Özet. Gelişen küresel ekonomide uluslararası yatırım politikaları. G-20 OECD Uluslararası Yatırım Küresel Forumu 2015

Transkript

1 G-20 OECD Uluslararası Yatırım Küresel Forumu 2015 Gelişen küresel ekonomide uluslararası yatırım politikaları Ekonomi Bakanligi Ev Sahipliginde Özet 5 Ekim 2015 Hilton Istanbul Bosphorus Hotel İstanbul, Turkiye

2

3 G-20 OECD Uluslararası Yatırım Küresel Forumu 2015: Gelişen küresel ekonomide uluslararası yatırım politikaları G-20 OECD Uluslararası Yatırım Küresel Forumu 2015 (GFII) Özeti 5 Ekim 2015, Istanbul G-20 ve G-20 üyesi olmayan ülkelerin Bakanları ve üst düzey bürokratları, uluslararası kuruluşların başkanları, iş dünyası liderleri, akademisyenler ve işgücü temsilcileri ile sivil toplumun üst düzey yöneticileri, Türkiye nin G-20 dönem başkanlığında gerçekleştirilen G20-OECD Uluslararası Küresel Yatırım Forumu nda bir araya gelmişlerdir. Forum, ekonomik büyümedeki toparlanmanın yavaş seyrettiği, ticaret ve yatırımların düşük hızda gerçekleştiği, gelir dağılımındaki dengesizlik gibi krizin sosyal sonuçlarının ekonomik toparlanma üzerine yük getirdiği kritik bir dönemde gerçekleştirilmiştir. Başta uluslararası doğrudan yatırımlar olmak üzere tüm yatırımlar, küresel kriz öncesindeki seviyelerinin oldukça altında seyretmektedir ve küresel ekonomi, muğlak korumacılık olarak nitelendirilen belirsiz önlemleri de içeren korumacılık tehdidi ile yeniden karşı karşıyadır. Bu koşullarda, piyasaların serbestliğinin sürdürülmesi, ticaret ve yatırımların küresel toparlanma amacına yönelik olarak birlikte daha etkin kullanılması önem taşımaktadır. Bu konjonktürde gerçekleştirilen OECD Forumu, iş dünyasının değişen şartları ve bu şartların, G- 20 süreci de dâhil olmak üzere politika yapma süreci üzerindeki etkileri konusunda yapıcı bir fikir alışverişine imkân sunmuştur. Forum, mevcut uluslararası yatırım rejiminin aşağıdaki gelişmeler ve bu gelişmelerin yol açtığı zorluklar konusunda yetersiz kaldığı hususunda genel bir kanaat olduğunu ortaya çıkarmıştır: Serbest ticaret ve yatırım rejiminin kapsamı; ve kalkınmayı sağlamaya yönelik elverişli bir yatırım ortamının oluşturulması ile yatırımlar alanında yeni ülkeler ile aktörlerin de dikkate alınmasına duyulan ihtiyaç, Uluslararası yatırım rejiminin parçalı yapısı; ve mega bölgesel anlaşmalar ile yeni nesil bölgesel ticaret anlaşmalarındaki ticaret kuralları arasındaki bağlantıların geliştirilmesine duyulan ihtiyaç, Küresel değer zincirlerinde ticaret, yatırım ve hizmetler arasındaki güçlü karşılıklı bağlılık; ve bu bağlılığın politika yapım sürecinde daha iyi koordine edilmesine duyulan ihtiyaç. Kalkınma için serbest piyasanın sürdürülmesi ve yatırım ortamının elverişli hale getirilmesi Konuşmacılar, özellikle hizmet sektöründe olmak üzere yatırımların önündeki engellerin daha da azaltılmasının mümkün olduğunu ve kalkınma için elverişli bir yatırım ortamının sağlanmasına ihtiyaç duyulduğunu kabul etmektedir. OECD tarafından tasarlanan Yatırımlar için Politika Çerçevesi (PFI) dokümanı, bu kapsamda faydalı bir araç olarak gösterilmiştir. Bununla birlikte, katılımcılar, muğlak nitelikteki korumacı önlemlerin daha iyi tespit edilmesine, izlenmesine ve bu önlemlere ilişkin maliyetlerin değerlendirilmesine olan ihtiyaca dikkat çekmişlerdir

4 G-20 OECD Uluslararası Yatırım Küresel Forumu 2015: Gelişen küresel ekonomide uluslararası yatırım politikaları Forum kapsamında gerçekleştirilen tartışmalardaki ortak nokta; yatırımların, sosyal refahı artırmanın yanısıra daha kapsayıcı verimlilik ile sorumlu iş etiğine yönelik yüksek standartlar içeren sürdürülebilir büyüme modellerini teşvik etmek için gerekli olduğuna yönelik yaygın kanıdır. Katılımcılar, toplumsal beklentileri karşılamaya yönelik dengeli bir yaklaşıma imkan sağlayan OECD Çok Uluslu Şirketler Rehberi nin, özellikle 2015 sonrası Kalkınma Gündeminin şekillendirilmesi ve Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine ulaşılabilmesi yönünde kullanılmasını önermişlerdir. Aynı zamanda, OECD ve diğer uluslararsu kuruluşlar arasında gelişmekte olan ülkelerin yatırım reformları uygulamalarına yönelik geliştirilen işbirliğinin sürdürülmesinin önemi de katılımcılar tarafından vurgulanan diğer bir konu olmuştur. Uluslararası yatırım rejiminde bütünsel bir yönetişimin desteklenmesi Uluslararası yatırımların ekonomik büyüme ve istihdamdaki kilit rolüne rağmen, bu alanı düzenleyen kapsayıcı bir kurallar bütünü olmaması büyük bir eksikliktir. Yapılan tartışmalarda, uluslararası doğrudan yatırımlar alanındaki mevcut parçalı sistemin, şirketler ve devletler açısından karmaşık bir yapı oluşturduğunun altı çizilmiştir. Bu boşluğu doldurabilmek amacıyla geçtiğimiz on yılda ikili ve bölgesel anlaşmalarda ciddi oranda artış görülmüştür. Günümüzde, uluslararası yatırım rejimi, çoğunluğu ikili yatırım anlaşmaları niteliğinde olan 3.000'in üzerinde uluslararası yatırım anlaşmasından oluşmaktadır. Son on yılda imzalanan Bölgesel Ticaret Anlaşmalarında, yatırımların da kapsamlı bir şekilde içeriğe dâhil edilmesine yönelik ortaya çıkan eğilim, ticaret ve yatırım düzenlemelerinin ortak bir çerçevede yapılmasının önemini ortaya koymaktadır. Ancak, bu alandaki uyumun artırılması için halen atılması gereken adımlar mevcuttur. Bu bağlamda, tüm G-20 üyelerini, gelişmekte olan ülkeler, iş dünyası, sivil toplum kuruluşları ve uluslararası kuruluşların temsilcilerini uluslararası yatırım düzenlemeleri alanındaki en iyi uygulamaları tespit etmek ve paylaşmak üzere bir araya getiren, OECD ev sahipliğindeki diyalog ortamının katkıları çok değerlidir. Katılımcılar, mega bölgesel anlaşmalar ile yeni nesil bölgesel ticaret anlaşmalarında ortaya çıkan yeni disiplinlerin, politika tasarımlarını geliştirdiği ve bu alandaki sorunlara kısmen de olsa çözümler ürettiği; aynı zamanda da ticaret ve yatırım arasındaki bağları güçlendirdiği hususlarında hemfikirdir. Diğer taraftan, uluslararası yatırım rejiminde farklı anlasma blokların aynı anda mevcut olmasının, maliyet artırıcı ve ticaret ile yatırımların etkinliğini bozucu yasal boşluklar, çakışmalar ve aykırılıklara neden olabileceğine ilişkin endişeler de katılımcılar tarafından dile getirilmiştir. Sonuç olarak, katılımcılar, gelecek dönemde daha tutarlı ve kapsamlı küresel kurallar bütününün oluşturulmasına yönelik iyi uygulamalara ilham verecek şekilde DTÖ ötesi önlemlerin geliştirilmesinin gerekliliği hususunda genel görüş ortaya koymuşlardır. Ticaret ve yatırımlar arasındaki karşılıklı bağlılıkların ele alınması Katılımcılar, Küresel Değer Zincirleri bünyesinde ticaret ve yatırımlar arasındaki güçlü bağlılığın, politika yapım aşamasında daha güçlü bir koordinasyon gerektirebileceği konusunda fikir birliği içerisindedir. Ticaret-yatırım arasındaki artan karmaşık ilişkiler, dünya ticaretinin önemli bir kısmını oluşturan Çok Uluslu Şirketlerin faaliyetlerindeki değişme ve gelişmelerle ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle katılımcılar, Çok Uluslu Şirketlerin, ana şirketlerinin, bağlı kuruluşlarının ve KOBİ leri de içeren tedarikçilerinin arasında değişen ticaret ve yatırım ilişkilerini de içeren yeni iş stratejilerinin - 3 -

5 G-20 OECD Uluslararası Yatırım Küresel Forumu 2015: Gelişen küresel ekonomide uluslararası yatırım politikaları daha iyi anlaşılması gerektiği konusunda mutabık kalmıştır. Ülkeler arasında sadece mal ticareti akımı sürecinde değil; hizmet, sermaye, yönetici personel, teknoloji ve bilgi akımlarında da yatırımcılar, koordinasyon sağlanarak en aza indirgenebilecek pek çok riskle karşılaşmaktadır. Bölgesel Ticaret Anlaşmaları ile bazı sorunların çözümüne yönelik ilerleme sağlanmasına rağmen, bu alanda daha küresel ve sistematik bir yaklaşımın gerekliliği katılımcılar tarafından vurgulanmıştır. Değer zincirleri içerisinde hizmet sektörünün rekabet gücünün önemine dikkat çeken Katılımcılar, özellikle telekomünikasyon, ulaştırma ve lojistik gibi temel hizmetlere dönük ulusal reformlardan ciddi kazanımlar sağlanabileceğini belirtmişlerdir. Hizmetler, sadece üretim sürecinde girdi olma açısından değil, farklı üretim aşamalarını birbirine bağlaması açısından da küresel değer zincirlerinin temel taşı haline gelmiştir. Küresel değer zincirlerinin ana faaliyet unsuru olmaya devam eden imalatın da etkin bir şekilde işleyen hizmet sektörüne olan bağımlılığı giderek artmaktadır. Hizmet değer zincirlerinde, mevcut kısıtlamalar nedeniyle henüz ortaya çıkarılamayan büyük bir potansiyel bulunmaktadır; ancak bu potansiyeli ortaya çıkarmak için gerekli reformlar henüz hayata geçirilmemiştir. Katılımcılar, gerekli reformların önceliklendirilmesi ve mevcut kısıtlamaların ortaya çıkardığı maliyetin ölçülmesi konusunda, OECD Hizmet Ticareti Kısıtlayıcılık Endeksi nin kritik bir araç olduğuna değinmiştir. Katılımcılar, ayrıca, daha kapsayıcı ve sürdürülebilir bir dünya ekonomisi oluşturabilmek için KOBİ ler ve Az Gelişmiş Ülkelerin Küresel Değer Zincirleri'ne katılımlarının geliştirilmesinin gerekliliğine vurgu yapmıştır. Bu konuda OECD ve Dünya Bankası tarafından hazırlanan rapor olumlu karşılanmış ve söz konusu kuruluşların, bu alanlarda kapsamlı bir politika analizi geliştirmeye yönelik çabaları desteklenmiştir. Gelecek Dönem Perspektifi: G20 de ticaret ve yatırım diyaloğunu genişletmek Bakanlar, üst düzey bürokratlar ve diğer katılımcılar, G20 nin ticaret ve yatırım konularına daha fazla dâhil olmasının, tartışmalarda ortaya konan zorlukların aşılmasında kritik bir önem taşıdığı konusunda fikir birliği ortaya koymuştur. Küresel ekonomiyi canlandıracak ikiz motor güçler olan ticaret ve yatırımlara yönelik uluslararası rejimin geliştirilmesinde ortak bir anlayış ve fikir birliğinin oluşturulması mümkündür. Ancak, daha iyi politika ve kuralların tasarlanması ve uygulanması, bilgiye dayalı tartışma ve iyi uygulama örneklerinin sistematik olarak paylaşılması ile ortaya çıkacaktır. Son olarak katılımcılar, Türkiye nin başarıyla yürüttüğü başkanlık döneminde, yatırımlar, altyapı ve uzun vadeli finansman alanlarında politika çerçevesinin iyileştirilmesine yönelik küresel çabayı takdir etmiş ve OECD nin diğer uluslararası kuruluşlar ile birlikte, 2016 yılında, Çin Halk Cumhuriyeti nin liderliğinde uluslararası yatırım ve ticaret alanına katkısının artırılmasını beklediklerini ifade etmişlerdir

6

7

8