1 GİRİŞ 2 MEVCUT DURUMUN DEĞERLENDİRİLMESİ

Transkript

1 KAYAMEK 2004-VII. Bölgesel Kaya Mekaniği Sempozyumu / ROCKMEC 2004-VIIth Regional Rock Mechanics Symposium, 2004, Sivas, Türkiye Doğu Karadeniz bölgesinde faaliyet gösteren taşocakları için uygun üretim yönteminin geliştirilmesi Development of appropriate production method for quarries operating in Eastern Black Sea region A. O. Yılmaz Karadeniz Teknik Üniversitesi Maden Mühendisliği Bölümü Trabzon A. Tatarhan Maden Mühendisi Rize İ. Çavuşoğlu Karadeniz Teknik Üniversitesi Maden Mühendisliği Bölümü Trabzon ÖZET: Doğu Karadeniz Bölgesi arazi yapısının engebeli olması nedeniyle özellikle taşocak işletmeciliğinde bir takım sorunların yaşanmasına neden olmaktadır. Uygulanan üretim yönteminin günümüzde artık kullanımı kalmayan galeri patlatması yöntemi olması, anılan sorunların en üst seviyede yaşanmasına neden olmaktadır. Aşırı patlayıcının kontrolsüz kullanılması, çevre açısından hoş olmayan görüntülerin ortaya çıkması, gürültü, sarsıntı, şev kaymaları bu yöntemin uygulanmasının kimi sonuçlarıdır. Söz konusu yöntemin yerine kademeli üretim yöntemlerinin uygulamaya sokulması artık kaçınılmaz olmuştur. Bu bildiride halen uygulanan yöntem hakkında kısa bilgi verilmekte, topografik yapıya göre uygulanabilecek kademeli üretim yöntemi orijinal çizim ve değerlendirmelerle ele alınarak, uygulama adımları belirli bir ayrıntı ile incelenmiştir. ABSTRACT: Hilly structure of the surface in Eastern Black Sea region causes some problems in operating the quarries. Coyote method is being used as the production method and this deteriorates the concerned problem. Excessive use of explosive in an uncontrolled way, undesired views in the environment, noise, quaking, slope stability problems are among the consequences of this method. The need to replace this method with bench productions methods has become indispensable. In this study, brief information is provided about the coyote and the bench production method that is most appropriate in terms of the topographic structure is evaluated with original drawings and evaluations and application stages are examined with certain details. 1 GİRİŞ Doğu Karadeniz Bölgesi nde Karadeniz Devlet Sahil Yolu İyileştirme Projesi nin uygulamaya sokulması ile alt yapı çalışmaları için önemli miktarda taş ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Özellikle bölgenin oldukça engebeli bir arazi yapısına sahip olması, yeni karayolu güzergahı için bir çok yerde tahkimat ve deniz dolgusu yapılmasını zorunlu kılması söz konusu ihtiyacın önemli ölçüde artmasına neden olmuştur. Alt yapı ve diğer amaçlar için gerekli olan taş ihtiyacı için bölgede birbiri ardına taşocaklarının devreye sokulduğu görülmektedir. Bölgenin arazi yapısının dik olması işletmeleri açık işletme (kademeli üretim yöntemi) ile üretim yapmalarını zorlaştırmakta, bunun için üretim ve maliyet açısından kolaylarına gelen galeri patlatma yöntemine yönelmektedirler. Diğer taraftan ihtiyaç duyulan taş ihtiyacının bu yöntemle kısa sürede temin edilmesi yöntemin tercih edilmesinde etkili olmaktadır. Fakat yöntemin uygulanması ile telafisi mümkün olmayan bir çok sorunun da oluşmasına neden olmaktadır. Bu bildiride bölgede yaygın olarak kullanılan galeri patlatma yöntemi nin sakıncaları dile getirilmekte bu yöntem yerine uygun olabilecek kademeli üretim yönteminin uygulanması belirli bir ayrıntı içinde anlatılmaktadır. 2 MEVCUT DURUMUN DEĞERLENDİRİLMESİ Bölgemizin belki de taşocakları açısından en fazla sorun yaşadığı galeri patlatma yöntemi ile üretim yapılmasıdır. Bu yöntemin örnek bir uygulaması Şekil 1 de verilmektedir. Şekilde bir ana galeri (OO ) açılmakta, bunu takiben (O N ) ve (O P ) kanat galerileri sürülmektedir. Daha sonra kanat galerilerine gerekli patlayıcı doldurulmakta, sıkılama sonrası patlatma işlemi gerçekleştirilmektedir (Saltoğlu 1992).

2 çatlaklarından koparak heyelan yapmakta veya tam kopamadığından şapka şeklinde durarak tehlike yaratmaktadırlar (Şekil 2, 3). Ayrıca topografik yapısının dik olmasından dolayı düşük seviyelerden başlayan ocak aynası ilerleyen çalışma süreleri sonunda (ocak aynasının kademesiz çalışması) m gibi yüksek değerlere ulaşmaktadır. Bu durum ise her türlü çalışma şartının daha da zorlaşmasına neden olmaktadır (Şekil 2). Şekil 1 Galeri patlatma yöntemi 2.1 Galeri patlatma yönteminden kaynaklanan sorunlar Aşağıda mevcut taşocaklarında özellikle galeri atımı yapılmasından kaynaklanan sorunlar maddeler halinde açıklanmaktadır (Geniş bilgi için Bkz. Yılmaz vd. 2002; Öcal 1978; Yılmaz & Çavuşoğlu 2003; Güney 2000; Tatarhan 2002; Yılmaz 2001; Arıoğlu & Yılmaz 2001; Karayolları 2002): Galeri yöntemi ile ateşleme yapılırken çok miktarda patlayıcı madde kullanıldığında ortaya çıkan aşırı basınç enerjisi sıkıştırma etkisiyle zeminde sarsıntı yaratarak, bina, tesis vb. yapıların zarar görmesine, çevre bölgelerde oynama yaparak arazi oturmalarına, zemin çatlamalarına veya heyelanlara neden olmaktadır. Fazla miktarda patlayıcı madde fazla gürültü çıkmasına neden olmakta, çevre sakinleri rahatsız edilmekte, aşırı miktarda gaz ve tozun bir anda açığa çıkarak etrafa yayılması çevre sağlığı yönünden büyük sakınca doğmaktadır. Patlatılan kütlede zayıflık düzlemleri, damarlar ve çatlak olması halinde, ateşleme anında taş püskürtmelerine neden olduğu gibi yapılan ateşlemeden verim alınamamaktadır. Ateşleme ile patlamanın olduğu noktadaki malzemeler aşırı basınca maruz kalarak ufalanmakta, patlatma noktasından uzaklaştıkça oluşan basınç etkisi azaldığı için çıkan malzemenin boyutu iri olmakta, sonuçta dengesiz bir boyut dağılımı içeren taş malzemesi elde edilmektedir. Galeri ateşlemesi sonrası yeni oluşan aynadaki var olan mevcut çatlaklar oynayarak hareket etmekte veya yeni çatlaklar oluşmakta, buna bağlı olarak her an düşerek tehlike yaratabilecek taş veya kaya kopmaları olmaktadır. Yapılan ateşleme sonucu oluşan basınç kuvvetleri ocak aynasının en üst noktalarını etkileyememekte ve altı boşaldığı için desteksiz kalan ocak aynasının üst kısımları, yapısal Yapılan galeri ateşlemelerinden etkilenmeyerek şapka şeklinde tehlikeli bir şekilde duran üst kısımlar Çok yüksek ve geniş çalışma aynası Şekil 2 Taşocağında yüksek-geniş çalışma aynası ve şapka şeklinde kalan üst kısım Şekil 3 Galeri atımı ile işletilen bir taşocağında iş kazası Tüm bu açıklanan ifadelerden anlaşılacağı üzere ocakta yapılan tüm çalışmalar bir risk ve tehlike altında emniyetsiz olarak yürütülmekte, yapılan çalışmalardan verim alınamamaktadır. 3 KADEMELİ ÜRETİM YÖNTEMİ Arazinin topografyasına ve optimum kazı planına göre kademeler uygun bir şekilde oluşturulur. Topografyaya uygun olarak özellikle tepe ve yamaçlara oluşturulacak olan taşocaklarında kademeler aşağıdan başlayarak yukarıya doğru oluşturularak üretim gerçekleştirilir.

3 Bölgede uygulanması tavsiye edilen işletme planında yukarıda ifade prensipler doğrultusunda önce ocağın en alt tabanından başlayan, daha sonra ocağın en üst noktasına doğru ilerleyen bir yöntem izlenmektedir. Taşocağında bu tarz girişimde bulunulmasının nedeni, Doğu Karadeniz Bölgesi nde genelde tüm ocaklarda hakim olan arazi yapısı ve topografyadan kaynaklanan zorlukların, bilinen ocak işletme yöntemlerinin bu tür ocaklara uygulama zorlaştırmasından kaynaklanmamaktadır. Taş ocağının üst kısımlarından üretiminin yapılması amacıyla ilk etapta ocak nın en üst kotlarına ulaşılmasını sağlayacak ocak yolunun teşkil edilmesi ilk aşamada bir takım sakıncalar içermektedir. Bunlar (Tatarhan 2002): Çok uzun ve eğimli ocak yolunun yapılması gerekmektedir. Malzeme üretiminin bir an önce yapılması gerekli olan taşocağında taş üretim çalışmalarının gecikmesine neden olacaktır. Taşocağı yolunun çok uzun ve eğimli yapılacak olması, bunun için ek kamulaştırma masraflarının doğmasına ve yol yapım maliyetin artmasına neden olacaktır. Taş ocaktaki tüm üretim süresince üretilen malzemenin taşınma mesafesinin ve nakliye kat sayısının artmasına neden olacaktır. Tüm bu sakıncalar bölgede daha pratik bir üretim yönteminin uygulamaya sokulmasını zorunlu kılmaktadır. Diğer kelimelerle ocak dışında farklı bir sahaya gereksinim duymadan, mevcut ruhsat alanı kullanılarak ve herhangi bir ek maliyete girmeden ocak içi kademe yollarını teşkil ederek, taşocağında kademeli işletme yöntemini oluşturmak ve bir taraftan da ihtiyaçlar için gereken malzeme ihtiyacının sağlanması gerekmektedir. 3.1 Yöntemin uygulama ilkeleri Taş ocağında uygulanması önerilen bu işletme yönteminin, bilinen ocak işletme yöntemlerinden farkı şu şekilde açıklanabilir (Tatarhan 2002; Güney 2000; Yılmaz vd. 2002): Taş ocağında kademeli işletme yöntemini oluştururken, öncelikle ocak nın en alt noktasında bir taban oluşturarak çalışmalara başlanılması, Daha sonra ocağın üst noktalara doğru ilerlenmesidir. Bu tarz bir üretim yönteminin sağlayacağı fayda; taş ocağında kademeli işletme yöntemi oluşturmak amacıyla ocağın üst noktasına ulaşılmaya çalışılırken, arazi yapısından kaynaklanan zorluklar nedeniyle bu işlemi en ekonomik ve en kolay bir şekilde gerçekleştirilebilmekte ve bir taraftan da taş üretimi yapabilmektedir. Önerilen bu uygulama sisteminde dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır: Ocaktaki kademe oluşturma safhasındaki hazırlık çalışmaları, ocağın en alt katından en üst katına doğru yapılırken, üretim safhasında ise ocağın en üst katından en alt katına doğru ilerleyen bir hareket tarzı izlemektedir. Herhangi bir kademe nın hemen üzerindeki kademe na ait kademe yolu ve kademe teşkil edildiği andan itibaren, bir alttaki kademe ndaki taş üretimi durdurulmalı, üstteki yeni kademe ndaki üretim çalışmalarına ağırlık verilmelidir. Üstteki kademe önde alttaki kademe geride olmak kaydı ile taş ocağında işletme çalışmaları devam edebilir. Arazideki zorluklar nedeniyle en alt kottan başlayarak en üst kota doğru kademe sahaları teşkil edilmiş olan bir ocaktaki kademeli işletme sisteminin son durumu Şekil 4 te görülmektedir. 3.kademe 2.kademe Dere yatağı Ana kademe 3.kademe yolu 2.kademe yolu 1.kademe yolu Şekil 4 Taş ocaklarında oluşturulmuş ideal bir kademeli işletme sisteminin son durumu Bu işletme sisteminde yapılacak planlama ile Şekil 5 de görüleceği gibi önce 3. ve 1. kademe nda delme ve patlatma hazırlıkları yapılırken zemindeki taban nda ve 2.kademe nda ise yükleme ve nakliye çalışmalarına devam edilir. İkinci aşamada, 3. ve 1. kademe sahalarında yapılan ateşlemelerde yükleme ve nakliye çalışmalarına geçilirken bu sefer zemindeki taban nda ve 2.kademe nda ise delme ve patlatma çalışmaları yapılır. Bu şekilde periyodik dönüşümlerle ocaktaki üretim çalışmaları devam eder (Şekil 6).

4 Yükleme çalışmalarının yürütüldüğü kademe sahaları Üretim yapmanın iyice zorlaştığı ve imkansız hale geldiği taşocağı Yeni kamulaştırılmış bölgede yapılmakta olan kademeli çalışmanın başlangıç durumu Delme ve Ateşleme çalışmalarının yürütüldüğü kademe sahaları Şekil 5 Kademeli işletme sistemindeki 3. ve 1. kademe sahalarında delme ve patlatma hazırlıkları yapılırken zemindeki taban nda ve 2. kademe nda ise yükleme ve nakliye çalışmaları yapılmaktadır Delme ve Ateşleme çalışmalarının yürütüldüğü kademe sahaları Şekil 7 Planlı çalışmanın yapılacağı taşocağı ve ilk giriş noktası Uygulama aşamaları Taş ocağının güney tarafında oluşturulmuş olan 1. kademe yapılacak ateşlemelerle kuzey yönde ilerletilmeye devam edilmektedir (Şekil 8, 9). Yükleme çalışmalarının yürütüldüğü kademe sahaları 1.kademe yolu Şekil 6 Kademeli işletme sistemindeki zemindeki taban nda ve 2. kademe sahalarında delme ve patlatma hazırlıkları yapılırken 1. ve 3. kademe nda ise yükleme ve nakliye çalışmaları yapılmaktadır Eski çalışma Ana kademe Fırtına Deresi 3.2 Örnek uygulama Anılan yöntemin bölgede bir taş ocağında nasıl uygulanacağı aşağıda anlatılmıştır (Tatarhan 2002; Yılmaz 2001; Güney 2000; Yılmaz vd. 2002). Söz konusu taşocağında üretim yöntemi olarak görüntüden de anlaşılacağı gibi galeri atımı yöntemi ile üretim yapılmıştır. Artık üretim yapmanın oldukça zorlaştığı (üretim yönteminin kilitlendiği, taşocağının atıl duruma düştüğü) taş ocağında farklı bir yöntemle üretim yapılması kaçınılmaz hale gelmiştir. Bu açıdan taş ocağına farklı bir yöntemle girilerek üretime başlanması gerekmektedir (Şekil 7). İlk olarak taşocağına planlı-kolay ve güvenli bir giriş yapabilmek için mevcut çalışılmış aynanın haricinde bakir alan seçilir ve taşocağının kademelendirilmesine bu noktadan başlanır. Şekil 8 Açılmış olan 1. kademe nın yapılan ateşlemelerle kuzey yönde ilerletilerek genişletilmesi Şekil 9 Taş ocağında 1. kademe nın oluşturulması 1. kademe, 2. kademe yolunu oluşturmaya olanak verecek kadar yeterli mesafe ilerletildikten sonra, bu kademe nın ilerletilmesi durdurularak taş üretimi amacıyla herhangi bir ateşleme yapılmayacak ve Şekil 10 de görülen noktada sadece 2. kademe yolunu başlatmak amacıyla bir ateşleme yapılacak.

5 Yapılmış olan ateşlemeden çıkan malzeme Şekil kademe yolunu teşkil edebilmek amacıyla 1. kademe nın başlangıç kısmında yapılan ateşleme Şekil kademe yolunun devamını yapabilmek amacıyla 1. kademe nda yapılan 2. ateşleme 1. kademe nda 2. kademe yolunu teşkil etmek amacıyla yapılan ateşlemeden çıkan malzemenin bir kısmı imalatlarda kullanılmak üzere alınırken bir kısmı da 2. kademe yolunun başlangıcını oluşturmak amacıyla taban olarak kullanılarak kuzey istikamete doğru yukarı eğimli şekilde teşkil edilecek (Şekil 11). 2.kademe yolu başlangıcı Şekil kademe nda yapılan 2. ateşlemeden çıkan malzeme ile 2. kademe yolunun devamının yapılması Şekil kademe nda yapılan ateşlemeden çıkan malzeme ile 2. kademe yolunun başlangıç kısmının oluşturulması 2. kademe yolunun başlangıç kısmını teşkil ederken, yani 1. kademe nın Şekil 9 da görülen bölgesinde yapılacak ateşlemelerden çıkan malzemeler kullanılarak kuzey istikamette yukarı doğru çıkan eğimle oluşturulmakta olan yol, 2. kademe nı teşkil edebileceğimiz ideal yüksekliğe ulaştığı zaman bu noktada 2. kademe nı teşkil etmek amacıyla ilk ateşleme yapılır ( Şekil 12-14). Şekil kademe yolu 2. kademe nı teşkil edebilecek ideal yüksekliğe ulaştığı anda bu noktada 2.kademe nı teşkil etmek amacıyla yapılan ilk ateşleme 2. kademe yolu 2. kademe nı oluşturabileceğimiz uygun yüksekliğe ulaştığı noktada yapılan ateşlemeden çıkan malzemenin alınması ile 2. kademe teşkil edilmiş olur (Şekil 15).

6 2.kademe 2.kademe yolu Ana kademe Fırtına Deresi Şekil kademe yolunun 2. kademe nı oluşturabilecek uygun yüksekliğe ulaştığı noktada yapılan ateşlemeden çıkan malzemenin alınması ve 2. kademe nın teşkil edilmesi Bu kademe nda yapılacak ateşlemelerle 2. kademe hem rahat çalışma yapabilecek şekilde genişletilirken hem de 2. kademe nın, 1. kademe nın daha ilerisinde yer alması sağlanmış olur (Şekil 16-18). Şekil 18 Taş ocağında 2. kademe nın yerleştirilmesinin uygulaması 2. kademe kuzey yöne doğru ilerletilirken bu kademe nın da ilerletilmesi durdurulacak ve Şekil 19 da görülen noktada 3. kademe yolunu başlatabilmek amacıyla ateşleme yapılır 3.kademe yolunu başlatmak için yapılan ateşleme 2.kademe Şekil kademe nı genişletilmesi ve ilerletilmesi amacıyla yapılan ateşleme Şekil kademe nda 3. kademe yolunu başlatabilmek amacıyla ateşleme yapılması Şekil kademe nda yapılan ateşlemeden çıkan malzemenin alınması ile 2. kademe nın genişletilmesi 2. kademe nın bu noktasında yapılan ateşlemeden çıkan malzeme alındıktan sonra güney tarafa ilerleyecek şekilde sıralı ateşlemeler yapılarak 3. kademe yolunun açılmasına devam edilecek. Burada dikkat edilecek husus her bir ateşlemenin bir önceki ateşlemeye nazaran daha üst kotta yapılmasıdır. Böylece 3. kademeye çıkılmasını sağlayacak yolun yukarı eğimle yükselmesini sağlayacak şekilde oluşturulması sağlanmış olur (Şekil 20).

7 3.kademe 3.kademe yolu 2.kademe 2.kademe yolu Eski çalışma Şekil kademe nda 3. kademe yolunun yukarı eğimle yükselmesini sağlayacak şekilde yapılan ateşleme Fırtına Deresi Ana kademe Şekil kademe nın teşkil edilmesi ve 2. kademe ndan daha ileride yer alacak şekilde ilerletilmesi 3. kademe yolu oluşturulmaya devam edilirken Şekil 21 de görüldüğü gibi uygun bir noktada yapılacak lase ile yol kuzey yöne doğru çevrilerek ve ilerletilmeye devam edilecek 2.kademe Şekil 23 Taş ocağında 2. kademe nın yerleştirilmesinin tatbiki Şekil kademe yolunun arazideki uygun bir noktada yapılan lase ile kuzey yöne doğru çevrilerek ilerletilmesi 3. kademe yolu 3. kademe nı teşkil edebileceğimiz ideal yüksekliğe ulaştığı zaman bu noktada 3. kademe nı teşkil etmek amacıyla bir ateşleme yapılır ve bu ateşlemeden çıkan malzemenin alınması ile 3. kademe teşkil edilmiş olur. 2. kademe nın teşkil edilmesi sırasında uygulanan yöntemin aynısı uygulanarak yani 3. kademe nda yapılacak ateşlemelerle 3. kademe nın hem rahat çalışma yapabilecek şekilde genişletilmesi sağlanmış olur, hem de 3. kademe nın, 2. kademe ndan daha ileride yer alması sağlanır ( Şekil 22, 23). Taş ocağındaki taban kademesi ile beraber diğer 3 kademe de oluşturulduktan sonra en üstteki 3. kademe en önde olmak üzere tüm kademelerin kuzey yöne doğru ilerlemesi sağlanacak şekilde yapılan ateşlemelerle ocakta taş üretimi yapılacaktır (Şekil 24-26). Şekil 24 Taş ocağında 3. kademe nın ilerletilerek 2.kademe nın önünde yer alması

8 Şekil 25 Taş ocağında kademeli işletme sisteminin yerleştirilerek her kademenin en üsteki kademe en önde olacak şekilde tüm kademelerin ilerletilmesi Şekil 26 Taş ocağında kademeli işletme sisteminin tüm taşocağı na tatbik edilmiş halinin son görünümü 4 SONUÇLAR ve ÖNERİLER Çalışma ile ilgili sonuç ve öneriler aşağıda sıralanmıştır; Ülkemizin tüm bölgelerinde olduğu gibi Doğu Karadeniz Bölgesi nde de gerek özel şirketler tarafından gerekse devlete ait kurum ve kuruluşlar tarafından çeşitli amaçlarla taşocak işletmeciliği yapılmaktadır. Fakat diğer bölgelerde özel şirketlere ait ruhsatlı taş ocağı sayısı, Doğu Karadeniz Bölgesi ndeki özel şirketlere ait ruhsatlı taş ocağı sayısına belirgin oranda artış göstermektedir. Bunun nedeni diğer bölgelerde faaliyet göstermekte olan özel firmalar, özellikle bina vb. inşaat işlerine gereken agrega ihtiyacını karşılamak için taşocak işletmeciliği yapmayı tercih ederken, Doğu Karadeniz Bölgesi nde tabiat yapısından kaynaklanan arazi şartlarının yarattığı işletme zorlukları ve bu bölgede dere yataklarının bol miktarda bulunması bu yöredeki özel şirketlere ait firmaların söz konusu işlere malzeme temin etmek için dere yataklarını tercih etmesine neden olmaktadır. Doğu Karadeniz Devlet Sahil Yolu İyileştirme Projesi ne başlanılması ile alt yapı çalışmaları için çok miktarda taşocağı malzemesine ihtiyaç duyulmuştur. Özellikle dolgu malzemesi için iri ve büyük boyutlu malzemenin dere yataklarından sağlanamaması taş ocağı işletilmesini mecburi kılmış, projenin yetiştirilme kaygısı içinde kısa sürede devreye sokulacak taşocakları arayışı içine girilmiştir. Taşocaklarından hemen üretim yapılabilmesi için de galeri üretim yöntemi tercih edilerek birbiri ardına çok sayıda taşocağı kısa sürede devreye sokulmuştur. Özellikle arazi yapısının dik ve engebeli olması sistemli bir taşocağı yönteminin uygulamaya sokulması uzun zaman alması, anılan yöntemin uygulanmasını daha da teşvik etmiş, hedef olarak karayolu ihalesinin bitirilmesine kilitlenmiş firmaların başka alternatif üretimleri hiç göz önüne almama gibi bir durumun ortaya çıkmasına neden olmuştur. Galeri üretim yöntemi ciddi hazırlık yapılmadan üretim elde edilmesi ve nispeten düşük maliyetli olması ile tercih edilirken, uygulanması ile bölgede onarılması mümkün olmayan bir doğa tahribatının meydana gelmesine neden olmasının yanında, can ve mal güvenliği açısından da çok ciddi sorunların ortaya çıkmasına neden olmaktadır (ayrıntı için Bkz. 2.1). Her geçen gün gerek yerleşim birimlerinden gerekse konuya duyarlı kişiler tarafından bu yönteme karşı tepkiler artarak yükselmekte, bu durum taş ocak işletmecilerini alternatif üretim yöntemi arayışına itmektedir. Kademeli üretim yöntemi, galeri üretim yönteminin kimi avantajlarını da içeren, uygulanmasının kolay, hazırlık aşamasında üretimin yapılmasına imkan vermesi ile taşocaklarında sistematik bir üretim için uygulanabilecek bir yöntemdir. Bu yöntem ile taşocağındaki çalışmalarda önce ocağın en alt tabanından başlayan, daha sonra ocağın en üst noktasına doğru ilerleyen bir yöntem izlenmektedir (Bkz Bölüm 3). Bu yöntemin uygulamaya sokulması ile şu avantajlar sağlanacaktır: o Üretim sırasında temiz malzeme alınması. o Ateşleme neticesinde daha az sarsıntı, gürültü, toz ve gaz çıkışının olması, civardaki yerleşim yerlerinin patlamalardan en az etkilenmesi. o İmalata uygun malzeme üretiminin yapılması o Taşocağındaki malzeme verimin arttırılması ve ocağın köreltilmemesi. o Taşocağı saha zemininin ve üretim aynasının kontrolünün sağlanması. o Çevresel görünümün düzgün olması.

9 o İşletmedeki çalışma sahalarının emniyetini sağlayarak güvenli çalışma ortamları yaratmak. o İşletme içerisindeki tüm iş makinelerinin hızlı ve verimli çalışmalarına ortam yaratmak. o Arazi topografyasının çok dik-yüksek olduğu yerlerde, kademe sahalarının platform olarak kullanıp en üst bölgelerde de her türlü çalışma yapabilmek. Dere yataklarından taşocağı malzemesi alınmasının yasal olmadığı da göz önüne alınırsa bölgede gelecek yıllarda özel kişi ve kuruluşların da yoğun bir şekilde taşocaklarına yöneleceği bir gerçektir. Bu açıdan önerilen üretim yönteminin uygulanması için ilgili kamu kuruluşlarının buna öncülük ederek mevcut ocaklarının bu doğrultuda üretim yapmalarını hedefleri arasına almaları gerekmektedir. Böylece bölgede bir taşocağı üretim kültürünün oluşturulmasında önemli katkılar sağlanacaktır. KAYNAKLAR Arıoğlu E. & Yılmaz A.O Çözümlü Madencilik Problemleri, TMMOB Maden Mühendisleri Odası Yayını. Ankara. Güney S Taş Ocaklarında İşletme Yöntemi Seçimi, Lisans Tez Çalışması, KTÜ Maden Müh. Bölümü, Trabzon. Karayolları, Karadeniz Sahil Yolu Projesi. Saltoğlu S Açık İşletme. İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi, İstanbul. Öcal M Açık İşletmeciliğin El Kitabı, Etibank Yayınları. Tatarhan A Taşocaklarında Alternatif Üretim Yöntemleri, (yayımlanmamış çalışma), Rize. Yılmaz A.O Delme Patlatma Ders Notları. Yılmaz A.O. & Çavuşoğlu İ Doğu Karadeniz Bölgesinde Agrega İşletmeciliğinin Sorunları ve Öneriler, Mühendislik Bilimleri Genç Araştırmacılar I. Kongresi, İstanbul Üniversitesi, İstanbul Yılmaz A.O., Demir C., Kaya R. & Tatarhan A Doğu Karadeniz Bölgesinde Bulunan Taşocaklarını İncelenmesi, VI. Bölgesel Kaya Mekaniği Sempozyumu, Konya Ekim.