İÇ DENETİM VE İÇ DENETİMİN İÇ KONTROL İLE İLİŞKİSİ. Veysel ÇIPLAK İç Denetçi

Transkript

1 İÇ DENETİM VE İÇ DENETİMİN İÇ KONTROL İLE İLİŞKİSİ Veysel ÇIPLAK İç Denetçi

2 SUNUM PLANI 5018 Sayılı Kanunun Amacı Temel İlkeleri Mali Yönetim ve Kontrol Süreci Plan ve Bütçe İlişkisi KİMK Aktörler ve Sorumlulukları İç Kontrol Güvence Beyanı Riskler İç Kontrol İç Kontrollün En Önemli Unsuru: İç Denetim İç Denetim Fonksiyonu İç Denetimde: Nesnel Güvence Verme ve Danışmanlık Faaliyeti İç Denetim İş Akış Şeması İç Denetim-İç Kontrol İlişkisi Strateji Geliştirme Birimleri (SGB) Fonksiyonu SGB ve İç Kontrol İç Denetim ve SGB İlişkisi

3 5018 Sayılı Kanunun Amacı 1- Plan ve bütçe ilişkisi kurmak, 2- Kaynak kullanımında 3E ilkesini sağlamak, 3- Hesap verilebilirlik ve mali saydamlığı sağlamak, 4- Kamu mali yönetimin yapısı ve işleyişini düzenlemek, 5- Kamu bütçelerinin hazırlanmasını, uygulanmasını, tüm malî işlemlerin muhasebeleştirilmesini, raporlanmasını düzenlemek 6- Kamu iç mali kontrolü sağlamaktır.

4 Yeni Kamu Mali Yönetiminin Temel Özellikleri Yönetim sorumluluğu Siyasi ve yönetsel sorumluluk Katılımcılık ve Saydamlık Hesap Verilebilirlik Performansa dayalı yönetim Kaynak kullanımında üç E ilkesi İç kontrol Risk yönetimi İç denetim

5 Kamu İç Mali Kontrol Sistemi Unsurları Yönetsel Sorumluluğa Dayalı Mali Yönetim ve Kontrol (İç Kontrol), Fonksiyonel Olarak Bağımsız ve Merkezi Olmayan İç Denetim, Bu iki alanda merkezi uyumlaştırma fonksiyonu olmak üzere 3 unsurdan oluşmaktadır.

6

7 Temel Hedef: Plan ve Bütçe İlişkisi

8 TEMEL MİSYONUMUZ: Kamu kaynaklarını; Mevzuata uygun, ekonomik, verimli ve etkili bir şekilde kullanmak suretiyle, Kamunun varlıklarını korumak, HEDEFLERİ BAŞARMAK Yetkili mercilere, KAMUOYUNA Doğru ve güvenilirliği test edilmiş raporlarla hesap vermektir. Yönetsel, Siyasi ve Demokratik Hesap Verilebilirlik

9 Hedefe Ulaşmak İçin Temel Sorun: Belirsizlikler Olumlu ve olumsuz sonuçlar doğuran belirsizlikler. Belirsizlikler Riskler, Olumsuz sonuç doğuran Riskler Tehditler Olumlu sonuç doğuran Riskler Fırsatlar SONUÇ Belirsizlikleri Yönetmek R İ S K Y Ö N E T İ M İ

10

11 Hangi Yönetim Modeli İle Riskleri Yönetip Güvence Vereceğiz? Güvenilirliğin ölçülmediği, her yiğidin bir yoğurt yiyişinin olduğu, dikte edici, kapalı bir yönetim modeli olan: HASBELKADER BİR YÖNETİM MODELİ İLE Mİ? Y O K S A Makul Güvence vermek üzere tasarlanmış, uluslar arası standartlara sahip modern yönetim modeli olan: İÇ KONTROL SİSTEMİ İLE Mİ?

12 Makul Güvence Yönetimin Sorumluluğu Uluslar arası Standartlar ve İyi Uygulama Örnekleri Mali olan ve olmayan tüm süreçleri kapsayan İ Ç K O N T R O L M O D E L İ

13 Kontrol (Control) Kontrol, Birimlerin riski yönetmek, belirlenen amaç ve hedeflere ulaşma ihtimalini arttırmak amacıyla, aldığı tedbirlerdir. Yönetim, hedef ve amaçların gerçekleştirilmesine yönelik, makul bir güvence sağlamak için yeterli tedbirin alınmasını planlar, tertipler ve yönlendirir. (Uluslar arası İç Denetim Standartları: Terimler Sözlüğü-Kırmızı Kitap)

14

15 5018 Sayılı Kanun da İç Kontrol 5018 sayılı Kanun ile İç Kontrol Sisteminde; COSO Modeli, INTOSAI Kamu Sektörü İçin İç Kontrol Rehberi, Avrupa Komisyonu tarafından benimsene İç K o n t r o l tanımlarına paralel bir İç Kontrol tanımı yapılmıştır.

16 İ ç K o n t r o l Ta n ı m ı ( ) : İç kontrol; idarenin amaçlarına, belirlenmiş politikalara, Mevzuata, uygun olarak faaliyetlerin; etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde yürütülmesini, varlık ve kaynakların korunmasını, muhasebe kayıtlarının doğru ve tam olarak tutulmasını, mali bilgi ve yönetim bilgisinin zamanında ve güvenilir olarak üretilmesini sağlamak üzere idare tarafından oluşturulan; Organizasyon, Yöntem ve süreçle İÇ D E N E T İ M İ kapsayan mali ve diğer kontroller bütünüdür.

17 İç Kontrolün Temel Özellikleri

18 İ Ç KO N T R O L S TA N DA R T L A R I = İ DA R E L E R İ N K İ Ş İ O DA K L I DA N S İ S T E M O DA K L I YA K L A Ş I M I N A G EÇ İ Ş İ Ç KO N T R O L S TA N DA R T L A R I = YÖ N E T İ M İ N S TA N DA R T L A R A BAĞLANMASIDIR

19 İÇ KONTROL BİR YÖNETİM MODELİDİR. 1-İç Kontrol tek bir olay olarak düşünülmemelidir. 2-Yönetimin eylemlerinin bütünü olarak algılanmalıdır. 3-Sadece yönetmelik ve yöntemler değildir. 4-Yönetim işlevinin kendisidir.

20

21

22

23

24 İç Kontrol Güvence Beyanı

25 İç Kontrol Güvence Beyanının Dayanağı İç kontrol güvence beyanını imzalayan her yetkili, verdiği güvencenin: SGB lerince düzenlenen değerlendirme raporları, İç ve dış denetim raporları, Diğer dış değerlendirmeler Ve benzeri sağlam kanıtlarla desteklendiğinden öncelikle kendisi emin olmalıdır.

26

27

28

29 KONTROL ORTAMI RİSK DEĞERLENDİRME İÇ KONTROLÜN BİLEŞENLERİ KONTROL FAALİYETLERİ BİLGİ VE İLETİŞİM İÇ KONTROL ÖZ DEĞERLENDİRME İZLEME İÇ DENETİM

30

31

32 İç Denetime İlişkin Çerçeve Uluslar arası Standartlar Uluslar arası İç denetim Standartları, COSO İç Kontrol Bütünleşik Çerçeve, INTOSAI Kamu İç Kontrol Standartları, AB İç Kontrol Standartları Ulusal Standartlar ve ilgili Mevzuat Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu, Kamu İç Denetim Standartları, Kamu İç Kontrol Standartları, Kamu İç Denetçileri Meslek Ahlak Kuralları, Kamu İç Denetim Raporlama Standartları, Kamu İç Denetim Rehberi, İç Denetçilerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Kamu İç Denetimi Strateji Belgesi, İç Denetim Kalite Güvence ve Geliştirme Programı ve Diğer İkincil ve Üçüncül Mevzuat

33 İç Denetim ve İç Denetçilik; Uluslararası Bir Uygulama ve Bir Meslektir

34 İç Denetimin Tanımı: 5018 Sayılı Kanun: Madde 63: İç d e n e t i m, Kamu idaresinin çalışmalarına değer katmak, Geliştirmek için Kaynakların ekonomiklik, etkililik ve verimlilik esaslarına göre yönetilip yönetilmediğini değerlendirmek, Rehberlik yapmak amacıyla yapılan Bağımsız N e s n e l g ü v e n c e s a ğ l a m a, D a n ı ş m a n l ı k f a a l i y e t i d i r.

35 Nesnel Güvence ve Danışmanlık Faaliyeti, Ne demek? Nesnel Güvence ve Danışmanlık Faaliyeti, İdarelerin yönetim ve kontrol yapıları ile malî işlemlerinin; risk yönetimi, yönetim ve kontrol süreçlerinin etkinliğini Değerlendirmek, Geliştirmek yönünde Sistematik, sürekli ve disiplinli bir yaklaşımla ve Genel kabul görmüş standartlara uygun olarak gerçekleştirilir.

36 Nesnel Güvence Sağlama; Kurum içerisinde, Etkin bir iç kontrol sisteminin var olduğuna; Kurumun risk yönetimi, iç kontrol sistemi ve işlem süreçlerinin etkin bir şekilde işlediğine; Üretilen bilgilerin doğruluğuna ve tamlığına; Varlıklarının korunduğuna; Faaliyetlerin etkili, ekonomik, verimli ve mevzuata uygun bir şekilde gerçekleştirildiğine dair Kurum içine ve dışına MAKUL GÜVENCENİN verilmesidir.

37 Danışmanlık hizmeti; İdarenin, Hedeflerini gerçekleştirmeye yönelik faaliyetlerinin ve İşlem süreçlerinin sistemli ve düzenli bir biçimde değerlendirilmesi ve Geliştirilmesine yönelik önerilerde bulunulmasıdır. İç denetçiler, İç kontrol sisteminin düzenlenmesi ya da Uygulanması süreçlerine ve İç kontrol tedbirlerinin seçimine dâhil olmazlar.

38 İ Ç D E N E T İ M A L A N I İç denetim; İç kontrol sisteminin yeterliliği ve etkinliğinin incelenmesi ve değerlendirilmesi, Risk yönetim yönetim süreçlerini değerlendirme ve etkinliğinin incelenmesi, Kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasını sağlama amaçlı önerilerde bulunulması, İdarenin faaliyet ve işlemlerinin mevzuata, belirlenen hedef ve politikalara uygunluğunun denetlenmesi, Muhasebe kayıtları ile mali tabloların, doğruluğu ve güvenilirliğinin incelenmesi, Üretilen bilgiler ile kamuoyuna açıklanan her türlü rapor, istatistik ve mali tabloların doğruluğu, güvenilirliği ve zamanındalığının sınanması, Elektronik bilgi sistemi ve e-devlet hizmetlerinin yönetim ve sistem güvenilirliğinin gözden geçirilmesi, alanlarını içerir.

39 İç Denetimin Bileşenleri Kontrol Süreçlerini Değerlendirmek, Yönetim Süreçlerini Değerlendirmek, Risk Yönetim süreçlerini Değerlendirmek

40 İç Denetimin Özellikleri İç denetim, sertifikalı iç denetçiler tarafından gerçekleştirilir. İç denetim, İç Denetim Koordinasyon Kurulunun (İDKK) koordinasyon ve rehberliğinde Kurul tarafından belirlenen genel kabul görmüş standartlara göre gerçekleştirilir. İç denetim, iç denetim birimi (başkanlığı) tarafından yapılan risk odaklı denetim plan ve programları esas alınarak yapılır. İç denetim sistematik, sürekli ve disiplinli bir yaklaşımla gerçekleştirilir. İç denetim faaliyeti bağımsız olarak yerine getirilir. Denetimin planlanması ve programlanması, uygulanması ve raporlanması her türlü müdahaleden uzak ve serbestçe iç denetim birimi başkanlığı ve iç denetçiler tarafından gerçekleştirilir. İç denetim, mali ve mali olmayan tüm işlemleri kapsar.

41 İç Denetçinin Görevleri Nesnel risk analizlerine dayanarak kamu idarelerinin yönetim ve kontrol yapılarını değerlendirmek. Kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılması bakımından incelemeler yapmak ve önerilerde bulunmak. Harcama sonrasında yasal uygunluk denetimi yapmak. İdarenin harcamalarının, malî işlemlere ilişkin karar ve tasarruflarının, amaç ve politikalara, kalkınma planına, programlara, stratejik planlara ve performans programlarına uygunluğunu denetlemek ve değerlendirmek. Malî yönetim ve kontrol süreçlerinin sistem denetimini yapmak ve bu konularda önerilerde bulunmak. Denetim sonuçları çerçevesinde iyileştirmelere yönelik önerilerde bulunmak ve bunları takip etmek. Denetim sırasında veya denetim sonuçlarına göre soruşturma açılmasını gerektirecek bir duruma rastlanıldığında, ilgili idarenin en üst amirine bildirmek. Kamu idaresince üretilen bilgilerin doğruluğunu denetlemek. Üst yönetici tarafından gerekli görülen hallerde performans göstergelerini belirlemede yardımcı olmak, belirlenen performans göstergelerinin uygulanabilirliğini değerlendirmek. Suç teşkil eden durumlara ilişkin tespitlerini üst yöneticiye bildirmek.

42 İç Denetçilerin Yetkileri Denetim konusuyla ilgili elektronik ortamdakiler dahil her türlü bilgi, belge ve dokümanlar ile nakit, kıymetli evrak ve diğer varlıkların ibrazını ve gösterilmesini talep etmek. Denetlenen birim çalışanlarından, iç denetim faaliyetlerinin gereği olarak yardım almak, yazılı ve sözlü bilgi istemek. Denetim faaliyetinin gerektirdiği araç, gereç ve diğer imkanlardan yararlanmak. Denetimi engelleyici tutum, davranış ve hareketleri üst yöneticinin bilgisine intikal ettirmek.

43 Fonksiyonel Bağımsızlık İç denetim birimi doğrudan üst yöneticiyle (Belediye Başkanı) ilişkilendirilmiştir. Raporlarını doğrudan üst yöneticiye sunar. Denetim faaliyeti, kurumun devam eden işlemlerinden, yönetimin faaliyetlerinden ve günlük işleyişinden bağımsız tutulmuştur. İç denetçiler, yönetsel ve malî işlemlerin hazırlanması, karar verilmesi ve uygulanması süreçlerinde görev alamazlar. İç denetçiler, iç kontrol sisteminin düzenlenmesi veya uygulanması süreçlerine ve iç kontrol tedbirlerinin seçimine dâhil edilemez. İç denetçilere ilgili mevzuatta belirtilen iç denetim faaliyetleri dışında görev verilemez. (5018 sayılı Kanun m.63,yönetmelik m. 11, 25, Yönerge m.8, UİDS. 1110,1130, KİDS.1110, 1130)

44 Fonksiyonel Bağımsızlık İç denetim faaliyetinin kapsamına, denetim uygulamalarına müdahale edilemez ve iç denetçilerin görüşlerini değiştirmeleri istenemez. İç denetçilerin görevlerini bağımsız ve hiç bir etki altında kalmadan yapmaları iç denetim birimi başkanın ve Belediye Başkanın sorumluluğundadır. İç denetimin bağımsızlığı, kalite güvence ve geliştirme programı kapsamında İç Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından düzenli olarak değerlendirilir. (5018 sayılı Kanun m.63,yönetmelik m. 25, Yönerge m.8, UİDS. 1110,1130, KİDS.1110, 1130)

45 Fonksiyonel Bağımsızlık İç denetçi bu görevlerini, İç Denetim Koordinasyon Kurulu tarafından belirlenen ve uluslararası kabul görmüş kontrol ve denetim standartlarına uygun şekilde yerine getirir. İç denetçi, görevinde bağımsızdır ve iç denetçiye asli görevi dışında hiçbir görev verilemez ve yaptırılamaz. ç denetçiler, raporlarını doğrudan üst yöneticiye sunar. Bu raporlar üst yönetici tarafından değerlendirmek suretiyle gereği için ilgili birimler ile malî hizmetler birimine verilir. İç denetim raporları ile bunlar üzerine yapılan işlemler, üst yönetici tarafından en geç iki ay içinde İç Denetim Koordinasyon Kuruluna gönderilir.

46 İç Denetim Biriminin Yapısı ÜST YÖNETİÇİ Belediye Başkanı İÇ DENETİM BİRİMİ HUKUK MÜŞAVİRLİĞİ GENEL SEKTER HARCAMA BİRİMİ HARCAMA BİRİMİ HARCAMA BİRİM İ HARCAMA BİRİMİ (5018 sayılı Kanun m.63,yönetmelik m. 13, Yönerge m.7, UİDS. 1110, KİDS. 1110)

47 İç Denetimin İç Kontrolle İlişkisi İç kontrol sisteminin oluşturulması, uygulanması ve geliştirilmesi çalışmalarının, üst yöneticinin liderliği ve gözetiminde, strateji geliştirme biriminin teknik desteği ve koordinatörlüğünde ve harcama birimlerinin katılımıyla yürütülmesi gerekmektedir. Gerek görülmesi halinde iç denetim biriminin danışmanlık desteğinden yararlanılabilir. İç denetim, iç kontrol sisteminin yeterliliği, etkinliği ve işleyişiyle ilgili olarak yönetime bilgiler sağlar, değerlendirmeler yapar ve önerilerde bulunur. İç denetçiler, iç kontrol sisteminin düzenlenmesi ya da uygulanması süreçlerine ve iç kontrol tedbirlerinin seçimine dâhil edilemez. Kamu idaresinde etkin bir iç kontrolün kurulması ve sürdürülmesinden üst yönetici sorumludur. Üst yönetici iç denetçilerden, iç kontrol ilkelerine ve iç kontrol sisteminin oluşturulmasına yönelik görüş alabilir.

48 DANIŞMANLIK GÜVENCE İÇ KONTROL SİSTEMİNDE SORUMLULAR ve DENETİM TÜRLERİ İÇ DENETÇİLER SİSTEM ÜST YÖNETİCİ UYGUNLUK MALİ IT PERFORMANS

49

50 GÜVENCE SAĞLAMAK (Denetim) DANIŞMANLIK 50

51 T E F T İ Ş ÖNCELİĞİMİZ HATA BULMAKTI 51

52 İÇ DENETİM RİSK ESASLI PLAN VE PROGRAMI ÇERÇEVESİNDE TÜM ÇALIŞANLARIN DENETİM ve DANIŞMANLIK SÜRECİNE KATILDIĞI SORUN ORTAYA ÇIKMADAN GELECEK ODAKLI, SEBEBİNİ ARAŞTIRAN YAKLAŞIMI

53 İÇ DENETİM SÜRECİ I. PLANLAMA A. Denetim evreninin tanımlanması B. Denetim alanlarının belirlenmesi C. Risk kriterlerinin tanımlanması ve risklerin derecelendirilmesi D. Denetim alanlarının öncelik sırasına konulması E. Denetim kaynaklarının tahsis edilmesi F. Planın hazırlanması ve onaylanması G. İç denetim programının hazırlanması ve onaylanması H. Denetçi ve denetlenecek birimlere bildiri II. DENETİMİN YÜRÜTÜLMESİ A. Ön çalışma ve bireysel çalışma planı 1. Çalışma kağıtları ve formlar 2. Denetim amaçlarının belirlenmesi 3. Bilgi toplama/ön araştırma 4. Açılış toplantısı 5. Potansiyel sorunlu alanların belirlenmesi (risk değerlendirmesi) 6. Bireysel çalışma planının hazırlanması B. Saha çalışması 1. Denetim testlerinin uygulanması 2. Bulguların geliştirilmesi elde edilmesi ve önerilerin 3. Bulguların denetlenen birimle paylaşılması 4. Kapanış toplantısı III. RAPORLAMA A. Taslak denetim raporunun hazırlanması ve gönderilmesi B. Nihai denetim raporunun hazırlanması ve sunumu IV. DENETİM SONUÇLARININ İZLENMESİ A. Denetim sonuçlarının izlenmesi B. Denetimin değerlendirilmesi C. Denetçinin değerlendirilmesi

54 İç Denetim Süreci 1.Planlama 2. Saha Çalışması 3. Raporlama DB 1.Görevlendirme Yazısı 15.Denetim Kontrol Listesi Denetim Planı DB 2. Denetim Bildirim Yazısı 3.Bilgi Toplama Formu B 4.Denetim Süre Planı Formu Açılış Toplantısı 5.Açılış Toplantısı tutanağı 6.İç Kontrol Sorgu Formu 7.Gözden Geçirme 8.Risk Kontrol Matrisi Kapanış Toplantısı İmza DB İmza 9.Test Çalışma İmza K Kağıtları T1 R T2 11.Kapanış Toplantısı tutanağı İmza TR 13.Taslak İç Denetim Raporu SR 14.Nihai İç Denetim Raporu 16.Denetim Değerlendirme Formu 17.Denetçi Değerlendirme Formu Kalite Güvence B1 10.Bulgu Formları B2 12.Bireysel Çalışma Planı GÜVENCE SAĞLAMAK

55 İç Denetim Süreci Denetim Planı Danşmanlık Hizmetleri (Consulting Services) Herhangi bir idarî sorumluluk üstlenmeden, bir 1.Planlama 2. Saha Çalışması 3. Raporlama DB 15.Denetim 1.Görevlendirme Kontrol Listesi kurumun faaliyetlerini geliştirmek ve onlara değer Yazısı katmak amacını güden, niteliği ve kapsamı Açılış Kapanış Toplantısı Toplantısı İmza 16.Denetim DB 3.Bilgi Toplama Formu 6.İç Kontrol 7.Gözden 8.Risk Kontrol 13.Taslak Değerlendirme denetlenen ile birlikte 2. Denetim Sorgu Formu kararlaştırılan Geçirme Matrisi istişarî faaliyetler İç Denetim Formu Raporu Bildirim Yazısı ve bununla bağlantılı diğer hizmetlerdir. 4.Denetim Süre 9.Test Çalışma Usul ve yol göstermek, İmza Planı Formu 5.Açılış tavsiyede bulunmak, İmza DB İmza Kağıtları 11.Kapanış 14.Nihai işleri Toplantısı tutanağı Toplantısı İç Denetim kolaylaştırmak ve eğitim vermek, bu kapsamdaki tutanağı Raporu 10.Bulgu faaliyet örnekleridir. Formları 12.Bireysel Çalışma Planı Kaynak: Kırmızı Kitap, Terimler Sözlüğü Denetçi Değerlendirme Formu Kalite Güvence bir idarî sorumluluk üstlenmeden DANIŞMANLIK

56

57

58

59 ÖRNEK RİSK KONTROL MATRİSİ Birim/Süre ç Uygulanaca Alt Birim/Süreç Yapısal Riskler Kontrol Önlemleri Bakiye Riskler Açıklama k Denetim Testleri Doğrudan Temin Usulü İle Mal Alımı Piyasa Araştırması Süreci Yeterli Rekabet Koşulların Sağlanmaması, Yüksek Fiyatla Mal Alımı En az Üç Firmadan Fiyat Teklifinin Alınması Aynı alanlarda sürekli aynı firmalardan fiyat tekliflerin alınması riski Sürekli aynı Aynı alanda firmalardan fiyat mal, hizmet araştırması alımı ve yapılması halinde yapım firmalar aralarında işlerindeki gizli anlaşmalar Doğrudan yapabileceğinden Temin hareketle bakiye dosyalarının riski kabul edilemez incelenmesi, görüldüğünden bu fiyat teklifi alan denetim veren kapsamına alınmalıdır firmaların ve fiyatlarının karşılaştırılm ası

60

61

62 SGB FONKSİYONU

63 İÇ DENETİM SGB o o o o o Nesnel Güvence Sağlamak Faaliyeti Danışmanlık faaliyeti İç Kontrol sisteminin işleyişini inceler, yeterliliği, etkinliği ve işleyişi ile ilgili önerilerde bulunur, üst yöneticiye rapor verir, katkıda bulunur. Bakanlığımızda iç kontrol sisteminin: o Kurulması o Standartların uygulanması ve geliştirilmesi o İç kontrol süreçlerin etkin bir şekilde işletilmesi o İzlenmesi, gerekli tedbirlerin alınması ve o diğer mevzuatın uygulanması konusunda üst yöneticiye ve harcama yetkililerine gerekli bilgilerin sağlanması ve danışmanlık faaliyetinin yürütülmesinden Sorumludur.

64 SGB (Mali Hizmet Birim İÇ DENETÇİ Kamu İç kontrol Standartları Tebliği, RG:

65 SGB Yöneticisinin Beyanı Strateji Geliştirme Birim Yöneticisinin Beyanı; Üst yöneticinin, idaresindeki iç kontrol sistemine yönelik makul güvence sağlamaya önemli bir dayanak teşkil eden beyandır. Strateji Geliştirme Birim Yöneticisi, İdare faaliyetlerinin mali yönetim ve kontrol mevzuatı ile diğer mevzuata uygun olarak yürütülmesinden, Kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde kullanılmasını temin etmek üzere iç kontrol süreçlerinin; etkin bir şekilde işletilmesinden, izlenmesinden gerekli tedbirlerin alınması için düşünce ve önerilerinin zamanında üst yöneticiye raporlanmasından sorumludur.

66 İç Denetim Raporları ile İlgili Olarak SGB nce Yapılacak İşlemler 5018 sayılı Kanunun 64 üncü maddesinde; İç denetçiler tarafından üst yöneticiye sunulan raporların, üst yönetici tarafından değerlendirilmek suretiyle gereği için ilgili birimler ile SGB ye gönderilmesi gerektiği belirtilmektedir.

67 Bu çerçevede; Alınması gereken önlemlere ilişkin olarak harcama birimlerine rehberlik sağlanması, İç kontrole ilişkin olarak tespit edilen eksiklikler çerçevesinde idare için eğitim ihtiyacını belirleme ve eğitim programlarının düzenlenmesi için girişimde bulunulması, İç denetim bulgularını da dikkate alarak iç kontrol sisteminin geliştirilmesine yönelik üst yöneticiye öneriler sunulması, İç denetim raporlarında tespit edilen kamu zararlarına ilişkin gerekli kayıt ve takip işlemlerinin yürütülmesi yapacaktır.

68 Tablo: 1: İç Kontrol Uyum ve Eylem Planı Durumu Yerel Yönetim Türü/Durumu Uyum ve Eylem Planını Gönderen Gönderemeyen BüyükĢehir Belediyeleri 15 1 Ġl Belediyeleri Diğer Belediyeler Ġl Özel Ġdareleri Tabloda görüldüğü gibi uygulamanın üzerinden 5 yıl geçmiş olmasına rağmen il belediyelerinin % 32 si, ilçe belediyelerinin % 17 si, üst yöneticisi Vali olan il özel idarelerinin % 22 si daha iç kontrol eylem planını oluşturup Maliye Bakanlığına göndermemişlerdir. İç Kontrol sisteminde esas olan üst yöneticinin desteği ve personelin sahiplenmesidir. Budurum iç kontrol sistemi farkındalığın oluşmadığını göstermektedir.

69 Tablo: 2: Ġç Denetçi Kadrosu Verilen Kurum Sayısı ve Ġç Denetçi Ataması Yapan Kurum Sayısı Ġç Denetçi Kadrosu Verilen Kurum Sayısı Genel Bütçe Özel Bütçe Sosyal Güvenlik 2 2 Kurumları Mahalli Ġdareler TOPLAM Ġç Denetçi Ataması Yapan Kurum Sayısı Kamu idareleri tarafından 1371 iç denetçi kadrosunun 730 adedine atama yapılmıştır. Dolu kadro sayısının toplam kadro sayısına oranı % 53 seviyesindedir. Yerel idarelerde dolu kadro sayısının toplam kadro sayısına oranı genel ortalamanın altında % 43 seviyesindedir.

70 Tablo: 3: Dolu İç Denetçi Kadrosunun Toplam İç Denetçi Kadrosuna Oranı ve Dağılımı Tahsis Edilen Ġç Denetçi Kadro Sayısı AtanmıĢ Ġç Denetçi Sayısı Dolu Kadroların Toplam Kadroya Oranı % Genel Bütçe Özel Bütçe Sosyal Güvenlik Kurumları Mahalli Ġdareler TOPLAM Kamu idareleri tarafından 1371 iç denetçi kadrosunun 730 adedine atama yapılmıştır. Dolu kadro sayısının toplam kadro sayısına oranı % 53 seviyesindedir. Yerel idarelerde dolu kadro sayısının toplam kadro sayısına oranı genel ortalamanın altında % 43 seviyesindedir.

71 Tablo 4: İç Denetim Yönergesi Olan Kurum Sayısının Toplam Kurum Sayısına Oranı Yönergesi Olan Kurum Yönergesini Sayısının Ġç Denetçi Ġç Denetçi Ataması Yürürlüğe Koyan Ataması Yapan Yapan Kurum Sayısı Kurum Sayısı Kurum Sayısına Oranı % Genel Bütçe Özel Bütçe Sosyal Güvenlik Kurumları Mahalli Ġdareler TOPLAM Yerel yönetimlerde iç denetçi ataması yapan kurumların tümünde iç denetim yönergesi hazırlanarak yürürlüğe konulduğu görülmektedir. Beklentilerin aksine genel bütçeli kurumlarda iç denetçi ataması yapıldığı halde içdenetim yönergesi olmayan 3 kurum bulunmaktadır.

72 KURUM BüyükĢehir Belediyeleri ve Belediyeleri Ġl ĠÇ DENETÇĠ SAYISI YIL RAPOR SAYILARI YILLAR ĠTĠBARĠYLE DENETĠM DANIġMAN LIK ĠNCELEME Bağlı Ġdareler Ġlçe Belediyeleri Ġl Özel Ġdareleri Tablo:5: Yıllar İtibariyle İç Denetim Rapor Sayıları Toplam Yerel yönetimlerde iç denetçi ataması yapan kurumların tümünde iç denetim yönergesi hazırlanarak yürürlüğe konulduğu görülmektedir. Beklentilerin aksine genel bütçeli kurumlarda iç denetçi ataması yapıldığı halde içdenetim yönergesi olmayan 3 kurum bulunmaktadır.

73 KURUM BüyükĢehir Belediyeleri ve Ġl Belediyeleri Bağlı Ġdareler Ġlçe Belediyeleri Tablo: 6: Yerel Yönetimlerde İç Denetim Faaliyet Sonuçları: RAPORA KONU EDĠLEN TOPLAM BULGU SAYISI TOPLAM ÖNERĠ SAYISI YÖNETĠMĠN KABUL ETTĠĞĠ ÖNERĠ SAYISI ĠZLEME SONUÇLARINA GÖRE HAYATA GEÇEN ÖNERĠ SAYISI ÖNERĠLERĠN HAYATA GEÇME ORANI (%) Ġl Özel Ġdareleri Toplam

74 SONUÇ 1- iç denetim sistemi ile birlikte denetim şekli ve süreçleri değişmiştir. 2- Kurum faaliyetlerine katma değer sağlayan bir sistem oluşmuştur. 3- Denetim sonrası yerel yönetimlerin risk yönetimleri, kontrol sistemleri ve yönetim sistemlerindeki zaafiyetler sonucu tespit edilen bulgular raporlanmış ve bu bulgular sonucunda hedeflere ulaşmak için oluşacak olası risklerin ortadan kaldırılması, yasalara uyum, kamu kaynaklarında etkin, verimli ve ekonomik olarak harcanması, kamu varlıklarının korunması, kamuoyuna hesap vermek veya karar almak için kullanılan raporların doğruluğu, güvenilirliği için öneri geliştirilmiş ve yerel yönetimler bu önerilerin adedini kabul edip yerinde öneriler olarak görmüşler ve içdenetçiler ile % 98 gibi yüksek oranda uzlaşmışlardır.

75 SONUÇ Yerel yönetimlerdeki yöneticiler iç denetçilerin yönetim ve kontrol zaafiyetlerini ortadan kaldırmak ve kuruma katma değer sağlamak için geliştirdikleri önerilerin % 98 gibi kısmında uzlaşma sağlanmıştır. Denetim sonrası iç denetçiler tarafından yapılan izleme sonuçlarına göre ancak 8461 adet öneriyi uygulamaya sokmuşlardır. İzleme sonuçlarına göre uygulamaya yönetim tarafından işleme konulan öneri sayısı yine yönetim tarafından kabul edilen öneri sayısına oranı % 56 dır. Bu demek oluyor ki yönetimin denetim sonucunda iç denetçi raporlarında önerilen ve yönetim tarafından kabul edilen önerilen ancak yarısını uygulamaya sokmuşlardır. Bu sonuç yönetimin kabul ettiği ve farkında olduğu risklere karşı önerileri kabul ettiği halde riskleri yönetmekte zaafiyet yaşadığı, iç denetime karşı direnç gösterdikleri, iç denetimde farkındalık oluşmadığı, eski hesap vermeyen veya vermekten kaçınan yönetim sisteminin devam ettiği dönüşümün sürdürülmediğini göstermektedir.

76 S O R U L A R

77 TEŞEKKÜR EDERİM. Veysel ÇIPLAK İç Denetçi