RAPOR FORMATI I. Projenin Türkçe ve İngilizce Adı ve Özetleri Biyorasyonel İnsektisitlerin Bazı Lepidoptera Türleri Üzerine Etkileri Özet Bu çalışmada

Transkript

1 ANKARA ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJESİ KESİN RAPORU Proje Başlığı Biyorasyonel İnsektisitlerin Bazı Lepidoptera Türleri Üzerine Etkileri Proje Yürütücüsünün İsmi Prof. Dr. Cem ÖZKAN Yardımcı Araştırmacıların İsmi Arzu SAKA Hilal MORAN Mehmet Ali MERT Vedat MUTLU Ali Rıza GÜNAL Proje Numarası 11Ö Başlama Tarihi Bitiş Tarihi Rapor Tarihi Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Ankara - " 2012 " 1

2 RAPOR FORMATI I. Projenin Türkçe ve İngilizce Adı ve Özetleri Biyorasyonel İnsektisitlerin Bazı Lepidoptera Türleri Üzerine Etkileri Özet Bu çalışmada sentetik kökenli insektisitlere alternatif olabilecek biyorasyonel preparatlardan dört tanesinin (Lazer, Spiruzit Neu, Neem Azal, ve Bacillus thuringiensis) bazı önemli zararlı lepidopterlere [Ephestia kuehniella (Lepidoptera: Pyralidae), Ephestia cautella (Lepidoptera: Pyralidae), Plodia interpunctella (Lepidoptera: Pyralidae) Spodoptera littoralis (Lepidoptera: Noctuidae) ve Heliothis armigera (Lepidoptera: Noctuidae)] denenerek toksik etkileri belirlenmiştir. Ayrıca denemelerde kullanılan bu ilaçların E. kuehniella, E. cautella, P. interpunctella, S. littoralis ve H. armigera erginlerine davranışsal etkisi, hava akışlı Y tüp olfaktometre kullanılarak ilk kez belirlenmiştir. Denenen biyosyonel preparatların toksik ve davranışsal etkileri önemli ölçüde etkili bulunmuştur. Effect of Biorational Inseticide on Some Lepidoptera Species Abstract In this study, toxic effects of some biorational insecticides (Lazer, Spiruzit Neu, Neem Azal, ve Bacillus thuringiensis) which could be the alternative to synthetic insectices were defined on some important lepidopteran pests such as Ephestia kuehniella (Lepidoptera: Pyralidae), Ephestia cautella (Lepidoptera: Pyralidae), Plodia interpunctella (Lepidoptera: Pyralidae) Spodoptera littoralis (Lepidoptera: Noctuidae) ve Heliothis armigera (Lepidoptera: Noctuidae). In addition, behavioral effects of these biorational pesticedes were defined with the use of Y tupe olfactometre. Toxic and behaviolaral experiments were indicated that these biorational insecticides significantly affect the pests. 2

3 II. Amaç ve Kapsam Pestisitlerin kullanımı çok eski tarihlere dayanmaktadır. M.Ö lere ait bir papirüs üzerinde bit, pire ve eşek arılarına karşı insektisitlerin hazırlanışına dair kayıtlar bulunmuştur. 19.yy da zararlılara karşı inorganik pestisitler kullanılmış, 1940 lardan sonra pestisit üretiminde organik kimyadan faydalanılmış, DDT ve diğer iyi bilinen insektisit ve herbisitler keşfedilmiştir. Bue kadar 6000 kadar sentetik bileşik patent almasına karşın, bunlardan 600 kadarı ticari kullanım olanağı bulmuştur. Ülkemizde tarımı yapılan kültür bitkileri, sayıları 200 ü aşan hastalık ve zararlının tehdidi altında olup yeterli savaşım yapılmadığı için toplam ürünün yaklaşık 1/3 i kayba uğramaktadır. Bu kayıpların önlenmesi bakımından pestisitlerin daha uzun yıllar büyük bir kullanım potansiyeline sahip olacağı kuşkusuzdur. Formülasyon olarak ton civarında olan pestisit kullanımımızda en yoğun kullanılan gruplar sırasıyla herbisitler, insektisitler, fungusitler ve yağlardır. Bununla beraber, yoğun ve bilinçsiz pestisit kullanımının sonucunda gıdalarda, toprak, su ve havada kullanılan pestisitin kendisi ya da dönüşüm ürünleri kalabilmektedir. Hedef olmayan diğer organizmalar ve insanlar üzerinde olumsuz etkileri görülmektedir. Pestisit kalıntılarının önemi ilk kez 1948 ve 1951 yıllarında insan vücudunda organik klorlu pestisitlerin kalıntılarının bulunmasıyla anlaşılmıştır. Pestisitlerin bazıları toksikolojik açıdan bir zarar oluşturmazken, bazılarının kanserojen, sinir sistemini etkileyici ve hatta mutasyon oluşturucu etkiler saptanmıştır. Pestisit kalıntılarının en önemli kaynağı gıdalardır. Bu nedenle 1960 yılında FAO ve WHO Pestisit Kalıntıları Kodeks Komitesi ni kurmuşlar ve bu komitenin çalışmaları sonucu konu ile ilgili tanımlamalar yapılmış, bilimsel araştırma verilerine dayanılarak gıdalarda bulunmasına izin verilen maksimum kalıntı değerleri saptanmıştır. Ülkemizde de tarımsal ürünlerde kullanılan pestisitlerin gıdalarda bulunması müsaade edilebilir maksimum miktarları ürün ve ilaç bazında belirlenmiştir. Tarla ve depo koşullarında tarımsal ürünlere zarar veren böceklere karşı çevre dostu birçok ücadele yöntemi (kültürel önlemler, fiziksel mücadele, biyolojik mücadele, biyoteknik savaşım yöntemleri vb) bulunmasına karşın üreticilerimiz tarafından en fazla kabül gören mücadele yöntemi genellikle sentetik kökenli insektisitlerin kullanıldığı kimyasal mücadeledir. Diğer taraftan bir agroekosisteme sentetik kökenli bir insektisit uygulandığında, insektisit sadece zararlı böcekleri değil, öncelikle ekosistemdeki zararlıların populasyonlarını baskı altında tutan doğal düşmanları (parazitoit ve predatör) doğrudan ve dolaylı etkileyebilmektedir. Böylece doğal denge bozulmakta, tür çeşitliliği azalmakta ve daha önceden problem olmayan yeni bazı zararlılar ortaya çıkabilmektedir. Bu durumda yeni zararlılara karşı ek ilaçlamalar yapma zorunluluğu ortaya çıkmaktadır. Buna ilaveten yukarıda da bahsedildiği gibi pestisitlerin çevre ve insan sağlığına olumsuz etkileri de dikkate alındığında tarımsal üretimde kimyasal preparatların sınırlandırılması ve alternatif savaşım yöntemlerinin uygulamaya konulması kaçınılmaz hale gelmektedir. Bu çalışmada da sentetik kökenli insektisitlere alternatif olabilecek biyorasyonel preparatlardan dört tanesinin (Lazer, Spiruzit neu, Neem azal, ve Bacillus thuringiensis) bazı önemli zararlı lepidopterlere [Ephestia kuehniella (Lepidoptera:Pyralidae), Ephestia cautella (Lepidoptera: Pyralidae), Plodia interpunctella (Lepidoptera: Pyralidae) Spodoptera littoralis (Lepidoptera: Noctuidae) ve Heliothis armigera (Lepidoptera: Noctuidae)] denenerek etkinliği belirlenmiştir. Ayrıca denemelerde kullanılan bu ilaçların E. kuehniella, E. cautella, P. interpunctella, S. littoralis ve H. armigera erginlerine davranışsal etkisi, hava akışlı Y tüp olfaktometre kullanılarak ilk kez belirlenmiştir. 3

4 III. Materyal ve Yöntem Böcek Kültürlerinin Yetiştirilmesi Ephestia kuehniella nın yetiştirilmesi Ephestia kuehniella Zeller nın üretiminde Özkan (1999) un önerdiği kitle üretim yöntemi kullanılmıştır. Konukçunun yetiştirme ortamı olarak, 25±ºC, % nisbi nem koşulların sağlandığı böcek yetiştirme odası kullanılmıştır. Konukçunun yetiştirilmesinde ağırlık olarak 2:1 oranında hazırlanan buğday unu ve kaba buğday kepeği kullanılmıştır. Olası arthropod ve hastalık bulaşmaları önlemek amacıyla hazırlanan konukçu besini 60ºC ye ayarlı etüvde 3 süre tutularak steril edilmiştir. Konukçu yetiştirme kabı olarak üzeri tülbent ile kaplı 52 cm uzunluk, 36 cm genişlik, 7 cm yükseklikteki plastik kaplar kullanılmıştır. Her bir kaba steril besinden 2000 g aktarılarak, üzerine yaklaşık 4000 adet ungüvesi yumurtası (0.074 g) ekimi gerçekleştirilerek yukarıda belirtilen iklim koşullarında gelişmeye bırakılmıştır. Gelişmesini tamamlayarak çıkış yapan ergin konukçular yumurtlatma kaplarına alınarak çiftleşmeleri ve yumurta bırakmaları sağlanmıştır. Yumurtlatma kaplarından yumurtaların alınmasında yumurtaya zarar vermeyen uygun fırçalar kullanılmıştır. Yumurtaların toplanması ise lük olarak gerçekleştirilmiştir (Şekil 1). Mevcut konukçu kültürün sürekliliğini sağlamak amacıyla her üç de yeni bir kültürü açılmıştır. Konukçu yetiştiriciliğinde kullanılacak materyaller (petri yetiştirme kapları, cam petriler, fırça, pens vs) ise % 1 lik hipoklorit ile steril edilmiştir. Şekil 1. Ephestia kuehniella nın yetiştirilmesi Ephestia cautella nın yetiştirilmesi Cadra cautella Walker, 25±1 ºC sıcaklık, %60-70 oransal nem, 16 aydınlık 8 karanlık koşulların sağlandığı iklim odasında yetiştirilmiştir. C. cautella nın üretiminde Wyniger (1974) tarafından, Galleria mellonella için önerilen besi ortamı değiştirilerek kullanılmıştır. Buğday kepeği, mısır unu, kuru maya, bal, süt tozu, gliserin (2: 1: 0.25: 0.50: 0.25: 0.25 ) oranlarında karıştırılarak hazırlanmıştır. Hazırlanan besin karışımı kullanılmadan önce 60 ºC sıcaklığa ayarlı bir etüvde 3 süre ile tutulmuştur. Yetiştirmede kullanılan diğer materyaller (plastik kaplar, yumurtlatma kapları ve fırça ) ise %1 lik sodyum hipoklorit çözeltisinde her kullanım öncesi dezenfekte edilmiştir. Steril edilen 15x20x7.5 cm boyutlarındaki plastik yetiştirme kapları içerisine 400g besin karışımı konularak üzerine yumuşak uçlu bir fırça ile temizlenmiş 0-24 lik yaklaşık 1000 adet C. cautella yumurtası homojen olarak dağıtılmıştır. Bu yetiştirme kapları klimatize edilmiş üretim odasında gelişmeye bırakılmıştır. Gelişmesini tamamlayarak çıkış yapan erginler bir aspiratör yardımı ile yumurtlatma kaplarına alınmıştır. Daha sonra bu yumurtlatma kapları plastik küvetler içerisindeki beyaz kağıtlar üzerine yetiştirilmiştir (Şekil 2). Kültürün sürekliliğini sağlamak için 24 te bir alınan C. cautella yumurtaları ile her yeni kültür açılacaktır. 4

5 Şekil 2. Ephestia cautella nın yetiştirilmesi Plodia interpunctella nın yetiştirilmesi Plodia interpuctella Hubner nın, 25 ± 1 ºC sıcaklık, % oransal nem, 16 aydınlık : 8 karanlık koşulların sağlandığı iklim odasında yetiştirilmiştir. P. interpunctella nın üretiminde Wyniger (1974) tarafından önerilen besi ortamı değiştirilerek kullanılmıştır. Buğday kepeği, mısır unu, kuru maya, bal, süt tozu, gliserin (2: 1: 0.25: 0.50: 0.25: 0.25) oranlarında karıştırılarak hazırlanmıştır. Hazırlanan besin karışımı kullanılmadan önce 60 ºC sıcaklığa ayarlı bir etüvde 3 süre ile tutulmuştur. Plastik yetiştirme kapları (15 x 20 x 7.5 cm) içerisine 400g besin karışımı konularak üzerine yumuşak uçlu bir fırça ile temizlenmiş 0-24 lik yaklaşık 1000 adet P. interpunctella yumurtası homojen olarak dağıtılmıştır. Bu yetiştirme kapları klimatize edilmiş üretim odasında gelişmeye bırakılmıştır. Gelişmesini tamamlayarak çıkış yapan erginler bir aspiratör yardımı ile yumurtlatma kaplarına alınmıştır (Şekil 3). Daha sonra bu yumurtlatma kapları plastik küvetler içerisindeki beyaz kağıtlar üzerine yerleştirilmiştir. Kültürün sürekliliğini sağlamak için 24 te bir alınan P. interpunctella yumurtaları ile her yeni kültür açılmıştır (Özkan 2005). Şekil 3. Plodia interpunctella nın yetiştirilmesi Spodoptera littoralis in yetiştirilmesi Spodoptera littoralis Boisd. in yetiştirilmesindeki tüm aşamalar 25±1ºC sıcaklık, % orantılı nem ve 16:8 (aydınlık: karanlık) ışıklanma süresinin sağlandığı böcek yetiştirme odasında yürütülmüştür. Yetiştiricilikte kullanılan plastik küvetler, tülbentler, petri kapları %10 luk sodyum hipoklorit ile dezenfekte edilmiştir. yapan kelebekler, tüm yetiştiricilik aşamalarında kullanılan 15 x 20 x 7.5 cm boyutlarındaki plastik kaplara aktarılacaktır. Kelebeklerin beslenme ihtiyaçları için %20 lik şekerli su solüsyonu 6 cm çaplı petri kapları içindeki pamuğa emdirilmiştir. Petri kapları her plastik kaba 1 adet olacak şekilde yerleştirilmiş ve şeker solüsyonu lük olarak yenilenmiştir. Plastik kaplar içerisine ayrıca kelebeklerin yumurta bırakması için 3 cm genişliğinde, zikzak olarak kıvrılmış aydınger kağıtları yerleştirilmiştir. Yumurtalar dezenfeksiyon amacıyla %1.5 lik teknik formaldehit solüsyonu ve ardından saf su ile yıkanacak yaklaşık yarım, kaba kurutma kağıdı üzerinde kurutulmuştur (Grossniklaus-Bürgin et al. 1994). Kurutma işleminden sonra yumurtalar inkübasyon süresinin izlenmesi için, 8 cm çaplı petri kaplarından yapılan nemli hücrelere, her birinde 7-8 adet yumurta kümesi bulunacak şekilde yerleştirilmiştir. Abdel-Fattah et al. (1977) S. littoralis larvalarının en kısa larva döneminin marul, börülce, hint yağı, tatlı patates ve 5

6 lahana ile beslenenlerde görüldüğünü bildirmiştir. Bu amaçla Spodoptera larvaları marul ile beslenmiştir. Yumurta kümeleri lük olarak kontrol edilmi, çıkış yapan larvalar 1 numaralı samur fırça yardımıyla marul yaprakları üzerine aktarılmıştır. Beslenen ve dönemi ilerleyen larvalar, gerek besin açısından rekabete girmemeleri gerekse kalabalık etkisiyle olası mikrobiyal bulaşıklıkların tüm bireylere hızla yayılmaması için seyreltilerek, içinde besin bulunan plastik küvetlere aktarılmıştır. Bu aktarımda, plastik kapların zemini cm kalınlığında talaş ile kaplanacak ve her küvete larva yerleştirilmiştir (Şekil 4). Şekil 4. Spodoptera littoralis in yetiştirilmesi Heliothis armigera nın yetiştirilmesi Helicoverpa armigera, 25±1 C sıcaklık, %65±5 orantılı nem ve de 16 aydınlık ile 8 karanlık (16A:8K) fotoperiyot koşulların sağlandığı iklim odasında yetiştirilmiştir. H. armigera nın yetiştirilmesinde aşağıdaki yapay besin ortamından yararlanılmıştır. H. armigera larvalarının beslendiği yapay besinin içeriği aşağıda verilmiştir: Kuru fasulye ıslantıktan sonra 205 g Kuru maya 35.0 g Askorbik asit 3.5 g Sorbik asit 1.1 g Methyl p-hidroksibenzoat 2.2 g (=para aminobenzoik asit ) Buğday embryosu 70 g Agar 14.0 g Saf su ml Ayçiçeği yağı 5 ml Formaldehyde 2.5 ml Bu besinde larvalar 1. ve 2. dönemde 10 arlı gruplar halinde, 3.dönemden itibaren ise bireysel olarak yetiştirilmiştir. Gelişmesini tamamlayan olgun larvalar, içinde 15 cm yüksekliğinde toprak bulunan saydam plastik kutulara alınarak pupa olmaları sağlanmıştır. Pupadan çıkış yapan ve çiftleşen ergin kelebeklerin %10 luk ballı su karışımı ile beslenerek yumurta bırakmaları sağlanmıştır. Şekil 5. Heliothis armigera nın yetiştirilmesi 6

7 İlaç Etki Denemeleri Denemelerde E. kuehniella, E. cautella, P. interpunctella, S. littoralis ve H. armigera nın genç ve olgun dönem larvaları, pupa ve ergin dönemleri kullanılmıştır. Biyorasyonel preparatlardan ise Laser, Spruzit Neu, Neem Azal ve Bacillus thrungiensis için belirlenen dozlar aşağıda verilmiştir (Tablo1). Tablo 1. Denemelerde kullanılan ilaçlar, dozlar, böcek türü ve dönemi İnsektisit Doz Böcek Türü ve Dönemi Laser (Spinosad-Dow AgroSciences) 1ppm, 1.5ppm, 2ppm 1ppm, 1.5ppm, 2ppm 1ppm, 1.25ppm, 1.5ppm, 2ppm 1ppm, 1.5ppm, 2ppm Ephestia kuehniella (üçüncü dönem larva) Ephestia kuehniella (beşinci dönem larva) Ephestia kuehniella (pupa) Ephestia kuehniella (ergin) 1ppm, 1.5ppm, 2ppm 1ppm, 1.5ppm, 2ppm 1ppm, 1.25ppm, 1.5ppm, 2ppm 1ppm, 1.5ppm, 2ppm Ephestia cautella (üçüncü dönem larva) Ephestia cautella (beşinci dönem larva) Ephestia cautella (pupa) Ephestia cautella (ergin) 1ppm, 1.5ppm, 2ppm 1ppm, 1.5ppm, 2ppm 1ppm, 1.5ppm, 2ppm 1ppm, 1.5ppm, 2ppm Plodia interpunctella (üçüncü dönem larva) Plodia interpunctella (beşinci dönem larva) Plodia interpunctella(pupa) Plodia interpunctella (ergin) 25ml/da, 30ml/da, 60ml/da 30ml/da, 60ml/da 30ml/da, 60ml/da 30ml/da, 60ml/da Spodoptera littoralis (üçüncü dönem larva) Spodoptera littoralis (beşinci dönem larva) Spodoptera littoralis (pupa) Spodoptera littoralis (ergin) 12.5ml/da 12.5ml/da 12.5ml/da 12.5ml/da Heliothis armigera (üçüncü dönem larva) Heliothis armigera (beşinci dönem larva) Heliothis armigera (pupa) Heliothis armigera (ergin) Spruzit Neu (Pyrethrum- Neudorff) 150ml/da, 300ml/da, 600ml/da 150ml/da, 300ml/da, 600ml/da 150ml/da, 300ml/da, 600ml/da 150ml/da, 300ml/da, 600ml/da Ephestia kuehniella (üçüncü dönem larva) Ephestia kuehniella (beşinci dönem larva) Ephestia kuehniella (pupa) Ephestia kuehniella (ergin) 150ml/da, 300ml/da, 600ml/da 150ml/da, 300ml/da, 600ml/da 150ml/da, 300ml/da, 600ml/da 150ml/da, 300ml/da, 600ml/da Ephestia cautella (üçüncü dönem larva) Ephestia cautella (beşinci dönem larva) Ephestia cautella (pupa) Ephestia cautella (ergin) 7

8 Neem azal (azadirachtin- Trifolio- MGmBH) Bacillus thrungiensis (Dipel DF- BİOSCİENCES 150ml/da, 300ml/da, 600ml/da 150ml/da, 300ml/da, 600ml/da 150ml/da, 300ml/da, 600ml/da 150ml/da, 300ml/da, 600ml/da 20ml/da, 300ml/da,600ml/da, 1200ml/da,2400ml/da 20ml/da, 300ml/da,600ml/da, 1200ml/da,2400ml/da 600ml/da, 20ml/da, 600ml/da 1200ml/da 1200ml/da 1200ml/da 1200ml/da 150ml/da, 300 ml/da, 600 ml/da 150ml/da, 300ml/da, 600ml/da 150ml/da, 300ml/da, 600ml/da 150ml/da, 300ml/da, 600ml/da 150ml/da, 300ml/da, 600ml/da 150ml/da, 300ml/da, 600ml/da 150ml/da, 300ml/da, 600ml/da 150ml/da, 300ml/da, 600ml/da 150ml/da, 300ml/da, 600ml/da 150ml/da, 300ml/da, 600ml/da 150ml/da, 300ml/da, 600ml/da 150ml/da, 300ml/da, 600ml/da 300ml/da, 600ml/da, 1200ml/da 300ml/da, 600ml/da, 1200ml/da 600ml/da, 1200ml/da 300ml/da, 600ml/da, 1200ml/da 300ml/da 300ml/da 300ml/da 300ml/da 100gr/da, 200gr/da,300gr/da 100gr/da, 200gr/da,300gr/da 100gr/da, 200gr/da,300gr/da 100gr/da, 200gr/da,300gr/da 100gr/da, 200gr/da,300gr/da 100gr/da, 200gr/da,300gr/da Plodia interpunctella (üçüncü dönem larva) Plodia interpunctella (beşinci dönem larva) Plodia interpunctella(pupa) Plodia interpunctella (ergin) Spodoptera littoralis (üçüncü dönem larva) Spodoptera littoralis (beşinci dönem larva) Spodoptera littoralis (pupa) Spodoptera littoralis (ergin) Heliothis armigera (üçüncü dönem larva) Heliothis armigera (beşinci dönem larva) Heliothis armigera (pupa) Heliothis armigera (ergin) Ephestia kuehniella (üçüncü dönem larva) Ephestia kuehniella (beşinci dönem larva) Ephestia kuehniella (pupa) Ephestia kuehniella (ergin) Ephestia cautella (üçüncü dönem larva) Ephestia cautella (beşinci dönem larva) Ephestia cautella (pupa) Ephestia cautella (ergin) Plodia interpunctella (üçüncü dönem larva) Plodia interpunctella (beşinci dönem larva) Plodia interpunctella(pupa) Plodia interpunctella (ergin) Spodoptera littoralis (üçüncü dönem larva) Spodoptera littoralis (beşinci dönem larva) Spodoptera littoralis (pupa) Spodoptera littoralis (ergin) Heliothis armigera (üçüncü dönem larva) Heliothis armigera (beşinci dönem larva) Heliothis armigera (pupa) Heliothis armigera (ergin) Ephestia kuehniella (üçüncü dönem larva) Ephestia kuehniella (beşinci dönem larva) Ephestia cautella (üçüncü dönem larva) Ephestia cautella (beşinci dönem larva) Plodia interpunctella(üçüncü dönem larva) Plodia interpunctella(beşinci dönem larva) 8

9 ) 25gr/da, 50gr/da,100gr/da, 300gr/da,400gr/da, 500gr/da 50gr/da, 100gr/da, 200gr/da, 300gr/da, 400gr/da, 500gr/da 100gr/da 100gr/da Spodoptera littoralis (üçüncü dönem larva) Spodoptera littoralis (beşinci dönem larva) Heliothis armigera (üçüncü dönem larva) Heliothis armigera (beşinci dönem larva) Tablo 1 de belirtilen bu dozlar beş farklı böceğin genç ve olgun dönem larvaları, pupaları ve erginleri üzerine püskürtme yöntemiyle uygulanmıştır. Larva ve ergin denemelerinde 24, 48 ve 72 ara ile ölü-canlı sayımları yapılmıştır. Bacillus thrungiensis te etki şekli uzun olduğu için sayımlar 120. ve 148. lerde de yapılmıştır. Ayrıca tüm denemelerde ilaç uygulaması yapılmış zararlı böceğin pupadan ergin çıkışları kontrol edilerek, çıkış oranları ve varsa anormallikler belirlenmiştir. Bacillius thuringiensis adlı bakteri böceklerin sadece larva dönemine etkili olduğu için denemelerde böceklerin pupa ve ergin dönemleri kullanılmamıştır Denemeler, her bir ilaç ve dozu- her bir lepidopter türü ve dönemi için uygun sayıda ve tekerrürde gerçekleştirilmiştir. Bütün uygulamalarda, kontrolde saf su uygulaması gerçekleştirilmiştir. Hava Akışlı Y tüp Olfaktometre Denemeleri Denemelerde ele alınan ilaçlarla gerçekleştirilen seçim testinde 25 ±1 C sıcaklık, % orantılı nem koşulların sağlandığı iklim odasında gerçekleştirilmiştir. Seçim testinde hava akışlı Y tüp olfaktometre kullanılmıştır (Akol vd. 2003, Şekil 6). Seçim testi E. kuehniella, E. cautella, P. interpunctella, S. littoralis ve H. armigera nın ergin bireyleri ile gerçekleştirilmiştir. Denemelerde ergin lepidopterler için Neem Azal, Spruzit Neu, Laser ve Bacillus thrungiensis in uygulama dozları kullanılmıştır. Her bir ilacın uygulama dozu kurutma kağıdına emdirilip ve kurumaya bırakılmıştır. Kurutma kağıdı yaklaşık 1 kuruduktan sonra beher içerisine yerleştirilmiştir. Kontrol olarak ise saf su kullanılmıştır. Denemeler 10 bireyle 3 tekerrürlü olarak gerçekleştirilmiştir. Ergin Lepidopter Şekil 6. Hava akışlı Y tüp olfaktometre düzeneği (Akol vd. 2003) 9

10 IV. Analiz ve Bulgular Bazı biyorasyonel preparatların (laser, spruzit neu, neem azal ve Bacillus tuhrigensis) tarımda önemli bazı lepidoptera türleri (Plodia interpunctella, Ephestia kuehniella, Ephestia cautella, Spodoptera littoralis ve Heliothis armigera) üzerine etkileri iki farklı deneme (ilaç etki denemeleri ve hava akışlı Y tüp olfaktometre denemeleri) ile belirlenmiştir. İlaç etki denemelerinde elde edilen sonuçlara Archsin transformasyonu uygulandıktan sonra MİNİTAB paket programında varyans analizi gerçekleştirilmiştir.olfaktometre testinden elde edilen değerlere ise MİNİTAB paket programında Z testti uygulanmıştır. I-İlaç Etki Denemeleri Bu deneme farklı biyorasyonel preparatları (laser, spruzit, neem azal ve Bacillus tuhrigensis) tarımda önemli bazı lepidoptera türlerinin farklı biyolojik dönemlerine (üçüncü dönem larva, beşinci dönem larva, pupa ve ergin) uygulanmıştır. Deneme sonuçları aşağıda verilmiştir. a) LASER a1) Laser in Plodia interpunctella nın üçüncü dönem larvalarında kontakt toksisitesi (1 ppm) Uygulanan 1 ppm dozunda spinozad etkili maddeli LASER in Plodia interpunctella nın üçüncü dönem larvalarındaki ölüm oranı kontrole göre önemli bulunmuştur (df=1, F=46.31, P= 0.000) (Tablo 2). Tablo 2. Laser in Plodia interpunctella nın üçüncü dönem larvalarında kontakt toksisitesi (1 ppm) Tekerrür Ölüm Toplam Toplam A1(n=30) (+5 ölü) 18 (+1 ölü) A2 (n=30) (+4 ölü) 29 (+10 ölü) A3 (n=30) (+5 ölü) 30 (+6 ölü) B1 (n=30) (+2 ölü) 29 (+2 ölü) B2 (n=30) (+5 ölü) 28 (+5 ölü) B3 (n=30) (+7 ölü) 28 (+3 ölü) C1 (n=30) (+6 ölü) 30 (+4 ölü) C2 (n=30) (+5 ölü) 29 (+1 ölü) C3 (n=30) (+8 ölü) 30 (+2 ölü) KONTROL 1(n=30) 1 1 (+0 ölü) 1 (+0 ölü) KONTROL 2(n=30) 0 0 (+1 ölü) 6 (+5 ölü) 6 20 KONTROL 3(n=30) 0 0 (+0 ölü) 3 (+3 ölü) A 11.1 B a2) Laser in Plodia interpunctella nın üçüncü dönem larvalarında kontakt toksisitesi (1.5ppm) Uygulanan 1.5ppm dozunda spinozad etkili maddeli LASER in Plodia interpunctella nın üçüncü dönem larvalarındaki ölüm oranı kontrole göre önemli bulunmuştur (df=1, F=146,54, P=0.000) (Tablo 3). Tablo 3. Laser in Plodia interpunctella nın üçüncü dönem larvalarında kontakt toksisitesi (1.5ppm) Tekerrür Ölüm Toplam Toplam A1 5 7 (+2 ölü) 9 (+2 ölü) 9 90 A2 3 4 (+1 ölü) 8 (+4 ölü) 8 80 A3 3 5 (+2 ölü) 9 (+4 ölü) 9 90 B1 4 8 (+4 ölü) 9 (+1 ölü) 9 90 B2 5 5 (+0 ölü) 7 (+2 ölü) A B3 2 6 (+4 ölü) 9 (+3 ölü) 9 90 C1 5 9 (+4 ölü) 9 (+0 ölü) 9 90 C2 6 7 (+1 ölü) 9 (+2 ölü) 9 90 C3 4 6 (+2 ölü) 9 (+3 ölü) 9 90 KONTROL (+3 ölü) 3 (+0 ölü) 3 30 KONTROL (+1 ölü) 3 (+0 ölü) B KONTROL (+2 ölü) 7 (+0 ölü) 7 70 Aynı sütundaki farklı büyük harfi olan ortalamalar arasındaki fark önemlidir (P 0.05) 10

11 a3) Laser in Plodia interpunctella nın üçüncü dönem larvalarında kontakt toksisitesi (2ppm) Uygulanan 2ppm dozunda spinozad etkili maddeli LASER in Plodia interpunctella nın üçüncü dönem larvalarındaki ölüm oranı kontrole göre önemli bulunmuştur (df=1, F=56,88, P=0.000) (Tablo 4). Tablo 4. Laser in Plodia interpunctella nın üçüncü dönem larvalarında kontakt toksisitesi (2ppm) Tekerrür Ölüm Toplam Toplam A1 1 7 (+6 ölü) 9 (+2 ölü) 9 90 A2 6 7 (+1 ölü) 9 (+2 ölü) 9 90 A3 6 8 (+2 ölü) 10 (+2 ölü) B1 7 7 (+0 ölü) 10 (+3 ölü) B2 8 8 (+0 ölü) 10 (+2 ölü) A B3 2 3 (+1 ölü) 8 (+5 ölü) 8 80 C1 3 6 (+3 ölü) 9 (+3 ölü) 9 90 C2 6 8 (+2 ölü) 9 (+1 ölü) 9 90 C3 6 8 (+2 ölü) 9 (+1 ölü) 9 90 KONTROL (+3 ölü) 3 (+0 ölü) 3 30 KONTROL (+1 ölü) 3 (+0 ölü) KONTROL (+2 ölü) 7 (+0 ölü) 7 70 a4) Laser in Plodia interpunctella nın beşinci dönem larvalarında kontakt toksisitesi (1ppm) Uygulanan 1ppm dozunda spinozad etkili maddeli LASER in Plodia interpunctella nın beşinci dönem larvalarındaki ölüm oranı kontrole göre önemli bulunmuştur (df=1, F=14.05 P=0.004) (Tablo 5). Tablo5. Laser in Plodia interpunctella nın beşinci dönem larvalarında kontakt toksisitesi (1ppm) Tekerrür Ölüm Toplam Toplam A1(n=30) 5 19 (+14 ölü) 24 (+5 ölü) A2 (n=30) 4 13 (+9 ölü) 14 (+1 ölü) A3 (n=30) 4 21 (+17 ölü) 21 (+0 ölü) B1 (n=30) (+14 ölü) 27 (+1 ölü) B2 (n=30) 3 13 (+10 ölü) 15 (+2 ölü) A B3 (n=30) 4 16 (+12 ölü) 17 (+1 ölü) C1 (n=30) 3 10 (+7 ölü) 12 (+2 ölü) C2 (n=30) 2 7 (+5 ölü) 11 (+4 ölü) C3 (n=30) 4 22 (+18 ölü) 22 (+0 ölü) KONTROL 1(n=30) 1 1 (+0 ölü) 2 (+1 ölü) KONTROL 2(n=30) 2 2 (+0 ölü) 2 (+0 ölü) B KONTROL 3(n=30) 3 3 (+0 ölü) 5 (+2 ölü) a5)laser in Plodia interpunctella nın beşinci dönem larvalarında kontakt toksisitesi (1.5ppm) Uygulanan 1.5ppm dozunda spinozad etkili maddeli LASER in Plodia interpunctella nın beşinci dönem larvalarındaki ölüm oranı kontrole göre önemli bulunmuştur (df=1, F=27.67, P=0.000) (Tablo 6). Tablo 6. Laser in Plodia interpunctella nın beşinci dönem larvalarında kontakt toksisitesi (1.5ppm) Tekerrür Ölüm Toplam Toplam A1(n=30) 5 9 (+4 ölü) 13 (+4 ölü) A2 (n=30) 7 13 (+6 ölü) 17 (+4 ölü) A3 (n=30) 5 17 (+12 ölü) 21 (+4 ölü) B1 (n=30) 8 13 (+5 ölü) 15 (+2 ölü) B2 (n=30) 1 12 (+11 ölü) 14 (+2 ölü) A B3 (n=30) (+1 ölü) 15 (+3 ölü) C1 (n=30) 2 9 (+7 ölü) 13 (+4 ölü) C2 (n=30) 8 20 (+12 ölü) 23 (+3 ölü) C3 (n=30) 2 9 (+7 ölü) 16 (+7 ölü) KONTROL 1(n=30) 1 1 (+0 ölü) 2 (+1 ölü) KONTROL 2(n=30) 2 2 (+0 ölü) 2 (+0 ölü) B KONTROL 3(n=30) 3 3 (+0 ölü) 5 (+2 ölü)

12 a6)laser in Plodia interpunctella nın beşinci dönem larvalarında kontakt toksisitesi (2ppm) Uygulanan 2ppm dozunda spinozad etkili maddeli LASER in Plodia interpunctella nın beşinci dönem larvalarındaki ölüm oranı kontrole göre önemli bulunmuştur (df=1, F=11.01, P=0.008) (Tablo 7). Tablo7. Laser in Plodia interpunctella nın beşinci dönem larvalarında kontakt toksisitesi (2ppm) Tekerrür Ölüm Toplam Toplam A1(n=30) 5 8 (+3 ölü) 10 (+2 ölü) A2 (n=30) 6 19 (+13 ölü) 22 (+3 ölü) A3 (n=30) 6 16 (+10 ölü) 19 (+3 ölü) B1 (n=30) 6 18 (+12 ölü) 23 (+5 ölü) B2 (n=30) 7 13 (+6 ölü) 15 (+2 ölü) A B3 (n=30) 1 6 (+5 ölü) 10 (+4 ölü) C1 (n=30) 1 8 (+7 ölü) 14 (+6 ölü) C2 (n=30) 7 14 (+7 ölü) 18 (+4 ölü) C3 (n=30) 6 24 (+18 ölü) 28 (+4 ölü) KONTROL 1(n=30) 1 1 (+0 ölü) 2 (+1 ölü) KONTROL 2(n=30) 2 2 (+0 ölü) 2 (+0 ölü) B KONTROL 3(n=30) 3 3 (+0 ölü) 5 (+2 ölü) a7)laser in Plodia interpunctella nın pupa dönemindeki kontakt toksisitesi (1ppm) Uygulanan 1ppm dozunda spinozad etkili maddeli LASER, Plodia interpunctella pupalarından ergin çıkış oranını kontrole göre önemli ölçüde etkilemiştir (df=1, F=108.84, P=0.000) (Tablo 8). Tablo 8. Laser in Plodia interpunctella nın pupa dönemindeki kontakt toksisitesi (1ppm) Tekerrür A (+2Ç) (+2Ç) (+2Ç) A (+2Ç) (+2Ç) (+1Ç) (+1Ç) A (+3Ç) (+3Ç) (+1Ç) (+1Ç) B (+1Ç) (+1Ç) (+1Ç) (+1Ç) (+1Ç) B (+1Ç) (+4Ç) (+1Ç) B (+1Ç) (+1Ç) (+1Ç) (+1Ç) (+1Ç) C (+1Ç) (+2Ç) (+1Ç) C (+2Ç) (+2Ç) (+2Ç) (+1Ç) C (+1Ç) (+1Ç) (+1Ç) (+3Ç) KONTROL (+1Ç) (+1Ç) (+2Ç) (+4Ç) (+1Ç) (+1Ç) KONTROL (+1Ç) (+1Ç) (+4Ç) (+4Ç) KONTROL (+1Ç) (+2Ç) (+2Ç) (+5Ç) Ç: Pupadan ergin çıkışı Toplam Toplam (%) (%) B 100 A 12

13 a8)laser in Plodia interpunctella nın pupa dönemindeki kontakt toksisitesi (1.5ppm) Uygulanan 1.5ppm spinozad etkili maddeli LASER, Plodia interpunctella pupalarından ergin çıkış oranını kontrole göre önemli ölçüde etkilemiştir (df=1, F=77.55, P=0.000) (Tablo 9). Tablo 9. Laser in Plodia interpunctella nın pupa dönemindeki kontakt toksisitesi (1.5ppm) Tekerrür Toplam Toplam (%) A (+1Ç) (+3Ç) (+2Ç) A (+1Ç) (+1Ç) (+2Ç) (+1Ç) (+2Ç) A (+1Ç) (+1Ç) (+3Ç) (+1Ç) B (+2Ç) (+1Ç) (+1Ç) (+2Ç) B (+1Ç) (+1Ç) (+2Ç) (+3Ç) (+1Ç) B (+1Ç) (+2Ç) (+2Ç) (+2Ç) C (+02Ç) (+2Ç) (+2Ç) (+1Ç) C (+1Ç) (+3Ç) C (+1Ç) (+1Ç) (+2Ç) (+2Ç) (+1Ç) KONTROL (+1Ç) (+1Ç) (+2Ç) (+4Ç) (+1Ç) (+1Ç) KONTROL (+1Ç) (+1Ç) (+4Ç) (+4Ç) KONTROL (+1Ç) (+2Ç) (+2Ç) (+5Ç) Ç: Pupadan ergin çıkışı Çık (%) B 100 A a9)laser in Plodia interpunctella nın pupa dönemindeki kontakt toksisitesi (2ppm) Uygulanan 2 ppm dozunda spinozad etkili maddeli LASER, Plodia interpunctella pupalarından ergin çıkış oranını kontrole göre önemli ölçüde etkilemiştir (df=1, F=108.77, P=0.000) (Tablo 10). Tablo10. Laser in Plodia interpunctella nın pupa dönemindeki kontakt toksisitesi (2ppm) Tekerrür Toplam Toplam (%) A (+1Ç) (+1Ç) (+2Ç) (+1Ç) (+1Ç) A (+1Ç) (+1Ç) (+2Ç) (+1Ç) A (+1Ç) (+2Ç) (+4Ç) (+1Ç) B (+1Ç) (+2Ç) (+2Ç) (+2Ç) B (+2Ç) (+2Ç) (+3Ç) B (+1Ç) (+1Ç) (+1Ç) (+3Ç) (+1Ç) C (+1Ç) (+1Ç) (+1Ç) (+2Ç) (+1Ç) C (+3Ç) (+1Ç) (+1Ç) (+2Ç) C (+1Ç) (+1Ç) (+2Ç) (+1Ç) KONTROL (+1Ç) (+1Ç) (+2Ç) (+4Ç) (+1Ç) (+1Ç) KONTROL (+1Ç) (+1Ç) (+4Ç) (+4Ç) KONTROL (+1Ç) (+2Ç) (+2Ç) (+5Ç) Ç: Pupadan ergin çıkışı (%) B 100 A 13

14 a10) Laser in Plodia interpunctella nın ergin dönemine kontakt toksisitesi (1ppm) Uygulanan 1 ppm dozunda spinozad etkili maddeli LASER in Plodia interpunctella nın ergin dönemindeki ölüm oranı kontrole göre önemli bulunmuştur (df=1, F=93.87, P=0.000) (Tablo 11). Tablo11. Laser in Plodia interpunctella nın ergin dönemindeki kontakt toksisitesi (1ppm) Tekerrür Ölüm Toplam Toplam A1 2 5 (+3 ölü) 6 (+1 ölü) 6 60 A2 2 4 (+2 ölü) 7 (+3 ölü) 7 70 A3 3 5 (+2 ölü) 8 (+3 ölü) 8 80 B1 4 8 (+4 ölü) 9 (+1 ölü) 9 90 B2 4 7 (+3 ölü) 9 (+2 ölü) 9 90 B3 3 7 (+4 ölü) 8 (+1 ölü) 8 80 C1 2 3 (+1 ölü) 7 (+4 ölü) 7 70 C2 1 4 (+3 ölü) 8 (+4 ölü) 8 80 C3 6 8 (+2 ölü) 8 (+0 ölü) 8 80 KONTROL (+0 ölü) 0 (+0 ölü) 0 0 KONTROL (+0 ölü) 0 (+0 ölü) 0 0 KONTROL (+0 ölü) 0 (+0 ölü) A 0 B a11)laser in Plodia interpunctella nın ergin dönemine kontakt toksisitesi (1.5ppm) Uygulanan 1.5 ppm dozunda spinozad etkili maddeli LASER in Plodia interpunctella nın ergin dönemindeki ölüm oranı kontrole göre önemli bulunmuştur (df=1, F=41.33 P=0.000) (Tablo 12). Tablo12. Laser in Plodia interpunctella nın ergin dönemindeki kontakt toksisitesi (1.5ppm) Tekerrür Ölüm Toplam Toplam A1 3 7 (+4 ölü) 8 (+1 ölü) 8 80 A2 5 7 (+2 ölü) 8 (+1 ölü) 8 80 A3 4 8 (+4 ölü) 8 (+0 ölü) 8 80 B1 4 5 (+1 ölü) 7(+2 ölü) 7 70 B2 3 4 (+1 ölü) 6 (+2 ölü) 6 60 B3 6 7 (+1 ölü) 9 (+2 ölü) 9 90 C1 6 6 (+0 ölü) 9 (+3 ölü) 9 90 C (+5 ölü) 10(+0 ölü) C3 7 8 (+1 ölü) 9 (+1 ölü) 9 90 KONTROL (+0 ölü) 0 (+0 ölü) 0 0 KONTROL (+0 ölü) 0 (+0 ölü) 0 0 KONTROL (+0 ölü) 0 (+0 ölü) A 0 B 14

15 a12)laser in Plodia interpunctella nın ergin dönemine kontakt toksisitesi (2ppm) Uygulanan 2 ppm dozunda spinozad etkili maddeli LASER in Plodia interpunctella nın ergin dönemindeki ölüm oranı kontrole göre önemli bulunmuştur (Tablo 13). Tablo13. Laser in Plodia interpunctella nın ergin dönemindeki kontakt toksisitesi (2ppm) Tekerrür Ölüm Toplam Toplam Ölüm(%) A1 6 6 (+0 ölü) 10 (+4 ölü) A2 6 6 (+0 ölü) 10 (+4 ölü) A3 3 8 (+5 ölü) 10 (+2 ölü) B1 4 4 (+0 ölü) 10 (+6 ölü) B2 5 7(+2 ölü) 10 (+3 ölü) B3 6 7 (+1 ölü) 10 (+3 ölü) C1 5 6 (+1 ölü) 10 (+4 ölü) C (+3 ölü) 10 (+0 ölü) C3 6 6 (+0 ölü) 10 (+4 ölü) KONTROL (+0 ölü) 0 (+0 ölü) 0 0 KONTROL (+0 ölü) 0 (+0 ölü) 0 0 KONTROL (+0 ölü) 0 (+0 ölü) 0 0 * yüzde değerleri en üst ve en alt sınırda olduğu için istatislik yapılamamıştır a13)laser in Ephestia kuehniella nın üçüncü dönem larvalarında kontakt toksisitesi (1 ppm) Uygulanan 1 ppm dozunda spinozad etkili maddeli LASER in Ephestia kuehniella nın üçüncü dönem larvalarındaki ölüm oranı kontrole göre önemli bulunmuştur (df=1, F=38.38, P=0.000) (Tablo 14). Tablo14. Laser in Ephestia kuehniella nın üçüncü dönem larvalarında kontakt toksisitesi (1 ppm) Tekerrür Ölüm Toplam Toplam A1(n=30) 3 11 (+8 ölü) 16 (+5 ölü) A2 (n=30) 8 25 (+17 ölü) 27 (+2 ölü) A3 (n=0) 5 14 (+9 ölü) 22 (+8 ölü) B1 (n=30) 8 23 (+15 ölü) 26 (+3 ölü) B2 (n=30) 4 18 (+14 ölü) 21 (+3 ölü) B3 (n=30) 3 16 (+13 ölü) 21 (+5 ölü) C1 (n=30) 5 19 (+14 ölü) 22 (+3 ölü) C2 (n=30) 8 22 (+14 ölü) 27 (+5 ölü) C3 (n=30) 6 16 (+10 ölü) 20 (+4 ölü) KONTROL 1(n=30) 4 5 (+1 ölü) 7 (+2 ölü) KONTROL 2(n=30) 0 0 (+0 ölü) 2 (+2 ölü) KONTROL 3(n=30) 1 1 (+0 ölü) 3 (+2 ölü) A 13.3 B 15

16 a14)laser in Ephestia kuehniella nın üçüncü dönem larvalarında kontakt toksisitesi (1.5ppm) Uygulanan 1.5 ppm dozunda spinozad etkili maddeli LASER in Ephestia kuehniella nın üçüncü dönem larvalarındaki ölüm oranı kontrole göre önemli bulunmuştur (df=1, F=29.55, P=0.000) (Tablo15). Tablo15. Laser in Ephestia kuehniella nın üçüncü dönem larvalarında kontakt toksisitesi (1.5ppm) Tekerrür Ölüm Toplam Toplam A1(n=30) 0 18 (+18 ölü) 20 (+2 ölü) A2 (n=30) 4 17 (+13 ölü) 22 (+5 ölü) A3 (n=30) 8 21 (+13 ölü) 27 (+6 ölü) B1 (n=30) 7 23 (+16 ölü) 24 (+1 ölü) B2 (n=30) 8 22 (+14 ölü) 30 (+8 ölü) B3 (n=30) 1 25 (+24 ölü) 28 (+3 ölü) C1 (n=30) 7 19 (+12 ölü) 22 (+3 ölü) C2 (n=30) 4 20 (+16 ölü) 25 (+5 ölü) C3 (n=30) 7 19 (+12 ölü) 22 (+3 ölü) KONTROL 1(n=30) 4 5 (+1 ölü) 7 (+2 ölü) KONTROL 2(n=30) 0 0 (+0 ölü) 2 (+2 ölü) KONTROL 3(n=30) 1 1 (+0 ölü) 3 (+2 ölü) A 13.3B a15)laser in Ephestia kuehniella nın üçüncü dönem larvalarında kontakt toksisitesi (2ppm) Uygulanan 2 ppm dozunda spinozad etkili maddeli LASER in Ephestia kuehniella nın üçüncü dönem larvalarındaki ölüm oranı kontrole göre önemli bulunmuştur (df=1, F=23.33, P=0.001) (Tablo 16). Tablo 16. Laser in Ephestia kuehniella nın üçüncü dönem larvalarında kontakt toksisitesi (2ppm) Tekerrür Ölüm Toplam Toplam A1(n=30) 5 19 (+14 ölü) 27 (+8 ölü) A2 (n=30) 8 16 (8 ölü) 21 (+5 ölü) A3 (n=30) 8 21 (+13 ölü) 26 (+5 ölü) B1 (n=30) (+12 ölü) 24 (+2 ölü) B2 (n=30) (+8 ölü) 30 (+10 ölü) B3 (n=30) 6 14 (+8 ölü) 21 (+7 ölü) C1 (n=30) 8 22 (+14 ölü) 24 (+2 ölü) C2 (n=30) (+8 ölü) 21 (+3 ölü) C3 (n=30) 1 14 (+13 ölü) 30 (+16 ölü) KONTROL 1(n=30) 4 5 (+1 ölü) 7 (+2 ölü) KONTROL 2(n=30) 0 0 (+0 ölü) 2 (+2 ölü) KONTROL 3(n=30) 1 1 (+0 ölü) 3 (+2 ölü) A 13.3B a16) Laser in Ephestia kuehniella nın beşinci dönem larvalarında kontakt toksisitesi (1ppm) Uygulanan 1 ppm dozunda spinozad etkili maddeli LASER in Ephestia kuehniella nın beşinci dönem larvalarındaki ölüm oranı kontrole göre önemli bulunmuştur (df=1, F=19.19, P=0.001) (Tablo 17). Tablo 17. Laser in Ephestia kuehniella nın beşinci dönem larvalarında kontakt toksisitesi (1ppm) Tekerrür Ölüm Toplam Toplam A1(n=30) (+2 ölü) 17 (+2 ölü) A2 (n=30) (+2 ölü) 19 (+3 ölü) A3 (n=30) (+6 ölü) 21 (+4 ölü) B1 (n=30) (+3 ölü) 16 (+2 ölü) B2 (n=30) 5 5 (+0 ölü) 8 (+3 ölü) A B3 (n=30) (+10 ölü) 23 (+1 ölü) C1 (n=30) 3 6 (+3 ölü) 7 (+1 ölü) C2 (n=30) 9 11(+2 ölü) 13 (+2 ölü) C3 (n=30) (+4 ölü) 17 (+2 ölü)

17 KONTROL 1(n=30) 0 0 (+0 ölü) 0 (+0 ölü) 0 0 KONTROL 2(n=30) 0 0 (+0 ölü) 0 (+0 ölü) 0 0 KONTROL 3(n=30) 0 0 (+0 ölü) 0 (+0 ölü) 0 0 0B a17) Laser in Ephestia kuehniella nın beşinci dönem larvalarında kontakt toksisitesi (1.5ppm) Uygulanan 1.5ppm dozunda spinozad etkili maddeli LASER in Ephestia kuehniella nın beşinci dönem larvalarındaki ölüm oranı kontrole göre önemli bulunmuştur (df=1, F=84.93, P=0.000) (Tablo 18). Tablo 18. Laser in Ephestia kuehniella nın beşinci dönem larvalarında kontakt toksisitesi (1.5ppm) Tekerrür Ölüm Toplam Toplam A1(n=30) (+5 ölü) 30 (+2 ölü) A2 (n=30) (+6 lü) 28 (+6 ölü) A3 (n=30) 7 16 (+9 ölü) 24 (+8 ölü) B1 (n=30) (+9 ölü) 30 (+7 ölü) B2 (n=30) 6 14 (+8 ölü) 29 (+15 ölü) B3 (n=30) 4 14 (+10 ölü) 27 (+13 ölü) C1 (n=30) 5 17 (+12 ölü) 30 (+13 ölü) C2 (n=30) 4 15 (+11 ölü) 28 (+13 ölü) C3 (n=30) 8 20 (+12 ölü) 30 (+10 ölü) KONTROL 1(n=30) 0 0 (+0 ölü) 0 (+0 ölü) 0 0 KONTROL 2(n=30) 0 0 (+0 ölü) 0 (+0 ölü) 0 0 KONTROL 3(n=30) 0 0(+0 ölü) 0 (+0 ölü) A 0B a18) Laser in Ephestia kuehniella nın beşinci dönem larvalarında kontakt toksisitesi (2ppm) Uygulanan 2ppm dozunda spinozad etkili maddeli LASER in Ephestia kuehniella nın beşinci dönem larvalarındaki ölüm oranı kontrole göre önemli bulunmuştur (df=1, F=92.36, P=0.000) (Tablo 19). Tablo 19. Laser in Ephestia kuehniella nın beşinci dönem larvalarında kontakt toksisitesi (2ppm) Tekerrür Ölüm Toplam Toplam A1(n=30) (+7 ölü) 30 (+5 ölü) A2 (n=30) (+6 ölü) 30 (+9 ölü) A3 (n=30) (+7 ölü) 29 (+7 ölü) B1 (n=30) 7 15 (+8 ölü) 30 (+15 ölü) B2 (n=30) 9 17 (+8 ölü) 26 (+9 ölü) B3 (n=30) 9 16 (+7 ölü) 30 (+14 ölü) C1 (n=30) 5 11 (+6 ölü) 25 (+14 ölü) C2 (n=30) 6 14 (+8 ölü) 28 (+14 ölü) C3 (n=30) 9 15 (+6 ölü) 29 (+14 ölü) KONTROL 1(n=30) 0 0 (+0 ölü) 0 (+0 ölü) 0 0 KONTROL 2(n=30) 0 0 (+0 ölü) 0 (+0 ölü) 0 0 KONTROL 3(n=30) 0 0(+0 ölü) 0 (+0 ölü) A 0B 17

18 a19) Laser in Ephestia kuehniella nın pupa dönemindeki kontakt toksisitesi (1ppm) Uygulanan 1ppm dozunda spinozad etkili maddeli LASER, Ephestia kuehniella pupalarından ergin çıkış oranını kontrole göre etkilememiştir (df=1, F=0.00, P=0.957) (Tablo 20). Tablo 20. Laser in Plodia interpunctella nın pupa dönemindeki kontakt toksisitesi (1ppm). Tekerrür Toplam Toplam (%) A1(n=15) ,7 (+1Ç) (+5Ç) (+2Ç) (+2Ç) A2 (n=15) (+8Ç) (+OÇ) (+OÇ) (+1Ç) A3 (n=15) (+8Ç) (+1Ç) B1 (n=15) ,3 (+1Ç) (+2Ç) (+2Ç) (+1Ç) (+2Ç) B2 (n=15) ,7 (+1Ç) (+1Ç) (+2Ç) (+3Ç) (+1Ç) B3 (n=15) ,3 (+1Ç) (+4Ç) (+1Ç) (+1Ç) (+3Ç) C1 (n=15) ,7 (+7Ç) (+OÇ) C2 (n=15) (+1Ç) (+3Ç) (+5Ç) C3 (n=15) (+4Ç) (+3Ç) (+2Ç) KONTROL ,3 (n=15) (+1Ç) (+3Ç) (+2Ç) (+4Ç) (+1Ç) KONTROL ,3 (n=15) (+4Ç) (+1Ç) (+3Ç) KONTROL (n=15) (+3Ç) (+1Ç) (+2Ç) Aynı sütundaki farklı büyük harfi olan ortalamalar arasındaki fark önemli değildir. (P 0.05). Ç: Pupadan ergin çıkışı (%) 56.3A 55.53A a20) Laser in Ephestia kuehniella nın pupa dönemindeki kontakt toksisitesi (1.25ppm) Uygulanan 1.25ppm dozunda spinozad etkili maddeli LASER, Ephestia kuehniella pupalarından ergin çıkış oranını kontrole göre etkilememiştir (df=1, F=0.39 P=0.546) (Tablo 21). Tablo21. Laser in Plodia interpunctella nın pupa dönemindeki kontakt toksisitesi (1.25ppm). Tekerrür Toplam Toplam (%) A1(n=15) ,7 (+1Ç) (+3Ç) (+4Ç) (+3Ç) A2 (n=15) ,3 (+2Ç) (+2Ç) (+3Ç) (+1Ç) A3 (n=15) ,7 (+2Ç) (+1Ç) (+5Ç) (+1Ç) (+1Ç) B1 (n=15) ,3 (+5Ç) (+2Ç) (+1Ç) B2 (n=15) ,7 (+2Ç) (+1Ç) (+1Ç) B3 (n=15) ,3 (+1Ç) (+1Ç) (+3Ç) (+2Ç) (+1Ç) C1 (n=15) ,7 (+0Ç (+1Ç) (+1Ç) (+5Ç) (+2Ç) (+1Ç) C2 (n=15) (+3Ç) (+1Ç) (+5Ç) C3 (n=15) (+2Ç) (+2Ç) (+5Ç) (+1Ç) (+2Ç) KONTROL ,3 (n=15) (+1Ç) (+3Ç) (+2Ç) (+4Ç) (+1Ç) KONTROL ,3 (n=15) (+4Ç) (+1Ç) (+3Ç) KONTROL (n=15) (+3Ç) (+1Ç) (+2Ç) Aynı sütundaki farklı büyük harfi olan ortalamalar arasındaki fark önemli değildir (P 0.05). Ç: Pupadan ergin çıkışı (%) 60.74A 55.53A 18

19 a21) Laser in Ephestia kuehniella nın pupa dönemindeki kontakt toksisitesi (1.5ppm) Uygulanan 1.5ppm dozunda spinozad etkili maddeli LASER, Ephestia kuehniella pupalarından ergin çıkış oranını kontrole göre etkilememiştir (df=1, F=0.24, P= 0.635) (Tablo 22). Tablo 22. Laser in Plodia interpunctella nın pupa dönemindeki kontakt toksisitesi (1.5ppm). Tekerrür Toplam Toplam (%) A1(n=15) (+1Ç) (+3Ç) (+2Ç) A2 (n=15) ,7 (+4Ç) (+1Ç) (+2Ç) A3 (n=15) ,3 (+3Ç) (+4Ç) (+2Ç) (+2Ç) B1 (n=15) ,7 (+4Ç) (+2Ç) (+3Ç) (+1Ç) B2 (n=15) ,3 (+1Ç) (+1Ç) (+3Ç) (+2Ç) (+1Ç) B3 (n=15) ,3 (+2Ç) (+1Ç) (+2Ç) C1 (n=15) ,7 (+0Ç (+1Ç) (+1Ç) (+3Ç) (+2Ç) C2 (n=15) ,7 (+1Ç) (+4Ç) (+2Ç) C3 (n=15) ,3 (+1Ç) (+4Ç) (+3Ç) KONTROL ,3 (n=15) (+1Ç) (+3Ç) (+2Ç) (+4Ç) (+1Ç) KONTROL ,3 (n=15) (+4Ç) (+1Ç) (+3Ç) KONTROL (n=15) (+3Ç) (+1Ç) (+2Ç) Aynı sütundaki farklı büyük harfi olan ortalamalar arasındaki fark önemli değildir (P 0.05). Ç: Pupadan ergin çıkışı (%) 54.81A 55.53A a22) Laser in Ephestia kuehniella nın pupa dönemindeki kontakt toksisitesi (2ppm) Uygulanan 2ppm dozunda spinozad etkili maddeli LASER, Ephestia kuehniella pupalarından ergin çıkış oranını kontrole göre etkilememiştir (df=1,f=0.06, P=0.809) (Tablo 23). Tablo 23. Laser in Plodia interpunctella nın pupa dönemindeki kontakt toksisitesi (2ppm). Tekerrür Toplam Toplam (%) A (+1Ç) (+1Ç) (+1Ç) (+1Ç) (+2Ç) (+2Ç) A (+1Ç) (+1Ç) (+3Ç) (+2Ç) (+1Ç) (+2Ç) A (+2Ç) (+1Ç) (+1Ç) (+2Ç) B (+1Ç) (+1Ç) (+3Ç) B (+3Ç) B (+1Ç) (+1Ç) C (+0Ç (+1Ç) (+1Ç) (+3Ç) C (+1Ç) (+2Ç) (+6Ç) C (+1Ç) (+1Ç) (+1Ç) KONTROL (+1Ç) KONTROL (+1Ç) (+1Ç) (+1Ç) (+1Ç) (+5Ç) KONTROL (+1Ç) (+1Ç) Aynı sütundaki farklı büyük harfi olan ortalamalar arasındaki fark önemli değildir (P 0.05). Ç: Pupadan ergin çıkışı Ç 55.55A 36.67A 19

20 a23) Laser in Ephestia kuehniella nın ergin dönemine kontakt toksisitesi (1ppm) Uygulanan 1ppm dozunda spinozad etkili maddeli LASER in Ephestia kuehniella nın ergin dönemindeki ölüm oranı kontrole göre önemli bulunmuştur (df=1, F=41.29, P=0.000) (Tablo 24). Tablo 24. Laser in Ephestia kuehniella nın ergin dönemindeki kontakt toksisitesi (1ppm) Tekerrür Ölüm Toplam Toplam A1 4 7 (+3 ölü) 9 (+2 ölü) 9 90 A2 6 8 (+2 ölü) 9 (+1 ölü) 9 90 A3 5 9 (+4 ölü) 9 (+0 ölü) 9 90 B1 2 5 (+3 ölü) 7 (+2 ölü) 7 70 B2 5 5 (+0 ölü) 8 (+3 ölü) 8 80 B3 5 7 (+2 ölü) 10 (+3 ölü) C1 4 7 (+3 ölü) 8 (+1 ölü) 8 80 C2 3 5 (+2 ölü) 7 (+2 ölü) 7 70 C3 3 4 (+1 ölü) 9 (+5 ölü) 9 90 KONTROL (+2 ölü) 2 (+0 ölü) 2 20 KONTROL (+1 ölü) 1 (+0 ölü) 1 10 KONTROL (+0 ölü) 0 (+0 ölü) A 10B a24) Laser in Ephestia kuehniella nın ergin dönemine kontakt toksisitesi (1.5ppm) Uygulanan 1.5ppm dozunda spinozad etkili maddeli LASER in Ephestia kuehniella nın ergin dönemindeki ölüm oranı kontrole göre önemli bulunmuştur (df=1, F=55.47, P=0.000) (Tablo 25). Tablo 25. Laser in Ephestia kuehniella nın ergin dönemindeki kontakt toksisitesi (1.5ppm) Tekerrür Ölüm Toplam Toplam A1 4 6 (+2 ölü) 9 (+3 ölü) 9 90 A2 4 6 (+2 ölü) 10 (+4 ölü) A3 3 6 (+3 ölü) 8 (+2 ölü) 8 80 B1 0 5 (+5 ölü) 9 (+4 ölü) 9 90 B2 4 7 (+3 ölü) 9 (+2 ölü) 9 90 B3 4 8 (+4 ölü) 9 (+1 ölü) 9 90 C1 6 7 (+1 ölü) 10 (+3 ölü) C2 2 7 (+5 ölü) 10 (+3 ölü) C3 5 9 (+4 ölü) 10 (+1 ölü) KONTROL (+2 ölü) 2 (+0 ölü) 2 20 KONTROL (+1 ölü) 1 (+0 ölü) 1 10 KONTROL (+0 ölü) 0 (+0 ölü) 0 0 a25) Laser in Ephestia kuehniella nın ergin dönemine kontakt toksisitesi (2ppm) A Uygulanan 2ppm dozunda spinozad etkili maddeli LASER in Ephestia kuehniella nın ergin dönemindeki ölüm oranı kontrole göre önemli bulunmuştur (df=1, F=58.28, P=0.000) (Tablo 26). Tablo 26. Laser in Ephestia kuehniella nın ergin dönemindeki kontakt toksisitesi (2ppm) Tekerrür Ölüm Toplam Toplam A1 5 7 (+2 ölü) 10 (+3 ölü) A2 4 5 (+1 ölü) 10 (+5 ölü) A3 3 9 (+6 ölü) 10 (+1 ölü) B1 3 6 (+3 ölü) 9 (+3 ölü) 9 90 B2 4 8 (+4 ölü) 10 (+2 ölü) B3 3 8 (+5 ölü) 10 (+2 ölü) C1 3 7 (+4 ölü) 9 (+2 ölü) 9 90 C2 4 6 (+2 ölü) 8 (+2 ölü) 8 80 C3 4 8 (+4 ölü) 9 (+1 ölü) 9 90 KONTROL (+2 ölü) 2 (+0 ölü) 2 20 KONTROL (+1 ölü) 1 (+0 ölü) 1 10 KONTROL (+0 ölü) 0 (+0 ölü) B 94.44A 10B

21 a26)laser in Ephestia cautella nın üçüncü dönem larvalarında kontakt toksisitesi (1ppm) Uygulanan 1ppm dozunda spinozad etkili maddeli LASER in Ephestia cautella nın üçüncü dönem larvalarındaki ölüm oranı kontrole göre önemli bulunmuştur (df=1, F=29.06, P=0.000) (Tablo 27). Tablo 27. Laser in Ephestia cautella nın üçüncü dönem larvalarında kontakt toksisitesi (1ppm) Tekerrür Ölüm Toplam Toplam A1(n=30) 5 11 (+6 ölü) 17 (+6 ölü) A2 (n=30) 5 11 (+6 ölü) 15 (+4 ölü) A3 (n=30) 3 14 (+11 ölü) 19 (+5 ölü) B1 (n=30) 7 11 (+4 ölü) 16 (+5 ölü) B2 (n=30) 4 11 (+7 ölü) 20 (+9 ölü) A B3 (n=30) 4 8 (+4 ölü) 12 (+4 ölü) C1 (n=30) 4 11 (+7 ölü) 15 (+4 ölü) C2 (n=30) 6 18 (+12 ölü) 20 (+2 ölü) C3 (n=30) 6 11 (+5 ölü) 15 (+4 ölü) KONTROL 1(n=30) 2 8 (+6 ölü) 8 (+0ölü) KONTROL 2(n=30) 5 7 (+2 ölü) 7 (+0ölü) B KONTROL 3(n=30) 1 1 (+0 ölü) 1 (+0 ölü) a27) Laser in Ephestia cautella nın üçüncü dönem larvalarında kontakt toksisitesi (1.5ppm) Uygulanan 1.5ppm dozunda spinozad etkili maddeli LASER in Ephestia cautella nın üçüncü dönem larvalarındaki ölüm oranı kontrole göre önemli bulunmuştur (df=1, F=44.52, P=0.000) (Tablo 28). Tablo 28. Laser in Ephestia cautella nın üçüncü dönem larvalarında kontakt toksisitesi (1.5ppm) Tekerrür Ölüm Toplam Toplam A1(n=30) 6 16 (+10 ölü) 23 (+7 ölü) A2 (n=30) (+12 ölü) 27 (+2 ölü) A3 (n=30) 9 18 (+9 ölü) 21 (+3 ölü) B1 (n=30) (+10 ölü) 24 (+4 ölü) B2 (n=30) 9 18 (+9 ölü) 19 (+1 ölü) A B3 (n=30) (+11 ölü) 27 (+5 ölü) C1 (n=30) 8 16 (+8 ölü) 21 (+5 ölü) C2 (n=30) (+12 ölü) 28 (+4 ölü) C3 (n=30) (+10 ölü) 24 (+4 ölü) KONTROL 1(n=30) 2 8 (+6 ölü) 8 (+0ölü) KONTROL 2(n=30) 5 7 (+2 ölü) 7 (+0ölü) B KONTROL 3(n=30) 1 1 (+0 ölü) 1 (+0 ölü) a28) Laser in Ephestia cautella nın üçüncü dönem larvalarında kontakt toksisitesi (2ppm) Uygulanan 2 ppm dozunda spinozad etkili maddeli LASER in Ephestia cautella nın üçüncü dönem larvalarındaki ölüm oranı kontrole göre önemli bulunmuştur (df=1, F=22.00, P=0.001) (Tablo 29). Tablo 29. Laser in Ephestia cautella nın üçüncü dönem larvalarında kontakt toksisitesi (2ppm) Tekerrür Ölüm Toplam Toplam A1(n=30) (+16 ölü) 27 (+1 ölü) A2 (n=30) 8 16 (+8 ölü) 23(+7 ölü) A3 (n=30) (+11 ölü) 2 5(+1 ölü) B1 (n=30) 9 17 (+8 ölü) 24 (+7 ölü) B2 (n=30) (+7 ölü) 22 (+4 ölü) B3 (n=30) (+0 ölü) 1 0(+0 ölü) C1 (n=30) 9 18 (+9 ölü) 21 (+3 ölü) C2 (n=30) (+8 ölü) 24 (+2 ölü) C3 (n=30) 6 11 (+5 ölü) 19 (+8 ölü) KONTROL 1(n=30) 2 8 (+6 ölü) 8 (+0ölü) KONTROL 2(n=30) 5 7 (+2 ölü) 7 (+0ölü) KONTROL 3(n=30) 1 1 (+0 ölü) 1 (+0 ölü) A 17.76B

22 a29) Laser in Ephestia cautella nın beşinci dönem larvalarında kontakt toksisitesi (1ppm) Uygulanan 1ppm dozunda spinozad etkili maddeli LASER in Ephestia cautella nın beşinci dönem larvalarındaki ölüm oranı kontrole göre önemli bulunmuştur (df=1, F=15.92, P=0.003) (Tablo 30). Tablo 30. Laser in Ephestia cautella nın beşinci dönem larvalarında kontakt toksisitesi (1ppm) Tekerrür Ölüm Toplam Toplam lüm (%) A1(n=30) 1 3 (+2 ölü) 8 (+5 ölü) 8 26,7 A2 (n=30) 0 1 (+1 ölü) 8 (+7 ölü) 8 26,7 A3 (n=30) 0 2 (+2 ölü) 9 (+7 ölü) 9 30 B1 (n=30) 0 4 (+4 ölü) 18 (+14 ölü) B2 (n=30) 0 8 (+8 ölü) 17 (+9 ölü) 17 56, A B3 (n=30) 0 5 (+5 ölü) 15 (+10 ölü) C1 (n=30) 0 4 (+4 ölü) 12 (+8 ölü) C2 (n=30) 0 2 (+2 ölü) 7 (+5 ölü) 7 23,3 C3 (n=30) 1 3 (+2 ölü) 7 (+4 ölü) 7 23,3 KONTROL 1(n=30) 0 0 (+0 ölü) 0 (+0 ölü) 0 0 KONTROL 2(n=30) 0 0 (+0 ölü) 0 (+0 ölü) 0 0 0B KONTROL 3(n=30) 0 0 (+0 ölü) 0 (+0 ölü) 0 0 a30) Laser in Ephestia cautella nın beşinci dönem larvalarında kontakt toksisitesi (1.5ppm) Uygulanan 1.5ppm dozunda spinozad etkili maddeli LASER in Ephestia cautella nın beşinci dönem larvalarındaki ölüm oranı kontrole göre önemli bulunmamıştır (df=1, F=4.29, P=0.065) (Tablo 31). Tablo 31. Laser in Ephestia cautella nın beşinci dönem larvalarında kontakt toksisitesi (1.5ppm) Tekerrür Ölüm Toplam Toplam A1(n=30) 0 0 (+0 ölü) 1 (+1 ölü) A2 (n=30) 0 0 (+0 ölü) 1 (+1 ölü) A3 (n=30) 0 1 (+1 lü) 1 (+0 ölü) B1 (n=30) 0 0 (+0 ölü) 0 (+0 ölü) 0 0 B2 (n=30) 0 3 (+3 ölü) 3 (+0 ölü) 3 10 B3 (n=30) 0 1 (+1 ölü) 2 (+1 ölü) C1 (n=30) 0 2 (+2 ölü) 3 (+1 ölü) 3 10 C2 (n=30) 0 0 (+0 ölü) 2 (+2 ölü) C3 (n=30) 0 0 (+0 ölü) 0 (+0 ölü) 0 0 KONTROL 1(n=30) 0 0 (+0 ölü) 0 (+0 ölü) 0 0 KONTROL 2(n=30) 0 0 (+0 ölü) 0 (+0 ölü) 0 0 KONTROL 3(n=30) 0 0 (+0 ölü) 0 (+0 ölü) 0 0 Aynı sütundaki farklı büyük harfi olan ortalamalar arasındaki fark önemli değildir (P 0.05). a31) Laser in Ephestia cautella nın beşinci dönem larvalarında kontakt toksisitesi (2ppm) 22 Uygulanan 2ppm dozunda spinozad etkili maddeli LASER in Ephestia cautella nın beşinci dönem larvalarındaki ölüm oranı kontrole göre önemli bulunmuştur (df=1, F=8.23, P=0.017) (Tablo 32). Tablo 32. Laser in Ephestia cautella nın beşinci dönem larvalarında kontakt toksisitesi (2ppm) Tekerrür Ölüm Toplam Toplam Ölm (%) A1(n=30) 3 7 (+4 ölü) 8 (+1 ölü) A2 (n=30) 1 3 (+2 ölü) 9 (+6 ölü) 9 30 A3 (n=30) 2 2 (+0 ölü) 4 (+2 ölü) B1 (n=30) 0 4 (+4 ölü) 7 (+3 ölü) B2 (n=30) 1 2 (+1 ölü) 2 (+0 ölü) B3 (n=30) 3 7 (+4 ölü) 11(+4 ölü) C1 (n=30) 2 5 (+3 ölü) 7 (+2 ölü) C2 (n=30) 1 6 (+5 ölü) 6 (+0 ölü) 6 20 C3 (n=30) 0 0 (+0 ölü) 0 (+0 ölü) 0 0 KONTROL 1(n=30) 0 0 (+0 ölü) 0 (+0 ölü) 0 0 KONTROL 2(n=30) 0 0 (+0 ölü) 0 (+0 ölü) 0 0 KONTROL 3(n=30) 0 0 (+0 ölü) 0 (+0 ölü) A 0A 20A 0B