KENDNDEN PÜRÜZLENDREN K BA!LAYICININ UYGULAMA FARKLILIKLARININ MKROSIZINTI ÜZERNE ETKSNN DE!ERLENDRLMES

Transkript

1 KENDNDEN PÜRÜZLENDREN K BA!LAYICININ UYGULAMA FARKLILIKLARININ MKROSIZINTI ÜZERNE ETKSNN DE!ERLENDRLMES THE EVALUATION OF EFFECT ON MICROLEAKAGE OF APPLICATION DIFFERENCES OF TWO SELF-ETCHING ADHESIVE Yrd. Doç. Dr. Ta.k0n GÜRBÜZ * Doç. Dr. Yücel YILMAZ * Ar. Gör. Dt. Çi6dem GÜLER * ÖZET Bu çalmann amac, farkl asidik özelli4e sahip olan kendinden pürüzlendiren iki ba4laycnn [Adper Prompt-L-Pop (PLP), Clearfil SE Bond (SE)] uygulama fakllklarnn [mine-etch (ME) ve total-etch (TE)] mikrosznt üzerine etkisini de4erlendirmek ve elektron mikroskop (SEM) altnda rezin-di sert dokusu ara yüzey morfolojisini inceleyerek, mikrosznt ile ilikisini ortaya koymaktr. 60 adet çekilmi insan süt az diinde snf I okluzal kavite preparasyonu (4x3x2 mm 3 ) oluturulmutur. Diler her birinde 10 örnek olacak ekilde rastgele 6 gruba ayrlmtr. Tüm kaviteler bir akc kompozit rezin [Tetric Flow (TF)] kullanlarak restore edilmitir. G1: PLP+TF; G2: ME+PLP+TF; G3: TE+PLP+TF; G4: SE+TF; G5:ME+SE+TF; G6: TE+SE+TF. Tüm dilere 250 kez termal siklus uygulanmtr. Mikrosznt testi için, tüm örnekler 24 saat boya solüsyonunda bekletilmi ve daha sonra bir elmas disk kullanlarak kesit alnmtr. Mikrosznt kavitelerin hem mesial hem de distal ksmnda steromikroskop altnda 60X büyütmede de4erlendirilmitir. Ayrca, her bir gruptan rastgele 6 örnek seçilmi ve rezin-di sert dokusu ara yüzeyi SEM altnda incelenmitir. Tüm veriler istatistiksel olarak analiz edilmitir. Kullanlan materyaller ve uygulanan yöntemler arasnda mikrosznt açsndan fakllk istatistiksel olarak anlaml bulunmutur (P<0,05). Grup 1 ve Grup 4 de mikrosznt de4erlerinin daha yüksek oldu4u tespit edilmitir. En düük mikrosznt de4erlerine mine etch+se uygulanan örneklerde rastlanmtr. Sonuç olarak, sadece PLP ve SE uygulanan örneklerin mikrosznt de4erleri, total-etch ve mine-etch uygulanan örneklerden daha yüksek bulunmutur. Süt dilerinin restorasyonunda dentin ba4layc ajan olarak kendinden pürüzlendiren ba4layclar kullanld4nda, total etch veya mine etch uygulamas mikrosznt oluumunu azaltmak için daha faydal olabilir. Anahtar Kelimeler: Kendinden pürüzlendiren ba4layc, mikrosznt, süt dii. ABSTRACT The aim of this study was to evaluate the effect on microleakage of application differences [enamel-etch (ME) and total-etch (TE)] of two self-etching adhesive with different acidic characteristic [Clearfil SE Bond (SE) and Prompt L-Pop (PLP)] and was to expose the association with microleakage examining morphology of interface resin-tooth hard tissue under the scanning electron microscope (SEM). Class I occlusal preparations (4x3x2 mm 3 ) were made in 60 extracted human primary molars. Teeth were randomly divided into six groups of 10 samples each. All cavities were restored using a flowable resin composite [Tetric Flow (TF)]. G1: PLP+TF; G2: ME+PLP+TF; G3: TE+PLP+TF; G4: SE+TF; G5: ME+SE+TF; G6: TE+SE+TF. All teeth were subjected to thermocycling for 250 cycles. All samples were immersed in dye solution for 24 hours for microlrakage test, and then sectioned using a diamond disk. Microleakage in both mesial and distal parts of the cavities was evaluated at 60X magnification under stereomicroscope. Besides, six specimens from each group were randomly selected and examined interface resine-tooth hard tissue under SEM. All data were statistically analyzed. Statistically significant differences were found between used materials and application methods in the microleakage (P<0.05). Microleakage values of Group 1 and Group 4 were determined higher than the other groups. The lowest microleakage value was found samples with enamel etch+se application. As a result, microleakage values of samples with only application PLP and SE were found higher than samples application total etch and enamel etch. Total etch or mine etch application would more useful for reduce to microleakage when used self etching adhesive in restoration of primary teeth Key Words: Self-etching adhesive, microleakage, primary teeth * Atatürk Üniversitesi Di Hekimli4i Fakültesi Pedodonti Anabilim Dal 19

2 GR7 Dentin ba4layclar restoratif di hekimli4inde yaygn olarak kullanlmaktadr ve di ile restorasyon arasndaki adezyonu güçlendirerek mikrosznty azaltmaktadr 1,2. Smear tabakas ile etkileimine göre iki ba4layc sistem mevcuttur 1. Llk sistem total-etch olup demineralize di sert dokusu yüzeylerinin asit ile da4lanmasn ve smear tabakasnn uzaklatrlmasn gerektirmektedir. Lkinci sistem ise self-etch olup dentin yüzeylerini ve smear tabakasn demineralize etmek için kendinden pürüzlendiren asidik ba4layclarn kullanmn içermektedir 1. Kendinden pürüzlendiren ba4layclarda asitleme sonras suyla ykama yaplmamakta ve yapsndaki asidik monomer demineralize dentine penetre olarak smear tabakasn çözmekte ve hibrid tabakasnn oluumunu sa4lamaktadr 3. Bu sistemler, yaplarnda polimerize olma yetene4ine sahip asidik monomerler içermelerinden dolay, asitle da4lama ve su ile ykama ilemlerine gerek duyulmamaktadr. Buna ilaveten, di sert dokularna direkt olarak uygulandklarndan, tüm ilemler (asitle da4lama, primer, adeziv rezin gibi) tek basamakta gerçekletirilmektedir 4,5 ve bu durum çocuk hastalarda çalma zamannn ksalmasna ba4l olarak kooperasyonun bozulmamasn sa4lamaktadr. Ayrca, kendinden pürüzlendiren ba4layclar çok fazla teknik hassasiyet gerektirmezler 4. Bununla beraber, kendinden pürüzlendiren ba4layclarn dezavantajlarndan birisi zayf asidik özellikleridir. Bu özelli4in minede zayf dekalsifikasyon olumasna 6 8 ve hazrlanm olan kavite preparasyonundaki smear tabakasnn tamamen uzaklatrlamamasna neden olaca4 ifade edilmitir 7,9. Kendinden pürüzlendiren ba4layclarn minede daha az dekalsifikasyon yetene4inden dolay, daha düük bir ba4lanma gücü sergiledikleri, buna ba4l olarak da mikrosznt meydana gelmesini engelleyemedikleri belirtilmitir 10. Kendinden pürüzlendiren ba4layclarn smear tabakas üzerindeki snrl etkisine ba4l olarak zamanla bu tabakann çözündü4ü ve mikroszntya neden oldu4u, sonuçta pulpal enflamasyonun geliti4i gösterilmitir Kendinden pürüzlendiren ba4layclarn kullanm modifikasyonlar mine-etch ve total-etch eklindedir ve genellikle bu modifikasyonlarn yaplmasyla ilgili çalmalar ba4lanma gücü üzerine odaklanmtr. Yaplan çalmalarda, kendinden pürüzlendiren ba4layclar kullanld4nda ba4lanma gücünün düük oldu4u belirtilmitir 14. Ayrca, bu çalmalarda asitle da4lama yapld4nda minede ba4lanma gücünün yüksek, dentinde ise düük oldu4u ifade edilmitir 15. Çalmamzn amac, farkl asidik özelli4e sahip olan kendinden pürüzlendiren iki ba4laycnn [Adper Prompt-L-Pop (PLP), Clearfil SE Bond (SE)] uygulama fakllklarnn (mine-etch ve total-etch) mikrosznt üzerine etkisini de4erlendirmek ve SEM altnda rezin-di sert dokusu ara yüzey morfolojisini inceleyerek, mikrosznt ile ilikisini ortaya koymaktr. GEREÇ ve YÖNTEM Çalmamzda, çürük, restorasyon ve geliimsel defekt içermeyen ve kök resorbsiyon oran 2/3 ü geçmemi toplam 60 adet yeni çekilmi insan süt az dii kullanlmtr. Dilerin kök yüzeylerinden doku artklar bir kretuar yardm ile uzaklatrlarak bu yüzeyler bir trnak cilas ile kaplanm ve diler minesement snrna kadar bir otopolimerizan akrilik resin içine gömülmülerdir. Bu ekilde hazrlanm olan diler, her birinde 10 ar adet olacak ekilde rasgele 6 çalma grubuna ayrlmtr. Oluturulan gruplardaki dilerin okluzal yüzeyleri üzerindeki artklar fluoridsiz bir polisaj pat kullanlarak uzaklatrlm ve bu yüzeylere 014 nolu elmas fissür frez (Al.A mazanos, 580 Barueni-SP, Industria Brasileria) kullanlarak 4x3x2 mm 3 boyutlarnda standart snf I kaviteler, deneyimli bir aratrmac tarafndan (Ç.G) hazrlanmtr. Bu çalmadaki restoratif uygulamalarda kullanlan materyaller Tablo-1 de verilmitir. Restoratif.lemler Kendinden pürüzlendiren iki ba4laycnn kullanld4 gruplardaki örnek hazrlama ilemleri Tablo-2 de özetlenmitir. Hazrlanm olan kavitelere ba4layclarn uygulanmasndan sonra, Tetric Flow (TF) restoratif materyali 3 tabaka halinde uygulanm ve her tabaka 20 saniye süre görünür k yardm ile polimerize edilmitir. Restoratif ilemlerin tamam ayn aratrmac (Ç.G.) tarafndan gerçekletirilmitir. 20

3 Tablo-1. Çalmada kullanlan materyaller Materyal çerik Üretici Firma Vococid Phosphoric Acid Voco, (%34,5) Cuxhaven, Germany Adper Prompt L- Pop Clearfil SE Bond Tetric Flow Likid A: Methacrylated phosphoric esters, Bis- GMA, Initiators based on camphorquinone Likid B: Stabilizers Water, HEMA, Polyalkenoic acid Primer: 10- Methacryloyloxdecyl dihydrogen phosphate (MDP), 2-Hydroxyethyl methacrylate (HEMA), hydrophilic dimethacrylate, photoinitiator,water Adeziv: (MDP), Bis- GMA, HEMA, hydrophilic dimethacrylate, photoinitiator, aromatic tert-amine, silanated colbidal slica Bis-GMA, Urethane dimethactylate (UDMA), TEGDMA, the mean particle size of 0,7 Wm, the total countent of inorganice fillers of % 64,6 wt. 3M ESPE, Seefeld, Germany Kuraray, Osaka, Japan Ivoclar vvadent AG, Schaan, Liechtenstein Ürün No E Primer: Bond: # Tablo-2. Çalmada kullanlan ba4layc ajanlarn uygulama aamalar Grup 1 (PLP+TF) Ba4layc Ajan: Materyal aktive edildi ve mikrofrça doyurularak di yüzeyi üzerine uyguland ve 15 saniye (s) ovuldu. Hava spreyi ile inceltildi ve 10s kla polimerize edildi. Grup 2 (ME+PLP+TF) Asitle Da4lama: Mine yüzeyine asit 30s uyguland ve hemen ardndan 10s su ile ykand. Bir hava spreyi kullanlarak da4lanm yüzeyler kurutuldu. Ba4layc Ajan: Dentin ba4layc ajan Grup 1 deki gibi uygulanmtr. Grup 3(TE+PLP+TF) Asitle Da4lama: Giri kavitesi asitle da4land (mine 30s, dentin 15s) ve hemen ardndan asit 10s su ile ykand. Poliürethan pamuk süngerler kullanlarak da4lanm yüzeyler kurutuldu. Ba4layc Ajan: Dentin ba4layc ajan Grup 1 deki gibi uygulanmtr. Grup 4(SE+TF) Ba4layc Ajan: Primer 20s uyguland, nazikçe hava spreyi ile kurutuldu. Adeziv 15s bir kat uyguland ve 10s halojen kla polimerize edildi. Grup 5(ME+SE+TF) Asitle Da4lama: Mine yüzeyine asit 30s uyguland ve hemen ardndan 10s su ile ykand. Bir hava spreyi kullanlarak da4lanm yüzeyler kurutuldu. Ba4layc Ajan: Dentin ba4layc ajan Grup 4 deki gibi uygulanmtr. Grup 6(TE+SE+TF) Asitle Da4lama: Giri kavitesi asitle da4land (mine 30s, dentin 15s) ve hemen ardndan asit 10s su ile ykand. Poliürethan pamuk süngerler kullanlarak da4lanm yüzeyler kurutuldu. Ba4layc Ajan: Dentin ba4layc ajan Grup 4 deki gibi uygulanmtr. Mikros0z0nt0 Testi Restoratif uygulamalar tamamlanm olan diler 24 saat süreyle 37 º C de saf su içinde bekletilmilerdir. Daha sonra, 20 saniye aralarla 5 º -55 º C arasnda 250 kez s banyosuna tabi tutulmulardr. Dilerin kuronlarnda çatlaklar olabilece4i ve buralardan boya sznts meydana gelerek sonuçlar etkileyebilece4i göz önüne alnarak restorasyon kenarlarndan 1 mm uzaklkta olacak ekilde tüm di yüzeyleri 2 kat trnak cilas ile kaplanmtr. Bu ekilde hazrlanm olan diler 24 saat süreyle %0,5 lik bazik fuksin boya solüsyonunda bekletilmilerdir. Solüsyondan çkartlan diler musluk suyu altnda ykanm ve kuronal ksmlar effaf otopolimerizan akrilik resin içerisine gömülmütür. Örneklerden, yava hzl bir elmas separe (Art. No. 915S/220, Risa Dental GmbH D Engen) yardmyla uzun akslar boyunca mesio- PLP: Prompt L-Pop, SE: Clearfil SE Bond, ME: Mine-Etch, TE: Total-Etch, TF: Tetric Flow distal yönde kesitler alnm ve kesit yüzeyleri Sof-Lex cila diskleri kullanlarak düzeltilmitir. Örneklerin hem mesial hem de distal ksmlarndaki mikrosznt, bir steromikroskop (Nicon SMZ-V multipoint-sensor system, Japan) altnda 60X büyütmede incelenmi ve foto4raflanmtr. Hem mesial hem de distal ksmlarndaki mikrosznt ölçümleri için bir aratrmac (T.G.) e4itilmi ve kalibre edilmitir. Lki kez ölçüm yaplm ve ölçüm hatalarn belirlemek için, iki hafta aradan sonra örneklerin tüm foto4raflar ayn aratrc tarafndan tekrar de4erlendirilmitir. Mikrosznt ölçümleri mikrometre (Wm) olarak kaydedilmitir. 21

4 SEM ncelemesi Di sert dokusu-restorasyon ara yüzeyini bir tarama elektron mikroskop (SEM; JSM-5300; JEOL Ltd, Tokyo, Japan) altnda incelemek için her bir grup- tan rasgele 6 di seçilmitir. SEM de de4erlendirme yapmadan önce, örnekler 6 N (6 mol/l) HCl de 5 saniye, ardndan %5 lik hidrojen peroksitte 5 dakika bekletilmi ve iyon kaplama ünitesinde (SEM Coating Unit E 500, POLARON Equipment Limited, Barcelona, Spain) Au-Pd ile kaplanmtr. Daha sonra, SEM de di sert dokusu-restoratif materyal arasndaki yüzeyin morfolojisi (Hibrid tabaka, adeziv tabaka, tag ve boluk) incelenmi ve foto4raflanmtr. statistiksel Analiz Mikrosznt ölçümlerin uygulayc içi güvenirli- 4ini de4erlendirmek için, Kappa analizi kullanlmtr. Tüm istatistiksel de4erlendirmeler SPSS 13.0 paket program (SPSS Inc., Chicago, IL, USA) kullanlarak yaplmtr. Materyaller arasnda (PLP ve SE) ve uygulanan yöntemler arasnda (Kontrol, ME, TE) elde edilen mikrosznt de4erleri (Wm) arasnda farkll4n anlaml olup olmad4n de4erlendirmek için, iki faktörlü interaksiyonlu modelle varyans analizi yaplmtr. Farkll4n hangi gruptan kaynakland4n anlamak için LSD çoklu karlatrma testi uygulanmtr. olarak anlaml oldu4u görülmütür (P<0,05). Ayrca, kendinden pürüzlendiren iki ba4laycda da farkll4n asitle da4lama ileminin yaplmad4 ve sadece materyalin kendisinin kullanld4 kontrol gruplarndan (G1 ve G4) kaynakland4 tespit edilmitir. Mine-etch veya total-etch ile da4lama ileminin yaplp Clearfil SE Bond adeziv sistemin kullanld4 örneklerdeki mikrosznt miktarnn, Prompt L-Pop ba4laycnn kullanld4 örneklerinin tamamndaki mikrosznt miktarndan daha düük oldu4u görülmütür (Tablo-3, Resim 1 ve 2). Tablo-3. Mikrosznt ortalamalar Gruplar Ortalama Mikros0z0nt0 De6erleri(Fm) G1(PLP+TF)(Kontrol) 113,48 (SD ± 65,3) G2(ME+PLP+TF) 70,2 (SD ± 74,8) G3(TE+PLP+TF) 97,3 (SD ± 60,5) G4(SE+TF)(Kontrol) 114,6 (SD ± 90,2) G5(ME+SE+TF) 6,9 (SD ± 20,2) G6(TE+SE+TF) 17,3 (SD ± 38,1) BULGULAR Mikros0z0nt0 Mikrosznt ölçümlerin uygulayc içi güvenirli4ini de4erlendirmek için yaplan Kappa analizi sonucu 0,95 in üstünde bulunmutur. Kavitelere iki self etching adezivin farkl ekillerdeki uygulamalarndan sonra Tetric Flow restoratif materyali yerletirilmi olan dilerden alnm olan mesio-distal kesitlerin mikroskop altnda mikrosznt yönünden de4erlendirilmesi sonucunda elde edilen ölçüm (Wm) sonuçlar Tablo-III de özetlenmitir. Tablo-III de görüldü4ü gibi en az mikroszntya G5 (ME+SE+TF) de rastlanlrken, her iki kontrol gruplarnda (G1 ve G2) ise en yüksek mikrosznt de4erlerine rastlanlmtr. Gruplardan elde edilmi olan mikrosznt de- 4erleri arasnda istatistiksel olarak herhangi bir farkllk olup olmad4n ortaya koymak için yaplan analizler sonucunda, çalmada kullanlm olan materyaller ve uygulanan yöntemler arasndaki fakll4n istatistiksel Resim 1 a. 22

5 Resim 2 b Resim 1 b. Resim 2 c Resim 1 c. Resim 1: PLP uygulanan dilere ait mikrosznt gözlemlenen örnekler (60X). (a) PLP; (b) Mine-etch+PLP; (c) Totaletch+PLP. Resim 2: SE uygulanan dilere ait mikrosznt görüntüleri (60X). (a) SE grubunda fazla miktarda mikroszntnn oldu4u bir örnek; (b) Mine-etch+SE ait hiç mikrosznt gözlemlenmemi bir örnek; (c) Total-etch+SE ait hiç mikrosznt gözlemlenmemi bir örnek. Resim 2 a. SEM De6erlendirmesi Örneklerdeki rezin-di sert dokusu ara yüzeyi SEM altnda incelenmi ve elde edilen mikrografiler üzerinde yüzey morfolojisi de4erlendirilmitir. Ayrca, di sert dokusuhibrid tabaka-adeziv tabaka-kompozit rezin arasndaki ilikiler incelenmitir (Resim 3-8). G1 ve G4 gruplarna ait örneklerde, minerezin ara yüzeyleri boyunca açklklarn, çatlaklarn ve yakn bir ilikinin olmad4 görülmütür (Resim 3a, 6a). Ayrca, G1 de dentin-hibrid tabakas boyunca boluklar ve adeziv tabakada yrtlmalar gözlemlenmitir (Resim 3b). G4 de ise dentin boyunca kaln bir adeziv tabaka, silindir eklinde taglar ve dentin-rezin arasnda yakn bir iliki tespit edilmitir (Resim 6b). 23

6 Resim 4 b. Resim 3 a. Resim 4: Mine-etch+PLP uygulanm mine ve dentin yüzeylerinin SEM görüntüsü. (a) Mine ve rezin arasnda baz ksmlarda açklk izlenmekte (1500X); (b) Dentin ve rezin arasnda açklk ve çok iyi olmayan yakn bir iliki görülmektedir (1000X). Resim 3 b. Resim 3: PLP uygulanm mine ve dentin yüzeylerinin SEM görüntüsü. (a) Mine ve rezin arasnda yüzey boyunca boluklar izlenmekte (1000X); (b) Dentin ve hibrid tabakas arasnda boluklar ve adeziv tabaka içinde çatlaklar görülmektedir (1500X). Resim 5 a. Resim 5 b. Resim 4 a. Resim 5: Total-etch+PLP uygulanm mine ve dentin yüzeylerinin SEM görüntüsü. (a) Mine yüzeyinde baz ksmlarda açklklar izlenmekte (1500X); (b) Dentin ve hibrid tabakas arasnda çok iyi bir ba4lant ve silindir eklinde uzun rezin taglar görülmektedir. Adeziv tabaka ve kompozit arasnda yüzey boyunca ayrlklara rastlanlmtr (2000X). 24

7 Resim 6 a. Resim 7 a. Resim 6 b Resim 6: SE uygulanm mine ve dentin yüzeylerinin SEM görüntüsü. (a) Mine yüzeyi boyunca çok fazla boluklar görülmekte (1500X); (b) Dentin ve adeziv tabaka arasnda iyi bir kenetlenme izlenmekte ve çok sayda uzun silindirik rezin taglar görülmektedir (2000X). G2 de mine-rezin arasnda sk bir ba4lant tespit edilirken, G3 de mine yüzeyi boyunca baz ksmlarda açklklara rastlanlrken (Resim 4a, 5a), dentin yüzeyi boyunca ise adeziv tabaka ve kompozit arayüzeyi boyunca çatlaklara ve açklklara rastlanlmtr (Resim 4b, 5b). G5 ve G6 ait örneklerde mine, dentin ve rezin ara yüzeyi boyunca çok sayda, silindir eklinde, uzun ve lateral dallanmalar gösteren rezin taglar görülmü ve sk bir kenetlenme gözlemlenmitir (Resim 7, 8). Resim 7.b. Resim 7: Mine-etch+SE uygulanm mine ve dentin yüzeylerinin SEM görüntüsü. (a) Mine-hibrid tabakas arasnda ve adeziv tabaka-kompozit arasnda bolu4un olmad4, çok iyi bir ba4lant izlenmekte (1000X); (b) Dentinadeziv tabaka ve adeziv tabaka-kompozit arasnda yakn bir iliki ve silindir eklinde uzun rezin taglar görülmektedir (2000X). 25

8 Resim 8 a. Resim 8 b.. Resim 8: Total-etch+SE uygulanm mine ve dentin yüzeylerinin SEM görüntüsü. (a) Mine yüzeyi boyunca açklk izlenmemekte (1000X); (b) Dentin ve kompozit arasnda iyi bir ba4lant ve çok sayda lateral dallanmalar gösteren rezin taglar izlenmektedir (2000X). K: Kompozit M: Mine D: Dentin A: Adeziv tabaka H: Hibrid tabaka R: Rezin tag TARTI7MA Kendinden pürüzlendiren ba4layclar, di hekimli4i piyasasna girii ile birlikte hekimler tarafndan oldukça tercih edilen ve daha az teknik hassasiyet gerektiren materyaller olmulardr. Bununla birlikte, mine dokusuna uygulanmas tartmal bir konu olmutur. Baz aratrmaclar, mine dokusuna kendinden pürüzlendiren ba4layclar ile birlikte fosforik asidin ayr bir kondisyoner olarak kullanlmasnn gerekli oldu4unu ifade etmilerdir. 16 Di4er taraftan, 26 baz çalmalarda, kendinden pürüzlendiren ba4layclarn fosforik aside alternatif olarak tatmin edici sonuçlar verdi4i ortaya konulmutur. 17,18 Çalmamzda, kendinden pürüzlendiren iki ba4laycnn [(PLP) ve (SE)] uygulama fakllklarnn (mine-etch ve total-etch) mikrosznt üzerine etkisi de4erlendirilmitir ve rezindi sert dokusu ara yüzeyin morfolojik özellikleri incelenmitir. ]imdiye kadar yaplan mikrosznt çalmalarnn ço4unda aratrmaclar, di-restorasyon ara yüzeyindeki mikroszntnn belirlenmesinde, farkl boyayc ajanlar kullanmlar ve oluan renklenmeleri skor olarak de4erlendirmilerdir. 19,20 Fakat, bu çalmada di4er aratrmaclardan farkl olarak di sert dokusurestorasyon arasndaki mikrosznt ölçümleri cetvel kullanlarak yaplm ve mikrometre (Wm) olarak kaydedilmitir. Cordoso ve Sadek 21, farkl ba4layclar kullandklar çalmalarnda en düük mikroszntya Clearfil SE Bond uyguladklar örneklerde rastlamlardr. Çalmamzda da aratrmaclarn sonuçlarna benzer olarak, en az sznt ME+SE (6,9 Wm) ve TE+SE (17,3 Wm) uygulanan dilerde tespit edilmitir. Bu durum, çalmamzdaki di4er ba4layc PLP a göre SE ba4laycnn orta kuvvette kendinden pürüzlendiren bir primere sahip olmasnn yan sra içerdi4i monomerlerin karboksil ve fosfat gruplarnn rezidüel hidroksiapatit kristalleriyle kimyasal olarak ba4lanmasndan kaynaklam olabilir. Çalmamzda, sadece PLP ve SE uygulanan dilerden elde edilen mikrosznt de4erlerinin birbirlerine benzer ve di4er gruplara göre daha yüksek oldu4u tespit edilmitir. Agostini ve ark. süt dilerine PLP ve SE uyguladktan sonra, mine ve dentin sert dokularndaki ba4lanma güçlerini de4erlendirdikleri çalmalarnda, her iki adezivde de mine dokusunda düük ba4lanma gücü de4erleri, dentin dokusunda ise PLP uygulanan örneklerde SE ye göre daha zayf ba4lanma gücü de4erleri tespit etmilerdir. Ayrca, SE orta kuvvette asidik (ph=2,0) ve PLP yüksek kuvvette asidik (ph=0,9) yapya sahip kendinden pürüzlendiren ba4layclardr. Bu sistemlerin yüksek asiditesinin kompozitlerin polimerizasyonuna engel oldu4u ifade edilmitir. Özellikle, polimerize olmam asidik monomerlerin kompozitlerin sertlemesini bozdu4u, hibridizasyonu engelledi4i ve bunun sonucu olarak rezin-di sert dokusu arasnda boluklarn oluabilece4i

9 belirtilmitir. 22 Llaveten mine dokusunun kendinden pürüzlendiren ba4layclar ile yeterince da4lanmamasnn zayf adaptasyona neden olabilece4i ifade edilmitir. 23 Ayrca, mine dokusunun d yüzeyinde prizmasz bir tabakann olmas ve bu tabakann ba4layclar için daha az geçirgen özelli4e sahip olmas, sadece PLP ve SE uygulanan dilerde szntnn fazla görülmesine katkda bulunmu olabilir. Ba4layc ve di sert dokusu arasnda boluk olumas restorasyonun baarsn olumsuz yönde etkilemektedir. Di yüzeyine dentin ba4layc sistemlerin mikromekanik adezyonu mikrosznty büyük ölçüde azaltmaktadr. Çalmamzda, mineetch+ PLP ve mine-etch+se uygulanan dilerde, totaletch+plp ve total-etch+se uygulanan dilere göre daha yüksek mikrosznt gözlemlenmitir. Dentin dokusunun asit ile ar derecede pürüzlendirilmesinin ba4lanmay zayflatabilece4i ve asit uygulanmasndan sonra dentinin ar kurutulmasnn ise kollajen fibrillerin büzülmesine neden olabilece4i belirtilmitir. 2 Bu durum, çalmamzn sonuçlarn desteklemektedir. Çalmamzda, her iki kendinden pürüzlendiren ba4laycda da mine-rezin ara yüzeyi SEM de incelendi4inde rezin penetrasyonunun iyi olmad4 ve boluklarn oldu4u gözlemlenmitir (Resim 3a ve 6a). Ayrca, asit ile da4lanm ve PLP uygulanm dilerde, dentin boyunca silindir eklinde rezin taglar ve adeziv tabaka-kompozit arasnda boluklar belirlenmitir (Resim 4b ve 5b). Sadece SE ve asit ile birlikte SE uygulanan tüm dilerde dentin dokusunda benzer morfolojik özellikler, kan damarna benzeyen rezin taglar ve hibrid tabakasnn oluumu izlenmitir (Resim 6b, 7b ve 8b). PLP uygulanan dilerde ise, yalnzca total-etch+plp uygulamalarnda dentin dokusunda rezin taglar, geni bir adeziv tabaka ve adeziv tabaka-kompozit arasnda krater tarznda boluklar görülmütür (Resim 5b). Özta ve arkadalar, 24 PLP kendinden pürüzlendiren ba4layc uyguladklar süt diilerini SEM de de4erlendirdiklerinde, rezin-dentin arasnda çok sayda bolu4a rastlamlardr. Moura ve arkadalar, 25 mine prizmalarnn oryantasyonunun, uygulanan primerin içeri4inin ve asidik etkisinin di sert dokusurezin ara yüzey morfolojisi üzerinde etkisi oldu4unu ifade etmilerdir. 25 Ayrca, SE uyguladklar dilerin SEM incelemesinde di sert dokusu-rezin arasnda sk bir adaptasyonun oldu4unu ve total etch uygulanan dilerde, sadece SE uygulanan dilere göre daha çok sayda rezin taglarnn görüldü4ünü belirtmilerdir. 25 Aratrmaclarn sonuçlar, çalmamzn sonuçlarn do4rulamaktadr. Sonuç olarak, süt dilerinde kendinden pürüzlendiren ba4layclarn kullanlmas srasnda, minedeki prizmasz tabakann dikkate alnarak, mineetch+self-etch uygulamalarnn mikroszntnn azalmas ve dolaysyla restorasyonun baars yönünden daha yararl olaca4n düünüyoruz. Ayrca, çalmamzn sonuçlarn temel alarak, PLP den ziyade SE kendinden pürüzlendiren ba4laycnn süt dilerinde tercih edilmesini öneriyoruz. Süt dilerinde, kendinden pürüzlendiren ba4layclarn baarsn gösterecek klinik çalmalarn yaplmas gereklidir. KAYNAKLAR 1. Pashley DH, Sano H, Ciucchi B, Yoshiyama M, Carvalho RM. Adhesion testing of dentin bonding agents: a review. Dent Mater 1995;11: Pashley DH, Carvalho RM. Dentine permeability and dentine adhesion. J Dent 1997;25: Nakabayashi N, Saimi Y. Bonding to intact dentin. J Dent Res 1996;75: Senawongse P, Harnirattisai C, Shimada Y, Tagami J. Effective bond strength of current adhesive systems on deciduous and permanent dentin. Oper Dent 2004;29: Agostini FG, Kaaden C, Powers JM. Bond strength of self-etching primers to enamel and dentin of primary teeth. Pediatr Dent 2001;23: Torii Y, Itou K, Nishitani Y, Ishikawa K, Suzuki K. Effect of phosphoric acid etching prior to selfetching primer application on adhesion of resin composite to enamel and dentin. Am J Dent 2002;15: Miguez PA, Castro PS, Nunes MF, Walter R, Pereira PN. Effect of acid-etching on the enamel bond of two self-etching systems. J Adhesiv Dent 2003;5: Miyazaki M, Hinoura K, Honjo G, Onose H. Effect of self-etching primer application method on enamel bond strength. Am J Dent 2002;15: Perdigao J, Geraldeli S, Hodges JS. Total-etch versus self-etch adhesive: effect on postoperative sensitivity. J Am Dent Assoc 2003;134:

10 10. Van Meerbeek B, Kanumilli P, De Munck J, Van Landuyt K, Lambrechts P, Peumans M. A randomized controlled study evaluating the effectiveness of a two-step self-etch adhesive with and without selective phosphoric-acid etching of enamel. Dent Mater 2005;21: Douglas WH. Clinical status of dentine bonding agents. J Dent 1989;17: Koibuchi H, Yasuda N, Nakabayashi N. Bonding to dentin with a self-etching primer: the effect of smear layers. Dent Mater 2001;17: Kwong SM, Cheung GS, Kei LH, Itthagarun A, Smales RJ, Tay FR, Pashley DH. Micro-tensile bond strengths to sclerotic dentin using a self-etching and a total-etching technique. Dent Mater 2002;18: Boj JR, Martin AM, Espasa E, Cortes O. Bond strength and micro morphology of a self-etching primer versus a standard adhesive system with varying etching times in primary teeth. Eur J Paediatr Dent 2004;5: Erhardt MC, Cavalcante LM, Pimenta LA. Influence of phosphoric acid pretreatment on self-etching bond strengths. J Esthet Rest Dent 2004;16: Hara AT, Amaral CM, Pimenta LA, Sinhoreti MA. Shear bond strength of hydrophilic adhesive systems to enamel. Am J Dent 1999;12: Hannig M, Reinhardt KJ, Bott B. Self-etching primer vs phosphoric acid: an alternative concept for composite-to-enamel bonding. Oper Dent 1999;24: Blunck U, Roulet JF. Marginal adaptation of compomer Class V restorations in vitro. J Adhes Dent 1999 Summer;1(2): Deliperi S, Bardwell DN, Wegley C. Restoration interface microleakage using one total-etch and three self-etch adhesives. Oper Dent 2007; 32: Giachetti L, Scaminaci Russo D, Bertini F, Pierleoni F, Nieri M. Effect of operator skill in relation to microleakage of total-etch and self-etch bonding systems. J Dent 2007; 35: Cordoso PEC, Sadek FT. Microtensile bond strength on dentin using new adhesive systems with selfetching primers. Braz J Oral Sci 2003; 2: Inoue S, Vargas MA, Abe Y, Yoshida Y, Lambrechts P, Vanherle G, Sano H, Van Meerbeek B. Microtensile bond strength of eleven contemporary adhesives to dentin. J Adhes Dent 200; 3: Abo T, Uno S, Sano H. Comparison of bonding efficacy of an all-in-one adhesive with a selfetching primer system. Eur J Oral Sci 2004; 112: Ozta N, Olmez A. Effects of one versus two-layer applications of a self-etching adhesive to dentin of primary teeth: a SEM study. J Contemp Dent Pract 2005; 6: Moura SK, Santos JF, Ballester RY. Morphological characterization of the tooth/adhesive interface. Braz Dent J 2006; 17: Yaz0.ma Adresi: Yrd. Doç. Dr. Ta.k0n GÜRBÜZ Atatürk Üniversitesi Di Hekimli4 Fakültesi Pedodonti A. B. D ERZURUM Telefon: