ORMAN ENDÜSTRİ POLİTİKASI DERS 1 1-ORMAN ENDÜSTRİ POLİTİKASI 2-ORMAN ÜRÜNLERİ ENDÜSTRİSİNİN NİTELİĞİ KAPSAMI VE TARİHSEL GELİŞİMİ

Transkript

1 ORMAN ENDÜSTRİ POLİTİKASI DERS 1 1-ORMAN ENDÜSTRİ POLİTİKASI 2-ORMAN ÜRÜNLERİ ENDÜSTRİSİNİN NİTELİĞİ KAPSAMI VE TARİHSEL GELİŞİMİ

2 ORMAN ENDÜSTRİ POLİTİKASI

3 Politika Kavramı Yunanca KENT ve KENT DEVLET demektir. PEKİ POLİTİKA GERÇEKTEN NE DEMEKTİR? Toplumda yaşayan insanlar arasında bir çatışma, bir eylem ve kavgadır. Bu anlamda Politika Kimin neyi, ne zaman, nasıl elde ettiğini belirleyen bir etkinlik olarak tanımlanır. Bir başka, anlayış tarzına göre ise, politika bir toplumun bütün üyelerinin yararına olabilecek bir düzen yaratma aracıdır. Politika, genellikle devlet yönetiminin yüksek düzeydeki konu ve sorunlarını içeren bir kavram olarak kullanıldığı gibi, bir kuruluş ve hatta bir bireyin konu ve sorunlarını da kapsayan bir kavramdır.

4 Politika sadece siyasi partilerin faaliyetleri ile ilgili bir kavram da değildir. Politika kavramı, varılmak istenen amaçların saptanması, bu amaçlara ulaşılmak için kullanılacak araçların seçimi ve sosyal güçler arasında denge kurulması gibi konuları da içermektedir. Bir toplumun çok sayıda amaçları ve bu amaçları gerçekleştirmeye yönelik çeşitli eylem ve davranışları bulunduğundan dolayı çeşitli politikalara sahip olması gerekir. Örneğin, eğitim politikası, tarım politikası, ormancılık politikası, iktisat politikası, kalkınma politikası, pazarlama politikası, üretim politikası gibi.

5 Politika ile ilgili olarak sayılabilecek belli başlı özellikler a) Politika, zaman ve mekan bakımından evrensellik ve süreklilik niteliklerine sahiptir. b) Politikanın özü, toplumdaki çıkar çatışması ve iktidar mücadelesi olup, bunun da asgari temeli toplumsal barış ve düzendir. c) Politika sadece bir çatışma değil, aynı zamanda bir uzlaşmadır. d) Politika ve politika biliminin temel kavramlarından biri de Meşruluk kavramıdır. Siyasal iktidara itaat onun doğruluğu ve haklılığı hakkında yani Meşruluğu beslenen inançla doğru orantılıdır

6 Politika Biliminin Konusu Politika kavramı, bir topluluğun yararına yapılan eylem ve davranışları ifade ettiği gibi, aynı zamanda bu eylem ve davranışları konu olarak ele alan ve inceleyen bir bilim dalını da belirlemektedir. Günümüzde İktidar kavramı, politika biliminin ana konusu olarak yerini almış bulunmaktadır. Toplum biliminin dallarından biri olarak politika bilimi, öteki toplum bilimlerinde kullanılan yöntemlerden ve özellikle sosyoloji ve psikolojide hızla gelişen araştırma tekniklerinden yararlanmaktadır. Öteki toplum bilimlerinde olduğu gibi, politika biliminde de istatistik analizlerin kullanımı artmış, matematik ve istatistikteki gelişmelerin kullanımı da yaygınlaşmıştır

7 Orman Ürünleri Endüstri Politikası Kavramı ve Tanımı Orman Ürünleri Endüstri Politikası ile bu endüstrinin yapısının şekillenmesi ve ekonomi içindeki yerinin belirlenmesi için, devletin uluslararası örgütlerin, siyasi partilerin ve girişimcilerin almış oldukları karar ve önlemler anlaşılır. Ormancılık etkinliklerinin sonunda elde edilen son ürünlerden biri odun hammaddesidir. Aynı odun hammaddesi, orman ürünleri endüstrisi için bir hammadde niteliğindedir. Her iki sektörün birbirlerinden çok değişik beklentileri vardır. Orman ürünleri endüstrisi için odun hammaddesinin ucuza satın alınması önem kazanırken, ormancılık için odun hammaddesinin pahalı satılması önemlidir.

8 Özellikle büyük endüstri kuruluşları, mensup oldukları endüstri dalını ilgilendiren konuların iyileştirilmesi, Personel sorununun halledilmesi, Piyasa koşullarının düzenlenmesi, Araştırma ve eğitim çalışmalarının geliştirilmesi gibi konularda gayret gösterir. Buna karşılık, orman ürünleri endüstrisinde sayıca ağırlıklı bulunan küçük işletmeler, adı geçen etkinlikleri kendi başlarına gerçekleştiremezler. Ormancılıkla ilgili Bakanlıkların çeşitli yıllarda kuruluşlarında orman ürünlerinin üretimi, ithalatı ve ihracatı ile ilgili hükümlere yer verildiği görülmektedir.

9 Devletin orman ürünleri endüstri politikasını belirlerken yaptığı etkinliklerden biri de, 2006 yılında 5531 sayılı Orman Mühendisliği, Orman Endüstri Mühendisliği ve Ağaç İşleri Endüstri Mühendisliği Hakkında Kanun çıkarmasıdır. Bu yasanın çıkarılması ile orman endüstri mühendislerinin hak, yetki ve sorumlulukları belirlenmiş bulunmaktadır. Söz konusu yasanın amacı, ülkemizdeki orman fakültelerinden ve ağaç işleri endüstri mühendisi yetiştiren en az dört yıllık lisans düzeyinde yüksek öğretim kurumlarından ya da denkliği onaylanmış yurt dışı yüksek öğretim kurumlarından mezun olup, mühendis unvanına haiz olanların aşağıda belirtilen faaliyet konuları ile ilgili işlemlerin ilgili mevzuata uygun olarak, sağlıklı ve güvenilir bir şekilde işleyişini ve gerçekleştirilmesini sağlamaktır.

10 Orman endüstri mühendislerinin etkinlik konuları 1. Odun hammaddesinin yarma, kesme, soyma, biçme, şekil değiştirme işlemlerini yapmak, 2. Odun Hammaddesini yongalayarak veya liflere ayırarak ve yapıştırıcı maddeler kullanarak ya da kullanmadan presleme, buharlama, kurutma ve emprenye etme gibi işlemlerle yapısını değiştirmeden veya fiziksel ve kimyasal yollarla değiştirerek işlemek, 3. Kereste, ağaç kaplama levha, kâğıt, selüloz ve benzeri yarı mamulleri üreten ve bunları kullanan, orman ürünleri fabrikalarında, ahşap olmak kaydıyla sabit ve hareketli mobilyalar, doğramalar, kapı, pencere, yer döşemeleri, ahşap yapılar ve elemanların üretim faaliyetlerini yapmak, 4. Odun dışı orman ürünlerini işleyen tesislerde, kalite kontrol, maliyet hesaplama, stok kontrolü ve tasarım faaliyeti yapmaktır.

11 Orman Ürünleri Endüstri Politikası ve İktisat Politikası İlişkileri Bu kısımda orman ürünleri endüstri politikası ile ilişkisi nedeniyle genel iktisat politikası üzerinde durmak yerinde olacaktır. İktisat politikası siyasal tercihlere göre açıklanan iktisadî ve sosyal amaçların gerçekleşebilmesi için siyasi otoritenin iktisadî olaylara bilinçli bir şekilde müdahale etmesidir. İktisat politikasının amacı, genel bir çerçeve içinde yorumlanacak olursa, toplum refahının arttırılmasıdır. Günümüzde iktisat politikasının amaçları olarak genellikle, millî gelirin daha hızlı artması, işsizliğin giderilmesi, kişiler ve bölgeler arası gelir bölüşümünün düzeltilmesi, fiyat istikrarının sağlanması ve dış ödemeler dengesi açığının giderilmesi kabul edilmektedir. İktisat politikasının amaçlarının ve bunlara verilecek ağırlığın belirlenmesinde politikanın uygulanacağı ülkenin iktisadî ve sosyal yapısının yanı sıra doğal olarak, toplum refahı ile ilgili siyasal tercihler de rol oynar.

12 İktisat politikasının araçları 3 gruba ayrılmaktadır. (1) Kontrolü mümkün olmayan değişkenler: Gelenek, görenek ve kişilerin iktisadî olaylara tepkisini belirleyen diğer değer yargıları ile toplumun genel kültür yapısı çoğu zaman uzun sürede değişir. (2) Kontrolü mümkün olup, siyasal düzenin değiştirilmesine izin vermediği değişkenler: Bu gruba giren değişkenler, kabul edilen siyasal düzene göre değişir. Bunları bir ülkenin temel yasaları ile tanınmış haklar olarak tanımlayabiliriz. (3) Kontrolü mümkün olan ve siyasal düzenin değiştirilmesine izin verdiği değişkenler: İktisat politikasının araç değişkenlerini bu grup oluşturur.

13 Kontrolü mümkün olan iktisat politikasının araçları Kamu hizmetlerinin, gelirlerinin ve harcamalarının büyüklüğü ve bileşimi ve kamu teşebbüslerinin faaliyetleri (maliye politikası). Para ve kredi arzı, faiz ve reeskont oranları, kredi tayınlaması (para politikası) Döviz kuru, kotalar, ülkelerarası sermaye hareketleri (dış ticaret politikası) Asgarî ücretin belirlenmesi ve ücretlerin, kiraların ve kâr oranlarının sınırlaması ve gelir transferleri (gelir politikası) Destekleme alımları, sübvansiyonlar ve fiyat kontrolleri (fiyat politikası) Kurumsal yapı ile ilgili düzenlemeler.

14 ORMAN ÜRÜNLERİ ENDÜSTRİSİNİN NİTELİĞİ, KAPSAMI VE TARİHSEL GELİŞİMİ

15 Endüstri Kavramı Dilimizde sanayi deyimi ile eş anlamda kullanılan endüstri deyimi genel olarak bir şey yapma; bir eser ortaya koyma; bunun için gerekli bilgiye, yeteneğe ve tecrübeye sahip olma, yaratma, başarma azmine sahip bulunma; bir işi başarılı sonuca ulaştırma çabasına malik olma anlamlarına gelmektedir.. Ekonomik alanda yapılmış tanımlardan birinde endüstri hammaddelerin işlenmesi ve ıslahı demektir diye belirtilmektedir Bir başka tanımda da endüstri, doğadan kazanılan maddeleri işleyerek insan gereksinmelerine yarayışlı hale getirir denmektedir. Endüstri kesimi başlıca üç gruba ayrılmaktadır. Bunlar, madencilik, imalat sanayi ve enerji dir.

16 1-Madencilik Maden çıkarımı ile ilgili olmakla beraber, çoğu kez maddenin işlenmesi ve biçiminin değiştirilmesi eylemlerini de kapsamaktadır. Bir demir madeni işletmesi, cevheri toprak altından çıkartmakla yetinmez, aynı zamanda onu izabe ocaklarında eritir ve yarı mamul hale getirir. Böylece cevherin eritilerek yarı mamul hale getirilmesi maden işletmesi dışında ayrı bir işletmede yapılmadığı zaman madencilik sayılmaktadır. Şayet, çıkarılan demir cevherini işleyen ayrı bir işletme, örneğin bir demir-çelik fabrikası ise, o takdirde bunu imalat sanayi grubuna sokmak gerekir

17 2-İmalat Gıda, içki, tütün mamulleri, dokuma ve giyim, orman ürünleri işleme, kağıt, basım ve deri, lastik, plastik işleme, kimya, gübre, petrol ürünleri, seramik, cam, çimento, madeni eşya, makine imalat, gemi, uçak gibi bütün endüstri dalları da imalat sanayi grubunda yer almaktadır

18 İmalat sanayi 3 alt kesime ayrılmaktadır Tüketim malları sanayii: Tüketim malları sanayi, elektrikli ev eşyaları, giyim, gıda vb. gibi her türlü tüketim malını imal eden endüstri dallarını kapsar. Yatırım malları sanayii: Yatırım malları sanayini, makine imalat sanayi, gemi yapımı sanayi, tarım aletleri sanayi gibi diğer sanayi dalları meydana getirir. Ara malları sanayii: Ara malları sanayi ise, kağıt, lastik, cam, çimento gibi tüketim mallarını imal eden endüstri dallarından oluşur.

19 3-Enerji Taşkömürü, linyit, petrol ürünleri, hidrolik, doğalgaz güneş, rüzgar, gibi enerji kaynaklarından elektrik, havagazı ve LPG üreten bir endüstridir.

20 Orman Ürünleri Endüstrisinin Tanımı Genel olarak endüstri, hammaddelerin işlenmesine ve biçim değiştirmesine yönelik eylemler olduğuna göre, ormandan elde edilen odun ve odun dışı ürünlerin işlenmesine ve biçim değiştirilmesine yönelik eylemleri de orman ürünleri endüstrisi diye tanımlamak mümkündür. ERASLAN «Yuvarlak odunların bünyesini bozmadan işleyen ve dayanıklılığını arttıran fabrika ve tesisler, yuvarlak odunları ince levhalar halinde kesmek, soymak ve yongalamak suretiyle materyal sağlayan, bunları birleştirerek odunun çalışmasını azaltan fabrika ve tesisler, odunun yapısının mekanik, fiziksel ve kimyasal yolla değiştiren fabrika ve tesisler, işlenmiş materyali kullanarak çeşitli eşya yapan fabrika ve tesisler ile yan ürünleri işleyen fabrika ve tesislerin tümüdür»

21 Orman Ürünleri Endüstrisinin Ana Kolları A- Yuvarlak odunları işleyen ve işlenmiş materyali kullanan tesisler. 1-Yuvarlak odunları işleyen fabrika ve tesisler. a) Yuvarlak odunları yapısını bozmadan işleyen, dayanıklılığını ve direncini arttıran, bunlara biçim veren fabrika ve tesisler. b) İnce levhalar halinde biçmek, kesmek, soymak ve yongalamak suretiyle materyal sağlayan ve bunları birleştirilerek odunun çalışmasını azaltan fabrika ve tesisler. c)fiziksel yolla odunun yapısını değiştiren fabrika ve tesisler. d)kimyasal yolla odunun yapısını değiştiren fabrika ve tesisler. 2-İşlenmiş materyali kullanan ve çeşitli eşya yapan fabrika ve tesisler. B-Yan ürünleri işleyen fabrika ve tesisler

22 Orman Ürünleri Endüstrisinin Tarihsel Gelişimi Yazılı belgeler ve eski resimlerden insanların ilk zamanlardan beri barınak, eşya ve çeşitli araçların yapımında odun kullandıkları anlaşılmaktadır. Odunun değişik biçimlerde işlenmesine ilişkin ilk çabalara ise eski Mısır da rastlanmıştır. Zamanla, odunun biçilmesinde kullanılan el testerelerinin yerini el hızarlarının aldığı anlaşılmaktadır. XVIII. yüzyılın ikinci yarısında başlayan sanayi devrimi sonucu çeşitli endüstri kollarında büyük gelişmeler ortaya çıkmıştır. İlk önce İngiltere de başlayıp zamanla diğer ülkelere yayılan endüstrileşme hareketi geniş ölçüde makinelerin endüstride kullanılmasına yol açmıştır.

23 Endüstrinin çeşitli kollarında girişilen makineleşme çabaları, orman ürünleri endüstrisinde ancak XIX. yüzyılda kendisini göstermiştir. Nitekim, İngiltere de 1860 yılında kaplama imalinde kullanılan daire testere yapılmış (Berkel, 1956) ve 1808 yılında ilk şerit testere patentini Londralı William New Berry almıştır (Gülen, 1965). Fransa da 1830 yılında buharla işleyen bir rende makinesi yapılmış olup bu makine bugünkü modern kaplama kesme makinelerinin bir başlangıcı sayılmaktadır. XIX. yüzyılın ikinci yarısından sonra ise demir gövdeli katraklar, daire ve şerit testere tezgahları gibi odun işleyen makineler geliştirilerek hızla yaygınlaşmıştır.

24 Başlangıçta, daha çok kereste endüstrisinde görülen makineleşme çabaları ve gelişmeler, orman ürünleri endüstrisinin diğer kollarında da ortaya çıkmıştır. Yine XIX. yüzyılın sonlarında İngiltere de kereste endüstrisinde lif levhaları imali üzerinde durulmuş ve XX. yüzyılın başlarında Amerika da gerek odun liflerinden gerekse odun hamurundan lif levhaları üretilmiştir. Parke imali ilk defa Viyana da basit planyalarda elde rendelemek suretiyle ilkel biçimde olmuş ve 1901 yılında planya makineleri için otomatik itme tertibatının bulunması ile parke imalinde önemli gelişmeler kaydedilmiştir. Kağıt imalinde odun kullanılması XIX. yüzyılın ortalarında olmuştur yılında bir Kanadalının denemeye giriştiği ve odundan kağıt imalinde başarı elde ettiği saptanmıştır.

25 20. yy ın ilk yarısında yonga levha endüstrisi, ikinci yarısında ise orta yoğunlukta yonga levha endüstrisi gelişmiştir. Yonga levhanın ilk endüstriyel üretimi 1941 yılında Almanya da Tortif-Werken A.G. firması tarafından Bremen Hemelin de başlatılmıştır. Daha sonra yılları Orta Avrupa da yonga levha fabrikalarının kuruluş yılları olmuştur. Bu endüstri kolunun ilk olarak Orta Avrupa ülkelerinde doğması ve gelişmesi nedeni, II. Dünya Savaşının bu ülkelerde yaptığı tahribatın sonucu, diğer yapı malzemelerinde olduğu gibi kereste kullanımında da tasarruf sağlanması ve kereste yerine daha ucuz, kullanımı ve boyutları daha uygun bir yapı malzemesi olarak yeni bir malzemenin ikame edilmesi isteğidir.

26 Yonga levha üretimi ülkemizde ilk kez 1954 yılında İstanbul- Kartal da SUNTA Tahta Sanayi T.A.Ş nin fabrikasında başlamıştır. Görülüyor ki, orman ürünleri endüstrisi çok eski bir tarihe sahip olup genel endüstriye paralel olarak el sanayi biçiminde başlamış ve genellikle insan gücüne dayanmıştır. Zamanla rüzgar, su ve hayvan gücünden de yararlanılmış ise de, endüstride geniş ölçüde makineleşme ve dolayısıyla modern fabrika sanayii ne geçiş ancak XVIII. yüzyılın ikinci yarısında başlayan Sanayi Devrimi ile olmuştur. Başlangıçta kereste endüstrisinde görülen bu yöndeki gelişmeler daha sonraları orman ürünleri endüstrisinin diğer kollarında da ortaya çıkmıştır.