Çarklardan Çiplere. Sanayi Üretimi Kasım 2016 Alt Sektör Değerlendirmeleri TSKB Ekonomik Araştırmalar

Transkript

1 Çarklardan Çiplere Sanayi Üretimi Kasım 2016 Alt Sektör Değerlendirmeleri TSKB Ekonomik Araştırmalar

2 2 İmalat Sanayii Genel Görünüm ve Beklentiler

3 Yılın 11 Ayında İmalat Sanayi 3 İmalat sanayi üretimi Ocak-Kasım döneminde %1,5 arttı. Yıl genelinde üretim artışına hem iç talep ve hem de ihracattan katkı geldiği görülüyor yı yüksek üretim artışıyla tamamlayacak olan alt sektörler; bilgisayar, elektronik ve optik ürünler ile eczacılık ürünleri olarak ön plana çıkarken 2015 in sürükleyici sektörü motorlu kara taşıtlarında %2,8 artış görülüyor (Otomotiv ana sanayi üretimi adet bazında %10 arttı. Motorlu kara taşıtları, karoser gibi parçaları da içerdiği için bu parçalardaki ithalat artışına bağlı üretim kaybı toplam endeksi aşağıya çekti). Elektronik bileşenler ve devre kartları, bilgisayar ve bilgisayar çevre birimleri, iletişim donanımları, tüketici elektronik ürünleri, ölçme, test amaçlı alet ve cihazlar gibi ürünleri içeren bilgisayar, elektronik ve optik ürünlerde Kasım ayında %46 lık üretim artışı dikkat çekiyor. Ölçme ve test amaçlı alet ve cihazların üretimdeki ağırlığı düşünüldüğünde, artışın buradan kaynaklandığı tahmin ediliyor. Ocak-Kasım döneminde imalat sanayi ihracatı dolar bazında %2 geriledi. İhracat pazarlarında AB ülkelerinden gelen talep ihracatı ve üretim artışını destekledi in sonundan itibaren devam eden belirsizliklerin etkisiyle Rusya ya yapılan satışlarda önceki yılın aynı dönemine göre %50 nin üzerinde kayıplar dikkat çekiyor. Benzer şekilde Irak ta da aşağı yönlü gidişatın sürdüğü görülüyor. Diğer taraftan İran da ihracat olanaklarıyla sıkça gündemde olan bir pazar. Nitekim İran a ihracat %41 artarak 4,6 milyar dolara ulaşmış gözüküyor. İhracatta fiyat etkileri de önemli bir unsur olmaya devam ediyor. Diğer yandan, üretimin önemli bir kısmını ihracatın oluşturduğu sektörlerde euro/dolar etkisinin zayıflamasının, ihracat gelirlerine nispeten olumlu yansıdığı görülüyor. Nitekim, euro/dolar önceki yıla benzer seviyede.

4 02/01/ /02/ /03/ /04/ /05/ /06/ /07/ /08/ /09/ /10/ /11/ /12/ /01/ /02/ /03/ /04/ /05/ /06/ /07/ /08/ /09/ /10/ /11/ /12/ /01/ ve İmalat Sanayi KOBİ'lerin, büyük işletmelerin ve ihracat yapanların nakit sıkıntılarını gidermek için Hazine garantili 250 milyar liraya kadar ek kredi hacmi oluşturulması, ihracat ve istihdam destekleri gibi unsurları içeren ek destek paketinin 2017 de imalat sanayi sektörlerinde üretim ve ihracata katkı yapacağı tahmin ediliyor. Dolar/TL deki seyir ve emtia fiyatlarının yükselişi, maliyet-fiyat dengelerindeki oynaklıkların bu yıl da devam edeceğine işaret ediyor. Ortalama USD/TL Gelişimi

5 İmalat Sanayiinde Gelişmeler İmalat Sanayi Üretimi Ocak- Kasım %1,5 Takvim Etkisinden Arındırılmış %2,1 Kasım %4,3 5.2% 2016/2015 Kasım Üretim Değişimi 6.0% 6.1% 5.7% 1.5% 5.0% -0.1% -0.2% -7.9%-13.3% -3.6% 19.4% 2.1% 2.3% -1.6% 0.0% 45.6% 6.2% 2.8% 15.6% 1.4% -7.4% İmalat sanayi üretimi, 2016 nın ilk 11 ayında %1,5 arttı in son aylarından itibaren AB pazarlarındaki toparlanma, beyaz eşya ve hazır giyim gibi alt sektörlerin üretimini desteklerken, Ortadoğu da devam eden belirsizlikler ile Rusya pazarındaki kayıplar, ihracatta aşağı yönde baskı oluşturdu. Kasım ayında imalat sanayi ihracatının dolar bazında %9, miktar bazında ise %9,6 arttığı görülüyor. Kasım ve Aralık aylarında tüketici güvenindeki gerileme, tüketim ürünlerine yönelik yurtiçi talebi sınırlandırabilir İmalat Sanayi Üretim Endeksinin Gelişimi

6 İmalat Sanayiinde Gelişmeler Kasım ayında imalat sanayi üretimine en fazla katkı sağlayan 4 sektör: Motorlu kara taşıtları, bilgisayarlar, elektronik ve optik ürünler, gıda, eczacılık ürünleri Kasım da en fazla artanlar Gerileyenler Bilg.,elektronik ve optik ürünler (%45,6), eczacılık ürünleri (%19,4), motorlu kara taşıtları (%15,6) ile kağıt ve ağaç ürünleri (%6) Deri ve ilgili ürünler (%13,3), giyim (%7,9), mobilya (%7,4) ile kayıtlı medyanın basılması ve çoğaltılması (%3,6) 2016/2015 Ocak-Kasım Döneminde İmalat Sanayi Sektörlerinde Üretim Değişimi 11.1% 12.0% 1.8% -1.0% 3.8% 1.9% 3.0% -7.1% 0.9% 3.9% -7.8% 3.1% 4.0% -0.1% 1.5% 0.9% -3.1% 1.6% 0.8% 2.8% -4.0% -9.5% 6

7 İmalat Sanayiinde Gelişmeler İmalat sanayi ihracatı, 2016 nın Ocak-Kasım döneminde önceki yıla göre %2 azalırken ithalat yatay seyretti. Temmuz la birlikte oluşan aşağı yönlü gidişatın ardından, Kasım ve Aralık aylarında baz etkisinin de katkısıyla ihracatın yeniden artmaya başladığı görülüyor. İmalat Sanayi İhracat ve İthalat Değişimi ($ bazında) İmalat Sanayi İhracatı İmalat Sanayi İthalatı 1.4% 1.4% 2.2% 1.9% 10.4% 1.8% 8.3% 13.5% 7.5% 7.2% 3.7% 4.4% 8.9% 8.2% 8.5% 2016 Ocak 2016 Şubat 2016 Mart 2016 Nisan 2016 Mayıs 2016 Haziran -13.2% -9.3% -11.4% 2016 Temmuz -11.5% 2016 Ağustos 2016 Eylül 2016 Ekim 2016 Kasım 2016 Aralık -3.5% -6.9% -18.5% -22.3% 7

8 İmalat Sanayiinde Gelişmeler Yılık İlk 11 Ayında İhracat Miktar Değişimi Tutar Değişimi 30% 20% 10% 0% 5% 23% 19% 14% 5% 6% 7% -1% 0% 0% 0% -2% -7% 2% 1% 0% -8% -5% -3% 3% -2% 0% 13% 12% 3% 2% -4% -9% -2% 2% -10% -20% -7% -10% -12% -11% -6% -4% -3% -3% -30% -40% -31% Yılın İlk 11 Ayında İthalat Miktar Değişimi Tutar Değişimi 40% 30% 33% 20% 10% 0% 2% -3% 17% 16% 12% 0% -7% -6% -16%-15% -5%-10% 7% 7% 2% 10% 2% 0% 8% 4% 15% 10% 11% 6% 7% -3% -7% -3% 8% 6% 11% 9% 1% 3% -10% -5% -5% -20% -30% -21% 8

9 Ülke Gruplarına Göre İhracatın Seyri ($) 50% 37% 31% 25% 18% 15% 22% 5% 5% 4% -4% 8% 4% 3% 6% 3% 7% 0% Afrika Ülkeleri AB Ülkeleri Bağımsız Devletler Top. -8% -13% -12% -11% Diğer Asya Diğer Avrupa Kuzey Amerika Ortadoğu Uzakdoğu -6% -24% 2016/2015 Kasım 2016/2015 Aralık 2016/2015 9

10 Rusya ya İhracatın Seyri Rusya'ya Toplam İhracattaki Değişim ($) Oca-16 Şub-16 Mar-16 Nis-16 May-16 Haz-16 Tem-16 Ağu-16 Eyl-16 Eki-16 Kas-16-21% -70% -53% -60% -56% -56% -63% -64% -56% -49% -50% 60% 40% 20% 0% -20% -40% -60% -80% -100% Rusya'ya İhracattaki Değişim (Sektörler bazında, $) Gıda Tekstil Giyim Deri Kimya Kauçuk-Plastik Fab,Metal Ür, 2016/2015 Kasım 2016/2015 Ocak-Kasım Ocak-Kasım da Rusya ya toplam ihracattaki değişim: %-54 Elektrikli Teçhizat Makine-Teçhizat Motorlu Kara Taşıtları 10

11 Yıl Genelinde AB ye İhracat AB'ye İhracat (Ocak-Aralık) Otomotiv Endüstrisi Hazırgiyim ve Konfeksiyon Elektrik Elektronik ve Hizmet Kimyevi Maddeler ve Mamulleri Tekstil ve Hammaddeleri Demir ve Demir Dışı Metaller Çelik Makine ve Aksamları İklimlendirme Sanayii Fındık ve Mamulleri Çimento Cam Seramik ve Toprak Ürünleri Milyon $ - 4,000 8,000 12,000 16,000 20,000 11

12 Milyon $ Aralık Ayında AB ye İhracat 2,000 1,800 1,600 1,400 1,200 1, AB'ye İhracat (Aralık) Ara-15 Ara-16 12

13 Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri Güncellendi TÜİK, 27 Aralık ta sektörlere ilişkin temel göstergelerin yer aldığı 2015 Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri ni yayınladı. İlk dikkat çeken değişim, 2014 te imalat sanayide üretim değerine göre 3. sırada yer alan tekstil sektörünün yerini motorlu kara taşıtlarına bırakmış olması. Makine ve Ekipman ise Kimya nın önüne geçerek üretim değerinde ilk 10 sektör arasına girmiş durumda. Katma değerde ise motorlu kara taşıtları %40 artışla dikkat çekerken, en büyük sıçramayı rafineri ürünleri yapmış görünüyor. Üretim Değeri ve Katma Değer (Milyon TL) 2014 Üretim Değeri 2015 Üretim Değeri 2014 Katma Değer 2015 Katma Değer Kaynak: TÜİK Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri 13

14 Yıllık Sanayi ve Hizmet İstatistikleri Güncellendi Teknoloji düzeyine göre göstergelerde ise en yüksek artış değer olarak en düşük seviyede bulunan ileri teknoloji ürünlerin üretim değeri ve katma değerinde. Diğer taraftan imalat sanayide en yüksek paya sahip olan düşük teknolojili sektörlerin üretimi, orta-düşük teknolojili sektörlerin üretiminden daha fazla artmış görünüyor. Toplam üretim değeri içindeki paylar ise ileri teknolojili sektörlerde %2,7 den %3 e, orta-yüksek teknolojili sektörlerde %23,8 den %24,8 e yükselirken, ortadüşük teknolojide bir puan gerilemeyle %32,7 olarak gerçekleşti. Düşük teknolojili sektörlerde ise payın nispeten yatay seyrettiği görülüyor (%39,5) Üretim Değeri (Milyon TL) %15 %8 % %25 %38 Katma Değer (Milyon TL) %25 %26 %15 İleri teknoloji Orta-yüksek teknoloji Girişim Sayısı Orta-düşük teknoloji Düşük teknoloji İleri teknoloji Orta-yüksek teknoloji Orta-düşük teknoloji Ücretli Çalışan Sayısı Düşük teknoloji Düşük teknoloji %-1 Düşük teknoloji %0 Orta-düşük teknoloji %2 Orta-düşük teknoloji %2 Orta-yüksek teknoloji %5 Orta-yüksek teknoloji %4 İleri teknoloji %8 İleri teknoloji %

15 İmalat Sanayi Aralık Ayı Beklentiler Aralık'ta sanayi ihracatı %8,5, tarım ürünleri ihracatı %1 arttı. TİM verilerine göre ihracatı en fazla artan sanayi sektörleri arasında otomotiv (%27), çelik (%23) ve mücevher (%64) yer alıyor. Önemli ihracat kalemlerinden hazır giyimde ise %3,5 gerileme söz konusu. Şubat ayıyla birlikte yükselişe geçen AB ye yönelik ihracat Temmuz ve Ekim de bir miktar gerilese de Kasım ve Aralık ta artmaya devam ediyor. Genel olarak Kasım, Aralık üretim ve ihracatında önceki yılın son iki ayında gerçekleşen seçimler ve iç gelişmelerle uçak krizinin yarattığı belirsizliklerin etkisi de göz ardı edilmemeli. AB ye ihracatın yaklaşık yarısını oluşturan otomotiv ve hazır giyimde bu pazara yönelik satışlarda görülen nispeten kuvvetli artışların Aralık ayı üretimini yukarıya taşıyacağı tahmin ediliyor. Geçtiğimiz yıl, imalat sanayi üretiminin sürükleyicisi konumunda bulunan otomotivde, Aralık ta adet bazında otomobil üretimi %43, toplam üretim ise %24 artış gösterdi. İnşaatta, son çeyrekte geçen yılın aynı dönemine kıyasla %3 civarı büyüme bekleniyor. İnşaat malzemeleri iç talebinde de benzer bir artış öngörülmekle birlikte Aralık ayında elektrik kesintileri ve sert kış koşulları nedeniyle üretim kaybı yaşandığı ancak stoklar sayesinde satışların aynı oranda düşmediği tahmin ediliyor. Bu nedenle inşaat malzemeleri üretiminden Aralık ayında imalat sanayi üretimine olumlu katkı gelmeyebilir. Ocak-Kasım döneminde önceki yıla kıyasla ortalama %5 artan konut satışları, yaz aylarındaki gerilemenin ardından Eylül le birlikte tekrar ivmelenmiş durumda. Kasım da ilk satış ve ikinci el satışların %25 civarında arttığı görülüyor. Konut satışlarındaki bu seyir, mobilya, beyaz eşya, ev tekstili, kapı-pencere profilleri gibi ilişkili sektörlerin üretimine destek olmaya devam edecek. Öncü gösterge ve gelişmeler doğrultusunda, Aralık ta imalat sanayi üretiminde önceki yıla göre %2-%3 artış öngörülüyor. 15

16 İmalat Sanayi Beklentiler (2015 Aralık a Göre Değişim) Gıda Tekstil Motorlu Kara Taşıtları Kimya Eczacılık Ürünleri Elektrikli Teçhizat Cam- Seramik- Çimento vb. Ana Metal Hazır Giyim Makine Teçhizat Fabrikasyon Metal Ürünleri 16

17 0.3% -1.7% 0.5% -1.9% 0.5% 2.6% 0.7% -2.9% -3.5% 8.0% 7.3% 5.9% 3.7% 9.9% -1.1% 2.2% 7.9% 30.3% Gıda İmalatı Gıda Üretim Endeksinin Önceki Yıla Göre Değişimi 10.1% Seçili Alt Sektörler Bazında Üretim Değişimi 0.4% -3.9% Süt ürünleri üretimindeki artış Kasım da da devam etti 17 Gıda üretimi Kasım da toparlamayı sürdürürken 2016 yılını ılımlı bir atışla tamamlayacak gibi görünüyor. Süt ürünleri, süt tozu üretimindeki artışın da etkisiyle hem Kasım ayında hem de yıl genelinde en yüksek üretim artışı kaydeden alt sektörlerden olurken, et ürünleri ise ihracattaki gerilemenin de etkisi ile yatay seyretti. Ocak-Kasım döneminde hazır hayvan yemi üretiminin ise çift haneli büyüyen (%11,4) tek alt sektör olması dikkat çekiyor. Bu artışta bu yıl canlı hayvan ithalatı yapılmasının yanı sıra ihracattaki artışın etkili olduğu düşünülüyor. İhracatta başı çeken sebze-meyvede başlıca pazarlar olan AB ülkelerine yapılan satışlardaki azalma, Kasım da devam ederken 2016 nın ilk 11 ayında %18 lik bir gerileme olduğu görülüyor. Özellikle Fransa ve Almanya ya yapılan satışların %30 a yakın düştüğü izleniyor. Bir süredir gerileme trendinde olan küresel gıda fiyatlarındaki düşüş, yılın ikinci yarısından itibaren yerini artış trendine bırakıyor. FAO gıda fiyat endeksi Kasım ve Aralık aylarında önceki yılın aynı dönemine göre sırasıyla %11 ve %12 arttı. Böylelikle küresel gıda fiyatları, 2016 yılını %1,5 (reel: %3) gerileme ile tamamlamış oldu. Yıl genelinde şeker ve bitkisel yağ fiyatlarındaki artışa rağmen tahıl, et ve süt-süt ürünlerinde düşen fiyatlar endeksin önceki yılın altında kalmasına neden oldu. Nitekim gıdada en önemli ithalat kalemlerinden olan bitkisel ve hayvansal yağların ithalatında özellikle Ağustos-Aralık döneminde %20-30 arasında görülen artışın, aynı dönemde küresel yağ fiyatlarındaki yükselişe (ort. %26) paralel olduğu görülüyor. Yıl genelindeki miktar-tutar uyumsuzluğuna paralel olarak, gıda ihracatı miktar endeksi Kasım ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre %5,2 artış gösterirken, yılın ilk 11 ayındaki artış da benzer seviyede gerçekleşti. Aralık ta artış sürecek 5.5% 3.5% 2.0% -2.6% -5.5% 4.0% -4.2% 4.2% 5.2% 1.8% Et Ürünleri Deniz Ürünleri Kapasite kullanım oranları sınırlı yükselişe işaret ederken TİM verileri, Aralık ayında hububat-bakliyat-yağlı tohumlar ile hayvansal ürünlerde önemli artışa rağmen yaş meyve-sebzede %10 luk gerileme gösteriyor. Baz etkisi de düşünüldüğünde üretimde %2-3 artış muhtemel görünüyor. Böylelikle 2016 da üretim önceki yıla kıyasla %2 artmış olacak. Sebze - Meyve Ürünleri Süt Ürünleri Unlu Mamüller Diğer Gıda 2015/ /2015 Ocak-Kasım 2016/2015 Kasım Kasım Ocak-Kasım İhracat: %-3,2 %-7,4 İthalat: %12,5 %-3,2

18 -12.3% -16.4% -0.3% -2.5% 5.9% 0.6% 0.4% 0.8% 1.6% -0.9% -27.1% 6.2% 4.7% 0.4% -10.4% 2.2% 1.8% 4.1% 1.3% 14.1% Ana Metal Sanayi Üretim Endeksinin Önceki Yıla Göre Değişimi Alt Sektörler Bazında Üretim Değişimi 6.9% Kasım* Ocak-Kasım* -0.3% 3.3% 1.8% -0.3% 2.4% -2.4% 3.4% 3.6% 0.3% -1.6% 0.9% Ana Demir- Çelik Boru/Profil Çeliğin İlk İş. Ürü. Değerli Ana Metaller Metal Döküm İhracat: %21,6 %-11,0 İthalat: %-18,8 %-16,5-7.3% 2014/ / /2015 Ocak-Kasım 2016/15 Kasım Yurtiçi talep artarken ithalat ağırlığı sürüyor 2015 teki yatay seyrin ardından 2016 ilk on bir ayında ana metal sanayi üretim endeksi %0,9 arttı te olduğu gibi 2016 da da ana metal sanayi üretimindeki artış ana demir-çelikten ziyade işlenmiş ürünlerden kaynaklanıyor. Otomotiv ve beyaz eşya sektörlerinde galen taleple birlikte çeliğin ilk işlenmesinden elde edilen ürünlerde ilk on bir ayda %6,2 artış görülüyor. Sanayi üretimi ve endüstriyel yatırımlardaki genel yavaşlama boru ve profiller ile metal döküm ürünlerinde duraklamaya yol açıyor. Değerli ana metallerde kurşun, çinko ve kalay üretimi ile bakır üretimi azalırken alüminyum üretimi arttı yılında değer bazında %0,8 artan ithalat, 2016 ilk on bir ayında %18,8 azaldı. İhracat ise 2015 teki %26,7 düşüşün ardından 2016 ilk on bir ayında yeniden %11 geriledi. Cevher fiyatlarındaki gerilemenin durmasına rağmen ağırlıklı olarak hurdadan üretim yapan yerli üreticilerin global piyasalardaki rekabet gücündeki olumsuzluk sürüyor. Demir çelikte 2016 ilk 10 aylık dönemde yassı ürün ihracat miktarında %14 artış görülmesine ve toplam ürün ihracat miktarının geçen yılki seviyeyi korumasına rağmen ürün birim fiyatlarında düşüşün sürmesi nedeniyle tutarın gerilediği görülüyor. Demir-çelikte İlk 10 ayda İthalat ise hem miktar hem değer bazında geriledi. Ancak, ithalattaki gerileme esas olarak yarı mamul yassı ürün olan slab ithalat miktarının %47 azalmasından kaynaklanıyor. Uzun mamulde hem ara ürünlerde (%1,4), hem nihai mamulde (%12,1) ithalat miktarı arttı. Hammadede demir cevheri ithalatı geçen yılki düzeyini korurken hurda ithalatı %7,2 artış gösterdi ilk on ayında uzun ve yassı nihai ürünlerin tüketimindeki artış %6 seviyesinde sürerken, tüketimin nihai ürün ithalatıyla karşılanan bölümünün sabit kaldığı görülüyor. Aralık ta üretimin azalması bekleniyor Aralık ta siyasi/ekonomik belirsizlikler ve hava koşulları nedeniyle üretimin geçen yılki seviyenin altında kalacağı öngörülüyor. Demir-çelik tesislerinde enerjide ağırlıkla ithal kömür kullanılması enerji kesintilerinin etkisini sınırlıyor. Yılın bütününde %1 civarı üretim artışı bekleniyor. *Değerli metaller hariç 18

19 -9.7% -7.2% -1.0% -1.3% -0.9% -1.6% -1.0% -0.3% 0.2% 1.9% 0.2% 1.2% 6.2% 7.0% 10.5% 6.8% 13.0% 8.8% Tekstil Ürünleri Tekstil Üretim Endeksinin Değişimi Alt Sektörler Bazında Üretim Değişimi 12.6% 2014/ / /2015 Ocak-Kasım 6.7% 9.6% 7.9% 5.4% 1.0% -0.7% 1.5% 1.9% Kasım Ocak-Kasım İhracat: %3,5 % -0,7 İthalat: %-7,2 % -4,8-3.7% -11.2% -6.6% -4.7% İplik Dokuma Kumaş Örme Kumaş Ev Tekstili Dokusuz Kumaşlar Teknik Tekstil 2016: İplik ve dokuma ihracatta kan kaybetti, örme kumaş üretimi sürükledi 2016 yılının ilk yarısında önceki yıla göre çok iyi bir performans gösteren tekstil üretimi, Temmuz-Kasım döneminde önceki yılın aynı dönemine göre gerileme gösterdi ve 11 aylık üretim, önceki yılın sadece %2 üzerine çıkabildi. 15 Temmuz sonrasında TL nin değer kaybı, emtia fiyatlarının yeniden artışa geçmesi gibi iç ve dış faktörlere bağlı olarak ithal hammadde bağımlılığı yüksek olan sektörün maliyetlerini kontrol etmekte zorlandığı tahmin ediliyor. Tekstil üretim performansı alt sektörler bazında incelendiğinde üretim içinde payı yüksek olan iplik ve dokuma kumaştaki zayıf performansın toplam üretimi aşağıya çektiği görülüyor. Dokuma kumaştaki üretim gerilemesinde hazır giyim ihracat ve üretim performansındaki yavaşlama da etkili olmakla birlikte esas etkili unsurun doğrudan ihracattan kaynaklandığı, özellikle dokuma kumaşta en önemli pazar durumunda olan AB ülkelerinde Bengladeş, Kamboçya, Vietnam gibi ülkeler karşısında rekabet gücü aşınması olduğu dikkat çekiyor. Örme kumaş, dokusuz kumaş ve ev tekstili, sektör ortalamasının üzerinde iyi bir performans gösterdi. Dokusuz kumaşta iç pazar gelişmeleri daha baskın unsur olurken örme kumaş ve ev tekstilinde ihracat artışı ana etken oldu. İhracat Ocak-Kasım döneminde önceki yılın aynı dönemine göre değer bazında %0,7 düşerken, miktar bazında %5 artış gösterdi. Bu seyirde de ihracat birim fiyatı daha düşük olan örme kumaş ihracatı artarken, ihracat birim fiyatı daha yüksek olan dokuma kumaş ihracatındaki düşüş etkili oldu. Yaşanan uçak krizi sonrası uygulanan yaptırımlar kapsamında, Rusya nın önemli örme kumaş pazarlarından biri olması nedeniyle ihracatta gerileme beklenirken Bulgaristan başta olmak üzere Orta Asya ve Baltık Cumhuriyetleri üzerinden Rusya ya dolaylı bir şekilde ihracat yapıldı, ihracat düşüşü olmadığı, örme kumaşta Avrupa pazarına yönelik ihracatta da artış yaşandı. Aralık beklentileri olumlu, 2017 belirsizlikle yüklü Türkiye İhracatçılar Meclisi verilerine göre Aralık ayında tekstil ürünleri ihracatı önceki yılın aynı ayına göre dolar bazında %3,1 arttı. Hazır giyim ihracatındaki olumsuz seyre rağmen tekstil ihracatını Bulgaristan, İtalya, Irak ve İran a yönelik ihracat artışlarının desteklediği görülüyor. Bu gelişme ışığında üretimin de önceki yıl seviyesini biraz geçebileceği tahmin ediliyor yılında Rusya pazarında doğrudan ihracatın artması, sektörün KGF, Eximbank ve ihracata yönelik desteklerle birlikte rekabet gücünü artırması gibi beklentiler doğrultusunda 2016 seviyesinin üzerine çıkması olası. Ancak makro ekonomik belirsizlikler aşağı yönlü risklere de işaret ediyor.

20 -5.0% -1.3% -1.3% -2.3% -0.4% 1.5% 2.3% 2.3% 0.9% 5.9% 5.3% 2.0% 4.3% 9.4% 10.6% Hazır Giyim 19.7% Hazır Giyim Üretim Endeksinin Değişimi Alt Sektörler Bazında Üretim Değişimi 2014/ / /2015 Ocak-Kasım 3.5% 9.3% 13.1% 11.8% 9.6% 8.2% 5.7% 3.0% Kasım Ocak-Kasım İhracat: % -7,7 % -0,1 İthalat: % -5,4 % -6.5 Üretime ihracatla gelen destek yine ihracatla gitti Hazır giyim üretimi, ihracat artışına bağlı olarak yılın ilk yarısında çok olumlu bir seyir gösterirken yılın ikinci yarısında ihracatta belli pazarlar ve ürün gruplarındaki gerilemeye bağlı olarak negatif seyretti ve yılın ilk 11 ayında hazır giyim üretimindeki artış %3 ile sınırlı kaldı. Alt sektörler bazında incelendiğinde ilk 11 ayda dış giyim ve giyim üretimi artarken, diğer dokuma eşyalar, örme giyim ve çorap üretiminde gerileme gözlendi. Yılın ilk yarısında üretimin %70 ini oluşturan ihracat hem değer hem de miktar bazında artarken ikinci yarıda değer bazında %7,5, miktar bazında ise %3 lük gerileme kaydetti. Gerilemede pound un değer kaybından ötürü İngiltere pazarında görülen ihracat düşüşünün yanısıra, Romanya, Slovakya, Irak gibi ülkelere yapılan ihracat da önemli ölçüde geriledi. Bulgaristan, Polonya, İran ve İsrail ise yılın bütününde ihracatın yüksek oranlı arttığı pazarlar oldu. Almanya, İtalya, Hollanda, İspanya gibi ana pazarlarda da ikinci yarı ihracat performansının ilk yarının gerisinde kaldığı görüldü. Bulgaristan, Rusya pazarına dolaylı ihracat sonucu artarken, Polonya, hazır giyimcilerin Orta Avrupa ihracatındaki yeni lojistik üssü oldu ve Almanya, Fransa, Hollanda gibi ülkelere yapılan sevkiyatlar nedeniyle artış kaydetti. Romanya ve Slovakya daki gerilemede Polonya ya kayışla birlikte AB pazarında rekabet gücünü artıran Bengladeş, Vietnam, Kamboçya, Pakistan gibi ülkelerin etkisi olduğu düşünülüyor. Hazır giyim ihracatında, özellikle AB pazarlarında görülen zayıflamada, TL nin değer kaybı ve emtia fiyat artışlarının üretim maliyetlerine yansımasının, ihracat fiyatlarına aynı şekilde yansıtılamaması, makro ekonomik oynaklıkların ve belirsizliklerin üretim ve ihracatta bekleme eğilimini güçlendirmesi gibi faktörlerin etkili olduğu tahmin ediliyor. Aralık ihracatı düştü, üretimde de gerileme bekleniyor -14.9% -7.0% -11.1% -7.9% Dış Giyim İç Giyim Diğer Dokuma Eşyalar Örme Giyim TİM verilerine göre Aralık ayında hazır giyim ihracatı %3,5 geriledi. Avrupa daki ana pazarlarda ihracatın önceki yılın Aralık ayına göre düştüğü görüldü. Aralık ayı hazır giyim üretiminin de ihracat paralelinde geçen yılın altında kalması bekleniyor yılında ise ihracata yönelik destekler, maliyet-fiyat uyarlanmasının 2016 yılından daha olumlu seyretmesi beklentiler üzerinde yukarı yönlü etkenler olarak öne çıkarken, makro ekonomik oynaklıkların sürmesi aşağı yönlü risk yaratıyor. Çorap

21 Motorlu Kara Taşıtları Otomotiv Üretim Değişimi (Adet Bazında) 43.2% 4.6% -4.2% 10.6% 4.2% 3.5% 6.1% 22.9% -2.5% 0.7% 8.7% 18.8% 9.9% Ocak-Kasım Dolar Bazında İhracat: %16 Adet Bazında İhracat: % : Otomotiv sektörü sanayi üretim ve ihracatın en önemli sürükleyicisi oldu Otomotiv sektörü, 2016 yılında Ocak ayında öne çekilmiş talep, Ağustos ayında da fabrika bakımları nedeniyle verilen üretim aralarına bağlı olarak yaşanan daralmalar dışında güçlü bir üretim ve ihracat performansı sergiledi. Kasım da önceki yılın aynı ayına göre %19 (adet bazında) üretim artışı görülürken, Aralık ayında %29 luk ihracat artışının etkisiyle üretim %24 civarında arttı. Yıllık artış %10 a yaklaştı. Diğer taraftan, Ocak-Kasım döneminde motorlu kara taşıtları üretim endeksinde %2,8 lik artış görülüyor. Motorlu kara taşıtları, karoser gibi parçaları da içerdiği için bu parçalardaki ithalat artışına bağlı üretim kaybı toplam endeksi aşağıya çekiyor yılının tamamında üretimden yurtiçi satışlar önceki yıla göre %7 civarında azalırken, ithalat %3 arttı, toplam iç pazar ise 2015 seviyesini korudu cc motor hacminin altındaki araçlarda fiyata göre kademeli ÖTV uygulanmasını öngören düzenleme ve TL nin değer kaybının etkisiyle Aralık ayında iç pazar %11, ithalat %8, üretimden yurtiçi satışların da %16 daraldı. Otomotiv üretiminin %77 sini oluşturan ihracat, 2016 yılında adet bazında %13, dolar bazında ise %16 artış gösterdi. Dolar bazındaki artışın adet bazındaki artışın üzerinde olmasında euro/dolar paritesinin seyri ve yeni binek araç modellerinin olumlu katkısı etkili oldu. 2017: İç pazarda daralma, ihracatta ılımlı artış 2017 yılında iç pazarın ÖTV düzenlemesi ve TL nin değer kaybının etkisiyle %7,5-10 civarında daralması, ithalatın üretimden yurtiçi satışlardan daha fazla gerilemesi bekleniyor. İki yıl üstüste çift haneli rakamlarla büyüyen ihracatın, 2017 yılında daha ılımlı bir artış sergileyeceği, %4-6 civarında olacağı tahmin ediliyor. Üretimden yurtiçi satışlar ve ihracat beklentilerinden hareketle 2-3 civarında artması bekleniyor.

22 -4.1% -1.9% 0.9% 0.9% 1.8% 2.1% 1.2% 3.4% 5.4% 5.9% 5.5% 6.1% 9.4% 9.6% 3.6% 6.1% -0.1% 11.7% 9.9% 17.2% Kimyasalların İmalatı Üretim Endeksinin Önceki Yıla Göre Değişimi Alt Sektörler Bazında Üretim Değişimi 19.2% 3.6% 6.1% 11.8% 5.6% 2.5% 0.0% 3.4% -0.2% 6.2% 5.7% 4.0% Kasım Ocak-Kasım İhracat: %-2,1 %-7,6 İthalat: %0,4 %-4,6-15.2% Temel Kimyasallar Kaplayıcılar (Boya Dahil) Deterjan ve Kozmetik Diğer Kimyasallar Suni/Sentetik Elyaf Üretim seyri güçlü Kimyasalların imalatı Kasım da önceki yılın aynı ayına göre %6, yılın ilk 11 ayında ise %4 artış gösterdi. Üretim artışında Ocak ayı sonundan bu yana görülen petrol fiyatlarındaki artışın kimyasal ürün hammaddelerine gecikmeli yansımasının da bir miktar etkisi olduğu tahmin ediliyor. Alt sektörler bazında yurt içi ve ihracat pazarlarında son tüketiciye yönelik üretim yapılan deterjan ve kozmetik alt grubunda güçlü artış sürüyor. Kaplayıcılar (boya ve vernik) ile diğer kimyasallarda da yüksek oranlı artışlar görüldü. Kaplayıcı üretimini, yurtiçinde kentsel dönüşüm projeleri başta olmak üzere yılın ilk yarısındaki inşaat canlılığı olumlu etkiledi. En kötü performans ise suni/sentetik elyaf üretiminde görüldü. Tekstil dokuma üretiminde görülen zayıf performansla uyumlu gelişme, düşük petrol fiyatlarına bağlı olarak hammadde ve ara mamul ithalatındaki artıştan da kaynaklanıyor. Yılın ilk 11 ayında ihracat değer bazında %8 civarında gerilerken miktar bazında endeksi %0,2 artış gösterdi. Yılın ilk 11 ayında petrol fiyatlarının hâlâ önceki yılın aynı döneminin ortalama petrol fiyatının altında olması, kimyasal ürün fiyatlarının da önceki yıldan daha düşük seyretmesine ve değer bazında ihracatın düşüşüne yol açtı. Değer bazındaki gerilemede ihracat ürün ve pazar kompozisyonundaki değişimlerin de kısmen etkili olduğu düşünülüyor. Kasım ayında artan petrol fiyatlarıyla birlikte ithalatın önceki yılın aynı ayına göre cüzi de olsa arttığı görülürken ilk 11 ayda ithalat önceki yılın %5 altında kaldı. Aralık ta ılımlı büyüme beklentisi 2013/ / /2014 Ocak-Kasım 2015/14 Kasım TİM in Aralık ayı ihracat verileri dolar bazında %1,6 lık artışa işaret ederken kapasite kullanım oranlarındaki düşüş de dikkate alındığında sektörün üretiminde son üç aydaki büyüme ortalamasının altında sınırlı bir yükseliş görülme olasılığı güçleniyor yılında 2016 yılı düzeyinin üzerinde seyretmesi beklenen petrol fiyatları paralelinde kimya üretimindeki artışın süreceği tahmin ediliyor.

23 Eczacılık Ürünleri Üretim Endeksinin Önceki Yıla Göre Değişimi KKO Gelişimi % 41.8% % 29.8% 21.6% 27.8% 19.4% Kasım Ocak-Kasım İhracat: %-25,7 %-4,8 7.7% 3.0% -3.2% 9.3% 11.1% İthalat: %-4,4 %-0,3-15.1% -13.2% 2016 da üretim artışında lider sektör 23 Eczacılık üretim endeksi Kasım ayında %19,4 artarken sektör, Ocak-Kasım döneminde bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatıyla birlikte yıl boyunca üretimin en fazla arttığı imalat sanayi sektörü oldu. Nitekim üretilen ilaçların büyük oranda düşük birim fiyata sahip ve yerli tüketime yönelik eşdeğer ilaçlar oldukları ve üretimde kullanılan etken maddelerin büyük oranda ithalata bağımlı olduğu unutulmamalı. Kasım ayında aylık bazda ihracatın ithalatı karşılama oranı bir önceki yılın aynı ayına göre %23 ten %18 e gerilemiş durumda., Kasım da önceki yıla göre %70 gibi keskin bir düşüş görülse de, geçtiğimiz yıldan bu yana olduğu gibi ilk 11 ayda yaklaşık 800 milyon dolarlık ihracatın beşte biri Güney Kore ye yönelik. Önceki yayınlarımızda da belirttiğimiz üzere, burada özellikle Abdi İbrahim ve İlko gibi önemli üreticilerin Güney Koreli şirketler ile üretim ve dağıtım konusundaki işbirliklerinin etkisi mevcut. İthalatta yıl genelinde yatay bir görünüm sergilese de, ana tedarikçiler Almanya ve ABD den yapılan alımlarda dolar bazında %5 civarı bir artış görülüyor. Yılın son ayında üretim artmaya devam edecek Aralık ayında ihracat ve ithalattaki gerileme beklentisine rağmen üretimin mevcut ritmini koruması ve bir önceki yılın aynı ayına göre çift haneye yakın büyümesi olası görülüyor.

24 0.8% 4.3% 6.4% -13.8% 1.3% -0.2% 3.2% -0.2% 1.9% -5.6% -6.7% 6.1% 1.3% 18.3% 12.7% 20.6% Makine Teçhizat Üretim Endeksinin Önceki Yıla Göre Değişimi Alt Sektörler Bazında Üretim Değişimi 14.3% -1.8% 0.3% 2.7% 4.4% 0.3% 5.3% -6.1% 0.3% -0.8% 2.8% 0.8% Motor/Türbin Akışkan Gücü İle Tarım/Ormancılık Mak. Maden/İnşaat Mak. Kasım Ocak-Kasım İhracat: %3,6 %0,9 İthalat: %11,9 %8,2-16.1% 2014/ / /2015 Ocak-Kasım 2016/2015 Kasım Makinede üretim ve ihracat yerinde saydı Makine teçhizat üretimi 2015 teki %1,8 lik daralmanın ardından 2016 nın ilk on bir ayında %0,8 arttı. İlk on bir ayda sektör ortalamasının üstünde artış gösteren alt sektörler: motor ve türbin (%4,3); rulman, dişli ve tahrik elemanları (%8,3); soğutma, havalandırma donanımları (%7,2); metal işleme makineleri (%6,1); maden, taş ocağı, inşaat makineleri (%6,1), tekstil makineleri (%7,4). Geçen yıl önemli artış gösteren kağıt makineleri ve gıda makinelerinde ise gerileme görülüyor. İlk on bir ayda makine ithalatında görülen artış yurtiçinde makine talebinin canlandığını ve makine üretim artışının önemli bölümünün yurtiçi talepten kaynaklandığını gösteriyor. İhracatta ise değer bazında kayda değer artış olmazken miktar endeksinde %1,8 gerileme görülüyor. İhracat pazarlarındaki en dikkat çekici gelişme 2015 te %11 daralan Almanya da yeniden artış görülmesi. Almanya ya ihracat ilk 11 ayda %3,8 artarak 1,98 milyar dolara ulaştı. Bu dönemde tutar bazında en önemli artışı gösteren ülke Romanya oldu; ihracat 92 milyon dolarlık artışla 413 milyon dolara ulaşarak Almanya nın artış tutarını aştı. Fas ve İsrail ilk 11 ayda milyon dolar civarı artış göstererek 150 milyon dolar seviyesine, İran ise 400 milyon dolara ulaştı. Avrupa pazarlarından Fransa, İtalya, Belçika ve İsveç te de ılımlı atış gözlenirken İspanya 55 milyon dolarlık artışla 375 milyon doları aştı. Ukrayna ya ihracat da yaklaşık iki katına çıkarak 100 milyon dolara yaklaştı. Ancak bu artışlar sadece Rusya Orta Asya ve Irak hariç Orta Doğu pazarlarındaki daralmayı telafi edecek boyutta. Diğer taraftan Irak ta düşüş sürüyor ve %5 artış göstererek 645 milyon dolara ulaşan ABD ve gelişmekte olan Afrika (Gana ve Etiyopya), Hindistan, Pakistan, Bangladeş gibi pazarlar kaybı telafi ediyor. İhracat halen 2014 yılının aynı döneminin %10 altında bulunuyor. Aralıkta üretimin düşmesi bekleniyor 24 Aralık ta siyasi/ekonomik belirsizlikler, hava koşulları ve enerji kesintileri nedeniyle üretimin geçen yılki yüksek seviyesini yakalayamayacağı, %5 civarı gerileme görüleceği tahmin ediliyor. Yılın bütününde %0-1 arası büyüme bekleniyor.

25 -4.1% -9.3% 2.3% -17.0% -1.2% 0.7% 5.1% 3.7% 2.3% -5.9% -13.2% 4.6% 5.0% 8.1% 13.5% 11.4% 12.3% 24.7% Elektrikli Teçhizat Elektrikli Teçhizat Üretim Endeksinin Değişimi 5.9% 4.2% 7.2% 0.3% 0.9% 1.8% -1.4% -13.0% 4.0% 2.4% -2.2% 6.2% 1.6% Elektrik Elekt. Dağıtım Motoru, ve Kontrol Jeneratör ve Cihazları Transformatör Alt Sektörler Bazında Üretim Değişimi Akümülatör ve Pil Kablolama için Teller-Kablolar Elektrikli Aydınlatma Ekipm. Ev Aletleri 2015/ /2015 Ocak-Kasım 2016/2015 Kasım Kasım Ocak-Kasım İhracat: %4,7 %-2,7 İthalat: %9,5 %5,6 Beyaz Eşya (Adet) Üretim: %13,6 %6,9 İhracat: %12,1 %8,5 İç Satışlar: %20,5 %5,3 Kasım da güçlü beyaz eşya talebi 25 Sektörün üretim değerinin yaklaşık yarısını oluşturan beyaz eşya üretimi Ocak-Kasım döneminde %7 artarken, ihracat %8 ve yurtiçi satışlar %5 arttı. Yılın ilk yarısında önceki yıla kıyasla nispeten daha güçlü görünen üretim, iç ve dış siyasi belirsizliklere de bağlı olarak Temmuz ve Eylül aylarında gerilemesine rağmen Kasım da çift haneli büyümüş görünüyor Kasım ından gelen baz etkisinin yanı sıra ertelenmiş talep de önemli etkenler arasında. Diğer yandan konut satışlarında Eylül le birlikte görülen toparlanma da iç talebi destekler nitelikte. Nitekim ilk elden satışlar Eylül-Kasım döneminde %20 nin üzerinde artmış durumda. İhracatın, üretimin %75 ini oluşturduğu sektörde, dolar bazında yurtdışı satışların Ocak-Kasım döneminde %1,4, Kasım ayında ise %1,6 arttığı görülüyor. Ülke bazındaki rakamlar ise satışların %40 ını oluşturan İngiltere, Almanya ve Fransa için ilk 11 ayda durağan bir görünüme işaret ederken, Kasım da bu pazarlara yapılan satışların değer bazında %9 civarı gerilediği görülüyor. İhracatta ikinci önemli alt sektör elektrik motorları, jeneratör ve transformatör ile elektrik dağıtım ve kontrol cihazlarında ise yurtdışına satışların önceki yılın Ocak-Kasım dönemine göre %4,5 gerilediği gözleniyor. Diğer önemli ihracat kalemi olan kablolamada kullanılan teller ve kabloların ihracatında da ilk 11 ayda %11 lik gerileme görülüyor. Aralık ta sınırlı artış TİM verilerine göre Aralık ta elektrik, elektronik ve hizmet ihracatı %1,8 artarken AB ülkelerinde bir miktar gerileme izleniyor. Böylelikle başlıca pazar olan AB ye ihracat önceki yıla kıyasla %1,3 gerilemiş oldu. Diğer yandan komşu coğrafyadaki belirsizliğin sürmesi nedeniyle bu ülkelere yapılan satışlarda Aralık ta büyük oranda baz etkisiyle toparlanma görülüyor. Ancak yılın tamamındaki görünüm aşağı yönlü (-%9). Yıl genelinde değer bazında göstergelerin aşağı yönlü, miktara ilişkin verilerin ise nispeten daha güçlü seyrettiği bir görünüme sahip olan elektrikli teçhizat sektöründe, baz etkisi ve iç talep desteğiyle de birlikte üretim endeksinde Aralık ta sınırlı bir artış öngörülüyor.

26 -3.4% 0.0% -0.4% -0.5% -0.4% 0.4% 0.4% 2.8% 3.3% 6.4% 5.9% 7.4% Cam-Seramik-Çimento vb. (Diğer Metalik Olmayan Mineraller) Metalik Olmayan Mineraller Üretiminin Değişimi Alt Sektörler Bazında Üretim Değişimi 14.9% Kasım Ocak-Kasım -1.6% 0.3% 2.6% 2.6% -0.1% -1.2% 4.1% 6.7% 2.3% 1.5% İhracat: %-6,9 %-5,9 İthalat: %1,8 %-6,6 Cam Seramik Karo Seramik Sağlık Gereçleri Çimento -9.2% -4.5% 2014/ / /2015 Ocak-Kasım Üçüncü çeyrek hariç güçlü inşaat büyümesinden destek 2016 yılının ilk iki çeyreğinde inşaat sektörü, hem bina üretimi hem de altyapı inşaatlarında %6 nın üzerinde büyüdü. Üçüncü çeyrekte makro ekonomik ve siyasi belirsizlikler paralelinde sınırlı daralma görülen sektörün son çeyrekte de %3 civarında büyümesi bekleniyor. İnşaat faaliyetlerindeki canlılık çimento ve seramik sağlık gereçleri üretimini destekledi. TÇMB verilerine göre çimento yurtiçi tüketimi Ocak-Ekim döneminde %8 civarında arttı, Marmara ve İç Anadolu bölgelerinde tüketim artışı %10 un üzerine çıktı. Seramik sağlık gereçlerinde üretim artışı ihracattan da pozitif destek bulurken, seramik karoda Ortadoğu ve Rusya pazarındaki kayıplara bağlı olarak üretim daralması görüldü. Diğer metalik olmayan mineraller ihracatı, yılın ilk 11 ayında %6 civarında geriledi. Söz konusu dönemde çimento ihracatında miktar bazında %5 civarında artış görülürken, toplam ihracattaki düşüş seramik karo ve cam ihracatındaki gerilemeden kaynaklandı. Aralık ta üretimi sert kış koşulları ve elektrik kesintileri nedeniyle düşebilir İnşaat sektörünün Aralık ayında önceki yılın aynı dönemine göre büyümesi beklenirken inşaat malzemesi üretiminde sert kış koşulları ve elektrik kesintilerine bağlı olarak daha zayıf bir performans bekleniyor. Satışların stoklardan yapıldığı tahmininden hareketle diğer metalik olmayan mineraller üretiminin yatay seyretmesi ya da sınırlı daralması bekleniyor yılında devam eden kentsel dönüşüm projeleri, yeni mega projeler ve yeni yatırımlar paralelinde diğer metalik olmayan mineraller üretiminin %2-3 civarında artması öngörülüyor.

27 -14.2% -7.7% -10.4% -11.5% -7.4% -6.4% 0.6% 0.3% 5.0% -0.8% 4.1% 8.0% 14.1% 11.3% 28.6% Fabrikasyon Metal Ürünleri Fabrikasyon Metal Ürünleri Üretim Endeksinin Değişimi Alt Sektörler Bazında Üretim Değişimi Kasım Ocak-Kasım 11.4% 2.3% 2.6% 3.2% -2.2% 8.9% -9.3% -5.7% -6.5% 0.0% -3.1% Metal Yapı Malzemeleri Silah ve Mühimmat Metallerin Dövülmesi Preslenmesi Metallerin İşlenmesi- Kaplanması Mutfak Eşyaları-El Aletleri-Hırdavat İhracat: %1,9 %-4,0 İthalat: %-6,4 %9,8-18.9% -15.4% 2015/ /2015 Ocak-Kasım 2016/15 Kasım Yılın ilk aylarından sonra büyüme yerini daralmaya bıraktı Fabrikasyon metal ürünleri üretimi 2015 teki %2,3 artışın ardından, 2016 ilk on bir ayında %3,1 azaldı; 2009 krizi sonrasında 11 aylık dönemde ilk kez küçülme görüldü. Yılın ilk yarısında %2 civarında büyüyen fabrikasyon metal ürünleri Temmuz dan itibaren sürekli olarak küçüldü. Metal yapı malzemelerinde 2015 te yaşanan durgunluk 2016 ilk on bir ayında özellikle altıncı aydan sonra hissedilen bir düşüşe bıraktı. Metal yapı malzemeleri ilk altı ayda %4,5 büyüdükten sonra Temmuz-Kasım döneminde %20 nin üzerinde azaldı. Ağırlıkla otomotiv sektörüne üretim yapan metallerin dövülmesi ve preslenmesinde geçen yılki yüksek büyümenin ardından durgunluk gözleniyor. Beyaz eşya ve makine sektörlerine üretim yapan metallerin işlenmesi ve kaplanması ise talep eden sektörlerdeki pozitif gelişmelerin aksine %11 daraldı. Mutfak eşyaları ve el aletleri de 2015 teki %4,1 büyümenin ardından 2016 yılının on bir aylık döneminde %7,4 daraldı. İlk on bir ayda düşük fiyatların etkisiyle artan ithalat iç talebin güçlü olduğuna işaret ediyor. Üretim değerinin yaklaşık %30 unu oluşturan ihracat 2015 teki %13 kaybın ardından, 2016 ilk on bir ayında yeniden %4 azaldı. İhracatın yaklaşık dörtte birine denk gelen metal yapı malzemelerindeki %20 kayıp, silah ve mühimmat ile diğer fabrikasyon metal ürünleri ihracatındaki artışlara rağmen toplam ihracatın azalmasına yol açtı. Başlıca pazarlardan Rusya, Irak, Azerbaycan ve Türkmenistan da kayıplar sürerken Etiyopya, Cezayir ve BAE artış gösterdi. Avrupa bölgesinde büyüme ve Euro nun değer kazanması Almanya, İtalya, İngiltere ve Polonya başta olmak üzere Avrupa ya ihracatı artırdı. Aralık ta üretimde düşüş bekleniyor Aralık ta üretimin özellikle metal yapı malzemelerindeki düşüşten dolayı yaklaşık %4 civarında gerilemesi, yılın bütününde gerilemenin %4 e ulaşması bekleniyor.

28 -7.7% -1.5% -3.4% -0.9% -0.3% -1.8% 2.3% 1.3% 0.4% 0.6% 0.4% 1.9% 1.9% 6.7% 5.9% 9.1% 7.4% 8.8% Kauçuk ve Plastik Ürünleri Üretim Endeksinin Önceki Yıla Göre Değişimi Alt Sektörler Bazında Üretim Değişimi 2014/ / /2015 Ocak-Kasım 5.9% 3.7% 1.6% 2.2% 0.7% 5.9% 0.4% 0.9% -4.2% 2.1% -0.1% Kasım Ocak-Kasım İhracat: %1,1 %-3 İthalat: %13.7 % % -7.6% Kauçuk Ürünler Plastik Ürünler Pl. Levha-Tüp- Profil Pl. Ambalaj Malz. Pl. İnşaat Malz. Diğer Pl. Ürünler En güçlü üretim seyir otomotiv sayesinde diğer plastiklerde Kauçuk ve plastik ürünler imalatı Temmuz, Eylül ve Ekim aylarındaki üretim düşüşlerinin etkisiyle yılın ilk 11 ayında önceki yılın aynı dönemine yakın bir seyir gösterdi. Alt sektörler bazında bakıldığında üretim gerilemesi büyük oranda plastik inşaat malzemeleri üretimindeki daralmadan kaynaklandı. Plastik inşaat malzemeleri üretimindeki düşüşün inşaat faaliyetlerindeki gerilemeden ziyade ihracattaki düşüş ile ithalattaki artış ve ikame ürünlerden kaynaklandığı tahmin ediliyor. Otomotiv, perakende tüketim malzemeleri, elektrikli teçhizat gibi farklı sektörlere yönelik imalatın bulunduğu diğer plastik ürünler grubunda otomotiv, beyaz eşya gibi sektörlerdeki olumlu seyre paralel güçlü bir üretim artışı görülüyor. Plastik ambalaj malzemelerinde gerilemenin ağırlıklı olarak ithalat artışından kaynaklandığı düşünülüyor. Aralık üretiminde ılımlı artış beklentisi Sert kış koşulları ve elektrik kesintilerinin Aralık üretimini olumsuz etkilediği tahmin edilirken otomotiv ve inşaat talebinden de yukarı yönlü etki geleceği tahmin ediliyor.

29 15.3% 10.5% 9.1% 9.1% 6.2% 5.9% 5.8% 5.5% 5.4% 4.8% 4.8% 3.6% Ek - 1 Üretim Değerinden Alınan Paylar (2015) Tüketici Güven Endeksi Euro/Dolar Seyri İmalat Sanayi KKO Gelişimi

30 Ek - 2 Dünya Emtia Fiyatları* IV 2016 I 2016 II 2016 III Eki-16 Kas-16 Ara-16 Metal Endeksi Bakır Alüminyum Kalay Nikel Çinko Kurşun Buğday Mısır Pamuk Petrol IMF** Kaynak: IMF * 2005 = 100 **Dated Brent, West Texas ve Dubai Fateh spot piyasa fiyatı ortalaması 30

31 Editör: Dilara Ay Erişen Hazırlayanlar: Dilara Ay Erişen, Gülay Dincel, Yael Taranto Bu rapor, Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. nin uzman kadrosunca güvenilir olarak kabul edilen kaynaklardan elde edilen verilerle hazırlanmıştır. Raporda yer alan görüşler ve öngörüler, rapor kapsamında belirtilen ve kullanılan yöntemler ile sektör temsilcileriyle yapılan görüşmelerle üretilen sonuçları yansıtmakta olup bu verilerin tamlığı ve doğruluğundan Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş.'nin herhangi bir sorumluluğu bulunmamaktadır. Raporda yer alan sonuçlar, görüşler, düşünceler ve öngörüler, Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. tarafından açık ya da gizli olarak bir garanti ve beklenti oluşturmaz. Diğer bir ifadeyle; bu raporda yer alan tüm bilgi ve verileri kullanma ve uygulama sorumluluğu, doğrudan veya dolaylı olarak, bu rapora dayanarak yatırım kararı veren ya da finansman sağlayan kişilere ait olup, elde edilen sonuçtan dolayı üçüncü kişilerin doğrudan ya da dolaylı olarak uğradıkları zarardan Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz. Bu doküman ileriye dönük tahminleri de kapsamaktadır. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş., bu tahminlere ulaşılamaması ya da Rapor daki bilgilerin tam ve doğru olmamasından sorumlu tutulamaz Bu raporun tüm hakları saklıdır. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası A.Ş. nin izni olmadan raporun içeriği herhangi bir şekilde basılamaz, çoğaltılamaz, fotokopi veya teksir edilemez, dağıtılamaz. 31