Transkript

1 ÇOK KÜLTÜRLÜLÜK VE BİRLİKTE YAŞAM ÜZERİNE BİR İSRAİL DENEYİMİ: SADAKA REUT / KARDEŞLİK Özgür Akarsu Sadaka Reut, İsrail de 1980 lerden beri topluluklar arası diyalog imkânlarını geliştirmeyi hedeflemiş bir sivil toplum organizasyonu. Adı da, kendisi de, iki dilde (Arapça ve İbranice) kardeşlik kelimesinin yan yana geldiğinde daha güzel bir üçüncü kelime yaratabileceğini gösteriyor. Geçtiğimiz aylarda Türkiye yi ziyaret eden Sadaka Reut yönetim kurulu üyesi Gideon Kunda ve bir Sadaka aktivisti olan oğlu Yonatan Kunda yla deneyimleri üzerine konuştuk. - Bize Sadaka Reut u anlatır mısınız? Ne zaman ve kimler tarafından kuruldu? Temel amacı nedir? Yonatan Kunda: Sadaka Reut Yahudi ve Arap gençlik hareketinin içinden çıkmış olan bir sivil toplum örgütüdür. Yaklaşık 20 yıl önce 1984 de kurulmuş. Ortak yaşam, eşitsizlik, ırkçılık, işgal bölgeleri, savaş ve militarizm gibi başlıkları ele alan bir tartışma grubundan çeşitli değişimler geçirerek bugünkü yapısına kavuşmuş. Bugün 4 ana temel proje etrafında faaliyetlerini yürütmektedir. Bunlardan birincisi Arap ve Yahudi toplumları arasında çatışmanın çözümü için diyalog imkânları yaratmaya çalışan çok kültürlü gençlik gruplarıdır. İsrail de farklı halkların bir arada yaşadığı şehirlerde ve bölgelerde oluşturulmakta. İkinci ana faaliyet alanı İsrail in tüm bölgelerinde, gerek Arap gerekse Yahudi okullarında ırkçılığı karşı yapılan atölye çalışmaları. Sadaka bünyesinde yürütülen diğer bir proje de bir komün deneyimi olan Bir yıl birlikte varolma projesi. Farklı toplumlardan yaşlarında gençler ortak bir evde bir yıl boyunca birlikte yaşıyorlar. Bir yıllık ortak yaşam süresince bir yandan da çeşitli gönüllü aktivitelerde ya da sosyal hizmet projelerinde çalışıyorlar. Son olarak da Mirkaz projesi var. Mirkaz Türkçe deki anlamıyla aynı: merkez. Yafa Gençlik Merkezi olarak anılıyor. Burada sanat faaliyetleri odaklı olarak çalışmalar yürütülüyor. Mirkaz Yafa da yaşayan başta Yahudi ve Arap gençliği olmak üzere birçok farklı etnik gruptan gençlerin müzik, tiyatro, plastik sanatlar, edebiyat, dans çalışmaları yaptıkları bir adres. Mirkaz da özellikle evsiz, çeşitli suçlardan dolayı cezaevine girmiş ve eğitim almayan gençlik kesimleriyle sanatsal çalışmalar yapılmaya çalışılıyor. - Sadaka nın sizin için anlamı nedir peki? Gideon Kunda: Sadaka İsrail de Arap ve Yahudi toplumları arasındaki diyalogu teşvik etmesinin ötesinde; bir organizasyon olarak ve bir topluluk olarak farklılıklarımızın farkına 1

2 vararak ve birbimizi tanıyarak, birlikte yaşamın, birlikte çalışmanın, eşitlik temelli bir toplum yaratmanın olanaklı olduğunu gösteren önemli bir örnek. - Sizin Sadaka yönetim kuruluna girişiniz nasıl gerçekleşti? GK: Ben Yonatan vasıtasıyla Sadaka etkinliklerinden haberdar oldum. Yonatan komüne katılıp orada yaşarken ben de çeşitli şekillerde yardımcı olmaya çalıştım Sadaka etkinliklerine. Bir ara ders verdim, liderlik programında eğitmenlik yaptım, grup dinamikleri konusunda bazı atölye çalışmaları yaptık. Çeşitli müzik etkinliklerine de katıldım. Yonatan ve arkadaşlarının kurduğun bir grupta bateri çaldım. Sokak festivalinde çaldık. Sonra yönetim kuruluna girmemi teklif ettiler ben de kabul ettim. - Yönetim kurulunun yapısı nasıl? Kimlerden oluşuyor? GK: Yönetim kurulu Araplardan ve Yahudilerden oluşuyor. Karma bir yapısı var. Finansal ve yönetsel konularda karar mercii. Her ay düzenli olarak toplanıyor ve etkinliklerle ilgili görev paylaşımı, değerlendirmeler yapılıyor. - Sadaka etkinlikleri nasıl finanse ediliyor? GK: Bağışların çoğu kamu yararına çalışan kurumlardan geliyor. Bu kurumların bazıları İsrail de faaliyet gösteriyor, bazıları ise AB kurumları. Sadaka herhangi bir devletten yardım almıyor deki Sadaka Reut nasıl bir organizasyondu? Nasıl değişimler geçirdi? YK: Çok büyük değişimler yaşandı. İlk kurulduğunda üniversiteli öğrenci gençlik hareketinin içinde çok küçük bir grupmuş. Ülke içerisinde farklı bölgelerde çalışan bir ya da iki farklı ekip varmış li yılların başında İkinci İntifada dan sonra büyük bir değişim geçirerek şu anki yapısına kavuştu sonrasında eylem alanı genişledi ve çok daha büyük bir örgüt haline geldi. Şu an Sadaka nın odaklandığı konular başında toplumsal sorumluluk projeleri ve toplumsal aktivizm geliyor. Bu artık sadece diyalog ve etkileşimle ilgilenmediğimizi, aynı zamanda Arap ve Yahudi gençliğinin aktif katılımının sağlandığı eylem ve aktiviteleri hedeflediğimizi gösteriyor. Bu yeni süreçte Yafa şehri Sadaka Reut aktivitelerinin merkezi haline geldi. - Yafa yı özel kılan nedir? Web sitenizde de birçok aktivitenin Yafa da yapıldığını gördük. YK: Yafa 2000 sonrasındaki yeni dönemde merkez haline gelmiş yıllık antik bir şehir yılında Yahudiler tarafından ele geçirilmiş ve Tel Aviv in bir parçası olmuş. Yıllar içerisinde büyüyerek, Tel Aviv den koparak onun bir komşusu haline gelmiş. Yafa da yoğun bir Arap nüfusu yaşıyor. Bunların bir kısmı 1948 öncesinde de orada yaşayan Araplar, bir kısmı 1948 sonrasında göçler sonucu gelenler. Yine 1948 sonrasında Fas tan ve Cezayir den yoğun bir Yahudi göçü yaşanmış. Bugün İsrail e geçiş noktası gibi. Birçok yabancı işçi, Rusyalı, Etiyopyalı göçmenler Yafa kenti üzerinden İsrail e giriş yapıyorlar. Yafa aynı 2

3 zamanda yoksul bir suç kenti. Çok zor koşullarda yaşayan yoksul bir Arap nüfusu var. Suç oranları da özellikle bu kesimde çok yüksek. - Sadak Reut Arap ve Yahudi toplumlarına odaklı olarak mı çalışma yürütüyor? Farklı etnik gruplar ve dinlere mensup insanlar da Sadaka nın aktivitelerine katılıyorlar mı? YK: Sadaka nın yola çıkış noktası Arap ve Yahudi toplumları arasında çok kültürlü bir birlikte yaşamı mümkün kılmak. Bugün Hayfa, Kudüs, Tel Aviv gibi kentlerde yapılan aktiviteler bu konu üzerine yoğunlaşıyorlar. Ancak Yafa biraz daha özgün bir örnek. Yafa etkinlikleri çok kültürlü bir yapıya sahip. Tiyatro, müzik ve resim gibi sanatsal faaliyetler aracılığı ile Yahudiler ve Arapları olduğu kadar, Hristiyanları ve Rus göçmenleri de bir araya getirmeyi hedefliyor. Yafa etkinlikleri Arap ve Yahudi tanımının ötesine geçti. Sadece diyalog ve ideolojik tartışmaları değil, müzik, tiyatro, sosyal sorumluluk ve komün projeleri aracılığı ile bir arada yaşam alanlarını genişletmeye odaklanıyor. - Arap ve Yahudi gençliğinin Sadaka ya tepkileri nasıl? YK: Çok farklı görüşler var. Aslında Sadaka içerisinde de çok farklı görüşlere sahip insanlar var. Genel olarak Arap ve Yahudi toplumlarının bir arada yaşama halinin daha fazla meşruiyet kazandığını düşünüyorum. Mirkaz daki sanatsal çalışmalar bu anlamda özgün bir proje. Tüm gruplar karışık, 2 hatta 3 farklı dil aynı eserde yan yana geliyor. Ortaya çıkan ürünler şehirde her geçen sene daha fazla ilgi topluyor. İnsanlar aileleriyle, arkadaşlarıyla Mirkaz daki etkinliklere geliyorlar. - Geçtiğimiz yıl yaşanan Lübnan savaşı veya İkinci İntifada, Sadaka nın etkinliklerini nasıl etkiledi? YK: İkinci İntifada Sadaka yı çok derinden etkiledi. O iki yıl çok zor geçti. Politik iklimden dolayı hiçbir etkinlik yapılmadı. Sadaka etkinliklerine yönelik bir kısıtlama mı geldi bu süre boyunca? YK: Hayır. Ancak o politik iklimde hiçbir etkinlik yapılamadı. Araplar da, Yahudiler de bu tarz bir çalışma için isteğini yitirmişti. Bu nedenden dolayı da etkinliklerin yapısı değişti. Daha toplumsal odaklı oldu. Sonrasında da etkinliklerde de, etkinliklere katılım oranlarında da bir patlama yaşandı. GK: Ya Lübnan Savaşı? YK: O sırada Araplarla birlikte bir komündeydim. Lübnan Savaşı aramızda büyük bir hayal kırıklığına sebep oldu. Bir şeylerin olacağını hissediyorduk ama böyle bir saldırı kesinlikle beklemiyorduk. Başta Araplar arasında bir şeyler yapma isteği azaldı. Özellikle etkinliklere katılan insan sayısında düşüş yaşandı. Savaşın başladığı gün devam eden bir etkinlik vardı. Birçok kişi etkinlik alanındaydık. Oturup savaşı, medyanın savaşı nasıl yansıttığını, ne yapmak gerektiğini tartıştık. Örgüt içerisinde de, dışında da gerilim yüksekti. Oturup birlikte çalışmanın, yaratmanın anlamını tartıştık. Bazıları çalışmaları terk etti, bazıları inatla devam etti. Genel bir etkinliği iptal etmek zorunda kaldık. - Sadaka Reut un iç yapısı nasıl? YK: Sadaka bünyesinde düzenli olarak çalışan 3-4 kişi var. Özellikle ofis işleri ve fon bulma işlemlerinden sorumlular. Çok sayıda gönüllü genç Sadaka içerisinde çalışıyor. Bir de, her etkinlik için bir Arap ve bir Yahudi danışman var. Bu danışmanlar genellikle eski Sadaka aktivistlerinden oluşuyor. - İnsanlar Sadaka ya nasıl üye olabilirler? Gönüllü olmak için herhangi bir prensip ya da kural var mı? YK: Projeden projeye değişiyor. Gençler genellikle okuldan sonra gelip çalışmalara katılıyorlar. Okullarda yapılan etkinlikler çocuklara yönelik oluyor. Yoksul mahalle okullarında anti-arap veya anti-yahudi düşünce ve ırkçılık daha yaygın. Biz de genellikle bu 3

4 okulları hedefliyoruz. Bu çalışmaları genellikle daha önceki yıllarda Sadaka etkinliklerine katılmış deneyimli gönüllüler yürütüyor. Mirkaz daki etkinlikler ise tamamen farklı bir konseptte ilerliyor. Mirkaz a çok sayıda genç çok farklı nedenlerden dolayı geliyorlar. Karışık gruplar içerisinde sanatsal veya yazınsal faaliyetlere teşvik ediliyorlar. Komün katılımcıları ise genellikle Sadaka Reut etkinliklerine daha önceden katılmış lise ya da askerlik sonrasında da gönüllü olarak çalışmaya devam eden insanlardan oluşuyor. - Komün deneyimine gelirsek, ne kadar süre komün içerisinde kaldınız? Gündelik yaşam nasıldı? YK: Komün bir yıllık bir programdı. Benim Sadaka yla tanışmam biraz da komün deneyimi sayesinde oldu. Komün sonrasında da 2 yıl boyunca gönüllü aktivitelere katıldım. İsrail de gençlerin askere gitmek yerine sosyal hizmet görevlerinde yer alma şansı var. - Komünde gündelik yaşam nasıl? Ev bir yurt olarak mı kullanılıyor yoksa katılımcılar arasında ilişkileri teşvik eden ortak etkinlikler yapılıyor mu? YK: Bir yıl boyunca birlikte varolma programının temelinde birlikte yaşam düşüncesi var. Bir Arap ve bir Yahudi danışmanın da yardımıyla aynı ev içerisinde birlikte yaşamanın yollarını keşfediyoruz. - Danışmanlarla düzenli toplantılar yapılıyor muydu, yoksa sorun çıktığında mı onların görüşüne başvuruluyordu? YK: Danışmanlarla haftalık toplantılar yapılıyordu. Bu toplantılarda birlikte yaşamla ilgili çeşitli sorunlar ve ortak deneyimler tartışmaya açılıyordu. - Bu toplantılarda ele alınan konular neler oluyor? YK: Genellikle bir hafta boyunca işlerin nasıl gittiğini konuşuyorduk. Sosyal hizmet görevinde yaşadıklarımızı, yaptığımız işin ve çok kültürel bir grupla birlikte yaşamanın anlamını, avantajlarını, dezavantajlarını tartışıyorduk. - Komün sonrasında katılımcılar arasındaki ilişkiler devam ediyor mu? Evet ediyor. Ben komün sonrasında başka çalışmalara katıldım. Ancak bazı arkadaşlar birlikte yaşamaya devam ettiler. Bazı komünarlar da başka şehirlere gidip orada kendi komünlerini kuruyorlar. - Komünler nasıl finanse ediliyor? YK: Finansman Sadaka Reut tarafından karşılanıyor. - Komünarlar sosyal hizmet görevi dışında çalışmak zorundalar mı? YK: Değişiyor. Ben sosyal hizmet görevindeyken ulaşım masrafları için çok cüzi bir maaş alıyordum. Komün kira, yiyecek giderleri Sadaka tarafından karşılandığı için gönüllü çalışmalara katılmanız yeterli oluyor. - Komün içerisinde insanlar birbirlerinin kültürleri hakkında nasıl bilgi sahibi oluyorlar? Okuma ya da seminer gibi etkinlikler yapılıyor muydu? YK: Geleneksel Marksist stil toplu okumalar çok tercih ettiğimiz bir tarz değildi. Birlikte yapılan çalışmaların sonucu ortaya çıkan ürünler çatışmalara son verebiliyor. GK: Arap kültürünü nasıl öğrendin peki? 4

5 YK: Aslında okumak kadar Araplarla yaptığım temaslar ve kurduğum ilişkiler Arap kültürünü öğrenmemi sağladı. Örneğin çok farklı politik ve ideolojik görüşlere sahip bir Hristiyan kız, bir Müslüman kız ve Yahudi erkek aynı odada yaşıyorlar, aynı masaya oturuyorlar. Sadece Arapların Yahudilerle, ya da Yahudilerin Araplarla ortak yaşam duygularını değil, aynı zamanda kendi aralarındaki farklı görüş ve bakış açıları hakkında da çok şey öğreniyorlar. İşin bir de teknik yönü var, yemek anlayışları, temizlik anlayışları, hayat hikâyeleri paylaşılıyor. Duygusal ilişkilerden politik sorunlara kadar her şey konuşuluyor. GK: Sen Yafa da birçok Arap ailesiyle de tanışmıştın. YK: Evet, ben diğer komünarlara göre daha farklı bir deneyime sahip oldum. Yafa daki Arap ailelerle içe içeydim. - Komün sırasında mı? YK: Komün sırasında ve sonrasında da Yafa da çok sayıda gençle tanıştım. Sokakta yaşayan gençlere, Arap gençlere öğretmenlik yaptım. - Ne öğretmenliği? YK: İngilizce ve İbranice öğretmenliği yaparak başladım. Sonrasında yaratıcı yazım ve fotoğrafçılık dersleri verdim. Bu sayede birçok aileyle tanıştım. Bazılarının bir parçası haline geldim. - Onlarla birlikte yaşadınız mı? YK: Evet, neredeyse aile bir üyesi gibiydim. GK: Yafa da bir kadınla karşılaştım bir kez. Dedi ki, Merhaba, ben, senin oğlunun Arap annesiyim (Gülüşmeler). Yonatan birçok geniş aileyle iç içe yaşadı ve ailenin bir üyesi olarak kabul görmeye başlandı. - Sizin deneyiminiz komünün ötesine geçmiş. YK: Evet, komün sonrasında çalışmaya devam etmem benim için belirleyici oldu. Bu sayede Arapçayı çok iyi öğrendim ve Arap kültürünü yakından tanıma fırsatı buldum. Arapçayı öğrenmenin bütünleşme ve Arap kültürünü tanımak için ne kadar önemli olduğunu gördüm. - Komünlerde ya da diğer Sadaka Reut etkinlikleri içerisinde farklı kökenlerden kadınlar ve erkekler arasında ilişki yaşanıyor mu? YK: Evet yaşandığı oldu. Kişilerin dinlerinin farklı olması nedeniyle bazı ön yargılar oluyor, ancak benim yaşadığım komündeki kişiler daha laik bir çevreden geliyorlardı. Böyle ilişkiler yaşandığını gördüm. Hatta bazılarının halen devam ettiğini bilirim. Büyük şehirlerde farklı etnik gruplardan çiftler görülebiliyor. Bu ilişkiler genellikle Arap bir erkek ile Yahudi bir kadının birlikteliği şeklinde yaşanıyor. Çok fazla kabul görmese de böyle ilişkiler yaşanıyor. - Arap kültürü hakkında geçmişte düşünürdünüz? Deneyimleriniz düşüncelerinizde değişiklik yarattı mı? YK: Çok değişti. Küçükken bu konular üzerine çok fazla düşünmezdim. Bir kadınla konuştuğumda Arap olması ya da olmamasını önemsemezdim. Yafa da yaşadıklarım bizim çok da farklı olmadığını gösterdi. Aynı zamanda yerleşim bölgelerinden birçok arkadaşım oldu. İsrailli Araplarla, Filistinliler arasında çok fazla farklılık olduğunu fark ettim. Düşünce sistemleri, ideolojileri her şeyleri farklı. 2 ay önce İskenderiye deydim. Orada İsrailli Araplarla, farklı Arap toplumları arasında çok büyük farklar olduğunu fark ettim. Bakış açıları, dilleri farklıydı. Aralarında büyük bir fark var, aynı zamanda daha da büyük bir benzerlik. - Hip hop programını ele alırsak, bu tip sanatsal etkinlikler çok kültürlü bir toplum yaratımına hizmet ediyor mu? 5

6 YK: Yafa-Mirkaz da yapılan faaliyetler insanları harekete geçirerek, hem düşünsel hem de fiziksel bütünleşmelerini sağlıyor. Her ay düzenli olarak herkese açık bir etkinlik düzenliyoruz. Bu etkinlikte konserler, fotoğraf sergileri, tiyatro performansları sergileniyor. Gençlerin aileleri, arkadaşları da bu etkinlikleri izlemek için Mirkaz a geldiklerinde Yafa daki Arap ve Yahudi kesimlerinin birlikte eğlenebilmelerine iletişim kurmalarına, imkân oluşuyor. - Peki, ailelerin bu konu hakkındaki tepkileri nasıl? YK: Sanırım buna verilebilecek en iyi cevap bunu kabul etmemelerine rağmen bir şekilde dâhil olmalarıdır. Söylediğim gibi ben bu etkinliklerle beraber birçok ailenin içine girip çıktım. Yafa da aile yapısı bozulma süreci içerisinde olduğunu gördüm. Uyuşturucu bağımlısı ebeveynlere, aile üyelerinin hapishanede olduğu ailelere, boşanmış, dağılmış ailelere, aileleriyle ilişkileri kopmuş suçlu gençlere çok sık rastlayabiliyorsunuz. Yafa da bu tip sorunlar göz ardı edilemeyecek düzeyde. İşte bu noktada aileler çocuklarının pozitif bir etkinlikte bir araya geldiklerini ve eğlendiklerini gördükleri zaman her ne kadar tam anlamıyla kabul etmeseler de çocukları ile gurur duyar hale gelip bir şekilde bu etkinliklere dâhil olduklarına oluyorlar. Mirkaz da az da olsa bir birliktelik yaşanıyor. Ayrıca Yafa da birbiriyle kavgalı Arap ailelerinin kaynaşmasına da yardımcı oluyor. GK : Yafa da 6-7 tane büyük Arap ailesi var. Bu ailelerin arasında yıllar boyunca süren anlaşmazlıklar olabiliyor. Bu anlaşmazlıklar gençleri de etkiliyor. YK: Gençlerin böyle bir etkinlik sayesinde kaynaşmasıyla aileler de birbirlerini görmeye başlayabiliyor. Gençlerin aileleriyle olan ilişkilerini de olumlu etkilediğini gördüm. Çünkü birçok ailede genç nesille, yaşlılar farklı dilleri konuşuyorlar. Daha doğrusu evde anadil dışarıda farklı diller konuşuluyor. Yaşlılarla gençler arasında ciddi bir uçurum oluşuyor. - Peki eğitim sistemi içerisinde Sadaka nın programlarıyla benzer etkinlikler yapılıyor mu? GK: İsrail de Araplar ve Yahudiler için aynı Milli Eğitim Bakanlığına bağlı iki farklı sistem var. Bu tip programlar yürütülüyor ancak ciddi problemler var. YK: Özellikle Arap bölgelerindeki okullarda uygulanan programların içerikleri gizli servis tarafından belirleniyor ve kontrol ediliyor. Bazı konular Arap gençliği için sakıncalı bulunarak programlara dâhil edilmiyor. İnsanların Filistin kimliğini tartışmaları kesinlikle yasak. Yaşadıkları sorunlarla ilgili en ufak bir politik tartışmaya izin verilmiyor. - Bu programlar ne işe yarıyor peki, potansiyel muhalifleri tespit için mi tasarlanıyor? YK: (Gülüşmeler) Yahudi tarafında da bazı konuları konuşmak meşru değil. Örneğin işgal altında topraklarla ilgili konuşamazsınız ya da vicdani retçilik söz konusu bile edilemez. - Geçmişte nasıldı? 1970 lerde vicdani retçiler çıkıyor muydu İsrail toplumunun içinden? GK: Her şey çok değişti. Her şey resmi çizgiye çok daha fazla yakındı ve resmi ideolojinin çok daha sert çizgileri vardı. Herkes askere gitmeyi kabul ederdi. Toplum tam anlamıyla devletin arkasındaydı. Muhalif hareketler çok zayıftı. İsrail ve Arap toplumları arasında diyalog yoktu gençlik hareketlerinin etkisi olmadı mı İsrail de? GK: Çok küçük gruplar vardı. Ama önemli bir hareketlenme yoktu. YK: Bugün radikal hareketlerde bir patlama yaşanıyor. Gerçi o dönemki hareketlerden çok farklılar. Çok farklı bir çerçevede hareket ediyorlar. Sloganlardan çok yaptıkları işler radikal. 6

7 - İkinize de sormak istiyorum, İsrail in sizin için anlamı nedir? GK: Kişisel düzeyde İsrail benim ülkem. Doğduğum yer, konuştuğum dil, onun tarihinin bir parçasıyım. Rahat ettiğim ve yaşamak istediğim yer. Babamla, dedemle olan ilişkilerime ve onların geçmişlerine bakınca kendimi tarihsel bir sürecin bir parçası gibi görüyorum. Fakat gündelik yaşam içerisinde bunlar çok da fazla önem taşımıyor. Gündelik yaşam Tel Aviv i, İbranice yi ve yaşadığım yeri ifade ediyor bana. Aynı zamanda yaşanan sorunları görüyorum. Politik yapıdan kaynaklanan sorunlar. Arapların, Yahudilerin, işgal altındaki topraklarda yaşayanların, Arap dünyasının sorunları Gerçek olan süre giden çatışma. Politik durum çok karışık ve değişken. Haklar ve varoluşla ilgili çok fazla soru işareti var. Toplumum benim son derece kötü bulduğum bazı tercihler yaptı. Özellikle işgal ile ilgili. İşgal, benim için İsrail in anlamını yeniden tanımlamak gibi. Bu nedenle kendimi her geçen gün devletimin uyguladığı politikaların çok daha uzağında buldum. İşgal politikasına, bu politikanın ısrarla sürdürülmesine karşıyım. İsrail toplumu bölünmüş durumda. Ben de toplumunun belirli bir kesimine ve devlete yabancılaştım. Özellikle yerleşimcilerden ve yerleşimcileri savunanlardan Acı verici bir durum. YK: Politik ve kültürel kargaşanın içinde doğdum. Ancak Tel Aviv ve Yafa yı düşündüğümde İsrail in benim ülkem haline geldiğini hissediyorum. Orada tanıdığım insanlar benim bir parçam. Benim Yahudi kimliğinin en belirleyici ve en politik yanı ilişkilerim. Babamla ve dedemlerle kurduğum ilişkiler İsrail deki Yahudi yaşantımın en güzel yanları. Diğer tarafta bulunduğunuz her yerde hissettiğiniz yoğun bir ırkçılık ve şiddet politikası var. İsrail her geçen gün dillerin, kimliklerin, halkların, dinlerin çatıştığı bir yer haline geliyor. Her şey parçalanmış durumda. Yafa bu parçalanmışlığın içerisinde kültürlerin, politik bakış açılarının, tarihlerin ve kimliklerin etkileşimine zemin olan bir yer. Ben de kişisel olarak bu sürecin içerisindeyim ve bu çoğulluğun içerisinde İsrailli olmayı yeniden tanımlıyorum. Kendimi bu çoğulluğu resmi ideolojiye kabul ettirmeye çalışan bir grup insanın bir parçası olarak görüyorum. İsrail in yaşadığı bu sürece gönülden bağlıyım ve bu anlamda kendimi bir Yahudi gibi hissediyorum. GK: Oğlumu bu şekilde görmek ilginç. Herkes böyle düşünür mü bilmiyorum, ama onun yaşam biçimi her şeyin nasıl düzeleceğine dair bir örnek. Bana umut veren bir örnek. Farklı dilleri konuşmak, çok kültürlü ortamlarda yaşamak, bu çatışmalarla baş etmek bence en azından bir alternatif. Bir olasılık. Sadaka çalışmaları alternatifin mümkün olduğunu gösteren bir model. - Ortadoğu da barış mümkün mü? YK: Gerçeklik çok sert. Ama umut beni harekete geçiren şey. Benim için umut güzel bir gelecek için uğraşmak anlamına gelmiyor, o güzel geleceği yaratmak, onun içerisinde yaşamak. Sadaka nın sunduğu alternatif, yaratıcı bir gelecek, umutlu bir hedef için çalışmayı değil, onu bizi saran acımasız gerçeklik içerisinde yaratmayı kapsıyor. Ayrıca alttan alta bir değişim yaşanıyor. Deneyimlerim, vicdani retçiliğin her geçen gün daha meşru hale geldiğini gösteriyor bana. GK: Gündelik yaşam içerisinde, insani, kültürel düzeyde çok kültürlülüğün nasıl geliştiğine dair birçok ilginç olaya tanık oluyorsunuz. Doğu Akdeniz bölgesinde, -Türkiye yi de içine alabiliriz bu bölgenin- çok farklı kültürlerden insanların nasıl bir arada yaşadığını görüyorsunuz. Bütün bu bölge eski Osmanlı İmparatorluğu bölgesi. Türkler, Rumlar, Ermeniler, Araplar, Kürtler, Yahudiler İnanılmaz bir çoğulluk var. Bu çoğulluk çok büyük bir imkân yarattığı kadar büyük de bir tehlike yaratıyor. Birçok açıdan kontrol edilemez binlerce değişken var. Hayatlarımızı belirleyen, yerel düzeylerde insanların yaşamlarını etkileyen, büyük güçlerin, ABD nin dâhil olduğu çok büyük bir politik bir süreç var. Bu açıdan çok umutlu değilim, fakat tarihlerin, kültürlerin, insanların etkileşimine baktığınızda güçlü bir alternatifin mümkün olduğunu görebiliyorsunuz. İstanbul bu açıdan bana ilgi çekici geliyor. Laik bir toplum içerisinde dinsel gelenekleri koruyarak birlikte yaşamanın olanaklı olduğunu gösteriyor. Kemalist rejimin Ortadoğu da fundementalizme ya da Humeynizme karşı büyük bir umut olduğunu düşünüyorum. 7

8 - Ancak Kemalizmin çok sert çizgilerle belirli bir kimliği de dikte eder: Türk kimliği. Tek bir din, tek bir ulus, tek bir düşünce, tek bir ideoloji. Bahsettiğimiz anlamda çoğulcu değildir. GK: Doğrudur. Ama insanların bu kimliği kabul etmelerine de izin verir öyle değil mi? - Ancak kendi kimliğinden ya da ideolojinden vazgeçtiğin sürece. Kemalist vizyonla ilgili derin şüphelerim var. GK: Alternatif nedir peki? - Türkiye de Kemalizmin bir yönünü en iyi temsil eden kurumun ordu olduğunu söyleyebilirim Türkiye de. GK: Galiba benim kastettiğim Osmanlı İmparatorluğu zamanındaki Ortadoğu. İçimdeki Kemalizme dair küçük umudu da aldın (Gülüşmeler). Kısa Biyografiler: Gideon Kunda, 1952 Tel Aviv doğumlu, arasında 4 yıl zorunlu askerlik yaptı, 1973 savaşı sonrasında serbest kaldıktan sonra Ekonomi ve Psikoloji okudu. Çeşitli psikiyatri hastanelerinde grup dinamikleri üzerine incelemeler yaptı. Doktorasını örgüt çalışmaları üzerine yaparak bu alanda uzmanlaştı. Etnografik örgüt araştırmaları ile tanından bir akademisyen. Sadaka Reut yönetim kurulu üyesi aktivisti. Yonatan Kunda, 1986 Tel Aviv doğumlu, lise sonrasında Sadaka Reut aktivisti faaliyet gösteriyor. Hip hop ozanı, sokak şarkıcısı. ( Özgür Akarsu