Paul Ransome. Antonio Gramsci. Yeni Bir Giriş. İngilizceden çeviren Ali ihsan Başgül. f f "N. dipnot

Transkript

1 Paul Ransome Antonio Gramsci Yeni Bir Giriş İngilizceden çeviren Ali ihsan Başgül f f "N m dipnot

2 John ve Evelyn Ransome'a

3 IÇINDEKILER Önsöz Giriş 1 ANA TEMA VE TARTIŞMALAR Gramsci Sektörünün Gelişimi I. İtalya'da Gramsci II. Gramsci ve ingiltere'deki Yeni Sol Tema ve Tartışmalar, Ekonomik Belirlenimcilik İdeolojinin Rolü 2 MODERN İTALYA'NIN GELİŞMESİ GRAMSCİ'NİN HAYATI VE ESERİ Gramsci'nin İlk Yıllan ve Eğitimi, Torino'nun Kızıl Yıllan, 'Bienno Rosso' ve Gramsci, Gramsci ve PCI, Hapishane İDEOLOJİ VE HEGEMONYA KAVRAMI 1 Marx: İdeoloji Kavramının Pejoratif Kullanımı ] Lenin ve Lukâcs: İdeoloji Kavramının Genişlemesi 1

4 5 HEGEMONYA KAVRAMI: DEĞİŞKEN BİR TANIMLAMA..175 Hegemonya ve 'Tarihsel Blok' 176 Sivil Toplum, Siyasal Toplum ve Devlet 184 'Mevzi Savaşı' ve 'Manevra Savaşı' YAPI VE ÜSTYAPI 203 Ön Hazırlık Konulan 204 Siyasal Bilincin Oluşumu 210 Norberto Bobbio: Gramsci ve Sivil Toplum Kavramı 216 Jacques Texier: Üstyapı Teorisyeni Gramsci SİYASAL BİLİNÇ: EĞİTİM VE AYDINLAR 229 HalkOkuUan 229 Aydınlar 238 Tartışma SİYASAL KATILIM: KONSEY HAREKETİ VE SİYASAL PARTİ 255 Fabrika Konseyleri 257 Siyasal Parti 265 I.1919 Yılındaki PSI ve Gramsci 265 II. Yenilenme İhtiyacı 267 III Yılından Sonraki Komünist Parti 270 IV. Hapishane Defterlerindeki Parti 275 Sonuç 285 Ek Okumalar 289 Kaynakça 297

5 ÖNSÖZ Bu kitabın amacı ve niyeti Giriş bölümünde ortaya konulmuştur. Ama Gramsci'nin eseri hakkında bilgi sahibi olan okurlar için bu kitabın neyin peşinde olmadığını aynca belirtmekte fayda var. İlk olarak, Gramsci'nin düşüncesini her yönüyle kapsayan bir özet yapmaya kalkışılmamıştir. Seçicilik kaygısıyla, Gramsci felsefesi üzerine değerlendirmeler, Gramsci'nin Benedetto Croce'nin yapıtlanyla ilişkisi, kültürel ve sanatsal eleştiri alanındaki çalışmalan ve İtalya tarihi çözümlemesinin bazı yönleri kitaba özellikle dahil edilmemiştir, ikinci olarak, ne Gramsci'nin eserinin nasıl yorumlanması gerektiğine dönük geniş kapsamlı bir incelemeye ne de belli kuramsal ve siyasal amaçlar için Gramsci düşüncesinden yararlanılmaya kalkışılmıştır. Üçüncüsü, Marksizm ve siyaset teorisi konularını az bilen okurlarm bu kitaptan yararlanabilmesi için bu konular nispeten sade bir dille tarüşılmışür. Dolayısıyla bu kitap, bir dizi köşeli sonuç yerine, daha ileri çalışma ve tartışmalar için bir başlangıç noktası oluşturmak niyetindedir. Teşekkür Kaçınılmaz olarak, bütün kitaplar kendi öncüllerinin düşüncelerine ve araşürmalanna dayanır, dolayısıyla ben de bu metinde başvurduğum bütün yazarlara eserlerinden dolayı duyduğum minneti ifade etmek isterim. Özellikle, Quintin Hoare ve Geoffrey

6 8 I Antonio Gramsci: Yeni Bir Giriş Nowell Smith tarafından çevrilen ve yayıma hazırlanan Selections From the Prison Notebooks (Londra, 1971), Quintín Hoare tarafından derlenen ve yayıma hazırlanan, John Mathews tarafından çevrilen Selections From Political Writings: (Londra, 1977) ve Quintín Hoare tarafından çevrilen ve yayıma hazırlanan Selections From Political Writings: (Londra, 1978)'dan alıntı yapmama izin verdiği için Lawrence & Wishart'a teşekkür ederim. Ayrıca, kitabın yazılması sırasındaki çok değerli tavsiyeleri ve yararlı eleştirileri için Gavin Mackenzie ve Conrad Lodziak'a, bu işe koyulurken bana cesaret veren Paul Ginsborg ve John Thomson'a ve sözlü uyanlanyla ilgimi gerekli yönlere çeken Nick Stevenson'a şükranlarımı sunmak isterim. Söylemesi bile fazla, metnin noksanları bütünüyle bana aittir. Son olarak, bu sürecin başından sonuna, mümkün olan en iyi dostluğu ve yardımı gösteren Jackie'ye teşekkür ederim.

7 Kısaltmalar CGL İtalya Genel İşçi Konfederasyonu - Confederazione Generale del Lavoro CGT Fransa Genel İşçi Konfederasyonu - Confédération Genérale du Travail CIL İtalya İşçi Sendikalan Konfederasyonu - Confederazione Italiana del Lavoro FIOM Metalürji Çalışanlan İşçi Federasyonu - Federazione Impiegati Operai Metallurgici KPD Alman Komünist Partisi - Kommunistiche Partei Deutschlands PCI İtalyan Komünist Partisi - Partito Communista Italiano PNF Nasyonal Faşist Parti - Partito Nazionale Fascista SPD Alman Sosyal Demokrat Partisi - Sozialdemokratische Partei Deutschlands UIL İtalya İşçi Birliği - Unione Italiana di Lavoro USI İtalya Sendikalar Birliği - Unione Sindicale italiana SPN Selections from the Prison Notebooks SPWI Selections from Politicai Writings: SPWII Selections from Politicai Writings:

8 ZAMANDıZıN 1860 Gramsci'nin babası, Francesco Gramsci, Gaeta'da doğar 1861 İtalyan birliği Gramsci'nin annesi, Giuseppina Gramsci, Ghilarza'da doğar 1864 Marx, Birinci Enternasyonal Emekçiler Birliği'ni kurar 1869 Alman Sosyal Demokrat İşçi Partisi kurulur 1870 Roma İtalya'nın başkenti olur 1871 Fransa-Prusya Savaşı sona erer Alman Birliği Paris Komünü 1878 Berlin Kongresi 1881 Fransa'nın Tunus'u işgali 1882 Almanya, Avusturya-Macaristan ve İtalya arasında üçlü ittifak (1887,1891,1902,1912'de yenilenir) 1883 Francesco ve Giuseppina evlenir 1889 İkinci Enternasyonal Paris'te toplanır 1890 Alman Sosyal Demokrat Partisi (SPD) kurulur (1917'de SPD ve savaş karşıtı Bağımsız Sosyal Demokrat Parti (USPD) olarak ikiye bölünür) 1891 Antonio Gramsci 22 Ocak'da Ales'de doğar 1892 İtalyan Sosyalist Partisi (PSI) kurulur

9 12 I Antonio Gramsci: Yeni Bir Giriş 1893 İngiltere'de Bağımsız İşçi Partisi kurulur 1895 Fransa Genel İşçi Konfederasyonu (CGT) kurulur 1896 İtalya, Aduwa'da yenilir 1898 Aile yeniden Ghilarza'ya taşınır Gramsci ilkokula başlar 1903 Gramsci okula ara verir Rus Sosyal Demokrat İşçi Partisi, Menşevikler ve Bolşevikler olarak ikiye bölünür 1905 Gramsci Santa Lussurgia ortaokuluna kaydolur Bugerru'da madenciler grevi St. Petersburg Devrimi 1906 İtalya Genel İşçi Konfederasyonu (CGL) kurulur 1908 Eylül ayında ortaokul diploması alır Erkek kardeşi Gennaro ile Cagliari'ye taşınır Dettori devlet lisesine girer Temmuz günü L'Unione sarda'da ilk makalesi yayınlanır 1911 İtalya, Libya'yı işgal eder, Türkiye'yle savaşa girer Torino Üniversitesi'nin bursunu kazanır, Modern Felsefe kürsüsüne kaydolur, 16 Kasım 1913 PSI üyesi olur 1914 Haziran ayında İtalya'da 'Kızıl Hafta' Birinci Dünya Savaşı başlar Nisan'da üniversite eğitimi biter. İtalya, Londra Anlaşması'nı imzaladıktan sonra, Mayıs aymda savaşa girer Eylül ayında İkinci Enternasyonal Zimmerwald Konferansı 1916 Nisan ayında İkinci Enternasyonal Kienthal Konferansı, Üçüncü Enternasyonal için Lenin çağn yapar. Gramsci, // Grido del Popolo ve AvantiFde gazeteci olarak çalışmaya başlar 1917 Rusya'da 'Şubat Devrimi' Nisan ayında ABD savaşa girer

10 Zamandizin 113 Kasım ayında italya, Caporetto savaşında ağır bir yenilgiye uğrar Rusya'da 'Ekim Devrimi' Gramsci PSI'nin Torino bölge sekreteri olur 1918 Mart aymda Troçki Almanya'yla Brest-Litovsk Anlaşmasını imzalar 11 Kasım günü Ateşkes ilanıyla savaş sona erer Almanya'nın her yerinde devrimci ayaklanmalar başlar 1919 Spartaküs Birliği ve Rosa Luxemburg'la Karl Liebknecht'in de üyesi olduğu Alman Komünist Partisi (KPD) Berlin'de ayaklanma başlatır. Gösteriler basnnlır, Luxemburg ve Liebknecht öldürülür italya Halk Partisi kurulur İtalyan sanayicileri tarafından Genel Sanayi Konfederasyonu kurulur Mussolini, Milan'da Fasci Italiani di Combattimento örgütünü kurar Üçüncü Enternasyonal (Komintern) Birinci Kongresi Mart aymda Moskova'da toplanır Mayıs aymda L'Ordine Nuovo'mm ilk sayısı çıkar Torino'da Fabrika Konseyleri Hareketi başlar 1920 Nisan aymda Torino'da ilk grev Grev sırasında Milano'da PSI Ulusal Kongresi yapılır Temmuz aymda Komintern İkinci Kongresi, Lenin 'Yirmi Bir Koşulu açıklar Eylül aymda ikinci grev ve Piedmont bölgesinde, Torino'da fabrika işgalleri 1921 Ocak aymda Livorno'da PSI kongresi yapılır İtalyan Komünist Partisi (PCI) kurulur. Temmuz ayında Moskova'da Komintern Üçüncü Kongresi, Lenin 'birleşik cephe' politikasını açıklar PSI, Komintern'den ihraç edilir Nasyonal Faşist Parti (PNF) kurulur