Linux ve Özgür Yazılım ile tanışma... Türker Gülüm İstanbul Koç Üniversitesi 2011

Transkript

1 Linux ve Özgür Yazılım ile tanışma... Türker Gülüm İstanbul Koç Üniversitesi 2011

2 İşletim Sistemi Nedir? Bilgisayarı oluşturan donanım ve yazılım kaynaklarını kullanıcılar arasında kolay, hızlı ve güvenli bir işletime olanak verecek biçimde paylaştırırken bu kaynakların kullanım verimliliğini en üst düzeyde tutmayı amaçlayan bir yazılım bütünü İşletim sisteminin beyni çekirdektir Çekirdek, çevresindeki programlar ile bir araya geldiğinde değer kazanır

3 UNIX Nedir? 1969 yılında Bell Laboratuvarlarında geliştirilmeye başlanmış bir işletim sistemidir UNIX in geliştirilme hedefi Çok kullanıcılı Etkin Taşınabilir olması olarak belirlenmiştir Bu hedefler ile planlanan C programlama dilinin desteklendiği Pek çok farklı bilgisayar mimarisi/donanımı üzerinde eş arayüz ile çalışabilecek bir işletim sistemi üretmektir

4 Özgür Yazılım Felsefesi ve GPL 1984 te MIT de araştırmacı olan Richard Stallman tarafından öne sürülen bir felsefedir Bilimsel gelişimin sağlanması kamu ile paylaşıma bağlıdır Özgür Yazılım Vakfı nı (ing. Free Software Foundation) kurar FSF, GNU GPL lisansını yayınlar Bir işletim sistemini oluşturan temel bileşenleri hazırlayarak özgür bir işletim sistemi üretmeyi hedefler Metin editörü, çekirdek, derleyici,

5 Özgür Yazılım Nedir? Yazılımı kendi gereksinimlerinize göre; - çalıştırma - paylaşabilme - değiştirebilme - değiştirdiğiniz halini tekrar paylaşabilme

6 Özgür / Açık Kaynak Kodlu Yazılım Nedir? Richard Stallman Özgür Yazılım Kullanmayı Hak Ediyorsunuz

7 Linux Nedir? 1991 yılında başlayan bir deneyin sonucu Linus Torvalds adında genç bir öğrenci tarafından hobi olarak geliştirilmiş Linux ilk defa i386 mimarisi için geliştirilmiştir UNIX benzeri bir işletim sistemi çekirdeğidir GNU Genel Kamu Lisansı (GPL) ile dağıtılmaktadır GNU felsefesi ürünü diğer özgür yazılımlar ile desteklenmektedir

8 Linux Nedir? From: (Linus Benedict Torvalds) Newsgroups: comp.os.minix Subject: What would you like to see most in minix? Summary: small poll for my new operating system Message-ID: Date: 25 Aug 91 20:57:08 GMT Organization: University of Helsinki Hello everybody out there using minix - I'm doing a (free) operating system (just a hobby, won't be big and professional like gnu) for 386(486) AT clones. This has been brewing since april, and is starting to get ready. I'd like any feedback on things people like/dislike in minix, as my OS resembles it somewhat (same physical layout of the file-system (due to practical reasons) among other things). I've currently ported bash(1.08) and gcc(1.40),and things seem to work.this implies that I'll get something practical within a few months, andi'd like to know what features most people would want. Any suggestions are welcome, but I won't promise I'll implement them :-) Linus (torvalds@kruuna.helsinki.fi) PS. Yes - it's free of any minix code, and it has a multi-threaded fs. It is NOT protable (uses 386 task switching etc), and it probably never will support anything other than AT-harddisks, as that's all I have :-(

9 Linux Nedir?

10 Linux un Özellikleri Kamu malı Herhangi bir birey ya da firmaya bağımlı değil Kaynak kodu açık Hataları kolaylıkla bulunup giderilebilir Yeni özellikler eklenebilir, özgün beklentiler karşılanabilir İşe uygun olarak özelleştirilebilir Gömülü uygulamalar Sunucu sistemler Düşük kaynaklı PC ler

11 Linux un Özellikleri - 2 Farklı donanım platformları desteği Intel Pentium, Alpha, UltraSparc, PowerPC gibi pek çok değişik mimaride çalıştırılmaktadır Diğer UNIX ler ile uyumluluk Diğer UNIX ler üzerinde çalıştırılan uygulamalar kolaylıkla Linux üzerine taşınabilmektedir Ölçeklenebilirlik 2MB ana belleğe sahip bir bilgisayarda çalışabileceği gibi 64 işlemcili, 64GB ana bellekli bir bilgisayar sistemi üzerinde de çalışabilmektedir Yaygın endüstri desteği

12 Linux Nedir?

13 Linux Dağıtımları Çekirdek ile birlikte sunulan yazılımlar bütününe dağıtım (distribution) denilmektedir Dağıtımlar Çekirdek ayarları Çekirdek yamaları Uygulama yazılımları seti Paketteki diğer ticari uygulamalar Dil desteği ile birbirlerinden farklılaşmaktadır

14 Linux Nedir?

15 Ö/AKK Yazılım Yetersiz midir? Ucuz Etin Yahnisi Kötü Olur (mu?)??? Amaç: Kısa sürede gereksinimleri karşılayacak yazılımı üretmek. Gelişmeye açık olacak, yenilikler yapılabilecek

16 BSD Yazılım Lisansı GPL lisansından daha liberal bir lisans BSD lisansıdır Yazılım sebil olarak paylaşılır GPL yazılımı değiştiren kamu ile paylaşmak zorundadır, BSD ile bu zorunlu değildir Pek çok popüler yazılım BSD lisansı ile dağıtılmaktadır Apache web sunucusu BSD UNIX türevleri; FreeBSD, OpenBSD, NetBSD

17 UNIX, farklı donanım mimarileri/platformları üzerinde çalışmak hedefi ile geliştirilmiş ilk yaygın taşınabilir işletim sistemidir Linux, kamuya mal olmuş özgür bir UNIX işletim sistemi türevidir Kamu malı Açık kaynak kodu Farklı donanım platformları desteği Linux, gerek teknik, gerek politik gerekçeler ile kısa sürede en çok tercih edilen UNIX türevi haline gelmiştir

18 Linux GPL lisansı ile dağıtılmaktadır Yazılımı dilediğiniz gibi dağıtabilir/satabilirsiniz Değiştirirseniz değişiklikleri kamu ile paylaşmalısınız GPL dışında farklı lisans alternatifleri de vardır BSD lisansı Ticari yazılım satış lisansları Yazılım kiralama lisansları

19

20 26 Nisan 2002 Ömer Emre Tokel ve Oğuz Yılmaz

21 Kıyas Son Kullanıcı Müzeyyen: Yıl Yaş 23, Bayan, Ev kızı... - Ücretsiz olsun - Kolay kullanılmalı - Oyun oynamak istiyorum - Yeniden başlat demesin bana - İnternet te olabilecek miyim? - Virüs istemiyorum! - Tıklamadan olmaz! Farkettim de hepsi Onlarda da var...

22 Son Kullanıcı Müzeyyen: Yıl Yaş 32, Bayan, Evlenmiş... Limitli ADLS'i bağlanmış Kıyas - Ücretsiz olması çok iyi - Kolay kullanabiliyorum, alıştım - Yeni oyunlar çıkıyor hergün ama benim pek zamanım kalmadı oyun için - Yeniden başlat mı? o da ne? - İnternet te çok hızlı, tarayıcılar verimli? - Virüs mü? Anılarımda kaldı! Farkettim de ben artık Linux kullanıcısıyım

23 Kıyas Geliştirici Hulu{s,t}i: Yıl Yaş 24, Erkek, Veritabanı Programcısı - Ücretsiz olsa - Esnek olmalı - Keşke kodunu görebilseydim - Hemen derlese - Herşeyi kendim yazmak zorunda mıyım? - Yanlış yaptığımda kitlemese - Dokümanlar nerede demesem - Kime sorsam? Bunlar onda yoktu. Neyse ki artık O var...

24 Geliştirici Hulu{s,t}i: Yıl Yaş 33, Erkek, Veritabanı Yöneticisi.. Hala bekar??? - Ürün ücretsiz ama servis hizmeti ücretli karşılanmalı - Esnek olmaktan öte bir de güvenilir - 2 yıl önce kodunda değişiklik yapıp gönderdim, artık çorbada benim de tuzum var. - Kitleme mi? Veritabanı dosyalarını kaybetmek mi? Hayatımda yok bunlar. - Türkçe belgeler yazdım web'de var - Bir sorunuz olursa bana danışabilirsiniz? Neyse ki artık Linux Kullanıyorum... Kıyas