7. Araştırma ve Teknoloji Geliştirme Çerçeve Programı (7ÇP)

Transkript

1 7. Araştırma ve Teknoloji Geliştirme Çerçeve Programı (7ÇP) 1. Avrupa Birliği Araştırma ve Geliştirme Çerçeve Programları: Avrupa Birliği nin (AB) bilim ve araştırma politikalarının temelini oluşturan Çerçeve Programları AB nin orta vadedeki araştırma ve teknoloji geliştirme (Research and Technology Development - RTD) politikalarının uygulama araçlarıdır. Çerçeve programlarının yasal temelini Avrupa Topluluğu Anlaşması nın 166. maddesinin 4. bendi oluşturmaktadır. Yine aynı madde uyarınca, çerçeve programları; Bilimsel ve teknolojik hedefleri gerçekleştirecek etkinlikleri tasarlayacak; Söz konusu etkinlikleri geniş hatlarla belirleyecek; Bu etkinliklerin gerçekleştirilmesi için üye devletler tarafından yapılacak katkı oranını belirleyecek ve bu etkinliklerin finansal çerçevesini çizecektir. Bu kapsamda, Çerçeve programları Lizbon stratejisi olarak da bilinen AB nin 2010 yılı itibariyle dünya nın en dinamik ve rekabetçi ekonomisi haline gelme hedefine de hizmet etmektedir. Belirlenen bu strateji doğrultusunda 2010 yılı itibariyle gayri safi yurtiçi hâsılalarından (GSYİH) Ar-Ge ye ayrılan payın %3 e çıkarılması ve bunun 2/3 ünün özel sektör tarafından finanse edilmesi hedeflenmekte; bunun gerçekleştirilebilmesi için, AB de mali tedbirler alınmakta, bilim adamları desteklenmekte, şirketlerin ortaklıkları teşvik edilmektedir Çerçeve Programı 1984 ten bu yana Avrupa da bilimsel araştırma ve teknoloji geliştirme çalışmalarına fon sağlamak amacıyla oluşturulmuş olan Çerçeve Programları, yaklaşık beşer yıl sürmekte ve bir sonraki Çerçeve Programı nın son bir yılını kapsamaktadırlar. 7. Çerçeve Programı (7ÇP) ise bu çok-yıllı Çerçeve Programlarından yıllarını kapsayan programı olup bu program kapsamında ilk proje önerisi çağrıları Aralık 2006 itibariyle açıklanmaya başlanmıştır. Programın yürürlülükte kalacağı yıllar ele alındığında 7ÇP nin, Lizbon stratejisi kapsamında AB ülkelerinin Ar-Ge faaliyetlerine gayri safi yurtiçi hâsılalarından (GDP) ayırdıkları payın % 3 oranına çıkarma hedeflerini gerçekleştirme yolundaki son adımı teşkil ettiği söylenebilir yılı itibariyle AB 25 için Ar-Ge yoğunluğunun % 1,9 seviyelerinde 1 olduğu göz önüne alındığında 7ÇP nin hedefleri daha iyi anlaşılacaktır. Bu nedenle, günümüze kadar dört veya beş yıllık programlar halinde tasarlanan çerçeve programlarının uygulama süresi, ilk defa 7. 1 Kaynak: Eurostat Bu oran ABD de % 2,68; Japonya da % 3,18 ve Çin de %1,34 olarak gerçekleşmiştir. 1

2 ÇP ile yedi yıla uzatılmıştır. Ayrıca, bir önceki program olan ve halen yürürlükte bulunan 6ÇP ye kıyasla, 7. ÇP; uygulamada çeşitli esneklikler getirmiş, katılım prosedürleri kolaylaştırılmış, bilgi bölgeleri oluşturulması amaçlanmış, ve Rekabetçilik ve Yenilikçilik Programı (Competitiveness and Innovation Framework Programme - CIP) ile yakın bir eşgüdüm temin edecektir. 6ÇP na kıyasla 7ÇP programın bütçesi de önemli ölçüde artırılarak ilk olarak yaklaşık 77 milyar Euro olarak öngörülmüştür. 2 Son gerçekleştirilen değişiklikler ile yaklaşık olarak 50 milyar Euro bütçe tahsis edilmesine karar verilmiştir. Böylece, 7ÇP, AB nin en büyük araştırma ve teknoloji geliştirme programı olacaktır. 7ÇP oluşturulurken bilimsel ve teknolojik önceliklerin ve program içerisindeki uygulamaların belirlenmesinde toplumun çeşitli kesimlerinden (üniversiteler, büyük ölçekli işletmeler, KOBİ ler, birlikler ve hükümet kurumları dâhil olmak üzere) kamu istişaresi vasıtasıyla görüş alınmış (stakeholder consultation) ve program ana hatları ile belirlenmiştir. Buna göre, 7ÇP dört ana başlık altında oluşturulmuştur; - İşbirliği Programı - Fikirler Programı - Kişilere Destek Programı - Kapasiteler Programı 2.1. Alanlar İŞBİRLİĞİ PROGRAMI (COOPERATION) İşbirliği Programı bu dört başlık içerisinde en yüksek bütçeye sahip olup, 10 tematik alan belirlemiştir. Sağlık Gıda, tarım ve biyoteknoloji Bilgi ve iletişim teknolojileri Nano bilim ve nanoteknolojiler, malzeme ve yeni üretim teknikleri Enerji Çevre (iklim değişimi dahil) Taşımacılık (havacılık dahil) Sosyo ekonomik ve beşeri bilimler Güvenlik Uzay Buna ek olarak, EURATOM Programı nın kapsamındaki füzyon enerjisi araştırmaları (ITER), nükleer füzyon ve radyasyondan korunma bu başlık altındadır. 2 17,5 milyar euro olarak öngörülen bütçe daha sonra 19,1 milyar euro ya çıkarılmıştır. Bkz. 2

3 Bu çerçevede, Ortaklı Araştırma (Collaborative Research) 7ÇP nin sağladığı fonların aktarıldığı temel araç olacaktır. Bu anlamda fon araçları Ortaklı projeler (collaborative projects), Mükemmeliyet Ağları (Networks of Excellence), Eşgüdüm ve Destek Eylemleri (co-ordination and support actions) v.b olarak belirlenmiştir. Sağlık: Bu alanda Avrupa vatandaşlarının sağlık düzeyinin artırılması; özellikle KOBİ lerin önemli bir yer teşkil ettiği ilaç ve eczacılık sektörleri başta olmak üzere sağlık endüstrisi ve işletmelerin rekabet gücünün artırılması; dünyada yeni oluşan sağlık sorunlarına çözüm bulunması; yeni tedavi yöntemleri ve yeni ilaçların (özellikle yan etkisi azaltılmış) geliştirilmesi hedeflenmektedir. Bu başlık altında belirlenen öncelikler, İnsan sağlığı için biyoteknoloji, jenerik araçlar ve tıbbi teknolojiler: Bu alt başlık kapsamında hastalıkların tanısı, teşhisi ve izlenmesi; tedavilerin uygunluğunun, güvenilirliğinin ve etkinliğinin önceden izlenmesi; yenilikçi tedavi yaklaşımları ve müdahale yer almaktadır. Araştırmayı insan sağlığıyla ilgili alanlara dönüştürmek: Biyolojik veri ve süreçlerin bütünleştirilmesi; insan beynine, insan gelişmesine ve yaşlanmaya yönelik araştırmalar; HIV/AIDS, tüberküloz, SARS ve kuş gribi gibi bulaşıcı hastalıklara yönelik araştırmalar; kanser ve kalp hastalıklarına yönelik araştırmalar v.b. etkinliklere yer verilmektedir. Avrupa vatandaşlarına sağlık hizmetlerinin verilmesinin optimizasyonu: klinik verilerin klinik uygulamaya geçirilmesi; hastalıkları önleme yöntemlerinin güçlendirilmesi ve daha etkin ilaç kullanımının sağlanmasına yönelik etkinlikleri kapsamaktadır. Araştırmaya-dayalı KOBİ ler sağlık, biyoteknoloji ve tıbbi teknolojilerin itici gücü konumundadırlar. Avrupa da biyo-medikal araştırma çalışmalarının etkinleştirilmesi aynı zamanda Avrupa ilaç ve sağlık sektörlerinin rekabet edebilirliğini de arttıracaktır. Gıda, tarım ve biyoteknoloji: Gıda, tarım ve biyoteknoloji alanında daha sağlıklı, güvenli ve yüksek kalitede ürünlerin üretilmesi; tarım, balıkçılık, hayvancılık ve kırsal alanlarla ilgili konularda çalışmalar yapılması hedeflenmektedir. Avrupa Biyo-Ekonomisi nin yaratılması yoluyla yenilikçi çalışmaların ve etkin teknoloji transferinin yolunun açılması; ve mümkün olduğu kadar çok sayıda biyolojik kaynak ve bağlantılı hizmeti üreten, yöneten ve tüketen endüstri dalı ve sektörlerin dahil edilmesi hedeflenmektedir. Bu etkinlikler, Avrupa yaşam bilimleri ve biyoteknoloji stratejisine paralel ve Avrupa da tarımın, biyoteknolojinin ve gıda işletmelerinin özellikle KOBİ lerin rekabet edebilirliğinin arttırılması amaçlanmaktadır. 3

4 Bilgi ve iletişim teknolojileri: Bilgi ve iletişim teknolojileri alanında temel amaç Avrupa nın bilimsel ve teknolojik temelinin güçlendirilmesi; bu alanda innovasyonun teşvik edilmesi ve bu konudaki gelişmelerin ve yeniliklerin topluma, iş dünyasına ve sanayiye geçirilmesi amaçlanmaktadır. Bu başlık altındaki temel araştırma alanları: Şebeke ve hizmet altyapısının istikrarı ve güvenliği; Elektronik sistem ve bu sistemlerin parçalarının performansı ve güvenilirliği; Kişiselleştirilmiş bilgi ve iletişim teknolojileri sistemleri; Dijital içerik yönetimi Yenilikçi ve katma değeri yüksek ürünlerin çıkarıldığı bilgi ve iletişim teknolojileri alanında, günümüz ekonomilerinin verimlilik karlarının yarısına yakını elde edilmektedir. Bilgi ve iletişim teknolojisinin yoğun olarak kullanıldığı sektörler arasında üretim, otomotiv, havacılık, ilaç, tıbbi teçhizat, agro-gıda, finansal hizmetler, medya ve perakende gibi sektörleri sıralamak mümkündür. Nano bilim ve Nanoteknolojiler, Malzeme ve Yeni Üretim Teknolojileri: Söz konusu alanda temel amaç sağlık ve sosyal açıdan beklentileri karşılayan ve bir katma değere sahip olan süreçler ve teknolojiler geliştirerek Avrupa sanayisinin rekabet edilebilirliğinin arttırılmasıdır. Nano bilim ve teknolojiler, nano (çok küçük) düzeyde önceden tasarlanmış özellikte ve davranışta malzemeler ve sistemler geliştirmektir. Böylece, çevre ve sağlık üzerine etkileri asgari düzeyde olacak yeni nesil ürün ve hizmetlerin oluşturulması mümkün olacaktır. Ayrıca, yeni ürün ve süreçlerle bunların onarılması için belirli özellikleri olan ve tahmin edilebilir bir performansa sahip yeni çok fonksiyonlu yüzeyler ve malzemeler geliştirmeye yönelik araştırmalar da desteklenmektedir. Bu alandaki yenilikçilik çalışmalarının temeli yeni bilgi birikimi ve bu bilginin sürdürülebilir üretim ve tüketim modellerine dayanmaktadır. Endüstriyel rekabet edebilirliğin ve ürünlerin kalitesinin arttırılması Avrupa da istihdamın korunmasını ve sosyal ve ekonomik uyumun pekiştirilmesini sağlayacaktır. Bu çerçevede ortay çıkan Teknoloji Platformları, Avrupa için geliştirilen stratejileri yoluyla sosyal konuları ön plana çıkaracaktır. Asıl amaçlanan, Avrupa için katma değerin arttırılmasıdır. Enerji: Enerji alanında geleneksel (fosil) yakıt kaynakları yerine yenilenebilir, çevreye duyarlı ve düşük maliyetli enerji kaynaklarının kullanıldığı yöntemlerin geliştirilmesiyle Avrupa da sürdürülebilir bir enerji sistemine geçişinin sağlanması hedeflenmektedir. Yapılması 4

5 öngörülen etkinlikler arasında hidrojen ve yakıt pilleri; yenilenebilir elektrik üretimi; yenilenebilir enerji üretimi; yenilenebilir enerji kaynaklarının ısıtma ve soğutma için kullanılması; sıfır emisyonlu güç üretimi için CO 2 yakalama ve depolama teknolojileri; temiz kömür teknolojileri; akıllı enerji şebekeleri gibi konulara yer verilmektedir. Çevre: Çevre alanında biyosfer, ekosistemler ve insan etkisi hakkında yeterli bilgi birikimine ulaşılmasına yönelik yeni teknolojiler, araçlar ve hizmetlerin geliştirilmesi hedeflenmektedir. Taşımacılık: Taşımacılık alanında asıl hedef Avrupa çapında daha kullanışlı ve daha güvenli, çevre ve doğal kaynakların korunmasını dikkate alan ve Avrupa nın rekabet edebilirliğinin artırılmasında önemli rol oynayacak taşımacılık sistemlerinin geliştirilmesidir. Bu tematik alanda yapılacak etkinlikler Havacılık, Hava Taşımacılığı, Yüzey Taşımacılığı, Galileo Projesinin Desteklenmesi olarak belirlenmiştir. Sosyo-ekonomik ve beşeri bilimler: Bu alanda özellikle büyüme, istihdam, rekabet, sosyal konular, göç, yaşam kalitesinin artırılması gibi konularda AB içerisindeki değerlerin de kullanılması yoluyla politika üretilerek bu konudaki bilgi birikiminin artırılması hedeflenmektedir. Uzay: Uzay konusunda temel hedef Avrupa uzay sanayisinin dünya çapında rekabet gücünü artırarak bir Avrupa Uzay politikasının oluşturulmasıdır. Güvenlik: Güvenlik konusunda sivil güvenlik uygulamaları konusunda çalışmalara destek verilmesi öngörülmekte; bu araştırmaların hem sivil hem askeri kullanım alanları da göz önüne alınarak Avrupa Savunma Ajansı (European Defence Agency) ile bir eşgüdüm sağlanmaktadır. FİKİRLER PROGRAMI (IDEAS) Fikirler Programı, Avrupa da Ar-Ge alanında çalışan insan gücünün kalitesini ve sayısını artırmak için oluşturulan stratejinin bir parçasını oluşturmaktadır. Bu kapsamda yaratıcı fikirleri ve bu türde etkinlikleri destekleyecek bağımsız bir Avrupa Araştırma 5

6 Konseyi (European Research Council ERC) kurulması öngörülmektedir. Avrupa Araştırma Konseyi kurumsal anlamda sisteme getirilen en büyük yeniliklerden biridir. Böylece yürütülen araştırmaları, Avrupa çapında bilimsel mükemmeliyete dayanan bir rekabetçilik anlayışı ile finanse edecek bir mekanizma oluşturulmuştur. Avrupa Araştırma Konseyi nin yönetim kurulu, Avrupa daki bilimsel çevrelerin önde gelen temsilcilerinden oluşturulacaktır. Komisyon tarafından atanacak bu temsilciler, siyasi ve diğer çıkarlardan bağımsız olarak hareket edeceklerdir. Bu Konsey, bilgiye ulaşma isteği içerisinde yaratıcı etkinlik gösteren bilim adamlarını, mühendisleri ve diğer araştırmaları destekleyecektir. Bu kapsamdaki araştırma alanları, 7ÇP nin diğer programları altında belirlenen tematik alanlardan bağımsız olacak ve mühendislik, sosyo-ekonomik ve beşeri bilimleri içerecektir. Bu kapsamda, araştırmacılar için 2 türde Avrupa Araştırma Konseyi fonu sağlanacaktır: ERC başlangıç düzeyindeki bağımsız araştırmacı fonları: üstün başarıya sahip bağımsız araştırmacıların desteklenmesi temel hedeftir. Bu araştırmacılar, milliyet farklı gözetilmeksizin, AB de ve Asosye Devletlerde yerleşik ya da buraya taşınan araştırma takımlarını yeni oluşturmaya başlayan kişiler olarak tanımlanmaktadır. ERC ileri düzeydeki araştırmacı fonları: Burada amaçlanan AB Üye Devletlerinde ve Asosye Devletlerde yerleşik, önde gelen araştırmacıların yürüttüğü ufuk araştırmaları (frontier research) projelerini desteklemektir. Bu alandaki projelere, kamu ve özel sektörde çalışan araştırmacılar tarafından kendi istedikleri konular üzerine sunulan proje önerileri doğrultusunda fon sağlanacaktır. Projeler, bilimsel mükemmeliyet ölçütüne göre değerlendirilecektir. KİŞİLERE DESTEK PROGRAMI (PEOPLE) Kişilere Destek Programı nın temel amacı, Avrupa daki Ar-Ge alanında etkinlik gösteren insan potansiyelini kısa vadede niteliksel (tam-zaman eşdeğer- full-time equivalent) ve niceliksel olarak güçlendirmektir. Bu bağlamda; - Kişilerin araştırma ile ilgili mesleklere yönlendirmek ve teşvik etmek - Araştırmacıların Avrupa da kalmalarını sağlamak ve - Dünyanın en iyi araştırmacılarını Avrupa ya çekmek hedeflenmektedir. Diğer bir temel amaç ise, Avrupa Araştırma Alanı (European Research Area ERA) içerisinde kapsamlı bir kariyer geliştirme aracı haline gelen Marie Curie etkinliklerinin desteklenmesi suretiyle araştırmacıların dolaşımının kolaylaştırılması hedeflenmektedir. 7ÇP kapsamında öngörülen etkinlikler: Marie Curie Ağları yoluyla araştırmacıların ön eğitiminin sunulması; Uluslar arası, ulusal ve bölgesel seviyede, kişisel burslar ve ortak- 6

7 finansman yoluyla yaşam boyu eğitim ve kariyer gelişiminin sağlanması; Araştırmacıların dolaşımı ile ilgili engellerin ortadan kaldırılması ve kariyer olanaklarının geliştirilmesi gibi araştırmacılar için bir Avrupa çalışan piyasası oluşturulmasının desteklenmesi v.b. etkinlikleri içermektedir. Bu çerçevede, endüstrinin ve KOBİ lerin Marie Curie etkinliklerine katılımı öngörülmektedir. KAPASİTELER PROGRAMI (CAPACITIES) Kapasiteler Programı ile amaçlanan Avrupa çapında araştırma ve inovasyon kapasitesinin geliştirilmesidir. Bu konudaki etkinliklerin desteklenmesi amacıyla aşağıda sıralanan araştırma konu başlıkları belirlenmiştir. - Araştırma Altyapıları - KOBİ yararına araştırmalar - Bilgi Bölgeleri - Araştırma Potansiyeli - Toplumda Bilim - Uluslararası İşbirliği Araştırma Altyapıları: Araştırmaları yürütülmesini mümkün kılan her türlü araç, kaynak, hizmet, tesis araştırma altyapıları kapsamında yer almaktadır. Bu tanım büyük laboratuarlar, veritabanları, kütüphaneler, hızlı iletişim ağları ve GRID (e-altyapıları) gibi pek çok altyapıyı kapsamaktadır. KOBİ Yararına Araştırmalar: Lizbon stratejisinin bir parçası olan KOBİ lerin desteklenmesi konusunda özellikle inovasyon kapasitelerinin artırılarak yeni teknolojiye dayalı ürünlerin üretilmesinin sağlanması hedeflenmektedir. Bu amaçla yine 6ÇP de olduğu gibi KOBİ lere yönelik araştırmalar ile KOBİ Birliklerine yönelik araştırma faaliyetlerinin desteklenmesi planlanmaktadır. Bilgi Bölgeleri: Bölgesel araştırma etkinliği içerisindeki üniversite, sanayi ve araştırma merkezlerinin bir araya getirilmesi ve az gelişmiş bölgelerin desteklenmesi amaçlanmaktadır. Araştırma Potansiyeli: Bu başlık altında araştırma olanakları bakımından az gelişmiş bölgelerde bulunan araştırmacı ve kurumların araştırma yeteneklerinin artırılması hedeflenmektedir. Bu alanda yapılan çalışmaların Avrupa Uyum Politikası (Cohesion Policy ) ve Avrupa Sosyal Fonu tarafından yürütülen çalışmaları tamamlaması hedeflenmektedir. Toplumda Bilim: Avrupa da yapılan bilimsel araştırmaların toplum gündemine getirilmesi temel amaçtır. 7

8 Uluslararası İşbirliği: AB nin dünya çapında rekabet edebilirliğinin artırılmasına yönelik izlediği uluslararası bilim ve teknoloji politikasının bir parçasıdır. Üçüncü ülkelerle yapılan işbirliğini kapsamaktadır. 2.2 Katılım Koşulları: Her türlü tüzel ve gerçek kişiler 7ÇP ya katılabilir; hak ve sorumluluklarını üstlenebilir. Tüzel kişilerin katılımının yanı sıra gerçek kişilerin yani bireylerin katılmasına olanak sağlanmaktadır. Amaç, yapılan projelerin sadece tüzel kişilerin katılımıyla sınırlı kalmaması ve tüzel kişilik olmayan KOBİ lerin katılımının sağlanmasıdır. Asgari katılımcı sayısı etkinlik türüne göre değişmektedir. Projelere minimum katılım şartları şöyledir: 3 farklı AB üye ülkesi veya asosye ülkeden en az 3 bağımsız kuruluşun projelerde yer alması gerekmektedir. Buna ek olarak proje teklif çağrılarında ve çalışma programlarında belirtilen koşullar geçerli olacaktır. Bu da etkinlik alanına göre değişiklik göstermekte bazı alanlar için tek bir tüzel kişiliğin projede yer alması yeterli sayılmaktadır. Üye ülkelerdeki kuruluşlar ile aday ülkelerdeki kuruluşlar aynı hak ve sorumluluklara sahiptir. 2.3 Rekabetçilik ve Yenilikçilik Çerçeve Programı: Avrupa Komisyonu 7ÇP önerisinin yanı sıra, yine aynı yılları kapsayan ( ) bir Rekabetçilik ve Yenilikçilik Çerçeve Programı (Competitiveness and Innovation Framework Programmee CIP) önerisi sunmuştur. Bu program, hâlihazırda bulunan Topluluk programlarını, Avrupa nın verimliliği, yenilikçilik kapasitesi ve sürdürülebilir gelişmesini artıracak alanlarda desteklemek suretiyle 7ÇP nı tamamlamak üzere tasarlanmıştır. Rekabetçilik ve Yenilikçilik Çerçeve Programının amaçları: KOBİ lerin kurulması ve geliştirilmesi için finans kaynakları ile yenilikçi etkinlikleri için yatırım olanaklarına erişimin sağlanmasının teşvik edilmesi; Özellikle sınırlar arası işbirliğinin arttırılması için KOBİ ler arasında işbirliği için uygun bir ortamın oluşturulmasının sağlanması; İşletmelerde tüm yenilikçi etkinliklerin desteklenmesi; Girişimcilik ve yenilikçilik kültürünün teşvik edilmesi; Rekabetçilik ve Yenilikçilik Çerçeve Programı bütçesi, Euro olarak belirlenmiştir. 8

9 EK 7. Çerçeve Programı nda Öngörülen Bütçe Dağılımı 3 TEMALAR BÜTÇE Sağlık 6100 Gıda, tarım ve biyoteknoloji 1935 Bilgi ve iletişim teknolojileri 9050 Nano-bilim ve nanoteknolojileri, malzeme ve yeni üretim teknikleri 3475 İŞBİRLİĞİ Enerji 2350 PROGRAMI Çevre (iklim değişimi dahil) 1890 Taşımacılık (havacılık dahil) 4160 Sosyo-ekonomik ve beşeri bilimler 623 Güvenlik ve Uzay 2838 TOPLAM İŞBİRLİĞİ FİKİRLER PROGRAMI Avrupa Araştırma Konseyi 7510 KİŞİLERE DESTEK Marie Curie Etkinlikleri PROGRAMI 4750 Araştırma Altyapıları 1715 KAPASİTELER PROGRAMI KOBİ yararına araştırmalar 1336 Bilgi Bölgeleri 126 Araştırma Potansiyeli 340 Toplumda Bilim 330 Uluslararası İşbirliği 180 Araştırma politikalarının uyumlu gelişimleri TOPLAM KAPASİTELER 4097 Ortak Araştırma Merkezinin nükleer olmayan etkinlikleri 1751 TOPLAM AT EURATOM için nükleer araştırma ve eğitim etkinlikleri Kasım 2006 tarihli Parlamento tarafından kabul edilen metine göre. 4 Euratom araştırma etkinlikleri, başka bir antlaşma olan Euratom Antlaşması kapsamında yürütüldüğü için farklı AT toplam bütçesi içerisinde değerlendirilmemektedir. 7ÇP AT etkinlikleri açısında 7 yılı kapsayan bahse konu etkinlikler, 7ÇP Euratom için yıllarını kapsamaktadır. 9