Eylül ayının gelmesiyle birlikte Türk Dünyası

Transkript

1 Kore Kurultayı Sevgili Okuyucular, Eylül ayının gelmesiyle birlikte Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı olarak yeniden yoğun bir faaliyet dönemine girmiş bulunmaktayız. Bu ayın ilk günlerinde 14. Türk Dünyası Sosyal Bilimler Kongresi ni çok sayıda katılımcı üniversite ile birlikte Gagauz Yeri Özerk Bölgesi nin başkenti olan Komrat ta, Komrat Devlet Üniversitesi nin ev sahipliğinde gerçekleştireceğiz. Tüm Türk coğrafyasından yoğun ilgi ile gerçekleşecek bu kongrede de amacımız Türk milleti olarak tarihte hak ettiğimiz yerlere yeniden gelmek için bilimin mutlak surette ön plana çıkması olacaktır. Ve eminiz ki bu kongre vesilesiyle bir kez daha Gagauz Türklerinin tüm zorluklara, uygulanan zulme ve asimilasyon politikalarına karşı Türklüklerine nasıl sahip çıktıklarına tekrar şahit olacağız. Sevgili Okuyucular, Bildiğiniz gibi bu günlerde Amerika Birleşik Devletleri ile Kuzey Kore arasında yaşanan gerginlik dünya gündemini meşgul etmektedir. Oysa bu ay Güney Kore de ilk kez gerçekleşecek bir buluşma (kurultay) bizim açımızdan çok büyük bir önem taşımaktadır. Kore Avrasya Turan Kültür ve Ekonomi Derneği nin Seul Belediyesi nin destekleri ile düzenleyeceği bu etkinlikte Kore nin kadim kültürü ile Altay halklarının kültürü arasındaki benzerlikler ortaya konularak Kore ile Altaylı milletler arasında bağlara dikkat çekilecek. 19 Eylül de Seul un en büyük meydanında gerçekleşecek ve tüm Turan coğrafyasından katılımın olacağı bu kurultaya, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı olarak elimizden geldiği ölçülerde destek vermeye çalışmaktayız. Çok kıymetli dostumuz Cho Sunghe ve bir Kore Gazimizin torunu olan Hande Kavarnalı kardeşimiz, kurucuları olduğu Avrasya Turan Kültür ve Ekonomi Derneği kuruluş bildirgesinde amaçlarını şu şekilde özetlemekteler: Altaylı milletlerle sayısız kültürel ortaklığımız, Kore halkının Altaylı milletlerle işbirliğine ve Turan coğrafyasına daha kapsamlı ve rahat bir şekilde açılmasını sağlayacaktır. Altaylı milletlerle aynı kökten geldiğimizi, geniş coğrafyalara ve kitlelere anlatmak ve yaymak için çaba göstereceğiz. Bu bilinci harmanlayacağız. Altaylı milletlerle dayanışmayı güçlü, sağlam kılıp ortak değerler üzerinden birlikte yükseleceğiz. Günümüzde Güney Kore Cumhuriyeti Kore Yarımadası nda tek başınadır. Biz hiç yılgınlık göstermeden atalarımızdan bize miras kalan insan amaçlı yaşam biçimimizi kararlılıkla uygulayacağız. Kadim Kore gücüyle Kuzey Kore ile birleşeceğiz. Avrasya coğrafyasına açılacağız, Altaylı milletlerle kucaklaşacağız. Ortak kültür ve ekonomi sahaları açacak, dünya durdukça ayakta kalacak bir ağ inşa edeceğiz. Büyük Turan için birleşmeyi hedefleyeceğiz. Atalarımızın arzularını yerine getirmenin hazzını yaşamak ve yaşatmak için adımlarımızı atacağız. Yüce Tanrı (Korece: Tangun) bizimledir. Bu kurultay ile gitgide kendi öz değerlerinden uzaklaşan halkına kadim kültürlerini hatırlatmak isteyen Kore deki Turancı kardeşlerimize teşekkür ediyoruz ve önümüzdeki günlerde bu konularla ilgili konferanslar düzenleyip ilmî yazılar yayınlayacağımızı belirtmek istiyorum. Tanrı Türkü Korusun. Közhan Yazgan Her seviyedeki okullarımızda hâlâ bilgiyi gaye edinen, başa rıyı bilgi hamallığının derecesi ile ölçen ve düşünmeye, arama ya, bulmaya, çözmeye, araştırmaya, tahlile, senteze, konuşma ya, tartışmaya pek yer vermeyen eğitim sürüp gitmekte ve bu na harcanan trilyonların önemli bir kısmı heba olmaktadır. Bu korkunç israf düşünülmekte midir? Eğitimin bilhassa Türk dili için insan gücü açıklarının gittik çe büyüdüğü, bu sahanın beyin gücü yüksek insan talep etme sine rağmen mevcut yerleştirme sisteminin bunun tam aksini gerçekleştirdiği ve açığın yalnız miktarla sınırlı olmayıp vasıf itibariyle de büyüyeceği dikkate alınmakta mıdır? Öğretim kurumlarımıza öğrenci yerleştirme sisteminin, ül kenin ve ekonominin insan gücü ihtiyaçlarına tam paralellik ta şıması üzerinde acaba ne zaman durulacaktır? Orta seviyeli eğitimden üst seviyeli eğitime geçişin gittikçe zorlaştırılması, en yüksek seviye üzerinde yoğunlaşmış bulu nan eğitim talebini daha da şiddetlendirmekte ve tatminsiz in san sayısını artırmakta ve ayrıca mezunların işsizliğine yol aç maktadır. Eğitimi görülen saha ile fiilen çalışılan sahanın örtüşme ora nının gittikçe düşmesi üzerinde durmak gerekmez mi? Yabancı dilde eğitimin pedagoji kanunlarına ters olduğu, eğitimin gayesini değiştirirken, millî kompleks yarattığı, Türk çenin horlanan ve gittikçe ifade gücü düşecek bir dil haline gel mesine yol açtığı, gelişmesinin engellendiği bir gerçek olduğu na göre, buna dur demenin zamanının geçtiği ne zaman idrak edilecek? Her yeni ders yılı, Türk milleti üzerindeki ipoteği biraz daha sağlamlaştırmaktadır. Artık elimizi vicdanımıza koymalıyız. Artık mantığınızı işletiniz. Fikri hür, vicdanı hür nesiller, ana diliyle eğitim görmeden, bilgi hamallığından ibaret bir eğitimle nasıl yetişir? Tanrı Türkü Korusun. Prof. Dr. Turan Yazgan Levent, 25 Ekim 2000 TARİH EYLÜL

2 İÇİNDEKİLER Sevgili Okuyucular Kore Kurultayı Közhan Yazgan Türk Dünyası İle İlgili Çalışmalarımız TDAV Binlerce Türk Askerinin Esir Tutulduğu Cehennem Adası Nargin / 1 Resmiye Karayeva Kök Türk Yazıtları Işığında Türk-Mogol Tarih Çalıştayı Prof. Dr. Saadettin Y. Gömeç Türk Dünyası Mutfak Kültürü / 5 Goş Nan (Etli Ekmek) Nurala Göktürk Unutulan Bir Gönül Şehrimiz: Cezayir Yrd. Doç. Dr. Muhsin Kadıoğlu Manas Destanı Manas Ata Neler Anlatıyor? M. Kemal Sallı Maya Takvimi Müjgan Ergil TÜRK DÜNYASI TARİH KÜLTÜR DERGİSİ Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı nın Aylık Yayın Organıdır. Yerel Aylık Süreli ve Hakemli Yayındır. Her Ayın 1 inde çıkar. Kurucu Başkan Prof. Dr. Turan Yazgan Sahibi Közhan Yazgan Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı adına Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Saadet Pınar Yıldırım Genel Yayın Yöneticisi Yrd. Doç. Dr. İbrahim Akış Sayı / Cilt 369 / 62 Kapak Konusu Manas Destanı Manas Ata Neler Anlatıyor? Kapak Fotoğrafı Servet Somuncuoğlu Kapak Tasarımı Emel Gökay Teknik Yönetim ve Tasarım Emel Gökay Tasarım - Fotoğraf İşleme Gökhan Kaya Güncel Fotoğraflar M. Kemal Sallı İdare Merkezi Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Kemalpaşa Mah. Bukalidede Sok. Nu: 4 Saraçhane Fatih - İstanbul İletişim Gülşah Kaya Telefon : (0212) Belgegeçer : (0212) e-posta : tdav@turan.org İnternet Adresi Fiyatı Sayısı 7,5 TL Abonelik Bedeli Yurtiçi: 90 TL Öğrenciler için : 75 TL Yurtdışı: 65 USD Banka Hesap Numaraları Vakıfbank İstanbul Fatih Şb: TR İş Bankası İstanbul Aksaray Şb: TR Posta Çeki Hesap Numarası İstanbul Aksaray PTT Şubesi Nolu Hesap Bütün yayınlarımızı internet üzerinden kredi kartıyla satın alabilirsiniz. Basıldığı Yer Aktif Matbaa ve Reklam Hiz. San. Tic. Ltd. Şti. Halkalı Cad. No: 245 Sefaköy / İstanbul Telefon: (0212) Dergimiz Milli Eğitim Bakanlığı Talim - Terbiye Kurulu nca eğitim ve öğretim açısından öğretmenlere tavsiye edilmiştir. (8 Mart 1995 tarih ve B.08.0.TTK /611.7/0946 nolu karar) 2 TARİH EYLÜL 2017

3 Unutulan Tarih/Değiştirilen Adlar: 59 Eski Kuman Ülkesinde Ak Suv Kalesi, Belaya Şit Kala / Beloreçensk Prof. Dr. Minehanım T. Nuriyeva Prof. Dr. Oktay Aslanapa nın Anısına İznik ve İznik Çinileri Yrd. Doç. Dr. İlhan Akbulut Sivas Anadolu Kadınları Müdafa-i Vatan Cemiyeti ve Nizamnamesi Necdet Bayraktaroğlu 40 Özerkliğe Giden Zorlu Yolda Gagavuzlar Dmitriy Dmitriyeviç Dimçoglo Çeviren: Hatice Kerimov Arası Doğu Türkistan ve Kazak Göçü / 1 Emre Akar Türkiye de 19. Yüzyıl Başlarında Dr. Saim Ali Dilemre ye Göre Uyku ve Uykusuzluk Üzerine Yorumlamalar Prof. Dr. Ayşegül D. Erdemir Yayın Kurulu ve Hakem Heyeti Temsilcilerimiz Prof. Dr. Orhan Türkdoğan Prof. Dr. Nevzat Atlığ Prof. Dr. Mustafa Erkal Prof. Dr. Ramazan Taşdurmaz Prof. Dr. Gülçin Çandarlıoğlu Prof. Dr. Necdet Öztürk Prof. Dr. İlhan Şahin Prof. Dr. Feridun Emecen Prof. Dr. Metin Karaörs Prof. Dr. Zekeriya Kitapçı Prof. Dr. İsmail Yakıt Prof. Dr. Musa Taşdelen Prof. Dr. Saadettin Y. Gömeç Prof. Dr. Ahmet Taşağıl Doç. Dr. Şükran Akgül Yrd. Doç. Dr. Ergünöz Akçora Yrd. Doç. Dr. Muzaffer Ürekli Yrd. Doç. Dr. İbrahim Akış Ergünöz Akçora Bingöl Belgegeçer: Yavuz Gürler Ankara Prof. Dr. Mithat Kerim Arslan Trabzon TÜRDAV Bağcılar (0212) Isis Ltd. Şti. Yazmacı Emine Sok. No: 4/A Beylerbeyi / İstanbul Mazlum Deniz Gebze / Kocaeli Yüksel Yüksel Maslak / İstanbul Ali Osman Yayla DNA Haber Almanya / Duisburg Çağatay Koçar Adana İdeal Kültür Yayıncılık Reklam ve Org. San. Tic. Ltd. Şti. İstanbul (0212) Leges Yazılım Yayıncılık Ticaret Limited Şirketi İstanbul (0212) Sinan Yurtkulu İstanbul Ali Yıldız Sinop TARİH EYLÜL

4 FAALİYETLERİMİZ Türk Dünyası İle İlgili Çalışmalarımız Türk Dünyası Bakü Atatürk Lisesi * Yeni eğitim öğretim yılına hazırlık çalışmalarımız hızla devam ediyor. Sınıflarımızdaki masa, sıra, tahta ve dolaplarımız tek tek elden geçirildi. Bakımları yapıldı. Sınıflarımız boyandı. Öğrencilerimizi en iyi şekilde yetiştirmek, velilelerimizin gerek öğrencilerimizi gerekse öğretmenlerimizin başarısını takip edebilmeleri amacı ile Türkiye nin en iyi öğretim portalı olan MORPA ile anlaştık. Öğretmen-öğrenci-veli üçgeni içinde büyük başarılara imza atacağımıza inanıyoruz. * Geçen sayımızda 55 mezunumuzda üniversitelere girme hakkı kazanan öğrencilerimizi yayınlamıştık. Gurur tablomuzun yeni isimleri de şunlardır: Nahit Alihümmetov: İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi, Zemfira Beşirova: Bursa Uludağ Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü, Ekrem Alili: Azerbaycan Tıp Üniversitesi - Askeri Tıp Fakültesi, Fatima Mehmetzade: İstanbul Teknik Üniversitesi Elektrik Mühendisliği Bölümü, Kenan Sadıkzade: Yıldız Teknik Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü, Şehla Memmedzade: Ankara Üniversitesi İşletme Fakültesi, Elmir İbrahimli: İstanbul Teknik Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü, Murat Mirzazade: Sakarya Üniversitesi Maliye Bölümü, Elşen Bayramov: Korperasiya Üniversitesi Maliye Bölümü, Aida Guliyeva: Azerbaycan Diller Üniversitesi İngilizce Öğretmenliği Bölümü. Bize bu gururu yaşatan öğrencilerimizi, velilerimizi ve kıymetli öğretmenlerimizi bir kez daha takdir ediyor, başarılarının devamını diliyoruz. Azerbaycan Devlet İktisat Üniversitesi Türk Dünyası Bakü İşletme Fakültesi Bakü / AZERBAYCAN * Okullarımızın tatilde olması dolayısıyla eğitim faaliyetlerinin tamamlandığı fakültemizde yeni kayıt dönemi başladı. Kayıt işlemleri dekan yardımcısı Yusif Aliyev başkanlığında öğrenci işleri çalışanlarımız tarafından yapılmaktadır. (Fotoğraf: 1) * Fakültemiz bünyesinde bu yıl itibariyle Maliye ve İktisat Bölümle- Fotoğraf: 1 4 TARİH EYLÜL 2017

5 FAALİYETLERİMİZ ri de faaliyete geçti. Bu yıl itibariyle Maliye Bölümümüze 25, İktisat Bölümümüze 25 kontenjan tanındı. Devlet tarafından fakültelerimize tanınan tüm kontenjanlar dolmuştur. Oldukça yüksek puanla fakültemizde okuyamaya hak kazanan öğrencilerimizi tebrik ediyor, başarılarının devamını diliyoruz. Osman Kocaoğlu nu Anma Programı Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Gençlik Kolları olarak; Türk İstiklal Savaşı nda maddi ve manevi desteği olan Buhara Cumhuriyeti Eski Cumhurbaşkanı Osman Kocaoğlu nu, 49. vefat yıl dönümü münasebetiyle vakıf genel merkezimizde düzenlediğimiz program ile andık. Programımız geleneksel Türkmen pilavının dağıtımıyla başlayıp Osman Kocaoğlu adına Kur an tilavetiyle devam etmiştir. Vakfımız aksakallarından ve Osman Kocaoğlu nun oğlu olan Prof. Dr. Timur Kocaoğlu nun misafirlerimize dönem hakkında bilgi verdiği programımız toplu hatıra fotoğrafının çekilmesiyle sona erdi. (Fotoğraf: 2) Türkiye Maarif Vakfı nı Ziyaret Ettik Vakıf Genel Başkanımız Közhan Yazgan, Genel Müdürümüz Saadet Pınar Yıldırım, Kırgızistan Celalabat Uluslararası Üniversitesi ne bağlı Türk Dünyası Uluslararası Türk Dünyası Kırgız- Türk Prof. Dr. Turan Yazgan Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürümüz Yrd. Doç. Dr. İbrahim Akış ve Eğitim Kültür Müdürümüz Metin Köse den oluşan heyetimizle, yurt içinde ve yurt dışında çok geniş bir alanda eğitim faaliyetleri yürüterek Türkiye nin çağdaş dünyadaki konumunu aydınlatmak maksadıyla kurulan Türkiye Maarif Vakfı nın İstanbul daki genel merkezini ziyaret ettik. Türkiye Maarif Vakfı Başkanı Prof. Dr. Birol Akgün, MEB Müsteşar Yardımcısı Prof. Dr. Emre Bilgili, Eski Milletvekili ve Mütevelli Heyeti Üyesi Dr. Cahit Bağcı, Yönetim Kurulu Üyesi Nedim Kaya nın da bulunduğu ziyaretimizde, Türkiye Maarif Vakfı nın kuruluşuyla ve çalışmalarıyla ilgili tebriklerimizi sunup Türk Dünyası nda eğitim işbirliği konusunda bilgi, fikir ve görüş alışverişinde bulunduk. (Fotoğraf: 3) Fotoğraf: 3 Destanlaşan Kırgız-Türk Hanı Er Manas ın Heykelinin Açılışına Katıldık Kırgız Devleti ve İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı nın onayıyla Kırgız işadamı Temirlan Sarlukbekuulı tarafından İstanbul Sütlüce Parkı na yaptırılan, Kırgız-Türk tarihinin destanlaşan kahramanı, hakkında dünyanın en uzun destanı oluşan Er Manas ın büyük ve görkemli heykelinin açılışına katıldık. (Fotoğraf: 4) 9 Ağustos 2017 Çarşamba günü gerçekleşen resmi açılış törenine Kırgız Cumhuriyeti Başbakanı Sooronbay Jeenbekov, Eğitim ve Bilim Bakanı Gulmira Kudayberdiyeva, Kültür, Turizm ve Enfermasyon Bakanı Tugolbay Kazakov; Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanı Prof. Dr. Numan Kurtulmuş, İstanbul Valisi Vasip Şahin, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Dr. Mimar Kadir Topbaş; Kırgız Cumhuriyeti Ankara Büyükelçisi İbragim Junusov, Kırgız Cumhuriyeti İstanbul Başkonsolosu Erkin Sobokov un yanı sıra çok sayıda resmi ve sivil toplum kuruluşu temsilcileri katıldılar. Halkımızın ve basınımızın yoğun ilgi gösterdiği açılış töreninde Türk tarihinin destanlaşan büyük kahramanı Manas Han ın heykel/anıtının Türk Dünyası nın büyük kültür başkenti ve gözdesi İstanbul a dikilmesinin önemine değinen konuk Başbakanımız Sooronbay Jeenbekov, Kültür ve Turizm Bakanımız Numan Kurtulmuş ve Büyükşehir Belediye Başkanımız Kadir Topbaş; Kırgızistan ve Türkiye arasındaki binlerce yıllık ortak tarih, kültür ve dayanışmanın yüksek anlamda somut bir simgesi Fotoğraf: 2 Fotoğraf: 4 TARİH EYLÜL

6 FAALİYETLERİMİZ Fotoğraf: 5 Fotoğraf: 6 olan bu anıtı, ilişkilerimizi daha da güçlendirerek geleceğe taşımadaki kararlılığımızın ifadesi olarak gördüklerini belirttiler. Konuşmacılar ayrıca, İstanbul Fatihi Sultan Mehmet Han ın aynı büyüklükteki bir heykel anıtının da Kırgızistan ın başkenti Bişkek te yapılması hususundaki dileklerini vurguladılar. Ziyaretçilerimiz * Şair yazar dostumuz Albina Yuratu başkanlığında vakfımızı ziyaret eden Çuvaş Yazarlar Birliği Basım Sekreteri Raisa Dmitriyeva, Şarkıcı Valentina Volkova, besteci şarkıcı Lyudmila Kiner, Çuvaş dili öğretmeni-mimarlık hocası-halk şarkıcısı Zoya Vasilyeva ve şarkıcı Veronika Pinesluy la Türk Dünyası ve Çuvaşistan üzerine sohbet ettik. (Fotoğraf: 5) * Vakfımızı ziyaret eden T.C. Başbakanlık Müsteşarı Birol Dok, TRT İstanbul Bölge Müdürü Abdülhamit Avşar ve Dünya Türkleri ve Akraba Toplulukları Hizmet Derneği Başkanı Metin Özkan ve maiyetlerindeki heyetle Türk Dünyası konusunda fikir alışverişinde bulunduk. (Fotoğraf: 6) * Vakfımızı ziyaret ederek merkezlerinin etkinlikleri hakkında bizi bilgilendiren Azerbaycan Eğitim Bakanlığı Çocuk Merkezi Müdürü Emine Musayeva ile Türk Dünyası Çocuk Şölenimiz başta olmak üzere işbirliği imkanları konusunda fikir ve görüş alışverişinde bulunduk. (Fotoğraf: 7) Fotoğraf: 7 * Almanya da yaşayan Türk Dünyası araştırmacısı, gezgin fotoğraf sanatçısı Avrupa Türk Basın Birliği üyesi Aşkın Çakır ile Türk Keneşi Türk Üniversiteler Birliği Öğrenci Keneşi Başkanı Atilla Güven vakfımızı ziyaret ederek bilgi alışverişinde bulundular. (Fotoğraf: 8) * Vakfımızı ziyaret eden İngiltere Türk Dünyası Platformu Başkanı Atilla Abacıoğlu yla Türk Dünyası yla ilgili işbirliği hususunda fikir alışverişinde bulunduk. (Fotoğraf: 9-sağdan dördüncü) * Vakfımızın, Kırgızistan Celalabat Uluslararası Üniversitesi bünyesinde işlettiği Türk Dünyası Celalabat İşletme Fakültesi nde görev yapan Arş. Gör. Aslı Ergezer i yeni öğretim yılı hazırlıkları için Kırgızistan a uğurladık. (Fotoğraf: 10) * Birkaç gündür konuğumuz olan, Tataristanlı dost aksakalımız Batuhan Azimov un kızı Leyla Azimova yı Çallı ya uğurladık. (Fotoğraf: 11) Fotoğraf: 11 * Tataristan-Kazan daki 149. Lisemizden mezun ettiğimiz öğrencimiz THY Kazan Müdürlüğü çalışanı Aydar Sayfin vakfımızı ziyaret etti. (Fotoğraf: 12) Fotoğraf: 12 Fotoğraf: 10 Fotoğraf: 8 Fotoğraf: 9 6 TARİH EYLÜL 2017