MİKROBİYOLOJİ LABORATUVARI GÜVENLİK REHBERİ

Transkript

1 GÜVENLİK Sayfa No 1 /5 A. AMAÇ: Prof. Dr. A. İlhan Özdemir Mikrobiyoloji Laboratuvarının güvenlik esaslarını açıklar. B. KAPSAM: Prof. Dr. İlhan Özdemir Mikrobiyoloji Laboratuvarını kapsar. C. UYGULAYAN: Prof. Dr. A. İlhan Özdemir Mikrobiyoloji Laboratuvarı çalışanları. D. UYGULAMA: LABORATUAR ÇALIŞANLARIN UYM ASI GEREKEN KURALLAR: 1. Biyokimya laboratuarı Güvenlik Rehberine uymak 2. Kendisinin ve diğer kişilerin sağlık ve güvensizliğini olumsuz etkileyecek davranışlardqan kaçınmak. 3. Düzenlenen eğitimlere katılmak,görevlerini verilen eğitimlere ve talimatlar doğrultusunda yapmak. 4. Laboratuar ortamında tehlike kaynakları; biyolojik, kimyasal ve fiziksel kaynaklar olarak belirlenmiş olup laboratuar çalışmaları buna göre planlanacaktır. 5. Yutma, soluma, direkt temas, deriyi geçiş (kesici-delici yaralanması) gibi yollarla maruz kalınacağından bunlara karşı önlemler alınacaktır. 6. Laboratuarlar da yapılan analizin özelliğine uygun bir şekilde planlanma yapılacaktır. 7. Personel için yeteri kadar soyunma dolabı bulundurulacak, laboratuar çalışma alanında kişisel eşyalar bulundurulmayacaktır. 8. Analiz yapılan bölümler, çalışan personelin rahatça hareket etmesine olanak sağlayacak genişlikte olması sağlanacaktır. 9. Aydınlatma, ısıtma ve havalandırma sistemleri yapılacak analizleri doğrudan veya dolaylı olarak etkilemeyecek nitelikte olması sağlanacaktır. 10. Laboratuar çalışmalarında kişisel koruyucu ekipmanlar kullanılacak ve standart önlemlerde belirtilen ilkelere dikkat edilecektir. (Eldiven, maske vb.) 11. Numuneleri çalışırken uzun kollu iş gömleği giyilecek, yakası daima ilikli tutulacak ve bulaşma olduğunda hemen çıkarılacaktır. Bu iş önlüklerinin çamaşırhanede yıkanması sağlanacaktır. 12. Kan ile temas olasılığı bulunan her durumda, hasta numunelerinin çalışılmasında (kan alma, parmak delme, mukoza muayenesi, kan torbası ve tüplerini açma vs.) eldiven kullanılacaktır. 13. Eldivenlerde delinme, yırtılma ve kirlenme olduğunda hemen değiştirilecektir. Eldiven takılı iken kesinlikle temiz yüzeylere dokunulmayacaktır. 14. Eldivenler tek kullanımlık olup yıkanmayacaktır. Ne amaç için takılmışsa işlem bittiğinde çıkarılıp tıbbi atık torbasına atılacak ve mutlaka eller yıkanacaktır. 15. Her türlü numune çalışırken potansiyel olarak infeksiyöz nitelikte kabul edilecektir. 16. Elde yara varsa yara bantları ile kapatılacaktır. 17. Laboratuar ortamının, kullanılan cihazların temizliği ve dezenfeksiyonu aksatılmadan uygun solüsyonlarla yapılacaktır. 18. Laboratuar atıkları cinslerine göre ayrıştırılıp, uygun şekilde toplanacaktır. Atık kovaları ve kesici-delici alet kovaları kullanılacaktır. 19. Kesici-delici alet yaralanmaları ve hasta vücut sıvıları mukozalara temas ettiği durumda hemen enfeksiyon kontrol komitesine başvurulacaktır. Yara yeri kanatılmadan sadece su ve sabunla yıkamak, antiseptik solüsyon sürmek yeterli olacaktır. 20. El hijyeni uygulamalarına dikkat edilecektir. 21. Laboratuarda hasta örneklerinin kabul edildiği ve çalışıldığı tezgâhlar kirli alan olarak kabul edilecektir. Temizlikten sonra rutin dezenfeksiyonu sağlanacaktır.

2 GÜVENLİK Sayfa No 2 /5 KİMYASAL MADDELERE KARŞI ALINMASI GEREKEN TEDBİRLER: 1. Kullanılan kimyasalların özelliklerini biliniz. 2. İşlem sırasında sadece gerekli olan kimyasalı bulundurunuz. 3. Kimyasal madde ile çalışma sırasında personelin gerekli kişisel koruyucu ekipmanları (koruyucu önlük, eldiven, yüz maskesi, gözlük vb.) kullanması ve çalışma alanlarında bulundurulması sağlanacaktır. Her kimyasal madde için düzenlenen Güvenlik Bilgi Formunda belirlinen önlemler alınır,maruziyet durumunda güvenlik bilgi formu ile Acil Ünitesinde başvurulacaktır. 4. Laboratuardaki solusyonlar asla solunmayacak, bileşiğini anlamak için çözücü şişesindeki etiketi okunarak belirtilen riske göre önlem alınacaktır. 5. Herhangi bir infeksiyöz materyalle temas durumunda laboratuar sorumlusu teknisyen ve hekimine haber verilecektir. 6. Mikrobiyoloji Laboratuvarında temizleme kiti bulundurulur, teklikeli maddenin dökülmesi halinde koruma ve temizleme kiti kullanılarak temizlenir. 7. Kimyasal maddeler sınıflandırılmasına göre etiketli olacaktır, etikette isimleri, özellikleri ve son kullanma tarihleri olacaktır. 8. Kimyasalların güvenli bir şekilde kullanımı için risk ve güvenlik kodları, tehlike sembolleri, materyal güvenlik veri bilgileri ve depolama sistemi hakkında bilgi edinilecektir. 9. Kimyasal maddeler tehlikeli olacağından gelişigüzel birbirine karıştırılmayacaktır. 10. Tüm personel kimyasal maddeler ile ilgili eğitimlere katılacaktır. 11. Yakıcı kimyasallarla çalışırken; Temas eden cildi, derhal su ile en az 5 dakika yıkayın. Kimyasal göze kaçıcak olursa suyla en az 15 dakika yıkayın. Yanık bölgeyi suyla yıkadıktan sonra, tıbbi yardıma başvurun. 12. Asitler kimyasallarla çalışırken; Suyun içine ağır ağır ilave ederek yavaşca karıştırarak seyreltilir Konstre asit üzerine su ilavesi kesinlikle yapılmaz. Asitler alkaliler ve oksitleyici ajanları yavaş ekleyin. Şişenin kırılması durumunda çevresini hızlıca soğutunuz. Dökülen madde asit alkaliise asitle nötralize ediniz. Koruma gözlük takın. Güçlü asitler,kostik materyal ve güçlü okside edici ajanların dağıtımı otomatik Cihazla yapın.hiç bir durumda ağız ile pipetleme yapılamayacaktır. 13. Reaktif kimyasallarla çalışırken; 14. Tüm kimyasalları ve prosedürlerini reaktive açısından gözden geçirin Reaktif kimyasallar ve işlemler için yazılı prosedürlere uyun Çalışmalarda en az miktarda kimyasal kullanınız. Beklenmedik, normal dışı tüm etkileri laboratuar yönetime iletin. Gerekli kişisel koruyucu ekipmanı kullanın. Gerekli yangın söndürme ekipmanı yerini biliniz,kullanımı öğreniniz Reaktif taşıyan bütün şişeleri uygun etiketleyin.etiket,reaktifin hazırlama tarihi,başlangıçta hazırlayan kişi,reaktifin konsantrasyonu ve adını taşımalıdır.son kullanım tarihi üzerine ayrıca yazınız.özel depolama bilgileri içeren ek bir etiket ekleyiniz. Reaktif içeren şişe ya da cam malzemeler hiçbir zaman boyun kısmından tutulmayıp malzemenin boyutuna göre bir ya da iki elle ana gövde kısmından tutularak hareket ettirilecektir. 15. Yanıcı kimyasallarla çalışırken; Kimyasalı ısı,kıvılcım ve ateşleme kaynaklarından uzak durunuz.

3 GÜVENLİK Sayfa No 3 /5 Kimyasal kaplarını sürekli kapalı tutunuz. Kimyasalları içeren metal kapları ve transfer kaplarını daime zemine yerleştirin Bulundukları mekanda yeterli havalandırmayı sağlayın. Bulundukları kqapları ve dolapları uygun şekilde etketleyin Çalışma alnalarınsa yanıcı kimyasal maddeleri en aza indirin Yanıcı madde döküldüğünde buharlaşmayı önleyici malzeme kullanın. 16. Korozif kimyasallarla çalışırken; Uygun yüz ve göz koryucu ekipman (gözlük,maske)takınız. Korozof kimyasal duman ve buharına maruz kalmaktan kaçının. Yeterli havalandırma sağlayın. Yeterli kişisel dekontinimasyon ekipmanı bulundurun. Korozif kimyasalları ikinci bir kap içinde taşıyın. Korozif kimyasalları uygun şekilde dökün. 17. Toksik kimyasallarla çalışırken; Toksik kimyasallara maruz kalma ihtimalini en aza indirin ve kontrol edin. Rutin sağlık kontrollerini yaptırın. Çalışılan alanlarda düzenli düzenli kontrol programı yürütün İyi kişisel hijyen kurallarına uyun. Kimyasal çalışma alanlarında sigara içmeyin. Kimyasal kullanılan bir landa görevli iseniz,kullanmakta olduğunuz ilaçlar hakkında üst sorumlunuzu bilgilendirin. Gerektiğinde koruyucu giysi kullanın.el, yüz,vücut koruyucu malzeme kullanın. 18. Sıkıştırılmış gazlarla çaışırken Gaz tankını/tüpünü tanımlayın,içindeki kimyasalları bilin, Tüp üzerinde kimyasalı tanımlayan tüm banbrol ve etiketleri gözden geçir. Ne olduğunu bilmediğin gazları kullanmayın. Tanktan çıkan gazın olası maksimum basıncını bilin 19. Çalışan güvenliği açısından uçucu kimyasal maddelere karşı koruyucu önlemler (makroskopi kabini, maske, havalandırma sistemi, vb.) alınır. Laboratuar havasının formaldehit ve ksilen düzeyleri, solunum düzeyinde ve ölçülen maddeye göre 15 veya 30 dakikalık maksimum değer ölçülerek 8 saatlik miktarlar değerlendirilir. YANGIN GÜVENLİĞİ ALINMASI GEREKEN TEDBİRLER: Yangın çıkış kapısı ve yangın merdiveni bilinecektir. Yangın söndürücüler bulundurulacak ve etrafında eşyalar olmayacaktır. Kullanıma hazır olarak kolay ulaşılabilir yerde olması sağlanacaktır. Gaz tüplerinde kaçak olup olmadığı kontrol edilecektir. Çalışma ortamının havalandırması sağlanacaktır. Işıklandırmanın kontrolü yapılacaktır. Tehlikeli kimyasal maddelerin konulduğu kaplar, şişeler, tüpler üzerindeki gerekli uyarı işaretleri kontrol edilerek kullanılıp, depolanacaktır. Çalışma alanları temiz ve düzenli tutulacaktır. Çalışma yapılacak ortamda patlayıcı, alev alıcı, yanıcı, yakıcı ve biyolojik maddelerin olup olmadığı kontrol edilecek ve gerekli önlemler alınacaktır. ELEKTRİK GÜVENLİĞİNİ SAĞLAMAYA YÖNELİK TEDBİRLER: Santrifüj makineleri ve elektrikli tüm cihazlar kontrol edilecektir. Elektrikli cihazlara ve pirizlere ıslak elle dokunulmayacaktır. Elektrik lambaları, kabloları, düğmeleri ve prizlerinde; yıpranma, gevşeme, kopma görülmesi ile kaçak akım hallerinde, teknik personel hemen haberdar edilecektir.

4 GÜVENLİK Sayfa No 4 /5 Elektrik düğmeleri kontrol edilerek iş bitiminde gereksiz yananlar söndürülecektir. LABORATUARA GİRİŞ ÇIKIŞ KURALLARI Laboratuvar çalışma alanına sadece görevli personel girer. Laboratuvar çalışma alanında koruyucu giysi/önlük giymek zorunludur. Açık sandelet türü terlik giyilmez 12 yaşından küçük çocuklar her ne sebeple olsun laboratuara girmesi yasaktır. Laboratuvarda yiyecek-içecek tüketmek ve sakız çiğnemek yasaktır. Laboratuvara zorunlu hallerde girmesi gereken sivil kişiler, HER TÜRLÜ RİSKE KARŞI; Kişi asla laboratuvarda yalnız bırakılmaz. Kişi üzerine dikkat gösterilmelidir. Kişinin işi olmayan alanlara girişi mutlaka önlenmelidir. Kişinin işini ivedilikle bitirip bir an önce dışarı çıkması için ilgilenilmelidir. Sivil kişiler personel girişinden laboratuvara giremez. TEMİZLİK DEZENFEKSİYON STERİLİZASYON KURALLARI: Temizlik az kirliden çok kirliye doğru ve hareketlilik başlamadan önce yapılacaktır. Temizlikte kullanılan malzemeler temizlik yapılan alandan kesinlikle daha temiz olacaktır. Günlük toz almalar nemli, tüy bırakmayan bezlerle yapılıp sonra kurulanacaktır. Kesinlikle kuru süpürme işlemi yapılmayacaktır. Islak süpürme tercih edilecektir. Gün içinde nemli moplarla süpürme işlemi, çift kova yöntemi ile paspaslama yöntemi ile yapılacaktır. Temizlik yapılırken önce deterjan ile yapılacaktır. Eğer dezenfeksiyon gerekiyorsa temizlikten sonra yapılacaktır. Kan ve vücut sıvıları döküldüğünde ya da bulaştığında; dökülen ya da sıçrayan sıvılar, önce kağıt havlu ile bulunduğu yerden silinecektir. Kullanılan tüm malzemeler (peçete veya bez) tıbbi atık kovasına atılacaktır. Kirliliğin durumuna göre önce deterjanla temizlenecek ya da silinmiş bölümün üzerine direk dezenfektan solüsyon dökülecektir. 1/ 10 luk (% 5 sodyum hipoklorit içeren) çamaşır suyu ya da tableti ile temizlenip, durulanıp kurulanacaktır. Pencere kenarlarının tozu günlük olarak bez ile silinecektir. Kapı ve camlar haftada bir, kapı kolu her gün silinecektir. Numune bekletilen kirli alanlar sık sık kontrol edilip, temizlik ve dezenfeksiyonu sağlanacaktır. Paspas yapılırken çift kova yöntemi kullanılacaktır. a. Temiz su için mavi kova, kirli su için kırmızı kova kullanılacaktır. b. Mavi kovaya uygun konsantrasyonda (Üretici Firma önerisine uygun olarak), kırmızı kovaya ise bunun yarısı kadar sıvı deterjan konulacaktır. c. Paspas S şeklinde hareket ettirilecek, zeminden mümkün olduğunca uzaklaştırılmadan temizlik yapılacaktır. d. Kirli paspasla temizlik yapılmayacak, kirlenen paspas önce kırmızı kovada kirinden arındırılıp, sonra mavi kovada yıkanacak, sıkma presi kırmızı kova üzerine çevrilerek sıkma işlemi yapılacaktır. Mop ile temizlikte, temiz alanda S şeklinde, kirli alanda düz hat üzerinde hareket ettirilerek temizlik yapılacaktır. Mop ile temizlik yapılarak ilerlenirken temizlenmemiş alan bırakılmayacaktır. Islak paspasla temizlenen alanlar kuru mop ile hemen kurulanmalı, paspaslama işlemi sırasında kirlenme, kayma ve düşmeleri önlemek için uyarı levhaları konulacaktır. Bankolar, mikroskop ve diğer özel gereçler ve vücut sıvılarının temas ettiği alanlar dezenfekte edilecektir. Özel alan ve gereçlerin dezenfeksiyonunda 1 / 10 luk çamaşır suyu veya klor tabletleri kullanılacaktır. EKK tarafından belirlenen bez, kova ve fırçalar kullanılacaktır.

5 GÜVENLİK Sayfa No 5 /5 Temizlikte kullanılan bezler, tüm paspas ve moplar kullanıldıktan sonra mutlaka sıcak su ve deterjanla çamaşır makinasında yıkanıp kurutularak saklanacaktır. Çamaşır makinesi olmadığı zamanlar mutlaka önce deterjan ve sıcak su ile daha sonra çamaşır suyu ile dezenfekte edilecektir. Duvar, perde, tül, diğer örtülerin kirlenme durumuna göre temizliği sağlanacaktır. Personel yaptığı işe uygun maske, eldiven ve gömlek giyecek, işlemlerin başında ve sonunda el hijyeni sağlayacaktır. Tuvaletlerin temizliğinde kullanılacak olan eldiven ve diğer malzemeler diğer alanların temizliğinde kesinlikle kullanılmayacaktır. Tuvaletlerin temizliğinde kullanılacak fırça tuvaletlerde bırakılacaktır. Ellerinde yara, çizik, vb. bulunan temizlik personeli önce su geçirmez yara bantlarıyla kapatacak ve toz alma işlemi sırasında da steril olmayan temiz eldiven giyecektir. Eldivenler ne için takılmışsa işlem bittiğinde çıkarılacaktır. Tüm tuvaletlerde kapalı kutular içinde tuvalet kağıdı ve kağıt havlu makinesinde (fotoselli ya da kapaklı kutularda) kutularda kağıt havlu bulundurulacaktır. Sık sık kontrol edilerek bitenin yerine ilave yapılacaktır. Sıvı sabun kapları günlük kontrol edilecektir. Boşalan sıvı sabunluk yıkanıp kurutulduktan sonra tekrar doldurulacak ve kesinlikle yarım olanın üstüne ekleme yapılmayacaktır. Yıkanıp kurumaya bırakıldığında kullanılmak üzere servislerde yedek sıvı sabun kapları bulundurulacaktır. Lavabolar kirlendiğinde hemen, günde 2 defa lavabo ovma maddesi ile ovulacaktır. Tuvaletlerin temizliği aşağıdaki gibi yapılacaktır: a. Lavabo aynası cam temizleme maddesi ve özel cam bezi ile silinecektir. b. Tuvalet içindeki fayanslı duvarlar ve tuvaletlerin kapısı bez ile silinecektir. c. Sifon çekilecektir. d. Tuvalet içindeki kaba kirler tuvalet fırçası ile temizlenecektir e. Klozet çevresi lavabo ovma maddesi ve tuvalet fırçası ile fırçalanacaktır. f. Klozet çevresi bez ile kurulanacaktır. g. Tuvaletlerin temizliğinde kullanılan bez, kova ve fırçalar başka alanların temizliğinde kesinlikle kullanılmayacaktır. Tuvaletlerin temizliğinde kullanılan bez, kova ve temizlik maddeleri tuvalet bölümleri içinde bulunan dolaplarda bulundurulacaktır. h. Tuvaletlerin ve kapı kollarının temizliği kullanım yeri ve sıklığına göre kontrol edilip deterjan, lavabo ovma maddesi ile yıkanacak ve kurulanacaktır. i. Sıvı sabun kapları günlük kontrol edilecektir. Boşalan sıvı sabunluk yıkanıp kurutulduktan sonra tekrar doldurulacak ve kesinlikle yarım olanın üstüne ekleme yapılmayacaktır. Yıkanıp kurumaya bırakıldığında kullanılmak üzere servislerde yedek sıvı sabun kapları bulundurulacaktır. j. Çöp kovalarında görünür kir varlığında hemen, periyodik olarak da haftada bir kere yıkanıp, dezenfekte edilecektir. ÇAMAŞIR SUYUNUN HAZIRLANMASI 1/ 10 luk hazırlanması 1 lt suya 100 cc çamaşır suyu ya da 1 ölçü çamaşır suyu + 9 ölçü su 1/100 lük hazırlanması 1 lt suya 10 cc çamaşır suyu TEMİZLİK ALANLARI VE KULLANILAN BEZ, KOVA, FIRÇA RENKLERİ Temizlenecek Alan Fırça Rengi Kova Rengi Bez Rengi Çalışma / Dinlenme Odası Kırmızı Beyaz / Yeşil Beyaz Hasta Ünitesi, Hasta Odası, bütün kuru alanlar Mavi Mavi Tuvalet hariç bütün ıslak alanlar (Banyo, lavabo) Lavabo fırçası Sarı Sarı Tuvalet ve Çevresi WC fırçası Kırmızı Kırmızı Cam Mavi Özel cam bezi