Türkiye de Kızamık Kontrollü Artış mı? Salgın mı? Dr.Mehmet Zencir 25 Aralık 2013-Denizli

Transkript

1 Türkiye de Kızamık Kontrollü Artış mı? Salgın mı? Dr.Mehmet Zencir 25 Aralık 2013-Denizli

2 içerik Kızamık epidemiyolojisi Bulaşıcı hastalık olarak kızamık Dünya Türkiye Kızamık kontrolü ve önleme (denetim) programları Türkiye de Kızamık Salgını Tartışması

3 Kızamık Morbidite-Mortalite Aşılamanın yaygın olmadığı 1980 li yıllarda 2-3 yılda bir salgınlar dünyada kızamığa bağlı yılda 2.6 milyon ölüm

4 Kızamık Morbidite-Mortalite Aşılamanın yaygınlaşması arasında Yüksek riskli bölgelerde 9 ay - 14 yaş arası bir milyar çocuk aşılanmıştır Salgınlar arası süre artmış ve hastalığa yakalanma yaşı yükselmiştir Kızamığa bağlı ölümlerde %71 oranında azalmıştır

5 Kızamık fatalitesi (öldürücülüğü) Ülkeler Kızamık Fatalitesi sanayileşmiş ülkeler binde 0,5-1 gelişmekte olan ülkeler % 7,4 mülteci kampları %32 lere kadar yükselen bildirimler

6

7 Kızamık Vakalarının DSÖ Bölgelerine Göre Dağılımı (Dünya, 2012) (n=89,749) DSÖ Bölgesi Kızamık Vaka Sayısı Afrika (AFRO) 24,383 Avrupa (EURO) 22,555 Doğu Akdeniz (EMRO) 15,365 Güneydoğu Asya (SEARO) 17,543 Batı Pasifik (WPRO) 9,753 Amerika (PAHO) 150 Toplam 89,

8 DSÖ Avrupa Bölgesinde Kızamık İnsidansının ve Salgınların Dağılımı ( ) Measles outbreaks in Gibraltar (UK)

9 Epidemiology: Measles İmportasyon Sonrası Kızamık Salgınları, Salgın D4 D4 D4 Hindistan/Nepal D5 B3 D6 D4 B3 D6 D6 D6 Pakistan Tayland D5 D5 Doğu Afrika D4 B3 D6 D4 D4 Hindistan

10 Okul salgını: Apulia-Güney Doğu Almanya, Güney İtalya. Anaokulu-Kreş: Bavyera-Almanya, La Rioja -İspanya Hastane salgınları: Yunanistan, Grosseto- Italy, GüneyTyrol- İtalya, La Rioja in İspanya, Çin

11 Number of cases Nisan Eylül 2010 arasında Incidence per toplam 24,065 vaka ve 24 ölüm bildirilmiştir ,00 70, , ,00 40,00 30,00 20,00 10,00 0,00 Number of cases Incidence per

12 Kaynak: İnsan Kaynak ve Bulaşma Bulaşma: Damlacık yolu ve burun ve boğaz akıntılarının doğrudan teması İnkübasyon süresi: ortalama 10 gün (8-13 gün) Bulaştırıcılık: Prodromal belirtiler başlamadan bir iki gün önceden Döküntüler görüldükten 4 gün sonrasına kadar bulaşıcı Ro-Çoğalma katsayısı: Bir hasta kişiyi enfekte edebilir Sağlık çalışanları için 80 (?) (bir hasta 80 sağlık çalışanını enfekte edebilir)

13 Bir yaş altı çocuklar Malnutrisyonu olanlar İmmün yetmezliği olanlar Risk Grupları (biyolojik) Hastane ve sağlık kurumu çalışanları Hastaneye başvuran veya ziyaretçi olarak gelen 6 aydan büyük çocuklar

14 Risk Grupları (toplumsal) Yoksullar, ötekileştirilenler (ayrımcılık) Sağlık hizmet erişimin kötü olduğu yerler Sığınmacılar Aşı reddi olan toplumsal kesimler Kriz dönemleri Ekonomik Düzen değişikliği Sağlık sistemi değişikliği Savaş Kamp vb. toplu yaşam

15 Kızamık denetim programları

16 Kızamık Programları Kızamığın Denetimi İnsidansın azaltılması Ölümlerin azaltılması Salgının Önlenmesi Düşük insidansın sürdürülmesi Salgınların önlenmesi Kızamığın Eliminasyonu Kızamığın Eradikasyonu

17 Eradikasyon Kriterleri Hastalık Eradikasyonu hakkında Dahlem Konferansı (1997) Hastalığın bulaşabilmesi için insanın kritik rolünün olması Hastalık tanısını doğru koyduracak testler olması Etkili bir müdahale olanağının varlığı ve Geniş coğrafik alanda etkenin dolaşımını uzun süre kesebilmenin olanaklı olması

18 Kızamık Eradike Edilebilir Kızamık, tek bir rezervuarının oluşu (insan) etkili bir aşının varlığı nedeniyle eliminasyonu ve ardından eradikasyonu mümkün olan bir hastalıktır

19 Kızamık Yükünün Azaltılması İlk olarak Dünya Sağlık Asamblesi (1989) ve Dünya Çocuk Zirvesi (1990) Hedefleri Aşılama öncesi döneme göre Kızamık mortalitesinin %95, Morbiditesinin ise %90 azaltılması

20 Kızamık Yükünün Azaltılması Kızamık Stratejik Planının hazırlanması (küresel) DSÖ, UNİCEF, CDC ile birlikte Hedef: Kızamık ölümlerinin 2005 yılında, 1999 yılına göre %50 azaltılmasını; 2000 yılında Amerika kıtasında, 2007 yılında Avrupa ve 2010 yılında Doğu Akdeniz Bölgelerinde kızamığın elimine edilmesini ve 2005 yılında kızamığın küresel olarak eradikasyonu olasılığının değerlendirilmesi

21 Salgının Önlenmesi Yüksek aşılama oranının sürdürülmesi Sürveyansın güçlendirilmesi Hastalık epidemiyolojisinin izlenmesi Riskli grupların belirlenmesi Riskli yerleşimlerin belirlenmesi Duyarlı havuzu birikiminin izlenmesi Salgın beklentisi oluşursa ek aşılama etkinlikleri ile duyarlı havuzunun boşaltılması

22 Kızamığın Eliminasyonu Küresel Kızamık Stratejisi: Rutin kızamık aşılama aktivitelerinin güçlendirilmesi (Tüm çocukların 9 ayda veya kısa bir süre sonrasında bir doz kızamık içeren aşı ile aşılanması) Kızamık bağışıklaması için ikinci fırsatın verilmesi (Rutin aşılama veya kampanyalar ile) Laboratuvar ile desteklenmiş etkili bir sürveyans ve aşılamanın kapsayıcılığının ve sürveyansın izlenmesi Kızamık olgularının daha iyi tedavi edilmesi olarak belirlenmiştir.

23 Kızamığın Eliminasyonu Belirli bir bölgede iyi çalışan bir sürveyans sistemi ile kızamık hastalığının 12 aydan daha uzun süredir yokluğu Duyarlı birikimini kızamık virüsünün dolaşımına izin vermeyecek denli düşük tutma hedefli aşılama stratejilerinin uygulanması Catch-up Keep-up Follow-up

24 Kızamık ve Kızamıkçığın Eliminasyonu Yerli virüs dolaşımının durması Eliminasyon durumunda, importe vakalar olabilir ancak, importasyonu takiben müdahale olmasa dahi, virüsün dolaşımı sınırlı sayıdaki bulaş sonrası doğal olarak sonlanır. Kızamık ya da kızamıkçık insidansı yılda 1/ in altında olan ülkelerin tüm vakaları ya laboratuvarla doğrulanmış ya da laboratuvarla doğrulanmış bir vakayla epidemiyolojik olarak ilişkili olmalıdır.

25 Endemik dolaşım Bir bölgede importe ya da yerli kızamık virüsü dolaşımının 12 ay ya da daha uzun süredir devam edişi World Health Organization. Monitoring progress towards measles elimination. Weekly Epidemiological Record, 2010, 85(49): http://

26 Kızamığın Eliminasyonu Küresel durum: DSÖ-Amerika bölgesi kızamığın endemik dolaşımını durdurma hedefine 2002 de ulaştı DSÖ-Avrupa Bölgesi 2010 yılı sonuna kadar kızamık ve kızamıkçığın eliminasyonu ve konjenital kızamıkçık sendromunun (KKS) önlenmesi Birçok ülkenin 2010 yılında yüksek insidanslar ve salgınlar Eylül 2010 da kızamık eliminasyonu hedefini 2015 e kaydırma kararı

27 Dünya Sağlık Asamblesi, Mayıs Eradikasyon için küresel hedefler 1. Aşılama kapsayıcılığı ulusal düzeyde % 90, bölgesel düzeyde % 80 olmalı 2. Bildirilen insidans milyonda 5 olgudan az olması 3. Mortalite 2000 yılına kıyasla % 95 azaltılması 4. Kızamığın eliminasyon hedefleri Avrupa, Doğu Akdeniz ve Batı Pasifik Bölgeleri için 2015 Afrika ve Güneydoğu Asya Bölgeleri için 2020 yılı

28 Measles and Rubella Control Goals by WHO regions, AFR measles elimination by 2020 AMR measles elimination by 2000 rubella 2010 EMR measles elimination by 2015 EUR measles and rubella elimination by 2015 SEAR measles mortality reduction by 2010 WPR measles elimination by 2012 rubella/crs prevention target for 2015

29 Stratejiler 1. İki doz kızamık aşı kapsayıcılığının yüksek olmasının sağlanması ve bunun sürdürülmesi 2. Hastalığın etkili bir sürveyans ile izlenmesi ve aşılama çalışmalarında olumlu bir etki ve gelişim sağlamak için program girişimlerinin değerlendirilmesi 3. Salgına hazırlıklı olma, hızlı yanıt verme ve etkili sağaltımın geliştirilmesi ve sürdürülmesi 4. Toplumun aşıya güveni ve aşı talebini oluşturmak için iletişimin sağlanması 5. Maliyet-etkin girişimler, aşı ve tanı araçları geliştirme için araştırmalar yapılması.

30 Etkili sürveyans, izleme ve değerlendirme Kızamığın Denetimi fazı İnsidans hızları zamana (ay-yıl) ve yere göre insidans Yaşa, cinse ve yerleşimlere göre insidans Aşı ile ilgili hızlar Zaman ve bölgeler göre aşı oranı DBT1-Kızamık, BCG-Kızamık devamsızlık hızı Aylık bildirimde zamanlılık ve tamlık Laboratuvar ile doğrulanmış salgınların oranı Hastaların yaşa göre dağılımı (0-8 ay, 9-11 ay, 1-4yaş, 5-9 yaş yaş, yaş, yaş, 25+ ) aşı durumuna göre dağılımı

31 Etkili sürveyans, izleme ve değerlendirme Eliminasyon fazında ek olarak: Alınmış haftalık bildirimler %80 Döküntüler başladıktan 48 saatten kısa bir süre sonra bildirim %80 Bildirimden 48 saatten kısa bir süre sonra filyasyon incelemesi %80 Yedi gün içinde yeterli bir örnek ve laboratuvar sonucu olan olgular %80 İnfeksiyon kaynağı belirlenmiş doğrulanmış olgular %80 WHO recommended standards for surveillance of selected vaccine-preventable diseases.geneva, World Health Organization, 2003 WHO/V&B/03.01,

32 Kızamık salgınları

33 Kızamık Salgınları Salgın Kızamık virüsü bir toplumda dolaşmaya başlaması Toplumdaki bağışıklık hızları düşük olması (duyarlı havuzun çabuk dolması) Yüksek enfektivitesi nedeni ile duyarlı kişileri hızla etkilemesi Duyarlı havuz büyük, aşılama hızı düşük ise salgınlar arası süre düşer Aşının yapılma şekli de etkiler (bir yaşın altında tek doz kızamık uygulaması duyarlı havuzun çabuk dolmasına neden olur) Aşı ile ilgili soğuk zincir ve uygun doz da önemlidir

34 Kızamık Salgınları Duyarlı kişiler (duyarlı havuzu) Maternal antikorlarını tüketmiş bebekler Aşılanmamış kişiler Aşılanmış olmasına rağmen bağışıklık yanıtı gelişmemiş ve daha önceden kızamık geçirmemiş kişiler

35 Kızamık Aşısına rağmen Duyarlı Kalanlar (Kaynak: WHO/IVB/09.03) Yıl Canlı Doğum Bağışık Olan Duyarlı(Kümülatif)* TOPLAM Duyarlı nüfus toplam nüfusun %9,75 olarak kalmıştır. *Aşılama %95, bağışıklık %95 olarak alınmıştır

36 Ulusal Beslenme-Sağlık Araştırması Serosurvey Sonuçları (2010) YAŞ ARALIĞI POZİTİF # (%) NEGATİF # (%) ARADEĞER # (%) TOPLAM (83,9) 59 (9,6) 39 (6,4) ( 89,9) 39 (5,5) 32 (4,5) (84,5) 7 (7,2) 8 (8,2) 97 TOPLAM 1229 (87,0) 105(7,4) 79 (5,6) yaş grubunda alınan toplam serum örneği

37 Kızamık aşılama oranı % 80 leri aşınca; iki salgın arasındaki süre 2-3 yıldan 4-8 yıla çıkar insidans azalır hastalanma yaşı ileri kayar aşı oranı arttıkça hastaların arasında aşılı olanların miktarı artar

38 Türkiye de Kızamık Kontrollü Olgu Artışları (?)

39 Kızamık Aşısı Uygulamaları Zaman Dizisi Yıllar 9. ay 12. ay ay İlköğretim 1.sınıf 1970 TEK DOZ 1980 TEK DOZ TEK DOZ 1.DOZ 2.DOZ DOZ 2.DOZ

40

41 Vaka Sayısı % Aşılama Hızı Kızamık ve Kızamıkçık Eliminasyon Stratejileri ve Olgu Sayıları-Türkiye, Rutin Bağışıklamanın Güçlendirilmesi Aşı Kampanyası Sürveyansın Güçlendirilmesi Destek Aşılama Aktiviteleri İkinci doz Kızamık Kızamıkçık KKK-1 KKK-2 SB TSHGM KKK Aşısı

42 Kızamık Elimine Oldu mu? Sağlık Bakanlığı 2007: 3 olgu 2008: 4 olgu (Irak lı üniversite öğrencisi, yurt arkadaşı ve iki sağlık çalışanı) 2011: İstanbul da salgın (indeks vaka turistlere hizmet veren bir kuyumcu çalışanı; 90 olgu, çoğu doğumlu, ortanca yaş 25); Türkiye de toplam 111 olgu. Sağlık Bakanlığı nın Şubat 2010 tarihli yazısı Kızamık olguları bildirilmiyor Aktif sürveyans başlatıldı (mı)?

43 Kesin Kızamık Vakalarının İllere Göre Dağılımı (Türkiye, ) * 2009* 2010* * İmporte ya da importe vakayla ilişkili vaka

44 Kızamık Olgularının Yıllara Göre Dağılımı 44

45 Kızamık var mıydı? Akdağ: Türkiye'de kızamık salgını yok Sağlık Bakanı Recep Akdağ, Türkiye'de kızamık salgını olmadığını, sayıları 100'ü bulan kızamık vakalarının yurt dışı kaynaklı olduğunu söyledi. 15 Aralık 2012

46

47 Gazete haberleri

48 Kızamık var mıydı? SB açıklaması Ülkemizde, 1 Ocak Şubat 2013 tarihleri arasında (349 adedi 2012 yılında olmak üzere) toplam 1005 adet kızamık vakası bildirilmiştir.

49 İllere göre vakaların dağılımı (Toplam 41 il) (4 Şubat 2013) İLLER* TOPLAM Ankara 160 Gaziantep 150 İstanbul 134 Adana 89 Amasya 78 (49 asker) Batman 39 Şanlıurfa 30 Yozgat ilde vaka sayısı 9 dan az, 17 ilde 2 den az

50 14 Nisan 2013 Urfa dan Nurdağı na çalışmaya gelen tarım işçisi bir ailenin 6 yaşındaki kızı Selcan Kızamık oldu Ve 3 gün sonra öldü

51 15 Nisan 2013 SB açıklaması "Nitekim bir süredir, yurtdışı kaynaklı vakalarla ilişkili kızamık vakaları ülkemizde de görülmektedir. Bakanlığımız tarafından kızamık vakası tespit edilen bölgelerde Bilim Kurulu nun tavsiyeleri doğrultusunda, vaka kümelenmesi görülen illerde yaygın kızamık içeren aşı uygulaması da dahil olmak üzere gereken çalışmalar titizlikle sürdürülmektedir. Kızamık hastalığı nedeniyle şimdiye kadar ölüm vakası bildirilmemiştir. Gaziantep te bir çocuğun kızamık hastalığı nedeniyle öldüğüne ilişkin haberler üzerine yapılan incelemede; söz konusu vakada ölüm sebebi olarak kızamık hastalığının düşünülmediği belirlenmiştir. Vakanın Serebral Palsi (beyin felci) hastası olduğu, yaklaşık 2.5 aydır şikayetleri nedeniyle takiplerinin devam ettiği tespit edilmiştir.

52 SB açıklaması/ 29 Nisan 2013 Kızamık vaka sayısı azalıyor döneminde yaklaşık 3 bin vakamız var

53 Oca.12 Şub.12 Mar.12 Nis.12 May.12 Haz.12 Tem.12 Agu2 Eyl.12 Eki.12 Kas.12 Ara.12 Oca.13 Şub.13 Mar.13 Nis.13 May.13 Haz.13 Tem.13 Agu.13 Eyl.13 Olgu sayısı Kızamık Salgınında Olguların Aylara Göre Dağılımı (N=7228)

54 Kızamık İnsidansının Yaş Gruplarına Göre Dağılımı İnsidans Yaş grubu Nüfus Olgu sayısı (milyon kişide) Bilinmeyen 11 Toplam verilerine göre hesaplanmıştır

55 İnsidans, milyonda ' '10-14' '15-19' Toplam Yaş grubu 55

56 Salgının görüldüğü iller 42 il; Olguların % 81,9 u (823 olgu) 7 ilde: Ankara. Gaziantep, İstanbul, Adana, Amasya, Batman, Şanlıurfa; Olguların kümelendiği diğer iller: Amasya, Ağrı, Diyarbakır, Elazığ, Kars, Kayseri, Konya, Kütahya, Samsun, Siirt, Van, Yozgat, Kilis, Muş, Iğdır, İzmir, Adıyaman, Hakkâri, Gümüşhane ve Osmaniye THSK. Türkiye'de görülen kızamık vakaları konusunda bilgi notu

57 1005 olgunun özellikleri-(12 Şubat-2013) %92,7 i (932 vaka) yerli, 73 vaka ise yabancı uyruklu 150 vaka askere alınanlar; çoğu arası doğumlu Olguların %1,3 ü (13 vaka) sağlık çalışanı Aşısız/ aşılanma durumları bilinmiyor Sadece 1 sağlık çalışanı beyana göre 1 doz aşılı THSK. Türkiye'de görülen kızamık vakaları konusunda bilgi notu

58 Türkiye de en az 42 ilde 19 aydır kesintisiz kızamık varlığı

59 Kızamık olgu sayıları Türkiye, * Kasım 2013 e kadar

60 Salgına müdahale Bilim kurulunun aşı ile ilgili kararları Sürveyans çalışması Sıcak olgu tanımı

61 Kızamık ve TTB Şubat 2011 İstanbul da görülen kızamık vakaları üzerine değerlendirme Uzmanlık dernekleri ile birlikte çalışmalar Raporlar (HASUDER) Basın açıklamaları Değerlendirmeler Eğitim materyali Bakanlık önünde eylem Çalıştay (Mayıs-2013) Halk Sağlığı Kolu-Gezici Eğitim Semineri Halk Sağlığı, Pratisyen hekimlik kongrelerinde sunumlar Literatüre katkı

62 Eleştiriler Bağışıklama Surveyans Erken uyarı Salgına etkin müdahale Toplumun aşı ile güven oluşturulması Salgın iletişimi ile ilgili SDP programı ile ilgili yapısal Sağlık yönetimi ile ilgili sorunlar Sağlığın sosyal belirleyicileri ile ilgili

63 Türkiye de Kızamık içeren aşı ile 1. dozda aşılama durumu DSÖ-UNICEF tahmini Resmi bildirim DSÖ-UNICEF Aşı Uygulayıcı Anketi Saha araştırması (TNSA) Güven derecesi* R+D UD UD +*

64 Türkiye de 2. doz kızamık aşısı ile aşılananların oranı (%) Aşılama Oranı (%) )

65 Türkiye de bölgelere göre tek doz kızamık aşısı ile aşılananların oranı (% ) Bölgeler İstanbul Doğu Karadeniz Batı Marmara Akdeniz Batı Karadeniz Orta Anadolu Doğu Marmara Ege Güneydoğu Anadolu Batı Anadolu Kuzeydoğu Anadolu Ortadoğu Anadolu Türkiye

66 15-26 Ay Grubunda Kızamık Aşılama Oranları (%) 2008 Batı 90 Güney 94 Orta 95 Kuzey 98 Doğu 78 TÜRKİYE 89

67 2013 Yılında Görülen Kızamık Olgularının Aşı Durumu Aşı Durumu < 1 yaş 1 4 yaş 5 9 yaş yaş yaş yaş 30+ yaş Toplam Sayı % Aşısız ,21 1 doz ,09 2+ doz ,47 Bilinmiyor ,23 Toplam (%) 2069 (29) 1826 (26) 1220 (17) 339 (5) 292 (4) 954 (13) 407 (6)

68 Aşılama ile ilgili sorunlar Nüfus tabanlı olmayan, liste temelli hizmet Talebe dayalı hizmet Aşılamada hedef nüfusun tümüne erişim sorunu AH listelerinde olmayanlar Kayıtlı olmayan gebelerin doğurdukları, Listede olup izlenmemiş gebelerin doğurdukları, Hastanede doğup AH kaydı aktarılmayanlar, Aile hekimi dışından hizmet alıp aile hekimini bilmeyenler, Aile hekimi pozisyonu boş ASM lerin listelerinde yer alanlar, Listelerde olup başvurmayanlar

69 Aşılama ile ilgili sorunlar Negatif performans % 97 nin altındaki aşılama oranları para kesintisi ile cezalandırılmakta 2006 sonrasında % 96 ve üzerinde bildirilmiştir DSÖ 2012 verilerinde Türkiye nin kızamık içeren aşı ile aşılanma oranlarının güven derecesini düşük olarak vermiştir Aile hekimlerinin performansa dahil olmayan Ek aşılama çalışmaları Temaslı takibi/temaslı aşılaması etkinliklerini yürütmede motivasyonunun düşük olma olasılığı

70 Aşılama ile ilgili sorunlar Kızamık aşısının 2. dozu Toplum Sağlığı Merkezleri tarafından yapılmakta Bildirilen aşılama oranlarının birinci doza göreli düşüklüğü Hedeflenen yaş grubundaki çocukların (hastalık, devamsızlık, kayıtlı olmayış, mevsimlik tarım işçiliği, aşıyı red etme ) aşılama tarihinde okulda olmayışları TSM lerinin personel yetersizliği Kayıda geçme ile ilgili sorunlar

71 Sürveyans ile ilgili Sorunlar Kızamık bildirdiği takdirde ek uğraşı gerektirmesinin hekimin bildirme motivasyonunu azaltma olasılığı Kızamık/Kızamıkçık Sürveyansı 2010 Genelgesinin ekinde yer alan evde ve sağlık kurumunda izolasyon önlemleri konusunda sağlık personelinin bilgi yetersizliği veya hasta ve yakınlarına verdiği eğitimin evde uygulanmama olasılığı Hasta kişilerin işe, okula gitmeye devam etmeleri Bildirimden sonraki 2 gün içinde kızamık/ kızamıkçık araştırılmasında eksiklik / filyasyon incelemelerinin zamanında yapılmaması

72 Erken uyarı-yanıt? 2010 olguları dikkate alınmaması Kızamık salgını için eşik değerler? Alarm, tehdit Döküntülü hastaların takibi?

73 Salgına etkin müdahale Eş zamanlı, bütünlüklü bir müdahalenin olmaması Salgının kabul edilmemesi nedeni ile döküntülü olguların kızamık lehine düşünülmemesi

74 vakalar Bir salgının saptanması ve doğrulanması aşamaları (1) Primer olgu Diğer benzer olgu Bildirim Örnek alma Lab sonucu Harekete geçme Kontrol için fırsat süresi GÜN

75 vakalar Bir salgının saptanması ve doğrulanması aşamaları (2) Primer olgu Bildirim Ornek alma Lab sonucu Harekete geçme Potansiyel olarak önlenebilecek olgular GÜN

76 Kızamık/Kızamıkçık/KKS Genelgesine (2010) makülopapüler döküntüsü olan herkes şüpheli kızamık vakası olarak değerlendirilmelidir

77 Toplumda aşı ile ilgili güvenin oluşturulmaması Grip aşısı tartışmaları SSPE Aşı karşıtı hareketleri Salgının kabul edilmemesi ve yetkililerin kamuoyunda aşı ile ilgili açıklamaların yetersizliğine bağlı aşı retleri

78 Salgın iletişimsizliği Salgının kabul edilmemesi Sağlık çalışanlarının ve halkın bilgilendirilememesi Şeffaf olmama Sağlık alanındaki örgütlere, halk sağlıkçılara ve akademiye kapalı olma SDP başarısızlığı göstergesi olabileceği endişesi

79 Sağlıkta Dönüşüm Programının Etkisi Hizmetin parçalanması Yönetsel sorunlar (sağlık çalışanları, olanaklar) Basamaklar arası işbirliğinin ortadan kalkması Bölge bütünlüğün parçalanması Performansa dayalı çalışma kültürünün ön plana geçmesi Sağlık emekçilerinin dağılımında yaşanan sorunlar Tedavi edici hizmetlerin ön plana geçmesi

80 Sağlık Yönetimi ile ilgili sorunlar Coğrafik bütünlüğün sadece TSM lerde (belki de HSM) olması Aile hekimliği hizmetinin nüfus esaslı olması Sağlık yönetiminin merkezileşmesi ve ölçek olarak büyümesi Merkezileşen yönetimde personelin nicelik ve nitelik açıdan yetersizliği Yönetim için gerekli işlevleri kullanama Sağlık yönetiminde yer alan kurumların nitelik ve nicelik açısından yetersizliği; sağlık insan gücü, kaynak, zaman vb. işlevlerinin olmaması Nüfusun gereksinimlerine göre planlamanın yapılamaması

81 Sağlık Yönetimi ile ilgili sorunlar Olağan dışı durumlara karşı hazırlığın ve hizmet sunmanın yetersizliği Halk sağlığı uzmanları başta olmak üzere asli işlevi sağlık yönetimi olan ve bu amaçla yetiştirilen ve istihdam edilmesi gereken halk sağlığı konusunda eğitimli alan personelden yeterince yararlanılmaması TSM lerinde deneyimsiz, mesleğe yeni başlayan zorunlu hizmet yükümlüsü personelin görevlendirilmesi Koruyucu hizmetlerin maddiyata dayalı performans ile denetlenmesinin hizmetlerde seçiciliğe ve verilerde güvensizliğe yol açması

82 Sağlık Yönetimi-Birinci Basamak Nüfusun aile hekimliği sistemi ile tamamen kapsan(a)maması Aile hekimlerine kayıtlı olmayan bebek ve çocukların varlığı Hareketli nüfus açısından yaşanan ciddi sıkıntılar Kayıt listesinde olup gebelik tespiti, doğum tespiti yapılmayan, dolayısıyla aşılanması gerektiği bilinmeyen nüfus Koruyucu hizmetlere yönelik performans uygulamasının yarattığı baskı Bağışıklama hizmetlerinin sahada denetlenmemesi Sığınmacılara yönelik hizmetlerdeki ciddi aksaklıklar Sadece TC kimlik numarası ya da geçici ikamet belgesi kaydı olanlara hizmetin sunulması Ülkenin farklı bölgelerinde ve büyük şehirlerde daha yoğun yaşanmak üzere sisteme kayıtsız nüfus gruplarının varlığı

83 Sağlık Yönetimi-Birinci Basamak-TSM Çalışan personelin sayısının çok yetersiz olması özellikle Doğu illerinde ve İstanbul da bin hekimden sadece iki ya da üç hekim sorumlu olmasının Hizmet sürekliliğinin olmaması TSM de çalışan personelin aile doktorları ve aile sağlığı elemanlarının yerlerine geçici olarak görevlendirilmeleri Filyasyon çalışmalarının yetersizliği Özellikle mevsimlik tarım işçiliğinin yaygın olduğu bölgelerde okullulaşma oranlarının düşük olması Toplumda kuş ve domuz gribi salgınlarında yaşanan olumsuz deneyimlerden sonra aşılara karşı oluşan güvensizliğin aşılama hizmetlerinin aksaması Salgında TSM ve ve ASM lerin birlikte çalışması, vakaların ev ziyaretleriyle bilgilendirilmesi ve temaslıların bağışıklamasında yaşanan sorunlar

84 Sağlığın Sosyal Belirleyicileri Yoksulluk Mevsimlik işçiler Göç Savaş Kültür Anadil Sığınmacılar

85 Kamusal Sorumlulukla İlgili Sorunlar DSÖ nün Salgın İletişimi raporundan: 1. Güven inşa edin 2. Erken duyurun/ ilan edin 3. Şeffaf olun Outbreak Communication Guidelines, WHO, 85

86 Salgın Birbiriyle virolojik ya da epidemiyolojik bağlantısı olan ve aralarında (döküntülerin başlamasından itibaren 7-21 gün olan) 2 ya da daha fazla olgu olması Guidelines for measles and rubella outbreak investigation and response in the WHO European Region, WHO,

87 Haziran 2013 itibarıyla: 6547 olgu İki Ölüm WHO EpiBrief, 2013, 3:1 5 data/assets/pdf_file/0003/214833/epibrief- Issue-3,-2013.pdf 87

88

89 katkıları için teşekkürler HASUDER raporu Prof.Dr. Levent Akın sunumu Prof.Dr.Muzaffer Eskiocak sunumu TTB-Kızamık çalıştayı sunumları ve tartışmaları Prof.Dr.Feride Aksu Doç.Dr.Raika Durusoy Prof.Dr.Çağrı Kalaça Katılımcı akademisyen, uzman, aile hekimi ve sağlık çalışanları TTB-GES katılımcıları Sağlık çalışanları