A Revision of Bloom s Taxonomy: An Overview. Bloom Taksonomisinin Revizyonu: Genel Bir Bak

Transkript

1 ÇEVR A Revision of Bloom s Taxonomy: An Overview David R. Krathwohl Theory Into Practce, Volume 41, Number 4, Autumn 2002 THE TAXONOMY OF EDUCATIONAL OBJECTIVES is a framework for classifying statements of what we expect or intend students to learn as a result of instruction. The framework was conceived as a means of facilitating the exchange of test items among faculty at various universities in order to create banks of items, each measuring the same educational objective. Bloom Taksonomisinin Revizyonu: Genel Bir Bak Çevirenler ArC. Gör. Davut KÖFCE 1 ArC. Gör. Mehmet AYDIN 2 ArC. Gör. Cemalettin YILDIZ 3 1, 3 KTÜ, Fatih E"itim Fakültesi, lkö"retim Bölümü, Matematik ABD, TRABZON 2 KTÜ, Fatih E"itim Fakültesi, OFMA E"itimi Bölümü, TRABZON EFTM HEDEFLER TAKSONOMS (THE TAXONOMY OF EDUCATIONAL OBJECTIVES) e"itim sonucunda ö"rencilerden ö"renmeleri beklenen veya umulan Ceyleri sjnjflandjrmak için kullanjlan bir taksonomidir (sjnjflandjrma sistemi). Bu taksonomi, aynj e"itim hedeflerinin her birini ölçen soru bankalarjnj olucturmak için, çecitli üniversitelerin fakülteleri arasjnda test sorularjnjn de"icimini kolaylactjrmanjn bir yolu olarak gelictirilmictir. Daha sonra, Chicago Üniversitesi SJnavlar Dairesi müdürü olan Benjamin S. Bloom bu taksonominin yjlljk kapsamlj sjnavlarj hazjrlamada ic yükünü azaltaca"jnj ileri sürmüctür. Bloom kendisinin bu giricimine yardjmcj olmasj için, birlecik devletlerin her yerinde defalarca aynj problemle karcjlacan birçok ölçme de"erlendirme uzmanjnjn katjldj"j bir grup olucturdu. Bu grup yapjlan çaljcmalarla ilgili ilerlemeyi gözden geçirmek, düzeltme yapmak ve bir sonraki adjmlarj planlamak için 1949 yjljnjn bacjnda iki kez toplandj. OnlarJn sonuç tasla"j 1956 yjljnda Taxonomy of Educational Objectives: The Classification of Educational Goals. Handbook I: Cognitive Domain baclj"j adj altjnda yayjnlandj (Bloom, Engelhart, Furst, Hill, & Krathwohl, 1956) 1. Bundan böyle, bu Orijinal Taksonomi olarak anjlacaktjr. Bu taksonominin revizyonu 45 yjl sonra aynj tarzda gelictirilmictir (Anderson, Krathwohl, et al., 2001). Bundan böyle bu Revize Edilmi/ Taksonomi olarak anjlacaktjr 2. Bloom orijinal taksonomiye bir ölçme aracjndan daha fazlasj olarak bakjyordu. Bloom orijinal taksonominin aca"jdaki boyutlarda hizmet edebilece"ine inanjyordu: nsanlar, konular ve sjnjf seviyeleri arasjndaki ileticimi kolaylactjrmak için ö"renme hedefleriyle ilgili ortak bir dil; Belli bir ders veya müfredat programjnjn genic kapsamlj e"itimsel hedeflerinin (örne"in, bu hedefler ulusal, eyalet ve bölgesel standartlarjn içinde bulunur) özel amacjnj belirlemek için bir temel; Bir ünite, ders veya müfredat programjndaki e"itimsel hedefler, aktiviteler ve de"erlendirmelerinin uyumunu belirlemenin bir yolu ve Belirli e"itimsel ders veya müfredat programjnjn sjnjrlanmjc boyutlarjnjn çecitlendirilebilmesine karcjn bir dizi e"itim imkânlarjyla ilgili genic bir bakjc açjsj (panorama) olarak; Orijinal Taksonomi Orijinal taksonomi bilicsel alandaki altj ana kategorinin her biri için dikkatlice gelictirilmic tanjmlamalar sunmaktaydj. Bu kategoriler bilgi, kavrama, uygulama, analiz, sentez ve de0erlendirme 3 idi. Uygulamann djcjnda bu kategorilerin her biri alt kategorilere ayrjldj. Orijinal taksonominin tamamj Tablo 1 de görülmektedir. Tablo 1 Orijinal Taksonominin YapJsJ 1

2 Belirli bir alana özgü bilgiler 1.11 Terimler (kavramlar) bilgisi 1.12 Olgular bilgisi 1.20 Belirgin bir alanla ilgili bilgilerle u0ra/ma araçlar ve yollar bilgisi 1.21 Al/lar bilgisi 1.22 Yönelimler ve a/amal diziler bilgisi 1.23 Snflamalar ve kategoriler bilgisi 1.24 Ölçütler bilgisi 1.25 Yöntem bilgisi 1.30 Bir Alandaki Evrenseller ve Soyutlamalar si 1.31 >lke ve genellemeler bilgisi 1.32 Kuram ve yaplar bilgisi 2.0 Kavrama 2.1 Çevirme 2.2 Yorumlama 2.3 Yordama 3.0 Uygulama 4.0 Analiz 4.1 Ö0elerin Analizi 4.2 >li/kilerin Analizi 4.3 Örgütleme >lkelerinin Analizi 5.0 Sentez 5.1 Özgün Bir ileti/im Muhtevas Olu/turma 5.2 Bir Plan veya i/lemler Takm Önerisi Olu/turma 5.3 Soyut ili/kiler Takm Geli/tirme 6.0 De0erlendirme 6.1 >ç kantlar bakmndan yarglama 6.2 D/ kantlar bakmndan yarglama Bu kategoriler basitten karmacj"a ve somuttan soyuta sjralanmjctjr. DahasJ, Orijinal Taksonominin birikimli bir hiyerarci sundu"u varsayjlmjctjr; yani her bir daha basit kategori bir sonraki daha karmacjk kategorinin önkoculunu olucturmaktadjr. TanJtJldJ"J dönemde, taksonomi terimi bir e"itim terimi olarak bilinmiyordu. Potansiyel kullanjcjlar bu terimle kastedilen Ceyi anlayamadjlar, bu yüzden baclangjçta orijinal taksonomiye çok az dikkat verilmictir. Fakat okuyucular bu taksonominin potansiyelini gördü"ü için 22 dile çevrilerek önemli ölçüde tanjnmaya ve adjndan söz edilmeye bacladj. Orijinal Taksonominin en sjk kullanjmlarjndan biri kategorilerin kapsamj içinde hedeflerin ve sorularjn kapsamjnj göstermek için müfredat hedeflerinin ve sjnav sorularjnjn sjnjflandjrjlmasj olmuctur. Neredeyse her zaman, bu analizler bilgi kategorisine giren hedeflerle ilgili bilginin hatjrlanmasjnj veya tanjnmasjnj gerektiren hedeflere yapjlan önemli vurgularj göstermictir. Fakat bilgiyi kullanmayj ve anlamayj gerektiren hedefler genelde e"itimin en önemli amaçlarj olarak dücünülen, kavrama kategorisi ve sentez kategorisi arasjndaki kategoriler içinde sjnjflandjrjlacak hedeflerdir. Budan dolayj, böyle analizler daha karmacjk kategorilerde sjnjflandjrjlacak hedeflere yönelik sjnavlara ve müfredata geçic için sürekli olarak bir gerekçe sa"ladj. Bir Boyuttan ki Boyuta Ö"retimin sonucu olarak ulacjlmasj istenilen ö"renme ürünlerini tanjmlayan hedefler genellikle, (a) bazj konu içeri"i ve (b) o içerikle veya içerikte yapjlacak Ceyin tanjmjna göre olucturulur. Böylece, hedef ifadeleri tipik olarak konu içeri"i için isim veya isim öbeklerinden ve bilicsel süreçler için eylem veya eylem öbe"inden olucur. Örne"in aca"jdaki hedefi dücünün: Ö"renci ekonomide arz talep kanununu hatjrlayabilecek. Bu hedef ö"rencilerin ö"renmesi beklenilen Ceyi tanjmladj"j için Ö"renci e bilecek (veya ö"renci ecek veya bazj benzer ifadeler) bütün hedeflere özgü ifadelerdir. Hedef ifadeleri tek parçada ifade edilebilecek (örne"in, arz taleple ilgili ekonomik kanunlarj hatjrlamak ) Ö"renci e bilecek Ceklindeki söz öbe"ini ço"u kez ihmal eder. Bu formda, isim öbe"inin arz talep kanunu ve eylemin hatjrlamak oldu"u açjktjr. Orijinal taksonomide, kategorisi hem isim hem eylem hallerini bünyesinde topladj. sim hali nin kapsamlj alt kategorilerinde açjklandj. Eylem hali ö"renciden bilgiyi hatjrlayabilmesini veya tanjyabilmesini beklendi"inden ye verilen tanjmjn kapsamjna aljndj. Bu do"asjnda çift yönlü olan ve böylece di"er Taksonomik kategorilerden farklj olan kategorisinin de"erinde sisteme tek boyutluluk getirdi. Bu bozukluk isim ve eylem hali ayrjlarak Revize Edilmi/ Taksonomi içinde giderildi. smin temel olucturdu"u Boyutu ve eylemin temel olucturdu"u Bili/sel Süreç Boyutu iki ayrj boyutu olucturdu. Boyutu Orijinal Taksonomi de oldu"u gibi, Revize Edilmi/ Taksonomi nin bilgi kategorileri konunun sjnjrlarjnj acmaktadjr. Ancak yeni boyutu üç temel kategorinin yerine dört kategoriyi ihtiva etmektedir. OnlarJn üçü Orijinal Taksonomi deki basama"jnjn alt kategorilerinin kastetti"i anlamj içerir. Tablo 2 Revize EdilmiC Taksonominin Boyutunun YapJsJ 2

3 A. Olgulara Dayanan - Bir disiplin veya onun içindeki problemleri çözerek Ö"rencilerin bilmek durumunda olduklarj temel unsurlarla ilgili bilgi. Aa. Terminoloji bilgisi Ab. Belirli ayrntlar ve unsurlar bilgisi B. Kavramsal - Birlikte iclevini yerine getirebilen bir yapj içerisindeki temel unsurlar arasjndaki karcjljklj ilickilerle ilgili bilgi. Ba. Snflamalar ve kategoriler bilgisi Bb. lkeler ve genellemeler bilgisi Bc. Kuramlar, modeller ve yaplar bilgisi C. lemsel Bir Ceyin nasjl yapjlaca"jyla ilgili bilgi; aractjrma metotlarj ve becerileri, algoritmalarj, teknikleri ve metotlarj kullanma kriteri. Ca. Belirli bir konuyla ilgili beceriler ve algoritmalar bilgisi Cb. Belirli bir konuyla ilgili teknikler ve metotlar bilgisi Cc. Uygun i lemlerin ne zaman kullanlaca7nn belirlenmesinde kullanlan kriter bilgisi D. BiliC Ötesi - bilinçli olmanjn yanj sjra genelde bilicsel bilgiyi ve birisinin kendi bilicsel bilgisi ile ilgili bilgi D1) Stratejik D2) Uygun ba7lamsal ve ko ulsal bilgiyi içeren bili sel görevlerle ilgili bilgi D3) Kendini tanma ile ilgili bilgi Fakat bu kategoriler Orijinal Taksonomide tasarlandj"jndan farklj olarak buyana gelictirilmic bilicsel psikolojinin farkjnj ayjrt etmek ve terminolojiyi kullanmak için yeniden düzenlendi. Yeni olan dördüncü kategori Bili Ötesi (Metacognitive Knowledge) dir. Bu kategori orijinal taslak gelictirildi"inde büyük ölçüde farkjna varjlmayan bir fark sa"lamaktadjr. Bili Ötesi bilinçli olmanjn ve birisinin kendi bilici ile ilgili bilgisinin yanj sjra genelde bilicle ilgili bilgiyi içerir. AraCtJrmacJlar ö"rencilerin kendi bilic ötesi aktivitelerinin farkjnda olmalarjnjn ve daha sonra bu bilgiyi kendi ö"renme yöntemlerine uygun bir biçimde adapte etmede kullanmalarjnjn önemini göstermeye devam ettikleri için bu bilgi artan bir öneme sahiptir. Bu dört kategori alt kategorileriyle birlikte Tablo 2 de görülmektedir. Bili sel Süreç Boyutu Kategorilerin sayjsj orijinalindeki gibi korundu fakat önemli de"iciklikler yapjldj. Üç kategori yeniden adlandjrjldj, ikisinin sjrasj de"ictirildi ve isimleri de"icmeden bjrakjlan kategoriler hedeflerde kullanjldjklarj Cekline uymasj için eylem formuna dönüctürüldü. Orijinal bilgi (Knowledge) kategorisinin eylem hali altj temel kategorinin birincisi olarak korundu, fakat hatrlamak (remember) olarak yeniden adlandjrjldj. Kavrama (Comprehension) yeniden adlandjrjldj, çünkü kategori etiketlerini seçmenin bir ölçütü ö"retmenlerin çaljcmalarjyla ilgili konucmada kullandjklarj terimlerin kullanjmjdjr. Anlamak (Understand) hedeflerde ya"jn olarak kullanjlan bir terim oldu"u için, onun kapsama ile ilgili eksikli"i orijinal taksonomiyle ilgili sjkça yapjlan bir electiri idi. Gerçekte, orijinal taksonomiyi hazjrlayan grup onu kullanmayj dücündü, fakat detayljca bakjldj"jnda bu gerçeklecmedi"i görüldü. Ö"retmenler gerçekten ö"rencilerin anlamalarjnj istediklerini söylediklerinde, onlarjn kavramadan senteze her Ceyi kastetmektedirler. Fakat revizeyi yapan yazarlar popüler kullanjmda kavramanjn ec anlamljsjnjn anlamak (understand) oldu"unu gördüler. Bu yüzden, orijinal taksanominin ikinci kategorisi olan kavrama (comprehension) anlamak (understand) olarak yeniden adlandjrjldj. 4 Uygulama, Analiz ve De0erlendirme kategorileri korundu, fakat onlarjn eylem forumlarj Uygulamak (Apply), Analiz etmek (Analyze) ve De$erlendirmek (Evaluate) olarak de"ictirildi. Sentez kategorisi De0erlendirme kategorisiyle yer de"ictirdi ve Yaratmak (Create) olarak yeniden adlandjrjldj. Bütün orijinal alt kategoriler isim fiil olarak de"ictirildi ve bili/sel süreçler olarak adlandjrjldj. Bu de"icikliklerle, bilicsel süreç boyutunun bilicsel süreç kategorileri ve alt kategoriler Tablo 3 te görülmektedir. Tablo 3 Revize EdilmiC Taksonominin BiliCsel Süreç Boyutunun YapJsJ 1.0 Hatrlamak - Uzun süreli bellekten ilgili bilgi hatjrlama. 1.1 Tanma 1.2 Anmsama 2.0 Anlamak - Sözlü, yazjlj ve grafik ileticimi içeren ö"retici mesajlardan anlam çjkarma 2.1 Yorumlama 2.2 Örnek Gösterme 2.3 Snflama 2.4 Özetleme 2.5 Sonuç Çkarma 2.6 Karlatrma 2.7 Açklama 3.0 Uygulamak Bir yöntemi verilen bir durumda kullanma veya uygulama 3.1 Yapma 3.2 Tamamlama 4.0 Analiz etmek Materyali bilecenlerine ayjrma ve parçalarjn bir biriyle ve materyalin genel yapjsj veya amacjyla nasjl bir ilickisi oldu"unu belirleme 4.1 Ayrt etme 4.2 Organize Etme 4.3 :likilendirme / dayandrma 5.0 De0erlendirmek - Kriter ve standartlara dayalj olarak karara varma / hüküm verme 5.1 Kontrol Etme 5.2 Kritik Etme 6.0 Sentez Yapmak(Yaratmak) Orijinal bir ürün olucturmak veya tutarlj bir bütün olucturmak için parçalarj bir araya getirme 6.1 Oluturma 6.2 Planlama 6.3 Üretme Orijinal Taksonomide altj temel kategoriye alt kategorilerden daha fazla dikkat verilirken, 3

4 revizyonunda, altj bilicsel süreç kategorisi içinde 19 spesifik bilicsel sürece önemli vurgu yapjlmaktadjr. Gerçekte, revize edilen altj temel kategorinin do"asj spesifik bilicsel süreçlere verilen tanjmlamalardan açjkça ortaya çjkmaktadjr. Hep birlikte bu süreçler her bir kategorinin geniclik ve derinli"ini karakterize etmektedir. Orijinal taksonomide oldu"u gibi, revize edilmic halinin bilicsel süreç boyutunun altj temel kategorisinin basitten karmacj"a bir hiyerarci olucturmaktadjr. Hatrlamak (remember) kategorisi anlamak (understand) kategorisinden, Anlamak kategorisi Uygulamak (apply) kategorisinden, uygulamak kategorisi Analiz etmek (Analyze) kategorisinden, Analiz etmek kategorisi De0erlendirmek (evaluate) kategorinden, de0erlendirmek kategorisi de Sentez Yapmak (create) kategorisinden daha az karmacjktjr. Ancak, taksonominin revize edilmic hali ö"retmen kullanjmjna daha fazla a"jrljk verdi"i için, kategorilerin bir di"erini kapsamasj katj bir hiyerarcinin gereksinimi rahatlamasjna olanak vermictir. Bu en açjk bir Cekilde Anlamak (Understand) kategorisi ile örneklendirilir. Çünkü orijinal sistemde bu kategorinin kapsamj önemli ölçüde Kavramak (Comprehend) üzerine genicletildi"i için, Anlamak (Understand) ile ilickili bazj bilicsel süreçler (örne"in, Açklama) Uygulamak (Apply) ile ilickili (örne"in, Yapmak) bilicsel süreçlerin en azjndan birinden bilicsel olarak daha karmacjktjr. Ancak, e"er birisi karmacjklj"j belirlenmic bir ölçek üzerinde altj temel kategorinin her birini merkez noktaya (center point) yerlectirse, onlar muhtemelen basitten karmacj"a bir ölçek olucturur. Bu anlamda, bilicsel süreç boyutu bir hiyerarcidir ve muhtemelen deneysel kanjtlar açjsjndan orijinal taksonomide oldu"u gibi bu desteklenecektir (BakJnJz, Anderson, Krathwohl ve di"., 2001, bölüm 16). Taksonomi Tablosu Revize edilmic Taksonomi de, her hedefin iki boyutta gösterilebilece"i gerçe"i Taksonomi Tablosu olarak adlandjrdj"jmjz iki boyutlu bir tablo olucturma imkânj direkt olarak ortaya çjkardj. boyutu tablonun dikey eksenini oluctururken, Bili/sel süreç boyutunu yatay eksen olucturacaktjr. ve bilicsel süreç kategorilerinin kesicme noktalarj hücreleri olucturacaktjr. Sonuç olarak, her hedef, taksonomi tablosunda bir veya daha fazla hücrede sjnjflandjrjlabilir. Eylemleri (verbs) kategorize etmek için uygun sütun(larjn) ve isimleri (nouns) veya isin öbeklerini kategorize etmek için uygun satjr(larjn) arakesit noktalarjna karcjljk gelen hücreler kullanjljr. Hedeflerin hücrelere nasjl yerlectirilece"ini görmek için, aca"jda 12. sjnjflar için State of Minnesota s Language Arts standartlarjndan aljnan örne"i inceleyin: Ö"renci, gramer, dil teknikleri ve çecitli akademik amaçlar, fikirler, konular veya temalar arasjndaki ilickileri analiz eden orijinal kompozisyonlar yazma durumlarj için ngilizce yazjlmjc di"er standart konularjnj yazmada kullanma yetene"ini gösterecektir (State of Minnesota, 1998). StandardJ (örne"in, hedefi) sadelectirerek, bazj kjsjmlarj göz ardj ederek, özellikle kjsjtlamalarj örne"in, grameri, dil tekniklerini ve çecitli akademik amaçlar ve durumlar için ngilizce yazjlmjc di"er standart kuralarjnj kullanma, baclayaljm. Bu kjsjtlamalarjn atjlmasj, fikirlerin, konularjn veya temalarjn ilickilerini veya bilecenlerini analiz eden orijinal kompozisyon yazmamjzj sa"lar. boyutu kjsmjna hedefi yerlectirmek isim öbe"inin fikirler, konular veya temalarla ilgili motif ve ilickileri dikkate aljnmasjnj gerektirir. Motifler veya ilickiler B. Kavramsal ile ilickilidir. Bu yüzden, B. Kavramsal nin bir örne"i olarak isim ö"esini sjnjflandjraca"jz. Bili/sel Süreç Boyutu kjsmjna hedefin yerlectirilmesine ilickin, yazmak ve analiz etmek gibi iki eylemin oldu"unu fark ettik. Kompozisyon yazmak Üretme (Producing) yi gerektirir ve asljnda, yaratmak (6. Create) kategorisinin bir örne"i olarak sjnjflandjrjlacaktjr. Elbette, analiz etmek Analiz etmek (6. Analyze) olacaktjr. Her iki bilicsel süreç kategorisi (ö"rencilerden Yaratma dan önce analiz etme yi beklemesi) gerekti"i muhtemel oldu"u için biz bu hedefi taksonomi tablosunun iki hücresine yerlectirece"iz: B4, kavramsal bilgiyi analiz etmek ve B6, kavramsal bilgiye dayalj olarak yaratmak (Xekil 1 bakjn). BiliCsel Süreç Boyutu Boyutu A. Olgulara Dayanan B. Kavramsal C. lemsel D. Bili Ötesi 1. Hatrlamak 2. Anlamak 3. Uygulamak 4. Analiz etmek X 5. De7erlendirmek 6. Yaratmak X ;ekil sjnjf için The State of Minnesota s Language Arts standardjnjn Taksonomi Tablosuna yerlectirilmesi 4

5 Taksonomi Tablosunu kullanarak, bir ünite veya dersin hedeflerinin analizi di"er Ceyler arasjnda bilginin daha karmacjk türlerini ve bilicsel süreçleri ne dereceye kadar içirildi"inin göstergesini sunar. Anlama dan (Understand) Yaratma ya (Create) hedefler genellikle e"itimin en önemli ürünü olarak dücünüldü"ü için, onlarjn varlj"j veya eksikli"i taksonomi tablosundan kolayca anlacjljr. Bir ö"retmen olan Gwendolyn Airasian sömürge tarihiyle ilgili önemli bir ödev hazjrlama konusunda tanjmladj"j ders içeri"ini dücünün, Airasian dört özel hedef listeledi. Airasian ö"rencilerinin CunlarJ yapmasjnj istemektedir: 1. Parlamenter faaliyetlerinin belli kjsjmlarjnj hatjrlamalarjnj; 2. FarklJ sömürge gruplarj için parlamenter faaliyetlerin sonuçlarjnj açjklamalarjnj; 3. Bir sömürge karakter veya grup seçmelerini ve bu faaliyetler üzerinde onun pozisyonunu ifade eden ikna edici bir bacyazj yazmalarjnj (bacyazj derste özel olarak ö"renilmemic en azjndan bir destekleyici sebep içermelidir) ve 4. Kendi ve akranlarjn makalelerini düzenlemelerini. Birinci hedefi sjnjflandjrmada, Hatrlamak ( 1. Remember ) açjk bir biçimde bilicsel süreçtir ve Parlamenter faaliyetlerinin belli kjsjmlarj A. Olgulara dayanan bilginin alt kategorilerinden Ab. Belirli ayrntlar ve unsurlar bilgisidir. Bu yüzden, bu hedef tabloda hücre A1 e yerlectirilir 5. kinci hedefte eylem açklamak ( Anlamak ( 2. Understand ) kategorisi altjndaki 2.7 Açklama alt kategorisi ) yedinci bilicsel süreçtir. Ö"renciden parlamenter faaliyetlerin sonuçlarjnj açjklamalarj istendi"i için, birisi faaliyetin daha sonraki etkileriyle ilgili genellectirilmic ifadelere icaret eden sonuçlar çjkarabilir ve bu B. Kavramsal bilginin alt kategorisi Bc. Kuramlar, modeller ve yaplar bilgisine en yakjndjr. Bu hedef taksonomi tablosunda B2 hücresine yerlectirilmictir. Üçüncü hedefte anahtar eylem yazmak tjr. YukarJda tartjcjlan Minnesota StandardJnJn sjnjflandjrmasj gibi, Yazma Yaratma (6. Create) kategorisi içindeki Üretme (6.3 Üretme) sürecidir. Faaliyet üzerinde onun etkisini belirlemek A. Olgulara Dayanan ve B. Kavramsal nin bazj kombinasyonlarjnj gerektirecektir, bu yüzden bu hedef A6 ve B6 olmak üzere iki hücrede sjnjflandjrjlacaktjr. Son olarak, dördüncü hedef kendi kendine düzenlemek ve akranlar ile düzenlemek gibi eylemleri içermektedir. Düzenleme bir de"erlendirme türüdür, bu yüzden katjlacak süreç De$erlendirmek (5. Evaluate) tir. De"erlendirme süreci B. Kavramsal olarak sjnjflandjrjlan kriteri içerecektir, bu yüzden dördüncü hedef B5 hücresine yerlectirecektir. Bu ünitenin hedefleri için tamamlanan taksonomi tablosu Xekil 2 de görülmektedir. Tablodan, birisi daha karmacjk kategorileri görsel olarak çabucak belirleyebilir. Airasian Jn ünitesi bu açjdan oldukça iyidir. Sadece bir hedef Hatrlamak (Remember) kategorisiyle ilgilidir; di"er hedefler genellikle e"itimin en önemli ve uzun süreli meyvesi olarak tanjmlanan bilicsel süreçleri içerir. Boyutu A. Olgulara Dayanan B. Kavramsal C. lemsel D. Bili Ötesi 1. Hatrlamak 2. Anlamak BiliCsel Süreç Boyutu 3. Uygulamak 4. Analiz Etmek 5. De7erlendirmek 6. Sentez Yapmak Hedef 1 Hedef 3 Hedef 2 Hedef 4 Hedef 3 ;ekil 2. Ms. Airasian njn ünitesinin dört hedefinin Taksonomi Tablosunda gösterimi Kapsanan Ceyin gösterilmesine ek olarak, Taksonomi Tablosu hatta olmasj gereken Ceyi göstermektedir. Bu yüzden Xekil 2 de en alttaki boc olan iki satjrda Clemsel ve BiliC ötesi bilgi hedeflerinin olup olmamasj gerekti"iyle ilgili sorular ortaya çjkmaktadjr. Örne"in, ö"retmen açjk bir Cekilde ö"rencilere ö"retebilece"i Ceyleri kurgulamada takip etti"i yöntemler var mjdjr? Alternatif olarak, birinin kendi yazjsjnda yaygjn olarak yaptj"j hata türleri ve bu hatalarj düzeltmede tercih etti"i yöntemlerle ilgili bilgisi kendi kendine yapaca"j düzeltmenin vurgulanmasj gerekli önemli bir bilic ötesi ürünü olmalj mjdjr? Taksonomi tablosuyla sunulan bu genic bakjc açjsj (olasjljklar) birisinin boc alanlarj görmesine ve kaçan ö"retim fjrsatlarj üzerine bu fikirleri yansjtmalarjna olanak sa"lar. Hatta Taksonomi Tablosu hedeflerin ö"renciler tarafjndan hangi düzeyde ö"renildi"ini belirlemek için de"erlendirme amacjyla kullanjlmasjnjn yanjnda, hedeflere ulacmak için kullanjlan e"itim ve ö"retim aktivitelerini sjnjflandjrmada kullanjlabilir. Bu amaçlar için Taksonomi Tablosunun kullanjmj Revize Edilmi/ 5

6 Taksonomide altj bacljkta tanjmlanjr ve gösterilir (Anderson, Krathwohl, di"., 2001, Bölüm. 8-13). Bu sayjnjn son iki makalesinde, Airasian detaylj bir biçimde de"erlendirmeyi tartjcmakta ve Anderson sjralamayj tanjmlamakta ve göstermektedir. Sonuç E"itim Hedefleri Taksonomisi e"itim amaçlarjnj, hedeflerini ve standartlarjnj sjnjflandjrmak için kullanjlan bir CemadJr. Bu Taksonomi kategorilerinden biri içinde sjnjflandjrjlan hedeflerin genel olarak anlamjnjn anlacjlmasjnj sa"layan organizasyonel bir yapj sa"lar, böylece ileticim artar. Orijinal Taksonomi neredeyse hepsi alt kategorilerden olucan altj temel kategoriden olucmaktaydj. Onlar birikimli bir hiyerarcik sistemde sjralandj; bu hiyerarcide bir sonraki daha karmacjk becerileri gerçeklectirmek daha önceki becerileri gerçeklectirmeyi gerektirir. Orijinal taksonomi her bir kategori için sa"lanan bir çok test soru (ço"unlukla çoktan seçmeli olan) örneklerinin ö"renilmesini de"erlendirmeyi vurgulamaktaydj. Orijinal Taksonominin revize edilmic hali ve BiliCsel Süreçlerden olucan iki boyutlu bir sistemdir. Boyutu orijinal taksonominin (Knowledge) kategorisinin alt kategorilerine benzemektedir. Bili sel Süreç Boyutu orijinal taksonominin altj temel kategorisine benzemektedir. Fakat bu kategorilerde bazj de"iciklikler yapjlmjc ve kategoriler yeniden adlandjrjlmjctjr. Orijinal taksonomideki (Knowledge) kategorisi Hatrlamak (Remember), Kavrama (Comprehension) kategorisi Anlamak (Understand), Sentez (Synthesis) kategorisi Yaratmak (Create) olarak yeniden adlandjrjldj ve Yaratmak kategorisi en üst düzey kategori olarak aljndj ve geri kalan di"er kategorileri (Uygulama, Analiz ve De"erlendirme) eylem formlarj olan Uygulamak (Apply), Analiz etmek (Analyze), ve De0erlendirmek (Evaluate) olarak de"ictirildi. Bu kategoriler orijinal taksonomideki kadar katj olmasa da hiyerarcik bir yapjda sjralandj. Kombinasyon halinde, ve BiliCsel Süreç boyutlarj Taksonomi Tablosu adjnda çok kullanjclj bir tablo olucturur. Hedefleri, aktiviteleri ve de"erlendirmeler sjnjflandjrmak için bu tablonun kullanjlmasj belli bir ders veya ünitenin açjk ve kjsaca görsel sunumunu sa"lar. TamamlandJ"Jnda, Taksonomi tablosundaki girdiler ilickili vurgular, müfredatj düzeltme ve gözden kaçan e"itimsel fjrsatlarjn gözden geçirilmesinde kullanjlabilir. Bu incelemeye dayalj olarak, ö"retmenler müfredatjn planjnjn ve e"itimin nerede ve nasjl gelictirilece"ine karar verebilirler. Notes 1. The Taxonomy of Educational Objectives: Handbook II, The Affective Domain was published later Krathwohl, Bloom, & Masia, 1964). A taxonomy for the psychomotor domain was never published by the originating group, but some were published by Simpson (1966), Dave (1970), and Harrow (1972). 2. The revised Taxonomy is published both in a hardcover complete edition and a paperback abridgment, which omits Chapters 15, The Taxonomy in Relation to Alternative Frameworks; 16, Empirical Studies of the Structure of the Taxonomy; 17, Unsolved Problems; and Appendix C, Data Used in the Meta-Analysis in Chapter Terms appearing in the original Taxonomy appear in italics with initial caps; terms in the revised Taxonomy add boldface to these specifications. 4. Problem solving and critical thinking were two other terms commonly used by teachers that were also considered for inclusion in the revision. But unlike understand, there seemed to be no popular usage that could be matched to a single category. Therefore, to be categorized in the Taxonomy, one must determine the intended specific meaning of problem solving and critical thinking from the context in which they are being used. 5. One can use the subcategories to designate the rows and columns; however, for the sake of simplicity, the examples make use of only the major categories. Kaynaklar Anderson, L.W. (Ed.), Krathwohl, D.R. (Ed.), Airasian, P.W., Cruikshank, K.A., Mayer, R.E., Pintrich, P.R., Raths, J., & Wittrock, M.C. (2001). A taxonomy for learning, teaching, and assessing: A revision of Bloom s Taxonomy of Educational Objectives (Complete edition). New York: Longman. Bloom, B.S. (Ed.), Engelhart, M.D., Furst, E.J., Hill, W.H., & Krathwohl, D.R. (1956). Taxonomy of educational objectives: The classification of educational goals. Handbook 1: Cognitive domain. New York: David McKay. Dave, R.H. (1970). Psychomotor levels. In R.J. Armstrong (Ed.), Developing and writing educational objectives (pp ). Tucson AZ: Educational Innovators Press. Harrow, A.J. (1972). A taxonomy of the psychomotor domain: A guide for developing behavioral objectives.new York: David McKay. Krathwohl, D.R., Bloom, B.S., & Masia, B.B. (1964). Taxonomy of educational objectives: The classification of educational goals. Handbook II: The affective domain. New York: David McKay. Simpson, B.J. (1966). The classification of educational objectives: Psychomotor domain. Illinois Journal of ome Economics, 10(4), State of Minnesota. (1998). State educational standards coupled to lesson plans and resources: Language Arts, High standards (1998): Grade 12: Writing- Unit: Description, Academic. Retrieved April 20, 2001, from =mn. 6

7 zin Dilekçesi 7