7. ÜNİTE - Beslenme İlkelerini Fiziksel Aktivite Programına Uygulamak. Bölüm -5- Beslenme ve sindirim ile ilgili kavramlar

Transkript

1 1 Sindirim sistemi Sindirim Sindirim kısaca, besinlerin kendilerini oluşturan yapı taşlarına kadar parçalanarak hücre zarından geçebilecek hale getirilmesi işlemidir. Sindirimin iki temel görevi vardır bunlar; 1- Yaşam faaliyetleri için enerji elde edebilmek amacıyla, besin maddelerini hücre zarından geçebilecek kadar küçültmek, 2- Yenileme, üretim ve onarım faaliyetleri (biyosentez) için küçük yapı taşları (monomer) oluşturmak Sindirim genel olarak 4 basamakta gerçekleşir. 1- Besinlerin organizmaya alınması 2- Mekanik sindirim 3- Kimyasal sindirim 4- Emilim.

2 2 Sindirim sistemi Sindirim Sindirim Sistemi Organları İnsanda sindirim sistemi organları; ağız, yutak, yemek, borusu, mide, 12 parmak bağırsağı, ince bağırsak, kalın bağırsak, düz bağırsak, anüstür. Karaciğer ve pankreas salgılarıyla sindirimde görev yapan yardımcı organlarıdır. Ayrıca tükürük bezleri, mide ve ince bağırsak bezleri de sindirimde görev yapan yardımcı olan diğer açık bezlerdir. İnsanlarda sindirim ağızda başlar. Ağızda sindirime yardımcı olan dişler ve ağza açılan tükürük bezleri bulunur. Besinler ağızda parçalanır parçalama çiğneme ile başlar çiğnemede dişlerle birlikte çene dil ve yanak kasları da rol oynar

3 3 Sindirim sistemi Sindirim Sindirimin Basamakları 1- Besinlerin organizmaya alınması: Özel şartlar olmadığı sürece insanlar besinleri ağız yoluyla sistemlerine alırlar. Sindirimin birinci basamağı bu şekilde tamamlanır. 2- Mekanik sindirim: Sisteme alınan besin maddelerinin küçük parçalara ayrılması olayıdır. Bu aşamada besin maddeleri yapı taşlarına parçalanamazlar. Bu aşamadaki amaç kimyasal sindirimi kolaylaştırmak için besinlerin yüzey alanını arttırmaktır. Mekanik sindirim sadece ağızda değil mide ve ince bağırsakta da gerçekleşir.

4 4 Sindirim sistemi Sindirim Sindirimin Basamakları 3- Kimyasal Sindirim: Besin maddelerinin sistem içinde su ve enzimler yardımıyla yapı taşlarına kadar parçalanması olayıdır. Ağızdan ince bağırsaklara doğru gidildikçe artar. Kimyasal sindirim mekanik sindirim ile birlikte daha etkin hale gelir. Kimyasal Sindirimde, Karbonhidratlar Proteinler Yağlar Yağ asitleri Glikoza Amino asitlere gliserole parçalanır, Bu aşamada vitaminler ve mineraller sindirime uğramazlar

5 5 Sindirim sistemi Sindirim Sindirimin Basamakları 3- Kimyasal Sindirim (Devam): Aşağıdaki tabloda kimyasal sindirimi sağlayan sindirim enzimleri, salgılandığı organlar ve görevleri verilmiştir.

6 6 Sindirim sistemi Sindirim Sindirimin Basamakları 4- Emilim: Besinlerin sindiriminin başladığı ve sonlandığı organlar Ağızda: Midede: İnce bağırsakta: Kalın bağırsakta: İyonlar, alkol, hormonlar, bazı zehirler, nikotin Na, K, Cl, Br, I, alkol, bazı zehirler ve su Karbonhidratların tamamı, yağların %95 i ve proteinlerin % 90 ı ince bağırsakta emilir. Su vitamin ve bazı madensel tuzlar emilir

7 7 Sindirim sistemi Sindirim Besinlerin Yaklaşık Sindirim Zamanları 1 saat: Sporcular için özel olarak hazırlanan ve karbonhidrat içeren konsantreler. Su, kahve, çay gibi içecekler. Enerji yiyecekleri 2 saat: Süt, kakao, yoğurt gibi besinler. Bunların yanında beyaz ekmek, kıyma, muz. kahvaltılık tahıllı ürünler. Hafif sebzeler. Pilav ve alabalık, protein konsantreleri 3 saat: Patates, yumurta, kek, karışık ekmekler, sebzeler, elma, dana eti, koyun eti ve tavuk. 4 saat: Hindi eti, biftek, dana eti, fındık, fıstık gibi çerezler. Sosis ve salam. 5 saat: Kızartma türleri, özellikle kabuklu çerezler. 6 saat: Ton balığı, pastırma ve mantar gibi besinler. 7 saat: Tuzlama balık, sardalya ve kaz eti, sindirimi 7 saat süren besinlerdir.

8 8 Bölüm Görevleri Bu bölümde sizlere sindirim ile ilgili bilgiler verildi. Edindiğiniz bilgileri göz önünde bulundurarak; 1- Hazırlamış olduğunuz 24 saatlik besin tüketim anketindeki öğle ve akşam yemeğinde yer alan besinlerin sindirim zamanlarını hesaplayınız.