Gelenekten Evlere, Evlerden Geleceğe

Transkript

1 ÖZEL EGE LİSESİ USOBO Projesi Gelenekten Evlere, Evlerden Geleceğe Hazırlayan Öğrenciler: Ece ÖZER İrem ALTIN Danışman Öğretmen: İzzet KAPLAN İZMİR 2013

2 İçindekiler Kapak İçindekiler Projenin amacı ve konusu Etkenler Ev Tipleri Yerleşme çeşitleri Konut sektörü Sonuç Özet Kaynakça

3 Projenin amacı Bu projenin amacı, insanların kendi kültür anlayışına göre modern, bir o kadar da geleneklerini koruyan tasarımlar yapmak, bu tasarımları Türkiye nin iklim ve yer şekillerine uygun sosyal ve kültürel açıdan bol zenginliği olan ekonomik ve nitelikli toplu konutlar oluşturmaktır. Projenin konusu Türkiye de son yıllarda artan konut ihtiyacını karşılamak amacıyla toplu konut projelerine büyük önem verilmektedir. Özel ve kamuya ait olan çeşitli projelerde farklı büyüklüğe ve oda sayısına sahip daireler içeren çok katlı binalar yapılmakta, farklı çevre düzenlemeleri ile birlikte site içerisinde insanlara değişik sosyal ve kültürel imkânlar sağlanmaktadır. Ancak çoğu zaman televizyon ve gazetelerde yapılan ilanlarda görüldüğü üzere, toplu konut projelerinin tanıtımı için genellikle dairelerin büyüklük, oda sayısı ve içerdiği malzemeler ile çevre düzenlemesi gibi özellikleri kullanılmakta; projelerin Türkiye deki aile yapısına ve sosyal-kültürel hayata uygunluğu ise göz ardı edilmektedir. Türkiye deki toplu konut projelerini gerek dairelerin yapısı ve fonksiyonları, gereksel çevresel olarak sunmuş oldukları imkânlar açısından araştırarak Türkiye deki aile yapısı ile kültürel değerlere uygunlukları açısından değerlendiriniz. Türkiye nin kültürel değerlerine ve aile yapısına uygun farklı toplu konut projeleri geliştirmek. 1-)Etkenler a)coğrafi etkenler -İklim -Deprem b)tarihi etkenler c)sosyal etkenler -Toplum yapısı -Aile yapısı -Yaşam biçimi -Kültür -Ekonomi 2-)Ev tipleri -Türk evi nedir? -Türk evi plan tipleri

4 -Yapı malzemesine göre evler -Bölgelerine göre evler 5-)Yerleşme çeşitleri 6-)Konut sektörü 1-)Etkenler a)coğrafi etkenler -İklim Geleneksel Türk evlerinin dağıldığı bölgeler genel olarak ılıman kuşak içinde yer almakla beraber kuzey güney, kıyılarla iç bölgeler arasında ve yerel topografya sebebiyle mikro klima sıcaklık yağış bakımından mevsimlere göre farklılık gösterirler. Buna rağmen ev mimarlığında farklılıklar yoktur. Evlerin önemli bir plan tipi olan sofalı ev, kışları ılıman Akdeniz kıyısında ya da kışları sert geçen İç Anadolu da görülebilir. Bazı yerlerde iklime karşı evde yapısal önlemler alınamadığı zaman özellikle yaz aylarında, çevre değiştirilerek bağ ya da yayla evlerine göç edilir. Bu yüzden evlerde önlemler alınmadığını gözlemleriz. Yine de her evde yaz ve kış için tasarımlar gözümüze çarpar. Evlerdeki pencereler küçük pencereler olup kış yaşamına uygunluk sağlanmıştır. Türkiye de üç çeşit iklim gözlenmektedir. Bu iklimlerin çeşitliliği konutların oluşturulmasında büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle her bölgenin kendine özel bir konut tasarımı vardır. Konut tasarımlarını bu denli etkileyen iklimleri inceleyelim. Akdeniz İklimi -Yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlıdır. -Ortalama sıcaklık yüksektir. -Karakteristik bitki örtüsü defne, zeytin gibi bitkilerden oluşan makilerdir. Karadeniz İklimi -Her mevsim yağışlıdır. -Ortalama sıcaklık düşüktür. -Doğal bitki örtüsü ormandır. Karasal İklim -Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve kar yağışlıdır. -Yıllık yağış miktarı azdır. -Bitki örtüsü bozkırdır.

5 Türkiye iklimi yer şekilleri, sıcaklık, rüzgârın esme yönü, nem ve yağışı aynı zamanda basınçları etkiler. İklim, dolaylı olarak ulaşım ve ekonomiyi etkiler. Yurdumuzun kuzeyinde ve güneyinde dağlar kıyıya paralel uzandığından kıyı ve iç kesimleri arasında iklim değişiklikleri gözlenir. Yükseltinin etkisiyle sıcaklık doğal olarak batıdan doğuya doğru azalır. Bakı etkisinden dolayı dağlarımızın güneye bakan yamaçları daha sıcaktır. Türkiye de aynı zaman dilimlerinde farklı mevsimler görülmesinin sebebi yer şekilleridir. Kıyı bölgelerde nem fazla olduğundan kış mevsimi ılık ve yağışlı geçmektedir. Bunun sonucunda sıcaklık farkları azdır. Türkiye de kuzeyden gelen rüzgârlar sıcaklığı düşürürken güneyden gelen rüzgârlar ise ülkeyi ısıtır. Bu da enlem etkisinden kaynaklanmaktadır. Türkiye etrafında oluşan basınç merkezlerinin rüzgâr ve yağış rejiminde etkisi görülür. Yaz mevsiminde yüksek basınç sıcaklıkları düşürürken alçak basınç ise aşırı sıcaklık oluşturmaktadır. Kış mevsiminde kuzeyden gelen soğuk hava Akdeniz üzerinden ılık ve nemli havanın etkisine girmektedir. Bu iki hava kütlesinin karşılaşması ile kıyılarda çoğunlukla yağmur, Trakya, iç ve yüksek kesimlerinde kar yağışına neden olmaktadır. Kıyı kesimlerde yağışlar fazla sıcaklık farkları azdır. Bunun sebebi kıyı bölgelerin nemliliği iç kesimlere göre daha fazla olmasıdır. En fazla yağış alan bölge Karadeniz dir. Karadeniz in çok yağış almasında güneydeki yüksek dağların hâkim olmasıdır. İç Anadolu Bölgesi nin en az yağış alan bölgemiz olmasının sebebi etrafının dağlarla çevrili olmasıdır. En az yağış alan bölge İç Anadolu Bölgesi olmasına rağmen Güney Anadolu Bölgesi en kurak bölgemizdir. Bunu n sebebi buharlaşmanın fazla olmasıdır. Karasal iklim bölgelerinde kışın görülen yağışlar kar biçimindedir. Türkiye de karlı gün sayısının en fazla olduğu bölge Doğu Anadolu bölgesidir. Karın yerde kalma süresi batıdan doğuya doğru artar. En az kar yağışı Akdeniz bölgesindedir. -Deprem Bütün Türk evleri Türkiye nin coğrafi konumu nedeniyle deprem kuşağı üzerindedir. Ahşap çatkı dediğimiz sistemin bu nedenle geliştirildiğini söyleyebiliriz. Bu yöntem hem yatay kuvvetlere karşı dayanıklı bir sistem hem de hafifliği nedeniyle daha güvenlidir. Zamanla çatkı tekniğinin geliştiğini görüyoruz. b)tarihi Etkenler 16.Yüzyıldan sonra plan bakımından belirli faktörler konut mimarisini etkilemiştir.16.yüzyıl a girildiğinde Osmanlı evlerinin belirli bir planda yapıldığı gözlemlenmektedir. İklim ve yapı malzemesine bağlı olarak farklı planlar ortaya çıkmıştır. Türk evi Türkiye nin coğrafi bölgesi içinde tarih boyunca yer alan birçok etkenle beraber yöresel farklılıkları oluşturmuştur. En büyük politik ve kültürel merkez İstanbul dur. Burada oluşan ev tipi, biçimi ve süslemeleriyle tüm imparatorluğu etkilemiştir. Diğer bir merkez ise Edirne dir. Edirne nin ev tipleri Avrupa ev kültürünü etkilemiştir. Edirne ve İstanbul gibi merkezler tıpkı moda gibi taklit edilmiştir.

6 Kapadokya nın evlerine baktığımızda Suriye evlerinin etkisini görmekteyiz. Ege kıyıları Akdeniz ev mimarisinin izlerini taşır. Edirne ve Balkanlardaki mimariye baktığımızda sık karşımıza çıkan ocak ısınmayı ve yemek yapmaya yaramıştır. Soba kültüründe Slavlardan etkilendiğimizin izlerini görmekteyiz. Geçmişe baktığımızda Anadolu ya göç eden Türklerin hem yerleşik düzene sahip olanlar hem de Ak-öy denilen çadırlarda yaşayan Türkler olduğunu bilmekteyiz. Yerleşik düzene ait ve Orta Asya da izlenen kule ev denilen yüksek duvarlar üzerine kurulmuş köşk tipi evleri, Türk evine ana katın üst kat olması biçiminde etkilemiştir. Bununla birlikte Türk evleri çok katlı olmuştur. Çadırlara baktığımızda çadırın Türk evine etkisi odaların niteliğini belirlemiştir. Çadır gibi her odanın bir iç düzeni vardır. Göçebelikten ev düzenine yansıyan en önemli özellik oba düzeni olmuştur. Sofalar, oba düzenine benzetilmektedir. Türklerin Anadolu ya göç ettikleri zaman burada karşılaştıkları ev tipleri Anadolu Türk evlerinin kökeni sayılmıştır. Tarih öncesi çağlarda Orta Anadolu da yaygın olan kerpiç mimarisi günümüzde de gözlemlenmektedir. Bizanslarda ise kullanılan ahşap mimarisi Türklerin ev planını etkilemiştir. C)Sosyal Etkenler -Toplum Yapısı Anadolu ya göç eden Türklerin yerleşik ve göçebe olmak üzere iki kökeni bulunmaktadır. Genellikle köklü aileler yerleşmiş, göçebeler ise çok uzun zaman sonra yerleşikliğe geçmiştir. Günümüzde bile göçebelere rastlayabiliriz. Kentsel ve kırsal yerleşim bölgeleri oluşmuştur. Yerleşik halk çiftçi, zanaatkâr ve tüccardı. -Aile yapısı Aile tiplerini büyük aile ve küçük aile olmak üzere iki kategoriye ayırabiliriz. Küçük aile kent yaşamında oluşan aile örneğidir. Çekirdek aile dediğimiz anne, baba ve çocuktan oluşan aile de bu kategoriye dâhildir. Büyük aile kırsal ortamlarda oluşmuş gelenekleri içinde barındıran geniş aile tipidir. Günümüzde geçiş aile kavaramı diye adlandırdığımız yeni bir kavram ortaya çıkmıştır. Geçiş aile kasaba ve gecekondu ortamında oluşan kentsel yaşama göç eden aile tipidir. Çocuksuz yetişkinler eve bağlayan bir sorumlulukları olmaması nedeniyle dışa bağımlı bir statü incelerler. Çocukları olmayan yetişkinler küçük konutlarda yaşamlarını sürdürür, çocukları olduğunda geniş evlere geçerler. Genç yetişkinler aile evinden ayrıldıkları zaman ekonomik nedenlerle küçük evleri tercih ederler. Fakat her şeye karşı konutlara baktığımızda tasarımında küçük konutların belli bir oranda konutlandırma modeli içinde düşünülmesi şarttır. Çocuklu ailelere baktığımızda ev tiplere iki gruba ayrılıyor. 0-6 yaş grubu çocuğu olanlar: Bu dönemdeki ailelerin ev tiplerinde çocuk ve ebeveyn arasındaki bağı birleştirici öğeler taşıması gerekir. Çocuğun fiziksel ortam koşullarının(uyku,

7 beslenme vs.) sağlanması gerekir. Toplu konutlarda çocuğun gelişimi için açık park gibi yerlerin bulunması gerekmektedir. Okul çocuğu olanlar: Bu dönemde çocuğu olanların çocuğunun toplumsallaşmaya ayıracağı mekânların bulunması gerekmektedir. Gençlerin ortak kullanacağı kültür, sanat ve spor merkezlerinin bulunacağı yerlerin olduğu toplu konutlarda yaşaması gerekmektedir. Yaşlılar: Bu gruba baktığımızda konutlardaki en önemli şey konfordur. Konfor koşullarında nemsiz, güneşe bakan cephesi bulunan konutlar tercih edilmesi en önemli unsurlardır. Ayrıca yaşlıların yürüme ve hareket güçlüğü çektiğini göz önünde bulundurup buna göre asansörlü konutlar inşa edilmelidir. Konut çevresine gelince, yaşlıların mutfak ve eczane gibi birinci gereksinimlerini karşılayabilecekleri, sağlık merkezlerine ulaşabilecekleri toplu konutlar yapılmalıdır. Geçiş aile kavramı Sanayileşmekte olan topluma geçiş toplumu denilir. Toplumlar sanayileşme ile toplumsal yapıları da değişime uğratmaktadır. Geçiş ailelerinde kimilerinde büyük aile kimilerinde ise küçük aile gözlenmektedir. Çünkü geçiş aile kavramı büyük aile ve küçük ailenin ortak noktasından oluşmaktadır. Geçiş aileleri çok genç bir nüfus yapısına sahiptir, eğitim düzeyi düşüktür. Kente göç eden yeni evli çiftler kısa zamanda birçok çocuk meydana getirip kalabalık ailelere hızlı bir şekilde dönüşürler. Türk aile yapısının dünden bugüne incelenmesi Türk aile kavramında en önemli iki kavram aile ve sülale kavramıdır. Türklerin İslam dininden önceki dönemde göçebe toplumda aşiret ve kabile kavramı kullanılırdı. Türklerin yerleşik hayata geçmesiyle sülale kavramı büyük aile kavramına dönüşmüştür. Büyük aile akrabalık bağları kuvvetleri erkeklerin kadınlara göre egemen olduğu aile sorumluluğunun erkeklere devredildiği geleneksel aile tipidir. Bu tip ailelerde, anne, baba, kardeşler, amca, büyükbaba, büyükanne, oğulların eşleri ve onların çocukları aynı ev içinde bulunan aynı yemeği yiyen aile tipidir. Küçük aile akrabalık bağlarının yitirilmesine onun yerine aile içindeki üyeler arasında sorumlulukları paylaştırıldığı aile çeşididir. Küçük ailelerde sayı ve görev açısından sınırlıdır. -Yaşam Biçimi Türk toplumu bir eve bakarken en önemli koşulu o evde bahçe olup olmadığıdır. Araştırmacılar bunun eski bir göçebe alışkanlığı olduğunu söylemektedir. Doğa ile bütünleşme ev mimarisine dış sofa ve hayat dediğimiz mimari kavramlarla karşımıza çıkmıştır. Doğaya daha fazla açılma isteğinin sonucu olarak üst katın açık sofasında bahçe köşkleri denilen köşkler yapılmıştır. -Kültür Türkiye nin kültürel yapısı eski Türk derinliklerinden gelen çok zengin ve değişik kültürlerin birleşmesiyle oluşmuştur. Türkiye nin bulunduğu coğrafi konum sayesinde birçok medeniyetin beşiği olmuştur. Türkiye kültürünü incelediğimizde karşımıza gelen birkaç

8 madde şunlardır: Halkoyunları, müzik kültürü ve geleneksel sanatlar ve zanaatlardır. Halkoyunlarına baktığımızda düğünlerde, asker uğurlamalarında; geleneksel sanatlara baktığımızda birçok zaman diliminin etkisini gözlemlemek mümkün. Konutlar bir yarar nesnesi olmaktan çok kültür öğesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Konutun anlamı kültürlerin kozmik ve dinsel inanışların birer aynasıdır. Örneğin İslami inanışta konut, cami ve kent birbirine tamamen analojiktir. Bu üçünün birbirini kestiği nokta her birinin doğanın birer uzantısı olmasıdır. -İslamiyet in etkisi İslam ın ilk camisi Hz. Muhammed in(s.a.v.) eviydi. Hz. Muhammed in(s.a.v.) alnı namaz kılarken bu sade ve gösterişsiz evin zeminine değerdi. İşte Türk geleneğindeki evlere baktığımızda evin zeminine önem verilmesi bu nedendedir. Birçok Türk ailesinin evlerinin içine ayakkabıyla girmemesinin sebebi de budur. İslami dönemdeki evlerde, evlerin sadeliği yüce Allah ın gücü karşısında kulun fakir olduğunu bize anlatır. Bu nedenle İslami evler çok renkliliğin gizliliğini doğaya anlatan renkleriyle kendilerine gösterirler. Evlerdeki uyum ve huzur ilkesi her şeyi Tanrısal bilgilerle ifade eden İslam felsefesinde Allah ın sakinleştirici varlığını yansıtır. İslam ın en önemli ayetlerinden olan Nur ayeti önce ışığın var olduğunu daha sonra da her şeyin öyle yaratıldığını anlatır. Bu nedenle İslam dönemindeki evlere baktığımızda bol ve doğal ışıklı evler tercih edilmiştir. Evlerdeki rengârenk halılar cenneti simgeler. Evlerdeki süsler ve kullanılan motifler daha aşağı olanın daha yüce olanı simgelediğine dair ilkeleri örnekler. Günümüze baktığımızda araştırmalara dayalı bilgilere baktığımızda kültürün konut yapısında birçok değeri ortaya koyduğunu görüyoruz. Bunlardan bazıları: -Farklı kültürlerde konutun kullanılması konusundaki farkı ortaya koyabilir. -Mimarlık mesleğinin uygulanmasında yönetmeliklerle belirlenen iç ve dış mekân standartlarının saptanmasında kullanılabilir. Günümüz Türk kültürünün özellikleri Türkiye nin kültürel yapısı eski Türk derinliklerinden gelen çok zengin ve değişik kültürlerin birleşmesiyle oluşmuştur. Türkiye nin bulunduğu coğrafi konum sayesinde birçok medeniyetin beşiği olmuştur. Türkiye kültürünü incelediğimizde karşımıza gelen birkaç madde şunlardır: Halkoyunları, müzik kültürü ve geleneksel sanatlar ve zanaatlardır. Halkoyunlarına baktığımızda düğünlerde, asker uğurlamalarında; geleneksel sanatlara baktığımızda birçok zaman diliminin etkisini gözlemlemek mümkün. -Ekonomi Sosyo-ekonomik statü gelir, meslek gibi kavramlarla ifade edilir. Michelson, satın alma gücü bazı kesimler için konut bölgelerinde maliyeti düşürmek için alınacak karar bağlamında kent planlamacılarını ilgilendireceğini ifade etmiştir.

9 Dar gelirliler konutlarının temel hizmetlere yakın olmasını ister. İşlerine yakın olmayı isteyen dar ve orta gelirliler sahip oldukları konutları varsa kira ödemeyi istemeyip uzak yerleri tercih ederler. Yüksek gelirli insanlar ise yaşadıkları yerdeki nüfus niteliğinden ve bulundukları statü nedeniyle semt seçiminde önemli rol oynamaktadır. Konut maliyeti veya konuta ödenen kira bedeli konut büyüklüğüne ve alıcının satın alma gücüyle doğru orantılıdır. Sosyal statü düştükçe insanların mutfak alışkanlığı artmıştır. Toplumumuzun kırsal kültüründe mutfak ailenin birlikte olduğu adını da aştan alan aşanalarda diğer bir adıyla dış sofalarda yer alır. Birçok bölgeye baktığımızda aile yapısı yavaş da olsa değişmektedir. Çok kişili ailelerde bile hanelerdeki kişi sayısının azaldığı görülmektedir. Bu nedenle günümüzdeki toplu konutlarda çekirdek aile modelleri esas alınmış bir önceki kuşaktan bir kişinin aile ile birlikte olabileceği varsayılmıştır. Konut kullanıcılarının bir takımının parasal gücünün sınırlı olduğunun bir kısmının ise parasal gücünün fazla olduğu anlaşılmıştır. Bu durum, toplu konutlarda ekonomik durumun göz önüne alınmamasına neden olmuş ve bu konuda eksiklikler doğurmuştur. 2-)Ev Tipleri -Türk evi nedir? Türk evi tarih boyunca Türklerin yaşadığı ev tipi olarak tanımlanır. Ancak Türkler göçebe bir toplum olması nedeniyle birçok mekân değiştirmişlerdir. Biz ise Türk evi olarak Osmanlı nın bize bıraktığı ev kültürüne bakarak bazı nitelikler gözümüze çarpar. Bunlar: -Özgün oda düzeni: Türk evlerine baktığımızda odaların niteliği az değişmiştir. -Plan Şeması: Her Türk evine baktığımızda gördüğümüz dış ve açık sofalar, hayatlar, köşklü uygulamalar plan şemalarının göz bebeğidir. Evin bulunduğu arsanın küçük ya da büyük olması bir şeyi değiştirmemiş plan şemasının en görkemli şekilde oluşması evlerin birbirinden ayrılmasını ve evlere özerklik sağlamıştır. -Çok katlılık: En az iki katlı olup yaşama maaşlı olarak üst katı kullanılan ve üst katların çıkmaları sokağa uzanmasıyla evin büyüklüğünü arttırmıştır. -Çatı biçimi: Saçakları geniş ve yataydır. Çatı dört bir yana eğimli olup girinti ve çıkıntılardan kaçınılmıştır. -Türk evi plan tipleri Türk evlerindeki plan tipleri sıralanırken en küçük ve basit şekilden, en büyük ve zengin tipe geçilmeye çalışılmıştır. Bazı incelemeler sonucunda bazı tiplerin aynı şekil üzerinde birleştikleri görülecektir. Bu durum tipler arasındaki yakınlığını göstermek için yeterlidir. Geleneksel Türk evlerinin en önemli özelliği sofadır.sofa özellikle geniş ailelerin birlikte yaşadığı yapılarda tüm odaların açıldığı geniş odaya denir.sofalar diğer katlara geçişi de sağlar.türk evlerini sofalarına göre dört ana bölüme ayırmak mümkündür. a)sofasız plan tipi:ev planlarında en çok kullanılan bu plan tipi odaların yan yana dizilmesiyle oluşturulmuştur.odalar üst katta oldukları zaman geçit balkon özelliğini alır.bu plan tipi

10 sıcak yerlerde kullanılmıştır.bu tiplerin en basit şekli tek hücreli ev şeklidir.bu tek hücreli ev şekli odanın direkt olarak avluya açıldığı ev şeklidir. Köşk ilavesi ile ev planı zenginleşir.köşk iki tarafı direkli ya da pencereli olabilir. b)dış sofalı plan tipi:odalar bir sofa ile birbirine bağlanmıştır.bu plan tipi daha çok Türklerin Anadolu ya göçmeden önceki Hititlerde yaşarken oluşan plan tipidir.iklimin elverişli oldu yerlerde kullanılmıştır.oturma ve yaşama şekli geliştikçe sofa kapanmıştır. Dış sofalı evlerde plan genellikle serbesttir.planın en basit şekli bir oda sırası ve önündeki sofadan oluşmuştur.oda sıralarının L veya U şeklinde sofanın etrafında toplanmasıyla ekonomik planlar oluşturulmuştur.bu tip fevkani olduğu zaman sultan yapısı ismiyle tanınmıştır. c)iç sofalı plan tipi:bu tipte sofanın iki yanı oda sıralarıyla çevrilmiştir.oda sıralarının birbirinden küçük olmasıyla iç sofa dışarı taşar.iç sofa ihtiyaca göre yan sofa eklenerek genişletilir.19,yüzyılda geniş merdiven merakı sofanın içinde üç kollu merdivenler olarak yapılmıştır.iç sofa diğer sofalara göre daha ekonomiktir.odalar arsındaki iletişimi kolaylaştırmıştır.bu tip orta sofa tipini doğurmuştur. d)orta sofalı plan tipi:sofa evin merkezinde bulunur,etrafı odalarla çevrilidir.sofanın aydınlık olması için odalar arasında boşluk bırakılır, bu boşluklar sofalar arasında bütünlük sağlar.odalar arsında mesafenin azalmasıyla günümüzde de kullanılan birçok ev tipinin oluşmasına sebep olmuştur.zaman ile orta sofa şekillenmiştir. Türk mimarisinde cumbalar da kullanılmıştır.cumbalar ev halkının sokağa bakan kısmıdır.cumbalar yapılardaki dışa doğru çıkan iç mekânın genişlemesini sağlayan çıkmalardır. Evlerde hayat denilen dış mekânlar için tasarımlar yapılmıştır.hayatlar yeşilin ve kahverenginin güzelliğini konuklarına göstermektedir.buralarda rahatça yemek yenilir ve sohbet edilir. -Yapı malzemesine göre evler a)kerpiç evler Kerpiç evlerinde killi toprak kullanılmaktadır. Killi toprak saman karıştırılarak çamur haline getirilir,kalıplara dökülerek kurutulur.bunların kullanılmasıyla kerpiç evler oluşur.kerpiç evler yağışların az kuraklığın olduğu bölgelerde yaygın olarak görülür.bu tür evler Güneydoğu Anadolu Bölgesi nde görülür. b)taş evler Dağlık bölgelerde ağacın ve toprağın yeterince bulunmadığı yerlerde kullanılan ev tipidir.yapı malzemesi olarak kullanılan taşlar yakın çevreden karşılanır.iç Anadolu da Nevşehir ve Ürgüp yöresinde bulunan evler bu evlere örnektir. c)ahşap evler Nemli ormanın bol olduğu yerlerde yapı malzemesi olarak ağaç kullanılır. Bazı bölgelerde ağaçla birlikte taş veya kerpiç de kullanılabilir. Ağaç evler Karadeniz Bölgesi nde görülür.

11 d)betonarme evler Yapı malzemesi olarak demir, tuğla ve beton kullanılan bu evler sanayileşme nedeniyle Marmara ve Ege Bölgesi nde yaygın olarak görülür. Bölgelerine göre ev tipleri a)marmara Bölgesi evleri Bu bölgedeki evler birçok bölgenin ev tipine önderlik etmiştir.marmara Bölgesi nin evleri klasik Türk evi özelliklerini göstermedir.17. ve 18.yüzyıldan kalma bazı evlerde dış sofa,tuğla dolgusu ve sıvasız duvarlar görülür.19.yüzyıldan itibaren dönemde tahta kaplama kullanımı yaygınlaşmıştır.bu üç dönemde de iç ve orta sofa kullanılmıştır.günümüzde bu evlerin yerine toplu konut olarak adlandırdığımız siteler almıştır. b)karadeniz Bölgesi evleri Karadeniz bölgesinde bol yağış bulunması nedeniyle ev tiplerinin farklılığını gözlemlemekteyiz.bölgede kerestenin ve kiriş malzemesinin bulunması binalar yapılırken ağaç malzemesi kullanılmasına olanak sağlamıştır.ağaç kullanılması evelerin zengin bir ahşap görünümüne kavuşmasını sağlamıştır.evlere baktığımızda sofa örneklerini,dış merdivenleri,çıkma köşkleri ve saçakları görüyoruz.saçaklar geniş ve bazen de iki kattan oluşmaktadır. Karadeniz evlerinde şehir kısımlarında çatı örtüsü kiremit iken kırsal bölgelerde tahta kaplamalar kullanılmıştır.evlerde yüksek zemin katları bulunmaktadır.rüzgârın ve soğuğun negatif yönünü azaltmak amacıyla evlerin kuzeye bakan duvarlarında pencere bulunmamaktadır. c)ege Bölgesi evleri Ege evlerinin planlarına baktığımızda dış sofaları çok görmekteyiz.yapıları kâgir zemin üzerine ahşap çatkı ve kiremittir.17. ve 18.yüzyıllarının ev örnekleri günümüzde oldukça azdır.daha çok 18.yüzyıla ait barok ve ampir örnekleri görülmekte.bu evler tuğla ve dolma duvar olarak inşa edilmiştir.evlerin sıva yüzeylerinde süslemeler gözlemlenmektedir.evlerde kemer şeklinde birçok yüzey görülmektedir. Saçaklar geniş ve ahşap oldukları gibi bağdadi üzerine sıvanmış da olabilmektedir.duvarlar taş örgüleriyle koyu yeşil ve kırmızının zarif uyumunu bizlere göstermektedir. d)akdeniz Bölgesi evleri Akdeniz bölgesinin kıyısındaki evler ahşap çatkı şeklinde yapılırken dağ evleri masif yığma taşlardan oluşmaktadır.her iki kısımda da evlerde dış sofa bulunmaktadır.sahil evlerinde teraslar taş kaideler üzerinde oluşturulmuştur.evlerde kerpiç kullanılmıştır bu da Akdeniz evlerinin en karakteristik özelliğidir. Akdeniz bölgesinin evlerinde iklimin etkisiyle bol pencere kullanılmıştır.pencereler iki katlıdır.üst pencereler alt pencerelere kıyasla küçüktür.bu da evlere ferah bir görünüm vermiştir.

12 Yeni evlerde sıva yüzeyler eklenmiş,kiremit örtülü çatılar kullanılmıştır.akdeniz in yayla evleri dış sofalıdır.sofa ve duvarların uyumu evin güzel bir uyum içerisinde olmasını sağlamıştır. e)iç Anadolu evleri Bölge karasal iklimde olduğu için yapı malzemesi sınırlıdır.yapı malzemesi kerpiçtir.bu da evlerin dayanıksız ve kısa ömürlü olmasına neden olmuştur. f)güneydoğu Anadolu evleri Bölgedeki ev mimarlığında taş malzemesi kullanılmaktadır.yazın sıcaklığından dolayı dar sokaklar etrafında avlu duvarları olan düz toprak evler inşa edilmiştir.evlerde diğer bölgelerdeki evlerden farklı olarak göre sofa bulunmamaktadır.bu evlerin odaları hayat denilen geniş bir odanın etrafında dizilmiştir.bu evlerde taş işçiliği en iyi şekilde kullanılmıştır. g)doğu Anadolu evleri Bu bölgelerdeki evlerin ana yapı malzemesi taştır.doğu Anadolu nun soğuk iklimi nedeniyle avlular zemin kattaki bölümlerin ortak geçiş mekânı durumundadır.bu evlerde sofanın görevi avluya bağlı bulunan tandır evi de denilen bütün aile fertlerince kullanılan mutfağı karşılamaktadır. 5-)Yerleşme çeşitleri Türkiye de yerleşmeler ekonomiye bağlı olarak ikiye ayrılır:sürekli yerleşmeler,geçici yerleşmeler. -Sürekli yerleşmeler Türkiye de sürekli yerleşmeler ekonomik etkinliklere göre gruplandırılır.kent yerleşmeleri,kır yerleşmeleri. -Kent Yerleşmeleri Nüfusu on binden fazla olan kaymakam ya da vali bulunan tüketici nüfusun fazla ekonomik,endüstriyel,turizm gibi faaliyetlerin olduğu yerleşim merkezidir.kentlerin iş olanakları kırsal kesimlere göre daha fazladır.bu nedenle kentler sürekli göç almaktadır.1990 nüfus sayımına göre toplam nüfusun 33,8 milyonu kentlerde yaşamaktadır. -Kır yerleşmeleri Nüfusu 2000 den az olan muhtar tarafından yönetilen üretimin tüketime göre fazla olduğu tarım ve hayvancılığa dayalı olan evlerde yapı malzemesini doğadan edinildiği yerleşim merkezleridir. Yerleşmeler arazinin yapısı ve su kaynaklarının özelliğine göre ikiye ayrılır:toplu kır yerleşmeleri,dağınık kır yerleşmeleri -Toplu kır yerleşmeleri Evlerin birbirlerine yakın olduğu kır yerleşmeleridir.komşuluk ilişkileri gelişmiştir.iklim koşulları evlerin birbirlerine yakın olmasına neden olmuştur.yerleşim yerleri su kaynaklarının çevresinde toplanmıştır.

13 -Dağınık kır yerleşmeleri Evler arasında mesafe fazladır.dağınık kır yerleşmelerinde evler geniş bir alan kaplar.evlerin birbirlerine uzak olmasının sebebi engebe,tarım toprakları ve su kaynakları etken olmuştur.karadeniz bölgesi en önemli örneğidir. -Geçici yerleşmeler Geçici yerleşmeler kır yerleşmelerinin ekonomik açıdan destekleyicisi görevini alan tarım ve hayvancılığa dayalı yerleşmelerdir.yayla,mezra,oba,dam,kom,ağıl gibi geçici yerleşmelere örnek verebiliriz.ayrıca mevsimlik olarak gittiğimiz yazlık siteler,dağ evleri,geçici yerleşmelere örneklerdir. 6-)Konut sektörü Ülkemizde her geçen gün yeni yapılar oluşmaktadır.ülkemizdeki konut sorununun başlıca nedenleri hızlı nüfus artışı ve kırdan kente göçtür.bu sorunlar yüzünden kentlerimizde konuta duyulan ihtiyaç artmıştır.kentler göç edenlere uygun yapılar sunmadığından dolayı kente göç edenlerin kendi çözümleri olarak gecekondular ortaya çıkmıştır.büyük şehirlerde birçok alan gecekondu alanlarına dönüşmüştür.devlet konut sorunlarına çözüm olarak TOKİ nin yaptığı toplu konutları hakla sunmuştur.buna rağmen toplumun kültür anlayışına uygun toplu konutlar yapılamamıştır. -Konut araştırmalarının önemi Konut araştırmalarının önemi sağlıklı ve nitelikli bir biçimde,aynı toplum içindeki farklı kültürlerin ihtiyaçlarını daha iyi anlamak,aile yapısını da incelediğimiz yaş gruplarına hitap edecek ve herkesi memnun edecek normal insanların yanında engelli vatandaşların iç huzurunu sağlamak sosyal,ekonomik,çevreye kimlik kazandırma ve geleneklere hitap eden konutlar tasarlamaktır fakat buna rağmen günümüzde bu sorunlara bir çözüm üretilmemiş bunun yerine Avrupa özentiliği ve sadece gösterişe yönelik,pratik yararları olmayan ekonomik açıdan yüksek zümreye hitap eden konutlar yapılmaktadır. SONUÇ Evlerin oluşturulmasında birçok faktör bulunmaktadır.biz bu faktörleri tek tek ele alıp ülkemizdeki ev tiplerini araştırdık.fakat günümüzde bu faktörlerin tamamına uyacak konutlar bulunmamaktadır.her bölgenin kendine ayrı etkenleri bulunduğu için bizde her bölgenin kendine özgü bir ev tipinin bulunduğuna inanarak konutlar tasarladık.tasarladığımız bu konutları inceleyelim. Ev tipleri kırsal ve kentsel olmak üzere ikiye ayrılmalıdır. a)kırsal Bölgeler Karadeniz bölgesi Karadeniz bölgesi evlerinin bulunduğu arsanın maliyetinin yüksek olması nedeniyle toplu konutlar genellikle Karadeniz bölgesinin kent kesimlerinden daha çok kır kesimlere doğru inşa edilmiştir.bu nedenle şehirde kentsel olanakları olmayan evler bulunmaktadır.tasarım ve inşaat maliyetlerini düşürmek amacıyla tek tip konutlar oluşturulmuştur.toplu konut

14 konusunda yapılan araştırmalar sonucunda evlerin,geleneksel kültüre ve yaşama duyarlı yaklaşımlar sergilemediği ortaya konmuştur. Bu nedenle bizde kırsal kesimde olmasına rağmen kültürel faaliyetlerin yapılabileceği,kendi içinde ayrı bir merkezi olan bir bölgede toplu konut projesi tasarladık.bu projede her bir bölgenin merkezinde o bölgedeki toplu konutun sosyal ve kültürel faaliyetleri barındırdığı bir kültür sarayı bulunur.kültür sarayının etrafında her ailenin toplu konutun içinde kendine ait bir arsası bulunur.bu arsada kendi yaşam alanı ve eğer geçimini hayvancılık veya tarımdan sağlıyorsa buna uygun bir ahır,ağıl ve arı evleri gibi yapılar bulundurur.her ailenin kendine ait arsasındaki evi Karadeniz bölgesinde deprem bölgesi olması yüzünden iki veya üç katlı olmalıdır.bu evlerin bahçesinde hayat bulunur.birinci katta büyük bir mutfak,geri kalan bölgede küçük bir tuvalet bulunur.birinci kattaki mutfak bu katın neredeyse tamamını kaplar.çünkü içinde büyük bir ocak,bu ocağın ekmek ve diğer yemeklerin pişirilebileceği büyüklükte olması,yapılan yemeklerin saklanabileceği kilerin bulunması,bunlara ek olarak ailenin yemeğini yiyebileceği bir alan bulunması gerekir.ikinci katta ise aile üyelerinin yatak odaları bulunur.üçüncü kat ise isteğe bağlı olarak yapılabilir. Bu toplu projedeki tüm evler ve hayvanlar için olan barınaklar ahşaptan yapılır Bunun nedeni gerek ahşabın bu bölgede kolaylıkla bulunması gerekse içinde bulunduğu doğayla muhteşem bir uyum içinde olması. Ege bölgesi Ege bölgesi için tasarladığımız toplu konutta,evler bir veya iki katlı,dış sofalı,çok pencereli,içlerinde kemerler bulunan,ahşap kaplı ve geniş saçakları olan,taş süslemeli evlerdir.deniz kültürünün getirdiği çekirdek aile yapısı nedeniyle evlerde çok fazla oda bulunmaz ancak Ege insanının batı kültürüne sahip olmasını göz önüne alarak evlerin sosyal mekanlarla iç içedir. Akdeniz bölgesi Akdeniz bölgesi için tasarladığımız toplu konutta Akdeniz iklimine uygun çok pencereli,az katlı,yaz sıcaklığından çok etkilenmeyen, yaz sıcaklarında ailece oturulan geniş avlulu, kışın çabuk ısınabilen,ana malzemesi taş olan,taş ve ahşap süslemeleriyle donatılmış tüm turistlerin ilgisini çeken,güneş ışınlarını yansıtan,açık renkli,kış yağmurlarından korunmak için dik çatılı evlerden oluşmaktadır. İç bölgeleri Genellikle geçim kaynakları tarım ve hayvancılık olan Doğu bölgelerinde ürünlerin saklanabileceği geniş kilerli ve hayvanların barınabileceği alt katta yer alan ahırları bulunan,geleneksel aile tipine bağlı olarak çok çocuklu ve geniş ailelerin beraber yemek yediği geniş iç sofa ve iç sofaya bağlı çok odalı,birçok küçük odadan oluşan geniş evlerden oluşur. b)kentsel bölgeler Şehirleşme ve sanayileşmeye bağlı olarak çekirdek aile tipinin yaygın olduğu kentsel bölgelerde yapılacak ev tipleri bugünkü TOKİ nin yaptığı az sayılı küçük odaları bulunan çok katlı şehir merkezine yakın şehir kültürüne uygun, modern evlerdir.

15 Türkiye nin dört bir yanından göç alan bir illerde çarpık kentleşme görülür. Çarpık kentleşmenin sonucunda da gecekondulaşma artar. Gecekondulaşmanın artmaması için önlemler alınması gerekir. Bu yüzden de gecekondulaşmanın önüne geçebilecek toplu konutların oluşturulması şarttır. Bizim tasarladığımız bu toplu konut, gecekondulaşmaların arttığı bir bölgeye yapılır. Gecekonduda yaşayan vatandaşlarımızın gelir düzeyi ve ailedeki çocuk sayısının fazlalığı göz önünde bulundurulur. Büyük bir site olarak tasarladığımız toplu konutta on katlı apartmanlar bulunur.apartmanların yapısının sağlam olması için betonarme evler yapılır.dairelerde küçük fakat yeterli derecede oda bulunur. ÖZET Ülkemizde coğrafi konum tarihi etkenler ve sosyal etmenler konut yapılarını etkiler. Yüzey şekilleri, ilkim ve kültürel çeşitliliğin zengin olduğu ülkemizde ev tiplerini de kırsal ve kentsel olmak üzere ikiye ayırmak mümkündür. Kırsal ev tiplerini Karadeniz, Ege,Akdeniz ve iç bölgeler olmak üzere dört bölümde inceledik.kentsel yerleşimin sosyoekonomik özellikleri benzer olduğundan tek çatıda topladık. Bizim bu bölgelerde tasarladığımız toplu konut projelerini şöyle özetleyebiliriz.

16 Karadeniz: Eğimin fazla olması ve deprem riskinin yüksek olmasından dolayı az katlı, geleneksel aile yapısına uygun olarak tüm ailenin yemek yiyebileceği büyük mutfaklı, içinde ocak olan bir kat ile üst katta yatak odaları bulunan ev tipi

17 Ege: Çekirdek ailelerin yaygın olduğu Ege bölgesinde iki katlı geniş balkonlu ve cumbalı dış sofası geniş taş ve ahşap süslemeli deprem riski nedeni ile az katlı ev tipi

18 Akdeniz: Yaz sıcaklarında ailece oturulan geniş avlulu, bol pencereli,ana malzemesi taş ağırlıklı, taş ve ahşap süslemeli açık renk ev tipi.

19 İç bölgele : Geniş kilerli ve hayvan barınağı olan zemin kat, geleneksel kalabalık ailelerin beraber yemek yiyebileceği ve otura bileceği geniş iç sofu ve ona bağlı çok sayıda odalardan oluşan ev tipi

20 Kentsel bölgeler: TOKİ nin yaptığı çok katlı, az sayılı, küçük odalı, şehir merkezine yakın, şehir kültürüne uygun modern ev tipi.

21 KAYNAKÇA Türk Evi (Gözlemler-yorumlar);Hülya Yürekli,2005 Mayıs Barınak Öte Anadolu da Kır Yapıları ; Kemal Aran,2000 Tarihten Günümüze Anadolu da Konut ve Yerleşme;Prof. Dr. Yıldız Sey,1999 Türk Evi ;S. H. Eldem Türk Ev Geleneği ve Safranbolu Evleri ;Reha Güney,yapı-endüstri merkezi yayınları,1998 (Doğu Karadeniz örneğinde) Konut Kültürü ; Şengül Öymen Gür,Yapı-endüstri merkezi yayınları,2000 Türkiye nin Sanat Olmayan Kültürel Miras; T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Türkiye Cumhuriyetinin Temeli Kültürüdür I. ; T.C Kültür Bakanlığı Din,Toplum ve Siyasal Sistem;Nur Vergin 75. Yılda Kadınlar ve Erkekler;Bilanço 98 İş Bankası Yayınları,1998 İstanbul Batı Karadeniz Evleri; Prof. Dr. Metin Sözen, Prof. Dr. Cengiz Eruzun