Gitar İçin Düzenleme Yaklaşımları

Transkript

1 Gitar İçin Düzenleme Yaklaşımları Genel B lg ler Açıklamalar Uygulamalar Dr. Al Korkut ULUDAĞ

2 ii Dr. Ali Korkut Uludağ ISBN DOI / Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. 2017, PEGEM AKADEMİ Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ye aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. Pegem Akademi Yayıncılık, 1998 yılından bugüne uluslararası düzeyde düzenli faaliyet yürüten uluslararası akademik bir yayınevidir. Yayımladığı kitaplar; Yükseköğretim Kurulunca tanınan yükseköğretim kurumlarının kataloglarında yer almaktadır. Dünyadaki en büyük çevrimiçi kamu erişim kataloğu olan WorldCat ve ayrıca Türkiye'de kurulan Turcademy.com ve Pegemindeks.net tarafından yayınları taranmaktadır, indekslenmektedir. Aynı alanda farklı yazarlara ait 1000 in üzerinde yayını bulunmaktadır. Pegem Akademi Yayınları ile ilgili detaylı bilgilere adresinden ulaşılabilmektedir. 1. Baskı: Nisan 2017, Ankara Yayın-Proje: Özlem Sağlam Dizgi-Grafik Tasarım: Didem Kestek İç Kapak Tasarımı: Begüm Topuz Kapak Tasarımı: Pegem Akademi Baskı: Vadi Grup Ciltevi A.Ş. İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105 Yenimahalle/ANKARA ( ) Yayıncı Sertifika No: Matbaa Sertifika No: İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: Yayınevi Belgeç: Dağıtım: Dağıtım Belgeç: Hazırlık Kursları: İnternet: E-ileti: pegem@pegem.net

3 Ali Korkut Uludağ iii Dr. Ali Korkut ULUDAĞ 1976 yılında Erzurum da doğdu. İlk, orta ve lise öğrenimini Erzurum da tamamladıktan sonra 1993 yılında Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Müzik Eğitimi Bölümü ne girdi yılında aynı okuldan mezun oldu yılları arasında Karaman ve Erzurum da çeşitli okullarda müzik öğretmeni olarak görev yaptı yılında Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Müzik Bilimleri Bölümü ne Okutman olarak atandı yılında Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı na geçiş yaptı tarihinde Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Güzel Sanatlar Eğitimi Müzik Öğretmenliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Programı nı kazanarak tarihinde Flamenko Sanatının Kültürel Etkileşim Süreci İle Gitar İcracılığının Teknik Özelliklerinin İncelenmesi başlıklı tez çalışması ile mezun oldu tarihinde İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Fakültesi Müzik Eğitimi Anabilim Dalı Doktora Programı nı kazandı ve tarihinde Gitar Eğitiminde Türk Müziği İçerikli Akor ve Kadans Kurulumlarına Yönelik Farklı Akortlarda Konumlandırmalar ve Etkililik Düzeyleri başlıklı tez çalışması ile doktora öğrenimini tamamladı yılında Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı na Yrd. Doç. Dr. olarak atandı. Uludağ, lisans ve akademisyenlik hayatı boyunca bireysel ve toplu olarak birçok konserde icracı ve orkestra şefi olarak görev aldı. Halen Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalı nda öğretim üyesi olarak görevini sürdürmektedir.

4 Ali Korkut Uludağ v ÖN SÖZ Gitar ile ilgili ulusal ve uluslararası düzeyde yapılan araştırmaların sonuçları, gitarın oldukça fonksiyonel ve popüler bir çalgı olduğunu göstermektedir. Gitarın sahip olduğu bu iki önemli özellik araştırmaların çeşitliliğini de artırmaktadır. Bu çeşitlilik içerisinde kendine küçük bir pay arayan bu çalışma, evrensel değerler dikkate alınarak organize edilmiştir. Kitabın ilk bölümünü gitar ve gitar öğretimiyle ilgili genel bilgiler kapsamaktadır. Bu bölümün ardından hem ulusal hem de uluslararası eserlerden esinlenerek analiz ettiğim ve kendi yaklaşımlarımla birleştirdiğim klasik gitar düzenleme stillerine yer verdim. Ortaya çıkan sonuçları programlı bir hale getirerek okul şarkıları ve türküleri üzerine konu açıklamalarıyla birlikte adapte etmeye çalıştım. Gitar için yazılmış duo, trio ve quartet eserler içerisinden seçmiş olduğum örneklerin düzenleniş şekillerinin incelenmesi ise kitabın diğer bir boyutunu oluşturmuştur. Bu örnekler üzerinden elde etiğim analizler ile okul şarkıları üzerinde düzenlemeler yapmaya çalıştım. Kitabın bu aşamasında orkestralama tekniklerinden ve ikiseslilik ilkelerinden faydalandım. Ayrıca kitap içerisinde flamenko gitara ilişkin bazı ritim stillerini ve bu stiller üzerinden kurgulanmış eşlik çalışmalarını göreceksiniz. Kitabın ihtiyaç duyulduğu bölümlerinde geleneksel ve modern armoni ilkelerinden faydalanılmıştır. Düzenleme yaklaşımlarını etkileyen en önemli faktörler; orkestralama teknikleri, ikiseslilik yöntemleri, geleneksel ve modern armoni ilkeleri olarak sıralanmıştır; fakat bu kitap bir armoni veya kompozisyon çalışması değildir. Temel noktalarda özgün yaklaşımların yoğunluk kazandığı bu kitap, bir okul şarkısının ya da bir halk türküsünün hangi

5 vi yaklaşımlarla düzenlenebileceğini olabildiğince programlı, uygulamalı, konu açıklamalı, anlaşılır ve yalın ifadelerle sunabilmek amacıyla hazırlanmıştır. Bu yaklaşımlar içerisinde eşlikli melodilerin çalınabilmesine yönelik geliştirdiğim çalışmaları ise ön planda tutmaya çalıştım. Kitabın diğer bir amacı, gitaristlere bir eseri düzenlerken pratik ve özgün fikirler sunabilmektir. Seçmiş olduğum eserlerin modern armoni ilkeleri doğrultusunda yapılan detaylı akor analizleri, bu akorların isimlendirme alternatifleri ve melodik çizgi ile olan ilişkileri gitaristlerin ezbercilikten çok muhakeme yapabilmelerine yardımcı olacaktır. Kitap için hazırlamış olduğum belirli çalışmaları gitar öğrencilerimle birlikte seslendirdiğimiz anlar, hiç kuşkusuz bu sürecin daha anlamlı bir hale gelmesine yol açmıştır. Onların hem sözlü hem de vücut dilleriyle göstermiş oldukları tepkiler ise çalışmamı yönlendiren ve akıllarda kalan diğer önemli anlardır. Uzun bir süredir hazırlıklarını sürdürdüğüm bu çalışmamın, gitar eğitimcilerine ve öğrencilerine faydalı olacağını ümit ediyorum. Dr. Ali Korkut ULUDAĞ

6 viii İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ v 1. BÖLÜM GİTAR Gitar Tarihinden Notlar Gitar Müziğinde 19. ve 20. Yüzyıl Akımları Gitar Eğitimi Üzerine BÖLÜM FARKLI STİLLERDE DÜZENLEME YAKLAŞIMLARI Düzenleme Yaklaşımları ve Açıklamalar Akor Yürüyüşleri KLASİK GİTAR ÇALIM STİLLERİ İLE TÜRKÜ DÜZENLEMELERİ Süt İçtim Dilim Yandı Türküsü Üzerinde Farklı Stillerde Düzenleme Çalışmaları ve Açıklamalar a) Ezgiye Ait Seslerin Fonksiyonları b) Akorların Oluşturulması c) Tek Sesler ile Bas Çizgisi Oluşturma d) Eşlikli Melodi Çanakkale İçinde Türküsü Üzerinde Düzenleme Çalışmaları ve Açıklamalar a) Tek Sesler ile Bas Çizgisi Oluşturma b) Eşlikli Melodi - 1. Varyasyon c) Eşlikli Melodi - 2. Varyasyon Evlerinin Önü Yoldur (Al Fadimem) Türküsü Üzerinde Farklı Stillerde Düzenleme Çalışmaları ve Açıklamalar a) Tek Sesler ile Bas Çizgisi Oluşturma b) Eşlikli Melodi Uzun İnce Bir Yoldayım Türküsü Üzerinde Farklı Stillerde Düzenleme Çalışmaları ve Açıklamalar a) Tek Sesler ile Bas Çizgisi Oluşturma b) Eşlikli Melodi

7 Ali Korkut Uludağ ix 5. Erzurum Çarşı Pazar (Sarı Gelin) Türküsü Üzerinde Düzenleme Çalışması a) Tek Sesler ile Bas Çizgisi Oluşturma b) Eşlikli Melodi KLASİK GİTAR ÇALIM STİLLERİ İLE OKUL ŞARKISI DÜZENLEMELERİ Genel Bilgiler Majör Diziler Üzerinde Karma İki Sesler Bas Çizgisinde Kromatik İniş Üzerinde Kurgulanan Akor Yapıları Klasik Gitar İçin Figür Örnekleri Geçici Sesler ve İkiseslilik Çalışmaları İşleyici Sesler ve Eşlik Çalışmaları Ardışık İlerleyen Aynı Seslerde Akor Kuruluşları İzci Geliyor Adlı Eserin Farklı Tonlardaki Görünümü ve Pozisyon Farklılıkları a) İzci Geliyor - Ana Ton (La Majör) b) İzci Geliyor - Eşlikli Melodi c) İzci Geliyor (Do Majör) d) İzci Geliyor (Re Majör) e) İzci Geliyor (Sol Majör) f) İzci Geliyor (Sol Majör - Farklı Akort Sistemi) g) İzci Geliyor (Si Majör) Uçurtma Adlı Eser Üzerinde Klasik Gitar ile Düzenlenme Çalışmaları FLAMENKO GİTAR RİTİM STİLLERİ İLE TÜRKÜ DÜZENLEMELERİ Rumba Rasgueado Golpe Şu Dereler Şu Düzler (Bombili) Türküsü Üzerinde Düzenleme Çalışması Arkadaşım Eşek Şarkısı Üzerinde Düzenleme Çalışması

8 x 3. BÖLÜM DUO, TRIO VE QUARTET DÜZENLEME YAKLAŞIMLARI Orkestralama Gitar İçin Yazılmış Duo, Trio ve Quartet Eserler Üzerinde Düzenleme Yaklaşımları Düzenleme Yaklaşımları İçin Açıklamalar Duo, Trio ve Quartet Çalışmalarında İkiseslilik İlkeleri Ezgisel Bölünme Duo Eserler Üzerinde Orkestralama İçerikli İncelemeler, Açıklamalar ve Uygulamalar a) Ezgi ve Eşlik Çalışması 1. Varyasyon b) Ezgi ve Eşlik Çalışması 2. Varyasyon c) Evlerinin Önü Yoldur (Al Fadimem) Trio Eserler Üzerinde Orkestralama İçerikli İncelemeler, Açıklamalar ve Uygulamalar a) Silent Night Quartet Eserler Üzerinde Orkestralama İçerikli İncelemeler, Açıklamalar ve Uygulamalar a) Spring Song b) El Ball BÖLÜM KLASİK GİTAR İÇİN HAZIRLANMIŞ DÜZENLEMELER 1. Çanakkale İçinde - 1. Varyasyon Çanakkale İçinde - 2. Varyasyon Çanakkale İçinde - 3. Varyasyon Evlerinin Önü Yoldur (Al Fadimem) - 1. Varyasyon Evlerinin Önü Yoldur (Al Fadimem) - 2. Varyasyon Evlerinin Önü Yoldur (Al Fadimem) - Duo Uzun İnce Bir Yoldayım - 1. Varyasyon Uzun İnce Bir Yoldayım - 2. Varyasyon Erzurum Çarşı Pazar (Sarı Gelin) KAYNAKÇA

9 KAYNAKÇA Adler, S. (2002): The Study Of Orchestration, New York: W. W. Norton & Company. Altay, G. (2011): Kontrpuan Yatay Çokseslendirme, Ankara: Müzik Eğitimi Yayınları. Arom, S. (1991): African Polyphony and Polyrlrythm, Cambridge Oniversity Press, Sidney. Aydoğan, S. (2010): Renklerle Org Öğretimi, Ankara: Arkadaş Yayınevi. s.42. Bilge, E. (2012): Rönesans Döneminde Gitar, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir, s.99. Cangal, N. (2004): Müzik Formları, Ankara: Arkadaş Yayınevi. Cangal, N. (2005): Armoni, Ankara: Arkadaş Yayınevi. Carfoot, G. (2006): Acoustic, Electric and Virtual Noise: The Cultural Identity of the Guitar, Noises Off: Sound Beyond Music, Vol. 16, s Çelebioğlu, E. (2013): Armoni, İstanbul: Pan Yayıncılık. Çoğulu, T. (2007): Flamenko Gitar: Flamenko Gitar Teknikleri ve Formlar Boğaziçi Üniversitesi Folklor Kulübü, Dans Müzik Kültür - Folklora Doğru Çeviri Araştırma Dergisi, Sayı, 66. Dönmez, M., Özkan, S.B. (2012): Mitolojik Etimolojisinden Hareketle Gitar Üzerine Bir Köken Analizi ODÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, Cilt: 3, Sayı:5, s Egemen, H. (2011): Armonide Çözümleme ve Uygulaması, İstanbul: Özgür Yayınları. Elhankızı, A. (2012): Armoni Klasik Batı Sistemine Rus Ekolü Yaklaşımları, Konya: Eğitim Yayınevi. Elmas, Y. (2013): Sorularla Gitar, İstanbul: Pan Yayıncılık.

10 168 Evans, T., Anne, M. (1997): Guitars: Music, History, Construction and Players from the Renaissance to Rock, New York and London: Paddington Press, s Feridunoğlu, L. (2004): Müziğe Giden Yol, İstanbul: İnkılap Kitabevi. Gavin Carfoot, G. (2006): Acoustic, Electric and Virtual Noise: The Cultural Identity of the Guitar, Vol. 16, s Harrison, E. (20109: Challenges Facing Guitar Education Educators Journal, 97(1), s Music İşbilen, M. (2006): Flamenko Gitar Metodu, Ankara: Arkadaş Yayınevi. Jansen, E., Povel, D.J. (2004): Perception of arpeggiated chord progressions Sage Journals, Musicae Scientiae, 8 (1), s Jose Maria G. Pelayo, J.M.G., - Mallari, S.D.C., Pelayo, J.J.S. (2015): Guitar as the Preferred Musical Instrument ERIC (Eric Number: ED560674), s Kanneci, A. (1988): Klasik Gitar Metodu, Ankara: Evrensel Müzikevi. Kanneci, A. (2001): Gitar İçin Beste Yapmış Türk Bestecilerinin Eğitimi Ve Yapıtlarının Uluslararası Gitar Repertuarındaki Yeri, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, yüksek lisans tezi, Ankara. Karahan, C. (2003): "Doğu Anadolu Bölgesi Halk Müziğinde Çoksesli Unsurlar", Atatürk Üniversitesi, Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, sayı, 8. s Karolyi, Otto. (1999): Müziğe Giriş, İstanbul: Pan Yayıncılık. Korsakof, N.R. (1996): Kuramsal ve Uygulamalı Armoni, (Çeviri: N. Rimsky Korsakof), İzmir: Levent Müzikevi. Kurdaş, B. (2016): Modest Mussorgsky'nin Bir Sergiden Tablolar Başlıklı Eserinin İlk Promenade Ve Gnomus Bölümlerinin Maurıce Ravel Orkestrasyonundaki Orkestralama Tekniklerinin İncelenmesi, Hacettepe Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, sanat çalışması raporu, Ankara

11 Ali Korkut Uludağ 169 Levent, N. (2009): Çağdaş Türk Müziğinde Dörtlü Armoni, (Genişletilmiş Dördüncü Basım), İzmir: Levent Müzikevi. Lunn, R.A. (2010): Eextended Techniques fort he Classical Guitar: A Guide for Composers, A Guide for Composers, Presented in Partial Fulfillment of the Requirements fort he Degree Doctor of Musical Arts in the Graduate Scholl of The Ohio State University, Ohiao. Maduell, M., Wing, A.M. (2007): The dynamics of ensemble: the case for flamenco, Psychology of Music, Society for Education, Music and Psychology Research, 35(4), s Martin, J. (1978): El Arte Flamenco De La Guitarra, London: United Music Publishers Ltd. Moore, R. (1995) "The Commercial Rumba: Afrocuban Arts as International Popular Culture, Latin American Music Review / Revista de Música Latinoamericana, 16 (2), s Montaya, R. (1993): Arte Clasico Flamenco, Paris: AFFEDIS. Muller-Hartmann, R. (1947): On Teaching Harmony, 28 (4), s Noad, F. (1974): The Renaissance Guitar, New York: Ariel Music Publications, 12 (1). Pasmanick, P. (1997): "Décima" and "Rumba": Iberian Formalism in the Heart of Afro-Cuban Song, Latin American Music Review / Revista de Música Latinoamericana, 18, (2), s Pelayo, J.M.G., - Mallari, S.D., - Pelayo, J.J.S. (2015): Guitar as the Preferred Musical Instrument ERIC (Eric Number: ED560674), s Phillips, M., Chappell, J. (2006): Gitar For Dummies, (Çeviri: Deniz Çağlar), İstanbul: Doğan Egmont Yayıncılık. Ranjbari, M. (2013): Gitarist Olmayan Bestecilere Klasik Gitarın Teknik ve Müzik Özelliklerinin Tanıtılmasına Yönelik Model Önerisi, Hacettepe Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, yüksek lisans tezi, Ankara.

12 170 Roberts, W.H. (2015): Physics and Psyhoacous Stics of Plucked-String Instrument, A thesis submitted to Cardiff University fort he degree of Doctor of Philosophy, England. Sağer, T., Albuz, A. (2008): Eğitim Müziği Besteleme Teknikleri, Ankara: Maya Akademi. Say, A. (2005): Müzik Sözlüğü, Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları. Sevsay, E. (2015): Orkestrasyon, Çalgılama ve Orkestralama Sanatı, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları. Shearer, A. (1971): The Classic Guitar Grows Up Music Educators Journal, 58 (2), s Sung, K., Chang, J., Freivalds, A., & Kong, Y.K. (2013): Development of the Two-Dimensional Biomechanical Hand Model for a Guitar Player, Department of Industrial and Manufacturing Engineering, Pennsylvania State University,University Park, PA, USA, 57 (1), s Stenstadvold, E. (2013): We hate the guitar : prejudice and polemic in the music press in early 19th-century Europe Early Music, 41 (4), s Thompson, B. (1983): Flamenco: A Developing Tradition, The International Council for Philosophy and Human Sciences, Vol 31(122), s Toros, M. (2011): Gitar ile Armoni, İstanbul: Su Halkla İlişkiler Organizasyon, s Türkaydın, K. (2005): Jazz Gitar Metodu, İstanbul: Bemol Müzik Yayınları. Tyler, J. (1975): The Renaissance Guitar Oxford Journals Oxford University Press, Early Music, 3 (4), 1975, s Tyler, J. (1979): The Illustrated History of the Guitar by Alexander Bellow, Oxford Journals Oxford University Press, Early Music, 7(1), s

13 Ali Korkut Uludağ 171 Uluç, M.Ö. (...): Müzik İşaretleri ve Terimleri Sözlüğü, Yurtrenkleri, Yayınevi, s.18. Usher, T. (1956): The Spanish Guitar in the Nineteenth and Twentieth Centuries The Galpin Society Journal, Vol. 9, s Waksman, S. (1999): Instruments of Desire: The Electric Guitar and the Shaping of Musical Experience, Cambridge, MA: Harvard Univ. Press, s.7. Walser, R. (1993): Running with the Devil: Power, Gender and Madness in Heavy Metal Music, Hanover, NH: Wesleyan Univ. Press, s.28. West, M.L. (1992): Ancient Greek Music, Oxford-New York: Oxford University Press. Yavuzoğlu, N. (1993): Caz Müziğinde Akor Dizileri, İstanbul: Pan Yayıncılık. Yeprem, S. (2003): Flamenko Sanatı ve Gitar, İstanbul: Bemol Müzik Yayınları. Yeprem, S. (2006): Gitarda Modal Açılımlar ve Akor Yapıları, Ankara: Fark Yayınları. Zvengrowski, T.S. (1980): Developing Comprehensive Musicianship with the Guitar Music Educators Journal, 66(8), s. 50.