KOBİ lerin Finansman Sıkıntılarına Çözüm Arayışları. Erdem ALPTEKİN-Sait KAYA

Transkript

1 KOBİ lerin Finansman Sıkıntılarına Çözüm Arayışları Erdem ALPTEKİN-Sait KAYA Ülkemizin üreten, yüksek oranda büyüyen ve işsizlik sorununu kontrol altına alan bir ülke olması KOBİ'leri destekleyen bir yapı içinde olmasına bağlı. KOBİ ler; iş ve istihdam yaratma kapasiteleri, esnek yapıları, müşteriler ile yakın ilişki kurabilmeleri ve büyük sanayi işletmelerinin tamamlayıcısı olmaları nedeniyle ekonomik gelişmede özel bir yere sahipler. Bununla birlikte; finansman alanında yaşadıkları zorluklar ve yeterli enformasyona sahip olamamaları nedeniyle, büyük sorunlarla karşı karşıyalar. Bu nedenle, özellikle BASEL 2 ye geçiş sürecinin en az hasarla gerçekleştirilmesi ve uluslararası piyasalarda rekabet gücünün arttırılması amacıyla KOBİ lere verilen desteklerin arttırılması gerekiyor. Bu süreçte, KOBİ lere destek veren kurumlar çok önem kazanıyor. Bilindiği gibi KOSGEB, KOBİ'lere destek veren kurumların başında geliyor. KOSGEB, 2007'de 12 bin 706 işletmeye toplam 165 milyon YTL kredi verirken, 1 milyar 243 milyon YTL kredi hacmi yarattı. Bunun yanı sıra TÜBİTAK, bankalar ve kamu kuruluşlarının destek ve tutumları da KOBİ'ler açısından oldukça önemli. Bu yıl Anadolu'da e yakın yeni şube açma kararı veren bankalar da KOBİ'lere yeni destek paketlerini birbiri ardına açıklıyorlar. Kredi portföyleri içersinde KOBİ kredilerinin ağırlığı birçok özel bankada yüzde 20-30'ların üzerine çıkmış durumda. BDDK verilerine göre KOBİ lerin toplam banka kredilerinden aldığı pay yüzde 30 civarında. Bu payın birkaç sene önce yüzde 5 lerde olduğu düşünülürse, gerçekleşen büyüme dikkat çekici. Ekonomik kalkınma açısından sağlanan kredi tutarının yanı sıra kredinin hangi koşullarda sağlandığı da önemli. KOBİ lerin krediye erişim olanaklarının iyileştirilmesi, üzerinde hassasiyetle durulması gereken bir konu. 8

2 Bu nedenle KOBİ lere verilen finansal ve mali desteklerin arttırılması amacıyla; KOBİ lerin devlet desteği alabilmesinin ve kredi avantajlarından yararlanabilmesinin önünün açılması gerekiyor. Bunun yanında, KOBİ temelli ekonomi politikalarının uygulanması ve KOBİ lerin finansal sorunlarının önlenmesine yönelik çözümlerin üretilmesi ülkemizin ekonomisinin kalkınmasında önemli rol oynayacaktır. Odamızın Üyelerimize Yönelik İmzaladığı Banka Protokolleri KOBİ lerin finansman ihtiyacını gidermek amacıyla Odamız bankalarla, üyelerimize özel koşullar içeren protokolleri imzalıyor. Üyelerimize yönelik hali hazırda 9 banka ile 13 kredi protokolümüz bulunuyor. Akbank ile yatırım, hammadde ve ihracatın finansmanı ve emlak komisyoncularına konut kredisi kullandırılmasına yönelik olmak üzere 2 ayrı protokol, Denizbank ile nakdi ve gayrinakdi ticari kredi kullandırılmasını içeren bir protokol, Finansbank ile ticari tüketici kredisi konulu bir protokol, emlak komisyoncularına konut kredisi kullandırılmasına yönelik olmak üzere 2 ayrı protokol, Garanti Bankası ile ticari tüketici kredisi konulu 5 yıl süreli bir protokol, Halkbank ile işletme ve yatırım kredilerini içeren bir protokol, Türkiye İş Bankası ile Odamız üyesi emlak komisyoncularına konut kredisi kullandırılması ve kurumsal ve ticari firmalara yönelik olmak üzere bir protokol, Türkiye Ekonomi Bankası ile ticari kredi konulu bir protokol, Vakıfbank ile işletme kredisi konulu bir protokol, Ziraat Bankası ile; ticari kredi konulu ve tıbbi malzeme sektörüne yönelik olmak üzere 2 protokol imzalanmıştır. Bu protokoller ile üyelerimizin piyasa şartlarına göre daha cazip kredi olanaklarına sahip olmaları için daha düşük faiz oranları ve daha uzun vadelerde kredi fırsatları üyelerimize sunulmuştur. Üyelerimizin bankalardan kullanacağı kredilerle, finansman sıkıntılarının azalması ve bu durumun üretim, yatırım ve istihdam artışı olarak yansıması düşünülüyor. Söz konusu protokollerle ilgili şartlar ve güncel bilgiler Odamız Web Portalında ( bulunuyor. Anadolu Yaklaşımı nın Yeniden Yapılandırılması KOBİ lerin finans kuruluşlarına olan borçlarının yeniden yapılandırılmasını sağlayan 5569 sayılı KOBİ lerin Mali Sektöre Olan Borçlarının Yeniden Yapılandırılması Hakkında Kanun kapsamında, toplam e yakın firmanın borçlarının yeniden yapılandırılması planlanmıştı. 9

3 Ancak, uygulama sonucunda elde edilen rakamlar yaklaşımın özünde bir takım eksikliklerin olduğunu gösteriyor. Şubat sonu itibariyle; 100 KOBİ Finansal Yeniden Yapılandırma Programı kapsamına alınmış ve yeniden yapılandırılan borç tutarı YTL. olarak belirlenmiştir. Kapsama alınan firmalardaki istihdam edilen kişi sayısı sadece Birçok KOBİ nin mevcut olduğu Ege Bölgesi nde bu yaklaşımı bekleyen binlerce firma bulunmasına rağmen Ege Bölgesi nde sadece 11 firmanın yaklaşımdan yararlandı. Bugüne kadar banka ve diğer mali kuruluşlara borcu olmayan ancak vergi ve prim borcu bulunan işletmelerin borçlarının nasıl yapılandırılacağına ilişkin herhangi bir netlik oluşmadı. Yaklaşımın başarısını azaltan nedenlerden dolayı; Kanun, Yönetmelik veya Çerçeve Anlaşması ndaki bazı hükümler KOBİ lerimizin kanundan yararlanmasına olanak sağlayacak şekilde değiştirilmeli. Anadolu daki firmaların finansal darboğazdan çıkmasını sağlayacak yasanın, daha çok firmayı kapsaması ve KOBİ lerimiz için bir umut olması gerekiyor. KOSGEB Destekleri KOSGEB Desteklerinden; sadece imalat yapan işletmeler faydalanabiliyor. Diğer bir deyişle, kapasite raporu alabilen tüm firmalar KOSGEB desteklerinden yararlanıyor. KOBİ ler için en önemlisi, finansman sorununa destek amaçlı verilen banka kredi faiz destekleri. Banka kredi faiz destekleri; Kayıtlı eleman istihdamını destek kredisi, KOBİ ihracat destek kredisi, Deri sektörü OSB ye taşınma destek kredisi, Gıda sektörü makine-teçhizat destek kredisinden meydana geliyor. 10

4 Tablo 1: Tarihleri Arası Destek Kredileri Kaynak ve Kullanım Durumu Kredi Türü E-Kobi Bilişim Destek Kredisi Kayıtlı Eleman İstihdamını Destekleme Kredisi İhracat Destek Kredisi Deri Sektörü OSB ne Taşınma Destek Kredisi Gıda Sektörü Mak.-Teç, Alım Destek Kredisi Kaynak: KOSGEB 2007 Yılında Ayrılan Ödenek (mytl) Yararlanan İşletme Sayısı Vade (ay) Geri Ödeme Dönemi Üst Limit (YTL) Faiz Oranı Destek kredilerinden, KOSGEB KOBİ Beyannamesi ve Yararlanıcı Durum Tespit Formu nu (YDTF) doldurmuş ve kurum tarafından onaylanmış KOBİ ler yararlanabiliyor. Tablo 2: Tarihleri Arası İzmir İli KOSGEB Kredi Destekleri Kullanım Durumu İLİ KREDİ TÜRÜ İŞLETME DESTEK DESTEK DESTEK KREDİSİ KREDİSİ FAİZ SAYISI SAYISI TUTARI (YTL) TUTARI (YTL) İSTİHDAM İZMİR İHRACAT * GIDA MAKİNE T TOPLAM Kaynak: KOSGEB *İhracat destek kredisi için USD'lik kredi kullandırılmış olup 1 USD=1,30 YTL karşılığı YTL'dir. İzmir ili istihdam destek kredisi kullanımında Türkiye genelinde 2.sırada. Yaratılan Kredi Hacmi (mytl) x TRLİBOR 2, ( kişi istihdam edildi) x (619 makine) 18 3x TRLİBOR+2,5 532, ,18,24 aylarda 3x1 12,18,24 aylarda 3x USD USDLİBOR+2 599, TRLİBOR+2,95 12, TRLİBOR+2,95 34,35 11

5 Tablo 3: Tarihleri Arası İstihdam Destek Kredisi İçin İzmir İli Türkiye Sıralaması Durum Raporu Sıra İli Destek Destek Kredi İşletme Destek Kredisi Kredisi Faiz Türü Sayısı Sayısı Tutarı (YTL) Tutarı (YTL) 1 İstanbul İstihdam İzmir İstihdam Ankara İstihdam Konya İstihdam Kayseri İstihdam Bursa İstihdam Samsun İstihdam Denizli İstihdam Gaziantep İstihdam Malatya İstihdam Kaynak: KOSGEB İzmir, gıda sektörü makine-teçhizat alım destek kredisi kullanımında Türkiye genelinde 2.sırada. Tablo 4: Tarihleri Arası Gıda Sektörü Makine-Teçhizat Alım Destek Kredisi İçin İzmir İli Türkiye Sıralaması Durum Raporu Sıra İli Kredi Türü İşletme Adedi Destek Adedi Destek Kredisi Tutarı (YTL) Destek Kredisi Faiz Tutarı (YTL) 1 İstanbul Gıda Makine Teçhizat İzmir Gıda Makine Teçhizat İçel Gıda Makine Teçhizat Antalya Gıda Makine Teçhizat Ankara Gıda Makine Teçhizat Konya Gıda Makine Teçhizat Gaziantep Gıda Makine Teçhizat Malatya Gıda Makine Teçhizat Manisa Gıda Makine Teçhizat Elazığ Gıda Makine Teçhizat Kaynak: KOSGEB Kayıtlı eleman istihdamını destek kredisi; kayıt içi istihdamın teşviki için uygun koşullarda finansal destek sağlanması amacıyla hazırlanmış. KOBİ lerin uluslararası düzeyde rekabet etmelerini, ihracata yönelmelerini, kalite ve üretim artışlarının sağlanmasını amaçlayan kayıtlı eleman istihdamı destek kredisinin vadesi 18 ay. Meslek lisesi ve meslek yüksek okulu mezunu işsizleri istihdam eden KOBİ lere, istihdam başına YTL., yüksek lisans veya doktora yapmış işsizleri istihdam eden KOBİ lere, istihdam başına YTL., ilk, orta, lise, üniversite (teknik üniversite ve teknik eğitim formasyonuna sahip kişiler dahil) işsizleri istihdam eden KOBİ lere, istihdam başına YTL olmak üzere KOBİ başına azami YTL kredi desteği veriliyor. 12

6 KOBİ ihracat destek kredisi ise; yeni ihracatçıların kazandırılması, uluslararası rekabet gücünün artırılması, marka oluşturulması, ihracat maliyetlerindeki finansman yüklerinin azaltılması, yeni yatırım, üretim, istihdam oluşturulması ve KOBİ lerin ihracata yönelmelerini sağlamak amacıyla hazırlanmış. İzmir, ihracat destek kredisi kullanımında Türkiye genelinde 2.sırada. Tablo 5: Tarihleri Arası İhracat Destek Kredisi İçin Türkiye Sıralaması Durum Raporu Sıra İli Kredi Türü İşletme Adedi Destek Adedi Destek Kredisi Tutarı (USD) Destek Kredisi Faiz Tutarı (YTL) 1 İstanbul İhracat İzmir İhracat Bursa İhracat Ankara İhracat Gaziantep İhracat Denizli İhracat Konya İhracat Kocaeli İhracat Kayseri İhracat Eskişehir İhracat Kaynak: KOSGEB İhracat destek kredisi kambiyo mevzuatına göre döviz kredisi kullanma ehliyetine sahip, ürettiği malları ihraç eden veya ihracat kayıtlı satış yapan ve kredi süreci içerisinde ihracat taahhüdünde bulunan KOBİ leri kapsıyor. Her bir KOBİ için, üst limiti USD karşılığı YTL olan kredinin vadesi 6 ay. Deri sektörü OSB (Organize Sanayi Bölgesi) ye taşınma destek kredisi ise deri sanayinde faaliyet gösteren işletmelerin çevreye daha az zarar vermeleri amacıyla OSB dışındaki üretim faaliyetlerini sona erdirip, kredi vadesi içinde OSB içindeki tahsisli yerlerine taşınmalarını ve avantajlı koşullarla üretime başlamalarını desteklemek için hazırlanmış. Her bir KOBİ için azami limit YTL. Deri sektörü OSB'ye taşınma destek kredisinin vadesi toplam 24 ay. İlk 12 ay geri ödemesiz ve ilk taksit 12. ayın sonunda ödenmek üzere 6 aylık dönemlerde (12., 18. ve 24. aylarda) 3 eşit taksit halinde geri ödenebilmekte. Gıda sektörü makine-teçhizat destek kredisinde ise; gıda sektöründe imalat yapan KOBİ ölçeğindeki işletmelerin KOSGEB kredi desteği ile makine-teçhizat alarak, üretim ve kalitelerini yükseltmeleri ve rekabet güçlerini artırmaları amaçlanıyor. Gıda sanayinde NACE-15 kodunda yer alan üretim konularında faaliyet gösteren işletmeler bu krediden yararlanabiliyorlar. 13

7 Gıda sektöründe faaliyet gösteren her bir KOBİ için verilecek yatırım kredisi azami tutarı; YTL, vadesi toplam 24 ay olup kredi desteği ilk 12 ay geri ödemesiz olmak ve ilk taksiti 12. ayın sonunda olmak üzere 6 aylık dönemlerde (12., 18. ve 24. aylarda) 3 eşit taksit halinde geri ödenebilecektir. Kredi Garanti Fonu KGF, KOBİ lerin bankacılık sisteminden kullanmak istediği kredilere, teminat desteği sağlamak suretiyle, bu kredileri kullanmalarını sağlayan bir kurum. KGF nin görevleri; KOBİ lerin bankalardan kullanacağı krediler için ortaya çıkan teminat yetersizliği sorununa, kefalet vererek katkıda bulunmak, Bu sayede, teminat yetersizliği nedeniyle kredi kullanamayan işletmelerin banka kredisine ulaşmalarını sağlamak, KOBİ lerin kullandığı kredi hacmini büyütmek, KOBİ lerin en fazla ihtiyaç duydukları ve bankaların da teminatlandırmada en çok zorlandıkları uzun vadeli kredi kullanma olanaklarını artırmaktır. KGF, KOBİ lerin bankalardan kullanmak istedikleri kredilere kefalet verirken, KOBİ ler için garantörlük yapmakta, aracı bankalarla da risk paylaşımı esasına göre riskin önemli bir kısmını üzerine almaktadır. Kredinin azami %80 ine kadar kefalet veriliyor. Riskin tamamının güvence altına alınmamasındaki asıl amaç, aracılık yapan bankanın, riskin belli bir kısmını üstlenmesini sağlayarak, risk endişesinden sıyrılmak suretiyle kredibilitesi olmayan firmaların fona yönlendirilmesini engellemektir. Bankalar tarafından bir firmaya KGF kefaleti ile bir kredi tahsis edilirken; kredinin türü, vadesi, kullanım tarihindeki faiz oranı, bankanın üstleneceği risk tutarı için firmadan talep ettiği teminat ve takside bağlanmış olan kredilerde ise itfa planı mutlaka KGF ye bildirilmek zorunda. Nitekim verilen kefalet sadece talep edilen kredi için ve kredi vadesinde geçerli olup, aynı firmaya kullandırılan diğer krediler için geçerlilik taşımayacaktır. KGF nin firma değerlendirmesinde esas aldığı öncelikler; KGF; Projenin yapılabilirliği, Yönetim yeterliliği, Firmanın ve ortakların moralitesi, Proje yapılan öz kaynak katkısı, Kredinin geri ödenebilirliği. Yeni işletmeler için talep edilen krediler, 14

8 Yeni yatırım için talep edilen krediler, Tevsi yatırımı ve modernizasyon için talep edilen krediler, İleri teknoloji kullanımı için talep edilen krediler, İhracatın finansmanı için talep edilen krediler, İşletme kredileri, KOBİ lerin kullandığı diğer nakdi ve gayrinakdi tüm kredilere kefalet veriyor. KGF sisteminin bankalara ve finans kurumlarına sağladığı yararlar; Kredi değerlendirme yükünü hafifletmesi, Bankanın ve finans kuruluşunun risk analizini tamamlaması, Kredi riskinin büyük bir bölümünü karşılaması, Likit bir teminat şekli olması, Yeni müşteri edinme imkanı yaratması, Mevcut müşterilerle daha yüksek limitlerde çalışma imkanı sağlaması, Risk-varlık rasyosunu düzeltmesi şeklinde sıralanabilir. KGF nin KOBİ ler için maliyeti: Nakdi krediler için verilen kefaletlerde kefalet tutarı üzerinden yıllık % 3 komisyon alınır. (Kredi kullandırımında yıllık komisyon tutarı peşin olarak alınır.) Gayrinakdi krediler için verilen kefaletlerde kefalet tutarı üzerinden yıllık %2 komisyon alınır. (Kredi kullandırımında yıllık komisyon tutarı peşin olarak alınır.) Ayrıca ( tarihi itibariyle) firma incelemesi yapılmadan önce şehir içi firmalarda 200 YTL, şehir dışı firmalarda 300 YTL inceleme ve işlem ücreti alınır yılları arasında sadece İzmir de YTL lik kredi icin kefalet kullandırılmış ve 216 firma yararlanmıştır yılları arasında Türkiye genelinde ise; YTL lik kredi için kefalet kullandırılmış ve firma yararlanmıştır. En çok kefalet verilen il İstanbul olurken Ankara ikinci, İzmir ise üçüncü sırada yer almıştır. Kefaletlerin % 83 ü imalat sektörüne, % 13 i hizmetler sektörüne, % 14 ü ise diğer sektörlere verilmiştir. KOBİ A.Ş. (Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı) Destekleri Girişim sermayesi; dinamik, yenilikçi, üretken, yüksek büyüme potansiyeline sahip ama yatırım ve büyümenin gerçekleştirilmesi için gerekli finansal kaynakların 15

9 temininde sıkıntı çeken vizyon sahibi girişimcilerin ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik olarak geliştirilmiş bir finansman yöntemi. Girişim sermayesi yatırımlarını diğer finansal kaynaklardan ayıran temel özellikleri sıralamak gerekirse; Girişimci şirketlere ortak olarak finansman sağlarlar. Sağladıkları finansman kaynağı uzun vadeli, geri ödemesiz ve faizsizdir. Ortak oldukları şirketlere yeni ürün ve hizmet geliştirme konusunda yardım ederler. Şirketlerin yönetimlerine katılarak şirket stratejisini belirler ve şirketin kurumsallaşma sürecini hızlandırırlar. Azınlık hissesini tercih ederler. Yeni ve hızlı büyüyen sektör ve şirketleri tercih ederler. Yüksek getiri beklentisi nedeniyle yüksek risk alırlar. Yatırımdan genelde 5 ila 7 yıl arasında çıkarlar. Odamızın da ortağı olduğu KOBİ Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı A.Ş.; finansman temini, yeni pazarların tespit edilmesi ve strateji oluşturulması konusunda KOBİ lere destek vermekte ve ortaklıkların büyümesine katkı sağlamaktadır. Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı Destekleri çerçevesinde; KOBİ ölçeğinde olan (250 kişiden az personeli olan ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosu 25 Milyon Yeni Türk Lirası'nı aşmayan) firmalara, Şu anda kısmi borcu olsa bile, gelecek dönem nakit akışında iyi bir gelir beklentisi olan firmalara, 500 bin Dolar ila 5 milyon Dolar arasında finansman ihtiyacı olan firmalara, Teknolojik farklılıklar yaratarak pazarda rekabet avantajı sağlayan veya gelişme potansiyeli olan ürün-hizmet portföyü sunabilen firmalara, Teknik ayrıntılara hakim, pazar ve müşteriler hakkında bilgi sahibi, işletmecilik bilgisi olan, dürüst girişimcilerin sahip olduğu firmalara, Ortaklıktan sonraki 5-6 yıl içerisinde yatırımdan çıkılabileceğine inanılan firmalara ortak olunuyor. Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı Destekleri kapsamında, yatırım yapılacak sektörler ile ilgili herhangi bir sınırlama yoktur. KOBİ A.Ş.'nin vereceği sermaye; şirketin işletme sermayesi ihtiyacının giderilmesi, Ar-Ge ve yeni ürün geliştirme, kapasite artırım amaçlı makine-ekipman yatırımı, küçük ölçekli inşaat ve tadilat yatırımı, personel istihdamı vb. kısa vadede geri dönüşümü olabilecek alanlarda kullanılıyor. Sadece arsa, bina ve inşaat yatırımı amacıyla sermaye ihtiyacı olan şirketlere yatırım yapılmıyor. 16

10 Kamu Bankalarının ve Kuruluşlarının Verdiği Destekler Ziraat Bankası, Halk Bankası, Vakıflar Bankası gibi kamusal sermayeli mevduat bankalarının yanı sıra Türkiye Kalkınma Bankası ve Türkiye Sinai Kalkınma Bankası gibi kalkınma ve yatırım bankaları ile Eximbank da KOBİ lere kredi destekleri sağlamakta veya Avrupa Yatırım Bankası, Dünya Bankası gibi kuruluşların desteklerine aracılık etmektedirler. Mevduat bankaları KOBİ lerin önemini fark etmiş, imalat sanayinden turizme, sağlık sektöründen tarım sektörüne çok geniş destekler vermektedirler. Halk Bankası; KOBİ tanımına giren firmaların kullanmış olduğu kredilerde BSMV muafiyeti, orta ve uzun vadeli fonlarda uygun maliyet ve vade avantajı, Kredi Garanti Fonu işbirliği ile kredi kullandırma aşamasında teminat bulmakta sıkıntı çeken KOBİ lerin teminat sorunlarının ortadan kaldırılması hizmeti ve KOBİ lerin nakit akışına uygun, esnek geri ödemeli yatırım ve işletme kredileri hizmetleri sunuyor. Vakıflar Bankası ve Ziraat Bankası da küçük işletme kredileri için kredi olanakları sağlıyor. Ayrıca Vakıflar Bankası, Halk Bankası ve Ziraat Bankası, KOSGEB desteklerine aracılık ediyor. Türkiye Sinai Kalkınma Bankası; Dünya Bankası nın, Avrupa Yatırım Bankası nın, Alman Kalkınma Bankası (KFW) nın, Avrupa Konseyi Kalkınma Bankası nın, Fransız Kalkınma Ajansı (AFD) nın ve Japon Kalkınma Bankası (JBIC) nın kredilerine aracılık ediyor. Türkiye Sinai Kalkınma Bankası tarafından 2004 yılında 424 milyon Dolar, 2005 de 491 milyon Dolar, 2006 da ise 631 milyon Dolar kredi ve finansal kiralama plasmanları gerçekleştirilmiş. Türkiye Kalkınma Bankası da yabancı kaynaklı birçok krediye aracılık ediyor. Avrupa Yatırım Bankası kaynaklı yatırım kredisi, Avrupa Konseyi Kalkınma Bankası kaynaklı yatırım kredisi, İslam Kalkınma Bankası kaynaklı yatırım kredisi, ICO (İspanya) kaynaklı döviz kredisi, Fransız Kalkınma Ajansı Kredisi, Dünya Bankası enerji kredisi, KFW kaynaklı döviz yatırım kredisi, İsviçre Kalkınma Bankası (UBS) kredisi, EXİMBANK kaynaklı sevk öncesi ihracat kredisi gibi daha çok bir krediye aracılık ediyor. AB Fonları Avrupa Birliği tarafından sağlanan fonlar; hibeler, krediler ve ihaleler olarak üç ana başlık altında gruplandırılıyor. Hibeler, kar amacı gütmeyen projelere eş finansman sağlıyor. 17

11 Bir projenin hibelerden yararlanabilmesi için ilgili programın hedefleri ile örtüşmesi gerekiyor. Hibeler kamuoyuna teklif çağrıları olarak duyuruluyor. Başvurular arasından seçilen proje sahibi kurumlarla hibe sözleşmeleri imzalanıyor. Teklif çağrıları Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu nun web sitesinden ( ve Avrupa Birliği resmi sitesinden ( takip edilebiliyor. Avrupa Yatırım Bankası, Türkiye'de kamu ve özel sektör tarafından gerçekleştirilen yatırım projeleri için kredi imkânı sunuyor. Avrupa Yatırım Bankası kredileri özel sektörde; imalat sanayi, turizm, hizmetler ve tarıma dayalı sanayide faaliyet gösteren firmaların yatırım projelerine finansman sağlıyor. Avrupa Yatırım Bankası kredileri; Türkiye Sınai Kalkınma Bankası, Türkiye Vakıflar Bankası, Türkiye Kalkınma Bankası, Türkiye Halk Bankası ve T.C Ziraat Bankası aracılığı ile kullandırılıyor. Kaynaklar: