TÜRKİYE NİN NABZI KASIM 2014 Cumhurbaşkanlığı Sarayı, İş Kazaları, Barış Süreci ve Sığınmacılar Sorunu

Transkript

1 TÜRKİYE NİN NABZI KASIM 2014 Cumhurbaşkanlığı Sarayı, İş Kazaları, Barış Süreci ve Sığınmacılar Sorunu MetroPOLL Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Merkezi A.Ş. Cinnah Caddesi No: 67/ Çankaya/ANKARA Tel: (312) Faks: (312)

2 SUNUŞ Türkiye siyaset gündemi hızlı ve değişken. Buna gergin sözcüğünü de eklemek gerek. Üstelik 2015 genel seçimleri yaklaştıkça siyasal gerginliğin daha da artması beklenir. Olup biten her şeyin siyasal bir zeminde tartışmaya açılması yoğun siyasallaşmanın kaçınılmaz bir sonucu. Aşırı siyasallaşma aslında sağlıklı bir siyaset tartışmasına değil toplumu taraf olmaya zorlayan siyasal kutuplaşmalara itiyor. İnsanlar geleceğe ilişkin umutlarını veya umutsuzluklarını bile siyasi parti ve kimliklerinin izdüşümlerine göre tanımlıyorlar. Sonuçta, siyaset müzakere işlevini yitirerek kazankaybet arenasına dönüşüyor. Kasım gündemi, gündemin algılanma biçimleri bu bağlamdan bağımsız değil. Cumhurbaşkanlığı na tahsis edilen yeni hizmet binası, Suriyeli sığınmacılar sorunu, barış süreci, iş kazaları, siyasetin yerelleşmesi meselesi, HDP nin bir Türkiye partisi olup olamayacağı ve seçimlere yaklaşırken partilerin oy destekleri Kasım ayının gündem konuları. Türkiye'nin Nabzı Kasım ayı araştırması; Türkiye genelinde NUTS 2 sistemine göre 26 bölgeyi esas alan 28 ilde tabakalı örnekleme ve ağırlıklandırma yöntemi ile Kasım 2014 tarihleri arasında toplam 2780 kişi ile yapılmıştır. Araştırma; 0,95 güven sınırları içinde +/- 1,86 hata payı ile yüz yüze anket yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Prof. Dr. Özer SENCAR

3 YÖNETİCİ ÖZETİ-1 Geleceğe İlişkin Beklenti Ekonominin kötü yönetildiğini düşünenlerin oranında önceki ay gerçekleşen 4 puanlık artışa ilaveten bu ay 1 puanlık bir artış var. Toplumun % 54 ü ekonominin kötü yönetildiği kanısında. Ekonominin iyi yönetildiğini söyleyenler ise % 40. İktidar partisi seçmeninin de % 19 u ekonominin kötü yönetildiğini düşünüyor. Gelecek beklentisi ve ekonomi yönetimi konularında toplumda karamsar-olumsuz bir algı trendinin olduğu görülüyor. Ancak bunun kriz düzeyinde olduğunu söylemek mümkün değil. Ancak AKP iktidarının önceki dönemleriyle kıyaslandığında gelecek beklentisi ve ekonomi yönetiminin giderek toplum tarafından olumsuz algılandığı anlaşılıyor. Çankaya Köşkü nden Cumhurbaşkanlığı Sarayı na Kamuoyunda yeni Başbakanlık binası olarak bilinen, ancak Erdoğan ın cumhurbaşkanı seçilmesinin ardından Cumhurbaşkanlığı makamı olmasına karar verilen yapıya ilişkin tartışmalar bir süredir kamuoyunu meşgul ediyor. Cumhurbaşkanlığının cumhuriyetin başından itibaren bu makam ile özdeşleşen Çankaya köşkü nden yeni Cumhurbaşkanlığı Sarayı na taşınmasını toplumun % 57 si onaylamıyor. Onaylayanların oranı % 35. AKP lilerin % 25 i de cumhurbaşkanlığının yeni binaya taşınmasını onaylamıyor. Toplum cumhurbaşkanlığı geleneği dışına çıkan bu adım konusunda ikna edilememiş. İsraf mı, Türkiye nin Gücünün Sembolü mü? AKP tarafı yeni Saray ın Türkiye nin gücünün ve ihtişamının bir göstergesi olduğunu ileri sürüyor. Kamuoyuna yeni Cumhurbaşkanlığı Sarayı nın halkın parasının israfı mı, yoksa Türkiye nin gücünün ve ihtişamının bir göstergesi mi olduğunu karşılaştırmalı olarak sorduğumuzda da israf vurgusu değişmemektedir. Toplumun % 61 i yeni Saray ın israf olduğunu söylerken, % 32 Türkiye nin gücünü ve ihtişamını göstermektedir cevabını vermektedir. Türkiye nin gücünü ve ihtişamını göstermektedir tezini AKP lilerin % 58 i, CHP lilerin % 8 i, MHP lilerin % 15 i ve HDP lilerin % 9 u kabul etmektedir. Suriyeli Sığınmacılar Türkiye nin izlediği dış politikanın içerde yaratığı sonuç ve tepkilerin en net görüldüğü alan Suriyeli sığınmacılar konusudur. Sayıları 2 milyonu aştığı söylenilen Suriyeli sığınmacıların kısa, hatta orta vadede ülkelerine dönmeleri sözkonusu değil. Suriye deki gelişmelere bağlı olarak sayılarının artması da mümkün. Mevcut haliyle dahi sığınmacılar Türkiye kamuoyunda oldukça olumsuz bir algıya sahip. Hükümetin Suriyeli sığınmacılara yönelik politikasını toplumun % 67 lik çok büyük bir kesimi onaylamıyor. Türkiye nin sığınmacılar politikasını onayladığını söyleyenler % 28. Hükümeti bu konuda destekleyen AKP lilerin oranı % 45; AKP lilerin yarısı hükümetlerinin sığınmacılar politikasını onaylamıyor. Suriye den gelen sığınmacıları Türkiye nin kabul etme politikasına son verilmesini isteyenler toplumun % 67 si; % 27 Türkiye nin Suriye den gelen sığınmacıları kabul etmeye devam etmesini istiyor.

4 YÖNETİCİ ÖZETİ-2 Peki süreç başarılı mı? Kamuoyunun algısı ne yönde? Hükümetin yürüttüğü barış sürecini başarılı bulanların oranı az da olsa azımsanamayacak bir düzeyde; % 29. Başarısız bulunlar ise % 61. Başarılı bulanlar en çok HDP seçmenleri arasında (% 58). Onu % 47 ile AKP seçmeni takip ediyor. CHP ve MHP seçmenleri arasında ise süreci başarılı bulanlar oldukça düşük; % 7. HDP Seçimlere Nasıl Katılmalı? Bağımsız mı, Parti Olarak mı? Demirtaş ın cumhurbaşkanlığı seçiminde ülke barajı olan % 10 a yakın oy alması HDP-HDP nin önümüzdeki seçimlerde bağımsızlar olarak değil siyasi parti olarak katılma ihtimalini gündeme getirdi. Seçimlere parti olarak katılmak HDP için bir risk, ama aynı zamanda da bir fırsat. Yüzde on ülke barajını aşamazsa Kürt siyasal hareketinin TBMM de temsili mümkün olmaz. Bu aslında hem Kürt siyasal hareketi için hem de Kürt siyasal hareketinin Türkiye siyasetine eklemlenmesi bir krize dönüşebilir. Ama HDP barajı aşarsa seçilen milletvekili sayısını önemli ölçüde artırabilir, Güneydoğu dışındaki bölgelerde milletvekili çıkarabilir ve çıkardığı yeni milletvekilleriyle özellikle AKP nin milletvekili sayısını aşağı çekebilir. HDP nin seçime parti olarak katılmasını isteyenler % 36, bağımsız adaylarla katılmasını destekleyenler ise % 19. Fikir belirtmeyen % 45 lik bir kitle mevcut. HDP tabanının % 63 ü seçime siyasi parti olarak katılmaktan yana. HDP liler, en azından taban, seçimlerde risk almaya hazır görülüyor. Maden Kazalarından Kim Sorumlu? Soma ve Ermenek te yaşanan maden kazalarında yüzlerce işçinin hayatlarını kaybetmesi iş güvenliği ve madenlerin denetimi sorunlarını gündeme taşıdı. Kazalar önlenebilir miydi? Gerekli tedbirler alınmış mıydı? Kazaların sorumluları kimler? Hükümet mi? Toplumun % 58 i Soma ve Ermenek gibi iş kazalarından hükümetin sorumlu olduğunu düşünüyorlar. Bu kanaati paylaşmayanların oranı % 34. AKP lilerin de % 34 ü hükümetin sorumlu olduğu kanaatinde. Peki madenleri işleten şirketlerin hiç mi sorumluluğu yok? Sorumluluk sorusunu hükümet, şirketler ve işçiler olarak çoktan seçmeli hale getirdiğimizde ve en büyük sorumluluk kime aittir? biçiminde sorduğumuzda toplumun % 49 u şirketlerin, % 44, hükümetin en büyük sorumlu olduğunu belirtiyor. AKP lilerin % 20 si hala hükümetin en büyük sorumlu olduğunu söylerken % 70 i şirketlerin asıl sorumlu olduğunu düşünüyor. Liderlerin Görev Onayları Liderlerin görevlerini yapış biçimlerinin kamuoyu tarafından ne derece onaylandığına baktığımızda en üst sırada % 46 ile cumhurbaşkanı Erdoğan yer almaktadır. Cumhurbaşkanı nın görev yapış biçimini onaylamayanların oranı % 50 dir. Görev onay skalasında % 43 ile Başbakan Davutoğlu ikinci sırada gelmektedir. Kılıçdaroğlu nun görev onay oranı % 19, Bahçeli nin % 16 ve Demirtaş ın 12 dir. Muhalefet liderlerinden Demirtaş ın görev onay oranı partisinin aldığı oy oranından önemli ölçüde yüksek çıkmaktadır, ama trend düşme eğilimindedir.

5 1. TÜRKİYE NİN GİDİŞATI VE GELECEKTEN BEKLENTİLER 2. CUMHURBAŞKANLIĞI KÖŞKÜ HAKKINDA DEĞERLENDİRMELER 3. HÜKÜMETİN SURİYELİ SIĞINMACILAR VE KOBANİ POLİTİKASI 4. BARIŞ SÜRECİ 5. HDP TÜRKİYE PARTİSİ Mİ? 6. YENİ BİR PARTİ 7. MADEN KAZALARI HAKKINDAKİ DEĞERLENDİRMELER 8. LİDERLERİN GÖREV ONAYI 9. SİYASAL DURUM 10. LİDERLERE GÜVEN VE BEĞENİ DÜZEYİ 11. ARAŞTIRMANIN DEMOGRAFİSİ

6 Türkiye nin Gidişatı ve Gelecekten Beklentiler 5,5 54,4 40,2 İyi yönetildiğini düşünüyorum Kötü yönetildiğini düşünüyorum Fikrim yok/cevap yok (Son Seçimlerde Oy Verilen Partiye Göre Dağılım %) İyi yönetildiğini düşünüyorum Kötü yönetildiğini düşünüyorum FY/CY TOPLAM AKP 75,3 19,2 5,6 100 CHP 6,3 89,6 4,1 100 MHP 15,2 79,2 5,6 100 BDP/HDP 11,4 82,0 6,6 100 SP 17,9 82,1 100 Diğer 27,3 63,6 9,1 100 Protesto oy 24,8 64,4 10,9 100 Cevap yok 32,9 56,1 11,0 100 Yaşım tutmadı 34,4 62,5 3,1 100 ORTALAMA 40,2 54,4 5,5 100

7 Türkiye nin Gidişatı ve Gelecekten Beklentiler (Karşılaştırma Tablosu %) Nisan '14 Mayıs '14 Haziran '14 Temmuz '14 Ağustos '14 Eylül '14 Ekim '14 Kasım 14 İyi yönetildiğini düşünüyorum 45,8 42,5 40,6 41,1 45,7 43,0 39,5 40,2 Kötü yönetildiğini düşünüyorum 44,4 51,4 50,6 50,0 46,2 48,7 52,9 54,4 Fikrim yok / Cevap yok 9,8 6,1 8,8 8,9 8,1 8,3 7,6 5,5

8 Cumhurbaşkanlığı Köşkü Hakkında Değerlendirmeler 35,2 57,1 7,7 Evet, onaylıyorum Hayır, onaylamıyorum Fikrim yok/cevap yok (Son Seçimlerde Oy Verilen Partiye Göre Dağılım %) Evet Hayır onaylıyorum onaylamıyorum FY/CY Toplam AKP 65,4 25,1 9,5 100 CHP 5,9 89,5 4,6 100 MHP 15,2 77,5 7,3 100 BDP/HDP 8,4 81,9 9,6 100 SP 15,4 82,1 2,6 100 Diğer 9,1 81,8 9,1 100 Protesto oy 22,5 66,7 10,8 100 Cevap yok 28,9 62,7 8,4 100 Yaşım Tutmadı 31,3 62,5 6,3 100 ORTALAMA 35,2 57,1 7,7 100

9 Cumhurbaşkanlığı Köşkü Hakkında Değerlendirmeler 60,9 32,0 7,0 Halkın parasının israfıdır Türkiye nin gücünü ve ihtişamını göstermektedir Fikrim yok/cevap yok (Son Seçimlerde Oy Verilen Partiye Göre Dağılım %) Halkın parasının israfıdır Türkiye nin gücünü ve ihtişamını göstermektedir FY/CY Toplam AKP 31,9 57,5 10,6 100 CHP 89,6 7,5 2,9 100 MHP 80,8 14,9 4,3 100 BDP/HDP 86,2 9,0 4,8 100 SP 82,1 15,4 2,6 100 Diğer 72,7 18,2 9,1 100 Protesto oy 67,6 23,5 8,8 100 Cevap yok 61,4 27,7 10,8 100 Yaşım tutmadı 75,8 21,2 3,0 100 ORTALAMA 60,9 32,0 7,0 100

10 Hükümetin Suriyeli Sığınmacılar ve Kobani Politikası 28,2 66,8 4,9 Evet, onaylıyorum Hayır, onaylamıyorum Fikrim yok/cevap yok (Son Seçimlerde Oy Verilen Partiye Göre Dağılım %) Evet Hayır onaylıyorum onaylamıyorum FY/CY Toplam AKP 45,3 49,9 4,8 100 CHP 9,8 86,6 3,5 100 MHP 13,9 81,8 4,3 100 BDP/HDP 26,5 65,1 8,4 100 SP 10,3 79,5 10,3 100 Diğer 9,1 81,8 9,1 100 Protesto oy 28,4 63,7 7,8 100 Cevap yok 26,5 63,9 9,6 100 Yaşım tutmadı 18,2 78,8 3,0 100 ORTALAMA 28,2 66,8 4,9 100

11 Barış Süreci 29,1 61,4 9,6 Evet, başarılı buluyorum Fikrim yok/cevap yok Hayır, başarılı bulmuyorum (Son Seçimlerde Oy Verilen Partiye Göre Dağılım %) Evet başarılı Hayır başarılı buluyorum bulmuyorum FY/CY Toplam AKP 46,5 39,9 13,6 100 CHP 7,2 85,7 7,1 100 MHP 7,6 88,9 3,5 100 BDP/HDP 57,8 38,0 4,2 100 SP 10,3 82,1 7,7 100 Diğer 10,0 90,0 100 Protesto oy 26,5 59,8 13,7 100 Cevap yok 26,5 62,7 10,8 100 Yaşım tutmadı 21,2 72,7 6,1 100 ORTALAMA 29,1 61,4 9,6 100

12 Barış Süreci (Karşılaştırma Tablosu %) Ekim '14 Kasım '14 Evet başarılı buluyorum 39,3 29,1 Hayır başarılı bulmuyorum 49,8 61,4 Fikrim yok/cevap yok 10,8 9,6

13 HDP Türkiye Partisi mi? 19,4 35,9 44,7 Bağımsız adaylarla katılmalı Fikrim yok/cevap yok Parti olarak katılmalı (Son Seçimlerde Oy Verilen Partiye Göre Dağılım %) Bağımsız Parti olarak adaylarla katılmalı katılmalı FY/CY Toplam AKP 17,0 34,4 48,6 100 CHP 20,8 35,7 43,6 100 MHP 18,7 31,9 49,4 100 BDP/HDP 29,5 62,7 7,8 100 SP 28,2 33,3 38,5 100 Diğer 10,0 40,0 50,0 100 Protesto oy 24,5 35,3 40,2 100 Cevap yok 15,7 32,5 51,8 100 Yaşım tutmadı 21,2 24,2 54,5 100 ORTALAMA 19,4 35,9 44,7 100

14 Maden Kazaları Hakkında Değerlendirme Şirketler Hükümet 43,5 49,3 İşçiler Hem hükümet hem şirketler Fikrim yok/cevap yok 1,8 1,8 3,7 (Son Seçimlerde Oy Verilen Partiye Göre Dağılım %) Hükümet Şirketler İşçiler Hem hükümet hem şirketler FY/CY Toplam AKP 19,9 69,9 2,9 2,0 5,3 100 CHP 63,7 31,8 0,4 2,5 1,6 100 MHP 59,3 37,9 1,8 0,3 0,8 100 BDP/HDP 77,1 18,1 0,6 0,6 3,6 100 SP 39,5 57,9 2,6 100 Diğer 63,6 27,3 9,1 100 Protesto oy 49,0 38,2 2,0 2,9 7,8 100 Cevap yok 53,6 35,7 2,4 1,2 7,1 100 Yaşım tutmadı 59,4 34,4 6,3 100 ORTALAMA 43,5 49,3 1,8 1,8 3,7 100

15 Liderlerin Görev Onayı R.Tayyip Erdoğan 45,6 50,2 4,2 Ahmet Davutoğlu 43,3 49,6 7,1 Kemal Kılıçdaroğlu 18,9 76,8 4,2 Devlet Bahçeli 15,8 79,5 4,6 Selahattin Demirtaş 11,8 82,1 6,0 Evet, onaylıyorum Hayır, onaylamıyorum Fikrim yok/cevap yok

16 Liderlerin Görev Onayı 45,6 50,2 4,2 Evet, onaylıyorum Hayır, onaylamıyorum Fikrim yok/cevap yok (Son Seçimlerde Oy Verilen Partiye Göre Dağılım %) Evet Hayır onaylıyorum onaylamıyorum FY/CY Toplam AKP 88,8 8,0 3,2 100 CHP 5,0 91,5 3,4 100 MHP 15,4 80,3 4,3 100 BDP/HDP 10,8 85,5 3,6 100 SP 17,9 74,4 7,7 100 Diğer 18,2 72,7 9,1 100 Protesto oy 28,4 62,7 8,8 100 Cevap yok 28,0 54,9 17,1 100 Yaşım tutmadı 27,3 63,6 9,1 100 ORTALAMA 45,6 50,2 4,2 100

17 Liderlerin Görev Onayı 43,3 49,6 7,1 Evet, onaylıyorum Hayır, onaylamıyorum Fikrim yok/cevap yok (Son Seçimlerde Oy Verilen Partiye Göre Dağılım %) Evet Hayır onaylıyorum onaylamıyorum FY/CY Toplam AKP 84,2 9,2 6,6 100 CHP 5,1 89,5 5,5 100 MHP 16,4 75,3 8,3 100 BDP/HDP 7,9 88,5 3,6 100 SP 15,0 77,5 7,5 100 Diğer 10,0 70,0 20,0 100 Protesto oy 22,5 61,8 15,7 100 Cevap yok 31,3 54,2 14,5 100 Yaşım tutmadı 21,2 66,7 12,1 100 ORTALAMA 43,3 49,6 7,1 100

18 Liderlerin Görev Onayı 18,9 76,8 4,2 Evet, onaylıyorum Hayır, onaylamıyorum Fikrim yok/cevap yok (Son Seçimlerde Oy Verilen Partiye Göre Dağılım %) Evet Hayır onaylıyorum onaylamıyorum FY/CY Toplam AKP 5,7 90,7 3,6 100 CHP 50,1 45,9 4,0 100 MHP 10,9 85,6 3,5 100 BDP/HDP 7,9 91,5 0,6 100 SP 7,7 92,3 100 Diğer 90,9 9,1 100 Protesto oy 8,9 79,2 11,9 100 Cevap yok 13,3 69,9 16,9 100 Yaşım tutmadı 31,3 62,5 6,3 100 ORTALAMA 18,9 76,8 4,2 100

19 Liderlerin Görev Onayı 15,8 79,5 4,6 Evet, onaylıyorum Hayır, onaylamıyorum Fikrim yok/cevap yok (Son Seçimlerde Oy Verilen Partiye Göre Dağılım %) Evet Hayır onaylıyorum onaylamıyorum FY/CY Toplam AKP 7,3 88,8 3,9 100 CHP 9,4 86,2 4,4 100 MHP 61,3 35,4 3,3 100 BDP/HDP 2,4 96,4 1,2 100 SP 15,0 85,0 100 Diğer 9,1 81,8 9,1 100 Protesto oy 9,8 77,5 12,7 100 Cevap yok 12,2 67,1 20,7 100 Yaşım tutmadı 30,3 60,6 9,1 100 ORTALAMA 15,8 79,5 4,6 100

20 Liderlerin Görev Onayı 11,8 82,1 6,0 Evet, onaylıyorum Hayır, onaylamıyorum Fikrim yok/cevap yok (Son Seçimlerde Oy Verilen Partiye Göre Dağılım %) Evet Hayır onaylıyorum onaylamıyorum FY/CY Toplam AKP 5,7 87,4 7,0 100 CHP 8,6 88,4 3,0 100 MHP 4,0 91,9 4,0 100 BDP/HDP 92,2 5,4 2,4 100 SP 97,4 2,6 100 Diğer 18,2 72,7 9,1 100 Protesto oy 12,9 74,3 12,9 100 Cevap yok 12,0 60,2 27,7 100 Yaşım tutmadı 12,1 78,8 9,1 100 ORTALAMA 11,8 82,1 6,0 100

21 ARAŞTIRMANIN DEMOGRAFİSİ

22 Araştırmanın Demografisi Cinsiyet Yaş Grupları ,9 49,6 Kadın 50,4 Erkek ,8 25, ,5 55 ve ,8

23 Araştırmanın Demografisi Eğitim Durumu Okuryazar değil Sadece okur/yazar 1,9 1,3 İlkokul mezunu 27,2 Ortaokul mezunu 15,7 Lise mezunu 36,3 Üniversite/yüksek okul mezunu 16,9 Master / Yüksek lisans 0,6

24 Araştırmanın Demografisi Meslek İşçi 22,1 Sektör çalışanı Memur 5,5 4,6 Emekli 10,3 Ev hanımı 24,7 Serbest meslek (Av., muh. vb) 2,6 Öğrenci 11,6 İşsiz 3,2 Küçük ve orta ölçekli tic. 14,9 Sanayi ve büyük ölçekli tic. 0,4

25 Araştırmanın Demografisi Aylık Gelir TL 3, TL 16, TL 26, TL 18, TL 11, TL 6, TL TL 4001 TL ve üstü 1,0 3,0 3,4 Cevap vermedi / bilmiyor 9,3

26 Araştırmanın Demografisi Örneklemin NUTS 2 Bölgelerine Göre Dağılımı Sayı Yüzde 1 İSTANBUL 1 İSTANBUL ,6 2 BATI MARMARA 3 EGE 4 5 DOĞU MARMARA BATI ANADOLU 6 AKDENİZ 7 ORTA ANADOLU 2 TEKİRDAĞ 52 1,9 3 ÇANAKKALE 81 2,9 4 İZMİR 178 6,4 5 AYDIN 107 3,8 6 MANİSA 136 4,9 7 BURSA BURSA 127 4,6 ESKİŞEHİR 34 1,2 8 KOCAELİ 133 4,8 9 ANKARA 178 6,4 10 KONYA 91 3,3 11 ADANA ADANA 70 2,5 MERSİN 58 2,1 12 ANTALYA 106 3,8 13 HATAY 107 3,9 14 KIRIKKALE 60 2,2 15 KAYSERİ 99 3,6 Sayı Yüzde 8 16 ZONGULDAK 42 1,5 BATI 17 KASTAMONU 34 1,2 KARADENİZ 18 SAMSUN 103 3,7 9 BATI KARADENİZ 19 TRABZON 108 3,9 10 KUZEYDOĞU 20 AĞRI 37 1,3 ANADOLU 21 ERZURUM 39 1,4 11 ORTADOĞU 22 MALATYA 65 2,3 ANADOLU 23 VAN 38 1, DİYARBAKIR 63 2,3 GÜNEYDOĞU 25 GAZİANTEP 74 2,7 ANADOLU 26 MARDİN 45 1,6 Toplam

27