EK-1 ÇORUH NEHRİ HAVZASI REHABİLİTASYON PROJESİ PROJE UYGULAMA BÖLGELERİNE SEYAHAT RAPORU

Transkript

1 EK-1 ÇORUH NEHRİ HAVZASI REHABİLİTASYON PROJESİ PROJE UYGULAMA BÖLGELERİNE SEYAHAT RAPORU Seyahat Tarihi : EYLÜL 2012 Seyahat Yerleri : Erzurum (Merkez, İspir, Oltu), Bayburt, Artvin (Merkez, Yusufeli) Seyahatin Amacı : Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü nün koordinatörlüğünde yürütülmekte olan Çoruh Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesi çerçevesinde proje uygulama bölgelerine Eylül 2012 tarihleri arasında gerçekleştirilen seyahatin amacı; Projede görevli kurum yetkilileri ile diğer ilgili kurum ve kuruluşları ziyaret etmek ve proje (alt projeler) hakkında bilgilendirme yapmak, 2012 yılında planlanacak Mikro Havzalarda incelemelerde bulunmak ve yılları arasında gerçekleştirilen faaliyetleri tespit etmek, MH Planlama sürecinde MH Planlama ekibi ile koordinasyonun ve arazi faaliyetlerine uygulama birimlerinin katılımının nasıl sağlanacağını görüşmek, Proje ile ilgili kurumların alt proje faaliyet konularındaki çalışmaları hakkında bilgi almak, Kurumlar arası işbirliği ve koordinasyonun gelişimine katkıda bulunmak, Proje Danışmanlarının (S-1B - Proje Yönetim ve Uygulama Birimine Destek Uzmanlarından Havza yönetimi ve Geçim kaynaklarının iyileştirilmesi uzmanlarının) görev ve sorumlulukları hakkında bilgilendirme yapmak ve proje uygulama birimlerinin uzmanlardan beklentilerini almaktır. Katılımcılar : Seyahate proje uygulayıcı kurumlarından Orman Genel Müdürlüğü nden (ORKÖY Dairesi Başkanlığı ve ODÜH Dairesi Başkanlığı)2 temsilci, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Tarım Reformu Genel Müdürlüğü nden (Kırsal Kalkınma Dairesi Başkanlığı)2 temsilci ile 2 Proje Danışmanı (Havza yönetimi, Geçim kaynaklarının iyileştirilmesi) katılmışlardır. Katılımcı listesi Ek te verilmiştir. Seyahat Programı : Detaylı seyahat programı Ek te verilmiştir. A) ERZURUM İLİNDE YAPILAN GÖRÜŞME VE ÇALIŞMALAR tarihleri arasında Erzurum ilinde yapılan ziyaret ve çalışmalar aşağıda belirtilmiştir: 1) Pazartesi günü sabah Erzurum Orman Bölge Müdürü, Orman ve Su İşleri Bakanlığı XIII. Bölge Müdürlüğü Avcılık ve Yaban Hayatı Şube Müdürü ve İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürü ile Müdür Yardımcısı ziyaret edildi. Ziyaretler sırasında; seyahatin amacı, seyahat programı, proje faaliyetleri ve 2012 yılında planlanacak mikro havzalar hakkında bilgilendirme yapıldı, kurumların proje kapsamındaki faaliyetlerine ilişkin bilgi alışverişinde bulunuldu.

2 Erzurum Orman Bölge Müdürü Cafer Orhan; yörede kuşburnunun köylüler tarafından toplanılarak değerlendirildiğini ve yabani iğdenin önemli olduğunu, Uzundere Mikrohavzası nda bulunan Çağlayan köyünde yıllarında ORKÖY tarafından gerçekleştirilen yabani hurma ağaçlarını aşılama çalışmaları sonucunda günümüzde Trabzon hurması nın (Diospyroskaki)en önemli geçim kaynağı haline geldiğini, yıllık yaklaşık ton hurma üretildiğini, köylülerin aşılı fidan taleplerinin bulunduğunu ifade etti. Orman ve Su İşleri Bakanlığı XIII. Bölge Müdürlüğü Avcılık ve Yaban Hayatı Şube MüdürüTekin Memişoğlu; projenin başlangıç çalışmalarından beri içerisinde olduğunu, İspir de Verçenik DağıYaban Hayatı Geliştirme Sahası Gelişme ve Yönetim Planı nın 2008 yılında yapıldığını, 4 yıldır uygulamanın bulunduğunu, bu alanlarda köylülere eğitim verilebileceğini, tarımda demonstratif çalışmalar yapılabileceğini, Verçenik Dağı köyleri ile projede örtüşen köylerin tespit edilmesinive bu köylülerin geçim şartlarının iyileştirilmesi faaliyetleri ile desteklenmesi gerektiğini, Orman içi derelerin balıklandırılması ve sportif olta balıkçılığını teşvik projesinin 2004 yılından beri uygulamada olduğunu belirtti. İl Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürü Zekeriya Erdurmuş; mera ıslahı konusunda bakanlıklar arasında bir protokol olduğunu ve Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca belirlenen 31 havzanın bulunduğunu belirterek proje havzalarının bu havzalar ile örtüşüp örtüşmediğini, önerilecek faaliyetleri projeden destekleme sınırının ne olduğunu, projede öngörülen faaliyetlerin değiştirilip değiştirilemeyeceğini öğrenmek istediğini ve havza bazlı üretici birliklerinin kurulup kurulamayacağının incelenmesi gerektiğini ifade etti. Görüşme sırasında heyetçe bu konulara ilişkin açıklamalarda bulunuldu. 2) Pazartesi günü öğleden sonra Erzurum Orman Bölge Müdürlüğü Toplantı Salonu nda İl Proje Uygulama Birimi ile toplantı yapıldı. Toplantı katılımcı listesi Ek te sunulmuştur. İl Proje Uygulama Birimi ile yapılan toplantıda; - Seyahatin amacı ve seyahat programı hakkında bilgilendirme yapıldı, - Proje faaliyetleri (Alt Proje A ve B) hakkında özet bilgilendirme yapıldı, sorular alındı ve cevaplandırıldı, - S-1B (Proje Yönetim ve Uygulama Birimine Destek) uzmanlarının görev ve sorumlulukları hakkında özet bilgilendirmeler yapıldı, sorular alındı ve cevaplandırıldı, Proje Uygulama Birimi görevlilerinin bu uzmanlardan beklentileri alındı, yılında planlanacak olan mikro havzalarda yılları arasında gerçekleştirilen Erozyon Kontrolü ve Mera Islahı çalışmaları tespit edildi. Bu çalışmalardan bazıları mikro havza ziyaretleri sırasında yerinde görüldü ve incelendi. - Mikro havza Planlama Ekibi (S2) ile koordinasyonun ve D/D sürecinde arazi faaliyetlerine uygulama birimlerinin katılımının nasıl sağlanacağı görüşüldü, Mikrohavzalarda yapılacak planlama çalışmalarına kurumların aktif katılımının gerekliliği vurgulandı, MH proje uygulama faaliyetlerinden ve takibinden sorumlu olacak ve öncelikle de MH planlarının hazırlanmasında sahada danışman grubuyla çalışacak, havza/ilçe bazında kurum temsilcileri belirlendi. Ayrıca İllerdeki birimlerde görevli olup planlama ekibi ile

3 koordinasyonu sağlayacak ve gerektiğinde arazi çalışmalarına katılacak kurum temsilcileri belirlendi (Ek te sunulmuştur), -İl Özel İdarelerinin 2013 yılı bütçelerinde gerekli ödeneği ayırmalarının önemi vurgulandı, - Heyet ile birlikte arazi gezilerine katılacak kurum temsilcileri belirlendi. 3) Salı günü sabah Oltu İlçesi nde Oltu Orman İşletme Müdürü ile İlçe Tarım Müdür Vekili ziyaret edildi. Öğleden sonra ise Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Şefi Kadir Altıntaş ın ve Erzurum İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğünden Ziraat Mühendisi Erdal Şengül ün katılımı ile Oltu (OL-04) Mikro havzası ziyaret edildi. Kurum ziyaretleri sırasında; seyahatin amacı, seyahat programı, proje faaliyetleri ve 2012 yılında planlanacak mikro havzalar hakkında bilgilendirme yapıldı, kurumların proje kapsamındaki faaliyetlerine ilişkin bilgi alışverişinde bulunuldu. Oltu Orman İşletme Müdürü Mustafa Kesici; müdürlükte 3 teknik elemanın (2 işletme şefi ve bir ağaçlandırma ve toprak muhafaza şefi) olduğunu, geçmiş yıllara ait faaliyetlere ilişkin bilgilerin bilgisayar ortamında bulunduğunu, bu yılın programında mera ıslahı çalışmasının da bulunduğunu ifade etti. Görüşmede bulunan Ağaçlandırma ve Toprak Muhafaza Şefi tarafından sorumluluk alanında bulunan Oltu (OL-04), Olur (OL-11) ve Şenkaya (OL-07) mikro havzalarda köyler itibariyle yılları arasında yapılan çalışmalara ilişkin bir liste tarafımıza sunuldu. İlçe Tarım Müdür Vekili Murat Yılmaz; İlçe Müdürlüğünde 9 teknik elemanın bulunduğunu, halkın doğadan mantar (Kuzu Göbeği)topladığını ve İzmir e sattığını, bölgelerinde beyaz patates üretiminin önemli olduğunu açıkladı. Oltu (OL-04) Mikro Havzası nda bulunan Çamlıbel, Başaklı ve K. Orucuk Köyleri ile bu köylerde erozyon kontrolü çalışması yapılmış olan sahalar ziyaret edildi. Projede ha. Toprak muhafaza faaliyeti öngörülmüş olan bu mikro havzada yılları arasında toplam 507 ha. Erozyon kontrolü çalışması gerçekleştirilmiş olduğu kurum yetkililerince beyan edilmiştir. Mikro havzaya ilişkin bilgi ve tespitler Ek te ayrıntılı olarak verilmiştir. 4) Çarşamba günü sabah İspir İlçesi nde Orman İşletme Şeflikleri ile İlçe Tarım Müdürlüğü ziyaret edildi. Öğleden sonra ise Çamlıkaya Orman İşletme Şefi Kemal Eser ve Erzurum İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdür Yardımcısı Enver Daş ve İlçe Tarım Müdürlüğünden Veteriner Hekim Gökhan DURSUN ve Tekniker Erol Dursun un katılımı ile İspir (UC-14) Mikro havzası ziyaret edildi. Ziyaretler sırasında; seyahatin amacı, seyahat programı, proje faaliyetleri ve 2012 yılında planlanacak mikro havzalar hakkında bilgilendirme yapıldı, kurumların proje kapsamındaki faaliyetlerine ilişkin bilgi alışverişinde bulunuldu. Çamlıkaya Orman İşletme Şefi Kemal Eser; İspir de yılda ortalama 700 ha rehabilitasyon ve 300 ha ağaçlandırma ve erozyon kontrolü çalışması gerçekleştirildiğini, mera ıslahı çalışmasının bulunmadığını, yılları arasında İspir (UC-14) Mikro Havzası nda bulunan Numanpaşa köyünde 170 ha, Duruköy de 155 ha ve Köprüköy de ha olmak üzere toplam ha erozyon kontrolü çalışması gerçekleştirildiğini beyan etmiştir. Numanpaşa köyünde yapılan erozyon kontrolü çalışması yerinde görülmüştür. Ayrıca, İspir Orman İşletme Şefi olup Ağaçlandırma ve Toprak Muhafaza Şefliğine de vekalet etmekte olan Atakan Akalan ise Köprüköy de 2012 yılında da 200 ha erozyon kontrolü çalışması yapılmakta olduğunu, bu köyde erozyon kontrolü çalışması yapılabilecek alanın kalmadığını ancak bakım

4 çalışmalarının devam edeceğini, Göçköy civarında erozyon kontrolü çalışmaları yapılması gereken potansiyel alanların bulunduğunu belirtmiştir. Mikro havzaya ilişkin bilgi ve tespitler Ek te ayrıntılı olarak verilmiştir. İlçe Tarım Müdürü Kaymakam ile bir göreve gittiğinden kendisi ile görüşülemedi. Görüşmelere katılan elemanlar, kuruluşlarında müdür dahil 5 veteriner hekim, 5 ziraat mühendisi ile bir teknisyen ve bir teknikerin bulunduğunu belirttiler. Görüşmede, kuru fasulyenin çok önemli olduğu, ilçelerinde dut hasadının haziranın ikinci yarısından eylül sonuna kadar devam ettiği, dut kurusu, pestil ve sucuk olarak değerlendirildiği, cevizin, kirazın ve yerel ürünlerin önemli olduğu, damla sulama sistemli ve malçlama yaparak küçük alanlarda çilek üretimi yapıldığı açıklandı. İlçe de Erzurum Atatürk Üniversitesine bağlı Hamza Polat Yüksek Okulu bulunmaktadır. Yüksek Okulun Organik Tarım, Gıda Teknolojisi, Pazarlama, Su Ürünleri ve Arıcılık bölümleri vardır. Ziraat Fakültesi hocalarının ders verdiği bu yüksek okuldan Proje süresinde eğitim konusunda yararlanılabileceği düşünülmektedir. İspir Mikro havzasında nadir kelebek türlerinin bulunduğu bölge ve doğa harikası yerler var. Sırakonaklar köyünde pansiyonculuk yapılıyor. Eko turizm bölge için önemli gelir getirici faaliyet olarak ele alınabilir. Orman İşletme Müdürlüğü badem yetiştiriciliğini desteklemek amacı ile, ileride aşılanmak amacıyla aşısız fidan dağıtıyor ve bu amaçla 100 ha.lık bir alan ayrılmış, bu alanda İlçe Müdürlüğü ile ortak çalışılacak. Doğadan yabani bitkilerin toplanıp değerlendirilmesiyle ilgili bilgi yok. B) BAYBURT İLİNDE YAPILAN GÖRÜŞME VE ÇALIŞMALAR tarihinde Bayburt ilinde yapılan ziyaret ve çalışmalar aşağıda belirtilmiştir: 1) Perşembe günü sabah Bayburt Orman İşletme Müdür Yardımcısı ziyaret edildi, Orman Fidanlığı gezildi, öğleden sonra ise İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürü ziyaret edildi ve Orman İşletme Şefi ile Orköy Şefi nin ve İlçe Tarım Müdürlüğünden tekniker Nevzat Kılıç ın katılımı ile Masat (UC-03) mikro havzası gezildi. Mikro havzaya ilişkin bilgi ve tespitler Ek te ayrıntılı olarak verilmiştir. Kurum ziyaretleri sırasında; seyahatin amacı, seyahat programı, proje faaliyetleri ve 2012 yılında planlanacak mikro havzalar hakkında bilgilendirme yapıldı, kurumların proje kapsamındaki faaliyetlerine ilişkin bilgi alışverişinde bulunuldu. Bayburt Orman İşletme Müdürlüğü nde Orman İşletme Müdür Yardımcısı Oğuzhan Işıkçı, Orman İşletme Şefi Salih Malkoçoğlu ile Orköy Şefi Nevin Yaşar ın bu görevlerine yeni atandıkları öğrenildi. İşletme Müdür Yardımcısı, Bayburt da yılda ortalama ha ağaçlandırma ve erozyon kontrolü tesis çalışması gerçekleştirilmekte olduğunu belirtti. Masat mikro havzasında yılları arasında yapılan faaliyetler hakkında bilgi alınamadı. İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürü Abdülkadir Karabulut un sorusu üzerine proje kapsamında Bayburt ta havza sayısının artırılmasının şu aşamada ele alınamayacağı açıklanmıştır. İl Müdürü projeli çalışmanın önemli olduğunu, entegre projelerle geleneksel bakış açısı dışında yeni yaklaşımların ele alınabileceğini ve bu projenin yeni yaklaşımları

5 desteklemede fırsat olabileceğini ifade etmiştir.koordinasyon Şube Müdürü Ömer Şentürk, halkın ahlat, kuşburnu, kızılcık ve böğürtleni kendi ihtiyaçları için topladığını, alt havzalarda İl Özel İdaresi ile ortaklaşa 5-6 adet 240m 2 lik sera tesisi çalışması yapıldığını, proje sahası dışında olan bu alanların baraj gölü altında kalacağını belirtti. Bitkisel Üretim Şube Müdürü Bahadır Sağlam Bayburt un %60 ının mera olduğunu, tarla bitkileri ve hayvancılığın çok önemli olduğunu, ilde büyükbaş ve küçükbaş hayvan olduğunu, mera ıslahının Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü ile ortak planlandığını, 5 köyde programlarının olduğunu, ancak Masat ve Taht ta köylülerden talep gelmediği için mera ıslahı programlarının bulunmadığını, halkın meralardan beyaz mantar topladığını ifade etti. C) ARTVİN İLİNDE YAPILAN GÖRÜŞME VE ÇALIŞMALAR tarihleri arasında Artvin ilinde yapılan ziyaret ve çalışmalar aşağıda belirtilmiştir: 1) Pazar günü Orman Bölge Müdür Yardımcısı Mehti Özyer in katılımı ile Hatila Vadisi Milli Parkı na bir ziyaret gerçekleştirilmiş olup bu ziyarete ilişkin bilgiler Ek te ayrıntılı olarak verilmiştir. 2) Pazartesi günü sabah Artvin Orman Bölge Müdürü ve İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürü ziyaret edildi. Ziyaretler sırasında; seyahatin amacı, seyahat programı, proje faaliyetleri ve 2012 yılında planlanacak mikro havzalar hakkında bilgilendirme yapıldı, kurumların proje kapsamındaki faaliyetlerine ilişkin bilgi alışverişinde bulunuldu. Artvin Orman Bölge Müdürü Ömer Naci Kaya; proje birimlerinde gerekli teknik personeli görevlendirdiklerini, aktif katılıma önem verdiklerini, vatandaşa rağmen bir çalışmanın yapılamayacağını, mülki idarenin bir şekliyle proje dahil edilmesinin önemli olduğunu ifade etti, bölge müdürlüğü faaliyetleri hakkında bilgi verdi, odun dışı orman ürünlerinin ekonomiye kazandırılmasının önemli olduğunu vurgulayarak mantar üretimi konusunda eğitim verdiklerini, kayın mantarı üretiminin başlatıldığını, yabani meyve ormanı kurulduğunu belirtti. Tarım İl Müdürü İshak Hacıkamiloğlu nun sorusu üzerine bu aşamada Projeye mikro havzalar dışında yeni köylerin ilavesinin mümkün olamayacağı, gelişmelere göre projenin ara dönem değerlendirmesinde konunun ele alınabileceği açıklanmıştır. Tarım İl Müdürü, Projede bulunan güneş enerjisinin sera ısıtmada kullanılmasının düşünülmesini, arıcılığı teşvik için farklı bitkilerden yararlanılması gerektiğini bu çalışmalarda Orman ve Tarım teşkilatlarının ortak çalışması ve Üniversite ile İşbirliğinin gerekli olduğunu açıkladı. 3) Pazartesi günü öğleden sonra Artvin Orman Bölge Müdürlüğü Toplantı Salonu nda İl Proje Uygulama Birimi ile toplantı yapıldı. Toplantı katılımcı listesi Ek te sunulmuştur. İl Proje Uygulama Birimi ile yapılan toplantıda; - Seyahatin amacı ve seyahat programı hakkında bilgilendirme yapıldı, - Proje faaliyetleri (Alt Proje A ve B) hakkında özet bilgilendirme yapıldı, sorular alındı ve cevaplandırıldı,

6 - S-1B (Proje Yönetim ve Uygulama Birimine Destek) uzmanlarının görev ve sorumlulukları hakkında özet bilgilendirmeler yapıldı, sorular alındı ve cevaplandırıldı, Proje Uygulama Birimi görevlilerinin bu uzmanlardan beklentileri alındı, yılında planlanacak olan mikro havzalarda yılları arasında gerçekleştirilen Erozyon Kontrolü ve Mera Islahı çalışmaları tespit edildi. Bu çalışmalardan bazıları mikro havza ziyaretleri sırasında yerinde görüldü ve incelendi. - Mikro havza Planlama Ekibi (S2) ile koordinasyonun ve D/D sürecinde arazi faaliyetlerine uygulama birimlerinin katılımının nasıl sağlanacağı görüşüldü, Mikro havzalarda yapılacak planlama çalışmalarına kurumların aktif katılımının gerekliliği vurgulandı, MH proje uygulama faaliyetlerinden ve takibinden sorumlu olacak ve öncelikle de MH planlarının hazırlanmasında sahada danışman grubuyla çalışacak, havza/ilçe bazında kurum temsilcileri belirlendi. Ayrıca İllerdeki birimlerde görevli olup planlama ekibi ile koordinasyonu sağlayacak ve gerektiğinde arazi çalışmalarına katılacak kurum temsilcileri belirlendi (Ek te sunulmuştur), - İl Özel İdarelerinin 2013 yılı bütçelerinde gerekli ödeneği ayırmalarının önemi vurgulandı, - Heyet ile birlikte arazi gezilerine katılacak kurum temsilcileri belirlendi. Toplantıda ayrıca katılımcılar tarafından; tüm kurumları içine alan koordineli, entegre çalışmalar yapılması gerektiği, ortak akılla işlerin planlanması ve uygulanması gerektiği, projenin en önemli ayağının Projeyi sahiplenecek köylülerle çalışılması olduğu, bir köyde mümkün ise tek ürün üzerinde çalışılması gerektiği, yabani meyve ormanı tesis edilmesine önem verilmesi gerektiği ifade edildi. 4) Salı günü sabah Yusufeli İlçesi nde Yusufeli Orman İşletme Müdürü ile İlçe Tarım Müdürü ziyaret edildi. Öğleden sonra ise Orman İşletme Müdür Yardımcısı, Kılıçkaya Orman İşletme Şefi ve İlçe Tarım Müdürlüğü nden bir teknik elemanın katılımı ile Yusufeli (MC-03) Mikro havzası ziyaret edildi. Kurum ziyaretleri sırasında; seyahatin amacı, seyahat programı, proje faaliyetleri ve 2012 yılında planlanacak mikro havzalar hakkında bilgilendirme yapıldı, kurumların proje kapsamındaki faaliyetlerine ilişkin bilgi alışverişinde bulunuldu. Yusufeli Orman İşletme Müdürü Sinan Aytan; müdürlüğün teknik kapasitesi ve faaliyetleri hakkında bilgi verdi, havzada orman içi mera ıslahı çalışmasının Kılıçkaya nın Aros mevkii yakınında yapıldığını ifade etti. İlçe Tarım Müdürü Murat Dilek; Seralarında aşılı ceviz fidanı ürettiklerini, ceviz, üzüm, kiraz, Trabzon hurması gibi meyvelerden son yıllarda kapama meyve bahçesi kurulması için talep olduğunu, seracılığın önemli olduğu ancak havalandırma, mücadele ve yön bakımından sorunlar bulunduğunu, seralarda ısıtma olmadığı ve tozlaşma için arı kullanılmadığını, zeytinciliğin de çok önemli olduğu ve bahçelerin yenilenmesine ihtiyaç duyulduğunu belirtti. Yusufeli (MC-03) Mikro Havzası nda bulunan Çeltikdüzü, Bakırtepe ve Alanbaşı Köyleri ile Kılıçkaya beldesi ziyaret edildi. Çeltikdüzü Köyünde 575,5 ha alanda yapılan erozyon kontrolü çalışması yerinde görüldü yılında 254 ha ve 2009 yılında 321,5 ha olarak tesis edilen alanda bakım çalışmalarının devam ettiği, alanın korumasının ise köy tüzel kişiliğince

7 yapılmakta olduğu kurum yetkililerince beyan edildi. Mikro havzaya ilişkin bilgi ve tespitler Ek te ayrıntılı olarak verilmiştir. D) SONUÇ Çoruh Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesi proje uygulama bölgelerine tarihleri arasında gerçekleştirilen seyahatte; Projede görevli kurum yetkilileri ile diğer ilgili kurum ve kuruluşları ziyaret edilmiş, Erzurum ve Artvin İl Proje Uygulama Birimleri ile toplantılar yapılmış ve 2012 yılında planlanacak Mikro Havzalarda incelemelerde bulunulmuştur. 1) Proje kapsamında bulunan 13 MH dan 4 ünün (Erzurum: Oltu (OL-04), İspir (UC-14), Bayburt: Masat(UC-03), Artvin: Yusufeli (MC-03)) MH Planlarının 2012 yılında yapılması planlanmıştır. Projede her bir MH için alt proje faaliyetleri belirtilmiş ancak bu faaliyetlerin tam yeri belirlenmemiş ve ayrıntılı tasarıma bırakılmıştır. Projeye göre 2012 yılında planlanacak MH larda Alt Proje A (Doğal kaynakların korunması, rehabilitasyonu ve sürdürülebilir yönetimi) kapsamındaki toprak muhafaza ve mera ıslahı faaliyet miktarları aşağıda belirtilmiştir. Bayburt Erzurum Artvin Birim Masat UC-03 İspir UC-14 Oltu OL-04 Yusufeli MC-03 Faaliyet Toprak Muhafaza (tesis) Ha Mera Islahı(Orman İçi) Ha Mera Islahı(Orman Dışı) Ha yılları arasında bu MH lardan İspir (UC-14) de ha, Oltu (OL-04) da 507 ha ve Yusufeli (MC-03) de 575,5 ha erozyon kontrolü çalışması gerçekleştirildiği kurum yetkilileri tarafından belirtilmiştir. Bu çalışmalara ilişkin detaylı bilgiler Ek te verilmiştir. İspir de yılları arasında projede belirtilen toprak muhafaza faaliyeti miktarına yakın miktarda erozyon kontrolü çalışması gerçekleştirildiği görülmektedir. Ancak kurum yetkilileri ile yapılan görüşmeler ve MH da yapılan incelemelerden bunun ha ının Köprüköy de, 170 ha ının Numanpaşa da ve 155 ha ının Duruköy de gerçekleştirildiği, MH daki diğer köylerde ise bu yönde bir çalışma yapılmadığı anlaşılmıştır. 2)MH larda sonbaharda arazide çalışma sezonunun Eylül Ekim ayları ile sınırlı olduğu, bunun İspir ve Yusufeli de Kasım ayı ortalarına kadar sürebileceği, yörede yüksek rakım nedeniyle erken kar yağışı ve arazi meylinin çok yüksek olmasının çalışma zamanını belirleyici olduğu görüşülen saha personeli tarafından ifade edilmiştir.

8 Bayburt Masat MH sında ve Erzurum Oltu MH sında yeterli ve uygun yol şartları nedeniyle planlama alanlarına ulaşımın kolay olduğu, İspir ve Yusufeli MH larında ise yol standartları ve köy yol standartlarına göre daha fazla eğimli yollar nedeniyle planlama alanlarına ulaşımın kolay olmadığı, yağışlı havalarda daha da zorlaştığı görülmüştür. 3) 2012 yılında MH planları yapılacak olan havzaların genel tarımsal açıdan ortak özellikleri aşağıda özetlenmiştir. -Miras hukuku nedeniyle parçalanan arazilerden sağlanan gelir ailelerin geçimini sağlamakta yetersiz kalmıştır. Bu durum köylerden göçü teşvik etmiş, köylerde genç nüfus ve sonucunda tarımda çalışacak iş gücü azalmıştır. -Azalan iş gücü kuru tarım arazilerinin ekilmemesine neden olmuş, boş bırakılan tarlalar yarı doğal habitatlara dönmüştür. Bu alanlardan besin değeri düşük hayvan yemi (ot) sağlanmaktadır. -Hayvan sayısı azalmakla birlikte büyükbaş hayvancılık en önemli sektördür. Büyük sürü sahibi sayısı az olmakla birlikte ailelerin çoğunun hayvanı bulunmaktadır. Yerli ırk hemen hemen kalmamış, ıslah ırkları ile melezlenmiş hayvan yetiştiriciliği hâkimdir. Ahır şartları kötüdür, veterinerlik hizmetleri çok yaygın değildir. -Büyükbaş hayvancılıkta besi ve süt sığırcılığı yapılıyor. Süt taze olarak pazarlanamıyor, peynir ve yağa işleniyor. Ticareti çok fazla değil. -Hayvancılığa bağlı olarak yem bitkileri üretimi yapılmaktadır, başta yonca gelmektedir. Korunga, fiğ gibi yem bitkileri var ama çok yaygın değildir. Silajlık mısır yetiştiriciliğinde son yıllarda artış görülmektedir. -Küçükbaş hayvan sayısı çok azalmıştır. Bulunan yerlerde koyun keçi karışık sürüler halindedir. -Genelde meyve sebzede pazarlama sorunu olduğundan tek ürüne dönük ticari üretim yaygın değil. Bahçeler aile ihtiyacını karşılamaya dönük, bu nedenle bakım teknikleri iyi değil ve zirai mücadele yapılmıyor. Bahçe tarımı (meyve ve sebze) ev bahçeleri ve dere kenarlarında yaygındır. Küçük işletmeler şeklinde ve aile ihtiyacını karşılamak amacı ile her türden ürün yetiştirilmektedir. Bu tip bahçelerde zirai mücadele ve bakım uygulamaları iyi değildir. Ticari olarak değerlendirme birkaç ürün dışında yoktur. -Son yıllarda ticari düşünceyle yapılmış kapama meyve bahçeleri (bodur elma, kiraz ve ceviz) var ancak yaygın değil ve küçük boyutlarda. Trabzon hurması, yabaniler aşılanarak üretiliyor, gelecek için potansiyeli olan bir ürün. -Hububat tarımı üst rakımlarda yapılıyor, önemli miktarda azalmış. -Tarımsal üretimde özellikle domuz ve ayı zararı var. -Seracılık önemli ve alçak rakımlarda önemli talep var. Isıtma yapılmıyor. Havalandırma ve bitki sağlığı ile ilgili sorunlar var. Ağırlıklı olarak domates, salatalık, biber yetiştiriliyor. -Arıcılık yaygın ve destek için talep var. Bazı köyler için olmazsa olmaz durumunda, ancak ayı zararı yaygındır. -Yöresel olarak bazı ürünler ticari önem kazanıyor, taze ve kuru olarak pazarlanabiliyor, örn: çeltik, fasulye, patates, ceviz, üzüm.

9 -Odun dışı ürünlerden bireysel yararlanmalar var, ticari bir değerlendirme yok. Doğadan mantar toplama ve satışı var ama yaygın değil. -Tarımsal ürünlerle ilgili pazarlama organizasyonunun yeterli olmaması tarımsal üretimi olumsuz etkiliyor. -Odun tüketimini azaltıcı faaliyetler olarak köylerde çinko çatı ve güneş enerjisi kullanımı yaygın ve elektrik var. Köylerde ihtiyaç olarak belirtilmedi. -Göç eden ailelerin önemli bir kısmı yazın köylerine geliyor ve bahçe tarımı yapıyorlar. Köylerde yerli tavuk besleme yaygın. -Köylerde emeklilik oranı çok yüksek. Bu durum tarıma bağımlılığı azalttığı için tarımsal üretimi olumsuz etkiliyor. 4) 2012 yılında MH planları yapılacak olan havzalarda Odun Dışı Orman Ürünlerinin Genel Durumu: Bölgede gelir getirici ürün olarak önemli bir potansiyele sahip olan Odun Dışı Ürünler maalesef yeterince tanınmıyor, kullanılamıyor ve değerlendirilip gelire dönüştürülemiyor. Ahududu, böğürtlen ve kızılcık gibi bazı ürünler toplanıp aile ihtiyacını karşılamak amacı ile reçel yapımında kullanılıyor. Bazı köylerde mantar (kuzugöbeği) toplanıp ticari olarak değerlendiriliyor. Mantar (kuzu göbeği, kayın mantarı, istiridye mantarı), kızılcık, (yaş ve kuru), kuşburnu, böğürtlen, frambuaz, çakşır, aşılı badem meyvesi, ahlat, aş otu ve sumak yapılan incelemelerde öne çıkan ve gelir potansiyeline sahip olabilecek ürünler olarak görülmüştür. İklimin müsait olduğu yerlerde fıstık çamı yetiştiriciliği uzun dönemde gelir getirici potansiyele sahip olabilir. Hasat yapılan ormanlarda ortaya çıkan kabuklar ve odun artıkları, mobilya sanayinde kullanılmak amacıyla talep yaratabilindiğinde diğer bir gelir getirici potansiyele sahip odun dışı üründür. Artvin Orman Bölge Müdürlüğü nün uyguladığı yabani meyve ormanları, hem ürünü değerlendirme ve hem de arıcılık için önemli görülmektedir. Çoruh Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesi Kapsamında Erzurum, Bayburt ve Artvin illerinde yapılan arazi çalışmalarına katılan ekipte yer alan Odun Dışı Ürün ve Hizmetler Dairesi Başkanlığı ndan Sermin ÖZER in konuyla ilgili hazırladığı rapor Ektedir. Arz ederiz. Dr. Erkan İSPİRLİ Muzaffer SÜREK Dr. Aşkın KIRAÇ OGM, Danışman OGM, Danışman Şube Müdürü OGM, ORKÖY D. Bşk. A. Sermin ÖZER Saliha AKBAŞ Figen KUTKAN Mühendis Mühendis Mühendis OGM, ODÜH D. Bşk. TRGM, TRGM, Kırsal Kalkınma D. Bşk. Kırsal Kalkınma D. Bşk.

10 EKLER LİSTESİ : Ek-1: 2012 Yılında Planlanacak MH lara ilişkin bilgi ve tespitler Ek-2: Hatila Vadisi Milli Parkı Ziyareti Ek-3: MH larda uygulama faaliyetlerinden ve takibinden sorumlu kurum temsilcileri Ek-4: Erzurum İl Proje Uygulama Birimi Toplantı katılımcı listesi Ek-5: Artvin İl Proje Uygulama Birimi Toplantı katılımcı listesi Ek-6: Seyahat programı Ek-7: Seyahat katılımcı listesi Ek-8: Görüşülen kişiler Ek-9: Çoruh Nehri Havzası Rehabilitasyon Projesi KapsamındaErzurum, Bayburt ve Artvin Orman Bölge Müdürlükleri nde Yapılan Arazi Çalışmaları Sonucu Hazırlanan ODOÜ Raporu. (Sermin ÖZER)

11

12 Ek-1: 2012 YILINDA PLANLANACAK MH LARA İLİŞKİN BİLGİ VE TESPİTLER: Proje kapsamında bulunan 13 MH dan 4 ünün (Erzurum: Oltu (OL-04), İspir (UC-14), Bayburt: Masat(UC-03), Artvin: Yusufeli (MC-03)) MH Planları 2012 yılında yapılacaktır. Bu MH larda Alt proje A Doğal kaynakların korunması, rehabilitasyonu ve sürdürebilir yönetimi ve Alt Proje B Köylülerin Geçim Kaynaklarının İyileştirilmesi kapsamında öngörülen faaliyetler, her bir MH nın; toplam alanı, orman alanı ve yüzdesi, mera ve çayırlık alanı ve yüzdesi, erozyon derecesi III veya IV. Sınıf olan arazi alanı ve yüzdesi ve %45 ten fazla eğimli arazi alanı ve yüzdesi ile MH deki mevcut köy sayısı, MH nüfusu ve MH başına tahmini faydalanıcı hane sayısı aşağıda tablo halinde verilmiştir YILINDA PLANLANACAK MİKRO HAVZALARDAÇALIŞMALARIN KAPSAMI Bayburt Erzurum Artvin UC-03 İl Genel UC-14 OL-04 İl Genel MC-03 İl Genel Birim Masat Toplam İspir Oltu Toplam Yusufeli Toplam Alt proje A Doğal kaynakların korunması, rehabilitasyonu ve sürdürebilir yönetimi A.1.Erozyon Kontrolü ve Doğal Afetlerin Önlenmesi Toprak Muhafaza (tesis) Ha Toprak Muhafaza (bakım) Ha Bozuk Ormanların Rehabilitasyonu (tesis) Ha Bozuk Ormanların Rehabilitasyonu (bakım) Ha Islah Sekileri Adet 3 12 Nehir Yataklarının Islahı m Çığ Kontrolü Saha 1 A.2.Meraların Rehabilitasyonu ve Sürdürülebilir Yönetimi Orman İçi Meraların Rehabilitasyonu Ha Orman Dışı Meraların Rehabilitasyonu Ha A.3.Çoklu Mikro Havzalara Hizmet Edecek Doğal Kaynakların Gelişimi Bayburt Orman Fidanlığının Geliştirilmesi Saha 1 Artvin Orman Fidanlığının Geliştirilmesi Saha (Ardanuç ve Şavşat) Ekosistem Tabanlı Çok Amaçlı Orman Yönetim Planlaması(Oltu) G/U (Oltu Orman İşletmesi) (Şavşat Orman İşletmesi) Milli Park Yönetim Planlaması( Hatila Milli Parkı) G/U (Hatila MP.) Yaban Hayatı Alanlarının Uygulama Planlarının (İspir Yaban Hayatı Rezerv Hazırlanması (İspir) G/U Alanı)

13 Odun Dışı Orman Ürünlerinin Etüdü ve Sürdürülebilir Kullanım Planlaması G/U (Tüm Çoruh Nehri Havzası) Doğal Afetlerin Risk Değerlendirilmesi G/U (Tüm Çoruh Nehri Havzası) Temel faktörler 1. Toplam alan Ha Orman alanı ve yüzdesi Ha % Mera ve çayırlık alanı ve yüzdesi Ha % Erozyon derecesi III veya IV. Sınıf olan arazi alanı ve Ha yüzdesi % %45 ten fazla eğimli arazi alanı ve yüzdesi Ha % Alt Proje B Köylülerin Geçim Kaynaklarının İyileştirilmesi Küçük ölçekli sulama altyapısının iyileştirilmesi Faydalanıcı köy sayısı Faydalanma alanı (Ha) İş türü Sulama havuzu m3 400 Küçük toprak gölet m Boru hattı (φ250mm) m Boru hattı (φ300mm) m Boru hattı (φ400mm) m Kanal rehabilitasyonu (30 25cm) m Kanal rehabilitasyonu (38 25cm) m Kanal rehabilitasyonu (51 34cm) m Kanal rehabilitasyonu (30 40cm) m Damla sulama Ha Gelir getiren faaliyetler MH deki mevcut köy sayısı MH nüfusu MH başına tahmini faydalanıcı hane sayısı MH alanı Ha Faaliyetler Yem bitkisi üretiminin arttırılması Ha Ahır koşullarının iyileştirilmesi Adet

14 Meyve bahçelerinin iyileştirilmesi Ha Seracılığın teşvik edilmesi Adet Demonstratif çiftlik Adet Arıcılık Adet Odun tüketiminde tasarruf sağlayan uygulamalar Güneş enerjili su ısıtma sistemi Adet Isı etken soba Adet Küçük hidroelektrik sistemi Adet Pazar araştırması ve fizibilite çalışmaları (Tüm Çoruh Nehri Havzası) Kaynak: proje dokümanı

15 A) ERZURUM İLİ 1) OLTU (OL-04) MİKRO HAVZASI Oltu ilçe merkezinin güneybatısında sivri dere havzasında bulunan Oltu MH sı hektar alana sahiptir. İçerisinden Erzurum-Oltu karayolu geçen havzada köylere ulaşım oldukça kolaydır. Havzada rakım m. ile m. arasında değişmektedir. MH da bulunan 17 köyden 15 i orman köyüdür yılları arasında yapılan Master Planda 5 köy (Ballıca, Başaklı, Orcuk, Özdere, Tutmaç) seçilmiştir. Seyahat sırasında Çamlıbel, Başaklı ve K. Orucuk köyleri ziyaret edilmiştir. MH da yılları arasında yapılan 507 ha. Erozyon kontrolü çalışmasının köyler itibariyle dağılımı aşağıda verilmiştir. OLTU MİKRO HAVZASI(OL-04)) FAALİYETLER PROGRAM KÖYLER ( GERÇEKLEŞMELERİ) Ha ÇAMLIBEL BAŞAKLI ÖZDERE K.ORUCUK TOPLAM Toprak Muhafaza Mera Islahı(Or. içi) Mera Islahı(Or.Dışı) Bunlardan Çamlıbel köyündeki erozyon kontrolü sahası yerinde görülmüştür. Orman İşletme Şefinden alınan bilgilere göre; çalışma 2011 yılında yapılmış olup sahaya Sarıçam, Akasya ve Karaağaç fidanları dikilmiş, dere ıslahı için kuru duvar eşikler tesis edilmiştir.sahanın koruması köy tüzel kişiliği tarafından yapılmaktadır. Sivri dere Çamlıbel köyündeki erozyon kontrolü sahası

16 Başaklı köyünde 1993 yılında yapılan erozyon kontrolü sahası (60 ha) görüldü. Orman İşletme Şefi tarafından 2012 yılında 100 ha mera ıslahı çalışması yapılacağı ifade edildi. Köy civarında toprak muhafaza ve mera ıslahı çalışmaları yapılması gereken potansiyel alanlar mevcut. Köy muhtarı Kemal Şimşek bu sahalarda gerekli teknik tedbirlerin alınmasını istediklerini belirtti. Başaklı, yıllarında tesis edilen sahalar Başaklı köyü civarı K. Orucuk köyünün hemen üzerinde 2004 yılında tesis edilen erozyon kontrolü sahası yerinde görülmüştür. Toplam 158 ha alanında 2 ayrı bloktan oluşan sahaya Sarıçam, Huş, Akasya, Badem, Kuşburnu ve Aylantus fidanlarının dikilmiş olduğu belirtilmiştir.

17 Oltu (OL-04) Mikro Havzası nın tarımsal özellikleri aşağıda özetlenmiştir. Çamlıbel Köyü: Köy ziyareti sırasında konuştuğumuz bir köylünün hayvancılık çok önemli, arıcılık olmazsa olmaz ifadesi köyde önceliği belirlemektedir. Süt peynir, tereyağına işleniyor. Aile ihtiyacı ve artan ticari olarak satılıyor. Bir mandıra var (Şenkaya tarafında), ancak kapalı çalışmıyor. Tarla bitkilerinde üretim hububat, çapa bitkileri ve yem bitkileri ağırlıklıdır. Yerli beyaz patates (Şamkhı) üretimi yanında ticari çeşit üretimi de var. Bölgesel ticareti yapılıyor. Yem bitkileri olarak yonca, fiğ, arpa, buğday, korunga ve silajlık mısır yetiştiriciliği var. Tritikale ve Macar fiğini bölgeye sokmaya çalışıyorlar. Yamaçlarda ceviz yetiştiriciliği var. Son 3-5 yıldır ceviz, kiraz, yarı bodur elma ile kapama bahçe yapılmış. Taban arazide meyvecilik az ve sulu arazilerde yetiştiricilik yapılıyor. Köyde, çilek yetiştiriciliği var fakat eskisi kadar önemli değil. Sebze üretimi ticari değil ev ihtiyacı için her türden üretiliyor. Seracılık yaygın değil. Köy sınırları içerisinde bir sahanın koruması köy tüzel kişiliğine verilmiş, koruma ücreti olarak yıllık 4-5 bin lira alıyorlar. Bitkilerde domuz ve arı kovanlarında ayı zararı var. Akasya, asli ağaç türü olmakla birlikte diğer bazı ODÜ lerle kombine edildiğinde arıcılık için yararlı olur Başaklı Köyü: 32. Maddeye uygun orman köyü, yoldan 4 km içeride, yüksek rakımda. Toprak muhafaza çalışmaları 1993 yılında başlamış. Köy hane, 290 kişi. Oltu da seçmeni var. (Yazın 250 hane, nüfus e çıkıyor). Genç nüfus yok, okul yok, taşımalı öğretim (Orucuk a) var.muhtarı Oltu Köylerine Hizmet Götürme Birliği başkanı. Oltu nun iyi köylerinden, Çinko çatı yaygın, elektrik var yılında arazi toplulaştırma çalışmaları için bilirkişiler gelmiş. Köylüler ve muhtar kabul ettiklerine dair imza vermişler, ancak herhangi bir gelişme kaydedilmemiş. Köyün 900 ha merası var. Tarım İlçe Müdürlüğü tarafından köyde mera ıslahı yapılmış. Köydeki 800 büyükbaş hayvanın hemen tamamı yerli X montofon melezi. Suni tohumlamada istenen seviyeye gelinemedi. Birlikler aracılığı ile suni tohumlama yapılıyor. Suni tohumlama desteği ve buzağı desteğinden faydalanıyorlar. Üretilen süt peynir ve tereyağına işleniyor. Aile ihtiyacını karşılıyor, ticareti önemsiz. Köyde 200 kovan var. Arıcılık çok önemli değil, gezginci arıcılık yok. Köyde dönüm sulu alanı var. Çapa bitkileri önemli özelikle kuru fasulye önemli. Ağırlıklı bitkisel üretim buğday, patates, mısır, yonca ve fasulye. Soğuktan meyvecilik olmuyor (ilkbahar erken donları nedeniyle). Ceviz ve birazda elma yetiştiriciliği var. Yoncada 3 biçim var, son biçim Eylül ayında yapılıyor, 1 ton/da kuru ot elde ediliyor. Kuru tarım alanları bırakılmış, buralardan hayvan yemi olarak ot biçiyorlar.

18 Köyde güneş enerjisi yok. Patates ve mısırda domuz zararı çok. Köylü mantar vb. birkaç ODÜ nü kendi ihtiyacı için kullanıyor. Ticari bir faydalanma yok. Orucuk Köyü: Köyde kışın 30 hane, nüfus, yazın 45 hane 300 nüfus. Okuma oranı yüksek. Köyde büyükbaş hayvan var, sağılmayan kısır hayvanlar yaylada, doğuran inekler köyde tutuluyor. Ahırlar çok kötü durumda. Küçükbaş hayvan yok. ORKÖY den geçmişte koyun alınmış. Aile ihtiyacı için her tür meyve yetiştiriliyor, ceviz önemli, ihtiyaç fazlası ürün satılıyor. Arıcılık faaliyeti önemli. Çemen, dağ nanesi, toplanıyor (yoğurtlu çorbaya). Reyhan kültürü var (az). Yabani yenilenebilir bitkiler var ama yararlanmıyorlar (eskiden yararlanıyorlardı), Erzincan Meyvecilik Araştırma Enstitüsü bölgede yabani yenilebilir bitkilerden toplama yapmış. Huş ve badem ODÜ olarak kullanılabilir Geven yağı çıkarılıp (kökleri dövülerek) köylünün ihtiyacı için kullanılıyor. Köyde eskiden dokumacılık vardı lerde. ORKÖY köye dokuma tezgâhı vermiş. Şimdi herhangi bir tezgâh çalışmıyor. Şenkaya-Bardız da kilim üretimi olduğu, kök boya kullanıldığı, Bardız kiliminin ünlü olduğu, Olur, Karnavaz (Ormanağzı) köyünün, pekmezi ve karnavaz bezinin (dokuma) ünlü olduğu, Olur da pekmez imalathanesi yapıldığı ama çalışmadığı ifade edildi. Olur, Oltu, İspir, Uzundere, Tortum, Şenkaya ve Narman da Sosyal Yardımlaşma fonundan yararlanarak İlçe Tarım Müdürlüğü Çoruh Havzası Meyvecilik Atılım Projesi uyguladı. Katılanlara 5 yılı ödemesiz, 3 yılda 3 eşit taksit ile ödeme şartlarında destek sağlandı.

19 Hayvancılık önemli (Orucuk Köyü) Kötü ahır şartları (Orucuk Köyü) Yonca üretim sahası (Çamlıbel Köyü) Çinko çatı kaplama yaygın (Başaklı Köyü) Aile ihtiyacı için meyve sebze üretimi (Orucuk Köyü)

20 2) İSPİR (UC-14) MİKRO HAVZASI İspir ilçe merkezinin doğusunda bulunan havza ha alana sahiptir. MH da sularını Çoruh nehrine boşaltan 6 ana dere bulunmaktadır. Havzada rakım m. ile m. arasında değişmektedir. MH da bulunan 24 köyden 8 i orman köyüdür yılları arasında yapılan Master Planda 5 köy (Duruköy, Göcköy, Koçköy, Köprüköy, Numanpaşa) seçilmiştir. Seyahat sırasında Öztoprak ve Numanpaşa köyleri ziyaret edilmiştir. MH da yılları arasında yapılan ha. Erozyon kontrolü çalışmasının köyler itibariyle dağılımı aşağıda verilmiştir.orman İşletme Şefi tarafından 2012 yılında çalışılan sahalarla birlikte MH da bulunan Köprüköyde toprak muhafaza çalışmalarının tamamlanmış olacağı, Koçköy ve Göçköyde bir çalışmanın yapılmamış olduğu ve Köprüköy dışındaki sahalarda toprak muhafaza ve mera ıslahı çalışmaları yapılması gereken potansiyel alanların mevcut olduğu, havzada erozyon kontrolü çalışmalarının gerçekleştirilebileceği ayların ilkbaharda Mayıs- Haziran ve sonbaharda Eylül-Ekim olduğu ifade edilmiştir. İSPİR MİKRO HAVZASI (UC-14) FAALİYETLER PROGRAM K ÖYLER ( GERÇEKLEŞMELERİ) Ha NUMANPAŞA DURUKÖY KÖPRÜKÖY KOÇKÖY GOÇKÖY TOPLAM Toprak Muhafaza Mera Islahı(Or. içi) Mera Islahı(Or. Dışı) Numanpaşa köyünde tesis edilen erozyon kontrolü sahası yerinde görülmüştür. Sahada doğal olarak bulunan türler arasında Ardıç, Badem, Kuşburnu, Kızılcık, Ahlat bulunmaktadır. Şehir deresi havzası Numanpaşa köyü

21 Erozyon kontrolü çalışması yapılan sahalar İspir(UC-14) Mikro Havzası nın tarımsal özellikleri aşağıda özetlenmiştir. Proje uygulama sahası dışında İlçe Tarım Müdürlüğü desteği ile Ali Uzun isimli bir yetiştirici 10 dönümlük bir bahçe tesis etmiş. Sulu yetiştiricilik yapılan bu bahçede dut, kiraz ve elma, domates, salata, biber (6 çeşit) ve patlıcan yetiştiriliyor. Havzaya örnek olabilecek benzeri tesislerinin yapılmasını desteklemek gelir kaynağı yaratmak bakımından önemlidir. Bölgede kardelen, ağlayan gelin, kekik, papatya, böğürtlen, frambuaz, kuşburnu, kızılcık (satılıyor), çakşır, kebere, su teresi, mantar (kuzu göbeği) bulunuyor. Ancak Tarife bedeli karşılığı faydalanma görünmüyor. Numan Paşa Köyü: İlçe merkezinden Numan Paşa köyüne giderken, yol kenarlarında çok sayıda fasulye kurutma sergilerinin olduğu görülmüştür. Köyde kışın30 hane kalıyor, yazın ise 100 hane oluyor. Köyde hayvancılık önemli büyükbaş hayvan var. Hayvanlar yerli montofon melezi, yerli ırk hemen hemen kalmamış. Küçükbaş hayvancılık yok. Ahır şartları iyi değil. Süt peynir ve tereyağına işleniyor. Kurun Peyniri, yerel peynir, önemli ve ticareti yapılarak gelir sağlanıyor. Aile ihtiyacı için bahçe tarımı yaygın. Kuru fasulye (İspir Fasulyesi) çok önemli kg verim alınıyor, köyde toplam üretim 10 ton. Maden Köprübaşı beldesinde fasulye paketleme evi var. Hububat üretimi azalmış, terk edilen yerlerden ot üretimi yapılıyor. Yonca, korunga, silajlık mısır yem bitkileri olarak üretiliyor. Ancak silajlık mısır üretiminde sorunları var.

22 Hayvancılık önemli ancak ahır şartları çok sağlıklı değil Ekilmeyen hububat alanları yarı doğal habitatlara dönmüş Numanpaşa Köyünde Kuru fasulye yetiştiriciliği önemli Bazı yerel ürünlerin ticareti var Aile ihtiyacı için meyve sebze üretimi

23 Sulu yetiştiricilik yapılan 10 dönümlük bahçe 3) MASAT (UC-03) MİKRO HAVZASI Bayburt il merkezinin doğusunda bulunan Masat MH sı hektar alana sahiptir. Kenarından Bayburt- Erzurum karayolu geçen havzada köylere ulaşım oldukça kolaydır. Havzada rakım m. ile m. arasında değişmektedir. MH da bulunan 6 köyden 4 ü orman köyüdür yılları arasında yapılan Master Planda 5 köy (Gezköy, Heybetepe, Maden, Masat, Yaylapınar) seçilmiştir. Seyahat sırasında Gezköy, Heybetepe, Maden, Masat, Yaylapınar köyleri ziyaret edilmiştir. Maden köyü civarı Masat

24 Yaylapınar Yaylapınar-Gölet Sulanan arazi Gezköy

25 Heybetepe Masat (UC-03) Mikro Havzası nın tarımsal özellikleri aşağıda özetlenmiştir. Masat deresi, Çoruh un doğuş kollarından birisidir. Köy sınırları içerisinde Bayburt ve Yıldırım HES inşa edilmiş. Maden Köyü: Hayvancılık önemli, besi ve süt yetiştiriciliği şeklinde yapılıyor. Yonca yetiştiriciliği yapılıyor. Kuruda tek biçim 600 kg/da, suluda 2-3 biçim 700 kg/da kuru ot alıyorlar. Korunga ekim alanı suluda azaldı, kuruda daha çok ( kg/da). Yüksek yerlerde yem için silajlık mısır yetiştirilmiyor. Ovada silajlık mısır yetiştiriciliği var, 4-5 ton/da verim alıyorlar. Dere kenarında hububat, yem bitkisi (yonca, korunga, fiğ), fazla değil. İlçe Tarım Müdürlüğünce tespiti yapılmış mera sahası var. Köy içi sebzecilik iyi, aile ihtiyacı için her türden üretiliyor. Fasulye ticari olarak ta değerlendiriliyor. Köyde ilkbahar geç donları haziranı ayına kadar devam ediyor ve sonbahar erken donları eylülde başlıyor. Yetiştirme süresinin kısa olması nedeniyle meyve yetiştiriciliği yok denecek kadar az. Yamaçlarda kuru alanlarda tarım yapılmıyor, tarlalar terk edilmiş Arıcılık yaygın, 2-3 gezginci arıcı var. Kara denizden gezginci arıcı geliyor. Yayla Pınar da 8-10 gezginci arıcı var. Ayı zararı yok denecek kadar az. Dağlardan ahlat, kuşburnu, ekşi elmayı (yabani elma) kendi ihtiyaçları için topluyorlar. Son yıllarda az da olsa ticari olarak satılıyor. İğde var, çok az toplanıyor. Domuz zararı yaygın değil. Masat Köy kışın 35 hane, yazın hane, Aşağı Masat daha büyük köy, 270 hane. Köyde elektrik var, güneş enerjisi ve çinko çatı yaygın. Büyükbaş hayvancılık önemli, ağırlıklı süt hayvancılığı yapılıyor.sütü peynir ve tereyağına işliyorlar. Bayburt peyniri ünlü ve pazarda satılıyor. Köyde küçükbaş hayvan da besleniyor. 50 koyun, kuzu (mor koyun), Toplam koyun. Ahır şartları çok iyi değil. Yem bitkisi olarak yonca ekiliyor. Arıcılık çok yaygın değil. Nehir kenarında az da olsa var. Yayla Pınarı Köyün rakımı 2000 m. Köyde elektrik var, güneş enerjisi çok yaygın. Köye giderken 2 mermer ocağı var.

26 Hayvancılık çok önemli büyükbaş hayvan var, süt üretimi önemli (20-30 kg/süt hayvan başına), köyün günlük süt verimi 5 ton civarında, ancak pazarlamada sorunları var. Bayburt ta bulunan damızlık sığır yetiştiricileri birliğine üyeler, fakat pek faydalanamıyorlar. Ahır gübresini tarlaya gübre olarak atıyorlar. Köyün büyük koyun sürüsü var. Arıcılık yapılıyor, ayıların kovanlara verdiği zarardan muzdaripler. Bitkisel üretim %75 yem bitkisi, %25 buğday. Yem bitkisinin de %75 i yonca, %25 i fiğ. Köyün alçak yerlerinde sebze yetiştiriciliği yapılıyor. Patates yetiştiriciliği önemli. Aşağıda dere kenarında geniş tarım arazileri var. Özellikle patateste domuz zararı var.ticari lahana üretimi var. Aile ihtiyacı için fasulye üretimi önemli. Bahçelerde özellikle patateste domuz zararı olmuş. Gezköy Kapamameyve bahçeleri var. Köy yakınında arıcılık yapılıyor. Köyün Göleti ve sulama havuzu var. Ticari lahana yetiştiriciliği var. Taze fasulye üretimi var. Havzada inşa edilen HES lerden biri Yayla Pınarı Köyünde Hayvancılık önemli Yaylapınar Köyünde Yonca üretimi önemli ve güneş enerjisi kullanımı yaygın

27 4) YUSUFELİ (MC-03) MİKRO HAVZASI Yusufeli ilçe merkezinin güney batısında bulunan MH hektar alana sahiptir. Kuzeyinden Yusufeli-İspir karayolu geçmekte olup yol standartları ve köy yol standartlarına göre daha fazla eğimli yollar nedeniyle planlama alanlarına ulaşımın kolay olmadığı, yağışlı havalarda daha da zor olduğu görülmüştür. Havzada rakım 600 m. ile m. arasında değişmektedir. MH da bulunan 8 köyden 7 si orman köyüdür yılları arasında yapılan Master Planda 4 köy (Alanbaşı, Bakırtepe, Çeltikdüzü, Kılıçkaya (belde)) seçilmiştir. Seyahat sırasında Alanbaşı, Bakırtepe ve Çeltikdüzü köyleri ile Kılıçkaya beldesi ziyaret edilmiştir. MH da yılları arasında Çeltikdüzü köyünde 575,5 ha (2008 de 254 ha, 2009 da 321,5 ha) Erozyon kontrolü çalışması yapılmıştır. Sahanın bakım çalışmaları devam etmektedir. Dikimde Sarıçam, Akasya ve Sumak türleri kullanılmıştır. Sahada taş kordon, teras ve dere ıslahı için kuru taş duvar eşik tesis edilmiştir. Havzada doğal olarak bulunan türler arasında kuşburnu, sumak, kızamık, alıç ve ahlat bulunmaktadır. Çeltikdüzü Kebere

28 Kılıçkaya

29 Bakırtepe Alanbaşı

30 Yusufeli (MC-03) Mikro Havzası nın tarımsal özellikleri aşağıda özetlenmiştir. Bölgede ticari üretimi yapılan meyve türleri; kiraz (Ziraat 900, Lambert), ceviz (Bilecik, Şebin), üzüm (Yalova İncisi, Ata Sarısı, İlkeren, Çavuş, İtalya, Razakı, Alphonse), trabzon hurması, incir, nar, elma, armuttur. Yusufeli merkez ve çeltik düzünde üzüm yaygın, terbiye (yerel uygulama, budama yapılıyor) şekillerinde ve mücadelede sorun var. Genelde meyve sebzede mücadele yok, cevizlerde de hastalık sorunu var.

31 Yusufeli nde Sebze Üreticileri Birliği var, iyi durumda değil, çalışmıyor. İşhan köyünde soğuk hava deposu var, ne durumda olduğu hakkında bilgi alınamadı. Çeltikdüzü Köyü Köy aşağı mahalle ile birlikte 130 hane, genç nüfus az, emeklilik yaygın. Köyün Bel Suyu ve Halamat Deresi olmak üzere iki su kaynağı var. Köylüler toprak yok, iyi değil, derinliği az diyor. Hayvancılık önemli değil, büyük baş, keçi+koyun 1000 baş küçükbaş hayvan var. Yonca, buğday, silajlık mısır, yem bitkisi üretimi var. Önemli miktarda çeltik alanı ve üretimi var. Ancak çeltik tarımında üretim maliyetleri arttığından ekonomik olmuyor, çeltik alanları yonca üretimine ayrılıyor. Yoncada 4 biçim yapıyorlar ve 600 kg/da kuru ot elde ediyorlar. Meyve ve sebze bahçelerinde kırmızı örümcek ve pas hastalığı sorunu var, mücadele yapılmıyor, devletten bekliyorlar. Pazarlama sorunu nedeniyle kazanç sağlayamadıkları için yetiştiriciler masraf yapmıyorlar. Az sayıda yabani badem var. ancak aşılanıp değerlendirilmiyor. Son yıllarda kurulmuş kapama 5 da şeftali, 2 da kivi bahçesi var. Ticari üzüm üretimi var yetiştiriciler zirai mücadele yapıyor. Dere kenarında Kaçkar Hayvancılık Şirketi ne ait 100 baş Angus olan büyük bir çiftlik var. Aros, Marant yayla şenlikleri, turizm açısından değerlendirilebilir. Köylüler, baz istasyonunun kurulmasından sonra üründe verimin azaldığı görüşündeler. Kılıçkaya Beldesi Belde de kapama 2-3 da ceviz bahçesi var. Daha önce kurulan kapama bir ceviz bahçesi kurumuş m Aros Yaylasında her yıl festival yapılıyor. Yerel ürünlerin çeşitlendirilip festivalde değerlendirilmesi ek gelir kaynağı olabilir. Bakırtepe Köyü Köy rakımı 1600 m. Köyde arıcılık var. Görüştüğümüz bir arıcı, 120 kovanından 40 ının canlı olduğunu, peteklerin verimliliğinin geçen yıla göre daha iyi olduğunu belirtti. Bu arıcı ayı ile mücadele için, arabasının aküsünden aldığı elektrik akımı ile bir siren sistemi geliştirmiş, etkili olduğunu söylüyor. Köyde patates ve sebze yetiştiriliyor. Köyün üst kısımlarındaki eskiden hububat ekilen araziler terk edilmiş, yarı doğal habitata dönmüş, Köyde alt mahalle ile birlikte büyükbaş hayvancılık önemli. Azda olsa koyun-keçi karışık küçükbaş hayvancılık yapılıyor. Yerel ismi kızamık olan bir bitki toplanıp yeniyor.

32 Alanbaşı Köyü Köyde inşaatı devam eden HES e karşı büyük tepki var. Köyde kışın 120 yazın 300 hane kalıyor. Diğer köylerle kıyaslandığında yeterli olmamakla birlikte genç nüfusun olduğunu söyleyebiliriz. Köyde erkek nüfusunun %80-85 i emekli. Diğer köylerdeki gelişmenin tersine olarak köye dönüş var. Son yıllarda 8-10 aile köye dönüş yapmış. Köyün ortasında su geçiyor (köylüler yapımı süren HES ile yok olacağını söylüyor) Bu suyun kısıtlı olduğunu, kendilerine yetmediği durumlar olduğunu söyleyen köylüler bu nedenle suyu nöbetli kullanıyorlar. Nehrin karşısındaki köylerden (Dokumacılar ve Yüncüler köylerinden) ilave su alıyorlar 220 büyükbaş hayvan var. Yerli ırk yok denecek kadar az, tamamı montofon melezi. İthal hayvandan dolayı mal satamadıklarını ifade ettiler. Koyunculuk var ama geçmiş yıllara kıyasla azalmış. Yerel adı dokuzdon olan bir bitkiyi keçilerin yediği ifade edildi. Hayvanları yaymak için köyde çoban var. Süt üretimi var ancak kendi ihtiyaçları için. Köyde mera ıslahı yapılmamış. Köyün yem bitkileri ihtiyacı var, hububat desteklensin istiyorlar. Köyde çeltik üretim alanı yarı yarıya düşmüş. Yerine yonca, mısır, arpa, buğday, fiğ, bostan (meyve-sebze) ekiyorlar. Çeltik dışında mücadele yok, satamadıkları için bakım yapmıyorlar. Hububat kalktıktan sonra yerine fasulye ekiyorlar, çeltikten sonra bir şey olmuyor, çünkü 9-10 ayda hasada geliyor. Köy içinde bahçe tarımı yaygın. Aile bahçelerinde her türlü meyve sebze yetiştiriliyor. Bakım tedbirleri iyi değil. Kapama meyve bahçesi yaygın değil. Köyde M9 anacı üzerine aşılı küçük bir elma bahçesi var. Şeftali kiraz fidanı talebi var. Pazarlama sorunu nedeniyle meyvenin fazlası değerlendirilmiyor. Arıcılık azalmakla birlikte halen önemli. Geçmiş yıllarda 1000 olan kovan sayısı günümüzde 200 e gerilemiş. Arıcılığın desteklenmesini istiyorlar. Doğadan kuşburnu kızılcık toplanıyor, ev ihtiyacını karşılamak için reçel yapılıyor. Hapisor deresinin köy tarafı şahıs arazisi, yukarısında mera var, ıslah çalışması yapılmamış.