Türkiye de Kırsal Kalkınma Yatırımları Kapsamında Hibe Projelerinin Değerlendirilmesi: Aydın Đli Örnek Olayı

Transkript

1 Türkiye de Kırsal Kalkınma Yatırımları Kapsamında Hibe Projelerinin Değerlendirilmesi: Aydın Đli Örnek Olayı Ferit ÇOBANOĞLU 1 Göksel ARMAĞAN 1 Ali NALBANTOĞLU 2 Özet Avrupa Birliği (AB) Ortak Tarım Politikası (OTP) uygulamalarında aday ülkelerde tarım sektörü ve kırsal alanların sürdürülebilir biçimde uyum sağlaması için bazı destekler yer almaktadır. Bu çalışmada, Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Tebliğleri kapsamında Aydın ilinde onaylanan ve gerçekleştirilen hibe projelerinin sektörel dağılımı, ekonomik etkileri ve öngörülen amaçların ne ölçüde gerçekleştirilebildiği değerlendirilmiştir. Yörede dördüncü etap sonu itibariyle toplam olarak 192 proje başvurusu yapılmış, bunlardan 63 ü desteklenmek üzere onaylanmış olup, geriye kalan 129 proje ise desteklenmemiştir. Bunların içerisinde yer alan Alt Yapı Proje Desteği kapsamında ise sadece sulama alanında üç adet projenin desteklendiği dikkati çekmektedir. Onaylanan hibe desteklerinden makine-ekipman alımlarının sektörel dağılımı incelendiğinde ise genel olarak pülverizatör, mibzer, silaj makinesi, bahçe el traktörü, zeytin hasat makinesi, süt sağım ünitesi ve soğutma tankı alımlarının ilk sırada olduğu görülmektedir. Aydın ilinin sahip olduğu bitkisel biyoçeşitlilik ve ekolojik koşulların uygunluğu göz önüne alınırsa, söz konusu projelerin sayısı daha da artabilecektir. Yörede tarıma dayalı sanayi olanaklarının bulunması, ihracat limanlarına olan yakınlık oldukça önemli avantajlardır. Ayrıca Avrupa Birliği nin sağlamış olduğu diğer fonlar da değerlendirilerek, ildeki kırsal kalkınma sürecinin hızlı bir ivme kazanacağı tahmin edilmektedir. Bölgede tarım ve tarıma dayalı sanayi ile ilgili alanlarda faaliyet gösteren tüm kurum ve sivil toplum kuruluşlarının temsilcilerinin yer almasıyla oluşturulan proje ofisinin aktif olarak çalıştırılması ile, bunun kırsal kesimin kalkınmasında önemli katkılar sağlayabileceği düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: Kırsal Kalkınma Hibe Projeleri, Aydın, AB, Proje Ofisi. Evaluation Of Grant Projects Within Rural Development Investments In Turkey: The Case Of Aydin Province Abstract There are some supporting mechanisms in the implementations of Common Agriculture Politics (COP) in European Union for candidate countries to harmonize agricultural sector and rural areas. In this study, dispersion by sectors and economic impacts of grant projects approved and implemented within Notification of Rural Development Supporting Project Notifications were evaluated. In respect of 4 stage ending, 192 projects application was made, while 63 of them were accepted, 129 appeals, rest of them had no taken any endorsement. It was interesting that only 3 grant projects, which were evaluated in Rural Development Projects, were confirmed on irrigation within Inferior Project Cooperation. When it was investigated of accepted grant reinforcements by sectors, purchasing of atomizer, seeder, silage machines, orchard tractors, olive harvesting machines, milking machine and freezing tank, which they were within machine and equipment, were first range, respectively. Having the major plant variations, pertinence of climatic and ecologic conditions in Aydin were showed that the number and characteristics of projects would be increased in the future. Agricultural industries in the province and two of the main exporting ports, like Didim and Izmir were not far from, would be also prominent advantages. In collaboration with other European Union (EU) Funds, it was estimated that rural development process of the region had a rapid acceleration. It was thought that if the project office, which was founded in 21, contributing of delegates working on agriculture from all associations and nongovernmental organizations, would be worked efficiently, this may provide crucial contributions for development of rural regions. Key Words: Rural Development Grant Projects, Aydin, EU, Project Office. 1 ADÜ Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Koçarlı, Aydın. 2 Aydın Tarım Đl Müdürlüğü, Destekleme Şubesi, Kırsal Kalkınma Birimi, Aydın. 817

2 GĐRĐŞ Avrupa Komisyonu nun, aday ülkelere 26 yılına kadar çeşitli mali yardım programları (ISPA, SAPARD, PHARE, CARDS) kapsamında sağladığı mali yardımlar, yıllarını kapsayan dönemde Katılım Öncesi Yardım Aracı (Instrument for Pre-Accession Assistance IPA) adı verilen yeknesak bir çerçeve mekanizma kapsamına alınmıştır. Bu aracın yasal temeli 17 Temmuz 26 tarihli ve 185/26/AT sayılı Konsey Yönetmeliği ile sağlanmıştır. Yeni Yönetmeliğin uygulanmasına yönelik ayrıntılı kurallar ise 12 Haziran 27 tarihli ve 718/27/AT sayılı Komisyon Uygulama Yönetmeliği ile oluşturulmuştur. Söz konusu araç, yıllarını kapsayan dönem için 11 milyar 468 milyon Euro luk bir bütçeye sahip bulunmaktadır yılları arasını kapsayacak dönemde aktarılacak mali kaynaklar çerçevesinde Türkiye 1 milyar 759 milyon Euro luk bir bütçe ile en yüksek paya sahip aday ülke konumunda yer almaktadır (Anonim, 29). Türkiye aday ülke olarak bütün IPA bileşenlerinden yararlanabilmektedir. IPA bileşenleri; 1) Geçiş Yardımları ve Kurumsal Kapasite Kurulması, 2) Sınır Ötesi Đşbirliği, 3) Bölgesel Kalkınma, 4) Đnsan Kaynaklarının Geliştirilmesi, 5) Kırsal Kalkınma. IPA bileşenleri içerisinde son grupta bulunan Kırsal Kalkınma Bileşeni (IPARD), Avrupa Birliği (AB) Ortak Tarım Politikası (OTP) ile ilgili müktesebatın uygulanmasına ve aday ülkelerde tarım sektörü ve kırsal alanların sürdürülebilir biçimde uyum sağlaması için bazı önceliklere ve sorunların çözümüne katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Katılım öncesi Yardım Aracı nın diğer bileşenlerinden farklı olarak IPARD, fonların tüm mali kontrolünü aday ülkeye tevdi etmekte, yani Genişletilmiş Merkezi Olmayan Uygulama Sistemi getirmektedir. Bu sistem; ulusal akreditasyon ve akredite olan kuruluşun izlenmesi, Komisyon tarafından akredite olmuş IPARD ajansına fon yönetiminin devri ve uygulamaların daha sonra denetlenmesi gibi ilave unsurları öngörmektedir. Kırsal Kalkınma Başlığı altında; tarımsal işletmelere destek, tarımsal mamullerin işlenip pazarlanması, ekonomik faaliyetlerin çeşitlendirilmesi ve üretici birliklerine teknik destek sağlanması söz konusudur (Anonim, 29). Türkiye de ise Bakanlar Kurulunca alınan ve 15/2/26 tarihli ve 2681 sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Bakanlar Kurulunun 26/116 sayılı "Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Hakkında Karar"ına paralel olarak Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Tebliği (No:26/17) yayımlanmıştır. Bu Tebliğ, kalkınma plan ve programları ile Ulusal Tarım Stratejisi çerçevesinde, tarım üreticilerine, kırsal alanlarda bireysel ve/veya bir arada yapacakları öz sermayeye dayalı projeli yatırımları için belirlenen iller dahilinde, kırsal alanda ekonomik ve sosyal gelişmeyi saplamak için gerçek ve tüzel kişilerin tarım ürünlerinin işlenmesi, değerlendirilmesi ve pazarlanmasına yönelik ekonomik faaliyet yatırımları ile kuruluşların mevcut alt yapı tesislerinin rehabilitasyonuna yönelik yatırımları teşvik etmek için çıkarılmıştır. Bu amaçla Aydın, proje başvurusu yapacak 65 il arasında bulunmaktadır. Diğer 16 il Köy Bazlı Katılımcı Yatırım Programı kapsamında bulunmaktadır. 28 yılında bu illerde Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programına dahil olmuşladır. Sahip olduğu arazi varlığı, iklim koşulları ile birçok bitkinin ticari olarak yetiştirilmesine uygun olan bölgede, bu kırsal kalkınma yatırım projelerinin sektöre birçok kazanım sağlayacağı düşünülmektedir. Bu çalışma, kırsal kalkınma projelerinin AB ve Türkiye boyutunun kısa bir şekilde tanıtıldığı giriş bölümünden sonra, materyal ve yöntem, onun ardından da AB, 818

3 Türkiye ve Aydın ilinde kırsal kalkınma bileşeni çerçevesinde uygulanan ve kabul edilen projelerin genel bir değerlendirmesinin yapıldığı araştırma bulguları yer almıştır. Son olarak mevcut durum ve bu konuda Aydın ve Türkiye geneli için, ileriye yönelik değerlendirmelerin bulunduğu sonuç bölümü rapor edilmiştir. MATERYAL VE YÖNTEM Çalışmada, özellikle AB ve Türkiye boyutundaki makro veriler, ilgili birçok yazılı kaynağın yanısıra, internet ortamında bulunan literatür ve çalışmalardan elde edilmiştir. Aydın ili genelindeki bilgiler ise Aydın Tarım Đl Müdürlüğü nden alınmıştır. ARAŞTIRMA BULGULARI Avrupa Birliği (AB) ve Türkiye Genelinde Kırsal Kalkınma Bileşeni IPARD çerçevesinde yapılacak kamusal yardım (Ulusal katkı ve Topluluk desteği), toplam yatırım maliyetinin %5 sini geçmemelidir. Ancak dağlık bölgelerdeki tarımsal işletmelere yönelik yatırımlar, doğal afet bölgelerindeki yatırımlar, önemli ölçüte net gelir elde etme amacı olmayan alt yapı yatırımları gibi durumlarda bu oran yükseltilebilmektedir. Kamusal yardım kapsamında, Topluluk desteği harcamaların %75 lik oranını geçmemelidir (Anonim, 29). IPA kırsal kalkınma bileşeni (IPARD), AB Ortak Tarım Politikası, kırsal kalkınma politikası ve ilgili diğer politikalarının uygulanması ve yönetimi için katılım öncesi dönemde kurumsal kapasite gelişimini ve yapısal uyumu hedeflemektedir. Bu amaçla, tarım sektörünün modernizasyonu ve kırsal alanların sürdürülebilir kalkınmasına hizmet edecek şekilde IPARD kapsamında aday ülkelere mali destek sağlanmaktadır (Anonim, 21). Türkiye, IPARD bileşeni kapsamında aday ülkelere sağlanan mali desteklerden yararlanmak amacıyla, AB nin ilgili politikalarıyla ve UKKS (Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi) dokümanıyla uyumlu şekilde IPARD Programını hazırlamış ve Kasım 27 de Avrupa Komisyonuna sunmuştur. Ülkemizin ihtiyaçlarını ve koşullarını gözeten IPARD Programı (27-213) 19 Aralık 27 tarihinde Brüksel de yapılan Avrupa Komisyonu Kırsal Kalkınma Komitesi nde görüşülerek kabul edilmiş ve Program Avrupa Komisyonu tarafından 25 Şubat 28 tarihinde onaylanmıştır. IPARD Programı, TKB tarafından diğer kamu kuruluşları ile yakın işbirliği halinde; yerel kuruluşlar, sosyal, ekonomik ve çevresel ortaklar, sivil toplum kuruluşları, bilgi merkezleri ve üniversitelerin de görüşleri alınarak hazırlanmıştır (Anonim, 21). Türkiye, 718/27 sayılı IPA Uygulama Tüzüğünde tanımlanmış olan IPARD desteklerinden (3 bileşen, 9 tedbir) azami ölçüde yararlanmaktadır. IPARD Programı, bahsedilen tüm bileşenleri içermekte olup, sadece kırsal altyapı tedbiri kapsam dışı bırakılmıştır. Bu bileşenler aşağıdaki gibidir; 1) Eksen 1: Pazar etkinliğinin iyileştirilmesi ve Topluluk standartlarının uygulanması, 2) Eksen 2: Tarım-çevre tedbirleri ve yerel kırsal kalkınma stratejilerinin uygulanması için hazırlık faaliyetleri, 3) Eksen 3: Kırsal ekonominin geliştirilmesi. Bu eksenler altında IPARD Programı kapsamında destek sağlanacak tedbirler sırasıyla Çizelge 1 ve 2 de sunulmuştur. Birinci fazı ve ikinci fazı olan Program iki dönem halinde uygulanacak olup, ilk fazda 2 ve ikinci fazda 22 olmak üzere toplam 42 il Program kapsamına alınmıştır. Aydın ikinci faz iller arasında bulunmaktadır sayılı Kanun ile kurulan Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu tarafından uygulanacak Programın, yönetim otoritesi TKB Strateji Geliştirme Başkanlığı 819

4 olarak belirlenmiştir. Kamu ve kamu dışı paydaşlardan oluşan 19 üyeli IPARD Đzleme Komitesi ise, Program uygulamalarının etkinleştirilmesi, yönlendirilmesi ve Program üzerinde ortaya çıkabilecek değişiklik önerilerinin görüşülüp Komisyon onayına sunulmasından sorumludur. Kesinleşen rakamlara göre, döneminde yaklaşık 66 milyon Avro büyüklüğünde mali kaynağa sahip olan Program, yararlanıcı katkısıyla birlikte düşünüldüğünde yaklaşık 1.1 milyar Avro büyüklüğünde bir finansal büyüklüğe sahiptir (Anonim, 21). Diğer taraftan, 5449 sayılı Kanun ile toplam 26 adet Düzey 2 istatistiki bölge birimleri bazında kurulan kalkınma ajansları tarafından uygulanmaya başlanan tarım ve kırsal kalkınma hibe programları da önemli bir işlev kazanmıştır. Çizelge 1. Birinci dönem (27-29) IPARD programında uygulanan tedbir ve alt tedbirler. No Tedbir adı Sektör/alt tedbir 1.1 Tarımsal işletmelerin yeniden yapılandırılması ve topluluk standartlarına ulaştırılmasına yönelik yatırımlar 1.2 Tarım ve balıkçılık ürünlerinin işlenmesi ve pazarlanmasının geliştirilmesi ve topluluk standartlarına yükseltilmesine dair yatırım 1.3 Üretici gruplarının desteklenmesi 3.1 Kırsal ekonomik faaliyetlerin çeşitlendirilmesi ve geliştirilmesi 1. Süt üreten tarımsal işletmeler 2. Et üreten tarımsal işletmeler 1. Süt ve süt ürünlerinin, 2. Et ve et ürünlerinin, 3. Meyve ve sebzelerin, 4. Su ürünlerinin işlenmesi ve pazarlanması 1. Çiftlik faaliyetlerinin çeşitlendirilmesi ve geliştirilmesi, 2. Yerel ürünler ve mikro işletmelerin geliştirilmesi, 3. Kırsal turizm 4. Akuakültürün geliştirilmesi Çizelge 2. Đkinci dönem (21-213) IPARD programında uygulanacak tedbir ve alt tedbirler. No Tedbir adı Sektör/alt tedbir 2.1 Kırsal alan ve çevre ile ilgili faaliyetlerin uygulanması için hazırlık 2.2 Yerel kırsal kalkınma stratejilerinin hazırlanması ve uygulanması (LEADER) 1. Erozyon kontrolü 2. Su kaynaklarının korunması 3. Bio-çeşitlilik 1. Yetenek kazandırma, bölgenin harekete geçirilmesi ve yerel kırsal kalkınma stratejisinin hazırlanması için kapasite geliştirilmesi 2. Yerel kırsal kalkınma stratejilerinin hazırlanması 3. Yerel Eylem Gruplarının kurulması 4. Đşbirliği projelerinin uygulanması Türkiye de 26 yılında yayımlanan yönetmeliğe göre tarımsal ürünlerin depolanması, işlenmesi, paketlenmesi, ambalajlanmasına yönelik yatırım tesisleri, jeotermal, güneş, rüzgar vb alternatif enerji kaynakları kullanılan seraların yapımına destek verilmiştir. Program kapsamında tarımsal ürünlerin üretimine yönelik bir hibe desteği verilmemekte, program üretilmiş bir ürünün, üretim sonrası depolanması, işlenmesi, paketlenmesi ve ambalajlanmasına yönelik yatırım konularını kapsamaktadır. Ancak yatırım tesislerinde depolanacak, işlenecek, paketlenecek tarımsal ürünlerin üretim ve yetiştirilmesinin proje illerinde gerçekleşmiş olması, özellikle paketleme tesislerinde 82

5 de o ürünün ilk işlemesi de aynı yatırım projesi kapsamında gerçekleştiriliyorsa hibe desteği verilmektedir (T.C. Resmi Gazete, 26) dönemi arasında uygulanmış olan kırsal kalkınma projeleri için, I. etapta ekonomik faaliyetlere yönelik yatırımlar için bireysel başvurularda proje üst limiti 5 TL olup, IV. etapta, bu tutar 1 TL ye ulaşmış olup, bu projelerde maksimum hibe tutarı %5 olarak belirlenmiştir. Yine aynı proje kapsamı içerisinde grup başvurularda proje üst limiti I. etapta 35 TL iken, IV. etapta bu miktar 5 TL ye ulaşmış olup, bu grup proje başvurularında da maksimum hibe tutarı %5 olarak belirlenmiştir. Son olarak I. etapta, alt yapı projeleri için, tüzel kişiiklere yönelik olarak proje üst limiti 4 TL iken, IV. etapta bu tutar 5 TL ye ulaşırken, bu proje grupları için maksimum hibe tutarı %75 olarak tespit edilmiştir (Aydın Tarım Đl Müdürlüğü, 21). Aydın Đlinde Kırsal Kalkınma Yatırım Destekleme Programı Kapsamında Uygulanan ve Kabul Edilen Projelerin Değerlendirilmesi Makine Ekipman Alımları Destekleme Durumu Aydın ilinde Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı (KKYDP) kapsamında, döneminde makine ekipman alımları desteği için toplam olarak TL hibe desteği sağlanmıştır (Aydın Tarım Đl Müdürlüğü, 21). Bu tutar yaklaşık olarak 1.66 milyon euro ya eşittir. Yine bu destek kapsamında toplam olarak 551 adet makine ekipman desteği yapılmıştır. Bunların içerisinde pülverizatör ilk sırayı alırken, bunu zeytin hasat makinesi, bahçe el traktörü ve ekipmanları, mibzer ve silaj makineleri izlemektedir. Talep edilen ve hibe ödemesi yapılan makine-ekipmanlar incelendiğinde, ilin üretim deseninde görülen değişiklikler de anlaşılabilmektedir. Örneğin, pülverizatörlerin, bahçe el traktörü ve ekipmanlarının çok amaçlı kullanımı yanında, silaj makine talebinde görülen artışın, yörede hayvancılığın ve dolayısıyla yem bitkileri yetiştiriciliğinin arttığını göstermektedir. Ekonomik ve Alt Yapı Yatırımlarının Desteklenme Durumu Aydın ilinde döneminde 4 etabın kümülatif toplamında 192 adet proje başvurusu yapılmış olup, bunlardan 63 ü kabul edilmiş olup, 9 projenin uygulanmasından vazgeçilmiş, 37 adet proje uygulanmıştır. 4. etapta kabul edilen 17 proje ise döneminde uygulanmaya başlanmıştır (Şekil 1). III. etabın sonunda toplam olarak TL hibe ödemesi yapılmıştır (Aydın Tarım Đl Müdürlüğü, 21). Söz konusu dönemde ortalama olarak 1 euro = 2. TL olduğu düşünüldüğünde, projelere yaklaşık olarak 2.98 milyon euro ödeme yapıldığı hesaplanmıştır. Her geçen etapta başvurulan ve dolayısıyla kabul edilen proje sayısında belirgin bir artış olduğu dikkati çekmektedir. 821

6 Proje sayısı (adet) Etap 2. Etap 3. Etap 4. Etap Başvurulan proje sayısı Onaylanan proje sayısı Vazgeçen proje sayısı Uygulanan proje sayısı Kabul edilip henüz uygulanmaya başlayan proje sayısı Şekil 1. Aydın ilinde döneminde kırsal kalkınma hibe projeleri uygulanma durumu. Kaynak: Aydın Tarım Đl Müdürlüğü, 21. Aydın ilinde Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı (KKYDP) kapsamında desteklenmiş olan projelerin dağılımı ve listesi incelendiğinde, genellikle yapılan proje başvurularının zeytinyağı, incir gibi yörenin geleneksel ve ihracat yönelik olan ürünlerin üretim, işleme, kapasite artırımı konusunda yoğunlaştığı dikkati çekmektedir. Tüm etaplarda sadece iki adet bireysel proje onayı olması da dikkat çekicidir. Buradan grup olarak şirket, birlik, kooperatif gibi örgütlü proje başvurularının desteklenme olasılığının daha fazla olduğu ortaya çıkmış olmaktadır (Aydın Tarım Đl Müdürlüğü, 21). SONUÇ döneminde Aydın da Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı (KKYDP) kapsamında makine-ekipman alımlarının desteklenmesi tebliği gereğince 551 adet makine alımı yapılmış olup, bunlar için proje sahiplerine TL, yani yaklaşık olarak 1.66 milyon euro hibe desteği sağlanmıştır. Onaylanan hibe desteklerinden makine-ekipman alımlarının sektörel dağılımı incelendiğinde ise genel olarak pülverizatör, mibzer, silaj makinesi, süt sağım ünitesi ve soğutma tankı alımlarının ilk sırada olduğu görülmektedir. Yine aynı dönem içinde (KKYDP) Tarıma Dayalı Yatırımlarının Desteklenmesi Tebliği kapsamında yörede 1., 2. ve 3. Etap Projeler uygulanmış olup, 4. Etap Proje başvurularının sonuçları 28 yılında açıklanmıştır. 4. Etap sonu itibariyle toplam olarak 192 proje başvurusu yapılmış, bunlardan 63 ü desteklenmek üzere onaylanmış olup, geriye kalan 129 proje ise desteklenmemiştir. Bunların içerisinde yer alan Alt Yapı Proje Desteği kapsamında ise sadece sulama alanında 3 adet projenin desteklendiği dikkati çekmektedir. Bu çerçevede ilk III etapta 38 proje desteklenip, uygulanmıştır. Bu projelerin toplam maliyeti TL olup, hibe olarak ödenen tutar TL dir. Bu hibe aynı zamanda 2.98 milyon euroya eşittir. IV. etapta 17 proje kabul edilmiştir. Ancak bunlar henüz uygulanma aşamasındadır. Bu projelerin toplam tutarı TL olup, hibe olarak ödenecek tutar TL dir. Bu 822

7 hibe yaklaşık olarak 1.96 milyon euroya eşittir. IV. etap da dahil edildiğinde, Aydın ilinde ödeme yapılan toplam hibe bedeli 6.6 milyon eurodur. IPA kırsal kalkınma bileşeni (IPARD) kapsamında kesinleşen rakamlara göre, döneminde yaklaşık 66 milyon euro büyüklüğünde olan destekleme programı içinde (Anonim, 29) IV. etap dahil Aydın ın almış olduğu 6.6 milyon euro, bu desteğin %1 i gibi önemli bir düzeyine eşit olmaktadır. Yararlanıcı katkısı da düşünüldüğünde bu programın büyüklüğü 1.1 milyar euroya ulaşmaktadır. Ödenen hibenin proje toplam maliyeti içindeki payı ekonomik yatırımlarda %25-5 arasında iken, alt yapı yatırımlarında ise %45-65 arasında değişmektedir. Genel olarak sadece iki adet bireysel başvuru kabul edilmiş olup, geriye kalanların hepsi grup, özellikle şirket, birlik ya da kooperatifler tarafından başvurusu yapılmış projelerdir. Yörede tarımsal sanayi imkanlarının mevcudiyeti, Didim ve Đzmir gibi ihracat limanlarına olan yakınlığı oldukça önemli avantajlardır. Ayrıca Avrupa Birliği (AB) nin sağlamış olduğu diğer fonlar da değerlendirilerek ildeki kırsal kalkınma sürecinin hızlı bir ivme kazanacağı tahmin edilmektedir. Bunun için de bölgede tarım ile ilgili faaliyet gösteren tüm kurum ve sivil toplum kuruluşlarının temsilcilerinin yer alacağı proje ofislerinin kurulmasının faydalı olacağı düşüncesi ile, 21 yılında, Adnan Menderes Üniversitesi Rektörlüğü koordinatörüğünde, bu konuda tecrübesi olan akademisyenler ve çeşitli uzmanların katılımı ile bir proje ofisi kurulmuştur. Söz konusu birime, her sektörde faaliyet gösteren paydaşların aktif katılımı ile daha büyük ve geniş katılımlı projelerin gerçekleştirilmesi ve uygulamaya dönüştürülmesinin mümkün olabileceği öngörülmektedir. KAYNAKLAR Anonim. 29. Avrupa Birliği Fonları. Tarım, Gıda ve Kırsal Kalkınma Alanına Yönelik AB Fon Olanakları. Ege Fikir Önderleri AB Eğitim Programı. Mayıs-Aralık 29. Anonim. 21. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Kırsal Kalkınma Planı Taslağı , Ankara. Aydın Tarım Đl Müdürlüğü. 21. T.C. Resmi Gazete. 26. Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Tebliği, 6 Nisan 26, Sayılı, 26/17 Nolu Tebliğ. T.C. Resmi Gazete. 27a. Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı Çerçevesinde Tarıma Dayalı Yatırımların Desteklenmesi Tebliği, 14 Şubat 27, Sayılı, 27/3 Nolu Tebliğ. T.C. Resmi Gazete. 27b. Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı Çerçevesinde Makine, Ekipman Alımlarının Desteklenmesi Tebliği, 14 Şubat 27, Sayılı, 27/4 Nolu Tebliğ. T.C. Resmi Gazete. 28a. Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı Çerçevesinde Tarıma Dayalı Yatırımların Desteklenmesi Tebliği, 29 Nisan 28, Sayılı, 28/19 Nolu Tebliğ. T.C. Resmi Gazete. 28b. Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı Çerçevesinde Makine, Ekipman Alımlarının Desteklenmesi Tebliği, 2 Mayıs 28, Sayılı, 28/2 Nolu Tebliğ. T.C. Resmi Gazete. 29. Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı Çerçevesinde Tarıma Dayalı Yatırımların Desteklenmesi Tebliği, 3 Ekim 29, Sayılı, 29/47 Nolu Tebliğ. 823