ORMAN ENDÜSTRİ MÜHENDİSİ VE AĞAÇ İŞLERİ ENDÜSTRİ MÜHENDİSLERİNİN YAPI DENETİMİNDE YER ALMASI GEREKTİĞİNE İLİŞKİN TEKNİK RAPOR

Transkript

1 ORMAN ENDÜSTRİ MÜHENDİSİ VE AĞAÇ İŞLERİ ENDÜSTRİ MÜHENDİSLERİNİN YAPI DENETİMİNDE YER ALMASI GEREKTİĞİNE İLİŞKİN TEKNİK RAPOR Raporun tarihi: 08/3/2017 Raporun No : 2017/01 I- AMAÇ VE KAPSAMI: Orman Mühendisleri Odası üyeleri Orman Endüstri Mühendisleri ile Ağaç İşleri Endüstri Mühendislerinin; lisans düzeyindeki eğitimlerinde aldıkları dersler, tarihli ve 5531 sayılı Orman Mühendisliği, Orman Endüstri Mühendisliği ve Ağaç İşleri Endüstri Mühendisliği Hakkında Kanun da yasal güvenceye alınan mesleki hak ve yetkileri bağlamında, tarihli ve 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun un uygulanmasında görev almalarının incelenmesi amacıyla, Oda Yönetim Kurulunun Tarih ve 86/5 sayılı kararı ile Orman Mühendisleri Odası AR-GE Merkezi Başkanı orman yüksek mühendisi Eşref GİRGİN, Karadeniz Teknik üniversitesi (KTÜ) Orman Fakültesi Orman Endüstri Mühendisliği odun mekaniği ve teknolojisi ana bilim dalı öğretim üyesi ve Bölüm Başkanı Prof. Dr. Semra ÇOLAK ve odun mekaniği ve teknolojisi ana bilim dalı öğretim üyesi Doç. Dr. Cenk DEMİRKIR dan oluşan komisyonumuzca bu rapor hazırlanmıştır. II- İNCELEME: Sakarya, Kocaeli ve Gölcük depremlerinden sonra, can ve mal güvenliğinin temini amacıyla tüm yapıların imar planı, fen, sanat ve sağlık kurallarına, standartlara uygun olarak yapılması ve denetimlerinin sağlanmasına ihtiyaç duyulmuş, bu nedenle tarihli ve 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanun yürürlüğe konulmuştur. Orman Endüstri Mühendisleri ile Ağaç İşleri Endüstri Mühendislerinin, mesleki faaliyet konuları ile bu konulara ilişkin hak ve yetkileri 5531 sayılı Kanunun 4 üncü ve 5 inci maddelerinde belirlenerek yasal güvenceye alınmıştır. Mühendislerin mesleki faaliyet konularına ilişkin hak ve yetkiler ile aldıkları lisans eğitimlerinin, 4708 sayılı Kanunun amacı bağlamında irdelenerek karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu nedenle, 5531 sayılı ve 4708 sayılı Kanunlar ve ikincil mevzuatlarındaki Orman Endüstri Mühendisleri ile Ağaç İşleri Endüstri Mühendislerini ilgilendiren hükümlere bakmak gerekmektedir Tarihli ve 5531 sayılı Orman Mühendisliği, Orman Endüstri Mühendisliği ve Ağaç İşleri Endüstri Mühendisliği Hakkında Kanunun İlgili Hükümleri Orman Endüstri Mühendislerinin mesleki faaliyet konuları, 5531 sayılı Kanunun mesleğin konuları başlıklı 4 üncü maddesi 1 inci fıkrası (b) bendinde dört alt bent halinde, Ağaç İşleri Endüstri Mühendislerinin mesleki faaliyet konuları ise (c) bendinde iki alt bent halinde düzenlenmiştir. Bu mesleki faaliyet konuları arasında 4708 sayılı Kanunda belirtilen ahşap ve ahşap taşıyıcı sistemlere ilişkin hükümler yer almaktadır. Şöyle ki; 1

2 MADDE 4- Mesleğin konuları uzmanlık alanlarına göre aşağıda gösterilmiştir: b) Orman endüstri mühendislerinin faaliyet konuları şunlardır: 1) Odun hammaddesinin yarma, kesme, soyma, biçme, şekil değiştirme işlemlerini yapmak. 2) Odun hammaddesini yongalayarak veya liflere ayırarak ve yapıştırıcı maddeler kullanarak ya da kullanmadan presleme, buharlama, kurutma ve emprenye etme gibi işlemlerle yapısını değiştirmeden veya fiziksel ve kimyasal yollarla değiştirerek işlemek. 3) Kereste, ağaç kaplama levha, kâğıt, selüloz ve benzeri yarı mamullerini üreten ve bunları kullanan, orman ürünleri fabrikalarında, ahşap olmak kaydıyla mobilya ile sabit ve hareketli mobilyalar, doğramalar, kapı, pencere, yer döşemeleri, ahşap yapılar ve elemanların üretim faaliyetlerini yapmak. 4) Odun dışı orman ürünlerini işleyen tesislerde; kalite kontrol, maliyet hesaplama, stok kontrolü ve tasarım faaliyetleri yapmak. c) Ağaç işleri endüstri mühendislerinin faaliyet konuları şunlardır: 1) Ağaç işleri endüstrisinde yer alan ahşap ve türevleri ile diğer endüstriyel malzemeler kullanarak ahşap olmak kaydıyla sabit ve hareketli mobilyalar, doğramalar, deniz araçları, sauna, prefabrik ev, parke, karavan, evlerin ahşap bölümlerinin üretim faaliyetlerini yapmak. 2) Emprenye ve kurutma tesisleri ve benzeri ağaç işleri ürünlerinin tasarım ve imalâtı faaliyetlerini yapmak sayılı Kanun hükümlerinden açıkça anlaşılacağı üzere; 4708 sayılı Kanunun Madde 1- g) Taşıyıcı sistem: Yapıların; temel, betonarme, ahşap, çelik karkas, duvar, döşeme ve çatı gibi yük taşıyan ve aktaran bölümlerini ve istinat yapılarını, maddesinde ve diğer maddelerinde yer alan yapıların ahşap, döşeme, çatı gibi yük taşıyan ve aktaran bölümler, 5531 sayılı Kanunun yukarıya çıkarılan ahşap yapılar ve elemanlarının üretim faaliyetlerini yapmak, evlerin ahşap bölümlerinin üretim faaliyetlerini yapmak hükümleri kapsamına girmektedir. Orman Endüstri Mühendisleri ile Ağaç İşleri Endüstri Mühendisleri; 5531 sayılı Kanun ile yasal güvenceye alınan mesleki faaliyet konularına ait, aşağıya çıkarılan 5 inci maddesinde belirtilen hak ve yetkileri kullanmak ve bunlara ilişkin sorumlulukları üstlenmektedirler. Şöyle ki; Hak, yetki ve sorumluluklar MADDE 5- Meslek mensupları, 4 üncü maddede belirtilen faaliyet konularıyla sınırlı olmak kaydıyla; araştırma-geliştirme çalışmaları yapmaya, çevresel muhasebe yapmaya, keşif yapmaya, zarar ziyan belirlemeye, maliyet hesaplamaya, fizibilite raporu hazırlamaya, tasarım faaliyetleri yapmaya, plân ve projeler hazırlamaya ve uygulamaya, standardizasyon çalışmaları yapmaya, sertifikalandırmaya, kalite kontrolü yapmaya, stok kontrolü yapmaya, denetim yapmaya, muayene yapmaya, hakemlik yapmaya, eksperlik yapmaya, teknik müşavirlik yapmaya, danışmanlık yapmaya, yeminli danışmanlık ve bilirkişilik yapmaya, raporlar hazırlamaya, ormancılık ve orman ürünleri konularında serbest müşavirlik büroları ile serbest yeminli müşavirlik büroları açmaya, laboratuvarlar açmaya, özel müesseseler ile işletmeler kurmaya, bunları yönetmeye ve bunların sorumlu 2

3 müdürlüğünü yapmaya, ormancılık karantina ve rehberlik hizmetlerini yürütmeye, her türlü odun ve odun dışı orman ürünleri ile orman endüstrisi dahil her türlü ormancılık çalışmaları için gerekli olan fidan, bitki, alet ve edevatın ihracat ve ithalat işlemleriyle ilgili hizmetleri tek başlarına, ortak faaliyet alanları içinde ise mevzuatta yetkilendirilmiş diğer meslek mensuplarıyla beraber yapmaya ve yürütmeye yetkilidir. Bu fıkrada belirtilen hak ve yetkiler, Odaya kayıtlı meslek mensuplarınca kullanılır. 4 üncü maddede belirtilen alanlarda faaliyet gösteren gerçek kişiler ile özel hukuk tüzel kişilerinin mühendis istihdamında uymak zorunda oldukları esaslar Bakanlığın uygun görüşü alınarak Oda tarafından hazırlanacak yönetmelikle belirlenir sayılı Kanunun 4 üncü maddesindeki, 4708 saylı Kanunu ilgilendiren orman endüstri mühendisliği ve ağaç işleri endüstri mühendisliği mesleki faaliyet konularına ilişkin, 5 inci maddedeki hak ve yetkiler kapsamında sayılan plân ve projeler hazırlamak ve uygulamak, standardizasyon çalışmaları yapmak, kalite kontrolü yapmak, denetim yapmak, muayene yapmak, raporlar hazırlamak konuları her iki mühendislik disiplininin yasal yetkileri arasında bulunmaktadır sayılı Kanuna göre yürürlüğe konulan Orman, Orman Endüstri ve Ağaç İşleri Endüstri Mühendisleri ile Serbest Meslek Bürolarının Çalışma Alanlarına Dair Yönetmeliğin İlgili Maddeleri ( tarihli ve sayılı Resmi Gazete) Orman ve Su İşleri Bakanlığının uygun görüşleri alınarak Odamızca yürürlüğe konulan 5531 sayılı Kanunun uygulamasına dair Orman, Orman Endüstri ve Ağaç İşleri Endüstri Mühendisleri ile Serbest Meslek Bürolarının Çalışma Alanlarına Dair Yönetmeliğinin, 4708 sayılı Kanunda yer alan ahşap taşıyıcı sistemlere yönelik aşağıdaki ilgili maddelerinde gerekli düzenlemeler yapılmıştır. Şöyle ki; Kereste, ağaç kaplama levha, kâğıt, selüloz ve benzeri yarı mamulleri kullanmak MADDE 72 (1) Orman ürünleri ve mobilya endüstrisinde; kereste, ağaç kaplama levha, kağıt, selüloz ve benzeri yarı mamulleri kullanılarak ahşap olmak kaydıyla mobilya, sabit ve hareketli mobilya, doğrama, kapı, pencere, yer döşemeleri, ahşap yapılar ve elemanlarının profil, lambri, kağıt ambalaj ürünleri imal edilir. Bunların tasarımı, projelendirilmesi ve kalite kontrolü yapılır ve bunlara ilişkin sanayi tesisleri işletilir. Ağaç işleri endüstrisinde, ahşap ve türevleri kullanılarak üretim yapmak MADDE 74 (1) Ahşap olmak kaydıyla sabit ve hareketli mobilyalar, doğrama, ahşap deniz araçları, sauna, prefabrik ev yapımı, parke, karavan, evlerin ahşap bölümleri ve benzeri ürünlerin imalatı yapılır. Plan ve projeler hazırlamak ve uygulamak MADDE 84 (1) Ormancılık, orman endüstrisi ve ağaç işleri endüstrisine ilişkin plan ve projeler hazırlanır ve bu projeler uygulanır. Standardizasyon çalışmaları yapmak MADDE 85 (1) Ormancılık, orman ve ağaç endüstrisine ilişkin faaliyetler, odun ve odun dışı ürünler, çıktılar, hizmetler, araç ve gereçler, ergonomi ve benzeri konuların standardizasyon esasları belirlenir ve ilgili çıktıların yürürlükteki standardizasyon dokümanlarına uygunluğu tespit edilir. Kalite kontrolü yapmak 3

4 MADDE 87 (1) Ormancılık, orman endüstrisi ve ağaç işleri endüstrisine ilişkin faaliyet, hizmet ve ürün çıktılarının standartlara uygunluğu kontrol edilir ve raporlanır. Kontrol ve denetim yapmak MADDE 89 (1) Ormancılık, orman endüstrisi ve ağaç işleri endüstrisine ilişkin konuların uygulanması sırasında; işlerin mevzuata, şartname ve sözleşmelere uygun olarak yapılıp yapılmadığı fiilen kontrol edilir. (2) Ormancılık, orman endüstrisi ve ağaç işleri endüstrisi alanında yapılan işlerin, büroda, arazide, atölyede ve tesislerde, yürürlükteki mevzuata ve idarenin isteklerine uygun olarak yapılıp yapılmadığı denetlenir. Muayene yapmak MADDE 90 (1) Ormancılık, orman endüstrisi ve ağaç işleri endüstrisine ilişkin olarak kabulü istenilen konuların; ilgili mevzuata, şartnamelere, sözleşmelere uygunluğu, kabul edilebilir yöntemler kullanılarak belirlenir ve muayene edilip belgelenir. Raporlar hazırlamak MADDE 98 (1) Ormancılık, orman endüstrisi ve ağaç işleri endüstrisine ilişkin olarak gerçek ve tüzel kişilerin ihtiyaç duydukları her türlü, teknik, idari ve benzeri raporlar hazırlanır. Yukarıya çıkarılan maddelerdeki hükümler incelendiğinde; ahşap malzemeler ile ahşap malzemelerden yapılan imalatların muayene, kontrol, denetim, standartlara uygunluğu vb. hususlarda görevler ifa etmek, raporlar hazırlamak konularında orman endüstri mühendisleri ile ağaç işleri endüstri mühendislerinin yasal yetkili oldukları açık biçimde görülmektedir. Bu nedenlerle, 4708 sayılı Yapı Denetimi Kanununda yer alan yapılardaki ahşap, döşeme, çatı vb. imalatlarının kontrol ve denetimlerinin, orman endüstri mühendisleri ile ağaç işleri endüstri mühendisleri tarafından yapılması için, Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinde gerekli düzenlemeler yapılmalıdır Orman endüstri mühendisleri ile ağaç işleri endüstri mühendislerinin lisans düzeyinde aldıkları eğitimler. Ağaç malzemenin inşaat sektöründe tavan ve taban elemanı ile tavan ve taban döşemesi olarak, duvar elemanı ve duvarların iç ve dış kaplama elemanı olarak, taşıyıcı sistem ve yük aktaran malzeme olarak çatı konstrüksiyonunda ve çatı kaplamasında, doğrama (kapı, pencere) elemanı olarak, yapının temelinde geniş oranda kullanılabilmektedir. Bugün dünyada konut üretimine yönelik yapım sistemlerinin başında betonarme, çelik ve ahşap malzemeli sistemler gelmektedir. Kullanış yerlerine bakıldığında ahşabın gerek taşıyıcı sistem ve gerekse kaplama elemanı olarak ahşap yapılarda ve hem de beton, vd. malzemeden üretilmiş yapılarda kullanıldığı görülmektedir sayılı Kanun gereği, yapı denetim kuruluşlarının yerine getirmekle yükümlü oldukları görevler arasında "Yapım işlerinde kullanılan malzemeler ile imalatın proje, teknik şartname ve standartlara uygunluğunu kontrol etmek ve sonuçlarını belgelendirmek, malzemeler ve imalatla ilgili deneyleri yaptırmak" ve "Zemin, malzeme ve imalata ilişkin deneyleri, şartname ve standartlara uygun olarak laboratuvarlarda yaptırmak" işlemleri yer almaktadır. Ahşap, beton vb. malzemelerden üretilen yapılarda kullanılan ahşap ve ahşap kökenli ürünlerle ilgili bu görevlerin yerine getirilebilmesi için söz konusu işlemlerin bir orman endüstri mühendisi 4

5 ya da ağaç işleri endüstri mühendisi kontrolünde gerçekleşmesi gerektiği düşünülmektedir sayılı Kanun kapsamında tanımlanan ve orman endüstri mühendisleri ve ağaç işleri endüstri mühendislerine tanınan yetkiler dahilinde; yapı denetimi için yapı maksatlı ve yapıda kullanılan ahşap malzemeler için teknik şartname hazırlamak ve standartlara uygunluğunu kontrol etmek ve sonuçlarını belgelendirmek, malzeme ve imalata ilişkin deneyleri, şartname ve standartlara uygun olarak laboratuvarlarda yaptırmak işlemlerinin orman endüstri mühendisi yada ağaçişleri endüstri mühendisi tarafından yapılması gerekmektedir. Ağaç malzeme 4708 sayılı Kanun kapsamında özellikle taşıyıcı sistem olarak belirtilen yerlerde yapı maksatlı olarak; masif, ahşap esaslı levha yada lamine ürün gibi farklı formlarda kullanılabilir. Her bir ahşap malzeme formu kullanım amacına yönelik olarak ağaç türü, özgül ağırlık, rutubet miktarı, anatomik yapı, masif, ahşap esaslı levha üretim faktörleri, kullanılan katkı ve dolgu maddeleri, yapıştırıcılar, bağlantı elemanları ve bağlantı şekilleri vb. bir çok faktöre bağlı olarak farklı mekanik ve fiziksel özellik göstermektedir. Bu nedenle yapıda kullanılacak ağaç malzemenin sahip olabileceği bu farklı formların ilgili standartlara göre kontrolü ve denetiminin, bu konuda eğitim almış ağaç malzemeyi en iyi tanıyan orman endüstri mühendisi ve ağaç işleri endüstri mühendisleri tarafından yapılmasını gerektirmektedir. Orman endüstri mühendisinin ve ağaç işleri endüstri mühendisinin öğrenim süresince aldığı dersler, ilgili yapı denetim kanun kapsamında ahşap ve ahşap kökenli taşıyıcı sistemler, levha ürünleri ile ilgili yukarıda sayılan görevleri Orman endüstri mühendisi ya da ağaçişleri endüstri mühendisinin yapabileceğini açıkça göstermektedir Tarihli ve 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun İlgili Hükümleri Kanunun amaç maddesinde, Madde 1 Bu Kanunun amacı; can ve mal güvenliğini teminen, imar plânına, fen, sanat ve sağlık kurallarına, standartlara uygun kaliteli yapı yapılması için proje ve yapı denetimini sağlamak ve yapı denetimine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. tüm yapıların fen kurallarına uygun kaliteli olarak yapılması düzenlenmiştir. Böylece yapıları teşkil eden tüm unsurların, ilgili uzmanlarınca denetlenmesi halinde Kanun amacına ulaşacaktır. Kanunun tanımlara ilişkin birinci maddesi, birinci fıkrası (g) bendinde tüm yapıların ana unsurunu teşkil eden g) Taşıyıcı sistem: Yapıların; temel, betonarme, ahşap, çelik karkas, duvar, döşeme ve çatı gibi yük taşıyan ve aktaran bölümlerini ve istinat yapılarını, tanımının içinde, Orman Endüstri Mühendisleri ile Ağaç İşleri Endüstri Mühendislerinin mesleki faaliyet konuları olan ahşap, döşeme, çatı gibi yük taşıyan bölümlerine yer verilmiştir. Zira yapıların taşıyıcı sistemlerinde kullanılacak endüstriyel odunların, anatomik yapıları, basınç ve çekme özellikleri çok büyük önem kazanmaktadır. Onun için yapılarda kullanılan endüstriyel odunların teşhis edilmeleri, doğru kullanılıp kullanmadıkları hususu ancak bu iki mühendislik disiplinin yapacakları tanı ve teşhisleri sonunda belli olacaktır. Zira bu konular Orman Endüstri Mühendisleri ile Ağaç İşleri Endüstri Mühendislerinin mesleki faaliyet alanına girmektedir. Yapıların denetimleri; Bakanlıkça yetkilendirilen ve ı) Yapı denetim kuruluşu: Bakanlıktan aldığı izin belgesi ile münhasıran yapı denetimi görevini yapan, ortaklarının tamamı mimar ve mühendislerden oluşan tüzel kişiyi olarak tanımlanan, ortaklarının tamamı 5

6 mühendis veya mimar olan tüzel kişilerce, l) Denetçi mimar ve mühendis: İlgili mühendis ve mimar meslek odalarına üyeliği devam eden ve Bakanlıkça denetçi belgesi verilmiş mühendis ve mimarları, mühendis ve mimarlar vasıtasıyla, Kanunun 2 inci maddesinde belirtilen esaslara uygun olarak yapılmaktadır. Yapı Denetimi Hakkında Kanunun 2 inci maddesi, üçüncü fıkrası (d) bendinde yer alan d)yapım işlerinde kullanılan malzemeler ile imalatın proje, teknik şartname ve standartlara uygunluğunu kontrol etmek ve sonuçlarını belgelendirmek, malzemeler ve imalatla ilgili deneyleri yaptırmak hükme göre; yapılarda kullanılan malzemelerin, imalatların, teknik şartname ve standartlara uygunluğunu belirlemek, yapı denetiminin özünü teşkil etmektedir. Bu bağlamda ahşap, döşeme, çatı gibi yük taşıyan sitemlerde kullanılan endüstriyel yapacak odunlardan imal edilen ahşap yapı elemanlarının, teknik şartname ve standartlara uygunluğunun kontrolü ve denetimi; 5531 sayılı kanuna göre bu konularda yasal yetkileri bulunan Orman Endüstri Mühendisleri ile Ağaç İşleri Endüstri Mühendislerince yapılması zorunluluktur. Yukarıdaki yasal nedenler dikkate alınarak, yapı denetimi kuruluşu içinde ve denetçi mühendisler arasında Orman Endüstri Mühendisleri ile Ağaç İşleri Endüstri Mühendislerinin de yer alması gerekmektedir. Ancak 4708 sayılı Kanunun 12 inci maddesine göre yürürlüğe konulan Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinde; Orman Endüstri Mühendisi ile Ağaç İşleri Endüstri Mühendisleri disiplinlerine yer verilmediği gibi, bunlara ait mesleki hak ve yetkilerinin diğer mühendislik disiplinlerince kullanılmasına imkân sağlanmıştır. Bu durumun mutlaka düzeltilmesi gerekmektedir Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinin ilgili hükümleri (RG: tarih ve sayılı Resmi Gazete): Bu Yönetmelikte; raporumuzun konusuyla ilgili olarak, Yapı Denetim Kuruluşlarının kuruluş ve görevleri ile yapı denetiminde çalışacak mühendis ve mimarlarda aranacak nitelikler belirlenmiştir. Yönetmeliğin 3 üncü maddesinde, 4708 sayılı Kanundaki tanımlara paralel olarak; b) Denetçi mimar ve mühendis: İlgili mühendis ve mimar meslek odalarına üyeliği devam eden ve Bakanlıkça denetçi belgesi verilmiş mühendis ve mimarları, g) Taşıyıcı sistem: Yapıların; temel, betonarme, ahşap, çelik karkas, duvar, döşeme ve çatı gibi yük taşıyan ve aktaran bölümlerini ve istinat yapıların, m) Yapı denetim kuruluşu: Bakanlıktan aldığı izin belgesi ile münhasıran yapı denetimi görevini yapan, ortaklarının tamamı mimar ve mühendislerden oluşan tüzel kişiyi, tanımlanmıştır. Bu tanımlara göre; Odamızın üyeleri Orman Endüstri Mühendisleri ile Ağaç İşleri Endüstri Mühendislerinin, 5531 sayılı Kanundaki ahşap taşıyıcı sisteme ilişkin görevlerinin, bu Yönetmelikte düzenlendiği, yapı denetimini yapacak mühendisler kapsamında bulundukları ve bu nedenle yapı denetim kuruluşlarına girebilecekleri görülmektedir. 6

7 Yönetmeliğin Yapı Denetim Kuruluşunun görev ve sorumlulukları başlıklı 5 inci maddesi 4 üncü fıkrası (ç) bendinde, ç) Beton kalıbı, demir teçhizatı ve gerekli diğer tesisatı kontrol ederek ek-8 de gösterilen form-6 ya uygun tutanak tanzim edilmeden beton dökümüne izin vermez düzenlemesi yapılmıştır. Yönetmeliğin (ç) bendinde belirtilen, ek-8 deki Form-6 Kalıp ve Donatı İmalatı Kontrol Tutanağı Örneği nin birinci maddesinde, 1- Kalıp imalatında kullanılan malzemenin istenilen nitelikte, kalıp işçiliğinin iyi ve takviyelerinin yeterli olduğu, ölçü, kot, yatay ve düşey düzlemlere uygunluk açısından kalıbın projesine uygun olarak yapıldığı, hususları belirtilmektedir. Kalıpların çoğunlukla ahşaptan yapıldıkları dikkate alındığında, bu maddede belirtilen ve özellikle çok istismar konusu olan malzemelerin niteliklerinin belirlenmesi başta olmak üzere, diğer hususlar Orman Endüstri Mühendisleri ile Ağaç İşleri Endüstri Mühendislerinin mesleki faaliyet konularına girmektedir. Ancak kontrol tutanağını imzalayanlar arasında bu mühendislerin isimleri bulunmadığı gibi bu haklar diğer disiplinler tarafından kullanılmaktadır. Ek-8 deki kontrol tutanağında Orman Endüstri Mühendisleri ile Ağaç İşleri Endüstri Mühendislerinin imzaları bulunmalıdır. Yine Yönetmeliğin 5 inci maddesi, 4 üncü fıkrasının (h) bendinde, h) Yapım işlerinde kullanılacak malzemelerin ilgili teknik şartnamelere ve standartlara aykırı oldukları belirlendiğinde, bunların imalatta kullanılmasına izin vermez ve bu durumu bir rapor ile ilgili idareye ve malzeme denetimi ile ilgili kuruluşlara bildirir. denilmektedir. Buna hükme göre, yapım işlerinde kullanılacak ahşap kalıp, çatı, kapı, pencere kasalar, doğramalar ve çatı sistemlerinde kullanılacak ahşap malzemenin, ilgili şartnamelere ve standartlara uygunluğunu Orman Endüstri Mühendisleri ile Ağaç İşleri Endüstri Mühendisleri kontrol etmeleri yasal zorunluluktur. Ancak 4708 sayılı Kanunun taşıyıcı sistem tanımında bu hususlar yer almasına rağmen; Yönetmeliğin hiçbir maddesinde yer verilmemiş ve yapılarda kullanılan bu malzemelerin kontrollerinin, yine yetkisiz diğer disiplinlerce yapıldığı anlaşılmaktadır. Tekniğe, standart kurallarına ve hukuka aykırı bu durum mutlaka düzeltilmelidir. Yönetmeliğin 6 ıncı maddesi, 1 inci fıkrasında (1) Proje ve uygulama denetçisi mimar ve mühendisler tarafından, proje müelliflerince hazırlanan projelerin mevzuata, Ek-3 te gösterilen Form-1 ile belirlenmiş asgari kriterlere uygunluğu ve detay ve hesapların doğruluğu, kontrol edilir denilmektedir. Ancak Orman Endüstri Mühendisleri ile Ağaç İşleri Endüstri Mühendislerinin mesleki faaliyet konularından ve yapıların önemli bölümlerinden olan, kar yükü, rüzgar ve fırtına baskısına maruz kalan yapıların taşıyıcı sistemi ahşap çatılar; ahşabın basınç ve çekme direnci ile anatomik özelliklerine dayalı olarak ve dış etkenler esas alınarak yapılacak hesaplamalara göre çatı elemanlarının ebatlarının belirlenip, projelendirildikten sonra, imalatın bu projeye uygun olarak yapılıp yapılmadığının kontrol edilebilmesi için, Ek-3 deki kontrol formunda bu hususa ilişkin bir bölümün açılması gerekirken açılmamıştır. Bu durum, 4708 sayılı Kanuna aykırı olduğu gibi yapı tekniğine de uygun değildir. Yönetmeliğin Ek-3 deki kontrol formunda yapının çatı bölümünün kontrolüne dair orman endüstri mühendisi ile ağaç işleri endüstri mühendislerinin yetkili olacağı yeni bir bölüm açılmalıdır. Yine Yönetmeliğin 6 ıncı maddesi, 3 üncü fıkrasındaki temel kalıp ve donatı imalatı kontrol tutanağı, 5 inci fıkrasındaki Yapının çatı örtüsü, kapı ve pencere kasaları.. çatı konstrüksiyonu çatı örtüsü kontrol tutanağı, için tanzim edilmesi istenen kontrol tutanaklarında, mutlaka Orman Endüstri Mühendisleri ile Ağaç İşleri Endüstri Mühendislerinin isimleri bulunması gerekirken, Yönetmelik ekindeki form tutanaklarında 7

8 imza haneleri bulunmamaktadır. Bu husus Yönetmelikte yapılacak bir düzenleme ile giderilmelidir. Yönetmeliğin yapı denetim kuruluşunda ortaklık başlıklı 10 uncu maddesi 1 inci fıkrasında, MADDE 10 (1) Yapı denetim kuruluşuna ortak olabilmek için mimarlık, inşaat mühendisliği, makine mühendisliği veya elektrik mühendisliği diplomasına sahip olmak şartı aranır. denilmektedir. Bu fıkraya Orman Endüstri Mühendisliği ile Ağaç İşleri Endüstri Mühendisliği diplomalarına sahip olanlarında ortak olabilmesi eklenmelidir. Zira bu iki mühendislik disiplinin mesleki faaliyet konuları ile bu konulara ilişkin mesleki hak ve yetkileri yapıların önemli bir bölümünde yer almaktadır. III- SONUÇ VE ÖNERİLER Orman Endüstri Mühendisi ve Ağaç İşleri Endüstri Mühendislerinin; 5531 sayılı Kanundan gelen yapı denetimine ilgilendiren mesleki yetkilerinin; rapordaki açıklamalar dikkate alınarak, 4708 sayılı Kanuna uygun olarak yapı denetimi konularına yansıtılması ve görev alabilmelerinin sağlanabilmesi için, Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliği nde aşağıdaki değişikliklerin yapılması gerektiği kanaatindeyiz. Buna göre; 1- Yönetmeliğin Ek-3 deki Form-1 Proje Kontrol Formu Örneği de, yapının çatı bölümünün kontrolüne dair bir başlık düzenlenmeli ve formun sonundaki imza bloğunda Proje ve Uygulama Denetçisi Orman Endüstri Mühendisi veya Ağaç İşleri Endüstri Mühendisi hanesi açılmalıdır. 2- Yönetmeliğin Ek-8 deki Form-6 Kalıp ve Donatı İmalatı Kontrol Tutanağı Örneği de Orman Endüstri Mühendisleri ile Ağaç İşleri Endüstri Mühendislerinin imzalarının yer alacağı Kontrol Mühendisi Orman Endüstri Mühendisi veya Ağaç İşleri Endüstri Mühendisi hanesi açılmalıdır. 3- Yönetmeliğin yapı denetim kuruluşunda ortaklık başlıklı 10 uncu maddesi 1 inci fıkrasına, Orman Endüstri Mühendisliği ile Ağaç İşleri Endüstri Mühendisliği diplomalarına sahip olanlarında ortak olabilmesi eklenmelidir. Buna göre elektrik mühendisliği ibaresinden sonra gelmek üzere veya orman endüstri mühendisliği veya ağaç işleri endüstri mühendisliği ibareleri eklenerek, madde MADDE 10 (1) Yapı denetim kuruluşuna ortak olabilmek için mimarlık, inşaat mühendisliği, makine mühendisliği veya elektrik mühendisliği veya orman endüstri mühendisliği veya ağaç işleri endüstri mühendisliği diplomasına sahip olmak şartı aranır. haline getirilmelidir. İş bu teknik rapor Çevre ve Şehircilik Bakanlığına gönderilmek üzere komisyonumuzca hazırlanmıştır. Eşref GİRGİN Prof. Dr. Semra ÇOLAK Doç. Dr. Cenk DEMİRKIR Or. Yük. Müh.&İşletmeci Odun Mek. ve Teknolojisi Odun Mek. ve Teknolojisi OMO AR-GE Mrk. Bşk. KTÜ Or. End. Müh. Böl. Bşk. KTÜ Or. End. Müh. Bölümü 8