitim Programı TÜBİTAK-ULAKBİM 10 Mayıs, 2006 Köken: The Web of T H O Science M S O N S C I E ve N T I Atıf F I C MİKRO Dizinlemesi BİLGİ A.Ş. Dr. Eugene Garfield: Bilgi bilimi
DetaylıLaboratuar Notları #7
The European Union s Making the Labour Market more Inclusive III programme For North Cyprus Upgrading Internet Technology skills of Information and Communication Technologies (ICT) Professionals Module
Detaylı08225 AĞ TEMELLERĠ. Elbistan Meslek Yüksek Okulu GÜZ Yarıyılı. Öğr. Gör. Murat KEÇECĠOĞLU. 20 EKi Salı, Çarşamba
08225 AĞ TEMELLERĠ Elbistan Meslek Yüksek Okulu 2014 2015 GÜZ Yarıyılı 20 EKi. 2014 Salı, Çarşamba Öğr. Gör. Murat KEÇECĠOĞLU Bilgi iletişim sistemi, dağıtık sistem içerisinde düğümler arasındaki iletişimi
DetaylıTemel Bilişim Eğitiminin Yükseköğretimdeki Yeri: 2005-2012 Analizi
Akademik Bilişim 12 - XIV. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri 1-3 Şubat 2012 Uşak Üniversitesi Temel Bilişim Eğitiminin Yükseköğretimdeki Yeri: 2005-2012 Analizi Karadeniz Teknik Üniversitesi, Enformatik
DetaylıÜniversitelerde Temel Bilişim Eğitimi Nereye Gidiyor? : 2005-2011 Analizi
Akademik Bilişim 11 - XIII. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri 2-4 Şubat 2011 İnönü Üniversitesi, Malatya Üniversitelerde Temel Bilişim Eğitimi Nereye Gidiyor? : 2005-2011 Analizi Karadeniz Teknik
Detaylı