Türkiye Ticari Gayrimenkul Pazarı Görünümü. Ocak 2017

Transkript

1 Türkiye Ticari Gayrimenkul Pazarı Görünümü Ocak 2017

2 Ekonomik Görünüm Politik Gündem 15 Temmuz darbe girişimi, Türk siyasi hayatında son yıllarda yaşanan en beklenmedik gelişmelerden biri olmuştur; fakat Türkiye bu çalkantıyı siyasi hayatı ya da ekonomisi herhangi bir kalıcı zarar görmeden atlatmayı başarmıştır. Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM), darbe girişimi nedeniyle olağanüstü hal ilan eden tasarıyı onaylamış ve olağanüstü hal 2017 Ocak itibariyle ikinci defa uzatılmıştır. Terör saldırıları yılın ikinci yarısında da gündemin ilk sırasında yer almaya devam etmiştir. Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından Suriye nin kuzeyinde IŞİD militanlarına karşı Suriyeli muhaliflerle koordineli bir şekilde Ağustos ayında başlatılan Fırat Kalkanı Operasyonu güvenlikle ilgili önemli gelişmelerden biri olmuştur. Bunun yanı sıra Türkiye, Rusya ve İran; Suriye de çözüm için ortak bir bildirge üzerinde anlaşmıştır. Suriye krizindeki olası bir çözümün iç güvenliğe ilişkin sorunlar üzerinde de olumlu bir etki yaratması beklenmektedir. AK Parti ile MHP uzlaşarak, genel itibariyle yürütme yetkilerinin cumhurbaşkanı tarafından kullanılmasını kapsayan bir anayasa değişiklik paketini Aralık ayında TBMM ye sunmuştur. Türkiye'de anayasal değişikliklerin doğrudan yürürlüğe girmesi için meclisin üçte ikisi (367 üye) tarafından onaylanması gerekmektedir. TBMM nin 330 ya da daha fazla üyesi değişiklikler lehinde oy kullanırsa, cumhurbaşkanı anayasa değişikliklerini referanduma sunmaya karar verebilmektedir. Bu seçenek devam eden sürecin en olası sonucu olarak görünmektedir. Türkiye 2017 yılı siyasi gündemindeki önemli maddelerin şu konu başlıkları olması beklenmektedir: Anayasa referandumu ve erken seçim olasılığı İç güvenlik ve terör Olağanüstü hal Suriye ve Irak ta terör örgütlerine yönelik askeri operasyonlar Suriye barış görüşmeleri Kıbrıs barış görüşmeleri Avrupa Birliği (AB) ve Türkiye arasındaki üyelik müzakerelerinin geleceği Yeni seçilen ABD Başkanı Donald Trump'ın dış politika tercihleri Ekonomik Gündem Temmuz ayında yaşanan darbe girişimi ve bölgesel risklerin yanı sıra yerel risklerin de artması sonucunda öngörülen ekonomik yavaşlama, üçüncü çeyrek için açıklanan GSYİH büyümesi ile birlikte Aralık ayında artan enflasyon ve Türk Lirası ndaki (TL) değer kaybı ile teyit edilmiştir. Siyasete ve güvenlik konularına ilişkin artan risk algısı, özellikle yabancı ziyaretçi sayısı ve hane halkı tüketimi üzerinde olumsuz etkilere neden olmuştur. Moody's in Eylül ayında aldığı Türkiye'nin kredi notunu düşürme kararı Türk ekonomisi için işleri daha da zorlaştırmıştır. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) 22 Eylül'de gecelik marjinal fonlama oranını %8,50'den %8,25'e düşürmüştür ve Mart 2016'dan itibaren toplam faiz indirimi 250 baz puana ulaşmıştır. Ancak TCMB 24 Kasım da gecelik faiz oranını TL'deki değer kaybına müdahale edebilmek için 25 baz puan artırarak %8,5'e yükselmiştir ve TL'nin keskin değer kaybına rağmen ekonomiyi desteklemek adına faiz oranlarını düşük tutmak için bir kez daha baskı altına girmiştir. Çin deki ekonomik yavaşlamanın diğer gelişmekte olan ekonomilere sıçrama olasılığı, Türkiye nin başlıca ticaret ortakları olan Avrupa ekonomilerinde yavaşlama riski ve İngiltere nin AB den çıkma yönünde sonuçlanan referandum kararının; ortak pazar, gümrük birliği ve Avrupa Adalet Divanı ndan da çıkmayı kapsayabilecek sert Brexit ile sonuçlanma riski Türkiye ekonomisini olumsuz yönde etkileyebilecek başlıca küresel zorluklar olarak sıralanabilir. Türkiye 2017 yılı ekonomi gündemindeki önemli maddelerin şu konu başlıkları olması beklenmektedir: TL deki değer kaybı Artan enflasyon ve işsizlik oranları Fed in para politikasında sıkılaşma Avrupa Merkez Bankası nın (AMB) parasal genişleme politikası Emtia fiyatlarında artış Yatırım teşvikleri Tüketim mallarında artan vergiler Merkez Bankası müdahaleleri ve Merkez Bankası üzerindeki siyasi baskı üzerine devam eden tartışmalar Trump yönetiminde ABD ekonomisi Siyasal istikrar, güvenlik, yükselen bölgesel riskler ve AB müzakere sürecinin geleceği gibi siyasi gündem maddeleri 1

3 GSYİH Büyüme Türkiye'nin GSYİH'sı, temel olarak hane halkı tüketimi ve kamu harcamaları ile birinci ve ikinci çeyreklerde %4,5 oranında büyümüştür. Ancak, GSYİH nin üçüncü çeyrekte %1,8 oranında düşüş göstermesiyle birlikte Türkiye ekonomisi 2009'dan bu yana ilk kez küçülmüştür. Kamu harcamaları üçüncü çeyrekte %24 oranında bir artış gösterirken, hane halkı tüketimi %3,2 oranında azalmıştır. Kalkınma Bakanlığı nın Orta Vadeli Programı nda (OVP) %4,5 olarak öngörülen 2016 yılı büyüme oranı, OVP çerçevesinde revize edilerek %3,2 seviyesine düşürülmüştür. IMF de Nisan 2016 Dünya Ekonomik Görünüm Raporu nda %3,8 olarak açıkladığı Türkiye için büyüme tahminini, raporun Ekim 2016 versiyonunda %3,3 olarak güncellemiştir. %6 %5 %4 %3 %2 %1 %0 GSYİH Büyüme Karşılaştırmaları * 2017* 2018* 2019* Döviz Kurları G7 Ekonomileri Euro Bölgesi Gelişmekte Olan Ülkeler Gelişmekte Olan Ülkeler - Avrupa Türkiye *Tahmini Kaynak: IMF, Dünya Ekonomik Görünüm Raporu, Ekim 2016 TL 2016 yılının ilk yarısında daha istikrarlı bir görünüm sergilemiştir; fakat Temmuz ayındaki darbe girişimi yılın ikinci yarısında TL nin değerini olumsuz yönde etkileyen ilk faktör olmuştur. 23 Eylül de açıklanan Moody s in Türkiye nin kredi notunun düşürme kararının ardından ise TL deki keskin düşüş eğiliminin başladığı görülmektedir. Donald Trump ın seçim zaferi, Fed in Aralık ayında gerçekleştirdiği faiz artırımı, TCMB nin bağımsızlığının sorgulanması, enerji fiyatlarının yükselmesi ve anayasa değişikliğine ilişkin müzakere süreci ile Türkiye için bir iç güvenlik meselesi haline gelen bölgesel krizler, 2016 yılının dördüncü çeyreğinde TL üzerindeki aşağı yönlü baskının başlıca nedenleri arasında yer almaktadır. Aylık ortalama döviz kuru bazında TL, Aralık 2015 ile Aralık 2016 döneminde Euro (EUR) karşısında %16, Amerikan Doları (USD) karşısında ise %20 oranında değer kaybetmiştir yılında TL'nin yönünü belirleyecek unsurlar; anayasa referandumunu, erken seçim olasılığını, bölgesel ve yerel güvenlik konularına ilişkin endişeleri kapsayan siyasi gündem maddeleri ile Fed'in yıl boyunca alacağı faiz kararları, TCMB nin piyasaya müdahaleleri, zayıf ekonomik veriler gibi küresel ve yerel ekonomik gündem maddeleri olarak sıralanabilir. 4,00 3,80 3,60 3,40 3,20 3,00 2,80 2,60 2,40 2,20 2,00 Döviz Kurları (Aylık Ortalama) Ocak-15 Şubat-15 Mart-15 Nisan-15 Mayıs-15 Haziran-15 Temmuz-15 Ağustos-15 Eylül-15 Ekim-15 Kasım-15 Aralık-15 Kaynak: TCMB Enflasyon Enflasyon oranı, TCMB tarafından %5 olarak ilan edilen ve daha sonra %7,5 olarak revize edilen hedefin üzerine çıkarak 2016 yılının Aralık ayında %8,5 seviyesine ulaşmıştır. Zayıflayan TL, artan enerji fiyatları, gıda fiyatlarındaki dalgalanma ve dolaylı vergi artışları tüketici fiyatlarındaki artışın ana nedenleri arasında yer almaktadır. %16 %14 %12 %10 %8 %6 %4 %2 %0 Tüketici Güveni Tüketici Güven Endeksi, tüketicilerin gelecek 12 aylık süreçte genel ekonomik görünüm, hane halkı finansal durumu ve işsizlik oranlarına ilişkin beklentilerini ölçmektedir yılının Aralık ayında endeks, dördüncü çeyrekte artan ekonomik ve siyasi belirsizliklerin etkisiyle, Ekim 2015'ten bu yana en düşük seviye olan 63,4 olarak ölçülmüştür ÜFE & TÜFE Kaynak: TÜİK Tüketici Güven Endeksi Kaynak: TÜİK Ocak-16 Şubat-16 Mart-16 Nisan-16 Mayıs-16 Haziran-16 Temmuz-16 Ağustos-16 Eylül-16 Ekim-16 Kasım-16 Aralık-16 Ocak-14 Şubat-14 Mart-14 Nisan-14 Mayıs-14 Haziran-14 Temmuz-14 Ağustos-14 Eylül-14 Ekim-14 Kasım-14 Aralık-14 Ocak-15 Şubat-15 Mart-15 Nisan-15 Mayıs-15 Haziran-15 Temmuz-15 Ağustos-15 Eylül-15 Ekim-15 Kasım-15 Aralık-15 Ocak-16 Şubat-16 Mart-16 Nisan-16 Mayıs-16 Haziran-16 Temmuz-16 Ağustos-16 Eylül-16 Ekim-16 Kasım-16 Aralık-16 Ocak-15 Şubat-15 Mart-15 Nisan-15 Mayıs-15 Haziran-15 Temmuz-15 Ağustos-15 Eylül-15 Ekim-15 Kasım-15 Aralık-15 Ocak-16 Şubat-16 Mart-16 Nisan-16 Mayıs-16 Haziran-16 Temmuz-16 Ağustos-16 Eylül-16 Ekim-16 Kasım-16 Aralık-16 EUR/TL USD/TL %9,9 ÜFE (Yıllık) %8,5 TÜFE (Yıllık) 2

4 Gayrimenkul Sektörü Şeffaflığı JLL, dünya genelinde 102 piyasa için gayrimenkul şeffaflığının gelişimini her iki yılda bir değerlendirdiği çalışması Küresel Gayrimenkul Şeffaflık Endeksi nin 2016 yılı sürümünü yayımladı. Endeks; işlem sürecine, düzenleyici ve yasal çerçevelere, kurumsal yönetişime, performans ölçümüne ve veri erişilebilirliğine ilişkin 139 değişkene dayanarak şeffaflığı ölçen araştırmalar ile sayısal piyasa verilerinin birleşiminden oluşmaktadır. Gayrimenkul için ayrılan sermaye payları büyüdükçe, yatırımcılar dünyanın şeffaf gayrimenkul piyasalarında bile şeffaflığın daha da artırılmasını talep etmektedirler. Birleşik Krallık, Avustralya, Kanada, Amerika Birleşik Devletleri, Fransa, Yeni Zelanda, Hollanda, İrlanda, Almanya ve Finlandiya dan oluşan on ülke, endeks tarafından son derece şeffaf ülkeler kategorisinde değerlendirilmektedir. Bu ülkelerin ticari gayrimenkul alanında aldığı toplam yatırım, ticari gayrimenkule yapılan küresel doğrudan yatırım toplamının %75 ini oluşturmaktadır. Küresel Gayrimenkul Şeffaflık Endeksi 2016'ya göre, dünya genelindeki pazarların üçte ikisi son iki yılda ilerleme kaydetmiştir. Bununla birlikte, 2010 ve 2012 araştırmalarında en çok gelişme kaydeden ülkelerden biri olan Türkiye (2016 da 44. sırada), bu ivmeyi devam ettirememiştir ve 2014'ten bu yana küresel sıralamada düşüş göstermektedir. Yatırımcıları, özellikle de yabancı yatırımcıları teşvik etmek için gerekli olan ekonomik ve yapısal reformların sürekliliği konusunda yaşanan sıkıntılar yatırımcı algısını olumsuz yönde etkilemektedir. Türkiye nin; piyasa verilerinin ulaşılabilirliğini, kalitesini ve performans kıyaslamasını derinleştirerek, gelişimin önündeki bariyerleri azaltmak için yeni yasal düzenlemeler yürürlüğe koyarak, yüksek etik standartlar belirleyerek ve işlem süreçlerini daha adil ve şeffaf hale getirmek için adımlar atarak yüksek gayrimenkul şeffaflık standartlarına ulaşması mümkün olacaktır. Örneğin, Almanya (9. sırada), kısmen tüm alt endekslerde gösterdiği gelişime bağlı olarak ilk kez "son derece şeffaf" ülkeler grubuna katılmıştır. Japonya ise (19. sırada) temel piyasa verilerinin kalitesindeki artışa bağlı olarak sıralamada sağlıklı bir yükseliş ile yedi basamak yukarı çıkmıştır. Doğrudan Yabancı Yatırım Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD) tarafından hazırlanan Dünya Yatırım Raporu 2016 verilerine göre Türkiye, 2015 yılında doğrudan yabancı yatırım girişinde en çok tercih edilen ekonomiler arasında 20. sırada yer almıştır. Bununla birlikte doğrudan yabancı yatırım, Ocak-Kasım 2016 döneminde, yatırım ortamını olumsuz etkileyen ekonomik ve politik gelişmeler nedeniyle 2015 yılının aynı dönemine göre %42 oranında düşüş göstermiştir. Mars Entertainment hisselerinin %100 ünün CJ Group ve IMM Private Equity (Güney Kore) tarafından satın alınması, Alternatifbank hisselerinin %25 inin Commercial Bank (Katar) tarafından satın alınması, TAB Gıda hisselerinin %10 unun Goldman Sachs, EBRD ve Credit Suisse (ABD, İngiltere, İsviçre) tarafından satın alınması ve International Finance Corporation (USA) tarafından Rönesans Holding e yapılan 215 milyon dolarlık yatırım 2016 yılında Türkiye ye yönelik uluslararası yatırım akışının göstergesi olan önemli işlemler arasında yer almaktadır Doğrudan Yabancı Yatırım (Milyon USD) Ortalama Kaynak: Ekonomi Bakanlığı Yatırım Pazarı yılındaki siyasi ve bölgesel belirsizlik nedeniyle yatırım piyasasının çok sınırlı kaldığı görülmüştür ve söz konusu belirsizlikler TL'nin aylık ortalama döviz kuru bazında, 2015 yılsonundan 2016 yılsonuna kadar geçen sürede EUR karşısında %20 ve USD karşısında %16 değer kaybetmesine yol açmıştır. Bununla birlikte, 2016 yılının ilk yarısında (darbe girişimi öncesi) perakende pazarında bir dizi işlem görülmüştür. Yıldız Holding ve Boyner Holding'in sahip olduğu İstanbul Güneşli'deki Starcity'nin satışı ile Metro Properties'in Ankara, Kocaeli ve Antalya'da sahip olduğu perakende portföyünün satışı söz konusu işlemler arasında yer almaktadır. Metro portföyündeki perakende projelerinden bazıları yeniden geliştirme projeleridir ve her varlık farklı geliştiricilere/ yatırımcılara satılmıştır. Darbe girişiminin hemen ardından, yatırımcılar çok temkinli davranırken yatırım piyasasının da durduğu görülmüştür. Hükümet ve muhalefet partileri tarafından verilen dayanışma ve birlik mesajları, başarısız girişimin ardından gerginliği azaltmıştır. Yatırım faaliyetleri yeniden başlamıştır; fakat hükümetin ilan ettiği olağanüstü halin yanı sıra TL deki önemli değer kaybı ve artan finansman maliyetleri nedeniyle çok sınırlı kalmıştır. CarrefourSA'nın ana kiracı olduğu Maltepe'deki küçük perakende merkezi, yılın son ayında yeniden geliştirme amacıyla yerel bir geliştirici konsorsiyumuna satılmıştır. Bununla birlikte, piyasada tamamlanmış kredi sağlayan bankanın krediye konu olan varlığın mülkiyetini devralması şeklinde sonuçlanan bazı piyasa-dışı karşılıklı akreditif işlemlerin de olduğu belirtilmelidir. Bu işlemler tam olarak yatırım işlemleri değildir ve piyasa getiri oranını doğru bir şekilde yansıttıklarına inanılmamaktadır (Ocak-Kasım) 2016 (Ocak-Kasım) 3

5 Piyasadaki tamamlanan işlemler sonucunda, ikincil perakende varlıkların getiri oranı seviyelerinin %9-9,5 arasında değiştiği düşünülmektedir. Tamamlanan işlemlerden bazılarının yeniden geliştirme projeleri olmasından dolayı, bu işlemlerdeki getiri oranı seviyeleri piyasadaki yatırım getirisinin göstergesi olmamaktadır. Bununla birlikte, yükselen finansman maliyeti ve dolar bazında olan kredilerin faiz oranında beklenen eğilim göz önünde bulundurulduğunda, perakende piyasası için birincil getiri oranının %8 seviyesinde olduğu varsayılmaktadır. Ofis piyasasında ise herhangi bir işlem gerçekleşmemiştir; fakat kurumsal mülkler için birincil getiri oranının %7,75 seviyesinde olduğu tahmin edilmektedir. Ofis binalarında yer alan bağımsız birimler için getiri oranları ise daha düşüktür ve %7,25 seviyesindedir. Güvenilir kira sözleşmesine ve iyi konuma sahip gelir getiren depolara yönelik ilgi olduğu görülmektedir. Devam eden pazarlıklar getiri oranlarının %9,25 seviyesinde olduğuna işaret etmektedir. Otel pazarında ise, 2016 konaklama sektörü için parlak bir yıl olmamıştır ve piyasanın yakın gelecekte düzelmeyeceği öngörülmektedir. Otel pazarındaki mevcut FAVÖK rakamları zayıftır ve bu rakamlara dayanan fiyatlandırmalar mal sahiplerinin şevkini kırmaktadır. Bununla birlikte, bu durum bazı küresel otel işletmecileri/yatırımcıları için, 2018/2019'dan sonrasına yönelik otel piyasasının büyüme potansiyeli değerlendirildiğinde, Türkiye'de güvenilir bir portföy satın alarak pazara girmek bakımından bir fırsat olabilir. Darbe girişimi sonrasında, söz konusu girişimle ilişkili şirket ve şahıslardan Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'na aktarılan varlıklar kamudaki uzmanlar tarafından satış için hazırlanmaktadır. Bu varlıklar satışa sunulduktan sonra pazarda mevcut yatırım seçenekleri oldukça büyük bir oranda artış gösterecektir ve piyasanın daha da fazla fırsat sunması beklenmektedir. SPK'daki izin sürecini tamamlayan gayrimenkul yatırım fonlarının, faaliyete geçtikten sonra kanunen satın alım yapma zorunluluğu nedeniyle 2017 yılında piyasada aktif olmaları beklenmektedir. Bununla birlikte, fırsat odaklı davranacakları ve mevcut iyi seçeneklere yönelik pazarlık yapmak için güçlü bir konumda olacakları öngörülmektedir. 4

6 Perakende Pazarı Görünümü Pazar Notları Ekonomik ve bölgesel koşullar, yerel siyasi belirsizlikler ve TL nin Amerikan Doları ve Euro karşısında kısa bir süre içerisinde yaşadığı büyük değer kaybı organize perakende piyasasını olumsuz etkilemiştir. Perakende pazarının perakendeci faaliyetleri açısından daralma yaşadığı bir yıl geride kalmıştır. Fiyat artışlarından (yıllık enflasyon ve döviz kurlarındaki değişimden kaynaklanan) arındırılmış ciro hacminde reel bir büyüme olmamıştır 2016 daki ziyaretçi sayısı 2015 yılına göre aynı seviyede kalmıştır Alışveriş merkezi yönetim giderleri normalin çok üzerinde artmış ve hatta birçok merkezde gelirlerden daha yüksek oranda artış göstermiştir Yabancı para birimlerinin TL karşısında kısa bir zaman dilimi içerisinde aşırı değer kazanması Asgari ücret artışı İlave güvenlik maliyetleri Ekonomik ve politik iklimin yanı sıra gelişmekte olan piyasalarda gözlenen genel yavaşlama bazı perakendecilerin büyüme planını dizginlemiştir. Bu durum, perakendecilerin başarı için anahtar niteliğinde olan durum tespiti ve risk yönetimi açısından avantajlı olan gelişmiş piyasaları tercih etmesine yol açmaktadır. Birçok sektörde uygulanan ilave vergilerin yanı sıra ithalata getirilen vergiler yabancı markaların Türkiye organize perakende pazarında faaliyet yürütmesini zorlaştırmıştır. Diğer yandan, turizmin birçok pazarda (lüks tüketim başta olmak üzere) perakende satışların büyük kısmını oluşturduğu ve uluslararası perakendecilerin büyüme fırsatlarını değerlendirirken başvurduğu önemli bir gösterge olduğu göz önüne alındığında yabancı ziyaretçi sayısındaki düşüş uluslararası perakendecilerin performansını olumsuz etkilemiştir. Alışveriş merkezi arzının fazlalığı ve ekonomik koşullar perakendecilerin son dönemde yeni mağaza açma hususunda seçici davranmasına neden olmaktadır. Perakendeciler sadece konum veya konsept açısından kaçırmak istemedikleri alışveriş merkezine ilgi göstermektedir. Kira indirimi, kira desteği, kur veya kira sabitleme gibi kısa dönemli teşvik taleplerinin pazarda yaygınlaşmaya başladığı görülmüştür. Sektör bağlamında bakıldığında ise yeme-içme ile kozmetik sektörlerindeki markalar krizden en az etkilenen perakendeciler olarak öne çıkmıştır. Oyuncak gibi ürünlerin de sunulduğu çocuk marketleri ve spor giyim markaları da yıl boyunca iyi performans göstermiştir. Öne çıkan yeme-içme sektörü için: Küresel perakende görünümünde yeme-içme sektörüne ayrılan alanlar her yıl kesinlikle artış gösterirken Türkiye organize perakende pazarında son dönemde açılan alışveriş merkezlerindeki gastronomi alanlarının %30 seviyesine ulaştığı görülmektedir. Üzerinde durulması gereken önemli bir husus bu büyüme yi çeşitlenme nin takip etmemesidir. Birçok marka rakiplerinin menüsünden esinlenirken ikincil şehirlerdeki yeni restoran ve cafeler İstanbul ve Ankara daki başarılı mekanların konseptini kendi şehirlerine uyarlamaktadır. İnsanların daha çok vakit geçirebilecekleri yeni nesil bistro, brasserie, cafe ve restoranları tercih ettiği gözlemlenmektedir. Perakende piyasası 2016 yılı boyunca mevcut ekonomik ve siyasi koşullar nedeniyle perakendeci yönlü bir pazar görünümü sergilemiştir. 5

7 Perakende Arzı Alışveriş Merkezi Gelişimi: TKA & Birim 2017 Görünümü Türkiye organize perakende pazarı önümüzdeki yıl kiracı yönlü olmaya devam edecektir. İstanbul Ankara Diğer Şehirler Türkiye TKA (m 2 ) Aktif * 2019 un sonu itibariyle tamamlanması beklenen İnşaat Halinde* Toplam TL nin diğer para birimleri karşısındaki değerindeki gidişat perakendecilerin fiyatlandırma politikalarını etkileyecektir yılı boyunca TL nin değerindeki keskin düşüşün 2017 yılı ilk çeyreğinin sonlarına doğru piyasada etkisini göstereceği, başta yabancı markalar olmak üzere perakendecilerin ürünlerini kayda değer bir zam oranı ile yeniden fiyatlayacağı öngörülmektedir. Küresel perakende görünümü ile birlikte fiziksel mağazaların rolü değişmekte ve perakendecilerin fiziki perakende alanının finansal karşılanabilirliğine karşı tutumu da değişim göstermektedir. Bu bağlamda alışveriş merkezleri ve birincil caddelerde düşen kira rakamları ve artan boşluk oranları güçlü finansal yapısı olan perakendecilere mağaza sayısını arttırarak daha fazla konumda yer alma fırsatı sunmaktadır. Kira Görünümü Birincil Kira (EUR / m 2 / Ay) 1Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç 2016 Perakende Yoğunluğu Aralık 2016 da revize olan Alışveriş Merkezleri Hakkında Yönetmelik ile perakendecileri ve yatırımcıları etkileyen bazı maddelerde değişikliğe gidilmiştir ve bu değişiklikler perakendeci ve yatırımcıların 2017 gündeminde yer alacaktır. Ortak alan gideri için öngörülen katsayı sistemi iptal edilerek m 2 ye göre gider dağılımı yasaya dahil edilmiştir. Ortak alan gelirinin ortak alan giderinden düşüleceği maddesi iptal edilmiştir. Otopark giriş çıkışlarında plaka kontrol sistemi kurulması ve ayna ile araba altının kontrol edilmesi zorunlu hale getirilmiştir. Yatırımcı tarafından bakıldığında 2017 yılı boyunca gündemin en tepesinde tasarruf olacaktır. Perakendecilere sağlanan kur sabitleme ve kira indirimi gibi kısa dönemli teşvikleri kabul eden yatırımcıların azalan gelirlerinin yanında artan işgücü ve operasyonel giderleri nedeniyle tasarruf eğilimde olması beklenmektedir. Perakende Yoğunluğu (1.000 kişi başına düşen m 2 ) PERAKENDE PAZARI - ALIŞVERİŞ MERKEZİ 2017 GÖRÜNÜMÜ 2015 Sonu 2016 Sonu 2019 Sonu Ankara İstanbul Perakendeci Talebi Arz Bolu Bursa Antalya Türkiye Birincil Kira Perakende Yoğunluğu 6

8 Perakende Caddeleri Geçtiğimiz yıllarda ciro/kira oranında başa baş oranını yakalayan birçok perakendecinin, caddelerde faaliyet göstermeye devam ettiği fakat 2016 yılındaki ekonomik ve siyasi gelişmelerin yanı sıra düşen yabancı ziyaretçi sayısı nedeniyle zarar etmeye başladığı görülmüştür. Bu nedenle bazı markalar caddelerdeki dükkanlarını kapatmıştır veya daha düşük kira seviyesinde muhtemelen- daha küçük mağazalara taşınmıştır. 350$ 300$ 250$ 200$ 150$ Perakende Caddelerinde Birincil Kira Gelişimi (USD / m2 / ay) 200 $ 160 $ 2016 yılında görülen kira oranlarındaki %30 lara varan düşüşler 2017 yılında sermayesi güçlü ve yatırım yapma konusunda kararlı olan markalar için fırsat teşkil etmektedir. Birçok perakendecinin bu yönde taleplerde bulunduğu bilinmektedir, ancak mağazaların yetersiz fiziksel özellikleri nedeniyle bu talepler karşılanamamaktadır. 100$ 1Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç 2016 Bağdat Caddesi İstiklal Caddesi Nişantaşı-Abdi İpekçi Nişantaşı-Teşvikiye Turistlerin en çok ziyaret ettiği perakende caddesi olan İstiklal Caddesi; yıl boyunca görülen yabancı turist sayısındaki düşüşten olumsuz etkilenmiştir. Turist sayısındaki düşüşe ek olarak gelen yabancı ziyaretçilerin sosyoekonomik profilindeki değişim ve marka karmasının isimsiz markalar yönünde bozulması İstiklal Caddesi için birincil gündem maddesi haline gelmiştir. Bağdat Caddesi kentsel dönüşüm süreci nedeniyle gürültü ve görüntü kirliliğinden etkilenirken boşluk oranında kayda değer bir artış görülmüştür. Siyasi ve makroekonomik gelişmelerden olumsuz açıdan en az etkilenen bölge ise Nişantaşı dır. Teşvikiye nin en üst segmente; Rumeli Caddesi nin ise orta gelir grubuna hitap ettiği dengeli marka karmasını muhafaza eden Nişantaşı, City s Alışveriş Merkezi nin katkıları ile önemli bir ayak trafiği çekmektedir. Louis Vuitton ve Prada gibi lüks markaların sadık bir müşteri kitlesine sahip olmasının yanında 3. dalga kahvecilerin de geniş bir kitleye hitap ettiği Nişantaşı nın; 2015 yılında yüksek müşteri talebine arz bağlamında cevap veremiyorken 2016 yılında düşen talep karşısında boş mağazalara ev sahipliği yaptığı görülmüştür. İstiklal Caddesi Bağdat Caddesi Nişantaşı 7

9 Ofis Pazarı Görünümü İstanbul Ofis Alt Pazarları SARIYER ŞİŞLİ SULTANGAZİ Seyrantepe Maslak BEYKOZ AVCILAR KÜÇÜKÇEKMECE ESENLER G.O.P Ba ak ehir B.PAŞA Basın Express Ba cılar TEM E5 Ka ıthane Levent Be ikta Zincirlikuyu i li Mecidiyeköy Beyo lu Üsküdar Kavacık TEM Ümraniye ÇEKMEKÖY KUZEY MAR. OTO YOLU BAHÇELİEVLER GÜNGÖREN FATİH Altunizade E5 SANCAKTEPE Airport Area BAKIRKÖY ZEYTİNBURNU Göztepe KADIKÖY Kozyata ı Ata ehir Maltepe SULTANBEYLİ Kartal MİA MİA Dışı Avrupa Asya ADALAR Pendik 1 Tuzla- Kurtköy Pazar Notları Birincil Kira (USD / m2 / ay) 2016 yılında ofis pazarı kiracıların mülk sahiplerinden kontrat ve teslim koşullarında çeşitli teşvik taleplerinin artmasıyla kiracı dostu olmaya devam etmiştir. Yeni sözleşmelerde 3 aydan 1 yıla uzanan sürelerde kira ödemesiz anlaşmaların imzalandığı görülürken birçok şirket ekonomik durgunluk sebebiyle mevcut kira kontratlarında kur sabitleme talebinde bulunmaktadır. Teslim koşulları kayda değer bir değişim geçirmekte ve shell-and-core olarak tabir edilen dekorasyonsuz ofis teslimleri piyasada git gide azalan bir pratik olmaktadır. Ofisini taşıyan birçok şirket dekorasyon maliyetinin mal sahibi tarafından karşılandığı veya söz konusu dekorasyon bütçesinin kira ücretinden düşüldüğü kontratlar için pazarlık yapmaktadır. Taşınma kararı alan şirketlerin bu kararı almasında büyüme değil kira kontratını optimize etme kaygısı rol oynamıştır. Birçok kurumsal firma daha düşük kira rakamlarında, geniş kat plakasına sahip daha verimli ve yeni ofis binalarına taşınma eğilimi göstermiştir. 50$ 45$ 40$ 35$ 1Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç 2016 Kiracı talebi bakımından Kağıthane, Merkezi İş Alanı na (MİA) kıyasla düşük kira seviyesiyle ofis alanları sunması nedeniyle öne çıkmıştır. İnşaat halindeki ofis binalarının yatırımcıları, mevcut piyasa koşullarını göz önünde bulundurarak binaların açılış tarihini ertelemiştir. Bazı ofis binalarının üniversiteler tarafından kiralandığı ve üniversite kampüsüne dönüştürüldüğü gözlemlenmiştir. 40$ 8

10 Boşluk Oranı Başlıca Kiralama İşlemleri, 2016 %18 %16 %14 %12 %10 %8 %6 %4 %2 %0 Boşluk Oranı (%), MİA 1Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç 2016 %17.1 KİRACI LOKASYON TKA (m 2 ) THY Teknosa Mey Mars Logistics Yargıcı BAT Abank Nielsen Sütaş Arvato Alarko Taahhüt * m 2 üzerindeki işlemler dikkate alınmıştır Güneşli Ataşehir Levent Güneşli Dolapdere Maslak Ataşehir Kozyatağı Dudullu Şişli Beşiktaş Kiralama İşlemleri İstanbul Ofis Saati, 4Ç 2016 Kozyatağı - İçerenköy Küçükyalı - Maltape Asya yakasında Ataşehir ile MİA da Maslak 2016 yılında kiralama işlemi bakımından öne çıkan ofis alt pazarları olmuşlardır. MİA daki kiralama işlemi hacmi m 2 nin üzerindeki önemli işlemler nedeniyle 2016 yılında 2015 e kıyasla artış göstermiştir. MİA Dışı Avrupa daki sınırlı işlem sayısına rağmen, Türk Hava Yolları nın Güneşli de kiralamış olduğu m 2 sayesinde TKA hacmi m 2 seviyesine ulaşmıştır. Ataşehir, Kozyatağı ve Ümraniye Asya alt pazarında öne çıkan ve en çok tercih edilen bölgeler olmaya 2016 da da devam etmişlerdir. Kozyatağı nda kiralanan ofis alanı sınırlı sayıdaki işleme karşın m 2 yi aşarken Kozyatağı nın tersine Ümraniye bölgesindeki kiracı talepleri 500 m 2 den düşük TKA ya sahip ofis alanlarında yoğunlaşmıştır. Kira Artışı Yavaşlıyor Kira Artışı Hızlanıyor Kiralar Düşüyor Kiralar Dipten Dönüyor Mevcut Arz ve Geliştirme Pazarı Etiler - Levent Şişli- Z.kuyu- Beşiktaş Kavacık- Kartal- Kağthane Ümraniye Maslak Mevcut ve Gelecek A Sınıfı Ofis Arzı AVRUPA ASYA TOPLAM Kiralama İşlemleri Hacmi (m 2 ) MİA MİA Dışı Avrupa Asya Toplam Non CBD CBD m 2 TKA m 2 TKA m 2 TKA m 2 TKA, 4Ç m 2 TKA m 2 TKA m 2 TKA m 2 TKA yılsonu itibariyle İstanbul daki A Sınıfı ofis stoku 2015 yılsonuna göre m 2 artış göstermiştir. 9

11 2017 Görünümü 2016 yılındaki siyasi ve ekonomik atmosferin etkisiyle baskılanan ve sıkışan ofis talebi ve eski binalardaki kira seviyesinin yeni binalardakine kıyasla daha yüksek kalması nedeniyle 2017 yılının ilk yarısında işlem sayısının artması söz konusu olabilir da olduğu gibi 2017 yılında da ofis talebini büyüme değil verimlilik adına daha düşük m 2 lerde daha düşük fiyatlara ofis kiralama isteği şekillendirecektir yılındaki işlemlerde, mevcut düşük fiyat seviyesinin baz alınacağı ve dekorasyon yardımının yanı sıra kısa süreli kira ödemesiz dönem gibi teşviklerin kiracılara sunulacağı öngörülmektedir. Ofis talebinin prestijli binalardan verimli ofislere kayması beklenmektedir. İnşaat halindeki ofislerin tamamlanması ve kiracıların verimlilik için daha düşük m 2 ye taşınma işlemleri nedeniyle boşluk oranının artması beklenmektedir. Perakende pazarında 2016 nın son çeyreğinde dile getirilen TL bazlı kira kontratlarının ofis piyasasında gerçekleşmesi, mal sahiplerinin geçtiğimiz yıllarda kullandığı kredilerin yabancı para birimleri üzerinden olması nedeniyle mümkün görünmemektedir. Kiranın veya döviz kurunun 1-2 seneliğine sabitlendiği kontratlar 2017 yılında ofis piyasasında söz konusu olabilir. Türkiye ye giriş yapan yabancı şirket sayısındaki düşüş göz önüne alındığında ofis pazarında orta vadede bir talep daralması söz konusu olabilir. OFİS PAZARI 2017 GÖRÜNÜMÜ Kiralama İşlemleri Boşluk Oranları Arz Birincil Kira 10

12 Lojistik Pazarı Görünümü İstanbul ve Kocaeli illerini kapsayan Marmara Bölgesi Türkiye nin birincil lojistik pazarıdır. İstanbul Avrupa yakasında Hadımköy ve Esenyurt, Asya yakasında Tuzla, Kocaeli de ise Gebze, Çayırova ile Dilovası Marmara Bölgesi nin başlıca lojistik pazarlarıdır. Atatürk Havalimanı Sabiha Gökçen Havalimanı 3.Havalimanı Limanlar Boğaziçi Köprüsü FSM Köprüsü Yavuz Sultan Selim Köprüsü E5 Karayolu TEM Karayolu Kuzey Marmara Otoyolu Birincil Pazarlar İkincil Pazarlar Üçüncül Pazarlar Alt Pazarlar Pazar Notları Politik ve ekonomik koşullardan doğrudan etkilenen sanayi ve lojistik piyasaları için 2015 in ortalarında başlayan durağan süreç 2016 da da devam etmiş; talebi canlandırma üzerine stratejilerin kurulduğu bir yıl geride kalmıştır. Mevsimsellik nedeniyle piyasaların ikinci yarıyılda daha hareketli olması beklense de Temmuz ayı ve sonrasındaki siyasi ve ekonomik koşullardan dolayı bu yarıyılda pazardaki hareketlenme sınırlı kalmıştır. Mevcut ekonomik ve siyasi konjonktürde birçok depo kullanıcısı büyüme konusuna temkinli yaklaşmıştır. Bu bağlamda son dönemde piyasada görülen kiralama işlemleri şirketlerin büyümesinden kaynaklanmamış; verimlilik, küçülme veya birleşme stratejileri tarafından şekillenmiştir. Kullanıcı talebinin sınırlı olması arzın gelişimini de olumsuz etkilemiştir. Yatırımcılar ve geliştiriciler yeni depo inşaatı konusunda temkinli davranmaktadır. Mevcut sıkıntılı süreci en iyi şekilde atlatmak için kullanıcılar ve mal sahipleri tarafından birtakım önlemler alınmakta ve yeni kontrat koşulları talep edilmektedir. Alan ihtiyacının mevcut depolarda karşılanması Depoların birden fazla kullanıcı tarafından ortak kullanılmasının yanı sıra alt kiralama yapılması Tedarik zinciri yönetiminde iyileştirme yaparak en verimli dağıtım ağı ve gayrimenkul çözümleri arayışı TL bazlı kontratın yanı sıra Amerikan Doları bazında ilk birkaç yıl artış olmayan veya kurun sabitlendiği kontratlara yönelik kiracı talebi Depo kiralama sürecinde yerli ve yabancı kullanıcıların karar alma mekanizmasında belirgin farklar görülmektedir. Yabancı şirketler yaşanan politik ve ekonomik koşullar nedeniyle bekle-gör politikasını benimserken yerli kullanıcılar - mevcut durum nedeniyle orta-uzun vadeli plan yapmaktan kaçınsalar da - daha esnek karar alabilmektedir. Ancak birtakım hazır giyim sektöründe faaliyet gösteren yerli perakendecinin Doğu Avrupa da genişleyen mağaza ağı sebebiyle bu bölgedeki depolara yatırım yaptığı görülmektedir. 11

13 Birincil Kira (USD/ m 2 / ay) Başlıca Kiralama İşlemleri (m 2 ) 7,5$ KİRACI SEKTÖR ŞEHİR BÖLGE KİRALANAN ALAN (m 2 ) 7,0$ 6,5$ 7$ Trendyol-DSM Grup Netlog Zara Omsan Lojistik Gratis BİM E-Ticaret Lojistik Perakende Lojistik Kozmetik Perakende Kocaeli İstanbul İstanbul İstanbul İstanbul İstanbul Çayırova Esenyurt Esenyurt Tuzla Tuzla Tuzla ,0$ 1Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç Ç 2016, 4Ç 2016 * m 2 üzerindeki işlemler dikkate alınmıştır., 4Ç 2016 Kiralama İşlemleri Arz 2016 boyunca m 2 lojistik kiralama işlemi gerçekleşmiş ve 2015 yılsonuna göre kayda değer bir düşüş (%45) yaşanmıştır İstanbul-Kocaeli Başlıca Lojistik Alt Pazarları Kiralama İşlemleri (m 2 ) Avrupa İstanbul Asya Kocaeli Mevcut Stok *2018 in sonu itibariyle tamamlanması beklenen., 4Ç 2016 İnşaat Halinde* Proje Halinde 0, 4Ç Boşluk Oranlarının Bölgesel Dağılımı Kiralama işlemleri bakımından en aktif sektörler %55 ile lojistik kuruluşları, %14 ile perakende firmaları ve %8 TKA payı ile e-ticaret şirketleridir. %4 %3 %4 %89, 4Ç 2016 İstanbul Avrupa İstanbul Anadolu Kocaeli Kullanılan Alan 12

14 2017 Görünümü 2017 yılının lojistik ve sanayi piyasaları için 2016 gibi zor bir yıl olması beklenmektedir. Siyasi ve ekonomik koşullara doğrudan bağlı olması nedeniyle piyasada iyileşme görülmesi, siyasi belirsizliklerin ve bölgesel anlaşmazlıkların giderilmesinin yanı sıra ekonomide yakalanacak istikrarla yatırımcılara pozitif mesajın verildiği bir yatırım ortamının yaratılmasına bağlıdır. LOJİSTİK PAZARI Talep Arz 2017 GÖRÜNÜMÜ 2017 de aşağıda yer alan konuların gündeme gelmesi beklenmektedir: Verimlilik ve optimum verimlilik için etkin tedarik zinciri yönetimi Birkaç lojistik depodaki operasyonu birleştirmeye imkan veren verimli tekil depolarda ( m 2 ) konsolidasyon süreçleri Bir veya birden çok şirketin, müşterilerine daha yakın olmak suretiyle teslim süresi ve maliyeti bağlamında dağıtım süreçlerini optimize etmesi için kullanacağı şehir merkezinde konumlanan lojistik depoları Mal sahibi açısından güven ve sürdürülebilirlik Arsa Değeri Birincil Kira Kiralama İşlemleri Boşluk Oranı (A Sınıfı Arz) Depo arzı bağlamında yeni bölgelerin önem kazanması beklenmektedir. Tuzla, Gebze ve Esenyurt gibi birincil konumlarda yaşanan arazi sıkışıklığı ve arazi fiyatlarının seviyesindeki artışın yanı sıra yeni otoyol ve köprülerle Adapazarı, Dilovası ve Yalova nın ön plana çıkması beklenmektedir. Diğer yandan Çatalca gümrüğünün faaliyete girmesi ile birlikte bu bölgenin de önemli bir lojistik merkezi haline gelebileceği öngörülmektedir. Kira seviyeleri yabancı yatırımcıların kararını değiştirecek seviyeye henüz ulaşmamıştır ve çeşitli Doğu Avrupa ülkelerine göre hala yüksektir. Diğer yandan piyasadaki şeffaflığın arzu edilen seviyeye ulaşamaması yabancı yatırımcıların Türkiye ye yatırım yapmasının önünde engel teşkil etmektedir. 13

15 Otel Pazar Görünümü Yabancı Ziyaretçi Sayısı (000) 2016 Pazar Notları İstanbul'daki turizm ve otel pazarı performans verilerinde, 2016 yılının ilk yarısında Rusya ile yaşanan gerilimin ardından Temmuz ayında yaşanan darbe girişimi, peş peşe gerçekleşen terör saldırıları ve Türkiye-Suriye sınırında yaşanan jeopolitik çalkantıların sonucunda düşüş eğiliminin devam ettiği görülmüştür. Yaşanan bütün zorluklara rağmen İstanbul, MasterCard Küresel Destinasyon Şehirler Endeksi 2016'ya göre dünyanın başlıca destinasyonları arasındaki konumunu korumayı başarmıştır. İstanbul dünyada en çok ziyaret edilen 8. destinasyon ve yılları arasında Hamburg ve Berlin'in ardından Avrupa da en hızlı büyüyen üçüncü kent olmuştur. İstanbul, kıtalararası stratejik konumu ve Türk Hava Yolları nın süregelen başarısının desteğiyle, uluslararası platformda önemli aktarma merkezlerinin başında gelmektedir. Türk Hava Yolları, Skytrax Dünya Havayolları Ödülleri nde, 6 yıl üst üste Avrupa nın En iyi Havayolu seçilmiştir. Havayolu, günümüzde dünya çapında 120 ülkede 296 noktaya uçuş gerçekleştirmektedir. Turizm Uluslararası ziyaretçi sayısı 2016 yılı sonunda, 2015 yılına göre %26 azalarak 9,2 milyon olarak kaydedilmiştir Talep İstanbul a Gelen Yabancı Ziyaretçi Sayısı Kaynak: Kültür ve Turizm Bakanlığı Son on yılda havalimanı gelişlerinde istikrarlı olarak artış eğilimi görülmektedir yılında, Atatürk Havalimanı ve Sabiha Gökçen Havalimanı na gelen toplam yolcu sayısı 2015 yılına göre %0,3 artarak 89 milyona ulaşmıştır. Yolcu Sayısı (000) Performans 2016 yılında İstanbul Otel Pazarı doluluk oranı %23 oranında düşerek %50 olurken ortalama günlük oda fiyatı %25 oranında gerileyerek 90,5 EUR olarak kaydedilmiştir. Odabaşına düşen gelir 2015 yılına kıyasla %43 oranında azalarak 44,9 EUR seviyelerine gerilemiştir. Arz İstanbul da 525 adet lisanslı otelde 50 binin üzerinde oda bulunmaktadır. Pazarın yapısı karakteristik olarak lüks ve üst sınıf otellerden oluşmaktadır. İstanbul otel pazarında 5 yıldızlı oteller %46 nın üzerinde bir paya sahiptir. Otel arzında görülen hızlı artış ile beraber; planlanan ve inşaat halindeki otel projelerinin tamamlanması durumunda 2017 yılının sonunda toplam oda arzının %8 oranında artacağı öngörülmektedir. Yatırım Gelen Yolcu: İstanbul Sabiha Gökçen ve Atatürk Havalimanları Kaynak: Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü 2016 yılında, İstanbul ve Türkiye kapsamında satılabilir nitelikte kaliteli bir otel stoku oluşmuştur. Ancak ülkede yaşanan düşüş eğilimi göz önüne alındığında, oluşan risk faktörlerinden dolayı potansiyel yatırımcıların beklentileri tam olarak karşılanamamaktadır. Bununla birlikte, Türk turizmine ve geleceğine inanmaya devam eden, fırsatlardan yararlanma konusunda son derece istekli yatırımcıların da var olduğu görülmektedir Görünüm Atatürk Sabiha Gökçen Otel işletme performanslarında görülen düşüş eğiliminin 2017 yılının ilk yarısında da devam edeceği ve piyasadaki düzelmenin biraz zaman alacağı öngörülmektedir. Rusya ile düzelen ilişkilerin yanı sıra, 2016'daki jeopolitik kargaşa ve terör olaylarının yaşanmaması durumunda, piyasanın uzun vadede toparlanmaya başlaması beklenmektedir. 14

16 Önemli Göstergeler %26 9,2 MİLYON YABANCI ZİYARETÇİ SAYISI %23 %0,3 89,7 MİLYON IST & SAW TOPLAM YOLCU SAYISI %25 %50 DOLULUK EUR 44,9 ODA BAŞINA GELİR EUR 90,5 ORTALAMA GÜNLÜK ODA FİYATI %43 % değişim TAMAMLANAN PROJELER Dedeman Park Bostancı 110 oda, Mayıs 2016 İbis İstanbul Airport 96 oda, Temmuz 2016 Hampton by Hilton İstanbul Sabiha Gokcen Airport 148 oda, Eylül 2016 Hampton by Hilton İstanbul Zeytinburnu 164 oda, Eylül 2016 İNŞAAT HALİNDEKİ PROJELER Fairmont Quasar İstanbul 207 oda, Ocak 2017 Ibis Hotel Tuzla 100 oda, 1Ç 2017 Golden Tulip Bayrampaşa 169 oda, 1Ç 2017 Mgallery İstanbul Galata 85 oda, 2Ç

17 İletişim JLL Türkiye Maslak Link Plaza, Ayazağa Mah. Eski Büyükdere Cad. No: 3/ Maslak - İstanbul, Türkiye Tel: +90 (212) Faks: +90 (212) Ülke Yönetimi Avi Alkaş, MRICS, CSM, CLS, CRX Ülke Başkanı +90 (212) avi.alkas@eu.jll.com Volkan Müller COO, CFO Yönetim Kurulu Üyesi +90 (212) volkan.mueller@eu.jll.com Aydın Yurdum Bölge Direktörü Yönetim Kurulu Üyesi +90 (212) aydin.yurdum@eu.jll.com Dora Şahintürk Bölge Direktörü Yönetim Kurulu Üyesi +90 (212) dora.sahinturk@eu.jll.com Tarkan Ander Bölge Direktörü Yönetim Kurulu Üyesi +90 (212) tarkan.ander@eu.jll.com Yazarlar Yavuz Can Parlar Müdür Araştırma +90 (212) yavuz.parlar@eu.jll.com Serhat Çetin Analist Araştırma +90 (212) serhat.cetin@eu.jll.com Anıl Corut Veri Analisti Araştırma +90 (212) anil.corut@eu.jll.com JLL Türkiye COPYRIGHT JONES LANG LASALLE TURKEY, Bu rapor yalnızca bilgi amaçlı hazırlanmış olup, raporun konusu ile ilgili öngörülmesi mümkün olmayan konuların tam bir analizini içermemektedir. İşbu rapor hazırlanırken, güvenilir olduğu varsayılan kaynaklar esas alınmış olup, bu kaynaklardan alınan bilgilerin doğruluğu veya eksiksizliğine ilişkin herhangi bir taahhütte bulunmamaktayız. İşbu raporun hazırlanması esnasında dayanılan parametrelerin rapor tarihinden sonra değişebileceği göz önünde bulundurulmalıdır; bu kapsamda rapor içerisindeki ileriye dönük beyanlar, bazı riskleri ve belirsizlikleri barındırmaktadır. Yalnızca bu raporda ifade edilen görüşlere dayalı olarak bir yatırım kararı ya da başka bir ticari karar alınmamalıdır.