ISSN : Ege Journal of Education 2012 (13): 2

Transkript

1 ISSN : Ege Journal of Education 2012 (13): 2

2 EGE EĞİTİM DERGİSİ Ege Journal of Education Sahibi / Owner Prof. Dr.Süleyman DOĞAN Eğitim Fakültesi adına Editör (Editor) Doç. Dr. Dilek Yelda KAĞNICI Editör Yardımcıları (Asistant-Editor) Yrd. Doç. Dr. Soner AKŞEHİRLİ Yrd. Doç. Dr. Tarık KIŞLA Yayın Kurulu / Editorial Board Prof. Dr. Eralp ALTUN Doç. Dr. Dilek Yelda KAĞNICI Doç. Dr. Murat SAĞLAM Redaksiyon Araş. Gör. Muhittin ŞAHİN Araş. Gör. Kamuran KÖSEOĞLU Araş. Gör. Yasin AY Web Sayfası Tasarım ve Yönetim Yrd. Doç. Dr. Tarık KIŞLA Yazışma Adresi Ege Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Bornova-İZMİR Tel: (0232) Fax: (0232) İnternet Sayfası: eposta: ege.egitim.dergisi@gmail.com ISSN

3 HAKEM KURULU EGE EĞİTİM DERGİSİ Ege Journal of Education Prof. Dr. Abbas Türnüklü (Dokuz Eylül Üniversitesi) Prof. Dr. Doğan Günay (Dokuz Eylül Üniversitesi) Prof. Dr. Erdal Toprakçı (Ege Üniversitesi) Prof. Dr. Galip Yüksel (Gazi Üniversitesi) Prof. Dr. Gülsün Leyla Uzun (Ankara Üniversitesi) Prof. Dr. Hülya Yılmaz (Ege Üniversitesi) Prof. Dr. Kürşat Çağıltay (ODTÜ) Prof. Dr. Mustafa Murat İnceoğlu (Ege Üniversitesi) Prof. Dr. Ragıp Özyürek (Ege Üniversitesi) Prof. Dr. Selahattin Dilidüzgün (İstanbul Üniversitesi) Prof. Dr. Selma Yel (Gazi Üniversitesi) Prof. Dr. Servet Bayram (Marmara Üniversitesi) Prof. Dr. Vedat Özsoy (TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi) Prof. Dr. Yaşar Özbay (Gazi Üniversitesi) Prof. Dr. Zeynep Hamamcı (Gaziantep Üniversitesi) Doç. Dr. Ahmet Özdemir (Marmara Üniversitesi) Doç. Dr. Alim Kaya (İnönü Üniversitesi) Doç. Dr. Asım Çivitçi (Pamukkale Üniversitesi) Doç. Dr. Aslı Uz Baş (Dokuz Eylül Üniversitesi) Doç. Dr. Aydoğan Atkut Ceyhan (Anadolu Üniversitesi) Doç. Dr. Diğdem Siyez (Dokuz Eylül Üniversitesi) Doç. Dr. Dilek Yelda Kağnıcı (Ege Üniversitesi) Doç. Dr. Esra İşmen Gazioğlu (İstanbul Üniversitesi) Doç. Dr. Feride Bacanlı (Gazi Üniversitesi) Doç. Dr. Feza Orhan (Yıldız Teknik Üniversitesi) Doç. Dr. Günay Balım (Dokuz Eylül Üniversitesi) Doç. Dr. Hakan Tüzün (Hacettepe Üniversitesi) Doç. Dr. Halil Yurdugül (Hacettepe Üniversitesi) Doç. Dr. Hülya Kelecioğlu (Hacettepe Üniversitesi) Doç. Dr. Levent Deniz (Marmara Üniversitesi) Doç. Dr. Meral Güven (Anadolu Üniversitesi) Doç. Dr. Mustafa Uslu (Marmara Üniversitesi) Doç. Dr. Naciye Aksoy (Gazi Üniversitesi) Doç. Dr. Nesrin Özdener Dönmez (Marmara Üniversitesi) Doç. Dr. Nilay Bümen (Ege Üniversitesi) Doç. Dr. Pınar Çavaş (Ege Üniversitesi) Doç. Dr. Rabia Sarıkaya (Gazi Üniversitesi) Doç. Dr. Sadi Seferoğlu (Hacettepe Üniversitesi) Doç. Dr. Seyfi Kenan (Marmara Üniversitesi) Doç. Dr. Şakire Ocak (Ege Üniversitesi) Doç. Dr. Şerife Terzi (Gazi Üniversitesi)

4 HAKEM KURULU (Devam) EGE EĞİTİM DERGİSİ Ege Journal of Education Doç. Dr. Tuncay Öğretmen (Ege Üniversitesi) Doç. Dr. Yasemin Koçak Usluel (Hacettepe Üniversitesi) Doç. Dr. Zahide Yıldırım (ODTÜ) Doç. Dr. Zekeriya Nartgün (Abant İzzet Baysal) Yrd. Doç. Dr. Alper Başbay (Ege Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Arif Özer (Gazi Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Baki Duy (İnönü Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Bayram Çetinkaya (Afyon Kocatepe Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Cem Ali Gizir (Mersin Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Çiğdem Kan (Fırat Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Y. Deniz Arıkan (Ege Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Dizar Ercivan Zencirci (Ege Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Gülfidan Can (ODTÜ) Yrd. Doç. Dr. Kerim Gündoğdu (Atatürk Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Makbule Başbay (Ege Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Mehmet Akif Ocak (Gazi Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Mehmet Teyfur (Ege Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Mine Aladağ(Ege Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Mustafa Altun (Sakarya Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Mustafa Şahin (Dokuz Eylül Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Nalan Okan Akın (Niğde Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Nazmiye Çivitçi Yrd. Doç. Dr. Necla Köksal (Pamukkale Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Neşe Güler (Sakarya Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Ömer Faruk Şimşek (İzmir Ekonomi Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Sevinç Çırak Karadağ (Ege Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Soner Akşehirli (Ege Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Tahsin Oğuz Başokçu (Ege Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Tarık Kışla (Ege Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Yaşar Akkan (Gümüşhane Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Yılmaz Tonbul (Ege Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Zeynep Ayvaz Tuncel (Pamukkale Üniversitesi) Yrd. Doç. Dr. Zeynep Cihangir Çankaya (Ege Üniversitesi)

5 EGE EĞİTİM DERGİSİ Ege Journal of Education İÇİNDEKİLER Simülasyon Tabanlı Öğrenmenin Ortaöğretim Öğrencilerinin Temel Elektronik Ve Ölçme Dersindeki Başarılarına Etkisi Şerif Fatih AKKAĞIT, Ahmet TEKİN BÖTE Lisansüstü Öğrencilerinin Uzaktan Eğitime İlişkin Tercihlerinin Konjont Analizi Tekniğiyle İncelenmesi Gökhan DAĞHAN, S. Sadi SEFEROĞLU İlköğretim Yedinci Sınıf Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Becerilerinin Değişkenlere Göre İncelenmesi Hilmi DEMİRKAYA, Esra ÇAKAR Canlılarda Üreme, Büyüme ve Gelişme Ünitesinin Araştırmaya Dayalı Öğrenme Yöntemi ile İşlenmesinin Öğrencilerin Akademik Başarılarına, Bilimsel Süreç Becerilerine ve Fen ve Teknoloji Dersine Yönelik Tutumlarına Etkisi Kemal ÇELİK, Bülent ÇAVAŞ Okul Öncesi Dönemde Resim Eğitimi Dersi Kolaj Uygulamaları Dizar ERCİVAN ZENCİRCİ

6 Ege Eğitim Dergisi 2012 (13) 2: Simülasyon Tabanlı Öğrenmenin Ortaöğretim Öğrencilerinin Temel Elektronik Ve Ölçme Dersindeki Başarılarına Etkisi Şerif Fatih AKKAĞIT Ahmet TEKİN Öz Öğretim teknolojilerinin gelişmesiyle soyut kavramlar simülasyon ve animasyonlarla somutlaştırılarak öğrencilerin derslerdeki başarısı arttırılabilir. Simülasyon uygulamalarında bazı parametrelerin değiştirilip sonuçların hemen görülmesi animasyonlara göre daha avantajlıdır. Bu bağlamda Temel Elektronik ve Ölçme dersindeki Lojik Devreler ünitesi için, simülasyon tabanlı bir eğitim aracı geliştirilmiştir. Öğrenciler lojik devre problemlerini kağıt üzerinde çözdükten sonra, geliştirilen eğitim aracında problem çözümlerini kontrol edebilmekte, kendi sonuçları ile simülasyon sonuçlarını karşılaştırabilmektedir. Geliştirilen eğitim aracı görsel olarak LED lerle desteklendiğinden öğrenciyi derse karşı daha da motive etmektedir. Bu çalışmada eğitim aracının öğrencinin akademik başarısına etkisi araştırılmıştır. Araştırmada deney ve kontrol gruplu deneysel araştırma yöntemi kullanılmıştır ve eğitim-öğretim yılı 2. döneminde Palu Mesleki ve Teknik Eğitim Merkezi 10-E ve 10-F sınıflarındaki öğrencilere uygulanmıştır. Geliştirilen eğitim aracı ile öğretim yapılan öğrenci grubunun, daha başarılı olduğu yapılan istatistiksel analizler sonucunda görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Simülasyon Tabanlı Öğrenme, Eğitim Aracı, Başarı 1 31 Mayıs 2013 tarihinde elektronik olarak yayımlanmıştır. Bu araştırmanın kısa bir özeti 4-6 Ekim 2012 tarihlerinde Gaziantep Üniversitesi nde gerçekleştirilen 6. Uluslararası Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Sempozyumu nda sunulmuştur. Öğretmen, Milli Eğitim Bakanlığı, fatihserif@gmail.com Yrd. Doç. Dr., Fırat Üniversitesi Eğitim Fakültesi, atekin@firat.edu.tr

7 Ege Eğitim Dergisi 2012 (13) 2: 1 12 The Effect Of Simulation-Based Education To The Achievements Of Secondary School Students In The Course Of Basic Electronıcs And Measurement Abstract With development of education technologies, by objectifying the abstract concepts, simulations and animations, it is possible to students promote their achievement. It is much more advantageous to change some parameters and see the results soon in simulation implementations than the animations. In this respect, in the course of Basic Electronics and Measurement, for the unit of Logic Circuits, a simulation-based educational appliance is developed. Students could control their problem solvings in educational appliances after they solved the logic circuit problems on paper, and they could compare and contrast their results with the results of simulation. As educational appliance is visually assisted by LEDs, it motivates the students to the lesson. In this study, the effect of educational appliance to the student s academical achievement is searched. In the survey, experimental research methods experiment and control groups are used and it is applied to the students in the classes of 10-E and 10-F, Palu Vocational and Technical Training Center, second term, in educational period. In the end of the survey, after statistical analysis, it is observed that student groups who underwent training with this educational appliance were much more successful. Key Words: Simulation-Based Education, Educational Appliance, Achievement

8 Simülasyon Tabanlı Öğrenmenin Ortaöğretim Öğrencilerinin Temel Elektronik Ve Ölçme Dersindeki Başarılarına Etkisi 3 Giriş Yaşadığımız çağda gelişen teknoloji eğitim ve öğretimin verimliliğinin artmasında çok önemli rol oynamaktadır. Yeni teknolojilerin eğitim ve öğretim ortamına girmesinin bir zorunluluk olduğu bu dönemde, bilgisayar ve bilgisayar sistemlerinin eğitim aracı olarak kullanılması kaçınılmazdır. Özellikle bilgisayarlar hız ve kapasite özellikleriyle ve diğer teknolojilerin gerek kullanılmasında gerekte yönetilmesinde direk kullanıldığı için, eğitim teknolojilerinde en fazla yararlanılan teknolojik araçların en başında gelmektedir. Bu özellikleriyle bilgisayarlar eğitim hizmetlerinin nerdeyse tamamında aktif şekilde kullanılmaktadır. Eğitim yönetimi, ölçmedeğerlendirme, rehberlik, öğrenci ve özlük işleri, eğitim araştırmaları, dokümantasyon, öğretim vb. işlemler bilgisayarların en çok kullanıldığı eğitim hizmetlerinin başında gelmektedir. Teknolojinin eğitimde kullanılmasının temel amacı verimliliği arttırmaktır. Bu nedenle bilgisayarların eğitim hizmetlerinde en fazla öğretim ortamında kullanılması diğer alanlarda kullanılmasından daha fazla önem arz etmektedir (Numanoğlu, 1990). Bilgisayarın kullanımının yaygınlaşması araştırmaların daha kolay yapılmasını sağlamış ve bilgiye ulaşmayı hızlandırmıştır (Büyükkara, 2011). Bilgisayarların eğitim sistemindeki faaliyetlerde kullanılması Bilgisayar Destekli Eğitim(BDE) olarak tanımlanmaktadır. BDE denildiğinde, eğitimi zenginleştirmek ve kalitesini yükseltmek için öğretmene yardımcı bir araç olarak bilgisayarlardan yararlanılması anlaşılmaktadır (Demirel,2001). Bilgisayar sistemlerindeki donanımsal ve yazılımsal gelişmeler eğitimde grafiklerin kullanımını daha önemli hale getirmiştir. Bununla beraber eğitim yazılımları da gün geçtikçe gelişmiştir. Simülasyonlar yardımıyla gerçek hayatta elde edilemeyecek bilgiler kolay, kaliteli, ucuz ve hızlı bir şekilde elde edilmektedir. Bu durumda eğitim ile ilgili olan herkesi yakından ilgilendirmektedir (Uğur, 2001). Büyükkara (2011), eğitimde, öğrencilere daha eğlenceli ve çekici öğretim ortamlarının sağlanması ve öğrencilerin daha iyi anlamalarını sağlamak için bilgisayar teknolojisindeki hızlı gelişmelerden ve BDE yöntemlerinden etkin yararlanılması gerektiğini belirtmiştir. İpek (2001) iseen çok kullanılan BDE yöntemlerinin; Özel Öğretici Programlar, Alıştırma ve Denemeler ve Simülasyonlar olduğunuvurgulamıştır.

9 4 Ege Eğitim Dergisi 2012 (13) 2: 1-12 Bazı olgu, olay ve kavramların öğretimi için simülasyon yazılımlarına ihtiyaç duyulur. Gerçekte yapılması tehlikeli ve karmaşık olan fizik, kimya deneyleri ve mühendislik alanlarına ait öğrenme- öğretme konuları simülasyon yazılımları sayesinde bilgisayarlarda şematize edilebilir. Öğrenci simülasyon yazılımları sayesinde olası yanlışlarını kolayca görebilir. Kendisine ve başkasına zarar vermeden, malzemeleri gereksiz yere harcamadan olayı izleyebilir ve yapabileceği etkinlikleri somut olarak görebilir (Tankut, 2008). Bilişim teknolojilerinde gelinen nokta göz önünde bulundurulduğunda, laboratuarlarda simülasyon benzeri yazılımlarla sanal ortamda gerçeğe yakın olacak doğrulukta sonuçların alınabileceği deneylerin yapılması mümkündür. Simülasyon yazılımlarının kullanıldığı sanal laboratuarlar teorik bilgilerin pratiğe dönüştürüldüğü eğitim amaçlı kullanılan yeni bir teknolojidir. (Tatlı ve Ayas, 2011). Simülasyon yazılımları, öğrencinin parametrelerini değiştirebildiği ve deneyleri birebir yaptığı öğretim yöntemidir. Laboratuar şartlarında uygulanması tehlikeli ve maliyetli olan deneylerde simülasyonları kullanmak öğretimin verimliğini arttırmaktadır ( Tekdal, 2002). Öğrencilerin öğrenme sürecine aktif biçimde katılabilmelerine olanak sağlayan ve özellikle soyut kavramların somutlaştırılması ile ilgili geliştirilen animasyonların, öğrencilerin anlamakta güçlük çektikleri soyut kavramları zihinlerinde daha kolay yapılandırmalarına olanak sağlamaktadır. Ancak simülasyon uygulamalarında öğrenciler bazı parametreleri değiştirip sonuçları hemen görebildiği için, simülasyon tabanlı uygulamalar animasyonlara nazaran daha avantajlı görülmektedir (Demirci, 2003). Simülasyon yazılımları sayesinde öğrenciler deneyi bireysel olarak gerçekleştirebilmektedirler. Simülasyon yazılımlarının özellikle deneysel çalışmalarda araç-gereçleri tanıma ve kullanabilme noktalarında etkili olduğu söylenebilir. Okul laboratuarlarındaki malzeme eksikliği ve sınıf mevcutlarının fazla olmasından dolayı deneylerin birçoğu gösteri yöntemiyle gerçekleştirilmektedir. Bu durumda simülasyon yazılımları gösteri yöntemine iyi bir alternatif olmaktadır. Yüksek maliyetli laboratuar araç-gereçleri nedeniyle simülasyon yazılımlarının kullanılması maliyeti düşürecektir (Özdener, 2005). Öğretim elemanlarının ve öğrencilerin geleneksel öğretim yöntemlerinden vazgeçmeleri ve aktif öğrenme yöntemlerini kullanmaları gerekmektedir. Öğrenciye kapalı uçlu problemler yerine, çözümün açık olmadığı öğrencinin bilgiyi keşfedebileceği simülasyon ve tasarım etkinliklerinin sunulması yaşam

10 Simülasyon Tabanlı Öğrenmenin Ortaöğretim Öğrencilerinin Temel Elektronik Ve Ölçme Dersindeki Başarılarına Etkisi 5 boyu öğrenmenin gerekli becerilerinin geliştirilmesinde öğrencilere yardımcı olabilir (Boynak, 2004). Tatlı ve Ayas (2011), yaptıkları çalışmada 9. sınıf kimya öğretim programı içerisinde yer alan kimyasal değişimler ünitesi kapsamındaki deneyleri konu alan etkileşimli bir sanal kimya laboratuarı geliştirmişlerdir. Geliştirdikleri simülasyon yazılımının öğrencilerin başarısına olumlu etkisi olduğunu görmüşlerdir. Bozkurt ve Sarıkoç (2008), gerçek laboratuar materyalleri ile yapılan bir deney yerine, hazırlamış oldukları java simülasyonlarıyla oluşturulan bir sanal laboratuar uygulamasının, öğrenci başarısı üzerine etkisini incelemişlerdir. Dört haftalık bir uygulamanın ardından yapılan analiz sonuçlarına göre deney grubunun, kontrol grubuna göre daha başarılı olduğu görmüşlerdir. Akkağıt ve Tekin (2011) tarafından lojik kapılar için bir eğitim aracı geliştirilmiş ve ICITS 2011 de sunulmuştur. Bu araştırmanın amacı, Temel Elektronik ve Ölçme dersine ait Lojik Devreler Modülünün doğru ve en kalıcı şekilde öğrenilmesini sağlamak amacıyla eğitim-öğretim ortamında yaygın olarak kullanılan geleneksel yöntem ile simülasyon tabanlı öğrenmenin kullanıldığı uygulamalarda, öğrenci başarısı açısından farklılık olup olmadığını saptamaktır. Bu çalışmada geliştirilen simülasyon tabanlı eğitim aracı ile öğretim yapılan öğrenci grubunun daha başarılı olduğu görülmüştür. Problem Durumu Mesleki alanlarında yetişen öğrenciler, soyut olan mesleki dersleri anlamada büyük zorluklar çekmektedirler. Daha çok geleneksel yöntemlerle anlatılan bu derslerde, kavramların soyut kalması büyük bir problemdir. Öğrencilerin derse karşı ilgi ve tutumunu arttırmak için bu kavramların somutlaştırılması gerekmektedir. Bu bağlamda Temel Elektronik ve Ölçme dersindeki Lojik Devreler ünitesi için, simülasyon tabanlı bir eğitim aracı geliştirilmiş ve bu eğitim aracının öğrenci başarısına etkisi araştırılmıştır. Bu probleme dayanan araştırmanın alt problemleri aşağıdaki gibidir: 1.Simülasyon Tabanlı Öğrenmenin uygulandığı deney grubu ile kontrol grubunun öntest başarı puanları arasında anlamlı farklılıkvar mıdır? 2.Kontrol grubunun öntest puanları ile sontest puanları arasında anlamlı farklılık var mıdır? 3.Simülasyon Tabanlı Öğrenmenin uygulandığı deney grubunun öntest ve sontest puanlarının arasında anlamlı farklılık var mıdır?

11 6 Ege Eğitim Dergisi 2012 (13) 2: Simülasyon Tabanlı Öğrenmenin uygulandığı deney grubu ile kontrol grubunun sontest başarı puanları arasında anlamlı farklılık var mıdır? Yöntem Bu araştırmada deneysel desenlerden öntest-sontest kontrol gruplu desen kullanılmıştır. Araştırma eğitim-öğretim yılı ikinci döneminde, Palu Mesleki ve Teknik Eğitim Merkezi 10-E ve 10-F sınıflarındaki toplam 30 öğrenci üzerinde yapılmıştır.bu sınıflardaki öğrenciler yaş, cinsiyet, aile yapısı, ekonomik durum gibi özellikler bakımından denk sayılmaktadır. Öğrencilerin tamamının cinsiyeti erkek olup ve yaş aralığı dir. Ayrıca öğrenciler Palu Mesleki ve Teknik Eğitim Merkezi Pansiyonunda yatılı olarak öğretimlerine devam etmektedirler. Araştırmada örnekleme yöntemi olarak amaçlı (olasılıklı olmayan) örnekleme yöntemlerinden kolay ulaşılabilir durum örneklemesi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın uygulanabilirliği dikkate alınarak, araştırmacılardan birinin görev yaptığı Palu Mesleki ve Teknik Eğitim Merkezi tercih edilmiştir. Bu okulda 10.sınıflarda iki şube bulunması araştırmada deney ve kontrol gruplarının oluşturulmasında avantaj sağlamıştır. Endüstri meslek lisesindeki bölümlere öğrenci kaydı yapılırken öğrencilerin orta öğretim başarı puanlarının dikkate alınması her bölümde başarı açısından birbirine yakın düzeyde öğrencilerin bulunmasına imkan vermektedir. Deney ve kontrol gruplarının belirlenmesi noktasında öğrencilere bilgisayar erişimine sahip olup olmadıkları sorulmuş ve bilgisayara daha rahat erişebilen öğrencilerin sayısının fazla olduğu 10.F sınıfı deney grubu olarak belirlenmiştir. Tüm öğrenciler gönüllüdür. Bu araştırma, Temel Elektronik ve Ölçme dersindeki Lojik Devreler modülünün öğretiminde simülasyon tabanlı öğrenmenin öğrencilerin başarılarına etkisinin ne olduğunun ölçülmesi ile ilgilidir. Kontrol grubuna geleneksel öğretim metotlarından düz anlatım metodu uygulanırken, deney grubuna simülasyon tabanlı öğrenme verilmiştir. Deney ve kontrol gruplarına uygulanan farklı yöntemlerin öğrencilerin başarısına, etkisini ortaya koymak amacıyla başarı testi uygulama öncesi ön test ve uygulama sonrası son test olarak her iki gruba da uygulanmıştır. Uygulama 5 hafta sürmüştür. Geliştirilen Simülasyon Tabanlı Eğitim Aracı Araştırmacı tarafından geliştirilen lojik kapılar için eğitim aracı ile konular somutlaştırılmış, görsel ara yüzler tasarlanmıştır(akkağıt ve Tekin, 2011). Ayrıca eğitim aracı geliştirilirken oluşturmacı kuram ilkeleri göz önünde bulundurularak öğrencinin eğitim aracı ile etkileşimli olabilmesi sağlanmıştır.örnek uygulama olarak Ve(And), Veya (Or), Değil (Not) kapıları

12 Simülasyon Tabanlı Öğrenmenin Ortaöğretim Öğrencilerinin Temel Elektronik Ve Ölçme Dersindeki Başarılarına Etkisi 7 seçilmiştir. Giriş olarak kullanılan anahtarların durumunu göstermek üzere ve yine verilen devrenin çıkış durumunu gösteren LED ler kullanılmıştır. Eğitim aracında verilen devrenin doğruluk tablosu da öğrencilere gösterilebilmektedir. Tasarımda giriş olarak kullanılan anahtarların açık olma durumunda, anahtarların durumunu gösteren LED ler yanmaktadır. Aynı şekilde Çıkış fonksiyonunda, girişler yorumlanıp, elde edilen sonuçlar çıkış LED inde gösterilmektedir. Bu ledler sayesinde öğrencinin dikkati çekilerek motivasyonu artmaktadır. Şekil-1 de lojik kapılar için geliştirilen eğitim aracının bir görüntüsü verilmiştir. Şekil-1:Lojik Kapılar İçin Eğitim Aracı Başarı Testi Başarı testi için Milli Eğitim Bakanlığı nca meslek liselerine uygulanan Mesleki Eğitim ve Öğretim Sistemini Güçlendirme Projesi (MEGEP) kapsamında yayınlanan Lojik Devreler Modülü nden yararlanılmıştır. Başarı testinin geçerlik ve güvenirlik analizleri modülleri hazırlayan komisyon tarafından yapılmıştır. Lojik Devreler modülü değerlendirme sorularından oluşan 20 maddelik test her iki grubun uygulama öncesi başarı seviyesinin eşit olup olmadığını anlamak için ön test olarak, uygulama sonunda iki grubun başarılarını karşılaştırmak için son test olarak verilmiştir. Başarı testi 100 puan üzerinden değerlendirilmiştir. Verilerin Toplanması ve Veri Toplama Araçları MEGEPtarafından geliştirilen başarı testi araştırmacılar gözetiminde, öğrencilerin önbilgilerini ölçmek amacıyla deney ve kontrol gruplarına öntest

13 8 Ege Eğitim Dergisi 2012 (13) 2: 1-12 şeklindeuygulanmıştır. Başarı testi 5 haftalık uygulama sonunda, öğrenilen bilgileri ölçmek içinsontest şeklinde uygulanmıştır. Bu çalışmada elde edilen verilerin karşılaştırılmasında non-parametrik testlerden Mann-Whitney U testi ve Wincoxon İşaretli-Sıralar Testi kullanılmıştır. Mann-Whitney U testinde değerlere sıra dönüşümü uygulanarak ve ortalamalar yerine ortancalar karşılaştırılmaktadır. Normal dağılım göstermeyen verilere t testi uygulandığında gerçekte arada anlamlı fark olmasına rağmen, test sonucunda fark bulunabilir. T testi varsayımlarının sağlanamadığı durumlarda Mann-Whitney U testi, t testinden daha güçlüdür. Mann-Whitney U testi iki gruba ait gözlemlerin karşılaştırılmasında sıklıkla kullanılır. Mann- Whitney U testi deney ve kontrol gruplarının öntest ve sontest sonuçlarını karşılaştırmak için kullanılmıştır.wilcoxon işaretli-sıralar testi, ilişkili iki ölçüm setine ait puanlar arasındaki farkın anlamlılığını test etmek amacıyla kullanılır. Kontrol grubunun öntest sonuçları ile sontest sonuçlarını karşılaştırmak için ve aynı şekilde deney grubunun öntest sonuçları ile sontest sonuçlarını karşılaştırmak için de Wilcoxon işaretli-sıralar testi kullanılmıştır (Büyüköztürk, 2012). III. Bulgular Yapılan çalışmalar ışığında simülasyonla öğrenmenin genel öğrenci başarısını ve motivasyonunu arttırdığı görülmüştür. Lojik kapılar için geliştirilen eğitim aracının kullanıldığı araştırmanın alt problemlerine ait bulgular bu bölümde yer almaktadır. Araştırmanın ilk alt problemi deney grubu ile kontrol grubunun öntest başarı puanlarının Mann- Whitney Utestine göre karşılaştırılmasıdır. Veri analizi yazılımı kullanılarak elde edilen veriler Tablo 1 de verilmiştir. Tablo 1:Deney ve Kontrol Grubunun Öntest Puanlarının u-testi Analizi Sonuçları. Grup N Sıra Ortalaması Sıra Toplamı U p Deney 15 16, Kontrol 15 14, Not:*p> ,72* Tablo 1 deki verilere bakıldığında deneyve kontrol grubunun başarı puanlarının ortalaması denk sayılabilmektedir. Başlangıçta iki grubunda başarı puanları arasında anlamlı bir farklılık olmadığı görülmüştür. Bu sonuç bize

14 Simülasyon Tabanlı Öğrenmenin Ortaöğretim Öğrencilerinin Temel Elektronik Ve Ölçme Dersindeki Başarılarına Etkisi 9 deney ve kontrol grubunun başarı düzeyi bakımından birbirine denk olduğunu göstermektedir. Yapılan araştırmanın ikinci alt problemi kontrol grubunun öntest puanları ile sontest puanlarının karşılaştırılmasıdır. Tablo 2 de kontrol grubunun öntest puanları ile sontest puanlarının Wilcoxon İşaretli-Sıralar testiile karşılaştırılmasının sonuçları verilmiştir. Tablo 2: Kontrol Grubunun Öntest ve Sontest Puanlarının Wilcoxon İşaretli-Sıralar testi Analizi Sonuçları Sıra Son Test Ön Test N Sıra Ortalaması Z p Toplamı Negatif Sıra Pozitif Sıra ,344,001* Eşit 0 - Not :*p<.05 Analiz sonuçlarına bakıldığında kontrol grubunun öntest ve sontest puanları arasında anlamlı bir farklılık vardır.buradan da uygulanan geleneksel yöntemin öğrenci başarısını arttırdığı sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmanın üçüncü alt problemi deney grubunun öntest ve sontest puanlarının karşılaştırılmasıdır. Tablo3 te deney grubunun öntest ve sontest puanlarının Wilcoxon İşaretli-Sıralar testiile karşılaştırılması sonucu elde edilen istatistikler verilmiştir. Tablo 3: Deney Grubunun Öntest ve Sontest Puanlarının Wilcoxon işaretli-sıralar testi Analizi Sonuçları Son Test Ön Test N Sıra Ortalaması Sıra Toplamı Z p Negatif Sıra Pozitif Sıra ,426,001* Eşit Not:*p<.05

15 10 Ege Eğitim Dergisi 2012 (13) 2: 1-12 Tablo 3 teki sonuçlarına bakıldığında deney grubuna uygulanan simülasyonla öğretimin, öğrenci başarısını arttırdığı görülmektedir. Araştırmanın 4. alt problemi ise deney grubu ile kontrol grubunun sontest başarı puanlarının karşılaştırılmasıdır. Mann-Whitney U testi ile yapılan karşılaştırmanın sonuçları Tablo 4 te verilmiştir. Tablo 4: Deney ve Kontrol Grubunun Sontest Puanlarının u-testi Analizi Sonuçları Grup N Sıra Ortalaması Sıra Toplamı U p Deney 15 19,17 287,50 Kontrol 15 11,83 177,50 Not: *p<.05 57,5,022* Tablo 4 teki sonuçlara bakıldığında deney grubu ile kontrol grubunun sontest başarı puanları arasında anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Buna göre deney grubuna eğitim aracı ile uygulanan yöntem, geleneksel yönteme göre öğrencilerin akademik başarısına daha fazla etki etmiştir. Sonuç ve Öneriler Yapılan araştırmada, başlangıçta simülasyon yazılımı ile öğretimin yapılacağı deney grubu ile geleneksel yöntemin kullanılacağı kontrol grubu arasında başarı düzeyi olarak anlamlı bir farklılık bulunamamıştır. Geleneksel yöntemin uygulandığı kontrol grubunun sontest puanları ile öntest puanları arasında da yine anlamlı farklılık bulunmuştur. Geleneksel yöntemin kontrol grubunun başarı düzeyini arttırdığı görülmüştür.simülasyon yazılımı ile öğretim yapılan deney grubunun öntest ve son test puanları arasında anlamlı farklılık bulunmuştur. Dolayısıyla simülasyon aracının öğrencilerin başarı düzeyine olumlu katkıda bulunduğu söylenebilinir. Buna karşın deney grubunun sontest puanları ile kontrol grubunun sontest puanları arasında deney gurubu lehine anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Gerek geleneksel yöntem gerekse simülasyon ile uygulanan yöntem, öğrenci başarısına olumlu anlamda katkı sağlasa da, simülasyon ile yapılan öğretimin öğrenci başarısını daha da fazla arttırdığı görülmüştür. Bu veriler ışığında Lojik Devreler modülünün öğretiminde, simülasyonla yapılan eğitimin geleneksel yönteme göre daha etkili olduğu görülmektedir. Geliştirilen simülasyonlar öğrencilerin başarı seviyesini ve dersi anlama

16 Simülasyon Tabanlı Öğrenmenin Ortaöğretim Öğrencilerinin Temel Elektronik Ve Ölçme Dersindeki Başarılarına Etkisi 11 düzeylerini olumlu olarak arttırmıştır. Bu sonuçlar göz önünde bulundurularak Meslek Liselerinin Bilgisayar ve Elektrik bölümlerinde anlatılan Lojik Devreler modülünün geliştirilen simülasyonlarla öğretilmesi dersi daha anlaşılır yapabilmektedir ve öğrenci başarısını arttırabilmektedir.

17 12 Ege Eğitim Dergisi 2012 (13) 2: 1-12 Kaynakça Akkağıt, Ş.F. ve Tekin, A. (2011, Ekim). Lojik kapılar için bir eğitim aracı. 5th International Computer & Instructional Technologies Symposium, Fırat Üniversitesi, Elazığ - Türkiye, Boynak, F. (2004). Bilgisayardestekli devre tasarımı dersi uygulaması. The Turkish Online Journal of Educational Technology TOJET January 2004 ISSN: , 3(1), Article 9. Bozkurt, E. ve Sarıkoç, A. (2008). Fizik eğitiminde sanal laboratuar, geleneksel laboratuarın yerini tutabilir mi?.selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 2008(25), Büyükkara, S. (2011). İlköğretim 8. sınıf fen ve teknoloji dersi ses ünitesinin bilgisayar simülasyonları ve animasyonları ile öğretiminin öğrenci başarısı ve tutumu üzerine etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya. Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Yayıncılık. Demirci, N. (2003). Bilgisayarla etkili öğretme stratejileri ve fizik öğretimi. Ankara: Nobel Yayıncılık. Demirel, Ö. (2001). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Ankara: Pegem Yayıncılık. İpek, İ. (2001), Bilgisayarla öğretim: Tasarım, geliştirme ve yöntemler. Ankara: Feryal Matbaacılık San. Ve Tic. Ltd. Şti.. Numanoğlu, M. (1990).Milli Eğitim Bakanlığı Bilgisayar Destekli Eğitim Projesi Bilgisayar Destekli Eğitim Yazılımlarında Bulunması Gereken Eğitsel Özellikler. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).a.ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Özdener, N. (2005). Deneysel öğretim yöntemlerinde benzetişim (simulation) kullanımı. The Turkish Online Journal of Educational Technology TOJET October 2005 ISSN: , 4(4), Article 13 Tankut, Ü.S. (2008). İlköğretim 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Destekli Öğretimin Akademik Başarıya Ve Kalıcılığa Etkisi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana. Tatlı, Z. ve Ayas, A. (2011, Ekim). Sanal kimya laboratuarı geliştirilme süreci. International Computer & Instructional Technologies Symposium, Fırat University, Elazığ- Turkey. Tekdal, M. (2002). Etkileşimli fizik simülasyonlarının geliştirilmesi ve etkin kullanılması. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, ODTÜ, Ankara, Uğur, A. (2001). Eğitimde bilgisayar grafikleri ve grafik yazılımları. Ege Eğitim Dergisi, 2001(1), 1:

18 Ege Eğitim Dergisi 2012 (13) 2: BÖTE Lisansüstü Öğrencilerinin Uzaktan Eğitime İlişkin Tercihlerinin Konjont Analizi Tekniğiyle İncelenmesi Gökhan DAĞHAN S. Sadi SEFEROĞLU Öz Bu çalışmanın amacı bir uzaktan eğitim sistemini kullanan öğrencilerin, bu sistemin bazı temel boyutlarına ilişkin tercihlerini ortaya koymaktır. Çalışma kapsamında uzaktan eğitimin öğrenme materyalleri, teknik destek, iletişim biçimi, kullanılan teknoloji, esneklik ve etkileşim türü şeklinde altı ana boyutu ele alınmış ve öğrencilerin bu bileşenlere verdikleri önem dereceleri belirlenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla bir konjoint anketi oluşturulmuş ve bu anket Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı nda öğrenim görmekte olan 38 lisansüstü öğrencisine uygulanmıştır. Veriler konjoint analizi tekniğiyle analiz edilmiş ve çalışma grubundaki öğrencilerin uzaktan eğitimin bazı boyutlarına ilişkin tercihleri belirlenmiştir. Araştırma kapsamındaki öğrencilerin, uzaktan eğitimin temel boyutlarından en çok (% 28.13) kullanılan teknoloji türünü önemsedikleri ortaya çıkmıştır. Bununla birlikte, en az önemsenen (% 7.35) boyut ise, teknik destek boyutu olmuştur. Yapılan analizlerde Pearson R değerinin.810 ve p değerinin.0001 çıkmış olması, % 5 anlamlılık seviyesinde kurulan model ile elde edilen sonuçların büyük oranda uyum içinde olduğunu göstermiştir. Araştırmanın sonuçlarının etkili uzaktan eğitim faaliyetlerinin tasarlanması sürecine önemli katkılar getirebileceği düşünülmektedir. Anahtar Sözcükler: Uzaktan eğitim, uzaktan eğitimin boyutları, konjoint analizi, lisansüstü öğrenci tercihleri 1 31 Mayıs 2013 tarihinde elektronik olarak yayımlanmıştır. Ar. Gör., Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi, gokhand@hacettepe.edu.tr Doç. Dr., Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi, sadi@hacettepe.edu.tr

19 Ege Eğitim Dergisi 2012 (13) 2: Examination of Graduate Students Preferences about Distance Education through Conjoint Analysis Techniques Abstract Aim of this study was to investigate graduate students preferences about some basic dimensions of distance education system. Six main dimensions of distance education (learning materials, technical support, communication style, technology, flexibility and interaction type) were considered within the research and the importance levels of these dimensions given by the students were determined. For this purpose, a conjoint analysis questionnaire was developed. The questionnaire was applied to 38 graduate students studying in Hacettepe University, Institute of Science, Department of Computer Education and Instructional Technology. Data were analyzed with conjoint analysis technique and the preferences of the students in the study group were determined. Results indicated that students considered the used technology type most important dimension of the distance education with a %. Besides, the least important dimension is technical support with a 7.3 %. It was also found that Pearson R value was.810 and p value was This shows that the findings and the model exhibited in 5 % significance level are fitted largely. The results of this study is thought to bring significant contributions to the design process of effective distance learning activities. Keywords: Distance education, dimensions of distance education, conjoint analysis, graduate students preferences 2

20 BÖTE Lisansüstü Öğrencilerinin Uzaktan Eğitime İlişkin Tercihlerinin Konjont Analizi Tekniğiyle İncelenmesi 15 Giriş Uzaktan eğitim, büyük çeşitlilikteki medya bileşenlerinin oluşturduğu, teknolojideki değişikliklere paralel olarak gelişen ve değişen öğrenme etkinlikleri (Simonson, Smaldino, Albright ve Zvacek, 2003) olarak tanımlanabilir. Locatis ve Weisburg (1997)öğretme ve öğrenme etkinliklerinin çeşitli teknik medya araçları ile desteklenmesi hususuna odaklanmıştır. Öte yandan Perraton (1988) tarafından, öğrenci ve öğretmenin zaman ve mekân bağımsızlığı ilkeleriyle yürüttüğü eğitim öğretim etkinlikleri olarak tanımlanan uzaktan eğitim, öğrenmenin uzaktaki öğreticiden ziyade, yakındaki öğrenenin kontrolünde ilerlemesi gereken bir yapı olarak değerlendirilebilir (Jonassen, 1992). Bunun yanında Garrison ve Shale e (1987) göre ise uzaktan eğitim, öğrenci ve öğretmen arasındaki eğitsel iletişimin büyük bir bölümünün yüz yüze yapılmadığı bir sistem olarak ele alınabilir. Bununla birlikte, Keegan ın (1986) uzaktan eğitim için belirlediği beş temel göstergenin yapılan tanımlamalar arasında en kapsayıcısı olduğu da gözden kaçmamaktadır. Kegan ın aşağıdaki saptamaları uzaktan eğitim için en temel göstergelerdir. Öğrenim süreci boyunca öğretmen ve öğrencinin yarı ya da sürekli ayrı oluşu Öğrenme materyallerinin hazırlanma ve planlanmasında ve öğrenci destek hizmetlerinin sağlanmasındaki işlevleriyle bir eğitim kuruluşunun varlığı Öğretmeni ve öğrenciyi bir araya getirmek ve dersin içeriğini taşımak için teknik ortamların kullanılması (basılı materyaller, bilgisayar, internet vb.) İki yönlü iletişimin sağlanması İnsanların gruplar halinde değil, bireysel olarak eğitim alması. Görüldüğü gibi uzaktan eğitime ilişkin yapılan pek çok tanım bulunmaktadır. Bu betimlemelerden hareketle uzaktan eğitim kavramının, farklı ortamlarda, farklı insanlar için, farklı anlamlara gelebildiğini (Seferoğlu, 2011) söylemek mümkündür. Bu tanımlar genel anlamda uzaktan eğitimin zaman ve mekân bağımsızlık özelliklerine, öğrenci merkezli oluşuna, işitsel ve görsel öğrenme materyallerini bulundurmasına, iletişim biçimine değinmektedir. Bütün tanımlarından da anlaşılacağı gibi, uzaktan eğitimin pek çok bileşeni bulunmaktadır. Bunlara ek olarak bazı araştırmacılar da uzaktan eğitimin zaman ve mekân boyutlarına özellikle dikkat çekerek uzaktan eğitimi, öğretme-öğrenme etkinliklerinin öğretmen ve öğrencinin fiziksel olarak ayrı coğrafya ve zamanda bulunduğu

21 16 Ege Eğitim Dergisi 2012 (13) 2: ortamlarda yürütülmesi (Duderstadt, 1997; Eastmond, 1998; Moore ve Kearsley, 2005; Picciano, 2001; Williams, Paprock ve Convington, 1999) şeklinde değerlendirmektedirler. O Malley ve McCraw (1999) tarafından da ele alınan ve öğretimsel mod matrisi adı altında incelenen bu iki boyut Tablo 1 de sunulmaktadır. Tablo 1. Öğretimsel Mod Matrisi Yer Zaman Aynı Farklı Eş Zamanlı (Senkron) Yüz Yüze Eğitim Uzaktan Eğitim Eş Zamansız (Asenkron) Kayıttan Eğitim Çevrim-İçi Öğrenme Öğrencilerin uzaktan eğitime bakış açıları ve derslerin uzaktan eğitim ile alınmasına gösterebilecekleri tepkiler, öğrenciden öğrenciye farklılık gösterir. Örneğin bazı öğrenciler uzaktan eğitim ile alınan derslere kolayca uyum sağlayabilirken, bazı öğrenciler ise öğretmen merkezli eğitime alışmış olabilirler. Yine aynı şekilde, yüz yüze ortamlarda içine kapanık öğrencilerin, sanal öğrenme ortamlarında kendilerini daha rahat ifade etmeleri mümkün olabilir. Uzaktan öğrenme ortamlarına etkili katılabilen öğrenciler, kendi hızlarında ilerleme olanağı da bulabilecekleri için, yüz yüze ortamlarda gerçekleşen öğrenmelere kıyasla daha başarılı olabilirler. Başka bir ifadeyle uygun bir şekilde gerçekleştirilen uzaktan eğitim uygulamalarında en az geleneksel öğretimdeki kadar başarı sağlanması mümkündür. Ancak bunun gerçekleşebilmesi birçok değişkene bağlıdır. Bu değişkenlerden birisi de ders tasarımlarının öğrencilerin ihtiyaçları doğrultusunda hazırlanması ve uygulanmasıdır. Bu bağlamda öğrenci tercihlerinin göz önüne alınmasının ve uzaktan eğitimde öğrenen odaklı ders tasarımlarına ağırlık verilmesinin başarı için gerekli olduğu ileri sürülebilir. Yüz yüze eğitime alışkın olan öğrencilerin ortama uyum sağlamaları sürecinde onlar için gerekli oryantasyon hizmetinin sağlanması ve bu süreçte de tercihlerinin göz önüne alınması gerekmektedir. Uzaktan eğitim uygulamalarına bakıldığında, bu tür uygulamaların ilk zamanlarda geleneksel öğretim yöntemine alternatif olarak ortaya çıktığı anlaşılmaktadır. Bu da, geleneksel öğretim yönteminde elde edilemeyen bir takım kazanımların, uzaktan kazandırılmaya çalışılması anlamına gelmektedir. Öğrencilerin içeriğe farklı bir fiziksel mekân ve zamanda eriştikleri uzaktan eğitim uygulamalarında, kendi öğrenmeleriyle ilgili sorumluluk almaları beklenmektedir. Öğrencilerin kendi öğrenmeleriyle ilgili sorumluluk alıyor olmalarının onların güdülenmişlik ve başarı durumlarını olumlu yönde

22 17 Ege Eğitim Dergisi 2012 (13) 2: etkileyeceğini söylemek mümkündür. Başka bir ifadeyle öğrenme sorumluluğunu üzerine alan öğrencilerin öğrenme tercihleri dikkate alınarak gerçekleştirilen eğitimlerin daha etkili olacağı söylenebilir. Şahin ve Yıldırım ın (2010) Öğrenme tercihleri ve ders algısı başlıklı çalışmasında öğrenenlerin farklı öğrenme tercihlerinin olduğu sonucuna ulaşmıştır. Yine bu çalışmanın sonuçlarına göre öğrenenlerin tercihleri ile onların ders algıları arasında da artı yönlü bir ilişki bulunmaktadır. Bu sonuçlardan yola çıkılarak, uzaktan eğitimle verilecek derslerin tasarımında, öğrenci tercihlerine önem verilmesinin o ortamda öğrenenlerin derslerle ilgili algılarının olumlu yönde etkilenebileceği söylenebilir. Armatas, Holt ve Rice da (2003), iki farklı öğrenci grubu ile yürüttükleri araştırmalarında bireysel farklılıklar ve bireysel tercihler temelinde büyük farklılıkların olduğu bulgusuna ulaşmışlar ve bu nedenle de öğrenme ortamlarının tasarımında öğrenci tercihlerinin göz önüne alınmasının gerekli olduğu sonucuna ulaşmışlardır. Bu gereklilikten hareketle, bu çalışmada öğrencilerin uzaktan eğitimin temel bileşenlerine verdikleri önem dereceleri belirlenmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda bu çalışmanın amacı, uzaktan eğitim sistemini kullanan lisansüstü öğrencilerin uzaktan eğitimin bazı temel boyutlarına ilişkin tercihlerini ortaya koymaktır. Çalışma kapsamında, öğrenme materyalleri, teknik destek, iletişim biçimi, kullanılan teknoloji, esneklik ve etkileşim türü ana faktörlerine ilişkin öğrenci tercihleri alınmıştır. Uzaktan eğitimle alınan derslerde öğrencilerin, nelere dikkat ettiklerinin ve hangi bileşenlere özellikle önem verdiklerinin belirlenmesi, etkili öğrenme yaşantılarının yer aldığı nitelikli uzaktan eğitim derslerinin tasarlanması sürecine ışık tutabilir. Öğrenci tercihlerinin incelendiği bu çalışmanın bu yönüyle alan yazına katkı sağlayacağı umulmaktadır. Yöntem Bu araştırma, öğrenci tercihleri ile ilgili var olan durumu ortaya koymaya yönelik betimsel bir çalışmadır. Araştırmada istatistiksel teknik olarak konjoint analizi seçilmiştir. Konjoint analizi, tüketicilerin tercih yapılarını ölçen teknikler bütünüdür. Başka bir ifadeyle, konjoint analizi tüketicilerin bir hizmeti seçme nedenlerini ve bir hizmeti oluşturan birçok niteliğin etkilerinin belirlenmesini sağlayan çok değişkenli istatistiksel bir tekniktir (Dijkstra ve Timmermans, 1997). Considered jointly sözcüklerinin kısaltması olarak ifade edilen konjoint analizi (Erdoğan, 2006; Hair, Black, Babin, ve Anderson, 2010), bir ürünün ya da hizmetin bütün boyutlarına ve faktörlerine toplu bir bakış açısı sağladığı için ve bir faktörün diğer bir faktörden vazgeçilecek derecede istenip istenmediğinin veya bir faktörden vazgeçilecekse, bu faktörün hangisi olduğunun tespitinde nitelikli sonuçlar verdiği için, son yıllarda araştırmalarda yoğun bir şekilde

23 18 Ege Eğitim Dergisi 2012 (13) 2: kullanılan bir tekniktir. Aktaş, Akkuş ve Osmanoğlu (2012), konjoint analizinin pazar araştırmalarında, tüketici davranışlarının belirlenmesinde, bir ürün ya da bir hizmet hakkında tercih sıralanmasının istenmesi gibi araştırmalarda kullanılan bir yöntem olduğunu ifade etmektedirler. Bu çalışmada ise tüketiciler yerine öğrenciler, ürün ya da hizmet yerine de uzaktan eğitim düşünülerek araştırma kurgulanmıştır. Çalışmada uzaktan eğitime ilişkin öğrenen tercihleri araştırmanın bağımlı değişkeni iken, uzaktan eğitim sürecinde etkili olan ana faktörler ve bu ana faktörlerin belirlenen alt faktörleri, araştırmanın bağımsız değişkenlerini oluşturmaktadırlar. Çalışma Grubu Bu araştırmanın çalışma grubunu Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı nda Öğretim yılı Güz döneminde öğrenim görmekte olan 38 lisansüstü öğrenci oluşturmaktadır. Öğrencilerin tamamının ilgili alanda öğrenim görmekte olmaları, çalışma grubunun homojenliğini sağlamış, araştırmanın kapsam geçerliğine katkıda bulunmuştur. Çalışma grubundaki öğrencilerin, çevrim-içi ortamda aldıkları lisans ve lisansüstü dersler kapsamında uzaktan eğitimi etkili bir şekilde kullandıkları varsayılmıştır. Ayrıca çalışma grubundaki öğrencilerin homojen bir yapıya sahip olmaları, konjoint analizinin homojenlik sayıltısını da (Neubauer, 2003; Sawtooth Software, 2008) sağlamıştır. Çalışma grubunun bazı demografik özellikleri Tablo 2 de sunulmuştur. Tablo 2.Çalışma Grubunun Demografik Özellikleri Yüksek Lisans Ders Aşaması Tez Aşaması Ders Aşaması Doktora Tez Aşaması Toplam Kadın Erkek Toplam Veri Toplama Aracı Çalışmada veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından hazırlanan bir konjoint anketi kullanılmıştır. Anketin hazırlanması sürecinde öncelikle uzaktan eğitimle ilgili alan yazın incelenmiş ve öğrenme materyalleri, teknik destek, iletişim biçimi, kullanılan teknoloji, esneklik ve etkileşim türü şeklinde altı boyutun ele alınması kararlaştırılmıştır. Ankette, bu altı boyut değerlendirme

24 19 Ege Eğitim Dergisi 2012 (13) 2: kapsamına alınmıştır. Anketin kapsam geçerliğinin sağlanması amacıyla Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi (BÖTE) Bölümü öğretim üyelerinin görüşlerine başvurulmuştur. Bu uzmanların kapsam, dil ve anlatım açılarından inceledikleri anketle ilgili olarak verdikleri geri bildirimler doğrultusunda ana faktörler ve alt düzeyleri üzerinde bir takım düzeltmeler yapılmış ve konjoint anketine son hali verilmiştir. Anketler basılı olarak, sınıf ortamında yüzyüze uygulanmış ve araştırmacılara uygulama öncesinde, sıralamaların hatasız olarak yapılabilmesi için örnek bir kodlama gösterilmiştir. Katılımcılar en çok 5 kişi olacak şekilde gruplar halinde uygulamaya alınmış ve her katılımcının örnek bir kodlamayı baştan sona izlemesine olanak tanınmıştır. Veri toplama aracıek 1 de bir tabloda sunulmuştur. Bu tablodaki her bir satır, farklı bir uzaktan eğitim seçeneği tercihine karşılık gelmektedir. Doldurulmuş örnek bir anket formu ise Ek-2 de sunulmaktadır. Ana Faktörler ve Faktör Düzeyleri Konjoint anketi oluşturulurken öncelikle ana faktörler belirlenmiştir. Söz konusu ana faktörler araştırmacılar tarafından hazırlanmış ve uygunluğu bağlamında BÖTE Bölümü öğretim üyelerinin görüşleri alınarak son şekli verilmiştir. Bu faktörlere ait alt düzeyler Tablo 3 teki gibi oluşturulmuştur.

25 20 Ege Eğitim Dergisi 2012 (13) 2: Tablo 3. Ana Faktörler ve Alt Düzeyleri Ana Faktörler 1. Öğrenme Materyalleri 2. Teknik Destek 3. İletişim Biçimi 4. Kullanılan Teknoloji 5. Esneklik 6. Etkileşim Türü Faktör Düzey No 1 Görsel Alt Faktörlerin Düzeyleri 2 İşitsel 1 Var 2 Yok 1 Eş Zamanlı (Senkron) 2 Eş Zamansız (Asenkron) 1 E-posta 2 Eş Zamanlı Mesajlaşma (Chat) 3 Ses ve Görüntü Sistemleri (TV vb.) 4 Öğrenme Yönetim Sistemi (moodle) 1 Zaman Bağımsız 2 Mekân Bağımsız 3 Kendi Hızında İlerleme 1 Öğrenci Öğrenci 2 Öğrenci Öğretici 3 Öğrenci İçerik Çalışmada toplam 6 adet ana faktör bulunmaktadır. Bunlardan 3 tanesi iki, 2 tanesi üç ve 1 tanesi de 4 düzeylidir. Tüm alt faktörler göz önüne alındığında 2*2*2*4*3*3=288 olası kombinasyonun söz konusu olabileceği anlaşılmaktadır. Ancak araştırma sırasında 288 kart sağlıklı bir şekilde sıralanamayacağından, tüm olası durumların ortogonal bir alt kümesi seçilerek 16 adet kart oluşturulmuştur. Ortogonal düzen oluşturulurken de tüm düzeylerin ve faktörlerin birbirinden bağımsızlığı ilkesi (Orme, 2007) göz önüne alınmıştır. Verilerin Elektronik Ortama Aktarılması ve Analizi Konjoint analizi uygulanmadan önce ele alınan faktör düzeyleri ile tercih sıralamaları arasındaki ilişkinin ortaya konulması gerekmektedir. Tercih sıralamaları ile aralarında doğrusal bir artış beklenen faktörler doğrusal artan (lineer more), doğrusal bir azalma beklenen faktörler doğrusal azalan (lineer less) ve düzeyleri kategorik olan değişkenler ise kesikli ya da kategorik (discrete) olarak

26 21 Ege Eğitim Dergisi 2012 (13) 2: tanımlanmaktadır. Bu araştırmada kurulan modelde ele alınan faktörler ve türleri Tablo 4 te gösterilmiştir. Tablo 4. Ana Faktörler ve Faktör Türleri Faktör Adı Öğrenme Materyalleri Teknik Destek İletişim Biçimi Kullanılan Teknoloji Esneklik Etkileşim Türü Faktör Tipi Kategorik (Discrete) (Doğrusal Artan) Lineer More Kategorik (Discrete) Kategorik (Discrete) Kategorik (Discrete) Kategorik (Discrete) Ankette, katılımcıların konjoint kartlarını, en çok tercih edilenden (1), en az tercih edilene (16) doğru sıralamaları istenmiştir. Katılımcıların sıralama yaparak doldurdukları anketlerdeki sıralamalar SPSS paket programıyla analiz edilmiştir. Bulgular Katılımcıların verdiği yanıtlardan elde edilen bulgulara göre, öğrencilerin uzaktan eğitimin temel faktörlerinden % ile en çok kullanılan teknolojiye önem verdikleri ortaya çıkmıştır. Bu teknolojilerden fayda katsayısı ile öğrenme yönetim sistemi (moodle vb.) ilk sırada, fayda katsayısı ile e- posta ikinci sırada, fayda katsayısı ile eş zamanlı mesajlaşma (sohbet) üçüncü sırada ve ile ses ve görüntü sistemleri (tv vb.) dördüncü sırada tercih edilmiştir. Bulgulara göre öğrencilerin daha sonra, % oranla etkileşim türünü önemsedikleri anlaşılmaktadır. Etkileşim türlerinden fayda katsayısı ile öğrenci yönetici etkileşimi ilk sırada, fayda katsayısı ile öğrenci içerik etkileşimi ikinci sırada ve fayda katsayısı ile öğrenci öğrenci etkileşimi üçüncü sırada tercih edilmiştir. Çalışma grubunun verdiği yanıtlara göre, üçüncü önemli ana faktör % ile esnekliktir. Esneklik faktöründe fayda katsayısı ile zaman bağımsızlık ilk sırada, fayda katsayısı ile mekân bağımsızlık ikinci sırada ve fayda katsayısı ile kendi hızında ilerleme üçüncü sırada tercih edilmiştir.

27 22 Ege Eğitim Dergisi 2012 (13) 2: Daha sonra sırasıyla, % ile öğrenme materyalleri ve % ile iletişim biçimi önemli görülmüştür. Öğrenme materyallerinden görsel öğrenme materyallerinin fayda katsayısı , işitsel öğrenme materyallerinin fayda katsayısı olarak bulunmuştur. Yine aynı şekilde iletişim biçimlerinden eş zamanlı (senkron) iletişim biçimi, fayda katsayısı ile, fayda katsayılı eş zamansız (asenkron) iletişim biçiminden daha önemli görülmüştür. Çalışma grubu tarafından en az önemli görülen değişken ise teknik destek olmuştur. Teknik destek faktörüyle ilgili bulgulara göre fayda katsayısı ile teknik desteğin var olması, fayda katsayılı teknik desteğin yok olmasına tercih edilmiştir. Model Yazımı ve Fayda Katsayılarının Hesaplanması Bu çalışmada kullanılan model aşağıdaki şekilde kurgulanmıştır: Fayda=Sabit + (β 1) Öğrenme Materyalleri + (β 2) Teknik Destek + (β 3) İletişim Biçimi + β( 4) Kullanılan Teknoloji + (β 5) Esneklik + (β 6) Etkileşim Türü Bu modelde fayda katsayısı (utility) değerleri yerine konularak her bir karta ilişkin skor değerleri hesaplanıp, tercih sıralaması yapılmıştır. Bu hesaplamayla ilgili sonuçlar Tablo 5 te sunulmaktadır. Tablo 5. Kart Numaraları ve Skor Sonuçları Kart No Kart Skor Kart No Kart Skor Kart No Kart Skor Kart No Kart Skor Bu çalışma kapsamında kurulan modelin sabit sayısı olarak hesaplanmıştır. Kurulan modelin çalışma grubundaki öğrencilerin tercihlerine uygunluk değeri, Pearson R istatistiğine göre.810 dur. Modelde anlamlılık düzeyi ise.0001 çıkmıştır. Yine farklı bir ilişkisel ifadeyle bu uygunluk değeri Kendall Tau istatistiğine göre.633 bulunmuştur. Bu istatistiğin anlamlılık düzeyi ise.0004 dür. Bu değerler, kurulan model ile öğrencilerin uzaktan eğitimin temel boyutlarına ilişkin tercih sıralamaları arasında yüksek bir ilişkinin olduğunu ve bu ilişkinin.05 yanılma düzeyinde anlamlı olduğunu göstermektedir.

28 23 Ege Eğitim Dergisi 2012 (13) 2: Çalışma grubundaki öğrencilerin uzaktan eğitimin temel bazı boyutlarına ilişkin tercih sıralamaları göz önüne alındığında, en yüksek skor değerinin ile 2 nolu karta ait olduğu görülmüştür. Bu kart, öğrenme materyallerinden işitsel öğelere yer veren, teknik desteğin bulunmadığı, eş zamansız (asenkron) iletişimi ve e-posta teknolojisini kullanan, bireylerin kendi hızında ilerlemelerine önem veren ve öğrenci öğrenci etkileşimi üzerinde duran karttır. Simülasyon Kartlarının Yorumlanması Bu çalışma kapsamında oluşturulan simülasyon kartlarına ilişkin veriler Tablo 6 da sunulmaktadır. Tablo 6. Simülasyon Kartları ve Alt Faktörler Kar t No Terci h Sıras ı Öğrenme Materyalle ri Tekni k Deste k İletişim Biçimi Kullanıla n Teknoloji Esnekli k Etkileşi m Türü 1 2 Görsel Var Eş zamansı z Öğrenme Yönetim Sistemi Zaman bağımsı z Öğrenci Öğretici 2 4 İşitsel Var Eş zamanlı Eş Zamanlı Mesajlaş ma Kendi hızında ilerlem e Öğrenci İçerik 3 3 Görsel Var Eş zamansı z Ses ve Görüntü Sistemleri Mekân bağımsı z Öğrenci - İçerik 4 1 İşitsel Var Eş zamanlı E-posta Zaman bağımsı z Öğrenci - İçerik Çalışma grubundaki öğrencilerin verdikleri yanıtlara göre, birinci simülasyon kartının sonucu 9.9, ikinci simülasyon kartının sonucu 7.3, üçüncü simülasyon kartının sonucu 8.3 ve dördüncü simülasyon kartının sonucu 10.1 olarak hesaplanmıştır. Buna göre 4. simülasyon kartı 1. sırada, 1. simülasyon kartı 2. sırada, 3. simülasyon kartı 3. sırada ve 2. simülasyon kartı 4. sırada yer almaktadır.