TARIMSAL YAYIM ve İLETİŞİM

Transkript

1 T.C. ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ TARIM EKONOMİSİ BÖLÜMÜ TARIMSAL YAYIM ve İLETİŞİM Prof. Dr. Göksel ARMAĞAN İLKELER Tarımsal Yayım Kavramı ve Tarihi Gelişimi Algılama İletişim Davranışların Temelleri ve Güdülenme Öğrenme ve Öğretme Sosyal Etkiler Yeniliklerin Benimsenmesi veyayılması İnançlar, Değerler, Normlar ve Tarımsal Yayım İçerik 2. YÖNTEM ve TEKNİKLER Görsel Araçlar Çiftlik ve Ev Ziyareti Konferans Grup Tartışması Beceri Eğitimi Tarımsal Geziler Grup Demonstrasyonu Kitle iletişim Araç ve Yöntemleri 3. PLANLAMA ve DEĞERLENDİRME Yayım Programlarının Hazırlanması Değerlendirme Prof.Dr. Tayfun ÖZKAYA EÜ Ziraat Fak. Tarım Ekonomisi Bölümü Tarımsal Yayım ve Danışmanlık Uluslararası Tarımsal Eğitim Merkezi Müdürlüğü ( İçerik 1. Tarımsal yayım gerekli midir? Üreticilerle olan ilişkiler nasıl olmalıdır? 2. Tarımsal yayımda temel kavramlar Yayım Kavramı (yayımcı iletişim ağı) Araştırmacı-Yayımcı, Yayımcı-Üretici, Araştırmacı-Üretici ilişkileri (Empati) Tarımsal yayımın temel hedefi (daha iyi yaşam koşulları) Tarımsal yayımın temel özellikleri (hedef kitle, hedefler, içerik, işleyiş) Tarımsal yayımın ilkeleri ve amaçlar 3. Küçük çiftçiler ve tarımsal yayım (köylü, çiftçi, üretici kavramları) 4. Etkili bir yayım için bilinmesi gerekenler: Algılama ve iletişim (etkin dinleme) Sosyal Etkileşim ve İletişim Becerileri İletişim ve Empati Davranışların temelleri ve güdülenme (motivasyon) Sosyal etkiler (aile, arkadaş, komşu, kırsal toplum, liderler, önderler, öner çiftçi) Öğrenme, eğitim hedeflerinin sınıflandırılması (bilişsel, duyuşsal ve psikomotor alanlar) 1

2 İçerik 5. Kırsal Kalkınma ve Halk eğitimi Köy Sosyolojisi, Köy Enstitüleri 6. Yeniliklerin Benimsenmesi ve Yayılması Kabul Etme Süreci, Yenilikleri Kabul Etme Kategorileri, Yenilikçilik İndeksi Yeniliklerin Karakteristikleri 7. Tarımsal Yayım Araç ve Yöntemleri Bireysel Yayım Yöntemleri, Grup Yayım Yöntemleri, Kitle Yayım Yöntemleri 8. Tarımsal Yayım programlarının Planlanması ve Değerlendirilmesi 9. AB Ülkelerinde Tarımsal Yayım AB Tarımsal Yayım Politikaları, Çiftlik Yayım Sitemi Ana Felsefe Aç bir insana bir balık ver, doysun bir kere, Balık tutmayı öğret doysun ömrü boyunca. ÇİN ATASÖZÜ Bir yıl sonrası ise düşündüğün tohum ek. Ağaç dik, on yıl sonrası ise tasarladığın. Ama, düşünüyorsan yüz yıl ötesini, halkı eğit o zaman. KUAN TZU (M.Ö.650) AMAÇLAR ve HEDEFLER Ders Öncesi Soru Formu Aşağıdaki ifadelerden doğru olanların yanına D, yanlış olanların yanına Y harfi yazınız. İlkeler Tüm faaliyetlerin özünde ekonomik ihtiyaçların karşılanabilmesi esası yer almaktadır. Tarımsal Yayım ve Tarımsal Yayın kavramları biribirlerinden farklı değildir. Araştırma ile uygulama arasında bir bağ olmasına gerek yoktur. Tüm üreticilerin temel amacı yaşam standartlarını yükseltmektir. Herkesin kendine göre farklı bir algılama biçimi olabilir. Empati etrafımızdaki kişilere duyduğumuz saygıdır. Eğitimde bir iletişim sürecidir. Motivasyonun eğitim sürecinde çok fazla önemi yoktur. Öğrenme davranış kalıplarının elde edilme sürecidir. Yetişkinlerin öğrenmesinde farklı yöntemler izlenmesine gerek yoktur. Eğitimde gönüllülük esasına uymak zorunda değiliz, zorla eğitim olabilir. Üreticilerin yeni teknikleri kabul etmesinde sosyal etkilerde önemlidir. Kırsal alanda yaşamak her zaman çok kolay olmuştur. Yenilik, bir birey tarafından yeni kabul edilen bir fikir, yöntem veya bir objedir. Genel olarak yenilikler bir anda kabul edilir veya red edilir. Kitle iletişim kaynakları yeniliklerden haberdar olmada etkilidir. Bireysel ilişkilerin güçlendirilmesi yeniliklerin benimsenmesinde oldukça etkilidir. Herhangi bir yeniliğin gözlenebilir olması daha çabuk benimsenmesinde etkili olur. Üreticilerin kendilerine özgü standart davranış kalıpları olabilir. Kırsal alandaki değer yargıları hiç bir zaman değişmez. 2

3 AMAÇLAR ve HEDEFLER Yöntem ve Teknikler Demonstrasyon yaparak ya da göstererek öğretme anlamına gelir. Üreticilerin eğitiminde sadece bireysel yöntemler kullanılabilir. Görsel araçların daha iyi anlamayı sağladığı herkes tarafından kabul edilen bir gerçektir. Üreticilerin evlerine ya da çiftliklerine gitmek onları rahatsız edeceğinden kullanılmamalıdır. Konferans beceri eğitimi için bir örnektir. Farklı görüşteki üretici gruplarını karşı karşıya getirerek tartıştırmak hiç doğru değildir. Yetişkinlerin beceri eğitimlerine ihtiyaçları yoktur. Bir yayım yöntemi olarak tarımsal geziler, çiftçinin komşularını merak etme olayının organize edilmiş halidir. Internet son yıllarda kitle iletişim araçlarından en önemlisi haline gelmiştir. Üreticilere vermek istediğiniz mesajı posterlerle anlatmak istiyorsanız, yazılar küçük de olsa posterlerin tüm bilgileri içermesine dikkat etmeniz gerekir. Küçük çiftçilerin koşulları farklı olsa da aynı yayım yöntemleri kullanılmalıdır. Küçük çiftçilerin yüzyıllardır kullandığı bilgiler artık hiç kullanılmamaktadır. Planlama ve Değerlendirme Yayım kuruluşlarının başarılı çalışabilmesi için bir programlama şarttır. Hazırlanan programlar esnek olmamalıdır. Programlar hazırlanırken durum analizi yapılmalıdır. Yayım programlarının değerlendirilmesini üreticiler yapamaz. Değerlendirme sonuçları yayım programı yürürken yapılarak geri-besleme (feed-back) sağlar. TÜRKİYE de TARIMSAL YAYIM ve DANIŞMANLIK HİZMETLERİ - Devlet destekli kamu yayımı (2006 ya kadar) - Tarım Kanunu (18/04/2006 tarih 5488 sayılı kanun) Çiftçi eğitimi, yayım ve danışmanlık hizmetleri MADDE 9 Bakanlık; tarım, çiftçi eğitimi ve yayım faaliyetlerinde, sivil toplum örgütleri, özel sektör kuruluşları ve serbest danışmanların görev almasını sağlamak için gerekli düzenlemeler yapar, bu kuruluş ve kişileri teşvik eder, çalışma esaslarını belirler ve denetler. Çiftçi eğitimi, özel yayım ve danışmanlık hizmetleri çalışma esas ve usûlleri ile ilgili diğer şartlar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. - Tarımsal yayım ve danışmanlık hizmetlerine destekleme ödemesi yapılmasına dair tebliğ ( tarih sayılı yönetmelik) MADDE 9 (1) Başvuru tarihi ve işlemleri, askı işlemleri ve ödemeler aşağıda belirtilmiştir... ç) Ödemeler banka tarafından yapılır. İl/İlçe Müdürlüğü ödeme icmalini ilgili banka şubesine gönderir. Tüm ödemeler, gerekli kaynakların Bakanlık tarafından Bankaya aktarılmasından sonra Ek-3 teki ödeme icmallerine göre ilgili Banka şubesince çiftçilerin/tarımsal işletmelerin hesabına aktarılır.!!! Ödemenin üreticilere yapılması çok tartışıldı. Özellikle il teknik komitelerinin ana gündemi bu konu idi.!!! - Tarımsal yayım ve danışmanlık hizmetlerine destekleme ödemesi yapılmasına dair tebliğ ( tarih sayılı yönetmelik) Ödeme MADDE 10 (1) Yönetmelik ve Uygulama Esasları kapsamında tarımsal danışmanlık hizmeti alan her tarımsal işletme için, hizmet aldığı kişi veya kuruluşlara 600 TL tarımsal yayım ve danışmanlık desteği ödemesi yapılır. (2) Bakanlığımız tarafından yetkilendirilerek tarımsal yayım ve danışmanlık hizmeti sunan; üretici örgütü, ziraat odası, tarımsal danışmanlık vakfı, tarımsal danışmanlık şirketi, tarımsal danışmanlık derneği ve bunların şubeleri de dahil olmak üzere bünyelerinde çalıştırdıkları en fazla sekiz (8) tarım danışmanı için TYDD ödemesi yapılır. (3) Her tarımsal işletme için yıllık 600 TL TYDD, bu Tebliğin yayımı tarihinden itibaren beşinci ay ve on ikinci ay sonunda, 12 aylık hizmet sunumu zorunluluğu saklı kalmak kaydıyla iki dilim halinde 400 TL ve 200 TL olarak Bakanlıkça belirlenen tarihlerde ödenir. (4) Tarımsal işletme birden fazla kişi ve/veya kuruluştan hizmet aldığı takdirde, yazılış sırasına göre olmak üzere, sözleşme tarihi, üyelik durumu, işletmenin ağırlıklı tarımsal faaliyeti ile tarımsal danışmanlık hizmetinin uyumu ve başvuru tarihine göre il/ilçe müdürlüğünün, belirlediği bir kişi veya kuruluşa ödeme yapılır. (5) Ödeme tarihleri kaynak durumuna göre Bakanlıkça belirlenir. TYDD ödemeleri 2014 yılı bütçesinden karşılanır. Kaynak yetersizliği nedeni ile yapılamayan TYDD ödemeleri bir sonraki yıl bütçesinden yapılır. (6) Üzerinde haciz kararı bulunan kişi ve kuruluşlara on iki aylık hizmet sunumunu müteakip TYDD ödemesi yapılır. Bu durumdaki kişi ve kuruluşların 1 inci dilim TYDD ödemesi 12 aylık hizmet sunumu sonuna ertelenir. (7) Tarımsal danışmanlık hizmeti sunan kişi ve kuruluşlara 14 üncü madde kapsamında yapacakları geri ödeme işlemi tamamlanana kadar kendilerine TYDD ödemesi yapılmaz. (8) TYDD ödemeleri, şubesi olan kuruluşlar için, yetki belgesinin verildiği ilin banka şubesinden yapılır. 3

4 Tarımsal yayım ve danışmanlık hizmetlerine destekleme ödemesi yapılmasına hakkında ( tarih 2016/25) Ödeme MADDE 10 (1) TYDD ye başvuran kuruluşlara, Uygulama Esaslarında belirlenen işletme sayıları, 13 üncü maddenin birinci fıkrasının (j) bendinde belirtilen oranın altına düşmemesi ve hizmet sunması koşulu ile bir tarım danışmanı için TL tarımsal yayım ve danışmanlık desteği ödemesi yapılır. (2) Bakanlık tarafından yetkilendirilerek tarımsal yayım ve danışmanlık hizmeti sunan; üretici örgütü, ziraat odası ve bunların şubeleri de dahil olmak üzere bünyelerinde çalıştırdıkları en fazla beş tarım danışmanı için TYDD ödemesi yapılır. (3) Her kuruluşa bir tarım danışmanı için yıllık TL TYDD, 12 aylık hizmet sunumu zorunluluğu saklı kalmak kaydıyla, 31/12/2016 tarihinden sonra ve bu Tebliğin yayımı tarihinden itibaren on ikinci ay sonunda iki dilim halinde TL ve TL olarak Bakanlıkça belirlenen tarihlerde ödenir. (4) Ödeme tarihleri kaynak durumuna göre Bakanlıkça belirlenir. TYDD ödemeleri 2016 yılı bütçesinden karşılanır. Kaynak yetersizliği nedeni ile yapılamayan TYDD ödemeleri bir sonraki yıl bütçesinden yapılır. (5) Üzerinde haciz kararı bulunan kuruluşlara on iki aylık hizmet sunumunu müteakip TYDD ödemesi yapılır. Bu durumdaki kuruluşların birinci dilim TYDD ödemesi 12 aylık hizmet sunumu sonuna ertelenir. (6) Tarımsal danışmanlık hizmeti sunan kuruluşlara 14 üncü madde kapsamında yapacakları geri ödeme işlemi tamamlanana kadar TYDD ödemesi yapılmaz. (7) TYDD ödemeleri, şubesi olan kuruluşlar için, yetki belgesinin verildiği ilin banka şubesinden yapılır. Merkezinde faaliyet göstermeyen kuruluşlara şubeleri için ödeme yapılmaz. (8) Tarımsal danışmanlık hizmeti sunan kuruluştaki kadın tarım danışmanının doğum yapması ve durumu doktor raporu ile belgelemesi şartıyla, tarımsal danışmanlık hizmeti sunan kuruluşun talep etmesi durumunda, bu Tebliğde belirtilen 52 haftalık hizmet sunumunun en az 36 haftalık süresinde tarımsal danışmanlık hizmeti sunmaları halinde, tarımsal danışmanlık hizmeti sunan kuruluşa bu tarım danışmanı için TL ödenir. TARIMSAL YAYIM Bütün faaliyetlerin özünde, ekonomik kriterler taşıdığı fikri oldukça yaygındır. Gerçekte her çeşit düşünce, çalışma ve çabaların ülke ekonomisini geliştirmek, halkın daha yüksek kültür ve refah düzeyine erişmesini temin etmek yönünde yürütüldüğü görülmektedir. Türkiye de kırsal nüfus, oldukça önemli bir kesimi oluşturmaktadır ve bu kesimin ekonomik kalkınma sürecinde gerilerde kaldığı görülmektedir. Kalkınmada en etkili araç eğitimdir. Yayım kavramı kimi kaynaklarda öğretime eş kullanılmaktadır. Tarımsal Yayım Kavramı Yayım etkinliklerini tanımlamak üzere değişik dillerde değişik terimler kullanılmaktadır. ABD ve Britanya da Extension Education terimi kullanılmaktadır. To extend yaymak genişletmek; education ise eğitim demektir. Hollanda dilinde, Voorlichting halkın yolunu bulabilmesine yardım amacıyla önünün aydınlatılması anlamına gelmektedir. Almanya da kullanılan terim Beratung dur. Danışmanlık yapmak anlamındadır. Fransızca da kullanılan terim Vulgarisation dır. Basitleştirme anlamındadır. 4

5 TARIMSAL YAYIM FELSEFESİ Tarımsal Yayım Tarımla uğraşan kişilerin sosyal, ekonomik ve kültürel yönden kalkınmalarına yardım etmek amacına yönelik, okul dışı ve gönüllü eğitim sistemidir. Tarımsal Yayımın Konu Alanları -Üretim tekniğine ilişkin konular -Pazarlamaya ilişkin konular -İşletmeciliğe ilişkin konular -Doğal kaynaklara ilişkin konular -Üretici örgütlenmesine ilişkin konular -Gençlik eğitimine ilişkin konular 5

6 Tarımsal yayımla ilgili ilk bulgulara M.Ö yıllarında Mezopotamya da rastlanmıştır. Arkeologlar o dönemlerde vergi kayıplarını önlemek için tabletler üzerine sulama ve fare mücadelesi konularında bazı yazıların yazıldığını bulmuşlardır. Aynı dönemlerde Mısır da ve Antik Yunan da da benzer tabletler bulunmuştur. M.S. dördüncü yüzyılda Romalılarda toprak sahiplerine yönelik bilgiler içeren tabletler bulunmuştur. Yine bu dönemlerde Çin de tarımsal konularda tabletler bulunmuştur. Yayım deyiminin kullanılması ise 1850 lere rastlamaktadır. İki önemli üniversite olan Cambridge ve Oxford kentsel ve endüstriyel alanlarda yaşayan insanların eğitim ihtiyaçlarını karşılamaya çalışmışlardır. Üniversite yayımı ilk olarak hayata geçirilmiş, başlangıçta sosyal konulara ağırlık verilmiştir larda ise kırsal alanlarda tarımla ilgili konularda eğitimler yapılmaya başlanmıştır. Avrupa da bugünkü anlamıyla modern yayım servislerinin kurulması Avrupa da 1845 yılında patates salgın hastalığının ortaya çıkışından sonra başlamıştır. Bu hastalık en çok İrlanda yı etkilemiştir. Çünkü İrlandalıların beslenmelerinde patatesin önemli bir rolü vardır. Bu salgın hastalık üzerine İrlanda da gezici eğitmenler istihdam edilmiştir. 6

7 Bu uzmanlar İrlanda genelinde bu hastalıktan etkilenen bölgeleri gezerek, hastalıkla mücadele konusunda üreticilere bilgi vermişler, hastalıkla mücadele yollarını anlatmışlardır. 19. yüzyılın sonlarında Almanya da, 1870 te Danimarka da ve 1840 ların sonu ve 1850 lerin başlarında da Hollanda da yayım elemanları atanmıştır. Tarımsal Yayımın Temel Özellikleri - Tarımsal Yayımda muhatap, tarımla uğraşan kişilerdir - Tarımsal yayımda amaçlar çok yönlüdür. - Tarımsal yayımda felsefe, çiftçilerin kendi kendilerine yardım etmelerine yardım etmektir. - Tarımsal yayım teknik bir hizmettir. - Tarımsal yayım okul dışı bir eğitim sistemidir. - Tarımsal yayım eğitimi gönüllülük esasına dayanır. - Tarımsal yayım teorik yönü kolay fakat pratik yönü zor olan bir konudur. Tarımsal Yayımda Amaçlar Temel amaçlar, yasalarda ve yönetmeliklerde yer alan çok geniş kapsamlı amaçlardır. Yayımda temel amaç, çiftçilerin kalkınmalarına eğitim yoluyla yardım etmektir. Genel amaçlar, tarımsal yayım programının konusunu oluşturan geniş kapsamlı fakat sınırları belli olan amaçlardır. A ilinde pamuk üretimini geliştirmek B ilinde hayvancılığı geliştirmek C ilinde organik tarımı geliştirmek İş amaçları, aksiyon planında yer alan dar kapsamlı ve özel nitelikli amaçlardır. Çiftçilerin x elma çeşidini tanımalarını sağlamak Çiftçilerin sertifikalı ve ilaçlı tohum kullanmalarını sağlamak 7

8 TARIMSAL YAYIMDA YAKLAŞIMLAR Yaklaşım Yapıya Liderliğe Programa Yöntemlere Kaynaklara Aktör ilişkilerine REHBERLİK EDER Yaklaşımlar? - Genel Tarımsal Yayım Yaklaşımı - Ürün Bazında Yayım Yaklaşımı - Eğitim ve Ziyaret Yaklaşımı - Katılımcı Tarımsal Yayım Yaklaşımı - Proje Yaklaşımı - Çiftçilik Sistemleri Araştırması ve Yayım Yaklaşımı - Maliyeti Paylaşım Yaklaşımı - Kurumsallaştırılmış Eğitim Yaklaşımı Yaklaşımların ortak özellikleri Informal eğitim Tarımla ilgili içerik İletişim teknik ve araçları Kırsal insanların yeteneklerini geliştirmek 8

9 Genel Tarımsal Yayım Yaklaşımı Merkezden taşraya Tarım Bakanlığı bünyesinde (en azından denetleme) Kırsal kesime teknoloji akışı varsayımı Tarımın gelişmesini hedefler Üretim/Gelir artışı temel hedeftir Planlama devlet tarafından yapılır Ürün Yaklaşımı Belli bir ürünle ilgilenir Uzmanlaşmıştır İhraç ürünlerine yönelmiştir Plantasyonlar (şeker, kahve, kauçuk, muz vs.) Üretim artışı Kaliteyi iyileştirme Planlama ürünle ilgili örgüt tarafından yapılır Çiftçiler kendilerine denileni yapmak zorunda Eğitim ve Ziyaret Yaklaşımı Çiftçilere faydalı olabilecek teknolojilerin merkezi yönetimde olduğu, bu teknolojilerin üreticilere aktarılması ile daha iyi üretim yapılabileceği, dolayısıyla tarımsal gelirin artacağı varsayımına dayanmaktadır. Dünyada ilk kez 1962 de Seyhan Sulama Projesi (Adana) 1970 lerin ortalarında diğer ülkelere önerilmiş Düzenli eğitim ve çiftçi ziyareti Temel hedef üretim verim artışı Kamu yayımı Yukarıdan aşağıya bilgi transferi 9

10 Katılımcı Yaklaşımlar Dünyada 1990 lı yılların başlarında ise Katılımcı Yaklaşımlar gündeme gelmiştir. Katılımcı yaklaşımlarda yerel bilgiye önem verilmekte ve kırsal alanda yaşayanların sahip oldukları yerel bilgiler başlangıç noktası olarak kabul edilmektedir. Yaklaşımın temel prensibi, karşılıklı öğrenmedir. Yani hem üreticiler hem de dışarıdan gelenler (ziraat mühendisleri, teknisyenler vb.) birbirlerinden bir şeyler öğrenmektedirler. Önceden planlanmış toplantılarda sorunlar görüşülmekte, fırsatlar ve potansiyeller belirlenmekte ve sonuçta eylem planları hazırlanmaktadır. Proje Yaklaşımı Belli bir yörede, belli sürede dış yardım Hedefler bölgesine ve yardım kuruluşuna göre saptanır. Maliyeti Paylaşım Yaklaşımı Yararlanan öder mantığı olabilir. Yerel koşullara uygun olmalıdır. Avrupa Birliğinde masraflara katılanlar programda söz sahibidir. 10

11 Çiftçilik Sistemleri Araştırması ve Yayım Yaklaşımı Araştırma ve kalkınma programlarından daha ziyade büyük ölçekli işletmelerin yararlandığı ve küçük ölçekli işletmelerin ihmal edildiğinin anlaşılmasından sonra dünyada 1970 li yıllarda çiftçi öncelikli yeni bir yaklaşım gündeme gelmiştir. Çiftçilik Sistemleri Araştırması ve Yayım Yaklaşımı nda amaç küçük ölçekli işletmelere yönelik teknolojilerin geliştirilmesidir. - Kalkınmaya yönelik - Aktif katılım - Çiftçi örgütleri - Aile - Transfer mekanizması etkindir - Sürdürülebilir YAYIM ELEMANI Tarım Becerileri İletişim Becerileri Tarım Bilimi Davranış Bilimi Yayımcının Rolü -Çiftçilerin problemlerinin farkına varmasını, problemlerini çözmelerine, nasıl çözeceklerine yardımcı olur -Davranışların, eğilimlerin ve sosyal örgütlenmenin değişimi/ dönüşümü -Kırsal kesim ve diğer aktörlerle bağlantı noktasıdır -Yayımcı, kırsal toplumun değişimi için eylemi motive eder - Kısal kesimin sorunlarını aşması için kendi örgütlerini harekete geçirir - Arzulanan değişim için karar alma sürecini etkiler 11

12 Yayımcı Kimdir/Nedir? Öğretmen/eğitimci Lider İletişimci Organizatör Aracı Danışman Dinleyici Tedarikçi Arkadaş Kolaylaştırıcı Dört konuda bilgi çok önemli Teknik Kırsal yaşam Politika Yetişkin eğitimi Kişisel Beceriler Organizasyon ve planlama İletişim Analiz ve teşhis Liderlik Girişimci Kişisel Özellikler Yayımı sevmeli Güvenilir olmalı Alçak gönüllü olmalı Kendine güveni olmalı 12

13 Yayım Kavramı Genel bir yaklaşımla yayım, araştırmacılar ile çiftçiler arasındaki bir bağ olarak düşünülebilir. PROBLEMLER Bilimsel Araştırma YAYIM Pratik Uygulama ÇÖZÜMLER ARAŞTIRMA VE ÇİFTÇİLER ARASINDA YAYIM BAĞI Çiftçiler Girdi Satanlar Toptancılar Fabrikalar YAYIM Hükümet Araştırma YAYIMCININ İLETİŞİM AĞI Yaşam Standartlarının Yükseltilmesi Gelirin Arttırılması İşlerin Kolaylaştırılması Çalışmada Sağlıklı KoşullarınSağlanması Üretim Giderlerinin Azaltılması Satış Tutarının Arttırılması Verimin Arrtırılması Satış Fiyatının Arttırılması TEKNOLOJİK VE YÖNETİMSEL YENİLİKLER 13

14 Tartışma Konusu Tarımsal Yayım ve Küçük Çiftçiler Tarımsal yayım etkinlikleri her zaman kırsal kesimin tümüne eşit ölçüde yarar sağlamayabilir. Tarımsal yayım sihirli bir sopa olmayıp etkileri ancak diğer faktörler de dikkate alınarak belirlenebilir. Bazı yenilikler her kesime de yararlı olabilir. Yeni ve yüksek verimli tohumlukların çoğu hem küçük, hem de büyük çiftçilerce fazla zorlanmadan kabul edilebilir. Halbuki yeni makinelerin çoğu ancak belli büyüklükte çiftçilerce satın alınabilir. Tartışma Konusu Eğer tarım politikası ve kooperatif hareketi dengeyi küçük çiftçiler yararına değiştirmez ise bazı yayım etkinlikleri küçük çiftçiler için yıkıcı etkiler bile doğurabilir. Böyle durumlarda yeniliği ilk benimseyen büyük çiftçiler verim artışı veya maliyetlerin düşüşü ile büyük gelir artışları sağlarlar. Bir süre sonra orta çiftçiler de yeniliği uyguladıklarında artan üretim nedeniyle ürün fiyatları düşmektedir. Henüz yeniliği uygulamamış küçük çiftçilerin geliri düşen fiyatlar nedeniyle azalmaya başlar. Yayım Kavramı Tarımsal Yayım Tarım alanında ortaya çıkan yeni bilgi*, teknik ve araçlar konusunda çiftçilerin (üreticilerin) eğitilmesi, bilgilendirilmesi, onlara bu yeni teknik ve araçların eğitimsel bir süreç içerisinde benimsetilmesi çalışmaları olup, böylece onların e k o n o m i k, s o s y a l v e k ü l t ü r e l a ç ı d a n kalkınmalarına yardımcı olmaktır. * invention+novation=innovation buluş+yenilik=yeni bilgiler (yenilikler) 14

15 Veri(Data) sadece rakamlar, semboller. Haber(Information) Verilerin işlenerek anlaşılır hale gelmesi. Kim, ne, nerede, ne zaman sorularının cevabıdır. Bilgi(Knowledge) Bilgilerin uygulamaları açıklayabilmesi aşaması. Nasıl sorusunun cevabı bu aşamada veriebilir. Kavrama(Understanding) Değerlendirmelerin yapıldığı aşama. Neden sorusunun cevabı bu aşamada veriebilir. Bilgelik(Wisdom) Değer (sosyal veya ekonomik) yaratma aşaması. Kaynak: Data, Information, Knowledge, and Wisdom, by Gene Bellinger, Durval Castro, Anthony Mills Genel Olarak Tarımsal Yayım İlkeler ve Amaçlar 1 Tarımsal yayım halk için değil, halkla birlikte çalışmaktır. Tarımsal yayım çalışmaları mevcut koşullara uygun olmalıdır. Yayım programları esnek olmalı, halkın istek ve gereksinmelerini karşılamaya dönük olmalıdır. Ülkenin makro anlamda ekonomik ve sosyal politikalarına uyumlu olmalıdır. Tarımsal yayım programları uygulanırken hedef kitleye karşı sorumlu olunduğu unutulmamalıdır. İlkeler ve Amaçlar 2 Tarımsal yayımda hedef kitle kırsal kesimde yaşayan kişilerdir. Tarımsal yayımda ulaşılmak istenen hedefler ekonomik, sosyal ve kültüreldir. Temel öğretim tekniği yaparak öğrenme (demonstrasyon) olarak belirlenmiştir. Okul-dışı bir yönü söz konusudur. Tarımsal yayımda gönüllülük ilkesi mutlaka olmalıdır. 15

16 İlkeler ve Amaçlar 3 Tarımsal yayımda yerel önderlerden mutlaka yararlanılmalıdır. Tarımsal yayım çalışmaları demokratik olmalıdır. Tarımsal yayım süreklilik özelliği gösteren bir bilgilendirme sürecidir. Kırsal kalkınmanın sağlanabilmesi için mutlaka gereklidir. Kırsal kesim insanının tarım dışı konularda (ağız ve diş sağlığı, aile planlaması, çevrenin korunması vb.) da bilinçlendirilmesi yine tarımsal yayımın kapsamındadır. YETİŞKİN EĞİTİMİ Yetişkin Eğitimi KAVRAMLAR: Eğitim, Öğretim, Yetişkin, Pedagoji, Androgoji, Yetişkin Eğitimi EĞİTİM: Bireyde davranış değiştirme sürecidir. ÖĞRETİM-ÖĞRENME: Öğretim; davranış değişikliğinin okulda planlı ve proğramlı bir şekilde yapılma süreci, Öğrenme; Yaşantı ürünü ve az çok kalıcı izli davranış değişikliğidir. YETİŞKİN: Biyolojik olarak yetişkin; üreyebilme yetisine ve becerisine ulaşmış bireylerdir. Bu dönem ergenliğin ilk safhasına denk gelir. Yasal olarak yetişkin; imza atabilen, başkasının iznine ve himayesine ihtiyaç duymadan yükümlülüklerini yerine getirebilen, ülkemizde yasal yetişkin lik yaşı olan 18 i bitirmiş kişilerdir. Sosyolojik açıdan yetişkin; toplumda yetişkinlerin rollerini üstlenmiş ve tam zamanlı çalışma, oy kullanma gibi sosyal sorumluluklarını yerine getirebilen bireylerdir. Psikolojik olarak yetişkin; Öz-beni gelişmiş, kendi yaşantısını kontrol edebilen ve yönlendiren, öz-güven, öz-saygı olgularını hayatının her kademesinde kullanan ve geliştiren bireylerdir. Yetişkin Eğitimi YETİŞKİN EĞİTİMİ PEDAGOJİ: Kökeni eski Yunanca da paid (çocuk) kelimesinden gelen pedagoji, çocuğun yönlendirilmesi ve yetiştirilmesi bilimine ve sanatına karşılık gelir. Bilmek ve öğrenmek hem bilimsel hem sanatsal boyutu içeren bir olgudur. ANDROGOJİ: Eski Yunanca da adam kavramına karşılık gelen andras kökünden gelmektedir. Yetişkin eğitimini inceler. Pedagojik ve androgojik yaklaşımların bileşkesi ise; bireyi yaşam boyu öğrenmeye hazırlamak bilimidir. Androgoji ilkeleri: -Yetişkin,güdülenmesi ve başarılı olması için amaç ve hedeflerini bilmelidir. -Yetişkin,öğrenme sürecine aktif katılmalıdır. -Öğretim yetişkinin sosyal rollerini ve yeteneklerini geliştirici olmalıdır. -Öğrenme için olumlu eğitim ortamı sağlanmalıdır. -Çeşitli öğretim yöntem ve teknikleri kullanılmalıdır (Düzanlatım, tartışma, örnek olay, yaşantı paylaşımı vb) -Öğrenme için yeterli zaman verilmelidir. -Yetişkinin deneyimleri öğrenme kaynağıdır. Geçmiş deneyimlerin öğrenmeyi etkilediği göz önünde tutulmalı ve yeni öğrenilenler eskilerle bütünleştirilmelidir. -Bilgiler basitten karmaşığa gitmeli, kavrayarak öğrenme sağlanmalıdır. -Öğrenilenler arasındaki bağlantının yetişkin tarafından keşfedilmesi sağlanmalı, uygulama ile öğrenmenin kalıcılığı ve farklı alanlara aktarılabilmesi gerçekleştirilmelidir. Öğrenme sonunda geri bildirim ile doğru ve yanlışlar verilerek öğrenmede olumlu tutum geliştirilmelidir. -Yetişkin eğitim proğramı işlevsel ve dinamik olmalıdır. Bireyin ve toplumun değişen gereksinimlerine göre sürekli şekillenmelidir. 16

17 YETİŞKİN EĞİTİMİ Yetişkin Eğitimi Yetişkin Öğrenme Engelleri; - Olumsuz eğitim ortamı - İlgi duymama - Uyumsuzluk - Kendisine yararlı olacağına inanmama - Öğrenme hızını zorlama - Sosyal statü ve görünüşünü uygun bulmama - Korkma - Bunalma - Öfke - Baskı Yetişkin Eğitiminin Özellikleri; - Doğan ihtiyaca göre düzenlenir - Zaman ve yaşla sınırlı değildir - Proğramlar süre ve içerik olarak değişkendir - Eğitim görevlileri mesleki niteliklidir - Metotları değişkendir - Eğitimde klasik öğretmen-öğrenci ilişkisi yoktur - Toplumun bütün üyelerini içine alır - İlke öğrenmektir - Gönüllülük esasına dayanır. YETİŞKİN EĞİTİMİ Yetişkin Eğitimi Yetişkin Eğitiminin Temel Prensipleri; - Yetişkinler daha çok kendi kendilerine bağımsız olarak öğrenmeyi tercih ederler - Yetişkin kendisini, kendi öğrenim hızı ve gidişatına göre ayarlar - Kendi öğrenim şekillerine kendisi karar verir - Öğrenme şeklini kolayca değiştirip daha esnek hale getirebilir - Öğrenme projelerine kendi tarz, yapı ve planlarını uygulayabilir. - Öğrenme konusun da yetişkin deneyimleri önemli bir yer tutar - Yetişkinler, öğrenmeye karşı farklı motivasyonlara sahiptirler; yetişkinler öğrenmeye ancak; gerçek hayatla ilgili herhangi bir problemleri olduğunda, böyle bir şeyi tecrübe ettiklerinde ve onları çözmeye ihtiyaç hissettiklerinde hazırdırlar. - Yetişkin eğitiminde fiziki ve psikolojik çevre çok önemlidir - Yetişkin için zaman çok önemlidir. Bir çocuk, zamanı doğumdan şu ana kadar olarak algılarken; bir yetişkin, zamanı şu andan ölüme kadar şeklinde değerlendirir. - Yetişkinle öğrenme kabiliyetinin gerilemesi arasında zorunlu bir ilişki yoktur; sorulan soruya verilen cevabın doğruluğu zorunlu olarak yaşlılığın bir sonucu olarak etkilenmez, ama cevabın hızı etkilenir. - Yetişkin eğitiminde en büyük engel görme veya işitmedir - Yetişkin eğitiminde ihtiyaçların teşhisi, planlanması ve değerlendirmesi işi yetişkinlerin kendilerine bırakılmalıdır - Yetişkin eğitiminde öğretmenin görevi sadece rehberlik etmektir. Algılama ALGILAMA: Etkili bir yayım için üreticilere bilgi sunulmalıdır. Bu bilginin algılanması gereklidir. Bu nedenle yayımda algılamanın önemi büyüktür. Algılama beş duyu organımızın alıcılarına gelen enerji ile başlar. Algılama beynin dışındaki dünyanın, reseptörler (alıcılar) aracılığıyla beyne ulaştırılması ve orada anlamlandırılmasıdır. Beynimize beş duyu aracılığıyla sürekli olarak girdiler ulaşmaktadır. Beynimiz bu girdileri örgütlemekte, yorumlamakta ve onları anlamlı bir şekle sokmaktadır. İşte beş duyu aracılığıyla elde edilen ses, görüntü, tat, koku, titreşim gibi duyumların beyin tarafından bireysel yaşantı ve deneyimlerin etkisi altında anlamlandırılmasına algılama denir. Algılama duyumları yorumlama, onları anlamlı biçime getirme sürecidir. 17

18 ALGILAMA: Duyum bir uyarıcının duyu organları tarafından alınmasıdır. Duyum sadece fizyolojik bir süreç değildir. Algılamada daha önceki yaşantı ve deneyimlerin etkisi büyüktür. Bu yüzden algılama son derece öznel bir süreçtir. Her düşünce ve davranış algılama sürecinden geçerek ortaya çıkmaktadır. Kendimizi ve çevremizi anlama bu şekilde gerçekleşmektedir. Algılama süreci genel olarak ele alındığında iki boyut karşımıza çıkmaktadır.. Seçici algılama ve algısal örgütleme. SEÇİCİ ALGILAMA: Neyin algılanacağı ve nasıl algılanacağına etki eden bir çok değişken söz konusudur. Kişi, her an sayılamayacak kadar uyarıcıyla karşı karşıyadır. Ancak bunlardan bir kaçı belirgin olarak algılanır. Kişi sadece algılama istediklerini algılayacaktır. Seçici algılamada hangi uyarıcıların seçileceği kişisel faktörlere ve uyarıcının yapısına bağlıdır. Kişinin ihtiyaçları ile yakından ilgili olan algılama sürecinde, insanlar ihtiyaçları olan şeyleri algılama eğiliminde olacaklardır. Örneğin karnı aç olan birinin yiyecek ile ilgili olan olaylara dikkati daha açıktır. Uyarıcının yapısını tanımlamada zıtlık, büyüklük, şiddet gibi kavramlar karşımıza çıkar. ALGILASAL ÖRGÜTLEME: Kişi bir uyaranı örgütleme ilkelerinden biri ya da birkaçına göre algılar. Kişilerin nesne algılamalarındaki başlıca örgütleyici eğilimi, şekil ve zeminin bir birinden ayrılmasına ilişkindir. Bütün görsel algılamalarda bir şekil ve bir zemin vardır. Gruplamada ise birbirine yakın olan nesneler gruplanarak algılanır. Tamamlama eğilimi ise, kişinin kopuk parçalar yerine bütünü algılayacağını açıklar. Müzik dinlerken tek tek notalar yerine melodiyi algılamamız bu ilke ile ilgilidir. 18

19 ALGILAMANIN GENEL İLKELERİ: Algılamalarımız kesin olmaktan çok görelidir. Algılamalarımız çok seçicidir. Algılamalarımız organize edilmiştir. Neyi bekliyorsak veya neyi algılamaya koşullanmış isek onu algılarız. Değişik idrak tarzları nedeniyle aynı koşullarda herhangi bir kimsenin algılaması diğerlerinden belirgin şekilde değişik olabilir. İletişim Nasıl İletişim Kurulmalı? Sempati Antipati EMPATİ Empati ve İletişim Empati Empati iletişim içerisinde kritik bir rol oynar. Empati Webster Sözlüğü ne göre Bir kişinin diğer kişinin duygularına ve hislerine iştirak edebilmesi yeteneğidir. Hintliler empatiyi diğ er kiş inin makosenlari ile bir mil yürümek olarak ifade ederler. Kendini diğer insanın yerine koymak, diğer kişinin perspektifinden olayları analiz etmeye yardım edebilir. Mesajı gönderen ve alan arasındaki karşılıklı anlayış, geniş bir ölçüde, taraflar arasında etkili bir iletişimin gerçekleşmesini sağlar. 19

20 İletme ve İletişim Empatinin daha iyi anlaşılabilmesi için iletişim ile ilişkisinden söz etmek yerinde olacaktır. Bilindiği üzere iletişim karşılıklı bir ilişki demektir. Bir tarafın diğerine herhangi bir mesaj vermesi, bunu sadece karşı tarafa iletmesi olayına iletişim değil iletme adı verilir. Bu ilişki karşılıklı olduğunda ise iletişim gerçekleşmektedir. Bilgi İletişim Nasıldır? İletme ve İletişim İletişim Çeşitleri İletişim Çeşitleri Çatışmalı iletişim (bilgi aktarımı yok, yanlızlık var) Çatışmasız iletişim (bilgi aktarımı var, yalnızlık var) Empatik iletişim (bilgi aktarımı var, yanlızlık yok) * Prof. Dr. Üstün Dökmen, İletişim Çatışmaları ve Empati, Sistem Yayınları, İletişim Tutumları İletişim Tutumu 1: Karşımdaki İnsan Küçük Eğer bir kişi diğer insanı kendisinden aşağı görüyorsa şu tür varsayımları iletişim kurma biçiminin merkezine koyacaktır: Benim istediğim gibi düşünme hakkım var, onun yok, benim istediğimi hissedebilme hakkım var, onun yok, benim istediğim gibi davranabilme hakkım var, onun böyle bir hakkı olamaz. Ben ondan üstünüm, onu denetleyip, değerlendirebilirim ve onu eleştirebilirim. Onun ise böyle bir hakkı yok. Ben ondan daha değerliyim, bilgiliyim, benim düşünce ve görüşlerim dikkate alınmalı, onun düşünce ve görüşleri benimki kadar önemli değil ve dikkate alınmaya değmez 20

21 İletişim Tutumları İletişim Tutumu 2: Karşımdaki İnsan Üstün Bu tür eğilime sahip olan birey kendisini güçsüz, diğer insanları ise güçlü görür. Bu kişi kurduğu iletişimde karşısındakini kendisinden güçlü görecektir. Özellikle de bu durum herhangi bir otorite karşısında kendisini daha iyi gösterecektir. Bu kişi kendisinin yetersiz, eksik ve kusurlu, diğer insanların güçlü, saygıdeğer olarak görecektir ve diğer insanın isteklerine, en ufak bir zor durumla karşılaştığında, kendi isteklerini bir kenara bırakarak, boyun eğecektir. İletişim Tutumu 3: Empatik İletişim İletişim Tutumları Bu tür bir yaklaşım ile iletişim kuran bireylerin kurdukları iletişimin temelinde şu varsayımlar bulunacaktır: Bir insan olarak benim kendime özgü, herkesten bağımsız, duygu, düşünce ve davranış biçimim bulunmaktadır ve bunlar benim benliğimin bir parçasıdır. iletişim kurulan diğer insanın kendisine özgü bir düşünce yapısı, dünyaya bakış açısı ve duygusal yaşantısı bulunmaktadır. Bu noktada birey bu bakış açısı ile empati kurmak için çok uygun bir zemin oluşturmaktadır. Empati kurmak için bireyin hem diğer insanı hem de kendisini saygıya, ilgiye değer bulmasının yattığı söylenilebilir. Empatik İletişim İçin *: Diğer kişiye karşı şunu veya bunun yapmalısın gibi ifadelerden kaçınmak. Sözünü kesmekten kaçınmak. Sözünü kesmek, konuşan kişinin söyleyeceklerinin, diğer kişinin söyleyeceğinden daha önemli olduğuna işarettir Seni anlıyorum ve anladığıma göre gibi ifadeleri kullanarak, diğer kişiye anlaşıldığı izlenimini vermek. Diğer kişinin mesajını doğrulamaktan ve düzeltmeye kalkmaktan kaçınmak: Böyle bir durum eşit olmayan bir ilişkinin bir işaretidir ve diğer kişiyi rahatsız eder. * Joseph A. Devito, The Interpersonel Communication Book, Harper Colins College Publishers, Seventh Edition,

22 Nasıl Uzlaşabiliriz? Portakal Testi Sempati Antipati EMPATİ PORTAKAL İHTİYACI Empatik iletişim ile uzlaşma sağlanacağına inanıyorsunuz. Sizin bir tek çocuğunuz var ve o da amansız bir hastalıkla boğuşuyor. Tüm doktorlar çocuğunuzun ihtiyacı olan portakal suyunun bir an önce verilmesi gerektiğinde hem fikir. Çocuğunuzun tek ilacı bu. Ancak ne yazık ki sizin ulaşabileceğiniz tek bir portakal var. Bu portakalı almak istiyorsunuz. PORTAKAL İHTİYACI Empatik iletişim ile uzlaşma sağlanacağına inanıyorsunuz. Sizin bir tek çocuğunuz var ve o da amansız bir hastalıkla boğuşuyor. Tüm doktorlar çocuğunuzun ihtiyacı olan portakal kabuğunun bir an önce verilmesi gerektiğinde hem fikir. Çocuğunuzun tek ilacı bu. Ancak ne yazık ki sizin ulaşabileceğiniz tek bir portakal var. Bu portakalı almak istiyorsunuz. İletişim: Yayım çalışmalarının temelinde iletişim yatar. Bütün yayımcılar hangi alanda uzmanlaşmış olurlarsa olsunlar, usta iletişimciler olmak zorundadırlar. İletişim anlam ve fikirlerin bir kişiden diğerine iletildiği bir süreçtir. İletişim sürecinde; - Fikirler azalmaz. - Alıcının kafası fikir iletilmezden önce boş değildir. - İletişim süreci sonunda fikirler değişebilir, tamamı yanlış anlaşılabilir veya fikir bambaşka bir şekilde kullanılabilir. 22

23 Bir düşünce yaratılılır. Kotlanır ve mesaj oluşturulur. Bir kanal ile iletilir. Alıcı tarafından alınır. FEEDBACK Kot çözme işlemi uygulanır. Çözülen mesaj özümlenir. İletişim Süreci Konuşulanlar duyulmayabilir. Duyulanlar anlaşılmayabilir Anlaşılanlar kabul edilmeyebilir. Kabul edilenler uygulanmayabilir. Uygulanılanlar sürdürülmeyebilir. Sürdürülenlerden memnun kalınmayabilir. İletişideki Temel Problemler Davranışların Temelleri ve Güdülenme Güdülenme Kırsal toplumun yaşam standartlarını yükseltmek için tarımsal yayımcılar, topluma teknik ve sosyo ekonomik yenilikleri benimsetmeye çabalarlar. Bunun için hedef kitle üyelerinde bir davranış değişikliği yaratmak zorunluluğu vardır. Toplum önderleri bu davranış değişikliğinde nasıl rol oynar? 23

24 A- Bilişsel Alan (cognitive domain) B- Duyuşsal Alan (affective domain) C- Psikomotor Alan (psychomotor domain) Üç Temel Davranış Alanı A. Bilişsel Alandaki Davranışların Sınıflandırılması Bilgi Kavrama Uygulama Analiz Sentez Bilginin aynen tekrar edilmesi. Olay, yer, tarih ve ana fikirlerin aynen tekrarı. Belleğe kayıt; papağan gibi tekrarlama Bilginin anlaşılması, anlamın kavranması Verilerin yorumlanması, karşılaştırılması, zıtların belirlenmesi Kendi sözcükleriyle anlatma Gruplandırma, nedenlerini belirleme, sonuçları öngörme Öğrenilen bilginin, kavramın, metot ve teorilerin yeni bir durumda kullanılması Yeni bir problemin önceden öğrenilmiş olan çözüm yolları arasından seçilen bir çözüm yoluyla çözümlenmesi, hangi çözüm yolunun izleneceğinin bulunması Tekrarlayan motiflerin tanımlanması Bileşenlerin tanımlanması Bileşenlerin yeniden organizasyonu Gizli anlamların farkedilmesi Ögeler arasındaki ilişkilerin keşfi Eski fikirleri kullananarak yenilerini yaratma Eldeki verilerden genellemeye gitme Farklı alanlardan bilgiyi toplayıp ilişkilendirme Sonuç çıkarma, tahminde bulunma Özgün bir ürün ortaya koyma Değerlendirme Fikirleri karşılaştırma ve birbirinden ayırdetme Teorilerin değerlendirmesini yapabilme Mantığa dayalı seçim yapma Kanıtların değerlendirmesini yapabilme İç ve dış ölçütleri göz önüne alarak yargılama B. Duyuşsal Alandaki Davranışların Sınıflandırılması Alma Tepkide Bulunma Değer Verme Örgütleme Bu kategorideki davranışlar, belli olaylar ya da uyaranlara dikkat etme isteği ile ilgilidir. Farkında olma, almaya açıklık ve kontrollüseçici dikkat alt kategorilerinden oluşmaktadır. Bu düzeyde, uyaranların farkında olmanın ötesinde uyaranlara tepkide bulunma davranışları görülmektedir. Tepkide uysallık (oyunun kurallarına uyma gibi), tepkide isteklilik (gönüllülük) ve tepkide doyum (çoşkuyla şarkı söyleme) alt kategorilerinden oluşur. Kişinin bir davranışa, bir olaya, bir nesneye değer ya da önem vermesiyle ilgilidir. Bir değerin kabulü, bir değeri yeğleme ve bir değere adanmışlık alt kategorileri vardır. Örgütleme, iç tutarlılığı olan bir değerler sistemi geliştirme ile ilgilidir. Aralarındaki ilişkilerin belirlenerek, farklı değerlerin bir sistem oluşturacak biçimde örgütlenmesi söz konusudur. Değerler Bütünüyle Nitelenmişlik Duyuşsal alanın bu düzeyinde, kişi davranışlarını sürekli olarak kontrol edebilen bir değer sistemine sahiptir. Birey, özümsediği değerlerle tutarlı davranır. 24

25 C. Psikomotor Alandaki Davranışların Sınıflandırılması Psikomotor alan, vücut organlarının birisi tarafından yapılan ya da yapılması birden çok organın koordinasyonunu gerektiren hareketlerle becerileri kapsar. Psikomotor beceri terimi ile karmaşık davranışlar zincirinden oluşan ve psikomotor yönü ağır basan beceriler ifade edilmektedir. Piyano çalmak, bisiklet sürmek, on parmak klavye kullanabilmek, yüzmek vb. bu tür becerilerdir. Hiçbir becerinin sadece psikomotor davranışlardan oluşması düşünülemez. Bütün becerilerin bilişsel dayanakları vardır. Bir çok beceri de duyuşsal davranışlar doğurur. Güdülenme (Motivasyon): Güdülenme ihtiyaçların üstesinden gelmeye yönelik davranış ve bu ihtiyaçların giderilmesi arasındaki ilişki olarak tanımlanabilir. Güdülerin tümü fizyolojik ihtiyaçlardan kaynaklanmaz, takdir edilme duygusu, başarma arzusu gibi sosyopsikolojik ihtiyaçlarda motivasyon sürecinde etkilidir.. Güdülenme süreci; - Belirli bir amaca yönelten güdüleyici durum, - Amaca yönelik davranış ve amaca ulaşmak. Güdülenme kuvvetlerini itici ve kısıtlayıcı olmak üzere iki gruba ayırabiliriz. Bütün eylemlerimiz kısıtlayıcı ve itici kuvvetlerin değerlendirilmesinin bir sonucudur. İtici ve Kısıtlayıcı Kuvvetler İtici Kuvvet Kısıtlayıcı Kuvvet Davranış Değişikliği Zaman 25

26 Kısıtlayıcı Kuvvetleri Zayıflatmak İtici Kuvvet Kısıtlayıcı Kuvvet Davranış Değişikliği Zaman İtici Kuvvetleri Güçlendirmek İtici Kuvvet Kısıtlayıcı Kuvvet Davranış Değişikliği Zaman Daha Güçlü Kısıtlayıcı Kuvvetler İle Önceki Davranışa Dönme Kısıtlayıcı Kuvvet İtici Kuvvet 1. Davranış Değişikliği 2. Davranış Değişikliği Zaman 26

27 1. Para kazancı veya kaybı 2. İşgücü ve zamanda artış ya da azalış 3. Kişisel tatmin 4. Kişisel ilkelerle uyum 5. Başka insanları taklit 6. Seçkin biri olma arzusu 7. Grup baskısı 8. Başka insanlarla ilişkiler 9. Yayımcı ile ilişkiler 10. Diğer faktörler Güdülenme Faktörleri Öğrenme ve Öğretme ÖĞRENME VE ÖĞRETME Öğrenme yeni davranış kalıplarının elde edilmesi sürecidir. Öğretme, öğretme sürecinin kolaylaştırılarak halkın davranışlarının değiştirilmesi sanatıdır. İnsanların gösterdikleri davranışlar ya genetik olarak aktarılmıştır, ya da öğrenilmişlerdir. Öğrenme davranışını üç kategoriye ayırmak mümkündür, bunlar bilgi, beceri ve eğilimlerdir. Bilginin Algılanması Bilgi bireyin beş duyusu ile aldığı herhangi bir veridir. Ancak algılama seçicidir. Etkili öğrenme sürecinin olabilmesi için bilginin bireye uygun koşullarda verilmesi gerekir. Bilgiyi öğrencinin beklentilerine ve önceki deneyimlerine uygunluğunu özetleyerek ve vurgulayarak sunmak iyi bir öğretme yoludur. İnsan beyni sadece seçici olarak algılamaz, aynı zamanda seçici bir şekilde hatırlar. Bilgiyi öğrenirken hatırlanmasını istiyorsak, bunları bir biriyle ilgisiz bir şekilde sunmak yerine birbirleri ile ilgilerini kurarak sunmak daha iyidir. Bilgi 27

28 Beceriler Becerilerin Pekişmesi Beceri bir kişinin çabuk ve düzgün bir şekilde uygulayabildiği hareket veya etkinliklerdir. Motor beceriler veya beyin becerileri. Hoş duygular kendilerini doğuran davranışları pekiştirirken, hoş olmayan deneyimler kendilerini doğuran davranışlardan uzaklaşılmasına yola açar. Pekiştirme ilkesinin bir çok davranış biçimlerinin öğrenilmesinde değişik uygulamaları vardır. Fakat özellikle becerilerin öğrenilmesi ve öğretilmesi bir etkinliğin tekrar edilmesi ile edinilebilir. Bireylerin aktive edilmesi başarılı beceri eğitimi için gerekli bir şarttır. Eğilimlerin Bilinçsel Dengesi Eğilimler Eğilimler bir kişinin sosyal çevresi ile ilgili olarak düş üncesinin davranış k a l ı p l a r ı o l a r a k tanımlanabilir. Eğilimler bilgi, inançlar, heyecanlar ve değerlendirmelerden oluşan karmaşık akli yapılardır. Alışkanlıklarımız hakkında çok seyrek olarak düşünürüz, alışkanlıklarımızı korumak isteriz. Eğilimlerde akli alışkanlıklar olarak düşünülebilir. Eğilimlerimizin biribirleri ile uyumlu olması gerekir buna Bilişsel Denge denilir. Eğilimler bağlandığımız alışkanlıklar olduğundan kolayca onları değiştiremeyiz. ALGILAMA PEKİŞTİRME BİLİŞSEL DENGE BİLGİ BECERİLER EĞİLİMLER ÖĞRENME ÜRÜNLERİ 28

29 Örnek Olay: Olumlu Eğitim Ortamı Katılımcının gözüyle eğitim Tarım İl Müdürlüğünde ziraat mühendisi olarak çalışmaktasınız. Şefiniz tarafından ikinci ürün tarımı ile ilgili üç günlük tazeleme eğitimine katılmak üzere görevlendiriliyorsunuz. Kursun başlamasından ancak üç gün önce haberdar ediliyorsunuz ve Tarım Bakanlığına gönderilen yazıda adınızın katılımcılar arasında geçtiğini öğreniyorsunuz. Bu kurs için sizin seçilmiş olmanızın iyi mi, yaksa kötü mü olduğuna karar veremiyorsunuz. Size terfi yolu mu görünüyor, yoksa birileri işinizi iyi yapmadığınızı ve eğitime ihtiyacınız olduğunu düşündüğü için mi bu kursa gönderiliyorsunuz? Eğitim hakkında tarihi, yeri ve saatinden başka bir şey bilmiyorsunuz. Kusun birinci gününde, ilk bölüm başlamak üzere ve siz ne yapılacağını bilmediğinizden biraz endişelisiniz. Arka sıralarda bir yere oturup çevrenizi kolaçan ediyorsunuz. Diğer katılımcılardan sadece bir tanesinin yüzü tanıdık geliyor. Dersin başlaması gereken saatten 10 dakika sonra, bir kurs eğitmeni kolunda bir tomar kağıtla apar topar içeriye dalıyor. Gördüğü ilk kişiye Lütfen şunları dağıtır mısınız? diyor ve dersine başlıyor. Öteki katılımcılara göz atıyor ve onların da sizin gibi kursun bir an önce bitmesini isteyip istemediklerini anlamaya çalışıyorsunuz. Eğitmenin gözüyle eğitim İki haftalık bir hizmet içi eğitim kursu vermekle görevlendiriliyorsunuz. Kursun özeti, taslağı ve kurs programı veriliyor. Kurs gereçlerinizi toplayıp eğitimin yapılacağı şehre gidiyorsunuz. Oraya ulaştığınızda bir de görüyorsunuz ki: Katılımcıların bilgi, görgü ve beceri düzeyleri sizin beklentilerinizin çok altında, Sınıf çok küçük ve havasız, Ne slayt makinası, ne tahta, ne de tepegöz var, Sınıfta sandalyeler arka arkaya sıra halinde dizilmiş, Planlarınızı 15 katılımcıya göre yapmışsınız, ama sınıfta 45 kişi var. 29

30 Hiç başınıza benzer olaylar geldi mi? Böyle bir durumda kalsaydınız neler hissederdiniz? Böyle bir durum eğitmene ve kursa karşı tutumunuzu etkiler miydi? OLUMLU EĞİTİM ATMOSFERİ SAĞLAMA Olumlu Eğitim Atmosferi; Yetişkinlerin nasıl, hangi ortamlarda öğrendiklerini esas alır, Öğrenmeyi destekler ve kolaylaştırır, Katılımcıların soru sormaya cesaret edebildikleri güvenli bir ortam yaratır, 30

31 Olumlu Eğitim Atmosferi; Eğitimin başarılı olması ve amaçlarına ulaşması ile ilgili sorumluluğu sadece eğitmene değil öğrenenler dahil herkese yükler... Bağlantı Eğitim konusunun içeriğinin; Ø amaçlara ulaşmadaki yararları, Ø mesleki sorumlulukları ve mesleki performans ile bağlantıları NET olarak anlatılmalı... Güdüleme Net ve açıklayıcı hedefler; v Öğrenenin ihtiyacı ile eğitim konularının bütünleşmesini sağlar, v hevesi artırır, v ilgiyi doğru yöne yönlendirir. 31

32 Etkin katılımı sağlamak için Olaylar hakkında görüş almak, Soru sormak, olumlu gelişmeleri geri bildirmek, Beyin fırtınası ve tartışmalar yapmak Görevler vermek, Bireysel / toplu projeler hazırlamak, Sınıf etkinlikleri düzenlemek... Çeşitlilik Görsel İşitsel Araçlarda Çeşitlilik tepegöz saydam video-projektör yazı tahtası kağıt tahtası modeller gerçek nesneler... Çeşitlilik Yöntemlerde Çeşitlilik SINIF DERSLERİ BEYİN FIRTINASI KÜÇÜK GRUP ETKİNLİKLERİ GRUP TARTIŞMALARI OYUNLAŞTIRMALAR ALAN ÇALIŞMALARI KONUK KONUŞMACILAR... 32

33 Sınıf Dersi Tartışma Slayt / Video Role play Vaka Coaching Bilgi kazanma Eğitim tekniklerinin etkinliği Davranış değiştirme Problem çözme bec İletişim El becerisi Sunum tipine göre hatırlama yeteneği Sunum tipi Konferans Okuma Sınıf Dersi (görsel, sözlü) Katılımcı (oyun,vaka çalş,uyg.) Hatırlama 3 saat sonra % 25 % 72 % 80 % 90 yeteneği 3 gün sonra % % 10 % 65 % 70 Olumlu Geribildirim Ø Öğrenen, eğitim konusunun amaçları ve beklentilerin ışığı altında, ne derecede başarılı olduğunu bilmek ister. Ø Öğrenenin kafasındaki sorular OLUMLU GERİBİLDİRİM ile yanıtlanmış olur. 33

34 Kişisel Kaygılar Rahatlatıcı ve güvenli bir atmosfer mesajını veren bir etkinlikle başlamak, destekleyen ve yüreklendiren öğrenim deneyimleri kişilerin birbirini / kendini yargılayıcı tutuma girmelerini önler... Birey Olarak Görülmek Yetişkin, farklı bir geçmişi, deneyimleri ve gereksinimleri olduğu kabul edilen bir BİREY olarak görülmeyi ve kendine böyle davranılmasını ister. Özgüven Eğitimde özgüvenin korunmasında, eğiticinin yargılayıcı geribildirimden kaçınarak saygılı davranması anahtar noktadır. 34

35 Beklenti Düzeyleri Yetişkinlerin hem kendileri, hem de eğitmenleri için beklenti düzeyleri genellikle yüksektir. Eğitmen, geçmişi ve yetenekleri hakkında dürüst olmalıdır... Kişisel İhtiyaçlar Unutulmamalıdır; Uygun yerlerde ara vermek, Ergonominin sağlanması, Ortamı dikkati dağıtacak nesnelerden arındırmak, GERGİNLİĞİ AZALTIR... Öncesinde yapılan iyi bir planlama, olumlu eğitim ortamı yaratılmasını sağlayacaktır; 35

36 Katılanlar hakkında temel bilgileri toplamak, Eğitim gereçlerini gözden geçirmek, Eğitim verilecek yerdeki fiziksel koşulların organizasyonunu yapmak, İhtiyaçlarını önceden tahmin etmek ve bunlara uygun düzenlemeler yapmak, Kendini eğitim için hazırlamak, gereklidir. Eğitim sırasında olumlu eğitim atmosferinin oluşturulması ve sürdürülmesi eğiticinin bilgiyi sunuş şekline bağlıdır. 36

37 Konuya giriş yaparken; Tanışma, Beklentilerin öğrenilmesi, Amaç ve öğrenim hedeflerinin gözden geçirilmesi, Program ve etkinliklerin açıklanması, The image cannot be displayed. Your computer may not have enough memory to open the image, or the image may have been corrupted. Restart your computer, and then open the file again. If the red x still appears, you may have to delete the image and then insert it again. Isınma egzersizleri, Sözlü ve sözsüz iletişim, Mizah, Konu dışı sosyal etkinlikler. Eğitime katılanları ortamlarında/işyerlerinde ziyaret ederek sorunlarını çözmeye yardım etmek, kurulmuş olan olumlu atmosferin devamını sağlayabilir... 37

38 Özetle, Yetişkinlerin nasıl öğrendiği konusuna özen göstermek, Eğitime başlamadan önce hazırlık yapmak, Eğitim sırasında olumlu bir eğitim atmosferi oluşturup, bunu sürdürebilmek, Eğitim sonrasında da olumlu atmosferin devamını sağlamak gerekli... Ek Bilgi EĞİTİM ve ÖĞRETİM* Eğitim sözcüğü, farklı görüşteki eğitimcilerce değişik biçimlerde tanımlana gelmiş olsa da bu tanımlarda bazı ortak noktalar bulunmaktadır. Bu ortak noktaların ilki eğitimin bir süreç olduğudur. İkinci ortak nokta bireyin mevcut haliyle yetersiz bulunduğu ve yeterli sayılacak bir hale getirilmesi gerektiği sayıltısıdır. Eğitim konusunda tüm eğitimcilerin katıldığı diğer bir husus ise eğitim sürecinde bir değişim beklentisidir. *Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme-Doç. Dr. Halil TEKİN, Yargı Yayınları. PLANLAMA UYGULAMA ÖLÇME DEĞERLENDİRME Süreç Olarak Eğitim 38

39 Öğrenme ise davranışla ilgilidir. Davranış bireyin (organizmanın) yaptığı her türlü hareketi ifade eder. Öyleyse, organizmanın doğrudan ya da dolaylı olarak gözlenebilen her türlü hareketine davranış diyebiliriz. - Her davranış değişmesi bir öğrenme değildir. - Öğrenmenin olup olmadığı doğrudan gözlenemez; davranış değişikliği gözlemlenerek öğrenmenin gerçekleşip gerçekleşmediğine karar verilir. Eğitim, geniş anlamda, insanı şekillendirme bilgi ile donatıp biçimlendirme, yeni beceriler kazandırma, tutum ve davranışlarda olumlu yönde kalıcı değişimler yaratma ve içinde yaşadığı topluma yararlı birey haline dönüştürme eylemi olarak tanımlanabilir. Eğitim sürecinde, bireyin istek ve ihtiyaçları, konu alanı, içinde bulunulan yaşam koşulları göz önünde bulundurulmalıdır. Eğitimin temel ilkeleri; amaç, öğretme ve ö ğ renme etkinlikleri ile ölçme ve değerlendirmedir. - Seçilen yöntemler amaca uygun olmalıdır. - Eğitim ortamı kişilerin yeteneklerine uygun olmalıdır. - Eğitimde istek ve ilgi çok önemlidir. - Geçmiş bilgi ve birikimlerin dikkate alınması gerekir. - Sunulan bilgilerin gelecekte de kullanılabilirliğinin olması gerekir. 39

40 Eğitimin çeşitleri; formal veya informal, örgün veya yaygın, hizmet öncesi veya hizmet içi eğitim olabilir. Eğitimde ölçme ve değerlendirme; Belirlenen hedeflere ne derece ulaşıldığını belirlemek için ölçme ve değerlendirmeye gerek vardır. Ölçme araçlarında aranılan özellikler Geçerlik, Güvenilirlik ve Kullanışlılıktır. Sosyal Etkiler Sosyal Etkiler Bireyler gerekli araçlar, bilgi, beceri ve eğilimlere sahip olsa da akrabalar, arkadaşları, komşuları ve tanıdıklarını dikkate almaksızın her istediğini, her istediği zaman yapamaz. Yaygın bir sosyal ilişkiler, karşılıklı beklentiler, haklar ve ödevler ağı bizi her yerden sarar, kurallar, informal normlar ve geleneklerle eylem özgürlüğ ümüzü kısıtlar ve böylelikle davranışlarımızı şekillendirir. Birincil Gruplar-Liderler ve İzleyiciler-Kırsal Toplum Sosyal Etkiler Birincil Gruplar (aile, arkadaş, komşu vb.) Birincil gruplarda sosyal ilişkiler genel olarak yüz yüze, göreli olarak içten, sürekli ve duygusaldır. Birey biricil grupta kabul edilmiş bir kimliğe sahiptir, birincil grup üyeleri arasında biz duygusu gelişmiştir. Her normal kişi bir dizi birincil grubun (aile, komşu, arkadaş) üyesidir. Her birincil grup bireyden bazı isteklerde bulunur. Birincil grup içinde bireyden beklenen bazı roller vardır. Bazen bireyin davranışları ile beklenen roller çelişebilir bu durumda rol çatışması yaşanır. Birincil gruplarda üyelik zorunlu da olabilir (aile), gönüllü de (arkadaşlık). 40

41 Sosyal Etkiler Liderler ve İzleyiciler Yayımcı düşünce vaya uygulamaları tanıtma görevi ile karşılaştığında, çalıştığı sosyal koşulların farkında olmalıdır. Bazı durumlarda yayımcının tavsiyesini dinlemeye karar veren her hangi bir kişi varolan grup normlarından kendini sapmış olarak algılayacak, ayrıca ait olduğu grup tarafından da benzer değerlendirme yapılacaktır. Bu yüzden yeni uygulamalara sosyal bir fiyat biçilir. Bu fiyat bir çok kişi tarafından ya ödenmek istenmeyecek veya ödenemeyecektir. Bir toplumda yeniliği kabul edecek ilk kişiler olan yenilikçiler halkın düşüncesinden farklı düşünceye sahiptirler. Sosyal Etkiler Liderler ve İzleyiciler Her toplumda sosyologların fikir önderi dediği kişiler bulunur. Bu kişiler deneyimleri ve geçmişte gösterdikleri başarılar nedeniyle toplum tarafından belirli konular için otorite olarak kabul edilir. Fikir önderleri resmi olarak atanmazlar. Yayımcının ilk görevi bir toplumdaki fikir önderlerini saptamak ve onlarla çalışmaktır. Şüphesiz onlar yayımcının sunduğu herş eyi kabul etmeyeceklerdir. Akıllı yayımcı onları dikkatlice dinlemeli ve yargılarına önem vermelidir. Sosyal Etkiler Liderler ve İzleyiciler Önderler bir kere yeni düşünce konusunda ikna olurlarsa, yeniliğin çoğunluk tarafından kabul edilmesi sadece bir zaman sorunu olur. Fikir önderlerinin temel nitelikleri sadece başarı ve uzmanlık değildir. Fikir önderleri toplum içinde sevilen ve saygı duyulan kişilerdir. Yayımcı içinde çalışacağı toplumu tanımak zorundadır. Çünkü fikir önderlerini belirlemek rasgele bir tanımanın çok ötesinde olmalıdır. Fikir önderlerinin belirlenmesinde sosyometri gibi sosyal araştırmalar bize yardımcı olur. 41

42 Sosyal Etkiler Kırsal Toplum Dünyada bir çok ülkede yayım çalışmaları, geleneksel olarak tarım üreticileri ve kırsal topluluklar üzerine odaklanmıştır. Artan iletişim olanakları sayesinde dünyada kırsal kesimlerin bir çoğunda kültürel olarak bir yalıtılmışlık yoktur. Dünya olaylarına yabancı değillerdir. Genel olarak bakıldığında köyler kent değildir, hiç bir zaman da olmayacaklardır. Yaşanacak ve çalışılacak bir yer olarak kısıtlılıkları ve noksanlıkları vardır. Ancak, kırsal alanların bazı avantajları da vardır. KIRSAL SOSYOLOJİ Sosyoloji Toplumsal hayatın bilimsel yönden incelenmesini esas alır. Sosyoloji toplumun biçimlenmesinde ve gelişmesinde etkili olan faktörleri inceleyerek bunlar arasında ilişki kurmanın yollarını inceler. Bundan dolayı da sosyoloji özellikle toplum içinde yaşayan insanları konu alır ve bu yaşam biçimini araştırır. Sosyoloji ekonomi, hukuk, felsefe, tarım, psikoloji gibi bir çok bilim dalı ile de yakın ilişki içinde olup, bunlar arasındaki ilişkileri de konu edinir. 42

43 Kırsal sosyoloji Kırsal alanda yaşayan ve çoğunlukla da tarım, ormancılık ve benzeri mesleklerle uğraşan insanların bir arada yaşamaları sonucu ortaya çıkan sosyo-ekonomik, politik ve kültürel ilişkileri inceleyen bir bilim dalıdır. Kırsal sosyolojinin konusu içerisinde kırsal alanda yaşayan nüfusun sosyo-ekonomik ve kültürel yapısı, davranışları, üretim biçimine yansıması, toplumsal ve mesleki hareketlilik, yerleşim biçimleri ve bunun toplumun sosyoekonomik yaşamı üzerine etkisi, kır-kent farklılıkları, kırsal aile yapısı ve iş bölüşümü, demografik nitelikler ve araştırma yöntemleri vd. yer almaktadır. Köy sosyolojinin önemi -Köy toplumu ile ilgili tipik sosyal oluşumları ele alır ve bunların nedenlerini araştırır. -Köydeki sosyal gerilimleri inceler ve bunların yumuşatılması için önerilerde bulunur. -Köy topluluğunun davranış ve sosyal değerlerini inceler, irdeler ve bu öğelerin toplum yararına nasıl kullanılabileceğinin yollarını gösterir. -Bölgeler arasındaki farklılık ve sosyal yaşamdaki aksaklıkları gidermeye yönelik çabalar için, gerekli olan bilimsel verileri üretir. -Köy kalkındırılmasına yönelik eğitime veri hazırlar. -Köye ve kırsal kesime yönelik kurumsal ve yönetsel düzenlemelere ışık tutar ve yol gösterir. Kırsal Sosyolojinin Gelişimi Kırsal Sosyoloji bağımsız bir bilim dalı olarak ABD'de XIX. yüzyıl sonunda ortaya çıkmıştır. Avrupa'da ise Kırsal Sosyoloji I. Dünya Savaşı sonunda gelişmeye başlamıştır. Türkiye'de Kırsal Sosyoloji bağımsız bir bilim dalı olarak 1950 yılından sonra sürekli ve düzenli bir gelişme göstermiştir. 43

44 Sosyal ve Kültürel Değişim Toplum statik değildir Değişim hızı Diğer kültürlerle iletişime Yeni fikirlerin varlığına Bireylere (değişimi hızlandıran) Değişimde faktörler Yenilikçiler Diğer kültürlerle temas İletişim-ulaşım Nüfus artışı Ekonomik unsurlar Değişimde Sosyal ve Kültürel Engeller Gelenekler Kendi kültürüne inanç Göreceli değerler Sorumluluklar ve sosyal zorlamalar Övünme ve itibar KÖY İdari örgüte sahip en küçük yerleşim birimidir tarihli Köy Kanunu na göre, Nüfusu 2000'e kadar olan yerleşim birimleri köy, Nüfusu 2000 ile arasında olan birimler kasaba, 'den fazla olan birimler ise şehir olarak nitelendirilmiştir. KIRSAL ALAN Kırsal alan köyden daha geniş kapsamlı bir kavramdır. Şöyle ki, bir yerleşim merkezinin nüfusu 2000'den fazla olduğu halde, kırsal alan kapsamında sayılabilir. Nitekim imar kanununa göre nüfusu 5000 den fazla olan yerler için imar planları gereklidir. Bu açıdan nüfusu 5000 den az olan yerler kırsal alan kapsamında sayılmaktadır. 44

45 Köyün Bazı Özellikleri -Köy ve köy toplumu doğa ile iç içedir. -Köy ve köy topluluğu sosyal öğelerle karşı karşıya bulunur. -Köy tarımsal üretim merkezidir -Köy küçük el sanatlarının da üretim merkezidir -Köyler yerinden yönetilen endüstrilerin yani çok sayıda bölgelere dağılmış endüstrilerin de merkezleri olabilirler. -Köy aynı zamanda bir dinlenme yeridir. -Köyler olağanüstü durumlarda elverişli bir barınak yeridir. -Köyler toprak, su ve bitki örtüsü gibi doğal zenginliklerin koruyucusudurlar. Ayrıca, -Köy ailesi, aile üyeleri için ortaklaşa bir iş-güç alanıdır. -Köy ailesinde çocuklarda baba mesleğinin devam ettirilmesi oranı daha yüksektir. -Köy ailesinde baba otoritesi kente oranla daha yüksektir. -Köylerde aile nüfusu kentlerden daha fazladır. -Köyde aile, ev ilişkileri, kentteki aile ve ev ilişkisinden çok farklıdır. -Köylü kadın kentli kadından daha doğurgandır. -Köy nüfusunun ulusal kültürün korunmasından kaynaklanan önemli bir rolü vardır, -Köylü sınıfı ekonomik bunalımlarda da kentlere oranla daha az zarar görür. Çünkü karşılıklı yardımlaşma duygusu ve olgusu köylerde kentlerden daha baskındır. Köy-Şehir toplumları arasındaki farklılıklar: -Köy hayatı yerleşik ve şehir hayatından öncedir. -Köy halkı yerleşik şehir halkından daha sağlam, cesur, kendine güvenen, serbest, köklü, daha az bozulmuş bir yaşama sahiptir. -Köy aile hayatı şehir hayatından daha istikrarlı ve sağlamdır. -Toplumsal bilinç köyde daha canlıdır. -Toplum dayanışması ve karşılıklı yardım duygusu köyde daha fazla gelişmiştir. -Yaşlılara ve kadınlara olan saygı köy halkı arasında çok önemli bir yer tutar. -Şehir nüfusu köyden gelen göçlerle gelişir. -Elverişli olmayan sağlık şartları,lüks, sapık davranışlar şehir hayatını içten kemirir ve zamanla toplumu çökertir. 45

46 Sosyal Tabakalaşma Durumu Sosyal tabakalar bir toplumda birbirine yakın geliri, tahsili ve hayat tarzı olan kişilerin oluşturduğu sosyal sınıfları ifade eder. Genellikle bir ülkede sosyal tabakalar, alt, orta ve üst tabaka olmak üzere sınıflara ayrılırlar. Az gelişmiş ülkelerde sosyal tabakalaşma piramidi. Gelişmiş ülkelerde sosyal tabakalaşma piramidi. Sosyal hareketlilik Sosyal hareketlilik; sosyal gruplarda, yer, meslek, iş ve sosyal tabaka değiştirme şeklinde meydana gelen durum değişikliklerini ifade eder. 1.Coğrafi Hareketlilik Örneğin bir köyde nüfusun artması, buna karşılık tarım arazilerinin sınırlı olması bir nüfus baskısı meydana getirir. Bu durumda nüfus baskısı fertleri göçe zorlayan itici bir faktördür. Aynı şekilde bir yörede hayat şartlarını ağırlaştıran tabii bir afet de yine itici bir faktördür. Bunun yanında bazı yörelerde iş alanlarının gelişmesi veya yaşama şartlarının kolay ve elverişli olması gibi nedenler çekici faktörlerdir. 2. Mesleki hareketlilik Fertlerin çalışma alanlarını değiştirmelerini ifade eder. Örneğin bir çiftçinin çalışma alanını değiştirerek ticaretle uğraşması 3. Yatay hareketlilik Kişilerin sosyal tabakalaşmadaki yerlerinin değişmesine neden olmayan çalışma alanı değişiklikleridir Örneğin bir öğretmenin muhasebeci olması onun içinde bulunduğu sosyal tabakayı değiştirmiyorsa bu bir yatay hareketliliktir. Bu durum bir iş değiştirmesi olarak da ifade edilebilir. Köyde iş değiştirme ender rastlanan bir olaydır. 46

47 4.Dikey hareketlilik Sosyal tabakalar arasındaki yer değiştirmeleri ifade eder. Bir seyyar satıcının daha fazla gelir getiren bir dükkana sahip olması dikey hareketliliğe bir örnek olarak gösterilebilir. Dikey hareketlilik bakımından köyler şehirlere göre çok daha durgundur. Kırsal Alanda Yerleşme Düzeni -Toplu Köy, Türkiye de -Dağınık Köy, AB ve ABD -Hat Köyü, Güney Amerika -Daire Köy, İsrail Köy Muhtarı 442 sayılı Köy Kanununun 10. maddesine göre köyün başı olarak kabul edilmiştir. Kanunda muhtarlara köyü ilgilendiren konularda birçok yetki ve sorumluluk verilmiştir. 442 sayılı kanunun 35. maddesine göre muhtarının görevleri: a. Köyü temsil etmek. b. Hükümetçe gerekli görülen kanun ve yönetmelikleri köy halkına duyurmak, ilan etmek. c. Köy ihtiyar meclisi kararı ile köylüleri imece işe çağırmak, para toplamak, harcamaları yapıp hesapları ihtiyar meclisine sunmak. d. Doğum, evlenme ve ölüm gibi olaylarla ilgili işlemleri yapıp ilgili yerlere bildirmek. e. Seçmen ve kredi listelerini hazırlamak. 47

48 f. Salgın hastalıkları ve suç durumlarını ilgililere bildirmek. g. Askere alınanların orduya katılmalarını sağlamak. h. Köy sandığı için vergi toplamak. i. Köy sorunlarını çözmek için mevcut imkânlardan yararlanmak ve sorunların çözümü için ilgililere başvurmak. KÖY ARAŞTIRMALARI (MONOGRAFİ) a. Genel Köy Araştırmaları: Köyü bir bütün olarak ele alan ve böylece köyü genel açıdan inceleyen araştırmalardır. b. Aile Köy Araştırmaları: Sosyal yapı ve değişmenin tüm unsurları ile ilgili, ayrıntılı veri elde etmeye imkan veren çalışmalardır. c. Özel Amaçlı Köy Araştırmaları: Sosyal yapının yalnızca bir yönünü çok ayrıntılı bir biçimde inceleme amacına yönelik araştırmalardır. Örneğin örf ve adetler monografisi Yenilikler Yeniliklerin Benimsenmesi ve Yayılması Yenilik, bir birey tarafından yeni olarak kabul edilen bir fikir, yöntem veya bir objedir. Kabul etme sürecinde aşamalar: Farkına varma: Yeniliği ilk defa duyma. İlgilenme: Yenilik hakkında daha fazla bilgi arama. Değerlendirme: Avantaj ve dezavantajları Deneme: Küçük ölçekte test Kabul etme: Geniş ölçekte uygulama 48

49 Yenilikler Kabul etme sürecinin aşamalarına farklı yaklaşım: Bilgilenme İkna (eğilimlerin belirlenmesi ve değiştirme) Karar (kabul veya red) Uygulama Pekiştirme 111 Üreticinin 13 Yenilik İçin %100 Kabul Etme %30 Kabul Etmeme %70 Kabul Etme %22 Devam Etmeme %8 Kabul Etme %18 Kabul Etmeme %52 Kabul Etme %17 Devam Etmeme %5 Tekrar Kabul %3 Devam Etmeme %5 Kabul Etme %10 Devam Etmeme %8 Kabul Etme %13 Kabul Etmeme %39 YENİLİK KULLANIM AĞACI Bilgi Kaynakları Yeniliklerden Haberdar Olma Yeniliği Uygulama (Benimseme) Kişisel-Yerel Kaynaklar (arkadaş, komşu, satıcılar) Kişisel-Kozmopolit Kay. Bireysel İlişkiler (Yayımcı İlişkisi) Grup İlişkileri (Yayım Yöntemleri) Kitle İletişim Araçları Sergiler Filmler Yayınlar Gazete, Radyo, TV 49

50 Yenilikler Yenilikleri Kabul Etme Kategorileri Kırsal toplumun bütün bireyleribir yeniliği aynı anda kabul etmezler. Toplumun bir kesimi kabul etmede daha istekli davranır ve diğerlerinden yıllarca önce benimseyebilir. Diğer bir deyişle yenilikçilik olarak tanımlayabileceğimiz psikolojik bir olay işin içine karışır. Yenilikçiler Erken Benimseyenler Erkenci Çoğunluk Geçci Çoğunluk Gecikenler Yenilikçilik İndeksi = Üreticinin Aldığı Toplam Puan Üreticinin Alabileceği Toplam Puan Yenilikçilik İndeksi İle Pozitif İlişki Gösteren Bazı Değişkenler: Eğitim Krediye daha olumlu yaklaşım Eğitime daha olumlu yaklaşım Yayımcı ile ilişkiler Daha aktif bilgi arayışı Fikir önderliği Yayımcı ile ilişkiler Kozmopolitlik (kentle ilişkiler) x