İşyeri Hekimliği Temel Eğitim Programı. (Toplam: 220 saat) Uygulama eğitimi (40 Saat) Uzaktan eğitim (90 saat) Yüz yüze eğitim (90 Saat)

Transkript

1 İşyeri Hekimliği Temel Eğitim Programı Bu programın, iģyeri hekimi olmak isteyen hekimlere; mesleki becerilerini iģyerlerinde uygulayabilmeleri için gerekli iģ sağlığı ve güvenliği bilgisini kazandırmaktır. İşyeri Hekimliği Temel Eğitim Programının Genel Yapısı ĠĢyeri Hekimliği Temel Eğitim Programının süresi, teorik bölümü 180 saat, uygulama kısmı da 40 saatten az olmayacak Ģekilde toplam 220 saat olarak tasarlanmıģtır. Eğitim kurumları istemeleri halinde bu süreleri artırarak uygulayabilirler. Programın teorik bölümünün tamamı yüz yüze veya ilgili yönetmelikte belirtilen oranlara uygun olarak yüz yüze ve uzaktan eğitimin bir arada uygulanmasıyla gerçekleģtirilebilir. Programın kalan 40 saatlik bölümü uygulamaya ayrılmıģtır. Katılımcıların, programın teorik bölümünü tamamladıktan sonra uygulama eğitimine baģlamaları gerekmektedir. Uygulama eğitimi ile katılımcıların, programın teorik bölümünde edindikleri bilgileri uygulamada kullanmalarını sağlamak ve böylece uygulama becerilerini geliģtirmek amaçlanmıģtır. İşyeri Hekimliği Temel Eğitim Programı (Toplam: 220 saat) Uzaktan eğitim (90 saat) Yüz yüze eğitim (90 Saat) Uygulama eğitimi (40 Saat) EĢzamanlı (%10) EĢzamansız (%90) Eğitim programının geliģtirme sürecinde program öğeleri ile ilgili esaslar aģağıda açıklanmıģtır. Bu açıklamalarda her bir öğe için tercih edilen yaklaģım ve gerekçeleri verilmektedir. Buna göre sırasıyla, her konu için belirlenen öğrenme hedefleri ile ilgili esaslar, programın içeriği ile ilgili esaslar, öğretme-öğrenme süreci ile ilgili esaslar ve ölçme-değerlendirme süreci ile ilgili esaslar verilmiģtir. Programın öğrenme hedeflerine ilişkin esaslar Öğrenme hedefi, katılımcıların öğretme-öğrenme süreci sonucunda neleri kazanacaklarını belirten ifadelerdir. Bu programda, her konunun ve alt baģlıkları belirlenmiģtir. Bu tanımlamalar eğiticinin, yürüteceği dersi bu çerçevede planlamasına ve yürütmesine yardımcı olacaktır. Programın içeriği ile ilgili esaslar Programın içeriği belirlenirken ülkemizde iģ sağlığı ve güvenliği hizmetleri ve ilgili mevzuat dikkate alınmıģtır. Ayrıca seçilen bu konular; makro ölçekte ve iģletme düzeyinde iģyeri hekiminin ihtiyacını karģılayacak düzeyde, politika, mevzuat ve teknik-sağlık alt baģlıklar Ģeklinde sıralanmıģtır. ĠĢyeri hekimlerinin mesleklerini iģyerinde icra ederken uymakla yükümlü oldukları ulusal ve uluslararası düzenlemelerin iģ sağlığı bakıģ açısı ile hekime aktarılması amaçlanmaktadır. Tablo 1`de bu program için seçilen konular ve bu konulara ayrılan süreler yüz yüze ve toplam olarak ayrı ayrı verilmiģtir. Tabloda yüz yüze eğitim için belirlenen süreler, yüz yüze verilmesi gereken en az süreleri ifade etmekte olup eğitim kurumları bu süreyi artırabilirler. 1

2 Tablo 1. ĠĢyeri Hekimliği Temel Eğitim Programının Konuları ve Ayrılan Süreler. Sıra DERS SAATİ DERSİN ADI No. Yüz yüze Toplam 1 AçılıĢ, TanıĢma, Programın Tanıtımı ve Ön Test Uygulaması ĠĢ Sağlığı ve Güvenliğinin Kavram ve Kurallarının GeliĢimi ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kültürü Türkiye de ve Dünyada ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Temel Hukuk ĠĢ Hukuku Kanunlarda ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Ulusal ve Uluslararası KuruluĢlar ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Alanında Uluslararası SözleĢmeler ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Kurulları ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri Risk Yönetimi ve Değerlendirmesi ĠĢyerinde Sağlık Gözetimi ve Biyolojik Ġzleme ÇalıĢma Ortamı Gözetimi ĠĢ Hijyeni Fiziksel Risk Etmenleri Kimyasal Risk Etmenleri Biyolojik Risk Etmenleri Psikososyal Risk Etmenleri Ergonomi Korunma Politikaları Elektrikle ÇalıĢmalarda ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Yanıcı, Parlayıcı ve Patlayıcı Ortamlar Büyük Endüstriyel Kazalar ĠĢ Kazaları ĠĢyerlerinde Ġlkyardım Örgütlenmesi Meslek Hastalıklarına GiriĢ ĠĢle Ġlgili Hastalıklar Mesleki Solunum Sistemi Hastalıkları Mesleki Kalp-Damar Sistemi Hastalıkları Mesleki Cilt Hastalıkları Mesleki Sinir Sistemi Hastalıkları Mesleki Genitoüriner Sistem Hastalıkları Mesleki BulaĢıcı Hastalıklar Mesleki Kanserler Kas Ġskelet Sistemi Hastalıkları Mesleki ĠĢitme Kayıpları Toksikoloji ĠĢ Sağlığında Güncel Konular ÇalıĢma YaĢamında Özel Risk Grupları ÇalıĢma YaĢamında Sağlığın GeliĢtirilmesi ÇalıĢma YaĢamı Ve Beslenme YetiĢkin Eğitimi, ĠĢyerinde Sağlık ve Güvenlik Eğitimi ve ĠletiĢim ĠĢ Sağlığında Epidemiyolojik YaklaĢım ĠĢyeri Sağlık Kayıtlarının Değerlendirilmesi ĠĢ Sağlığı Etiği Küçük Grup Dinamiğine Dayalı Vaka ÇalıĢması Son Test ve Genel Değerlendirme 1 1 TEORĠK EĞĠTĠM TOPLAMI: ĠĢyerinde Pratik Uygulamalar - 40 GENEL TOPLAM:

3 Öğretme-öğrenme süreci ile ilgili esaslar Programda belirlenen amaçlara ulaģılması ve katılımcıların etkili, verimli ve ilgi çekici bir öğrenme süreci geçirebilmesi için yapılacak eğitimlerde bazı noktalara dikkat etmek gerekmektedir. Katılımcıların, yetiģkin oldukları unutulmamalı ve öğrenme sürecinde onları aktif kılacak yöntemler, stratejiler ve teknikler kullanılmalıdır. Vaka incelemeleri, örnek olay çalıģmaları, büyük grup, küçük grup tartıģmaları, soru-cevap, beyin fırtınası vb. yöntem ve tekniklerin kullanılması önerilmektedir. Ele alınan konunun anlaģılmasını kolaylaģtırmak üzere, görseller, bilgisayar destekli sunumlar, modeller ve uygun araç-gereçler kullanılmalıdır. nin yürüteceği bir ders için üç kısım önerilir. Öncelikle, dersin nasıl baģlayacağına karar verilmelidir. Dersin giriş aşaması olan bu kısımda, ilk olarak eğiticinin kendini tanıtması ve katılımcılarla tanıģması gerektiği unutulmamalıdır. Ayrıca, katılımcıların dikkatlerini öğrenilecek konu üzerinde yoğunlaģtırmak, öğrenme konusunda onları isteklendirmek, o ders ile katılımcılara kazandırılması düģünülen özellikler (dersin öğrenme hedefleri) ve katılımcıları dersin akıģı konusunda bilgilendirmek gerekmektedir. Bu kısım için dersin ilk 5-10 dakikası ayrılabilir. Ġkinci aģama olan gelişme bölümünde ise katılımcıların yeni konu, tema ya da beceri ile tanıģmaları amaçlanmaktadır. Bu aģamada katılımcının, yeni konuyu farklı öğrenme etkinlikleriyle, sorularla, tartıģmalarla ya da uygulamalı çalıģmalarla öğrenmesi beklenmektedir. Bir dersin en uzun süresi bu bölüme verilmelidir. Bir dersin üçüncü ve son aģaması, kapanış ya da sonuçtur. Bir yansıtma süreci olarak da kabul edilen bu bölümde; özetleme, soru sorma ve geliģme bölümünde yapılan çalıģmalar üzerinde konuģma, değerlendirme yapılarak katılımcının öğrenme sürecinden ne kazandığı belirlenmeye çalıģılır. Ölçme ve değerlendirme ile ilgili esaslar Değerlendirme, katılımcıların nasıl düģündüklerini, ne bildiklerini ve hangi becerilere sahip olduklarını belirleme yolu olarak tanımlanabilir. Eğitim sürecinde yapılan değerlendirmelerin iki temel vardır. Bunlardan ilki, katılımcıların belirlenen hedeflere ne derece ulaģtıklarını belirlemek, diğeri ise yürüttüğümüz dersin niteliği hakkında geri bildirimler vermektir. Katılımcıların belirlenen hedeflere ne derece ulaģtıklarını belirlemenin birçok yolu bulunmaktadır. Kısa ya da uzun cevaplı sorular, ders içi gözlemler, katılımcılarla grup olarak ya da ayrı ayrı yapılan görüģmeler, proje çalıģmaları vb. gibi tekniklerle katılımcıların verilen dersin öğrenme hedeflerine ne kadar ulaģtıkları ortaya konulabilir. Ölçme ve değerlendirmenin nasıl olması gerektiği konusunda temel kaynak öğrenme hedefleridir. Ölçme ve değerlendirme öğretim sürecinde hedeflenenlerden ne kadarının gerçekleģtirildiğini gösterdiği için bir taraftan hedef kitle hakkında önemli bilgiler elde edilirken, diğer taraftan öğretim sürecinin niteliği hakkında da geribildirimler alınabilir. Bu bilgiler daha sonra yapılacak planlamaların daha etkili, verimli ve ilgi çekici olmasına yardımcı olacaktır. Derslerle ilgili ayrı ayrı yapılan bu değerlendirmelerin yanında programın genel olarak baģarısını belirlemek üzere programın baģında bir ön test ve bitiminde de bir son test uygulamasının yapılması gerekmektedir. İşyeri Hekimliği Temel Eğitim Programının Uygulama Esasları Bu program üç ayrı bölümden oluģtuğu için uygulama esasları bu üç bölüme göre ayrı ayrı belirlenmiģtir. a) Programın yüz yüze eğitimle yürütülen bölümü ile ilgili esaslar 1. Eğitimin süresi bir günde en fazla 6 saattir. 2. Bir, 45 dakika ders ve 15 dakika dinlenme süresi olarak planlanmalıdır. 3. Saat 21:00`dan sonra eğitim yapılmamalıdır. 4. Her ders; giriģ, geliģme ve kapanıģ/sonuç etkinlikleri olarak yürütülmelidir. 5. Eğitim programında yer alan ilk 10 konunun sıralaması değiģtirilmemeli ve bu konularla programa baģlanmalıdır. Diğer konuların veriliģ sırası, Bakanlığın uygun gördüğü biçimde değiģtirilebilir. 6. Derslere ayrılan sürelerde, hem yüz yüze hem de uzaktan eğitim için belirtilmiģ ise, öncelik bu dersin uzaktan eğitim bölümüne verilecektir. Aynı dersin uzaktan eğitimle alınması gereken bölümü tamamlandıktan sonra alınacak yüz yüze eğitimlerde öğrenilen bilgilerin tartıģılması, katılımcıların sorularının ya da anlaģılamayan konuların açıklaması Ģeklinde yürütülmesi sağlanacaktır. b) İş güvenliği uzmanlığı temel eğitim programı uzaktan eğitim ilkeleri 1) Eğitim kurumları, Bakanlıkça belirlenen iģyeri hekimliği temel eğitim programının uzaktan eğitimle verilebilecek bölümünü Internet üzerinden verecektir. 2) Uzaktan eğitim; eģzamanlı (senkron) ve eģzamansız (asenkron) yapılır. EĢzamanlı eğitim, uzaktan eğitim süresinin en az 1/10 u kadar olmalıdır. EĢzamanlı eğitimlerde sanal sınıflarda katılımcı sayısı 25 kiģiden fazla olamaz. 3) Her dersin en az bir sorumlu eğiticisi olmalıdır. 4) Uzaktan eğitimde görev alacak eğitimcilerin ve ders içeriklerini hazırlayacak alan uzmanlarının uzaktan eğitim ve ders içeriği hazırlama konularında eğitilmelerini ilgili eğitim kurumu sağlayacaktır. 5) Ders içerikleri uluslararası standartlara uygun çoklu ortamlarla (yazılı, iģitsel ve ders içeriğine uygun görsel materyal) desteklenmiģ bir Ģekilde hazırlanacaktır. 6) Kurum, katılımcının programa katılımını düzenli olarak ilkeler baģlıklı (B) bölümünün II/d maddesinde açıklanan esaslar çerçevesinde takip etmek ve istenildiğinde yetkililere sunmak zorundadır. 7) Uzaktan eğitim, öğrenme yönetim sistemleri ve içerik yönetim sistemleri aracılığı ile yapılır. 3

4 8) Uzaktan eğitim yapacak kurumlar, uzaktan eğitim yla kullandıkları sistemlere Genel Müdürlüğün denetim amaçlı eriģimini sağlayacaklardır. A. Tanımlar Genel Müdürlük: ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğünü, Kurum: ĠĢyeri hekimliği eğitim kurumunu, Katılımcı: ĠĢyeri hekimliği belgesi almak için eğitime katılan hekimi, Öğrenme Yönetim Sistemi (Learning Management System): Katılımcı, eğitici ve yöneticilerin çevrimiçi öğrenme hizmetlerine eriģmesini sağlayan ve bunları düzenleyen sistemi, Eşzamanlı (senkron) eğitim: (ler) ile bir ya da daha fazla katılımcının, aynı ders kapsamında, aynı sanal ortamda, aynı zaman diliminde bir arada olduğu eğitimi, Eşzamansız (asenkron) eğitim: Bir ya da daha fazla katılımcının, aynı ders kapsamında, zamandan ve mekandan bağımsız eğitimi, Yazılı materyal: Elektronik/manyetik ortamda bulunan her türlü yazıyı, Görsel materyal: Elektronik/manyetik ortamda bulunan her türlü görüntüyü, İşitsel materyal: Elektronik/manyetik ortamda bulunan her türlü sesi, Sanal sınıf: (ler) ile katılımcıların aynı anda farklı mekanlarda iletiģim içinde oldukları eğitim ortamını, Ġfade eder. B. İlkeler AĢağıdaki baģlıklarda belirtilen hususlar kurumun uzaktan eğitim hizmeti sunduğu web sitesinde bulunacaktır. I. Eğitim programı a. Derslerin amaç ve öğrenim hedefleri Her bir dersin amaç ve öğrenim hedefleri kısa, açık ve yalın maddeler halinde belirtilmelidir. b. Ders programı i. Katılımcının her bir ders için harcaması gereken en az zaman belirtilmelidir. ii. Katılımcının harcadığı sürenin nasıl ölçüleceği ve katılım süresinin nasıl tespit edileceği açıkça belirtilmelidir. iii. Kurum, sanal sınıf uygulamasında, her sınıfın en fazla katılımcı sayısını ve eğiticilerin o sınıfla hangi saatler arasında iletiģim içinde olacağını belirtmelidir. iv. Sanal sınıf uygulamaları günde en fazla üç saat olacak Ģekilde planlanmalıdır. v. Program güncel bilgileri yansıtmalı ve uygulamaya dönük olmalıdır. c. Eğitim materyali: i. Eğitim içinde kullanılan yazılı, görsel veya iģitsel materyallerden herhangi birinin oranı %50 den fazla olamaz. Eğitim içeriğinde kullanılan yazılı, görsel ve iģitsel materyalin dağılım oranı belirtilmelidir. d. Ölçme ve Değerlendirmeler i. Katılımcıların kazanımlarını belirlemeye yönelik ne tür ölçme-değerlendirme araç ve yöntemlerinin kullanılacağı belirtilmelidir. ii. Katılımcının grup içindeki düzeyi, ölçme ve değerlendirme sonuçlarına dayalı uygun istatistiksel yöntemler kullanılarak belirlenmelidir. iii. Her dersin ve ayrıca programın bütünü için uzaktan eğitim öncesi ve sonrasında katılımcı bilgi düzeyinin belirlenmesine yönelik uygun elektronik ölçme-değerlendirme sistemleri sunulmalıdır. e. Eser sahipliği i. Ders içinde kullanılan materyal, ticari olarak daha önce üretilmiģ ise, telif bilgileri belirtilmelidir. Kurum, Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu nun uygulanmasından sorumludur. ii. Ders içinde kullanılan materyal, özgün ama kurum dıģında hazırlatılmıģ ise, kurum tarafından hazırlığa katkıda bulunanlarla birlikte hazırlayanlara iliģkin bilgiler belirtilmelidir. f. Öğrenim yönergeleri i. Katılımcının ders içindeki eğitim materyalini nasıl kullanacağı ve çalıģma önerileri belirtilmelidir. II. Eğitim hizmetleri a. Danışma i. Katılımcının uzaktan eğitimle ilgili bilgi almak için kullanabileceği danıģma yolları ve sorumluları belirtilmelidir. ii. Kurumun katılımcılardan gelen soru ve taleplere nasıl geri bildirim belirtilmelidir. Geri bildirimin süresi 24 saati geçmemelidir. 4

5 b. Aksaklık: Uzaktan eğitim süresince oluģabilecek aksaklıklarda, katılımcının nasıl yönlendirileceği ve sorumlular belirtilmelidir. c. Bildirim i. Katılımcı uzaktan eğitim sonunda baģarılı ya da baģarısız olduğunda, sonucun katılımcıya nasıl bildirileceği ve sonraki süreçler belirtilmelidir. ii. Yeterli süreyi ayırmadığı ve/veya katılım ücretini ödemediği için program dıģına çıkan katılımcıların sayısı ve isimleri Genel Müdürlüğe bildirilmelidir. d. Katılımcı izleme i. Katılımcıların eğitim programına katılımlarının ve giriģ-çıkıģlarının nasıl denetlendiği ve bu denetlemenin sıklığı açıkça belirtilmelidir. Yetkililerce istendiğinde bu derse katılım dökümünün hangi yolla ve ne biçimde verileceği açıklanmalıdır. III. Katılımcı hizmetleri a. Katılımcı kabulü i. Programa katılım Ģartları ve gerekli belgeler açıkça belirtilmelidir. ii. Bu bilgiler beģ yıl süreyle saklanmalıdır. iii. Bu bilgilerin nasıl saklandığı ve bunlara eriģim güvenliğinin nasıl sağlandığı yetkililere bildirilmelidir. b. Katılımcı kaydı i. Programa kayıt süreci tanımlanmalıdır. Tanım içinde: 1. Katılımcıdan istenen bilgiler, 2. Katılımcı ile sözleģme, 3. Katılım ücreti, 4. SözleĢmenin iptalini gerektiren durumlar ayrıca belirtilmelidir. ii. Kayıt için kullanılan tüm formlar istenmesi halinde yetkililere iletilmelidir. iii. Kurum, kayıt için ödenen bedel dıģında, herhangi bir nedenle ek bir ücret talep edemez. IV. Katılımcı başarısı ve memnuniyeti a. Katılımcı başarısı i. Katılımcıların baģarısını gösteren döküm, istenildiğinde yetkililere bildirilmelidir. b. Katılımcı memnuniyeti i. Programın bütününe iliģkin katılımcı görüģünün nasıl alınacağı belirlenmelidir. ii. Memnuniyet görüģlerine iliģkin döküm istenildiğinde yetkililere bildirilmelidir. V. Reklam ve tanıtım Kurum, hiçbir kayıt, kabul ve eğitim materyalinde ve uzaktan eğitim sitesinde herhangi bir ticari Ģirketin ya da markanın dolaylı ya da doğrudan tanıtımına ve reklamına ya da (sponsorluk dahil) bu anlama gelebilecek kullanımına yer veremez. Kurumun eğitimini baģarı ile bitiren ve iģyeri hekimliği yapan hekimlerin iģyeri adını belirten referansları da bu kapsamdadır. VI. Yapı ve donanım a. Yapı: Uzaktan eğitimin verildiği merkezin adres ve servis sağlayıcı bilgileri istenildiğinde yetkililere bildirilmelidir. b. Donanım: Uzaktan eğitim için kullandığı tüm donanımın ve kullandığı yazılımların dökümünü istenildiğinde yetkililere bildirilmelidir. Yetkililer gerekli gördüğünde, yukarıdaki bilgilere ek açıklamalar isteyebilir. Komisyon, zaman içinde yeni değerlendirmeler yaparak ilkelerle ilgili değiģiklik yapma hakkına sahiptir. c) Programın uygulamalı eğitim bölümü ile ilgili esaslar 1. Eğitimin süresi bir günde en az 4, en fazla 8 saattir. 2. Eğitim süresinin hesaplanmasında iģyeri hekimi adayının sadece iģyerinde geçirdiği süreler dikkate alınır. ĠĢyerine gidiģ ve geliģlerde geçen süreler dikkate alınmaz. 3. ĠĢyeri hekimi adayının, uygulama eğitimini göreceği iģyerinde geçireceği toplam 40 saatlik eğitim süresinin en az 20 saatini, o iģyerinde görevli iģyeri hekimiyle, bulunması halinde en az 4 saatini iģ güvenliği uzmanıyla birlikte geçirmesi sağlanacaktır. 4. ĠĢyeri hekimi adayın, iģyerinin her bölümüne girmesi ve alınacak iģ sağlığı ve güvenliği önlemlerine iliģkin karar aģamalarından haberdar olması sağlanacaktır. 5. Ekte yer alan uygulama formu doldurularak ve iģyeri hekimine onaylatılarak ilgili eğitim kurumuna teslim edilecektir. 5

6 İşyeri Hekimliği Temel Eğitim Programında Görev Alacak lerin Nitelikleri Kodu Niteliği ĠĢyeri hekimliği ve iģ güvenliği uzmanlığı eğitici belgesine sahip olan; H-1 ĠĢyeri hekimleri H-2 ĠĢ sağlığı ve güvenliği, iģ sağlığı veya iģ güvenliği lisansüstü eğitimine sahip hekimler H-3 Bakanlıkça ilan edilen eğitim programlarına uygun alanlarda en az 4 yarıyıl ders veren hekimler H-4 ĠĢ ve meslek hastalıkları ya da iģyeri hekimliği yan dal uzmanları ile uzmanlık eğitimi süresince iģ sağlığı ve güvenliği ile ilgili en az 150 saat teorik ve uygulamalı eğitim alan halk sağlığı uzmanları H-5 (A) sınıfı iģ güvenliği uzmanları H-6 ĠĢ sağlığı ve güvenliği, iģ sağlığı veya iģ güvenliği lisansüstü eğitimine sahip mühendis, mimar veya teknik elemanlar H-7 Bakanlık iģ sağlığı ve güvenliği uzmanları H-8 Bakanlık iģ müfettiģleri H-9 Bakanlık çalıģma ve sosyal güvenlik eğitim uzmanları H-10 Bakanlıkça ilan edilen eğitim programlarına uygun en az 4 yarıyıl ders veren mühendis, mimar, fizikçi, kimyager ve teknik öğretmenler ile hukuk fakültesi mezunları H-11 ĠĢyeri hekimliği ve iģ güvenliği uzmanlığı eğitici belgesine sahip olanlar İşyeri Hekimliği Temel Eğitim Programının Konuları, Amaçları,, Süreleri ve Dağılımları 1 / Açılış, Tanışma, Programın Tanıtımı ve Ön Test Uygulaması Yüz yüze eğitim programının açılıģında, programın tanıtımı ve katılımcıların ve eğiticinin tanıģmasını sağlayarak olumlu bir eğitim ortamı oluģturmak, katılımcıların kurs öncesi beklentilerini almak ve bilgi düzeylerini belirlemek yla kurum içinde ön test uygulamaktır. 1/1 H-11 2 / İş Sağlığı ve Güvenliğinin Kavram ve Kurallarının Gelişimi Katılımcıları, iģ sağlığı ve güvenliğinin dünyadaki ve ülkemizdeki tarihsel geliģimi ve çağdaģ iģ sağlığı ve güvenliği uygulama ilkeleri konusunda bilgilendirmektir. ĠĢ sağlığı ve güvenliği kavramını tanımlar. ĠĢ sağlığı ve güvenliğinin Türkiye ve dünyadaki tarihsel geliģimini özetler. ÇağdaĢ iģ sağlığı ve güvenliği yaklaģımını tanımlar. ĠĢ sağlığı ve güvenliği uygulama ilkelerini belirtir. Konunun Alt ĠĢ sağlığı ve güvenliği kavramı ve iģ sağlığı ve güvenliğinin geliģme aģamaları Başlıkları Türkiye`de ve dünyada iģ sağlığı ve güvenliği ĠĢ sağlığı ve güvenliğinin Türkiye ve dünyadaki tarihsel geliģimi ÇağdaĢ iģ sağlığı ve güvenliği o Kavram o GeliĢme aģamaları o Kapsam o ĠĢ ve sağlık iliģkileri ÇağdaĢ iģ sağlığı ve güvenliği uygulama ilkeleri o Uygun iģe yerleģtirme o ĠĢyeri ortam faktörlerinin değerlendirilmesi o ĠĢ sağlığı ve güvenliği risklerinin değerlendirilmesi ve kontrolü o Aralıklı kontrol muayenesi ĠĢyerinde iģ sağlığı ve güvenliği hizmeti sağlanması 1/1 H-11 3 / İş Sağlığı ve Güvenliği Kültürü Katılımcıların iģ sağlığı ve güvenliğinde risk önleme kültürü ve bütünsel yaklaģımın 6

7 önemi ve felsefesini kavramalarına yardımcı olmaktır. ĠĢ sağlığı ve güvenliğinde risk önleme kültürünü tanımlar. ĠĢ sağlığı ve güvenliğinde bütünsel yaklaģımın faydalarını bulur. ĠĢ sağlığı ve güvenliği kültürünün oluģturulmasının ve sürdürülmesinin gerekliliği sonucunu çıkarır. ĠĢ sağlığı ve güvenliğine bütünsel yaklaģım ĠĢyerinde risk önleme kültürü Sağlıklı ve güvenli yaģam o Evde güvenlik Mutfakta güvenlik Banyoda güvenlik Çocuk ve yaģlıların güvenliği o Ofiste güvenlik o Okulda güvenlik ĠĢ sağlığı ve güvenliği alanında yaģam boyu öğrenme 1/3 H-11 4 / Türkiye de ve dünyada İş Sağlığı ve Güvenliği Katılımcılara, istatistikî veriler ve karģılaģtırmalarla dünyada ve Türkiye deki iģ sağlığı ve güvenliği durumu hakkında temel bilgiler kazandırmaktır. ILO iģ sağlığı ve güvenliği verileri, WHO meslek hastalıkları verileri, OSHA AB ülkeleri iģ sağlığı ve güvenliği verileri ve SGK Türkiye iģ sağlığı ve güvenliği verilerini kullanarak mevcut iģ sağlığı ve güvenliği durumunu belirler. Sosyo-ekonomik geliģmiģlik ile iģ sağlığı ve güvenliği iliģkisini belirler ve karģılaģtırma yapar. Ġstatistiklerle dünyadaki ĠSG durumu ILO, WHO, OSHA-EU SGK verileri ile Türkiye deki iģ sağlığı ve güvenliği durumu GeliĢmiĢ ve geliģmekte olan ülkelerle Türkiye karģılaģtırması 1/1 H-11 5 / Temel Hukuk Katılımcıların, hukuk normlarının niteliği ve temel hukuk kavramları hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlamaktır. Bu dersin sonunda katılımcılar, hukuk normlarının niteliği ile anayasa, kanun, tüzük, yönetmelik, tebliğ, genelge ve yönerge kavramlarını tanımlar. Hukuk normlarının niteliği Anayasa, kanun, tüzük, yönetmelik, tebliğ, genelge ve yönerge kavramları 1/2 H-11* *Hukukçu 6 / İş Hukuku Katılımcıların, iģ hukukunun temel amaç ve ilkeleri, iģ sağlığı ve güvenliği alanında tarafların sorumluluk, hak ve yükümlülükleri hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlamaktır. ĠĢ hukukunun temel amaç ve ilkelerini tanımlar. 7

8 ĠĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili ulusal mevzuatı tanımlar. ĠĢ sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin organizasyonunu analiz eder ĠĢ sağlığı ve güvenliğinde yasal yetkililerin rollerini açıklar. ĠĢverenin iģ sağlığı ve güvenliği konusunda sorumluluklarını ve iģin düzenlenmesine iliģkin hükümleri sıralar. Sosyal güvenlik alanında, iģyeri hekiminin ve tarafların sorumlulukları ile çalıģanların haklarını (sigortalılık, sağlık nedeniyle raporlu olunan günler, sağlık yardımları, maluliyet, emeklilik ve diğer yardımlar) belirler. Hukuksal baģvuru yöntemlerini gösterir. ĠĢçi, iģveren, alt iģveren, iģveren vekili kavramları ve iģ sağlığı ve güvenliği açısından önemi ĠĢverenin sorumluluk, hak ve yükümlülükleri ĠĢverenlerin sorumluluğunun hukuki dayanağı o ĠĢverenlerin sorumluluğunun kapsamı ve bu sorumlulukta kusurun rolü o ĠĢverenler tarafından ödenecek tazminatlar o Maddi-manevi tazminat o Destekten yoksun kalma tazminatı o Rücu tazminatı o ĠĢverenin idari sorumluluğu o ĠĢverenin cezai sorumluluğu ĠĢveren ile sözleģme yapma ve sonlandırma, ÇalıĢma sürelerine (tam ve kısmi süreli) iliģkin hükümler ĠĢ sağlığı ve güvenliğine iliģkin ceza yaptırımları ĠĢveren vekilinin sorumluluğu ĠĢyeri hekiminin ve çalıģanların istihdamı ile iģten çıkarılmada öngörülen iģ güvencesi ve tazminat sistemlerine iliģkin düzenlemeler ĠĢçilerin hak ve yükümlülükleri ĠĢ güvenliği uzmanlarının hak ve yükümlülükleri ĠĢ güvencesine iliģkin genel esaslar Sendikaların sorumluluğu o Eğitim sorumluluğu o ĠĢ sağlığı ve güvenliği konularında toplu iģ sözleģmelerinden yararlanılması ĠĢ kazası ve meslek hastalıklarının hukuki yapısı Bireysel iģ hukuku açısından iģ kazası ve meslek hastalığı o Nedensellik bağı o Meslek hastalıkları mevzuatı (5510 sayılı Kanun, ÇalıĢma Gücü ve Meslekte Kazanma Gücü Kaybı Oranı Tespit ĠĢlemleri Yönetmeliği, Yüksek Sağlık Kurulu Yönetmeliği) SonuçlanmıĢ yargı kararları 3/5 H-7, H-8, H-10* *Hukukçu Sıra no / Konu 7 / Kanunlarda İş Sağlığı ve Güvenliği Katılımcıların, ülkemizde iģ sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevcut kanuni düzenlemeler hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlamaktır. Ülkemizde iģ sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevcut kanuni düzenlemeleri açıklar. Ülkemizde iģ sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuattaki temel prensipleri sıralar. Anayasa, Umumi Hıfzıssıhha Kanunu, Borçlar Kanunu, ĠĢ Kanunu ĠĢ sağlığı ve güvenliği ile ilgili tüzük ve yönetmeliklerdeki temel prensipler -/2 H-11 8

9 8 / Ulusal ve Uluslararası Kuruluşlar Katılımcıların, iģ sağlığı ve güvenliği alanında devlet, iģçi, iģveren taraflarının yeri ve önemini, faaliyet gösteren ulusal ve uluslararası kuruluģlar hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlamaktır. ĠĢ sağlığı ve güvenliği alanında devlet, iģçi, iģveren taraflarının yeri ve önemini ifade eder. Ülkemizde iģ sağlığı ve güvenliği alanında sorumluluğu bulunan kurum ve kuruluģlar ile iģ sağlığı ve güvenliği alanında faaliyet gösteren ILO, WHO, OSHA gibi uluslararası kurum ve kuruluģları tanımlar. ĠĢ sağlığı ve güvenliği alanında devlet, iģçi, iģveren taraflarının yeri ve önemi o Ulusal ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Konseyi o ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ĠSGGM, ĠSGÜM ĠĢ TeftiĢ Kurulu BaĢkanlığı ÇASGEM SGK o Sağlık Bakanlığı o ĠĢçi ve iģveren kuruluģları o Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluģları Uluslararası ÇalıĢma Örgütü (ILO) Dünya Sağlık Örgütü (WHO) Avrupa ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Ajansı (OSHA) 1/3 H-11 9 / İş Sağlığı ve Güvenliği Alanında Uluslararası Sözleşmeler Katılımcıların, Türkiye tarafından onaylanmıģ uluslararası sözleģmeler hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlamaktır. Uluslararası iģ sağlığı ve güvenliği sözleģmeleri ve tavsiye kararlarını (ILO 155 ve 161 sayılı sözleģmeler ve diğer iģ sağlığı ve güvenliği ile ilgili sözleģmeler.) açıklar. AB nin iģ sağlığı ve güvenliği alanında yayınlamıģ olduğu 89/391 EEC sayılı Çerçeve Direktif ve diğer alt direktifleri sıralar. ILO sözleģmeleri (155 ve 161 sayılı) AB 89/391 EEC Sayılı Direktif 1/4 H / İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Katılımcıların, iģ sağlığı ve güvenliği hizmetleri ve ilgili diğer yönetmeliklerinin uygulanması, iģ sağlığı ve güvenliği hizmetlerinde ekip halinde çalıģmanın önemi hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlamaktır. Bu dersin sonunda katılımcı; ĠĢyeri hekiminin görev, yetki ve sorumluluklarını sıralar. ĠĢ güvenliği uzmanının görev, yetki ve sorumluluklarını söyler. Toplum Sağlığı Merkezleri (TSM) eliyle iģyeri hekimliği hizmetlerinin sunumunu söyler. Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi (OSGB) kurulması ve çalıģmalarını tanımlar. Ġlgili diğer iģ sağlığı ve güvenliği yönetmelikleri uygulamalarında iģyeri hekiminin görevlerini sıralar. ĠĢ sağlığı ve güvenliği hizmetlerinde ekip çalıģmasının önemini açıklar. 9

10 ĠĢyeri hekiminin görev, yetki ve sorumlulukları ĠĢ güvenliği uzmanının görev, yetki ve sorumlulukları TSM ve OSGB kurulması ve çalıģmaları Ġlgili diğer iģ sağlığı ve güvenliği yönetmelikleri ve uygulamada iģyeri hekiminin görevleri ĠĢ sağlığı ve güvenliği hizmetlerinde ekip çalıģmasının önemi YÖNETMELĠKLER LĠSTESĠ: o ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliği o ĠĢyeri Hekimlerinin ÇalıĢma Usul ve Esasları Yönetmeliği o ĠĢ Güvenliği Uzmanlarının görev, yetki ve Sorumlulukları Yönetmeliği o Sağlık Kuralları Bakımından Günde Ancak Yedi Buçuk Saat veya Daha Az ÇalıĢılması Gereken ĠĢler Hakkında Yönetmelik o Hazırlama, Tamamlama ve Temizleme ĠĢleri Yönetmeliği o Çocuk ve Genç ĠĢçilerin ÇalıĢtırılma Esas ve Usulleri Hakkında Yönetmelik o Kadın ĠĢçilerin Gece Postalarında ÇalıĢtırılmaları Hakkında Yönetmelik o Postalar Halinde ĠĢçi ÇalıĢtırılarak Yürütülen ĠĢlerde ÇalıĢmalara ĠliĢkin Özel Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik o ÇalıĢanların ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Eğitimleri ile Ġlgili Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik o Güvenlik ve Sağlık ĠĢaretleri Yönetmeliği (92/58/EEC) o Ekranlı Araçlarla ÇalıĢmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik 90/270/EEC) o Gürültü Yönetmeliği (2003/10/EC-(86/188/EEC) o TitreĢim Yönetmeliği (2002/44/EC) o Yapı ĠĢlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği (92/57/EEC) o Kimyasal Maddelerle ÇalıĢmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik (98/24/EC-2000/39/EC Sınır Değer) o Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden ÇalıĢanların Korunması Hakkında Yönetmelik (99/92/EC) o Kanserojen ve Mutajen Maddelerle ÇalıĢmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik 90/394/EEC-97/42/EEC-99/38/EC) o Asbestle ÇalıĢmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik (83/477/EEC) o ĠĢyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine ĠliĢkin Yönetmelik (89/654/EEC) o ĠĢ Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik ġartları Hakkında Yönetmelik (89/655/EEC) o Elle TaĢıma ĠĢleri Hakkında Yönetmelik (90/269/EEC) o KiĢisel Koruyucu Donanımların ĠĢyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik (89/656/EEC) o Yeraltı ve Yerüstü Maden ĠĢletmelerinde Sağlık ve Güvenlik ġartları Hakkında Yönetmelik (92/104/EEC) o Sondajla Maden Çıkarılan ĠĢletmelerde Sağlık ve Güvenlik ġartları Hakkında Yönetmelik (92/91/EEC) o Geçici veya Belirli Süreli ĠĢlerde ĠĢ Sağlığı ve Güvenliği Hakkında Yönetmelik (91/383/EEC) o Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik(2000/54/EC-93/88/EEC-97/59/EC-97/65/EC) o Balıkçı Gemilerinde Yapılan ÇalıĢmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik (93/103/EEC) o ĠĢyeri Kurma Ġzni ve ĠĢletme Belgesi Alınması Hakkında Yönetmelik o ĠĢyerlerinde ĠĢin Durdurulmasına veya ĠĢyerlerinin Kapatılmasına Dair Yönetmelik o Ağır ve Tehlikeli ĠĢler Yönetmeliği o Gebe ve Emziren Kadınların ÇalıĢtırılma ġartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik (92/85/EEC) o Sanayi, Ticaret, Tarım ve Orman ĠĢlerinden Sayılan ĠĢlere ĠliĢkin Yönetmelik 10

11 o Tarım ve Ormandan Sayılan ĠĢlerde ÇalıĢanların ÇalıĢma KoĢullarına ĠliĢkin Yönetmelik 4/12 H-1, H-5, H-7, H-8 11 / İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Katılımcıların, iģ sağlığı ve güvenliği kurullarının oluģumu, görevleri ve önemi hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlamaktır. Bu dersin sonunda katılımcılar, iģ sağlığı ve güvenliği kurullarının yasal dayanağını ve önemini belirler; iģleyiģi ve üyeleri ile ilgili mevzuatı tanımlar. Yasal dayanak Kurulun oluģumu, üyeleri ve kurulacak iģyerleri Kurulun faaliyetleri, görev, yetki ve sorumlukları Ġlgili mevzuat 1/2 H / İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemleri Katılımcıların, iģ sağlığı ve güvenliği alanında yaygın olarak kullanılan iģ sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi belgelendirme standartları hakkında bilgi edinmelerini sağlamaktır. Bu dersin sonunda katılımcılar, yönetim sistemlerinin kurulmasını, uygulamaya geçirilmesini ve sürdürülmesini açıklar. ILO OHS 2001, TS OHSAS 18001, BS 8800 TS ISO EN 9000, TS ISO EN Politika belirleme ve planlama Kontrol ve düzeltici - önleyici faaliyetler Kayıt ve tetkik 1/3 H-5, H-6, H-7, H-8* *Teknik 13 / Risk Yönetimi ve Değerlendirmesi Katılımcıların, risk değerlendirme ile ilgili temel kavramlar ile risk değerlendirme yöntemleri hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlamaktır. Risk değerlendirmesinin temeli ve gerekliliğini tanımlar. Risk değerlendirmesi yöntemlerini sıralar. ĠĢyerlerindeki riskleri değerlendirir. Tehlike ve risk kavramı Risk yönetiminin bir parçası olarak risk değerlendirmesi Risk değerlendirmesi ekibi ve çalıģan katılımı Risklerin kıyaslanması Risk kontrolü ve korunma Risk yönetimi Ġlgili mevzuat 6/6 H-5, H-6, H-7, H-8*, H-10** *Teknik **Mühendis, mimar veya teknik eleman 14 / İşyerinde Sağlık Gözetimi ve Biyolojik İzleme Katılımcıların, iģyerinde sağlık gözetimi ve biyolojik izleme hakkında temel ilkeleri 11

12 bilmelerine ve uygulanmasını kavramalarına yardımcı olmaktır. Sağlık gözetimi tanımı ve uygulama adımlarını belirler. ÇalıĢanın sağlık gözetimi talep hakkını söyler. ĠĢyerinde uygun iģe uygun iģçi ilkesi dikkate alınarak yapılacak iģe giriģ muayeneleri ve aralıklı kontrol muayenelerini yapar. ĠĢyerinde biyolojik izlem yapar. ĠĢyerinde kronik ve sistemik hastalıkları olan çalıģanları özel olarak izler. Sağlık gözetiminde hekimin sorumluluklarını sayar. Sağlık gözetiminin koruyucu hekimlik uygulamalarına etkisini örneklerle açıklar. Sağlık gözetimi tanımı ve uygulama adımları ĠĢyerinde uygun iģe uygun iģçi ilkesi dikkate alınarak yapılacak iģe giriģ muayeneleri Aralıklı kontrol muayeneleri ĠĢyerinde biyolojik izleme ĠĢyerinde kronik ve sistemik hastalıkları olan çalıģanların özel olarak izlenmesi Sağlık gözetiminde hekimin sorumlulukları Sağlık gözetiminin koruyucu hekimlik uygulamalarına etkisinin örneklerle anlatılması Mesleki rehabilitasyon kavramı ve standartları Ġlgili mevzuat 3/6 H-11* *Hekim 15 / Çalışma Ortamı Gözetimi Katılımcıların, çalıģma ortamı gözetiminin tanımı, kapsamı ve iģyerinde yürütülen iģ sağlığı ve güvenliği çalıģmalarındaki yeri ve önemini kavramalarına yardımcı olmaktır. Bu dersin sonunda katılımcı; ÇalıĢma ortamının gözetimini tanımlar ve kapsamını açıklar. Gözetim amaçlı ortam ölçümü ve biyolojik izlemenin iliģkisini açıklar. ÇalıĢma ortamının gözetimine ait kayıtları sıralar. ÇalıĢma ortamının gözetimi tanımı ve kapsamı Gözetim amaçlı ortam ölçümü ve biyolojik izleme ÇalıĢma ortamının gözetimine ait kayıt ve istatistikler Ġlgili Mevzuat Koruyucu hekimlik uygulamalarına etkisinin örneklerle anlatılması 3/4 H-1, H-2, H-4, H-7, H-8* *Teknik 16 / İş Hijyeni Katılımcıların, iģyerinde hijyen tanımı, ölçüm metotları ve sorumluluklar konusunda temel bilgilere sahip olmalarını sağlamaktır. Bu dersin sonunda katılımcı; ĠĢ hijyeninin tanımını yapar, kapsamı ve boyutlarını söyler. ĠĢ hijyeni konusunda sorumlulukları ve iliģkileri sıralar (iģyeri hekimi, iģ hijyenisti, iģ güvenliği uzmanı vb.). Ölçüm ve kontrol yöntemlerini sıralar. ĠĢ hijyeni tanımı, ĠĢ hijyeni konusunda iģyeri hekiminin sorumlulukları, Ġlgili mevzuat, Ölçüm ve kontrol yöntemleri. 1/3 12

13 H-7, H-8*, H-11** *Teknik **Kimya mühendisi, kimyager, eczacı, biyolog, halk sağlığı uzmanı veya iģ sağlığı bilim doktoru 17 / Fiziksel Risk Etmenleri Katılımcıların, iģyerindeki sağlığı ve güvenliği olumsuz etkileyen fiziksel risk etmenleri hakkında bilgi sahibi olmalarını ve bu etmenlere karģı alınması gereken iģ sağlığı ve güvenliği tedbirlerini öğrenmelerini sağlamaktır. ĠĢyerlerinde çalıģanların sağlığını olumsuz etkileyen fiziksel risk etmenlerini tanımlar. Fiziksel risk etmenlerinin ortam ve kiģiye yönelik ölçüm metotlarını sıralar. Ulusal ve uluslararası standartlarda müsaade edilen değerleri belirtir. Ülkemizde ve dünyada fiziksel risk etmenlerine maruziyetin yüksek olduğu iģ kollarını karģılaģtırır. Fiziksel risk etmenlerinin iģyerinde kontrolü ve iģyeri hekiminin bu konudaki görevlerini açıklar. ĠĢyerinde sağlığı olumsuz etkileyebilecek fiziksel risk etmenleri: o Gürültü-TitreĢim o Termal Konfor (nem, sıcak veya soğukta çalıģma, ısıtma ve havalandırma) o Aydınlatma o Ġyonize ve non-iyonize ıģınlar o Alçak ve yüksek basınç Ġlgili mevzuat 4/8 H-11* * Fizik lisans mezunu ile endüstri, fizik, maden ve makine mühendisleri 18 / Kimyasal Risk Etmenleri Katılımcıların, iģyerindeki sağlığı ve güvenliği olumsuz etkileyen kimyasal risk etmenleri hakkında bilgi sahibi olmalarını ve bu etmenlere karģı alınması gereken iģ sağlığı ve güvenliği tedbirlerini öğrenmelerini sağlamaktır. ĠĢyerlerinde çalıģanların sağlığını olumsuz etkileyen kimyasal risk etmenlerini tanımlar. Kimyasal risk etmenlerinin ortam ve kiģiye yönelik ölçüm metotlarını sıralar. Ulusal ve uluslararası standartlarda müsaade edilen değerleri tanımlar. Ülkemizde ve dünyada kimyasal risk etmenlerine maruziyetin yüksek olduğu iģ kollarını karģılaģtırır. Kimyasal risk etmenlerinin iģyerinde kontrolü ve iģyeri hekiminin bu konudaki görevlerini açıklar. ĠĢyerinde sağlığı olumsuz etkileyebilecek kimyasal risk etmenleri: Tozlar: o Sınıflandırılması (organik tozlar, inorganik tozlar) o Mesleki maruziyet alanları o ÇalıĢan sağlığına etkileri o Ortam ve biyolojik ölçüm metotları o Erken tanı yöntemleri o Korunma yöntemleri Gaz, buhar ve dumanlar o Kaynak çeģitleri ve gazları o Solventler, asit ve bazlar, metaller ve tuzlar o Pestisitler o ÇalıĢan sağlığına etkileri o Malzeme Güvenlik Bilgi Formlarında (MSDS), Risk (R) ve Güvenlik (S) tanımları, Önleme ve korunma yöntemleri Kimyasalların üretimi, taģınması, depolanması ve kontrolü 13

14 3/6 Kanserojen, mutojen ve toksik maddeler Parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı kimyasal maddeler Patlamadan korunma dokümanı ve patlayıcı ortamlarda kullanılacak makine ve teçhizat H-11* * Kimya mühendisi, kimya lisans mezunu 19 / Biyolojik Risk Etmenleri Katılımcıların, iģyerindeki sağlığı ve güvenliği olumsuz etkileyen biyolojik risk etmenleri hakkında bilgi sahibi olmalarını ve bu etmenlere karģı alınması gereken iģ sağlığı ve güvenliği tedbirlerini öğrenmelerini sağlamaktır. ÇalıĢma ortamında risk etmeni olarak karģılaģılabilecek bakteriler, virüsler, mantarlar ve parazitleri tanımlar. ÇalıĢma ortamında risk etmeni olarak karģılaģılabilecek mikroorganizmaların özelliklerini açıklar. Sayılan hastalık etmenlerinin tanınmasında kullanılabilecek basit mikrobiyolojik parametreler ve basit laboratuar yöntemlerini sıralar. Biyolojik risk etmenlerinden korunma yöntemlerini sıralar. 1/2 Biyolojik etmenlerden doğacak riskler Biyolojik risk etmenleriyle karģılaģılabilecek çalıģma ortamları Sağlık sektöründe çalıģanların maruz kalacağı riskler Ġlgili mevzuat H-11* *Hekim, eczacı, biyolog 20 / Psikososyal Risk Etmenleri Katılımcıların, iģyerindeki sağlığı ve güvenliği olumsuz etkileyen psikososyal risk etmenleri hakkında bilgi sahibi olmalarını ve bu etmenlere karģı alınması gereken iģ sağlığı ve güvenliği tedbirlerini öğrenmelerini sağlamaktır. ĠĢyerlerinde çalıģanları olumsuz etkileyen psikososyal risk etmenlerini ve sağlık etkilerini tanımlar. Psikososyal risklerle ilgili kiģiye yönelik ölçüm metotlarını sıralar. Türkiye de ve dünyada psikososyal risk etmenlerine maruziyetin yüksek olduğu iģ kollarını karģılaģtırır. ĠĢyerinde stresin ve psikososyal risk etmenlerinin iģyerinde kontrolü ve iģyeri hekiminin bu konudaki görevlerini açıklar. ĠĢyerinde sağlığı olumsuz etkileyebilecek psikososyal risk etmenleri: o ÇalıĢma ortamı o ÇalıĢma süresi o Ücret o Yönetsel ve çalıģanlarla ilgili faktörler o SendikalaĢma o KreĢ, gündüz bakımevi vb. o Gebe ve emziren çalıģanlar o Genç çalıģanlar o Tacizler o Stres o Ayrımcılık, baskı ve taciz Psikososyal risk etmenlerine maruziyetin yüksek olduğu iģ kolları ÇalıĢanların ruhsal ve bedensel sağlıklarının korunmasında ekip çalıģması ve iģ 14

15 2/4 psikoloğunun önemi Ġlgili mevzuat H-2*, H-11** *Doktora **Halk sağlığı uzmanı, psikiyatrist, psikolog veya endüstri mühendisleri 21 / Ergonomi Katılımcıların, ergonomi ve iģ fizyolojisi konusunda temel kavramları bilmelerini ve iģyerinde ergonomik düzenlemeler ve çalıģma ortamı tasarımları hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlamaktır. Ergonomiyi ve temel kavramlarını tanımlar. Ergonomik risklerin etkilerini belirler. Ergonomik risklerin etkilerinin önlenmesi konusunda yapılacak çalıģmaları açıklar. ÇalıĢma yaģamı ve ergonomi ĠĢ fizyolojisi ve biyomekanik Antropometri ve çalıģma ortamı tasarımı Bilgi teknolojisine dayalı ergonomik düzenlemeler Güvenlik tekniğine dayalı ergonomik düzenlemeler Ofis ergonomisi Ġlgili mevzuat 3/6 H-2*, H-3**, H-7, H-8***, H-10**** *Doktora **Fizik tedavi ve rehabilitasyon veya halk sağlığı uzmanı ***Teknik ****Endüstri mühendisi. 22 / Korunma Politikaları Katılımcıların, iģ sağlığı ve güvenliği alanında önleme ve korumanın tanımları, yöntemleri ve önemini öğrenmelerine yardımcı olmaktır. Önleme ve korumayı tanımlar. Tehlikeli durumu ve davranıģları tanımlar. Kaynağında koruma, ortama yönelik koruma ve kiģisel koruma gibi korunma uygulamalarının temel özelliklerini ifade eder. Tanımlar, Koruma düzeyleri (Temel, birincil, ikincil, üçüncül), Kaynağında korunma uygulamaları, Ortama yönelik koruma uygulamaları (makine koruyucuları, havalandırma ve iklimlendirme prensipleri), KiĢisel koruyucu donanım (KKD). 4/6 H-1, H-2, H-4, H-5, H-6, H-7, H-8*, H-10** *Teknik **Mühendis, mimar veya teknik eleman 23 / Elektrikle Çalışmalarda İş Sağlığı ve Güvenliği Katılımcıların, iģyerinde elektrikle çalıģmalarda ortaya çıkan riskler hakkında bilgi sahibi olmalarına ve bu risklere karģı alınması gereken ĠSG tedbirlerini öğrenmelerine yardımcı olmaktır. Elektrikle ilgili risk etmenlerini belirler. Sağlık ve güvenlik açısından gerekli olan kontrolleri sınıflandırır, elektrikle çalıģmalarda alınması gereken önlemleri açıklar. 15

16 1/2 Elektrik enerjisi ve tanımlar Elektriğin sağlık üzerine etkileri Önleme ve korunma yöntemleri Ġlgili mevzuat H-5, H-6*, H-7, H-8**, H-10* *Elektrik veya Elektrik-Elektronik mühendisleri ile teknik öğretmenleri **Teknik 24 / Yanıcı, Parlayıcı ve Patlayıcı Ortamlar Katılımcıların, iģyerinde yanıcı, parlayıcı ve patlayıcı ortamlar hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlamaktır. Yanmanın tanımını yapar ve türlerini sayar. Parlayıcı sıvı buharları ve gazları sıralar. Patlayıcı maddeler ve patlayıcı ortamları gösterir. Önleme, korunma ve mücadele yöntemlerini sıralar. Yanmanın tanımı ve türleri Parlayıcı sıvı buharları ve gazlar Patlayıcı maddeler ve patlayıcı ortamlar Önleme, korunma ve mücadele yöntemleri 1/3 H-5*, H-6*, H-7, H-8**, H-10* *Kimya, maden, petrol ve doğal gaz mühendisleri **Teknik 25 / Büyük Endüstriyel Kazalar Katılımcıların, endüstriyel etkinliklerden kaynaklanan çevre sağlığı sorunları ve önlenmesi hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlamaktır. ĠĢyerinde çevresel risk faktörlerini tanımlar. Çevresel kirlenme kavramı ve birincil/ikincil kaynaklarını sıralar. Acil durum planı ve hekimin rolünü belirler. Endüstriyel kazaların önlenmesi konusunda örnekler verir. ĠĢyerlerinde bulunabilecek fiziksel, kimyasal ve biyolojik risk, etmenlerinin çevre üzerine olan etkileri ve ölçüm yöntemleri, Majör çevresel kirleticiler (asbest, kurģun, dioksin, pestisitler, iyonize/iyonize olmayan radyasyon vb.), Endüstriyel kazalar ve kazara salınım kavramı, Endüstriyel emisyonlar Endüstriyel atıklar Acil durum planı ve hekimin rolü, Kazaların önlenmesi, Kazalardan korunma. 1/3 H-5, H-6*, H-7, H-8**, H-10* *Çevre veya kimya mühendisleri **Teknik 26 / İş Kazaları Katılımcıların, iģyerlerinde karģılaģılabilecekleri iģ kazalarını önleyebilmeleri için gerekli bilgiye sahip olmalarını sağlamaktır. ĠĢ kazasını tanımlar. Dünyada ve Türkiye de iģ kazası istatistiklerini ve iģyerinde kazaların ortaya 16

17 çıkmasında rol oynayan etmenleri analiz eder. Önleme ile ilgili yöntemleri belirler. ĠĢ kazası kayıt ve bildirimlerini oluģturur. Ġnceleme ve rapor düzenlenmesini gösterir. ĠĢ kazalarının önlenmesi ile ilgili olarak temel, birincil ve ikincil korunma yöntemlerini sıralar. ĠĢ kazasının tanımı ve nedenleri ĠĢ kazası kayıt, bildirim ve istatistikleri ĠĢ kazası incelemesi ve rapor düzenlenmesi ĠĢ kazalarından korunma ĠĢ kazalarının epidemiyolojisi Olgular üzerinden kaza raporları ve alınması gereken önlemlerin değerlendirilmesi 3/6 H-5, H-7, H-8* *Teknik 27 / İşyerlerinde İlkyardım Örgütlenmesi Katılımcıların, iģyerinde ilkyardım organizasyonu ve ilgili mevzuat hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlamaktır. Bu dersin sonunda katılımcı; Ġlkyardımın tanımını yapar. ĠĢyerinde ilkyardım gerektiren durumları sıralar. ĠĢyerinde ilkyardım organizasyonunu açıklar. Ġlkyardımın tanımı, ĠĢyerinde ilkyardım gerektiren durumlar, ĠĢyerinde ilkyardım organizasyonu, Ġlgili mevzuat. -/1 H-11* *Hekim 28 / Meslek Hastalıklarına Giriş Katılımcıların, çalıģma ortamından kaynaklanan nedenlerle meydana gelen özel bir hastalık grubu olan meslek hastalıkları konularında sebep-sonuç iliģkilerini bilmelerine ve kavramalarına yardımcı olmaktır. Meslek hastalığı tanımını yapar, Meslek hastalıkları sınıflandırmasını sıralar, Meslek hastalıkları tıbbi ve yasal tanı sürecini gösterir, Meslek hastalıklarından korunmayı açıklar, Türkiye'de ve dünyada meslek hastalıkları istatistiklerini karģılaģtırır. Meslek hastalığı tanımı Meslek hastalıkları sınıflandırması Meslek hastalıkları tıbbi ve yasal tanı süreci Meslek hastalıklarından korunma Türkiye'de ve dünyada meslek hastalıkları istatistikleri Ġlgili mevzuat o Meslek Hastalıkları Tespiti ĠĢlemleri Genelgesi ( ) 3/6 H-1, H-2, H-3*, H-4 *Göğüs hastalıkları veya iç hastalıkları 29 / İşle İlgili Hastalıklar 17

18 Katılımcıların, çalıģma yaģamında iģle ilgili hastalıkların önemi hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlamaktır. ĠĢle ilgili hastalıkların tanımı yapar ve meslek hastalıklarından farklılıklarını gösterir. ĠĢle ilgili hastalıklarda neden-sonuç iliģkisinin değerlendirilmesini yapar. ĠĢle ilgili hastalıklarda sağlık gözetiminde hekimin görevlerini tanımlar. ĠĢle ilgili hastalık tanımı, ĠĢle ilgili hastalıkların tipleri, Korunma yöntemleri, Sağlık gözetiminde hekime düģen görevler. 1/2 H-1, H-2, H-3*, H-4 *Göğüs hastalıkları veya iç hastalıkları 30 / Mesleki Solunum Sistemi Hastalıkları Katılımcıların, mesleki solunum sistemi hastalıklarının çalıģma hayatındaki önemi, çeģitleri, tanı ve korunma yöntemleri hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlamaktır. Mesleki solunum sistemi hastalıklarını tanımlar (iģe giriģ ve periyodik muayene yöntemleri, iģyerinde risk etmenleri ve kaynaklarının belirlenmesi, solunum sisteminin fonksiyonel değerlendirmesi, diğer tanısal yöntemler, mesleki akciğer hastalıklarında maluliyet). Pnömokonyozların tiplerini sıralar (kömür iģçileri pnömokonyozu, silikozis, asbeste bağlı akciğer hastalıkları). Mesleki havayolu hastalıklarını sıralar (mesleki astım, mesleki kronik obstrüktif akciğer hastalıkları). Organik tozlara bağlı mesleki akciğer hastalıklarını söyler. Buhar, duman ve solventler ve mesleki akciğer hastalıkları iliģkisini tanımlar (akut inhalasyon hasarı). Mesleki akciğer kanserlerini açıklar. Mesleğe bağlı akciğer enfeksiyonlarını sıralar. Solunum sistemi hastalıkları ile mesleki çevre arasındaki iliģkinin önemini söyler. Mesleki solunum sistemi hastalıklarında sağlık gözetimi, korunma ve erken tanı yöntemlerini sıralar. Mesleki solunum sistemi hastalıklarına giriģ Pnömokonyozlar (kömür iģçileri pnömokonyozu, silikozis, asbeste bağlı akciğer hastalıkları) Mesleki havayolu hastalıkları (mesleki astım, mesleki kronik obstrüktif akciğer hastalıkları) Organik tozlara bağlı mesleki akciğer hastalıkları Buhar, duman ve solventler ve mesleki akciğer hastalıkları (akut inhalasyon hasarı) Mesleki akciğer kanserleri Mesleğe bağlı akciğer enfeksiyonları Solunum sistemi hastalıkları ile çalıģma ortamı arasındaki iliģkinin önemi Mesleki solunum sistemi hastalıklarında sağlık gözetimi, korunma ve erken tanı yöntemleri Örnek vaka çalıģmaları 4/8 H-2*, H-3**, H-4 *Doktora **Göğüs hastalıkları veya iç hastalıkları 31 / Mesleki Kalp-Damar Sistemi Hastalıkları Katılımcıların, mesleki kardiyo-vasküler sistem hastalıklarının çalıģma hayatındaki önemi, çeģitleri, tanı ve korunma yöntemleri hakkında bilgi sahibi olmalarını 18

19 sağlamaktır. Mesleki kardiyo-vasküler sistem hastalıklarını tanımlar. Korunma yöntemlerini sıralar. Erken tanı yöntemlerini belirler. Mesleki kardiyo-vasküler sistem hastalıkları, Mesleki kardiyo-vasküler sistem hastalıklarına neden olabilecek etmenler, Korunma yöntemleri, Erken tanı yöntemleri, Örnek vaka çalıģması. 1/1 H-2*, H-3**, H-4 *Doktora **Kardiyoloji, kalp-damar cerrahisi veya iç hastalıkları 32 / Mesleki Cilt Hastalıkları Katılımcıların, mesleki cilt hastalıklarının çalıģma hayatındaki önemi, çeģitleri, tanı ve korunma yöntemleri hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlamaktır. Mesleki cilt hastalıklarını tanımlar. Mesleki cilt hastalığına yol açabilecek etmenleri sıralar. Korunma yöntemlerini belirler. Erken tanı yöntemlerini sıralar. Mesleki cilt hastalıkları Mesleki cilt hastalığına yol açabilecek etmenler Korunma yöntemleri Erken tanı yöntemleri Örnek vaka çalıģması 1/3 H-2*, H-3**, H-4 *Doktora **Dermatoloji 33 / Mesleki Sinir Sistemi Hastalıkları Katılımcıların, mesleki sinir sistemi hastalıklarının çalıģma hayatındaki önemi, çeģitleri, tanı ve korunma yöntemleri hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlamaktır. Mesleki sinir sistemi hastalıklarını tanımlar. Mesleki sinir sistemi hastalığına yol açabilecek etmenleri sıralar. Korunma yöntemlerini belirler. Erken tanı yöntemlerini belirler. Mesleki sinir sistemi hastalıkları, Mesleki sinir sistemi hastalığına yol açabilecek etmenler, Korunma yöntemleri, Erken tanı yöntemleri, Örnek vaka çalıģması. 1/2 H-2*, H-3**, H-4 *Doktora **Nöroloji. 34 / Mesleki Genitoüriner Sistem Hastalıkları Katılımcıların, mesleki genitoüriner sistemi hastalıklarının çalıģma hayatındaki önemi, çeģitleri, tanı ve korunma yöntemleri hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlamaktır. 19

20 Mesleki genitoüriner sistem hastalıklarını tanımlar. Mesleki genitoüriner sistem hastalığına yol açabilecek etmenleri sıralar. Korunma yöntemlerini belirler. Erken tanı yöntemlerini belirler. Mesleki genitoüriner sistem hastalıkları, Mesleki genitoüriner sistem hastalığına yol açabilecek etmenler, Korunma yöntemleri, Erken tanı yöntemleri, Örnek vaka çalıģması. 1/1 H-2*, H-3**, H-4 *Doktora **Üroloji veya jinekoloji 35 / Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar Katılımcıların, mesleki bulaģıcı hastalıkların çalıģma hayatındaki önemi, çeģitleri, tanı ve korunma yöntemleri hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlamaktır. Mesleki bulaģıcı hastalıkları tanımlar. Mesleki bulaģıcı hastalıklara yol açabilecek etmenleri sıralar. Korunma yöntemlerini belirler. Erken tanı yöntemlerini belirler. Mesleki bulaģıcı hastalıklar, Mesleki bulaģıcı hastalıklara yol açabilecek etmenler, Korunma yöntemleri, Erken tanı yöntemleri, Ġlgili mevzuat, Örnek vaka çalıģması. 1/2 H-2*, H-3**, H-4 *Doktora ** Göğüs hastalıkları, enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji. 36 / Mesleki Kanserler Katılımcıların, mesleki kanserlerin çalıģma hayatındaki önemi, çeģitleri, tanı ve korunma yöntemleri hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlamaktır. Mesleki kanserleri tanımlar. Mesleki kanserlere yol açabilecek etmenleri sıralar. Korunma yöntemlerini belirler. Erken tanı yöntemlerini belirler. Mesleki kanserler ve IARC (Kanserojenler Listesi) sınıflaması, Mesleki kanserlere yol açabilecek etmenler, Korunma yöntemleri, Erken tanı yöntemleri, Ġlgili mevzuat, Örnek vaka çalıģması. 1/2 H-2*, H-3**, H-4 *Doktora **Göğüs hastalıkları, iç hastalıkları veya tıbbi onkoloji. 37 / Kas İskelet Sistemi Hastalıkları Katılımcıların, çalıģma yaģamında kas iskelet sistemi hastalıklarının önemi, korunma ve erken tanı yöntemleri hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlamaktır. 20