Marmara Medical Journal Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi

Transkript

1 2010, Cilt 23, Sayı 1 Marmara Medical Journal Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi ISSN:

2 Marmara Medical Journal Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi Sahibi Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi adına Dekan Prof. Dr. Davut Tüney Editör Prof Dr Emel Demiralp Editör Yardımcıları Doç. Dr. Dilek Gogas Yavuz Doç Dr. Önder Ergönül İstatistik Editörü Doç. Dr. Nural Bekiroğlu Seza Arbay, MA Koordinatörler Dr. Vera Bulgurlu Editörler Kurulu Prof. Dr. Mehmet Ağırbaşlı Prof. Dr. Serpil Bilsel Prof. Dr. Safiye Çavdar Prof. Dr. Tolga Dağlı Prof. Dr. Haner Direskeneli Prof. Dr. Kaya Emerk Prof. Dr. Mithat Erenus Prof. Dr. Zeynep Eti Prof. Dr. Rainer W. Guillery Prof. Dr. Oya Gürbüz Prof. Dr. Hande Harmancı Prof. Dr. Hızır Kurtel Prof. Dr. Ayşe Özer Prof. Dr. Tülin Tanrıdağ Prof. Dr. Tufan Tarcan Prof. Dr. Cihangir Tetik Prof. Dr. Ferruh Şimşek Prof. Dr. Dr. Ayşegül Yağcı Prof. Dr. Berrak Yeğen Doç. Dr. İpek Akman Doç. Dr. Gül Başaran Doç. Dr. Hasan Batırel Doç. Dr. Nural Bekiroğlu Doç. Dr. Şule Çetinel Doç. Dr. Mustafa Çetiner Doç. Dr. Arzu Denizbaşı Doç. Dr. Gazanfer Ekinci Doç. Dr. Dilek Gogas Doç. Dr. Sibel Kalaça Doç. Dr. Atila Karaalp Doç. Dr. Bülent Karadağ Doç. Dr. Handan Kaya Doç. Dr. Gürsu Kıyan Doç. Dr. Şule Yavuz Asist. Dr. Asım Cingi Asist. Dr. Arzu Uzuner

3 Marmara Medical Journal Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi DERGİ HAKKINDA Marmara Medical Journal, Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi tarafından yayımlanan multidisipliner ulusal ve uluslararası tüm tıbbi kurum ve personele ulaşmayı hedefleyen bilimsel bir dergidir. Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, tıbbın her alanını içeren özgün klinik ve deneysel çalışmaları, ilginç olgu bildirimlerini, derlemeleri, davet edilmiş derlemeleri, Editöre mektupları, toplantı, haber ve duyuruları, klinik haberleri ve ilginç araştırmaların özetlerini, ayırıcı tanı, tanınız nedir başlıklı olgu sunumlarını,, ilginç, fotoğraflı soru-cevap yazıları (photo-quiz),toplantı, haber ve duyuruları, klinik haberleri ve tıp gündemini belirleyen güncel konuları yayınlar. Periyodu: Marmara Medical Journal -Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi yılda 3 sayı olarak OCAK,MAYIS VE EKİM AYLARINDA yayınlanmaktadır. Yayına başlama tarihi: Yılından itibaren yanlızca elektronik olarak yayınlanmaktadır Yayın Dili: Türkçe, İngilizce eissn: Temel Hedef Kitlesi: Tıp alanında tüm branşlardaki hekimler, uzman ve öğretim üyeleri, tıp öğrencileri İndekslendiği dizinler: EMBASE - Excerpta Medica,TUBITAK - Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu, Türk Sağlık Bilimleri İndeksi, Turk Medline,Türkiye Makaleler Bibliyografyası,DOAJ (Directory of Open Access Journals) Makalelerin ortalama değerlendirme süresi: 8 haftadır Makale takibi -iletişim Seza Arbay Marmara Medical Journal (Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi) Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanlığı, Tıbbiye cad No:.49 Haydarpaşa 34668, İSTANBUL Tel: Faks: +90 O e-posta: mmj@marmara.edu.tr Yayıncı Plexus BilişimTeknolojileri A.Ş. Tahran Caddesi. No:6/8, Kavaklıdere, Ankara Tel: Faks: Yayın Hakları: Marmara Medical Journal in basılı ve web ortamında yayınlanan yazı, resim, şekil, tablo ve uygulamalar yazılı izin alınmadan kısmen veya tamamen herhangi bir vasıtayla basılamaz. Bilimsel amaçlarla kaynak göstermek kaydıyla özetleme ve alıntı yapılabilir.

4 Marmara Medical Journal Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi YAZARLARA BİLGİ Marmara Medical Journal Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisine ilginize teşekkür ederiz. Derginin elektronik ortamdaki yayınına erişim adresinden serbesttir. Marmara Medical Journal tıbbın klinik ve deneysel alanlarında özgün araştırmalar, olgu sunumları, derlemeler, davet edilmiş derlemeler, mektuplar, ilginç, fotoğraflı soru-cevap yazıları (photo-quiz), editöre mektup, toplantı, haber ve duyuruları, klinik haberleri ve ilginç araştırmaların özetlerini yayınlamaktadır. Yılda 3 sayı olarak Ocak, Mayıs ve Ekim aylarında yayınlanan Marmara Medical Journal hakemli ve multidisipliner bir dergidir.gönderilen yazılar Türkçe veya İngilizce olabilir. Değerlendirme süreci Dergiye gönderilen yazılar, ilk olarak dergi standartları açısından incelenir. Derginin istediği forma uymayan yazılar, daha ileri bir incelemeye gerek görülmeksizin yazarlarına iade edilir. Zaman ve emek kaybına yol açılmaması için, yazarlar dergi kurallarını dikkatli incelemeleri önerilir. Dergi kurallarına uygunluğuna karar verilen yazılar Editörler Kurulu tarafından incelenir ve en az biri başka kurumdan olmak üzere iki ya da daha fazla hakeme gönderilir. Editör, Kurulu yazıyı reddetme ya da yazara(lara) ek değişiklikler için gönderme veya yazarları bilgilendirerek kısaltma yapmak hakkına sahiptir. Yazarlardan istenen değişiklik ve düzeltmeler yapılana kadar, yazılar yayın programına alınmamaktadır. Marmara Medical Journal gönderilen yazıları sadece online olarak adresinden kabul etmektedir. Yazıların bilimsel sorumluluğu yazarlara aittir. Marmara Medical Journal yazıların bilimsel sorumluluğunu kabul etmez. Makale yayına kabul edildiği takdirde Yayın Hakkı Devir Formu imzalanıp dergiye iletilmelidir. Gönderilen yazıların dergide yayınlanabilmesi için daha önce başka bir bilimsel yayın organında yayınlanmamış olması gerekir. Daha önce sözlü ya da poster olarak sunulmuş çalışmalar, yazının başlık sayfasında tarihi ve yeri ile birlikte belirtilmelidir. Yayınlanması için başvuruda bulunulan makalelerin, adı geçen tüm yazarlar tarafından onaylanmış olması ve çalışmanın başka bir yerde yayınlanmamış olması ya da yayınlanmak üzere değerlendirmede olmaması gerekmektedir. Yazının son halinin bütün yazarlar tarafından onaylandığı ve çalışmanın yürtüldüğü kurum sorumluları tarafından onaylandığı belirtilmelidir.yazarlar tarafından imzalanarak onaylanan üst yazıda ayrıca tüm yazarların makale ile ilgili bilimsel katkı ve sorumlulukları yer almalı, çalışma ile ilgili herhangi bir mali ya da diğer çıkar çatışması var ise bildirilmelidir.( * ) ( * ) Orijinal araştırma makalesi veya vaka sunumu ile başvuran yazarlar için üst yazı örneği: "Marmara Medical Journal'de yayımlanmak üzere sunduğum (sunduğumuz) " -" başlıklı makale, çalışmanın yapıldığı laboratuvar/kurum yetkilileri tarafından onaylanmıştır. Bu çalışma daha önce başka bir dergide yayımlanmamıştır (400 sözcük ya da daha az özet şekli hariç) veya yayınlanmak üzere başka bir dergide değerlendirmede bulunmamaktadır. Yazıların hazırlanması Derginin yayın dili İngilizce veya Türkçe dir. Türkçe yazılarda Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlüğü ( esas alınmalıdır. Anatomik terimlerin ve diğer tıp terimlerinin adları Latince olmalıdır. Gönderilen yazılar, yazım kuralları açısından Uluslararası Tıp Editörleri Komitesi tarafından hazırlanan Biomedikal Dergilere Gönderilen Makalelerde Bulunması Gereken Standartlar a ( Uniform Requirements For Manuscripts Submittted to Biomedical Journals ) uygun olarak hazırlanmalıdır. ( ulakbim.gov.tr /cabim/vt) Makale içinde kullanılan kısaltmalar Uluslararası kabul edilen şeklide olmalıdır (http..//

5 knasyaz/) kaynağına başvurulabilir. Birimler, Ağırlıklar ve Ölçüler 11. Genel Konferansı'nda kabul edildiği şekilde Uluslararası Sistem (SI) ile uyumlu olmalıdır. Makaleler Word, WordPerfect, EPS, LaTeX, text, Postscript veya RTF formatında hazırlanmalı, şekil ve fotoğraflar ayrı dosyalar halinde TIFF, GIF, JPG, BMP, Postscript, veya EPS formatında kabul edilmektedir. Yazı kategorileri Yazının gönderildiği metin dosyasının içinde sırasıyla, Türkçe başlık, özet, anahtar sözcükler, İngilizce başlık, özet, İngilizce anahtar sözcükler, makalenin metini, kaynaklar, her sayfaya bir tablo olmak üzere tablolar ve son sayfada şekillerin (varsa) alt yazıları şeklinde olmalıdır. Metin dosyanızın içinde, yazar isimleri ve kurumlara ait bilgi, makalede kullanılan şekil ve resimler olmamalıdır. Özgün Araştırma Makaleleri Türkçe ve İngilizce özetler yazı başlığı ile birlikte verilmelidir. (i)özetler: Amaç (Objectives), Gereç ve Yöntem (Materials and Methods) ya da Hastalar ve Yöntemler (Patients and Methods), Bulgular (Results) ve Sonuç (Conclusion) bölümlerine ayrılmalı ve 200 sözcüğü geçmemelidir. (ii) Anahtar Sözcükler Index Medicus Medical Subject Headings (MeSH) e uygun seçilmelidir. Yazının diğer bölümleri, (iii) Giriş, (iv) Gereç ve Yöntem / Hastalar ve Yöntemler, (v) Bulgular, (vi) Tartışma ve (vii) Kaynaklar'dır. Başlık sayfası dışında yazının hiçbir bölümünün ayrı sayfalarda başlatılması zorunluluğu yoktur. Maddi kaynak, çalışmayı destekleyen burslar, kuruluşlar, fonlar, metnin sonunda teşekkürler kısmında belirtilmelidir. Olgu sunumları İngilizce ve Türkçe özetleri kısa ve tek paragraflık olmalıdır. Olgu sunumu özetleri ağırlıklı olarak mutlaka olgu hakkında bilgileri içermektedir. Anahtar sözcüklerinden sonra giriş, olgu(lar) tartışma ve kaynaklar şeklinde düzenlenmelidir. Derleme yazıları İngilizce ve Türkçe başlık, İngilizce ve Türkçe özet ve İngilizce ve Türkçe anahtar kelimeler yer almalıdır. Kaynak sayısı 50 ile sınırlanması önerilmektedir. Kaynaklar Kaynaklar yazıda kullanılış sırasına göre numaralanmalıdır. Kaynaklarda verilen makale yazarlarının sayısı 6 dan fazla ise ilk 3 yazar belirtilmeli ve İngilizce kaynaklarda ilk 3 yazar isminden sonra et al., Türkçe kaynaklarda ise ilk 3 yazar isminden sonra ve ark. ibaresi kullanılmalıdır. Noktalamalara birden çok yazarlı bir çalışmayı tek yazar adıyla kısaltmamaya ve kaynak sayfalarının başlangıç ve bitimlerinin belirtilmesine dikkat edilmelidir. Kaynaklarda verilen dergi isimleri Index Medicus'a ( ery.fcgi?db=nlmcatalog) veya Ulakbim/Türk Tıp Dizini ne uygun olarak kısaltılmalıdır. Makale: Tuna H, Avcı Ş, Tükenmez Ö, Kokino S. İnmeli olguların sublukse omuzlarında kas-sinir elektrik uyarımının etkinliği. Trakya Univ Tıp Fak Derg 2005;22:70-5. Kitap: Norman IJ, Redfern SJ, (editors). Mental health care for elderly people. New York: Churchill Livingstone, Kitaptan Bölüm: Phillips SJ, Whisnant JP Hypertension and stroke. In: Laragh JH, Brenner BM, editors. Hypertension: Pathophysiology, Diagnosis, and Management. 2nd ed. New York: Raven Pres, 1995: Kaynak web sitesi ise: Kaynak makalerdeki gibi istenilen bilgiler verildikten sonra erişim olarak web sitesi adresi ve erişim tarihi bildirilmelidir. Kaynak internet ortamında basılan bir dergi ise: Kaynak makaledeki gibi istenilen bilgiler verildikten sonra erişim olarak URL adresi ve erişim tarihi verilmelidir. Kongre Bildirileri: Bengtsson S, Solheim BG. Enforcement of data protection, privacy and security in medical informatics. In: Lun KC, Degoulet P, Piemme TE, Rienhoff O, editors. MEDINFO 92. Proceedings of the 7th World Congress on Medical Informatics; 1992 Sep 6-10; Geneva, Switzerland. Amsterdam: North-Holland; 1992: Tablo, şekil, grafik ve fotoğraf Tablo, şekil grafik ve fotoğraflar yazının içine yerleştirilmiş halde gönderilmemeli. Tablolar, her sayfaya bir tablo olmak üzere yazının gönderildiği dosya içinde olmalı ancak yazıya ait şekil, grafik ve fotografların her biri ayrı bir imaj dosyası (jpeg yada gif) olarak gönderilmelidir.

6 Tablo başlıkları ve şekil altyazıları eksik bırakılmamalıdır. Şekillere ait açıklamalar yazının gönderildiği dosyanın en sonuna yazılmalıdır. Tablo, şekil ve grafiklerin numaralanarak yazı içinde yerleri belirtilmelidir. Tablolar yazı içindeki bilginin tekrarı olmamalıdır. Makale yazarlarının, makalede eğer daha önce yayınlanmış alıntı yazı, tablo, şekil, grafik, resim vb var ise yayın hakkı sahibi ve yazarlardan yazılı izin almaları ve makale üst yazısına ekleyerek dergiye ulaştırmaları gerekmektedir. Tablolar Metin içinde atıfta bulunulan sıraya göre romen rakkamı ile numaralanmalıdır. Her tablo ayrı bir sayfaya ve tablonun üst kısmına kısa ancak anlaşılır bir başlık verilerek hazırlanmalıdır. Başlık ve dipnot açıklayıcı olmalıdır. Sütun başlıkları kısa ve ölçüm değerleri parantez içinde verilmelidir. Bütün kısaltmalar ve semboller dipnotta açıklanmalıdır. Dipnotlarda şu semboller: ( ) ve P değerleri için ise *, **, *** kullanılmalıdır. SD veya SEM gibi istatistiksel değerler tablo veya şekildin altında not olarak belirtilmelidir. Grafik, fotoğraf ve çizimler ŞEKİL olarak adlandırılmalı, makalede geçtiği sıraya gore numaralanmalı ve açıklamaları şekil altına yazılmalıdır Şekil alt yazıları, ayrıca metinin son sayfasına da eklenmelidir. Büyütmeler, şekilde uzunluk birimi (bar çubuğu içinde) ile belirtilmelidir. Mikroskopik resimlerde büyütme oranı ve boyama tekniği açıklanmalıdır. Etik Marmara Medical Journal a yayınlanması amacı ile gönderilen yazılar Helsinki Bildirgesi, İyi Klinik Uygulamalar Kılavuzu,İyi Laboratuar Uygulamaları Kılavuzu esaslarına uymalıdır. Gerek insanlar gerekse hayvanlar açısından etik koşullara uygun olmayan yazılar yayınlanmak üzere kabul edilemez. Marmara Medical Journal, insanlar üzerinde yapılan araştırmaların önceden Araştırma Etik Kurulu tarafından onayının alınması şartını arar. Yazarlardan, yazının detaylarını ve tarihini bildirecek şekilde imzalı bir beyan ile başvurmaları istenir. Çalışmalar deney hayvanı kullanımını içeriyorsa, hayvan bakımı ve kullanımında yapılan işlemler yazı içinde kısaca tanımlanmalıdır. Deney hayvanlarında özel derişimlerde ilaç kullanıldıysa, yazar bu derişimin kullanılma mantığını belirtmelidir. İnsanlar üzerinde yapılan deneysel çalışmaların sonuçlarını bildiren yazılarda, Kurumsal Etik Kurul onayı alındığını ve bu çalışmanın yapıldığı gönüllü ya da hastalara uygulanacak prosedürlerin özelliği tümüyle kendilerine anlatıldıktan sonra, onaylarının alındığını gösterir cümleler yer almalıdır. Yazarlar, bu tür bir çalışma söz konusu olduğunda, uluslararası alanda kabul edilen kılavuzlara ve TC. Sağlık Bakanlığı tarafından getirilen ve 28 Aralık 2008 tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayınlanan "Klinik araştırmaları Hakkında Yönetmelik" ve daha sonra yayınlanan 11 Mart 2010 tarihli resmi gazete ve sayılı Klinik Araştırmalar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapıldığına Dair Yönetmelik hükümlerine uyulduğunu belirtmeli ve kurumdan aldıkları Etik Komitesi onayını göndermelidir. Hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalar için de gereken izin alınmalı; yazıda deneklere ağrı, acı ve rahatsızlık verilmemesi için neler yapıldığı açık bir şekilde belirtilmelidir. Hasta kimliğini tanıtacak fotoğraf kullanıldığında, hastanın yazılı onayı gönderilmelidir. Yazı takip ve sorularınız için iletişim: Seza Arbay Marmara Universitesi Tıp Fakültesi Dekanlığı, Tıbbiye Caddesi, No: 49, Haydarpaşa 34668, İstanbul Tel: Faks: e-posta: mmj@marmara.edu.tr

7 İÇİNDEKİLER Orjinal Araştırma ERGENLİK ÇAĞINDAKİ ÖĞRENCİLER ÖĞRETMENLERİNİN SİGARA İÇMESİNDEN ETKİLENİYOR Çiğdem Apaydın Kaya, Mehmet Akman, Kübra Saçar, Selçuk Kaya, Muhammed Sulukaya...1 KASIK FITIĞI ONARIMINDA; AĞ ÖRME TAKVİYE, LICHTENSTEIN YÖNTEMİ VE PLUG - MESH İLE ONARIM YÖNTEMLERİNİN TESTİKÜLER KAN AKIMINA OLAN ETKİLERİNİN DOPPLER ULTRASONOGRAFİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI Oktay Yener, Mustafa Kuşak, Fikret Aksoy, Alp Özçelik, Canan Erengül..9 THE EFFICACY OF INTRAVENOUS PATIENT-CONTROLLED ANALGESIA USING TRAMADOL FOLLOWING SUPRATENTORIAL TUMOR RESECTION CRANIOTOMY Hatice Türe, Serap Karacalar, Ali Ekşi, Binnur Sarıhasan, Uğur Türe, Fahrettin Çelik, Ayla Tür 14 SÜT SERUMU PROTEİNLERİNİN LİPOZOMLANMASI A. Suha Yalçın, Murat Türkoğlu...22 IMPROVING SPUTUM CULTURE RESULTS FOR DIAGNOSIS OF LOWER RESPIRATORY TRACT BY SALINE WASHING Nihan Ziyade, Aysegul Yagci 30 Olgu Sunumu AN ARTIFICIAL NAIL DISORDER Sadiye Kuş, Deniz Yücelten.37 YETİŞKİN HİRSCHSPRUNG HASTALIĞININ RADYOLOJİK BULGULARI Pınar Özdemir Akdur, Aysel Türkvatan, Tülay Ölçer, Turhan Cumhur..41 COMPUTED TOMOGRAPHY AND ULTRASONOGRAPHIC FINDINGS OF HEPATIC INVOLVEMENT RELATED TO EOSINOPHILIA MIMICKING LIVER METASTASES: REPORT OF 2 CASES Elif Karadeli, Esra Meltem Kayahan Ulu, Erkan Yıldırım, Gulhan Kanat Unler, Halil Kıyıcı..45 REVERSIBLE POSTERIOR LEUCOENCEPHALOPATHY IN AN 11 YEAR OLD MALE CHILD WITH LUPUS NEPHRITIS Yılmaz Tabel, İlke Mungan Akin, Serdal Güngör, Cemşit Karakurt, Ünsal Özgen..51 A RARE PRIMARY PULMONARY TUMOR IN CHILDREN; RHABDOMYOSARCOMA Emine Türkkan, Su Gülsün Berrak, Cengiz Canpolat, Müferet Ergüven, Ufuk Abacioglu, Atiye Fedakar.56 Derleme KOİLOSİT OLUŞUMUNA İNSAN PAPİLLOMA VİRÜS PROTEİNLERİ İLE YAKLAŞIM Zehra Safi Öz 60 Photo Quiz PHOTO QUIZ Korcan Demir, Ercan Uğur, Bengü Gerçeker Türk 67

8 ARAŞTIRMA YAZISI ERGENLİK ÇAĞINDAKİ ÖĞRENCİLER ÖĞRETMENLERİNİN SİGARA İÇMESİNDEN ETKİLENİYOR Çiğdem Apaydın Kaya 1, Mehmet Akman 1, Kübra Saçar 2, Selçuk Kaya 2, Muhammed Sulukaya 2 1 Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Aile Hekimliği AD, İstanbul, Türkiye 2 Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi, 4. Sınıf Öğrencisi, İstanbul, Türkiye ÖZET Amaç: Bu çalışmada İstanbul da düşük sosyoekonomik seviyedeki bir bölgede bulunan okullarda eğitim gören ergenlik çağındaki öğrencilerin sigara konusundaki bilgi ve davranışları ile öğretmenlerinin sigara içmesinden etkilenme durumları araştırılmıştır. Yöntem: Çalışma, Şubat-Mayıs 2007 tarihleri arasında İstanbul-Taşdelen Beldesi nde bulunan ilköğretim okullarında gerçekleştirilmiş olan tanımlayıcı bir araştırmadır. Bölgede bulunan 3 ilköğretim okulunun sınıflarında öğrenim gören öğrencileri alınmıştır. Gözlem altında anket yöntemi ile sigara içmeyi deneme ve ilişkili faktörler ile öğretmenlerinin sigara içme davranışından etkilenip etkilenmedikleri sorgulanmıştır. Veriler, tanımlayıcı ve karşılaştırmalı analizlerin ardından lojistik regresyon analizi ile değerlendirilmiştir. Sonuçlar: Çalışmaya, yaş ortalaması 13±1,08 (11-15) yıl olan 560 kişi katılmıştır. Sigara içmeyi deneme oranı %12 idi. Öğrencilerin %83,8 i ü öğretmenlerinden en az birini okulda sigara içerken gördüğünü, %16 sı öğretmenlerinin sigara içmesinin onları sigarayı deneme konusunda olumsuz etkilediğini ifade etti. Sigara deneme ile ilişkili faktörlerin (anne ve babanın eğitim durumu, aile bireylerinin, arkadaşlarının veya öğretmenlerinin sigara içmesi) çoklu analizi ile öğretmenlerin sigara içiyor olması sigara denemeyi etkileyen en önemli faktör olarak tespit edildi (p=0,008, OO 7,476, %95 GA 1,703-32,826). Tartışma: Öğretmenlerin okulda sigara içiyor olması ergenlik çağındaki öğrencileri etkilemektedir de yürürlüğe giren ve 19 Temmuz 2009 dan itibaren tüm kapalı ortamlarda sigara içmeyi tamamen yasaklayan 5727 nolu yasanın uygulanması ile bu etkilenmenin azalacağını düşünmekteyiz. Anahtar sözcükler: Adolesan, okul sağlığı, sigara TEACHERS SMOKING AT SCHOOL INFLUENCES ADOLESCENTS ABSTRACT Aim: To explore the knowledge and behaviour of adolescents from a low socio-economic region of Istanbul, regarding smoking and how these variables are affected by their teachers smoking status. Method: This is a descriptive study carried out between February-March 2007 among 6th-8th grade students of 3 primary schools in Tasdelen region. A questionnaire was filled out by adolescents under supervision about their smoking experience, related factors and whether the students were affected by their teachers smoking behaviour. After descriptive and comparative analysis of the data, a logistic regression analysis was performed. Results: Among the 560 participants, mean age was 13±1.08 (11-15). The incidence of a smoking experience at least once was 12%. At least one of the teachers was observed while smoking by 83.8% of the students, and 16% of them declared they were negatively affected by their teachers smoking behaviour. Among the factors related to smoking experience, the teachers smoking status (being a smoker) increased the risk of smoking significantly, according to the regression analysis (p=0,008;or 7,476;95% CI 1,703-32,826). Conclusion: Adolescents are influenced by teachers smoking at school. We think that the extent of this influence will decrease after the legislation (section number 5727, to take effect on July 19th 2009) prohibiting smoking in doors is passed. Keywords: Adolescence, school health, cigarette İletişim Bilgileri: Dr. Çiğdem Apaydın Kaya Marmara Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Aile Hekimliği Anabilim Dalı,, İstanbul, Türkiye cigdemapaydin@yahoo.com Marmara Medical Journal 2010;23(1);1-8 1

9 Marmara Medical Journal 2010;23(1);1-8 Çiğdem Apaydın Kaya, ark. Ergenlik çağindaki öğrenciler öğretmenlerinin sigara içmesinden etkileniyor GİRİŞ Çalışmalar, günümüzde, sigara içenlerin çoğunluğunun sigara içmeye, sıklıkla ergenlik çağında başladığı bildirilmiştir 1-8. Öğrenciler zamanlarının büyük kısmını okulda geçirmekte ve öğretmenlerini kendilerine örnek almaktadırlar. Ancak öğretmenlerin %32-48 inin sigara içtiği ve bu durumun öğrencileri olumsuz olarak etkilediği bildirilmiştir Ülkemizde 1996 da çıkan, kapalı ortamlarda, ancak görünür olmayan yerlerde sigara içimine izin veren kanun, 2008 de kapalı alanlarda sigara içiminin kesinlikle yasaklanması şeklinde değiştirilmiştir 12,13. Ancak bu süreçte yapılan bazı çalışmalar öğretmenlerin okul içerisinde görünür şekilde sigara içtiğini bildirmektedir 10,14,15. Yapılan araştırmalar, okul içinde sigara içilmesinin ancak çok sıkı bir şekilde kısıtlanması ile sigara içme sıklığında azalma sağladığını göstermiştir 16. Öğretmenlerin sigara içme davranışları hakkında yapılan araştırmalar ülkemizdeki okullarda bu kadar ciddi kısıtlamaların yapılmadığını düşündürmektedir. Merak ve değişimin ön planda olduğu ergenlik döneminde gençlerin çevresinden etkilenmelerinin kolay olduğu düşünüldüğünde, öğrencilerin öğretmenlerinin sigara içmelerini gözlemeleri ve bu durumdan etkilenip etkilenmediklerini araştırmak bu konuda yapılacak müdahale çalışmaları için önemli olacaktır. Bu çalışmada, İstanbul un düşük sosyoekonomik bölgelerinden biri olan Taşdelen Beldesi ndeki ilköğretim okullarında öğrenim gören sınıf öğrencilerinin öğretmenlerinin sigara içmesinden etkilenme durumları ve sigara içmeyi deneme ile ilişkili faktörler araştırılmıştır. GEREÇ-YÖNTEM Çalışmanın tipi, zamanı ve evreni Bu çalışma, Şubat-Mayıs 2007 tarihleri arasında yapılan tanımlayıcı bir araştırmadır. Çalışma, düşük sosyoekonomik koşullara sahip İstanbul-Taşdelen Beldesi nde bulunan ilköğretim okullarında gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya bölgedeki 5 ilköğretim okulundan birbirine uzak, farklı mahallelerde bulunan 3 ilköğretim okulunun 6-8. sınıflarında öğrenim gören öğrenciler alınmıştır. Çalışmanın evrenini, okulların çalışma dönemindeki sınıfların mevcudu olan 993 kişi oluşturmaktadır. Örneklem seçilmemiş, çalışma döneminde sınıflarında bulunan tüm öğrenciler ile görüşülmesi planlanmıştır. Çalışma Protokolü Marmara Üniversitesi Etik Kurul onayı ve İlçe Milli Eğitim Müdürlüğünden izin alındıktan sonra, okulda bulunan, çalışmaya katılmaya gönüllü olan, işitme, anlama, yazma problemi olmayan, öğrencilere, sınıflarında, çalışma hakkında bilgi verilip gözlem altında, kimlik bilgilerinin yer almadığı anket uygulanmıştır. Öğrencilere anket dağıtılmadan önce, cevapların aile ve okul yönetimi ile paylaşılmayacağı açıklanmıştır. Ders saatleri içerisinde her sınıf öğretmeni ile görüşülmüş, öğretmenlerin onayı alındıktan sonra öğrencilere anket dağıtılmıştır. Çoktan seçmeli sorulardan oluşan anket aşağıdaki bağımlı ve bağımsız değişkenleri araştırmaktadır: Bağımlı Değişkenler: Sigara içme durumu Sigarayı deneme durumu Bağımsız Değişkenler: Yaş Cinsiyet Ebeveynlerin eğitim durumu Evde sigara içen bireylerin varlığı Sigara dumanına maruziyet Evde kendine ait odasının olması Öğretmenlerinin sigara içmesi (okulda öğretmenlerin sigara içtiğini görme) Arkadaşlarının sigara içiyor olması Sigarayla ilişkili hastalıklar hakkındaki bilgi Öğrencilerin hayatlarında en az bir kez sigara içmesi sigara içmeyi deneme olarak tanımlanmış, sigara içme durumu 3 kategoriye ayrılmıştır: 1- sigara içmeyenler 2- arada sırada içenler 3- her gün en az bir sigara içenler. Sigara içimi ile ilişkili sağlık problemleri liste halinde sıralanıp (akciğer kanseri, mesane kanseri gırtlak kanseri, ağız- 2

10 Marmara Medical Journal 2010;23(1);1-8 Çiğdem Apaydın Kaya, ark. Ergenlik çağindaki öğrenciler öğretmenlerinin sigara içmesinden etkileniyor dudak kanseri, kronik bronşit, beyin damar hastalıkları, yeni doğan ölümü, pasif sigara içiminin sağlık üzerine olumsuz etkileri) öğrencilerden ilişkili veya ilişkili değil şeklinde işaretlemeleri istenmiştir. Anket yapılması için uygun olmadığı durumda her sınıf için en fazla 3 kez görüşme talep edilmiştir. 4 sınıfa bu nedenle anket dağıtılamamıştır. Anket dağıtılan sınıflarda yer alan toplam 598 öğrenciden 2 sinin okuma yazma bilmediğinden dolayı anketi yapamaması, 36 sının da soruların yarıdan fazlasını yanıtlamaması nedeni ile çalışmadan çıkarılması sonucu 560 kişi (tüm popülasyonun %56 sı, anket dağıtılanların %100 ü) ile çalışma tamamlanmıştır. Analiz Verilerin analizi, bilgisayar programında (SPSS 11.5; SPSS; Chicago, IL) gerçekleştirilmiştir. İlk önce tanımlayıcı istatistikler hesaplanmış, ardından karşılaştırmalı analizler için Ki-kare testi kullanılıp p<0,05 değerleri istatistiksel olarak anlamlı kabul edilmiştir. Tespit edilen sigara içmeyi deneme durumunu etkileyen faktörlerin çok değişkenli analizi, lojistik regresyon analizi ile yapılmıştır. BULGULAR Çalışmaya katılan öğrencilerin yaş ortalamaları 13 ± 1,08 yıl idi (11-15). Çalışmaya katılan öğrencilerin sosyodemografik özellikleri ile sigarayı deneme ve içme durumları Tablo I de gösterilmiştir. Hayatında en az bir kez sigara içmeyi deneme oranı %12 (%95 GA %9,28-14,72), halen sigara içme oranı % 3,1 (%95 GA %1,47-4,53) idi. Sigara içmeyi deneme ile ilişkili faktörler Tablo II de gösterilmiştir. Sigarayı deneme oranı erkekler arasında anlamlı olarak daha fazla idi (p=0,015). Babanın herhangi bir eğitim almaması (p=0,007) ve arkadaşlarının sigara içmesi (p<0,001) sigarayı deneme ile ilişkili bulunan diğer faktörler idi. Cinsiyet, anne, baba ya da kardeşin sigara içme durumu, öğretmenlerinden birinin sigara içmesi ve anne ile babanın eğitimli olup olmaması lojistik regresyon modeline yerleştirildiğinde, öğretmenlerinin sigara içmesi sigara denemeyi etkileyen en önemli faktör olarak tespit edilmiştir (Tablo III). Sigara içen öğrenciler sigarayı, evlerinde (n=9), pastane, kahvehane gibi yerlerde (n=4), internet kafelerde (n=4), sokakta (n=4) ya da okulda (n=1) içtiklerini bildirdiler. Sigara içen öğrencilerin yaklaşık yarısı (n=8) öğretmenlerinin sigara içme davranışından olumsuz olarak etkilendiğini belirtirken sigara içmeyenlerin de % 14,8 i etkilenebileceklerini belirtmiştir (p=0,001). Öğrencilerin %83,8 i öğretmenlerinden en az birini okulda sigara içerken gördüğünü ifade etti. Okul içerisinde 7 (%1,25) öğrenci öğretmenlerini koridorda, 8 i (%8,43) bahçede, 457 si (%81,61) ise öğretmenler odasında sigara içerken görmüşlerdi ve öğrencilerin %16 sı öğretmenlerinin sigara içmesinin onları sigarayı deneme konusunda olumsuz etkilediğini ya da etkileyebileceğini bildirdi. Olumsuz etkilendiğini bildirenlerin %35,8 i sigara içmeyi en az bir kez denemişti. Sigarayı denemekle ilişkili olabilecek faktörler (cinsiyet, ailede sigara içen kişilerin olması, arkadaşlarının sigara içiyor olması, öğretmenlerinden birinin sigara içiyor olması, kendine ait odasının olması, sigaraya maruz kalınması, ebeveynlerin eğitim durumu) ve yaş grupları için ayrı ayrı değerlendirildiğinde yaş grubu için annenin herhangi bir eğitim almamış olması (p=0,020) sigarayı denemeyle ilişkili bulunur iken, yaş grubunda erkek cinsiyet (p=0,029), sigaraya maruz kalmak (p=0,019), arkadaşının sigara içiyor olması (p<0,001) sigara içmeyi denemeyi etkileyen faktörler olarak bulunmuştur. Sigara ile ilişkilendirilen durumların başında akciğer kanseri ve kalp damar hastalıkları yer alırken, kronik bronşit, mesane kanseri ve ağız kanseri en az ilişkilendirilen ya da cevapsız bırakılan durumlardı (Tablo IV). Sigara ile ilişkili hastalıkları bilme ile sigarayı deneme arasında bir ilişki saptanmadı. Pasif sigara içiciliğin de sigaranın yol açtığı tüm hastalıklarına yol açmasını bilenlerin oranı %88,5 idi ve sigarayı deneme ile ilişkisiz idi. 3

11 Marmara Medical Journal 2010;23(1);1-8 Çiğdem Apaydın Kaya, ark. Ergenlik çağindaki öğrenciler öğretmenlerinin sigara içmesinden etkileniyor Tablo I: Çalışmaya katılan öğrencilerin sosyodemografik özellikleri ile sigara içme ve deneme durumları Cins (n=529) Erkek Kız Baba eğitim durumu (n=539) Okur yazar değil Okur yazar İlkokul (5 yıl) Orta (8 yıl) Lise (11 yıl) Üniversite (>11 yıl) Anne eğitim durumu (n=540) Okur yazar değil Okur yazar İlkokul (5 yıl) Orta (8 yıl) Lise (11 yıl) Üniversite (>11 yıl) n (%) 274 (%51,8) 255 (%48,2) 5 (%0,9) 18 (%3,3) 223 (%41,4) 146 (%27,1) 106 (%19,7) 41 (%7,6) 46 (%8,5 ) 34 (%6,3) 299 (%55,4) 93 (%17,2) 60 (%11,1) 8 (%1,5) Sigarayı deneyenler (n= 548) 66 (%12) Sigara içenler (n=479) 15 (%3,1) Sigaraya maruz kalanlar (n=534) 226 (%42,3) Kendine ait odası olanlar (n=549) 364 (%66,3) Çevresinde sigara içenler* (n=560) Annesi sigara içen 130 (%23,2) Babası sigara içen 302 (%53,9) Kardeşi sigara içen 22 (%3,9) Hem annesi hem babası sigara içenler 102 (% 18,2) Aile içinde en az birisinin sigara içmesi 378 (% 67,5) Öğretmeni sigara içenler 469 (%83,8) Arkadaşı sigara içenler 61 (%10,9) *Birden fazla seçenek işaretlenebildiği için toplam %100 olmamaktadır. Tablo III: Sigara içmeyi deneme ile ilişkili faktörler Faktörler Sigarayı deneme (Lojistik regresyon) p OO* %95 GA Erkek cinsiyet Arkadaşlarının sigara içmesi 0,034 <0,001 1,969 3,963 1,054-3,679 1,966-7,987 Babanın eğitimsiz olması 0,003 5,477 1,764-17,010 Öğretmenin sigara içmesi 0,008 7,476 1,703-32,826 Modele alınan değişkenler: cinsiyet, annenin, babanın, kardeşin veya arkadaşının sigara içmesi, anne ya da babanın eğitimsiz olması, öğretmenin sigara içmesi *Odds oranı 4

12 Marmara Medical Journal 2010;23(1);1-8 Çiğdem Apaydın Kaya, ark. Ergenlik çağindaki öğrenciler öğretmenlerinin sigara içmesinden etkileniyor Tablo II: Hayatında en az bir kez sigarayı denemiş olma ile ilişkili faktörler Cinsiyet Erkek (n=267) Kız (n=252) Sınıf 6.sınıf (n=198) 7.sınıf (n=163) 8.sınıf (n=187) Çevresinde sigara içen Babası sigara içen Babası sigara içmeyen Sigara Deneme Evet Hayır 41 (%15,4)* 21 (%8,3) 20 (%10,1) 17(%10,4) 29(%15,5) 35 (%11,8) 31 (%12,3) 226 (%84,6) 231 (%91,7) 178 (%89,9) 146 (%89,6) 158 (%84,5) 261 (%88,2) 221 (%87,7) Annesi sigara içen Annesi sigara içmeyen Kardeşi sigara içen Kardeşi sigara içmeyen Öğretmeni sigara içen Öğretmeni sigara içmeyen Arkadaşı sigara içen Arkadaşı sigara içmeyen Hem anne hem babası içen Hem annesi hem de babası içmeyen Annesi herhangi bir eğitim almayan Annesi ilkokul ya da üstü eğitim alan Babası herhangi bir eğitim almayan Babası ilkokul ya da üstü eğitim alan Kendine ait odası olan Kendine ait odası olmayan Sigaraya maruz kalan Sigaraya maruz kalmayan * p=0,015, ** p<0,001, *** p=0,007 Yüzdeler satır yüzdesidir. 19 (%15,0) 47 (%11,2) 4 (%19) 62 (%11,8) 61 (%13,3) 3 (%4,8) 19 (%31,1)** 47 (%9,79 15 (%15,2) 51 (%11,4) 14 (%17,9) 47 (%10,4) 7 (%33,3)*** 55 (%10,8) 40 (%11,1) 24 (%13,3) 31 (%14,1) 28 (%9,2) 108 (%85,0) 374 (%88,8) 17 (%81) 445 (%88,2) 399 (%86,7) 60 (%95,2) 42 (%68,9) 440 (%90,3) 84 (%84,8) 398 (%88,6) 64 (%82,1) 404 (%89,6) 14 (%66,7) 452 (%89,2) 319 (%88,9) 156 (%86,7) 189 (%85,9) 276 (%90,8) Tablo IV: Öğrencilerin sigaranın yol açtığı hastalıklarla sigarayı ilişkilendirme durumu İlişkili İlişkili değil Cevapsız Akciğer kanseri 489 (%87,32) 13 (%2,32) 58 (%10,36) Kalp-damar hast. 453 (%80,89) 26 (%4,64) 81 (%14,47) Yeni doğan bebek ölümü 373 (%66,61) 83 (%14,82) 104 (%18,57) Beyin-damar hast. 370 (%66,07) 76 (%13,57) 114 (%20,36) Gırtlak kanseri 340 (%60,72) 96 (%17,14) 24 (%22,14) Ağız kanseri 297 (%53,03) 122 (%21,79) 141 (%25,18) Kronik bronşit 250 (%44,64) 152 (%27,14) 158 (%28,22) Mesane kanseri 210 (%37,50) 180 (%32,14) 170 (%30,36) 5

13 Marmara Medical Journal 2010;23(1);1-8 Çiğdem Apaydın Kaya, ark. Ergenlik çağindaki öğrenciler öğretmenlerinin sigara içmesinden etkileniyor TARTIŞMA Bu çalışmada İstanbul da düşük sosyoekonomik seviyedeki bir bölgede bulunan okullarda eğitim alan ergenlik çağındaki öğrencilerin sigara içme konusundaki bilgi ve davranışları ile onların bu konuda öğretmenlerinden etkilenme durumları araştırılmıştır. Ulaşılan sonuçlar: 1- Ergenlik çağındaki öğrencilerde sigara içiciliği düşük, ancak sigara içmeyi deneme ile sigaraya maruziyet oranı fazladır; 2- Babanın eğitimsiz olması, arkadaşlarının sigara içiyor olması ve öğretmenlerin sigara içiyor olması sigara denemeyi etkileyen faktörlerdir; 3-Öğretmenlerin sigara içmesi sigarayı deneme için en riskli durumdur; 4- Sigarayı deneme, erkek öğrenciler arasında daha fazladır; 5-Sigara ile ilişkili durumlardan en çok bilineni akciğer kanseri ve kalp damar hastalıkları iken en az bilineni, en fazla yanıtsız bırakılanı ise kronik bronşit ve mesane kanseridir. Çalışmamızda yaşları arasındaki kişilerde sigara içme oranı %3, sigara içmeyi deneme oranı %12 bulunmuştur ve bu oranlar, Dünya Sağlık Örgütünün yılları arasında yaş arasındaki kişilerde yaptığı çalışmada (WHO Global Youth Tobacco Survey (GYTS)) bildirilen oranlardan daha düşüktür 17 (sırası ile % 8,9, %19,7). Ögel ve arkadaşları 9 ilde yaşlarındaki öğrenciler üzerinde yaptıkları çalışmada sigara deneme oranını %16,1 olarak bildirmişlerdir 18. Türkiye yi temsilen alınmış örneklemde Ergüder ve arkadaşları yaş arasındaki öğrencilerin %26 sının sigara içmeyi denemiş olduğunu ve %7 sinin da sigara içtiğini bildirmiştir 19. Bu çalışmalarda sigara deneme sıklığının bizim çalışmamızdan daha yüksek çıkması, bu çalışmaların daha çok kentsel yerleşim yerlerinde yapılmış olmasından kaynaklanıyor olabilir. Bizim çalışmamızda da Türkiye de yapılan diğer çalışmalar gibi erkek çocukların sigara içmeyi daha fazla denediği bulunmuştur. Öğrencilerin yaklaşık %67,5 inin ailesinde bir kişinin sigara içiyor olması ve %42 sinin sigara dumanına maruz kaldığını ifade etmesi pasif sigara içiciliğin sonuçları için risk 6 altında olan öğrencilerin sayısının fazla olduğunu düşündürmektedir. Sigaraya maruziyet oranının, ailede sigara içme oranından daha az olması, ailesinde sigara içen bir birey olan öğrencilerin 1/3 e yakın bir kısmının yanında sigara içilmediğini düşündürmektedir. GYTS verilerine göre pasif sigara içiciliği açısından risk altındaki adolesan oranı %46,8, Kahramanmaraş ta yapılan bir çalışmada %42,25 olarak bulunmuştur 20. Bu durum, ileride sigara içmeye başlayacak öğrencilerin de artacağını düşündürmektedir. Çünkü ailede en az birisinin sigara içiyor olmasının sigara içme riskini artırdığı bildirilmiştir 21,22. Çalışmamızda aile bireylerinin sigara içiyor olmasının sigara içmeyi ve denemeyi etkilemediği ama arkadaşların sigara içiyor olmasının sigarayı deneme ile ilişkili olduğu bulunmuştur. Dünya Sağlık Örgütünün yaş arasındaki çocuklarda yaptığı çalışmanın Türkiye yi temsil eden ayağında da ailede sigara içen olması ve öğretmen ve arkadaşının sigara içiyor olması sigara içimi ile ilişkili bulunmuştur 19. İki çalışma arasında yaş farkının olduğu düşünülürse yaş grubunun etkilendiği durumların farklı olduğu düşünülebilir, 13 yaştan sonra erkeklerin daha fazla sigara içmeyi denediği, arkadaşlardan etkilenmenin ön plana çıktığı görülmektedir. Bu durum, sigara ile ilgili eğitimlerin 13 yaş öncesinde başlaması gerektiğini, bu eğitimlerde ergenlik çağındaki erkek çocuklara ve arkadaş sigara içiciliğine özellikle dikkat çekilmesi gerektiğini düşündürmektedir. Sigara içilen evlerde büyüyen çocuklarda solunum sistemi hastalıklarının daha fazla görüldüğü bilinmektedir 23. Anne ya da babadan birisinin sigara içmesi halinde bu hastalıkların riski iki katına çıkarken anne ve babanın her ikisinin de sigara içmesi halinde çocuğun solunum sistemi hastalığı geçirme olasılığı daha da fazla olmaktadır 23,24. Bizim çalışma grubumuzda da öğrencilerin %18 inin hem annesi hem de babası sigara içmekte idi. Öğrencilerin çoğu sigaranın akciğer kanseri ile kalp damar hastalıklarına yol açtığını ve pasif sigara içiciciliğinin de sigaranın yol açtığı hastalıklara yol açabileceğini bilmekte

14 Marmara Medical Journal 2010;23(1);1-8 Çiğdem Apaydın Kaya, ark. Ergenlik çağindaki öğrenciler öğretmenlerinin sigara içmesinden etkileniyor idi. Ancak, kronik bronşit ve mesane kanserine yol açtığını bilme oranı oldukça düşüktü. Bu durum, sigaranın zararları konusunda verilen eğitimlerde öğrenciler tarafından az bilinen konulara da yer verilmesi gerektiğini düşündürmektedir. Sigara ile ilişkili hastalıkları bilme oranı ile sigarayı deneme arasında bir ilişkinin bulunmaması adolesan çağda sigarayı deneme üzerine sigaranın yol açtığı sağlık problemlerinin bilinmesinin sigarayı denemeyi engelleyen bir faktör olmadığını düşündürmektedir. Öğrencilerin %16 sı öğretmenlerin sigara içmesinin onları sigarayı deneme konusunda etkilediği/etkileyebileceğini ifade etmiştir. Danimarka da yaş ortalaması 15,8 olan öğrenciler üzerinde yapılan bir çalışmada öğrencilerin yaklaşık %91 inin öğretmenlerini okul dışında sigara içerken gördüğü ve bu durumun annenin, babanın ve en iyi arkadaşın sigara içimi ile birlikte her gün sigara içmeyi etkileyen bir faktör olduğu bildirilmiştir 25. Çalışmanın yapıldığı dönemde görünür ortamlarda sigara içmeyi yasaklayan yasa 12 yürürlükte olmasına rağmen, öğrencilerin % 83,8 i öğretmenlerini okulda sigara içerken gördüğünü bildirmiştir. Okul dışında görülmesi ile ilgili bir değerlendirme yapılmamıştır. Ülkemizde yapılan çalışmalar da öğretmenlerin sigara içmesinin öğrenciler tarafından görüldüğü yönündedir 14. Bu durum, öğretmenlerin bu konuda yeterli bilgisi olmadığını ya da okul idaresinin bu konuda hassas davranmadığını düşündürmektedir. Yapılan başka bir araştırmada da öğrencilerin öğretmenlerinin sigara içmesinin lise çağındaki öğrencilerin sigara içiciliği ile direkt ilişkili bulunmuştur 26. Bu durum, 2008 de uygulanmaya başlanan kapalı yerlerde sigara içimini kesinlikle yasaklayan 5727 nolu kanunun 13 da uygulanması konusunda endişeler oluşturmaktadır. Okullarda sigara karşıtı eğitim programlarının sigaraya başlatmayı önlemede tek başına yeterli olmadığı bildirilmiştir 27. Bu nedenle aile ve öğretmen eğitimlerine de önem verilmeli, öğrencilerin öğretmenlerinden etkilendikleri göz önüne alınarak kapalı yerlerde sigara içimini kesinlikle yasaklayan kanunun öğretmenlerin davranışını ne kadar etkilediği araştırılmalıdır. Bunun yanında, sigara içmeyi deneyen öğrencilerin çoğunun sigaraya başlamayacağı düşünüldüğünde sigaraya başlamayı engelleyecek eğitimlerin verilmesi yerinde olacaktır. Çalışmanın Sınırlılıkları Çalışmamızda bazı sınırlayıcı faktörler vardır: araştırma, düşük sosyoekonomik düzeyi olan bir bölgedeki sınıflarda öğrenim gören öğrenciler üzerinde gerçekleştirilmiştir, ancak çalışma grubu o bölgedeki aynı yaş grubundaki herkesi temsil etmemekte ve diğer sosyoekonomik düzeye sahip gruplara genellenememektedir. Her ne kadar kimlik bilgileri alınmayıp, sonuçların da öğretmen ve ebeveynlerle paylaşılmayacağı konusunda öğrenciler bilgilendirildiyse de öğrenciler sigara içme ve deneme konusunda yanlış bilgi vermiş olabilirler. SONUÇ Öğretmenlerin okulda sigara içiyor olmaları ergenlik çağındaki öğrencileri etkilemektedir. Öğrencilerin büyük çoğunluğunun, çalışmanın yapıldığı tarihte yürürlükte olan görünür yerlerde sigara içmeyi engelleyen yasağa rağmen, öğretmenlerini sigara içerken görmeleri ve bu durumun sigara deneme ile doğrudan ilişkili olması oldukça düşündürücüdür de yürürlüğe giren ve 19 Temmuz 2009 dan itibaren tüm kapalı ortamlarda sigara içmeyi tamamen yasaklayan yasa sonrasında öğrencilerin öğretmenlerini sigara içerken görmemeleri, dolayısı ile etkilenim ve sigara içiciliğinin azalmış olması beklenilebilir. Ancak bunun doğruluğu için benzeri araştırmaların yapılması gereklidir. KAYNAKLAR 1. World Bank. Curbing the Epidemic: Governments and the Economics of Tobacco Control Washington, World Bank. 2. Yüksel, EG, Uzaslan, EK, Balkanlı H,et al.orta dereceli okul öğretmenlerinde uygulanan Sigara Anketi Sonuçlan. Solunum Hastalıkları 1999;10: Karlıkaya C. Edirne de lise öğrencilerinde sigara içme prevalansı. Kaçakçılık, reklamlar ve ergenlerin sigaraya ulaşması? Tur Toraks Der 2002;3:

15 Marmara Medical Journal 2010;23(1);1-8 Çiğdem Apaydın Kaya, ark. Ergenlik çağindaki öğrenciler öğretmenlerinin sigara içmesinden etkileniyor 4. Çelik P, Esen A, Yorgancıoğlu A, Şen FS, Topçu F. Manisa ilinde lise öğrencilerinin sigaraya karşı tutumları. Toraks Dergisi 2000;1: Göksel T, Cirit M, Bayındır Ü. İzmir ili lise öğrencilerinin sigara alışkanlığını etkileyen faktörler. Tur Toraks Der 2001;2: Öğüş C, Özdemir T, Kara A, Şenol Y, Çilli A. Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Dönem I ve VI Öğrencilerinin Sigara İçme Alışkanlıkları. Akciğer Arşivi 2004;5: Ünlü M, Orman A, Şen TA, Doğan N, Tuncer GZ. Factors Affecting the Cigarette Smoking Habits Among Students in Afyon-Turkey. Akciğer Arşivi 2004; 5(1): Stephens MB. Preventive Health Counseling for Adolescents. Am Fam Physician 2006;74: Turgut T, Deveci F, Altuntafi E, Muz MH. Elazığ da lise ve dengi okul öğretmenlerine uygulanan sigara anketi sonuçları. Solunum 2001;3: Fidan F, Sezer M, Demirel R, Kara Z, Ünlü M. Öğretmenlerin Sigara İçme Durumu ve Sigara Yasağı Karşısındaki Tutumları. Tur Toraks Der 2006;7(3): Ögel K, Taner S, Eke CY, Erol B. Madde bağımlılığını önlemede öğretmen ve ebeveyn eğitimlerinin etkinliğinin değerlendirilmesi. Anadolu Psikiyatri Derg 2004;5: Tütün Mamullerinin Zararlarının Önlenmesine Dair Kanun. Resmi Gazete tarihi: 26/11/1996, sayısı: 22829, kanun no: Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi Ve Kontrolü Hakkında Kanun. Resmi Gazete tarihi: 19/01/2008, sayısı: 26761, kanun no: Kutlu R, Çivi S. Konya İli Lise Öğretmenlerinin Sigara İçme Sıklığı ve Etkileyen Faktörler. TSK Kor Hek. 2007;6 (4): Demirel Y, Toktamış A, Nur N, Kara Z. İlköğretim okullarındaki öğretmenlerde sigara içme durumu. T Klin Tıp Bilimleri 2004;24: Wakefield MA, Chaloupka FJ, Kaufman NJ, et al. Effect of restrictions on smoking at home, at school, and in public places on teenage smoking: cross sectional study. BMJ 2000;321: Warren CW, Jones NR, Eriksen MP, et al. fort the Global tobacco Surveillance System (GTSS) collaborative gropue. Patterns of global tobacco use in young people and implications for future chronic disease burden in adults. Lancet 2006;367: Ögel K, Çorapçıoğlu A, Sır A, et al. Tobacco, Alcohol and Substance Use Prevalence Among Elementary and Secondary School Students in Nine Cities of Turkey. Turkish Journal of Psychiatry 2004;15(2): Erguder T, Çakir B, Aslan D, Warren CW, Jones NR, Asma S. Evaluation of the use of Global Youth Tobacco Survey (GYTS) data for developing evidence-based tobacco control policies in Turkey. BMC Public Health 2008;8(Suppl 1)S: Celik M, Ekerbicer HC, Ergun UG, et al. Prevalence of passive smoking in children and adolescents in Kahramanmaras, Turkey. Saudi Med J. 2007;28(7): Lewis PJ., Harrell JS., Bradley C., Deng S. Cigarette use in adolescents: the Cardiovascular Health in Children and Youth Study. Res Nurs Health 2001;24(1): United States Department of Health and Human Services. Healthy People Understanding and Improving Health. 2nd ed. Washington, DC: US. Government Printing Office, Cook, DG, Strachan, DP. Health effects of passive smoking. 3. Parental smoking and prevalence of respiratory symptoms and asthma in school age children. Thorax 1997; 52: Svanes C, Omenaas E, Jarvis D, Chinn S, Gulsvik A, Burney P. Parental smoking in childhood and adult obstructive lung disease: results from the European Community Respiratory Health Survey. Thorax 2004;59: Poulsen LH, Osler M, Roberts C, Due P, Damsgaard MT, Holstein BE. Exposure to teachers smoking and adolescent smoking behaviour: analysis of cross sectional data from Denmark. Tob Control. 2002;11(3): Keskinoğlu P, Karakuş N, Pıçakçıefe M, Giray H, Bilgiç N, Kılıç B. İzmir de Lise öğrencilerinde Sigara İçme Sıklığı ve İçicilik Davranışı Üzerine Sosyal Öğrenmenin Etkisi. Tur Toraks Der 2006;7(3): Wiehe SE, Garrison MM, Christakis DA et al. A systematic review of school-based smoking prevention trials with longterm follow up. J Adolesc Health 2005;36:

16 ARAŞTIRMA YAZISI KASIK FITIĞI ONARIMINDA; AĞ ÖRME TAKVİYE, LICHTENSTEIN YÖNTEMİ VE PLUG - MESH İLE ONARIM YÖNTEMLERİNİN TESTİKÜLER KAN AKIMINA OLAN ETKİLERİNİN DOPPLER ULTRASONOGRAFİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI Oktay Yener, Mustafa Kuşak, Alp Özçelik, Fikret Aksoy, Canan Erengül, Mustafa Demir Göztepe Eğitim Araştırma Hastanesi, 2Cerrahi, İstanbul, Türkiye ÖZET Amaç: Çalışmanın amacı kasık fıtığının cerrahi tedavisinin testiküler kan akımı üzerine olan etkileri skrotal Doppler ultrasonografiyle (USG) araştırmaktır. Yöntem: Nyhus sınıflandırılmasına göre Tip 2-3 deki 30 olguyu 10 ar kişiden oluşan gruplara ayrılmıştır; Grup I Ağ örme takviye Grup II Lichtenstein onarımı Grup III Plug Mesh onarımı Bulgular: Kasık fıtığı cerrahi tedavisinde kullanılan ağ örme takviye, Lichtenstein ve plug mesh tedavi yöntemlerinin skrotal Doppler ultrasonografiyle elde edilen sonuçlarının, testiküler kan akımına olan etkileri değerlendirilmiştir. Gruplar arasında testiküler direnç indeksi ve Doppler ultrasonografiyle değerlendirilen testiküler kan akımında anlamlı fark bulunamamıştır. Sonuç: Bu çalışmada, kasık fıtığı cerrahisinde kullanılan sentetik mesh tekniğinin, testiküler kan akımına olumsuz bir etkisinin olmadığı saptanmıştır. Anahtar sözcükler: Kan akımı, Doppler ultrasonografi, Kasık fıtığı DOPPLER ULTRASONOGRAPHIC COMPARISON OF EFFECTS OF POSTERIOR WALL DARN, LICHTENSTEIN, PLUG MESH REPAIR ON TESTICULAR ARTERY FLOW RATE IN INGUINAL HERNIA REPAIR ABSTRACT Objective: The purpose of this study was to investigate whether an inguinal hernia surgery would have an impact on the testicular blood flow, using scrotal Doppler ultrasonography (USG). Materials and Methods: According to Nyhus Type 2-3 classification, 30 patients were divided into 3 groups. Each group had 10 patients as follows; Group I : Darn repair Group II : Lichtenstein repair Group III: Plug mesh repair Results: The effects of Darn repair, Lichtenstein repair and Plug mesh repair methods used in the surgical treatment of inguinal hernia on the blood flow of testicular arteries using scrotal Doppler ultrasonography, were evaluated. There were no significant differences between each group, concerning the resistance index (RI) of testicular volume and testicular blood flow on the scrotal Doppler ultrasonography. Conclusion: In this study, it is concluded that no negative effect of synthetic mesh is seen on the testicular blood flow in inguinal hernia surgery. Keywords: Blood flow, Doppler ultrasonography, Inguinal hernia GİRİŞ Fıtıklar genel olarak toplumun %2 ile %4 ünde görülmektedir. Bütün eksternal fıtıkların %75 i direkt veya indirekt olmak İletişim Bilgileri: Dr. Oktay Yener Göztepe Eğitim Araştırma Hastanesi, 2Cerrahi, İstanbul, Türkiye oktayener@gmail.com üzere kasık fıtığı ve %10 u femoral fıtık şeklindedir. Tüm kasık bölgesi fıtıklarının %86 sı erkeklerde, femoral fıtıkların %84 ü kadınlarda görülmektedir. Buna rağmen Marmara Medical Journal 2010;23(1);9-13 9

17 Marmara Medical Journal 2010;23(1);9-13 Oktay Yener, et al. Kasık fıtığı onarımında; ağ örme takviye, Lıchtensteın yöntemi ve plug - mesh ile onarım yöntemlerinin testiküler kan akımına olan etkilerinin Doppler ultrasonografi ile karşılaştırılması bayanlarda en sık görülen kasık fıtığı femoral değil indirekt hernidir. Erkeklerde görülen kasık fıtıklarının ise ancak %2 si femoral hernidir. Femoral hernide bayan/erkek oranı 3 e 1 dir. Tüm Kasık Fıtığı %12 si bilateraldir.. Bebeklerin ve çocukların kasık fıtığı hemen daima indirekt tiptedir. Çocukluk çağında direkt fıtıklar oldukça nadirdir. Indirekt kasık fıtıklarının 50 yaş üzerinde de görülme sıklığı artar 1-3. Kasık fıtığı ameliyatlarından sonra ortaya çıkan temel komplikasyonlardan biride testiküler kan akımının bozulmasıdır. Yapılan onarımın özelliklerine, diseksiyonun testiküler damarları içerip içermemesine ve yama materyalinin kullanılmasına bağlı olarak testiküler dolaşımda değişiklikler ortaya çıkmaktadır. Erken dönemde testiste ağrı ve büyüme ile kendini gösteren bu durum ileri dönemde testis atrofisi ile sonuçlanabilir. Yama kullanılarak yapılan kasık fıtığı ameliyatlarından sonra testis kan akımının bozulduğunu gösteren çalışmalar vardır 4,5. Bu çalışmamızda kasık fıtığı cerrahisi sonrası hastalarımıza testis doppler ultrasonografi yapılarak testis hacimi ölçülmüştür. GEREÇ-YÖNTEM Ocak Ocak 2007 tarihleri arasında T.C. Sağlık Bakanlığı, Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi 2. Genel Cerrahi Kliniği ne kasık fıtığı nedeniyle başvuran hastalardan rastlantısal olarak seçilen 36 olgu çalışmaya dahil edildi. Olguların herbiri 12 şer kişiden oluşan çalışma; klinik, rastgele ve prospektif olarak yapılmıştır. Bu hastalar üç gruba ayrılarak, üç ayrı onarım tekniği uygulandı. Çalışmamızda NYHUS 2 ve 3 gruba giren hastalardan yazılı onam alınarak üç ayrı ameliyat yöntemi yapılmıştır. 36 hasta çalışmamıza alındı ancak 3 hastada enfeksiyon 3 hastada hematom geliştiğinden bu 6 hasta çalışma kapsamına alınmadı. Çalışma kapsamına genç veya orta yaşlı sistemik bir hastalığı olmayan erkek hastalar alınmıştır. Kullanılan ameliyat teknikleri: Ağ Örme Takviye, Lichtenstein ve Plug mesh tamir yöntemleri olup tüm olgulara ameliyat öncesi ve sonrası 1. ayda Doppler ultrasonografi (USG) ile testiküler arterin kan akım hızları (Vmax - Vmin cm/sn), testis dokusuna ulaşmadan extraparankimal düzeyde ölçüldü. Vmax; pik sistolik hızı, Vmin ise end diastolik hızı gösteren parametreler olup bunların formülasyonu ile rezisitivite indeksi (RI) değerleri hesaplandı. RI değeri vazodilatasyona sekonder cevabı gösteren ve kanlanması azalmış testiste kompansasyon fazında anlam kazanan bir değerdir. RI = Vmax - Vmin / Vmin olup RI değerinin hesaplanmasında asıl belirleyici olan Vmin (end diastolik kan akım hızı) dir. İstatistik analiz verilerinin değerlerindilmesinde SPSS for Windovs 10.0 istatistik paket programı kullanıldı. Grupsal arası karşılaştırmalarda Kruskal Wallis testi, ameliyat öncesi ve sonrası değişiklikleri ölçmede Wilcoxon testi, nitel verilerin karşılaştırmasınde ki kare testi kullanılmıştır. Anlamlılık düzeyi <0,05 olarak belirlenmiştir. Hastaların testiküler arter kan akım hız değerlendirmeleri bir uzman radyoloji doktoru tarafından Medison, Sonoace 8800 MT marka renkli Doppler USG cihazı kullanılarak yapıldı. Ameliyatlar elektif koşullarda ve spinal anestezi altında aynı cerrahi ekip tarafından gerçekleştirildi. Olguların hepsine ameliyat öncesi, tek doz 1.Kuşak Sefalosporin, proflaksi amacı ile uygulandı. Ameliyat sonrası dönemde hastalara analjezik olarak Diclofenac Na I.M. olarak kullanıldı. Hastalar taburcu edilirken olası komplikasyonlar açısından bilgilendirildi ve takipler ameliyat sonrası 10. güne kadar gün aşırı poliklinik kontrolünde yapıldı ve ameliyat sonrası 1. ayda Doppler USG amacıyla hastalar radyoloji bölümüne yönlendirildi. BULGULAR Toplam 30 olgu çalışmaya dahil edildi. Olgularda, 10 arlı 3 gruba ayrılarak 3 ayrı onarım tekniği kullanıldı. 10

18 Marmara Medical Journal 2010;23(1);9-13 Oktay Yener, et al. Kasık fıtığı onarımında; ağ örme takviye, Lıchtensteın yöntemi ve plug - mesh ile onarım yöntemlerinin testiküler kan akımına olan etkilerinin Doppler ultrasonografi ile karşılaştırılması Grup I - Arka duvar ağ örme yöntemi Grup II - Lichtenstein yöntemi Grup III - Plug mesh yöntemi (tablo 2) Hastaların ortalama yaşları grup I de 40.4 grup II de 43.2, grup 3 te 46.2 idi. Yaşlar arasında istatistiksel farklılık gözlenmemiştir (p=0,087). (tablo 1) Opere edilen en genç hasta 23 yaşında iken en yaşlısı 53 yaşında idi. Ortalama ameliyat süresi 35 dk (30-40 dk) olup hastalar ameliyat sonrası 3. saatte oral alımına başladı ve erken mobilize edildi. Ameliyat sonrası yatış süresi ortalama 1.6 gün olarak saptandı. Gruplardaki olguların ameliyat öncesi ve ameliyattan sonraki 1. ayda Doppler USG ile testiküler arter kan akımları incelenerek ameliyata bağlı herhangi bir patoloji gelişip gelişmediği saptanmaya çalışıldı. Buna göre; Grup I de (Ağ Örme Takviye Yöntemi) yer alan fıtık olgularının yapılan testiküler arter Doopler USG lerinde ameliyat öncesi dönem ve ameliyat sonrası 1. aydaki Vmax ve Vmin değerleri ile RI değerleri karşılaştırıldığında istatiksel olarak anlamlı bir fark saptanmadı (p =0,973, p=0,453, p=0,631). Grup II de (Lichtenstein Yöntemi) yeralan fıtık olgularının yapılan testiküler Doopler ultrasonografilerinde ameliyat öncesi dönem ve ameliyat sonrası 1. ayda Vmax ve Vmin değerleri ile RI değerleri karşılaştırıldığında istatiksel olarak anlamlı bir fark saptanmadı (p =0,532, p=0,734, p=0,790). Grup III de (Plug Mesh Yöntemi) yer alan fıtık olgularının yapılan testiküler arter Doppler USG leri ameliyat öncesi dönem ve ameliyat sonrası 1. ayda Vmax ve Vmin değerleri ile RI değerleri karşılaştırıldığında istatiksel olarak anlamlı bir fark saptanmadı (p =0,720, p=0,642, p=0,727). Her üç grubun kendi aralarında karşılaştırılmalarında ameliyat öncesi RI değerleri, Vmax ve Vmin değerleri arasında da istatiksel olarak anlamlı bir fark saptanmamıştır (p =0,281, p=0,065, p=0,574). Her üç grubun kendi aralarında karşılaştırılmalarında ameliyat sonrası RI değerleri, Vmax ve Vmin değerleri arasında da istatiksel olarak anlamlı bir fark saptanmamıştır (p =0,531, p=0,116, p=0,085). (Tablo 3). Tablo I: Grupların Yaş ortalamaları(ort;ortalama, SS;standart sapma) Ağ Örme Lichenstein Plugh Mesh Ort SS Ort SS Ort SS p Yaş 40,44 11,56 53,2 14,58 46,2 9,84 0,087 Tablo II: Fıtık tipleri ve tarafları Ağ Örme Lichenstein Plugh Mesh n % n % n % P Sağ inguinal herni ,67 Sol inguinal herni Direkt ,386 İndirekt

19 Marmara Medical Journal 2010;23(1);9-13 Oktay Yener, et al. Kasık fıtığı onarımında; ağ örme takviye, Lıchtensteın yöntemi ve plug - mesh ile onarım yöntemlerinin testiküler kan akımına olan etkilerinin Doppler ultrasonografi ile karşılaştırılması Tablo III: Yapılan ameliyat yöntemleriyle RI, Vmax, Vmin değerlerinin karşılaştırılması. Ağ Örme Lichenstein Plugh Mesh Ort SS Ort SS Ort SS p Pre op RI 1,78 0,82 1,29 0,51 1,78 1,07 0,281 Postop RI 1,8 1,93 1,17 0,31 1,61 1,02 0,532 p 0,973 0,532 0,72 Pre op V max 14,68 2,24 13,09 3,81 11,37 2,56 0,065 Pos op V max 13,53 4,18 13,62 3,02 10,86 2,26 0,116 p 0,453 0,734 0,642 Pre op V min 5,05 2,72 6,14 2,43 5,12 2,19 0,574 Pre op V min 4,53 1,99 6,39 1,65 4,78 2,1 0,085 p 0,631 0,79 0,727 TARTIŞMA Kasık fıtığı cerrahisindeki amaç; fıtık kesesinin yok edilerek arka duvarın tam ve kalıcı onarımı, düşük rekürrens oranları, hasta konforunun üst düzeyde tutulması, iş kaybının ve hastanede yatış süresinin minimuma indirilmesidir. Bu nedenlerden dolayı kasık fıtığı cerrahi tedavisinde pek çok alternatif teknik tarif edilmekte ve uygulamaya konulmaktadır 6-7. Kasık fıtığı nın cerrahi tedavisinde uygulanabilecek çok sayıda tamir yönteminin bulunması nedeniyle en iyi yöntemin hangisi olduğu günümüzde halen tartışma konusudur Yapılan yayınlarda fıtık tipleri, takip süreleri, ameliyatı yapan cerrahlar ve seçilen hasta gruplarının farklı olmasından ötürü karşılaştırmalar sağlıklı sonuç vermemektedir. Monoflaman naylon dikiş materyalinin diğerlerine karşı belirgin olarak üstün olduğu yapılan çalışmalarda bildirilmiştir 12. Dokuların naylonun yaptığı gerginliğe ipek dikişlerden daha az tepki verdiğini belirtmiş ve naylon dikişlerin fibröz doku oluşumunda daha etkili olduğuna dikkati çekmiştir. Açık gerilimsiz cerrahi tedavide kullanılan sentetik materyaller düşük rekürrens oranları ve hasta konforu nedeniyle günümüzde tercih edilen tedavi yöntemidir. Uygulanan sentetik ürünler ile nüks oranlarının azalması göreceli olarak diğer komplikasyonları ön plana çıkarmıştır(iskemik orşit, testiküler atrofi, uzun süren ağrı gibi) 13. Kasık fıtığı ameliyatlarından sonra özellikle de sentetik yama materyalinin kullanıldığı yöntemlerde meydana gelen fibrozisin testiküler kan akımına olan etkileri aşikar değildir. Nitekim mesh gözeneklerine fibroplastların yerleşmesi sonucunda rijit bir tabaka oluşmaktadır. Aşırı fibrozis oluşumu sinir basısına bağlı ağrı yada testiküler arter basısına bağlı kan akımı değişikliğine neden olabilmektedir. İnguinal herni tedavi yöntemleri hakkında var olan geniş cerrahi tecrübeye rağmen kord yapıları ile ilgili ameliyat sonrası komplikasyonları içeren yeterli yayın bulunmamaktadır İlk deneysel sonuçlar Lichtenstein ve Shouldice ameliyatlarının kord yapılarına etkilerini araştıran Uzzo ve arkadaşları tarafından yapılmış olup yöntemler arasında testiküler volüm, ısı ve kan akımı arasında bir fark bulamamışlardır 11. Taylor ve arkadaşları da meshin kullanıldığı değişik tekniklerle yapılan inguinal herni cerrahisinde testiküler volüm ve akımda bir değişiklik izlememişlerdir 12. Aydede ve arkadaşları da kasık fıtığı ameliyatlarında uygulanan yamaların anterior ve posterior yerleştirilmesinin testiküler kan akımına etkisini incelemişlerdir. Yapılan bu çalışmada bizim çalışmamızla benzer şekilde 12

20 Marmara Medical Journal 2010;23(1);9-13 Oktay Yener, et al. Kasık fıtığı onarımında; ağ örme takviye, Lıchtensteın yöntemi ve plug - mesh ile onarım yöntemlerinin testiküler kan akımına olan etkilerinin Doppler ultrasonografi ile karşılaştırılması gruplar arasında anlamlı fark saptanmamıştır. 17,18. Kliniğimizde yaptığımız çalışmamızda; testiküler arter kan akımları onarım bölgesine uyan taraftaki arterden yapılmış olup her üç yöntemde de grup içinde ve gruplar arasında anlamlı bir farka rastlanmamıştır. Doppler USG ile testiküler kan akım hızı ve doku perfüzyonunun değerlendirilmesinde klinikte 3 önemli indeks kullanılmaktadır 7. Peak sistolik hız / End diastolik hız = (A/B) Rezistivite indeksi (RI) = (A - B) / A Pulsatilite indeksi (PI) = (A - B) / Ortalama hız Çalışmamızda her 3 gruptada testiküler arter kan akımı değerlerinde (Vmax, Vmin, RI) hem intraparankimal düzeyde hem de ekstraparankimal düzeyde anlamlı bir farklılık olmadığı izlendi. RI değerleri Vmax ve Vmin değerlerinin bir fonksiyonu olduğundan ve bunlara göre daha az değişkenden etkilendiğinden ve de öncelikle testiküler kan akımına dokunun cevabının göstergesi olduğundan, testiküler perfüzyonu göstermede Vmax ve Vmin e göre daha güçlüdür. Bu açıdan bakıldığında gruplar arası karşılaştırmalarda, grup içi karşılaştırmalarda, fıtıklı ve sağlam tarafın karşılaştırmalarında RI değerleri arasında anlamlı bir fark yoktur. Sonuç olarak; RI değerleri testiküler perfüzyonda bir değişiklik olmadığını ifade etmektedir. Bu açıdan bakıldığında sentetik materyel kullanımının testis kan akımı üzerinde olumsuz bir etkisinin olmayışı olası komplikasyonların (Testis atrofisi, infertilite gibi) gelişiminde rol oynamadığını düşündürmektedir. Kasık fıtıklarında uygulanacak cerrahi tekniklerin çokluğu cerrahları da hastaya en uygun olanı yapma zorunluluğuna itmiştir. Yapılan bu çalışmada kasık fıtığı nedeniyle seçilen ameliyat yöntemin yama kullanılması veya gerilimsiz fıtık cerrahisi olası testiküler kan akımına etkilerini araştırıp anlamlı bir fark olmadığı sonucuna varılmıştır. KAYNAKLAR 1. Kurzer M, Kark A, Hussain T. Inguinal hernia repair. J Perioper Pract 2001; 17: Rains A J H, Ritchie D H. Inquinal hernia surgery. Bailey & Love's Short Practice of Surgery. London: Lewis & Co., 1984: Schumpelick V, Treutner K H, Arlt G. Inguinal hernia repair in adults. Lancet 1994; 344: Office of Population Censuses and Surveys. Classification of Surgical Operations-3rd Revision. London: OPCS Osman Nuri Dilek, Aylin Yucel, Gokhan Akbulut, Bumin Degirmenci. Are There Adverse Effects of Herniorrhaphy Techniques on Testicular Perfusion?. Urol Int 2005;75: World Health Organization. International Classification of Diseases 9th Revision. Geneva: WHO, Liffshutz H, Juler GL. The Inguinal Hernia. Arch Surg 1987; 121: Rutkow İM. Epidemiologic, Economic and sociologic aspect of hernia surgery in the USA in 1990 s. Surg clin North Am. 1998;78 : Barbuscia M, Lemma G, Ilacqua A, Caizzone A, Laganà G. Our experience in inguinal hernia recurrences treatment. G Chir. 2009; 30: Douglas DM. Tensile strenght of sutures. Lancet 1949; 2 : Uzzo RG, Lemack GE, Morissey KP, Goldstein M. The effects of mesh bioprothesis on the spermatic cord structures: a preliminary report in a canine model. J Urol. 1999; 161 : Taylor SG, Hair A, Baxter GM. Does contraction of mesh following tension free hernioplasty effect testicular or femoral vessel blood flow. Hernia. 1995; 5: Wantz GE. Testicular atrophy. A risk of inguinal hernioplasty. Chirurgie 1991;117(8): Schier F, Turial S, Hückstädt T, Klein KU, Wannik T. Laparoscopic inguinal hernia repair does not impair testicular perfusion. J Pediatr Surg (1): Turgut AT, Olçücüoğlu E, Turan C, Kiliçoğlu B, Koşar P, Geyik PO, Koşar U, Dogra V. Preoperative ultrasonographic evaluation of testicular volume and blood flow in patients with inguinal hernias. J Ultrasound Med. 2007;26: Lima Neto EV, Goldenberg A, Jucá MJ. Prospective study on the effects of a polypropylene prosthesis on testicular volume and arterial flow in patients undergoing surgical correction for inguinal hernia. Acta Cir Bras. 2007;22: Rutkow I M, Robbins A W. Demographic, classificatory, and socioeeonomic aspects of hemia repair in the United States. Surg Clin North Am 1993; 73: Aydede H, Erhan Y, Sakarya A, Kara E, İlkgül O, Can M. İnguinal herni onarımında prolen mesh kullanımının testiküler kan akımına etkisi. Acta Chir Belg. 2003; 103: