SANAYİ KENTİNDE ÇALIŞANLAR -ÇATIŞANLAR

Transkript

1 SANAYİ KENTİNDE ÇALIŞANLAR -ÇATIŞANLAR TEPKİLER PARİS 1848 ayaklanması Avrupa kentleri 1848 ayaklanmaları CHICAGO 1877 İşçi Ayaklanması 1886 Haymarket ayaklanması NEW YORK Grevler ve Triangle Yangını 1911 PULLMAN Bir kasabanın kuruluşu ve ölümü 1

2 1848 DEVRİMLERİ ( Uluslar Baharı ya da Devrim Yılı olarak da anılır.) Sicilya da başlayan, Fransa daki 1848 Devrimi yle alevlenen ve kısa sürede tüm Avrupa ya yayılan devrimler dizisi. POLİTİKA YÖNETİMLERE KARŞI GÜÇLÜ EĞİLİMLER İŞBÖLÜMÜ BÖLÜŞÜM DÜZENİ TÜKETİM BİÇİMİ YAŞAM BİÇİMİ YENİ DEĞERLER YENİ KAVRAMLAR ÜRETİM BİÇİMİ TEKNOLOJİ BİLİM & TEKNOLOJİ Araç-zaman-kaynak-mekan TOPLUMSAL DÜZEN & KÜLTÜR ARAÇ Makinalar ZAMAN Daha hızlı KAYNAK Buhar gücü MEKAN Fabrika Kentsel konut (alanı) KÜMELER Fabrikada çalışanlar Slum (yoksul mahalle) sakinleri SINIFLAR Burjuva _ bürokrasib İşçi NORMLAR En kısa sürede en çok üretmek önemli Eski ustalıkların değeri yok Deneyimin (yaşın) pek önemi yok. Bireysel koşullara göre farklı uıygulama yok: standart, genel kurallar BÜROKRASİ Günlük yaşamda bazı şeylere artık zaman yok 2

3 TOPLUMSAL YAPIYA DIŞSAL MI? TEKNOLOJİ VE BİLİMİN bunalımlardaki rolü nedir? Ne olabilir? TARIMSAL KITLIK EKONOMİK KRİZ OLMA NEDENLERİ ETKİLERİ TOPLUMSAL YAPIYA İÇSEL Mİ? ÜRETİM DÜZENİ İşbölümü Bölüşüm SINIFLAR _ SINIFLAŞMA burjuva _ bürokrasib işçi KURUMLAR Yasalar; devlet anlayışı ışı; ; toplumsal adalet anlayışı ve ilişkili kuırumlar KLASİK KURAMLAR BÜTÜNCÜL YAKLAŞIM Toplumda ekonomi, üretim ilişkileri ALT YAPI yı oluşturur. Yasalar, kültür ÜST YAPI yı oluşturur. Altyapı belirleyicidir. Üstyapı, üretim ilişkilerindeki değişmelere uygun olarak biçimlenir. Çağcıl toplumların yapısında sınıf eşitsizlikleri vardır. Karl MARX ( ) 3

4 TOPLUMSAL YAPI BİLİM BİLİM & TEKNOLOJİ TEKNOLOJİ EKONOMİK EKONOMİK DÜZEN DÜZEN TOPLUMSAL TOPLUMSAL DÜZEN DÜZEN & KÜLTÜR KÜLTÜR ARAÇ ZAMAN KAYNAK ÜRETİM DÜZENİ işbölümü DAĞITIM KÜMELER SINIFLAR KURUMLAR Aile; eğitim; yargı; siyaset vb. MEKAN BÖLÜŞÜM TÜKETİM NORMLAR Ahlak, görgü vb. TOPLUMSAL YAPI BİLİM BİLİM & TEKNOLOJİ TEKNOLOJİ EKONOMİK EKONOMİK DÜZEN DÜZEN TOPLUMSAL TOPLUMSAL DÜZEN DÜZEN & KÜLTÜR KÜLTÜR ARAÇ ZAMAN KAYNAK MEKAN ÜRETİM TEKNOLOJİSİ ÜRETİM FONKSİYONU İŞBÖLÜMÜ SINIFLAR ÜRETİM İLİŞKİLERİ KURUMLAR Aile; eğitim; yargı; siyaset vb. NORMLAR- YASALAR Ahlak,estetik,görgü; inanç; değer yargıları. Beklenen davranışlar; Günlük yaşam alışkanlıkları ALT YAPI ÜST YAPI 4

5 Manifesto, Şubat 1848 Haziran 1848 Paris te bir barikat E.J. Horace VERNET in tablosu Sanayi kentinde en alttakiler Sanayi kentinde sosyal adalet krizi Yayın tarihi

6 Alexis de Tocqueville Recollections: 1848 ayaklanmaları, 1789 Devrimi ndeki anlayışın devamıydı. Bu kez, demokrasi ve eşitlik işçi sınıfı tarafında talep edilmekteydi. Toplum ikiye bölünmüştü: Hiçbir şeyi olmayanlar ortak bir haset duygusunda, her şeyi olanlar da ortak bir korkuda birleşiyordu. (Recollections) Demokraside gönüllü örgütler, çoğunluğun baskısına karşı yaşamsal önem taşır. 6

7 Berlin_Mart /49 ayaklanması, Oberschwaben 1848 ayaklanması, Viyana

8 1848 Devrimleri _ Paris, Macaristan, Almanya daki küçük eyaletler, Viyana, Berlin, Prag, Milano, Venedik, Roma TOPLUMSAL ÇATIŞMA Değişik yerlerde ve biçimlerde sürüyor Kibritçi kızlar Parlamento ya doğru yürüyüşte_londra,

9 SANAYİ KENTİNİN TOPLUMSAL ÇELİŞKİSİ Kent ve fabrika toplumsal eşitsizliklerin, yığılmanın, dayanışmanın ve çatışmanın mekanı. Fabrikadan çıkan işçiler_delaunaybelleville.fb_paris_1900 Toplumsal düzen sorgulanıyor; Toplumsal adalet temel söylem oluyor. Toplumsal sınıflar yeniden tanımlanıyor; Toplumsal ve ekonomik düzeni açıklayan kuramlar ortaya atılıyor. Entelektüel ve işçi, Paris Daha iyi bir düzen için arayışlar yoğunlaşıyor. 9

10 TOPLUMSAL ÇATIŞMA Değişik yerlerde ve biçimlerde sürüyor CHICAGO 1877 İşçi ayaklanması (Viaduct) 1886 Haymarket ayaklanması labor-riot1877viaduct_chi labor-riot1877turnerhall_chi 10

11 Haymarket Mitingine Davet Afişi İşçiler Dikkat! 1886 Haymarket Ayaklanması, McCormicks Fabrikası CHICAGO, 1886 Haymarket Ayaklanmasından bir sahne, CHICAGO,

12 Haymarket ın İntikamı Çağrısı A.Spies_1886 haymarket-riot-scene1_

13 Haymarket-riot_trialscene_chi_1887 Haymarket_5 anarşist_1886 Haymarket Kahramanları Anıtı 13

14 New York 1911 Merdiven altı üretimi sweatshops Grev Yangın 14

15 15

16 Rose Schneiderman, Tekstil işçisi ve sendika önderi. Bazı atelyelerde işçi kadınlar atelye sahibine, dikiş makinalarının harcadığı elektrik için, makinanın kırılan iğnesi için, hatta oturdukları sandalye için ödeme yapmak zorundaydı. Clara Lemlich Gömlek işçileri önderi. İki saatlik bir konuşmayla yaptığı genel grev çağrısına ertesi gün 20,000 gömlek işçisi destek verdi ve sektörde üretim durdu. Kadın işçiler grev için ve grev yürüyüşüne katılmak için oy kullanıyor. Bu grev yürüyüşü onları bir yandan polisle, hakimlerle, avukatlarla, işverenlerle karşı karşıya getiriyor; bir yandan da kendi aileleriyle ve diğer işçilerle. 16

17 Yerel 25 greve kasalarındaki 23 dolarla başlıyor. Kentteki sosyalist bir gazete (The New York Call) bu grevin öyküsünü 3 dilde (İngilizce, İtalyanca ve Yiddish) basıyor. Gazetenin bu sayısının satışını sendikaya bağışlıyor. Böylece grev harcamaları için para bulunuyor. Belediyeye yapılan yürüyüş greve ve işçilere yapılan muamelenin etik olmayışına dikkat çekiyor. Grevcilerin istekleri: Daha iyi çalışma koşulları; gündelik ücretlerin arttırılması; fasonculuk/taşaronluk sisteminin bırakılması; üretimde kullanılan araç-gereç ve malzeme için alınan ücretlerin kaldırılması; zorunlu çalışma süresinin 52 saat/ hafta ile sınırlandırılması; fazla mesainin sınırlandırılması; işçi sendikasının resmen tanınması. 17

18 1911 Gömlek diken 240 işçi bir binanın dokuzuncu katında çalışıyor. Sırt sırta dayanmış sandalyeler ve gömlek sepetleri arasında kımıldama olanakları yok. Yangın çıktığında, 25 m. Boyunca yanyana dizilmiş masalar ve dikiş makinaları pencerelere, merdivenlere ve asansörlere erişimi engelliyor. 27 Mart 1911, New York Evening Journal konfeksiyon atelyesindeki yangınla ilgili ayrıntıları veriyor. 18

19 Ertesi gün, yanan atelyede çalışanların yakınları bilgi almak için bekleşiyor. Sanayi sendikacılığı için yayınlanan Sanayi İşçisi dergisinin reklamı, 1911 Subscribe for the Industrial Worker, Spokane-Washington,