ÜNİVERSİTE HAZIRLIK SORU KİTAPLARI TARİH

Transkript

1 ÜNİVERSİTE HAZIRLIK SORU KİTAPLARI TARİH

2 Ürün Ad : Üniversite Haz rl k Soru Kitab YGS Tarih Ürün Kodu: KD00-SS.06SB02 ISBN: Yay n Editörleri: H. Seren YEN ÇER - Nilgün AYDO AN Yazarlar: U urhan KARAARSLAN Dizgi Mizanpaj: eksendizgi Grafik Tasar m: grafikeksen Yay n Yönetmeni: Zekai fiekerc Bask : Nesil Matbaac l k Mermerciler Sanayi Sitesi, 2. Cadde No: 23 Yakuplu - Büyükçekmece / stanbul tlf: Bas m Tarihi: May s 2012 leti im: info@eksenyayinlari.com Gülbahar Mahallesi Cemal Surûri Sokak Halim Meriç fl Merkezi No : 15 / E Mecidiyeköy / STANBUL Copyright: Fikir ve sanat eserleri kanununa göre her hakk EKSEN Yay nc l k Özel E itim ve Tic. A. fi. ye aittir. Eksen Yay nc l k n yaz l izni olmaks z n, kitab n herhangi bir flekilde k smen veya tamamen ço alt lmas, bas m ve yay m yasakt r.

3 MERHABA Üniversite haz rl k program n z yürütürken elinizden b rakamayaca n z kaynaklar haz rlaman n k vanc n yafl yoruz. Bu k vanc m z, elinizdeki kitaplar n her y l binlerce ö renciyi üniversiteye tafl mas ndan kaynaklan yor. Ürünlerimiz, s nav sistemine ve müfredata birebir uygun nitelik tafl yor. Kitaplar m z; bilimsel bak fla sahip, literatüre ve dile hakim kadrolarca haz rlan yor; özenli dizgi, grafik ve bask ifllemlerinden geçerek sizlere ulafl yor. Bu aflamalar n her biri ülkemizin gençlerine, ö rencilerine lay k olacak yo un bir emek ve titiz iflçilikle süsleniyor. Çünkü, insan n önemli ve de erli oldu unu biliyor; ona sunulacak her nesnenin özenle haz rlanmas gerekti ine inan yoruz. Bu kaynaklar n gerçek de erini, siz de erli e itimciler ve çal flmay prensip edinen ö rencilerimiz belirleyecektir. Ayd nl k bir dünya ve baflar l bir gelecek dile iyle...

4 Ç NDEK LER I. Bölüm Tarih Bilimi 8 Uygarl n Do uflu ve lk Uygarl klar 12 lk Türk Devletleri 18 II. Bölüm slam Tarihi ve Uygarl 30 Türk - slam Devletleri 36 Türkiye Tarihi 42 III. Bölüm Beylikten Devlete ( ) 54 Dünya Gücü: Osmanl Devleti ( ) 60 Aray fl Y llar ( ) 72 IV. Bölüm Avrupa ve Osmanl Devleti (XVIII. Yüzy l) 80 En Uzun Yüzy l ( ) 88 V. Bölüm 1881'den 1919'a Mustafa Kemal 100 Milli Mücadele'nin Haz rl k Dönemi 102 VI. Bölüm Kurtulufl Savafl 'nda Cepheler 128 Türk nk lab 136

5 VII. Bölüm Atatürkçülük ve Atatürk lkeleri 148 Atatürk Dönemi D fl Politikas - Atatürk'ün Ölümü 154 Milli Güvenlik 158 VIII. Bölüm Genel Tekrar Genel Tekrar Genel Tekrar Genel Tekrar Genel Tekrar Genel Tekrar Genel Tekrar Genel Tekrar Genel Tekrar Genel Tekrar Cevap Anahtarlar 188

6 01 1. bölüm 1. bölüm tarih bilimi uygarl n do uflu ve ilk uygarl klar ilk türk devletleri 7

7 TARİH BİLİMİ / 1 1. Tarih bilimi, geçmişte yaşanmış olayları aydınlığa çıkarmayı hedefler. Bu süreçte, I. yer, II. neden, III. zaman unsurlarından hangilerinin ortaya koyulması, tarihi olayların anlaşılmasını kolaylaştırır? D) I ve II E) I, II ve III 4. Tarihi olaylarla ilgili bilgi sağlayan kaynakların eksik ya da hatalı olmadıklarının belirlenmesi önemlidir. Aksi bir durum, araştırmacıyı hedeflediği noktadan çok uzaklara götürebilir. Bu durumun sağlanmasında, I. tahlil, II. iç tenkit, III. gözlem uygulamalarından hangilerinin etkisinden söz edilebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 2. Tarihi süreçte ay yılı takvimi kullanan toplumların, aynı zamanda güneş yılı esaslı takvimleri de kullanmak durumunda kaldıkları görülür. Bu durumun aşağıdakilerden hangisiyle ilişkili olduğu savunulabilir? A) Ay yılı takviminin mali alandaki bazı ihtiyaçların karşılanması konusunda yetersiz kalması B) Güneş yılı takviminin Mısırlılar tarafından hazırlanması C) Takvimlerin kültürel değerleri yansıtması D) Güneş yılı takviminin Batılı toplumlar tarafından geliştirilmesi E) Ay takviminin daha çok Müslüman toplumlar tarafından kullanılması! Güneş yılı 365 gün 6 saatten oluşurken Ay yılı 354 günden oluşur. 11 günlük bu farklılık herhangi bir soruna yol açar mı? 5. Tarih öncesi dönemlere dönük tarih çalışmaları güçlüklerle doludur. Aşağıdakilerden hangisi bu durumun temel nedeni olarak gösterilebilir? A) Tarih öncesinde askeri mücadelelerin yaşanması B) Tarih öncesi dönemlerin pek çok gelişmenin ilk örneklerine sahne olması C) Tarih öncesi dönemlerin farklı bölgelerde farklı şekillerde yaşanması D) Tarih öncesi dönemde yazının kullanılmaması E) Tek tanrılı dinlerin yaygın olmaması 3. Tarih araştırmaları sırasında verilerin elde edilmesi ve değerlendirilmesi aşamasında bazı bilim dallarından yararlanılır. Bu uygulamanın, I. daha güvenilir sonuçlara ulaşma, II. deney ve gözlem yapma, III. olayları günümüz koşullarını dikkat alarak inceleme amaçlarından hangilerine yönelik olduğu söylenebilir? 6. Zengin bir İlk Çağ toplumunun sanat eserleri daha gelişmiş ve estetik malzemelerden oluşurken, yaşam koşulları daha zor olan bir toplumun sanat eserlerinin basit görünüme sahip oldukları görülmüştür. Buna göre, I. ekonomik düzey, II. dini inanç, III. sınıf farklılığı unsurlarından hangilerinin sanat anlayışları üzerinde etkin olduğundan söz edilmiştir? D) I ve II E) I ve III 8

8 7. Tarih araştırmaları sırasında objektif bir yaklaşıma sahip olunması önemlidir. Bu gereksinimin aşağıdakilerden hangisini sağlamaya yönelik olduğu söylenebilir? A) Halkın ulusal bilincinin güçlendirilmesi B) Sözlü kaynakların değerlendirilmesi C) Olayların günümüz değer yargıları dikkate alınarak yorumlanması D) Olayların sadece bir nedene bağlı olarak açıklanması E) Daha güvenilir sonuçlara ulaşılması 10. Tarih araştırmaları sırasında kullanılan bilgilerin doğruluğu farklı kaynaklar karşılaştırılarak anlaşılır. Buna göre, I. çok yönlü çalışmanın gerekliliği, II. yalnızca yazılı kaynaklara önem verilmesi, III. araştırmalar sırasında günümüz koşullarının dikkate alınması ilkelerinden hangilerinin öneminin vurgulandığı söylenebilir? D) II ve III E) I, II ve III 8. "Hun hükümdarı Attila yı demokratik bir yönetim kurmamakla" eleştiren bir araştırmacının, tarih biliminin aşağıdaki çalışma ilkelerinden hangisini göz ardı ettiği söylenebilir? A) Birden fazla sayıda kaynağa başvurma B) Olayın geçtiği yerde araştırma yapma C) Yeni belge ve bilgilerin eski yargıları değiştirebileceğini göz önünde bulundurma D) Olayın gerçekleştiği dönemin koşullarını dikkate alma E) Olayın sonuçlarının tam olarak oluşması için bir süre bekleme 11. Tarihi olaylar geçmişte yaşanmış olduğu için tarih araştırmacıları gözlem yapma olanağına sahip değillerdir. Yani tarihi olaylar kontrol altında tutulamaz. Bu bilginin, aşağıdaki yargılardan hangisi ile ilgili olduğu söylenebilir? A) Tarih, farklı bilim dalları ile ortak çalışır. B) Tarihi olaylar tekrarlanamaz. C) Yer ve zaman boyutu önemsenmelidir. D) Tarih araştırmalarında nesnel yaklaşım önemlidir. E) Her tarihi olay belli nedenlere bağlı olarak meydana gelir. 9. Bazı sosyal bilim araştırmacıları tarihi en basit ifadeyle "geçmişin bilimi" olarak tarif etmektedirler. Buna göre, aşağıdakilerden hangisinin tarih biliminin ilgi alanı içinde yer aldığı savunulamaz? A) ABD ve İngiltere'nin Irak'ı işgalinin nedenleri B) Sanayi İnkılabı'nın Avrupa ülkelerindeki toplumsal yansımaları C) Körfez Savaşı'nın yol açtığı bölgesel sonuçlar D) Türk-Yunan ilişkilerindeki gerginliğin yol açabileceği olası sonuçlar E) Kıbrıs Harekatı'nın gelişim süreci 12. Tarih, toplumların faaliyetlerinden doğan olayları, zaman ve yer göstererek anlatan, olaylar arasındaki nedensel ilişkileri, olayların daha önceki ve sonraki olaylarla bağlantılarını, karşılıklı etkileşimlerini gösteren bilim dalıdır. Bu tanım dikkate alındığında, aşağıda verilenlerden hangisinde ilk olayla ikinci olay arasında neden-sonuç ilişkisi kurulamaz? A) Reform Protestanlığın ortaya çıkması B) Rönesans Sanayi İnkılabı'nın ortaya çıkması C) Coğrafi Keşifler Sömürgeciliğin başlaması D) Haçlı Seferleri Kağıt ve matbaanın Avrupa'da kullanılmaya başlanması E) Tarım üretimi Ticari faaliyetlerin başlaması 9

9 TARİH BİLİMİ / 2 1. "Tarih biliminin ilgi alanı, insan toplulukları tarafından geçmişte gerçekleştirilen gelişmelerdir. Bu bilgi dikkate alındığında, I. toplumlar arası askeri mücadelelerde rol oynayan etkenler, II. depremlerin gerçekleşme nedenleri, III. coğrafi koşulların askeri mücadelelere etkileri unsurlarından hangilerinin tarih biliminin ilgi alanı içinde olduğu söylenemez? 4. Gerek pozitif bilimler, gerekse de beşeri bilimler kendilerine özgü çalışma yöntemlerine sahiptir. Tarih bilimi çalışma alanına bağlı olarak pozitif bilimlerden farklı bir çalışma yöntemi kullanır. Tarih araştırmaları esnasında, I. tarafsız bir yaklaşıma sahip olunması, II. daha çok sözlü kaynakların ön plana çıkarılması, III. sebep - sonuç ilişkisine dikkat edilmesi olgularından hangilerinin dikkate alınması gerektiği savunulamaz? 2. Tarih bilimi; toplumların geçmiş dönemlerdeki kültürel, hukuki, siyasi, askeri ve ekonomik faaliyetlerini inceleyen bilim dalıdır. Buna göre, I. şehir devletlerinin kurulması, II. kağıdın kullanım alanının yaygınlaşması, III. feodalitenin yaygınlaşması gelişmelerinden hangileri insan toplulukları tarafından gerçekleştirilen siyasi gelişmelere örnek olarak gösterilebilir? D) I ve III E) II ve III 5. Sosyal tarih çalışmalarının önemini savunan bir tarihçinin, I. Etnografya, II. Diplomatik, III. Antropoloji, IV. Sosyoloji bilimlerinden öncelikle hangilerinin verilerini değerlendirmesi beklenebilir? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III D) I, III ve IV E) II, III ve IV 3. İlk imparatorlukların tarih öncesi dönemde Tunç devrinde kurulmaya başlandığı görülür. Güneş yılı esasına dayalı ilk takvim İlk Çağ da Mısırlılar tarafından hazırlanmıştır. Kağıt İlk Çağ da Çinliler tarafından kullanılmaya başlanmıştır. İlk yazılı kanunlar Mezopotamya uygarlıklarından Sümerliler tarafından hazırlanmıştır. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi ile ilgili bir gelişmeden bahsedildiği söylenemez? A) Siyasi yapı B) Hukuki gelişmeler C) Kültürel gelişmeler D) Dini inançlar E) Bilimsel gelişmeler 6. Sosyal bir varlık olan insan, tarih öncesi dönemlerden başlayarak belirli bir toplumun parçası olarak yaşamaya başlamıştır. Toplumsal yaşamın önemli unsurlarından biri olan işbölümü de yine bu dönemlerde ortaya çıkmıştır. Bu durumun, I. yerleşik yaşam biçiminin benimsenmesi, II. çok tanrılı dini inançların yaygınlaşması, III. hukuk fikrinin ortaya çıkması gelişmelerinden hangileriyle ilişkili olduğu söylenebilir? D) I ve III E) II ve III 10

10 7. İnsan toplulukları, daha tarih öncesi dönemlerden itibaren yabancı toplumlarla farklı yollarla kültürel etkileşim içinde olmuşlardır. Bu etkileşimde, I. göç, II. ticari faaliyet, III. askeri mücadele unsurlarından hangilerinin rol oynadığı söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 10. İnsanları ilgilendiren siyasi, sosyal, ekonomik v.b. alanlarda olan ve ortaya çıkan her şeye olay denir. Olaylar kısa sürede anlık olarak olup biterler. Zaman içinde uzun sürede oluşan durumlar, yani oluşum süreçleri gözlenebilen olaylara ise olgu denir. Bu bilgiler dikkate alındığında aşağıdakilerden hangisi tarihi olguya örnek olarak gösterilebilir? A) Büyük Selçuklu Devleti nin Malazgirt Savaşı nda Bizans ı yenilgiye uğratması B) Anadolu'nun bir Türk yurdu haline gelmesi C) Türkiye de TBMM tarafından alınan kararla cumhuriyetin ilan edilmesi D) Osmanlı Devleti nde Patrona Halil İsyanı nın yaşanması E) II. Dünya Savaşı nın yaşanması 8. Türk tarihinin en eski yazılı belgeleri olan Orhun Yazıtları, XIX. yüzyıl sonlarında çözümlenerek günümüz dillerine çevrilmeye başlamıştır. Orhun Yazıtları ile ilgili bu çalışmalar sırasında, I. Epigrafya, II. Filoloji, III. Paleografya bilimlerinin hangilerinden yararlanılması gereklidir? D) II ve III E) I, II ve III 11. "Tarihi toplumların oluşturduğunu, tarihte etkili olan şahısların dahi bir toplumun değer yargıları ve yaşadığı çalkantılarla şekillendiğini, bu nedenle tarih biliminin siyasi ve askeri gelişmelerden daha çok toplumların geçmişini ve faaliyetlerini araştırması gerektiğini" savunan bir tarihçinin, I. hikayeci, II. öğretici, III. sosyal tarih yazımlarından hangilerini öne çıkardığı söylenebilir? D) I ve II E) I ve III 9. Tarih araştırmaları sırasında, Arkeoloji, Diplomatik bilimlerinden yararlanılması, I. devletler arası siyasi belgelerin incelenmesi, II. toprak altında kalmış tarihi malzemelerin gün ışığına çıkarılması, III. tarih öncesi dönemlerle ilgili bilgilere ulaşılması çabalarından hangilerini kolaylaştırır? D) I ve II E) I, II ve III 12. Tarih araştırmaları sırasında bilgi kaynağı olarak kullanılacak tarihi malzemeler kendi aralarında belirli bir düzen içinde sınıflandırmaya tabi tutulurlar. Bu çabanın, I. belgelerin öncelik sırasının belirlenmesi, II. araştırmanın kolaylaştırılması, III. sadece yazılı kaynakların araştırılması olgularından hangileriyle ilgili olduğu savunulabilir? D) I ve II E) I, II ve III 11

11 UYGARLIĞIN DOĞUŞU VE İLK UYGARLIKLAR / 1 1. İlk çağlarda uygarlık alanındaki gelişmelerin Mezopotamya bölgesinde yoğunluk kazandığı görülür. Bu durum, I. bölge topluluklarının sahip olduğu bilgi birikiminin fazla olması, II. bu bölgede yaşayan toplumların dini inançlarının çok tanrılı nitelik taşıması, III. yazının ilk defa bu bölge toplumları tarafından kullanılması olgularından hangileriyle ilişkilendirilebilir? D) I ve III E) I, II ve III 4. İlk Çağ şehir devletlerinde bazı grupların toplumsal yapı içinde öne çıktığı, ayrıcalıklar elde ederek ekonomik açıdan güçlendiği ve yönetim hakkını eline geçirdiği görülür. Bu gelişmenin, I. ticari faaliyetlerin başlaması, II. sosyal sınıf farklılıklarının oluşması, III. kültürel etkileşimin artması durumlarından hangilerine ortam hazırladığı savunulabilir? 2. Aşağıdakilerden hangisi, İlk Çağ'da toplumlar arası kültürel etkileşimin yoğunlaşmasında belirleyici olmamıştır? A) Yazının kullanımının yaygınlaşması B) Bölgeler arasında göçler yaşanması C) Ticari faaliyetlerin yoğunlaşması D) Toplumlar arasında askeri mücadelelerin yaşanması E) Toplumsal alanda sınıf farklılıklarının var olması 5. Yontma Taş Dönemi insanları yaşamlarını toplayıcılıkla ve avcılık yaparak sürdürürken, Cilalı Taş Dönemi nden itibaren tarımla uğraşılmaya başlandığı görülür. Bu gelişme aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir? A) Dini inanç sistemlerinin değiştiğine B) Hukuk düşüncesinin ortaya çıktığına C) Toplumlar arasında mücadelelerin yaşandığına D) Düzenli orduların kurulmaya başlandığına E) Üretici yaşam biçiminin ortaya çıktığına 3. Tarih öncesi dönemde kurulmuş bir yerleşim biriminde yapılan kazı çalışmalarında çok sayıda seramik ve bakır malzemeye rastlanmıştır. Bu duruma bakılarak, I. Tarih öncesi çağlar bu toplumda sırasıyla yaşanmıştır. II. Yabancı bazı toplumların kültürel etkisi altında kalınmıştır. III. Araç-gereç yapımında farklı malzemelerden yararlanılmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir?! Tarih öncesi dönemlerin isimlendirilmesinde neyin belirleyici olduğunu dikkate almalısın. 6. Tarih öncesi dönemde kurulmuş bir yerleşim biriminde gerçekleştirilen kazı çalışmalarında, demirden imal edilmiş kılıçlar, tunçtan mızrak uçları ve çok sayıda ok bulunmuştur. Bu yerleşim birimiyle ilgili olarak, I. Tarım üretimi yaygın bir uğraş durumundadır. II. Askeri nitelikleri ağır basan bir toplum yapısına sahip olunmuştur. III. Farklı toplulukların kültürel etkileri altında kalınmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 12

12 7. Tarih öncesi dönemde yaşanan aşağıdaki gelişmelerden hangisi, ticari faaliyetlerin başlamasına ortam hazırlamıştır? A) Tarım üretimiyle birlikte ihtiyaç fazlası ürünün ortaya çıkması B) Bazı hayvanların evcilleştirilmesi C) Ateşin kullanılmaya başlanması D) İnsanların topluluklar halinde yaşamaya başlaması E) Araç-gereç yapımında toprağın kullanılmaya başlanması 8. Hıristiyanlık ve İslamiyet tarihi süreçte geniş kitlelere yayılırken, Musevilik için aynı durum söz konusu olmamıştır. Bu durumun temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) İbranilerin tarihi süreçte güçlü devletler kuramaması B) Mezopotamya da uygarlık düzeyinin yüksek olması C) İbranilerin kalabalık bir nüfusa sahip olmaması D) Museviliğin İbranilerin tarafından milli bir din olarak görülmesi E) Mezopotamya da çok tanrılı inançların yaygın olması 11. İlk Çağ da Hint Yarımadası nda yaşayan topluluklar ortak bir kültür oluşturamamış, millet olma bilincinden uzak kalmışlardır. Aşağıdakilerden hangisinin bu durumda rol oynadığı söylenebilir? A) Bölgenin önemli bir ticaret merkezi durumunda olması B) Bölge topraklarının verimli olması C) Kast uygulamasının görülmesi D) Yazılı kültürün gelişmiş olması E) Hinduizm ve Budizm in bölgede yaygın olması! Bir bölgede ortak bir kültür oluşturulamaması, bölgedeki toplumların birbiriyle iletişim içinde olmadığını gösterir. 12. İlk Çağ la ilgili olarak aşağıda verilen eşleştirmelerden hangisi doğru değildir? A) Deniz ticaretinin gelişmesi Kültürel etkileşimin artması B) Kadeş Savaşı nın yaşanması İlk yazılı antlaşmanın imzalanması C) Paranın icat edilmesi Ticari faaliyetlerin gelişmesi D) Hıristiyanlığın ortaya çıkması Çok tanrılı dinlerin ortadan kalkması E) Kağıdın kullanılması Bilgi aktarımının kolaylaşması 9. Eski Mısır'da tıp, eczacılık ve insan bedeni ile ilgili bilgiler ileri düzeyde idi. Aşağıdakilerden hangisinin bu durumda rolü olduğu söylenebilir? A) Ölülerin mumyalanması B) Düşünce özgürlüğünün ileri düzeyde olmaması C) Tanrı-kral anlayışının egemen olması D) Tarım üretiminin temel geçim kaynağı olması E) Mimari alanda ileri bir düzeye ulaşılması 13. Hititlerde görülen, I. yıllıklar hazırlatılması, II. kralın, başrahip ve başyargıç olarak kabul edilmesi, III. egemenlik altına alınan toplumların tanrılarının da kutsal kabul edilmesi uygulamalarından hangileri, devlet otoritesini güçlendirme düşüncesinin ürünüdür? D) I ve III E) II ve III 10. İlk Çağ da görülen, I. şehir devletlerinin yaygın olması, II. tarıma elverişli toprakların yetersiz olması, 14. İlk Çağ da Mısır toplumunda hukuk anlayışı yeterince gelişmemiştir. Aşağıdakilerden hangisi bu durumun temel nedeni olarak gösterilebilir? III. yazının yaygınlaşmaya başlaması A) Kralların keyfi ve baskıcı bir yönetim sergilemeleri durumlarından hangileri, toplumların deniz koloniciliğine yönelmelerinde belirleyici olmuştur? D) I ve III E) I, II ve III B) Mısır ın coğrafi açıdan dış etkilere kapalı olması C) Bilim faaliyetlerine öncelik verilmesi D) Ekonomik kaynakların korunmasına önem verilmesi E) Temel geçim kaynağının tarım üretimi olması 13

13 UYGARLIĞIN DOĞUŞU VE İLK UYGARLIKLAR / 2 1. İlk Çağ Anadolusu'nda ticaret yolları Ege sahillerinden, Efes veya İzmir'den başlıyordu. Hattuşaş kuzeyde Sinop'a, güneydoğuda Sivas'a bağlanmıştı. Sivas'ta ikiye ayrılan yol Malatya üzerinden doğuya, Maraş üzerinden ise Suriye'ye ulaşıyordu. Kral Yolu denen bu yol yüzlerce yıl önemini sürdürmüştür. Bu bilgi aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Anadolu, uluslararası ticaretin önemli geçiş noktalarından birisi durumunda olmuştur. B) Ticari faaliyetler Anadolu ya yönelik istila girişimlerini engellemiştir. C) Siyasi ilişkiler ekonomik faaliyetleri olumsuz etkilemiştir. D) Ekonomik rekabet nedeniyle askeri çatışmalar yaşanmıştır. E) Deniz yolları ticari ilişkilerde kullanılmaya başlanmıştır. 4. Denizcilik nedeniyle birçok yabancı paranın girdiği İlk Çağ Yunan şehir devletlerinde sarraflık ve bankerlik gelişmişti. Yunanlılar emanete para kabul eder, poliçe hazırlar ve tüccarlara kredi mektubu verirlerdi. Yunan şehir devletlerinde görülen bu durumun, I. ekonomik faaliyetlerin yoğunlaşması, II. Yunan şehir devletleri arasında siyasi birliğin sağlanamaması, III. sınıf farklılıklarının görülmesi olgularından hangilerine bağlı olarak meydana geldiği söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II! D) I ve III E) I, II ve III Paragrafta sözü edilen faaliyetlerin hangi alanla ilişkili olduğuna dikkat etmelisin. 2. İyonyalılar krallar tarafından idare edilen şehir devletlerinde yaşamışlardır. Şehirlerin yönetimi MÖ. VIII. yüzyılda soylular tarafından ele geçirilmiştir. Son dönemlerde ise İyon şehir devletlerinde demokratik bir idare tarzının öne çıktığı görülür. Bu durumun, I. ekonomik faaliyetlerin denizciliğe dayalı olması, II. halkın yönetimde etkin hale gelmesi, III. İyonya nın ticaret yollarının kesişme bölgesinde yer alması olgularından hangileriyle ilgili olduğu söylenebilir? D) I ve II E) I, II ve III 5. Urartuluların kaleler, saraylar, tapınaklar, su bentleri ve sulama kanalları yaptırdıkları bilinmektedir. Bu bilgilerin Urartulularla ilgili, I. Tarım, ekonomik uğraş alanları arasında yer almaktadır. II. Toprakların korunmasına dönük önlemler alınmıştır. III. Göçebelikten yerleşik yaşama geçiş konusunda yeterince başarılı olamamışlardır. yargılarından hangilerini desteklediği söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III 3. Asurlular egemenliik altına aldıkları bazı bölgelere başkentten yöneticiler göndermiş ve buralarda gösterişli saraylar inşa ettirmişlerdir. Bu tutumun, I. merkezi otoriteyi güçlendirme, II. devletin egemenlik gücünü pekiştirme, III. yeni ticaret yolları oluşturma hedeflerinden hangilerine yönelik olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III 6. Sümerlilerin en önemli tanrıları gök tanrısı Anu, hava ve yeryüzü tanrısı Enlil ve okyanus tanrısı Enki idi. Her şehir devletinin farklı tanrıları bulunmaktaydı. Bu bilgilere göre, I. Din olgusu toplumsal alanda etkin olmamıştır. II. Dini inanışları çok tanrılı nitelik taşımaktadır. III. Din adamları yönetim alanında önemli roller üstlenmişlerdir. yargılarından hangilerinin Sümer toplumu için geçerli olduğu söylenebilir? D) I ve II E) I, II ve III 14

14 7. "Anadolu, İlk Çağ'da Avrupa ile Asya arasında köprü rolüne sahipti." tezini ileri süren bir araştırmacının, Anadolu ile ilgili, I. coğrafi konum, 11. Anadolu, Pers hakimiyeti altında kaldığı yaklaşık iki yüz yıllık süre içinde imar edilmeye çalışıldı. Bölgede Pers yönetimi tarafından yollar ve köprüler inşa edildi. Bu girişimin, II. III. etnik yapı, dini inanç I. ticari ilişkilerin kolaylaştırılması, II. devlet otoritesinin güçlendirilmesi, unsurlarından hangilerini vurguladığı söylenebilir? III. Anadolu toplumlarının kültürel özelliklerinin korunması amaçlarından hangileri ile ilgili olduğu savunulabilir? D) I ve II E) I, II ve III 8. Asurlu tüccarların Anadolu'da oluşturdukları kolonilerde çivi yazısını kullanmaları, Anadolu toplumlarının yazı ile tanışmalarını sağlamıştır. Bu gelişme Anadolu'da tarih öncesi devirlerin sona ermesine yol açmıştır. Bu bilgiye göre, Anadolu'da tarih devirlerinin başlamasında, I. askeri mücadele, 12. MÖ. IV yüzyılda Hindistan a kadar olan bölgeleri istila eden İskender, Makedonya, Kıbrıs ve İran'dan getirdiği göçmenleri farklı bölgelerde yeni kurdurduğu şehirlere yerleştirmiştir. Bu girişim dikkate alındığında, İskender'in aşağıdakilerden hangisini amaçladığı söylenebilir? II. III. ticari faaliyet, göç A) Toplumsal ve kültürel açıdan yeni bir düzen kurulması B) Ülkede sınıf farklılıklarının sona erdirilmesi unsurlarından hangilerinin rolünden söz edilebilir? C) Ülke topraklarının istilalara karşı korunması D) Ülkede siyasi birliğin sağlanması E) Yeni ticaret yollarının oluşturulması 9. Hititlerde görülen, I. soylulardan oluşan Pankuş meclisinin bulunması, II. kralın aynı zamanda başrahip olması, III. ekonomik faaliyetlerin devletin denetimi altında gerçekleşmesi durumlarından hangileri kralın yetkilerinin sınırlı olduğunu göstermektedir? 13. Babil hükümdarı Nabonid dönemine ait bir yazıtta, ülkenin çeşitli kentlerinde inşa ettirilen çok sayıda binadan söz edilmektedir. Bu bilgi dikkate alındığında aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Ülke toprakları eyaletlere ayrılmıştır. B) Askeri etkinlik üst düzeyde tutulmak istenmiştir. C) Özel mülkiyetin varlığına izin verilmiştir. D) Farklı kültürlerin etkisinde kalınmıştır. E) Şehircilik olgusuna önem verilmiştir. 10. İlk Çağ Mısır tarihi, zamanın akışı içinde tutarlı bir bütünlük göstermiş ve belirgin şekilde kesintilere uğramamıştır. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin bir sonucudur? A) Mısır toplumunun çeşitli sınıflardan oluşması B) Bölgede bilimsel çalışmalara önem verilmesi C) Mutlak bir yönetim anlayışının benimsenmesi D) Tarım üretiminin öne çıkarılması E) Mısır ın istilalardan uzak kalması 14. Asur kralları zaferlerinin unutulmasını istemedikleri için yaşanan bazı önemli gelişmeleri yazdırırlardı. Bu uygulamanın aşağıdakilerden hangisine olanak sağladığı söylenebilir? A) Asur tarihi ile ilgili daha ayrıntılı bilgilere ulaşılmasına B) Ticari faaliyetlerin devlet tarafından denetlenmesine C) Dini inançların zamanla değişmesine D) Hukuk kavramının güçlenmesine E) Halkın krala bağlılığının artmasına 15

15 UYGARLIĞIN DOĞUŞU VE İLK UYGARLIKLAR / 3 1. Anadolu, tarihin en eski devirlerinden itibaren doğudan ve batıdan gelen pek çok kavmin istilasına maruz kalmış ve pek çok uygarlığa beşiklik etmiştir. Bu durumun, Anadolu da aşağıdakilerden hangisine yol açtığı söylenebilir? A) Farklı kültürler arasında etkileşim yaşanması B) Sınıf farklılıklarının sona ermesi C) Çok tanrılı dinlerin yaygınlaşması D) Göçebe yaşam tarzının sona ermesi E) Bölgede güçlü devletlerin kurulamaması 5. Romalılar, Akdeniz çevresinde yer alan neredeyse bütün toprakları ele geçirmiş ve bu topraklarda yaşayan toplulukları siyasi hakimiyetleri altına alarak İlk Çağ ın en büyük imparatorluğunu kurmuşlardır. Bu gelişme Romalılar ile ilgili olarak, I. Egemen oldukları topraklarda toplumsal düzeni koruyamamışlardır. II. Yabancı kültürlerin etkisine kapalı olmuşlardır. III. Farklı etnik grupları bünyelerinde barındırmışlardır. yargılarından hangilerini destekler niteliktedir? 2. İlk Çağ da Anadolu ya egemen olan Romalılar, bölgeye Romalı nüfus yerleştirme yoluna gitmemiştir. Bu durum aşağıdakilerden hangisine yol açmıştır? A) Romalıların askeri etkinlerinin artmasına B) Hıristiyanlığın Anadolu da yayılmasına C) Anadolu da toplumsal düzenin bozulmasına D) Anadolu kültürlerinin özgün niteliklerini korumasına E) Anadolu da sosyal çatışmalar yaşanmasına 3. Anadolu nun kuzeyden ve güneyden yüksek sıradağlarla kuşatılmış olması ve pek az yerden geçit vermesi, bu yönlerden yapılacak göçlere fazlaca imkan tanımamıştır. Buna karşılık Batı Anadolu daki dağların denize dik uzanması, pek çok istilacı kavmin bu dağ geçitlerinden ilerleyerek Anadolu içlerine kadar ulaşmalarını sağlamıştır. 6. Orta Asya da yapılan kazılarda bulunan ve İlk Çağ a ait olduğu tespit edilen araç - gereçlerin, aynı dönemde Anadolu da bulunan araç - gereçlerden oldukça farklı niteliklere sahip olduğu görülmüştür. Aşağıdakilerden hangisi, bu farklılığın temel nedeni olarak gösterilebilir? A) Anadolu nun daha verimli topraklara sahip olması B) Toplumsal ihtiyaçların farklı olması C) Ticari faaliyetlerin Anadolu da daha yoğun olması D) Nüfus yoğunluğunun farklılık göstermesi E) Her iki bölgede de göçebe toplulukların bulunması Buna göre, aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Her toplumun göçünde farklı nedenler etlkili olmuştur. B) Anadolu tarıma elverişli topraklara sahip olmuştur. C) Göçler coğrafi koşullara bağımlı olarak gerçekleşmiştir. D) Yer şekilleri ekonomik faaliyetleri etkilemiştir. E) Anadolu İlk Çağ da istilalardan uzak kalmıştır. 7. İlk Çağ da Anadolu nun Akdeniz kıyısında, Torosların güneyinde yerleşmiş olan Kizzuvatna Krallığı, bu dağlar nedeniyle Anadolu kültüründen daha çok Mısır kültürünün etkisi altında kalmıştır. Buna göre, I. Anadolu toprakları toplumsal etkileşim için elverişli değildir. 4. Ticaret yollarına egemen olma çabası toplumlar arasında yüzyıllar boyunca sürüp giden mücadelelere neden olmuştur. Buna göre, İlk Çağ da yaşanan toplumlar arası mücadelerde aşağıdakilerden hangisiyle ilgili çıkarların rol oynadığı savunulabilir? A) Sosyal B) Dini C) Kültürel D) Askeri E) Ekonomik II. Toplumlar arası kültürel etkileşimde coğrafi koşullar etkilidir. III. Coğrafi koşullar Anadolu kültürlerinin gelişmesini engellemiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 16

16 8. MÖ IX.-VI. yüzyıllar arasında Doğu Anadolu da Van merkezli olarak kurulan Urartu Devleti, bulunduğu bölgenin korunaklı ve ulaşılması zor olması nedeniyle uzun süre Asur krallarına boyun eğmemiştir. Bu bilgiler ışığında, I. Coğrafi koşullar siyasi ve askeri gelişmeler üzerinde belirleyici olmuştur. 11. Anadolu da, Eski Taş (Paleolitik) Dönemi toplulukları bütün gün dolaşarak av aramakta, geceleri ise mağara ve ağaç kovuklarında barınmakta idiler. Bu devirdeki bütün araçgereç ve silahlar taştan ya da kemikten yapılmıştır. Bu bilgiler dikkate alındığında, Eski Taş Dönemi Anadolu toplumlarıyla ilgili olarak, I. Basit araç-gereçler yapmışlardır. II. III. Urartulular, Mezopotamya da siyasi birliğin kurulmasını engellemiştir. Anadolu, İlk Çağ da Mezopotamya dan daha ileri bir kültür düzeyine sahiptir. II. Üretim faaliyetleri başlamamıştır. III. Göçebeliğe dayalı bir yaşam biçimine sahip olmuşlardır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve II E) I, II ve III 9. Hititler yerleşmek için Kızılırmak boylarını tercih ederken, Lidyalılar Büyük Menderes ve Gediz nehirlerinin sulama alanı olan sahada yerleşmişlerdir. Bu bilgiler dikkate alındığında, aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Yerleşim yerlerinin belirlenmesinde dini inançlar etkili olmuştur. B) Anadolu çok sayıda akarsuya sahip bir coğrafyadır. C) Anadolu iklimi tarımsal faaliyetler için yeterince uygun değildir. D) Yerleşim için insan yaşamına uygun yerler seçilmiştir. E) Anadolu ya yerleşen topluluklar ticari açıdan etkinlik kazanamamıştır. 12. Eski çağlarda bazı toplumlarda, evler aralık bırakılmaksızın yan yana inşa edilerek sur yerine geçebilecek bir mimari yerleşim sağlanmıştır. Bu bitişik evlerin kapıları olmayıp, tavandan açılan bir delikten merdivenle içeri girilebiliyordu. Bu mimari anlayışın, aşağıdakilerden öncelikle hangisinin bir sonucu olduğu söylenebilir? A) Dini inançların B) Ticari faaliyetlerin C) Savunma ihtiyacının D) İklim şartlarının E) Toplumlar arası etkileşimin! Toplumsal gelişmelerde toplumların ihtiyaçlarının belirleyici olduğuna dikkat etmelisin. Söz konusu mimari tarz hangi ihtiyacı karşılar. 13. İyonyalılar, Efes, Milet, Foça, İzmir gibi özgür düşünce ortamına sahip şehir devletleri şeklinde örgütlenmiştir. 10. Akdeniz ve Karadeniz de ticaret kolonileri kurmuşlardır. Alfabeyi icat etmişlerdir. İlk defa Güneş yılı esaslı takvimi hazırlamışlardır. İlk yazılı kanunları hazırlamışlardır. Yukarıda verilen bilgilerin aşağıdaki İlk Çağ uygarlıklarından hangisiyle ilgili olduğu söylenemez? A) Mısırlılar B) Fenikeliler C) Lidyalılar D) Sümerliler E) İyonyalılar Yunan şehir devletlerinde dini ve siyasi otorite özgür düşünceyi engellememekteydi. Bu durumun aşağıdakilerden hangisine neden olduğu söylenebilir? A) Bilimsel çalışmaların hızlanması B) Yazılı hukuk kavramının ortaya çıkması C) Merkezi otoritenin güçlenmesi D) Tek tanrılı dinlerin etkinliğini artırması E) Teokratik devlet düzeninin benimsenmesi 17

17 İLK TÜRK DEVLETLERİ / 1 1. Türkler, madenleri işlemeyi çevrelerindeki topluluklara göre daha erken dönemlerde öğrenmişlerdir. Bu durumun Türk topluluklarına, I. daha dayanıklı silahlar yapabilme, II. askeri etkinliği artırma, III. yerleşik yaşama geçme olanaklarından hangilerini sağladığı söylenebilir? 2. Türklerin ana yurdu Orta Asya bozkırlarıdır. Orta Asya'nın sınırları doğuda Baykal gölünden batıda Hazar ve Ural Dağları na, kuzeyde Sibirya bozkırlarından güneyde Tanrı Dağları ve Gobi Çölü ne uzanmaktadır. Bu bilgilere bakılarak, I. Türkler geniş bir alanda dağınık olarak yaşamışlardır. II. Türk topluluklarının Çin topraklarına yerleşmesi engellenmiştir. III. Türk toplulukları arasında siyasi birliğin sağlanmasında güçlük çekilmemiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? 4. IV. yüzyıl sonlarında Avrupa'ya yönelen Kuzey Hunları, ilk planda Don ve Dinyeper nehirleri arasında yaşayan topluluklardan Ostrogotları ağır bir yenilgiye uğrattılar. İleri hareketlerine devam ederek daha batıda yer alan Vizigotlara da ağır bir darbe vurdular. Bu gelişmelere bakıldığında, Hunlarla ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Orta Asya egemenliği için uğraş vermişlerdir. B) Anadolu'ya yerleşmeyi hedeflemişlerdir. C) Etkin bir askeri güce sahip olmuşlardır. D) Avrupa'yı bütünüyle ele geçirmişlerdir. E) Dini inançları zaman içinde farklılaşmıştır.! Bir devletin ya da toplumun siyasi egemenlik alanını genişletmesinde etkili olan faktörleri dikkate almalısın. 5. Türkler ana yurtları Orta Asya'da oldukça geniş bir bölgede göçebe şekilde yaşamışlardır. Bu durumun, I. Türk topluluklarının tarih sahnesine çıktıkları yerin kesin şekilde belirlenmesi, II. Türk tarihinin bir bütün halinde incelenebilmesi, III. Türklerin nüfusu hakkında kesin bilgiler elde edilmesi çabalarından hangilerini güçleştirdiği savunulabilir? D) I ve II E) I, II ve III 3. Bizanslı gezgin Retor, Atilla'nın sarayında gördüğü süslenmiş kılıç kayışlarının, at takımlarının ve kemerlerinin altınla ya da değerli taşlarla süslü olduğunu nakleder. Yine onun verdiği bilgiye göre, Romalılar Hun kemerlerini en değerli ganimetlerden birisi olarak kabul ediyorlardı. Bu bilgilere göre, I. Hun sanatı, farklı toplumların sanat anlayışlarının etkisinde kalmıştır. II. Hunların yaşam biçimi Romalılar tarafından taklit edilmiştir. III. Hun sanatı Romalılar üzerinde etkili olmuştur. yorumlarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve II E) I, II ve III 6. On iki hayvanlı takvim Türklerin İslamiyeti kabul etmelerinden önce Orta Asya'da kullandıkları takvimdir. Bu takvim zamanla Çin ve Tibet toplumları tarafından da kullanılmıştır. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Toplumlar arası kültürel etkileşim yaşanmıştır. B) Türkler, Çin ve Moğol toplumlarını baskı altına almışlardır. C) Türk-Çin mücadeleleri sosyal bazı nedenlerle yoğunlaşmıştır. D) Türklerde yazılı kültür Çinlilerin katkısıyla gelişmiştir. E) Göçebe yaşam Türkler dışındaki farklı toplumlarca da benimsenmiştir. 18

18 7. Orta Asya'da yaşayan Türk toplulukları hayvancılıkla uğraştıklarından dolayı sürekli şekilde geniş otlaklara ihtiyaç duyarlardı. Bu ihtiyacın, I. hatunlara siyasi bazı yetkiler tanınması, II. bozkır göçebeliğine dayanan bir yaşam sürdürülmesi, III. yazılı hukukun ön plana çıkarılması durumlarından hangilerini zorunluluk haline getirdiği savunulabilir? 10. Kök Türkler tarafından ortaya konulan Orhun Kitabeleri'nde kullanılan akıcı dil, ifade ve kelime zenginliği dikkati çekmektedir. Bu bilgi dikkate alındığında aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Türkçe'nin farklı toplumlar tarafından kullanıldığına B) Türk topluluklarının farklı kültürlerin etkisinde kaldığına C) Türkçenin gelişmiş bir dil olduğuna D) Türklerin ilk dönemlerinden itibaren yazıyı kullandıklarına E) Dinin Türk dili üzerinde belirleyici olduğuna 8. Hunların Karadeniz'in kuzeyinden geçerek Doğu Avrupa yönünde ilerlemeleri, barbar kavimlerin yaşadıkları bölgeleri terk etmelerine yol açtı. Barbar topluluklar düzenli Hun askeri birlikleri karşısında tutunamayarak Avrupa içlerine doğru kaçmak zorunda kaldılar. Bu gelişmeler aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Anadolu'da Türk devletlerinin kurulduğunun B) Gök Tanrı inancının Avrupa'da yaygınlaştığının C) Orta Asya da Türklere yönelik Çin baskısının sona erdiğinin D) Hunların Avrupa'da kitlesel göçlere yol açtıklarının E) Orta Asya'da Türk unsurların siyasi varlığının kalmadığının 11. Türk topluluklarının İslam öncesi dönemde özellikle Çin kültürünün etkisinde kaldıkları, Maniheizm gibi Çinlilere ait dinleri benimseyerek Çince dini metinleri kendi dillerine tercüme etmeye başladıkları görülür. Bu bilgi aşağıdakilerden hangisini destekler niteliktedir? A) Çinliler Türk toplulukları tarafından askeri alanda örnek alınmıştır. B) Türkler Çin toprakları üzerinde siyasi egemenlik kurmuştur. C) Gök Tanrı inancı Çinliler arasında yaygınlaştırılmıştır. D) Türk ulusal kimliği tarihi süreç içinde güçlendirilmiştir. E) Türk kültür yaşamı dış etkilere açık bir nitelik taşımıştır. 12. Diğer bazı İlk Çağ toplumlarının aksine, Orta Asya Türk topluluklarında din adamlarının toplum içerisinde herhangi bir ayrıcalığa sahip olmadıkları görülür. 9. Kök Türkler Dönemi nde Türk-Çin ticareti gelişmiş, sınır bölgesinde yer alan bazı şehirler iki topluluk arasında serbest ortak pazar olarak kullanılmıştır. Bu uygulama aşağıdakilerden hangisini sağlama amacına yöneliktir? A) Askeri gücü artırmayı B) Siyasi bütünlüğü korumayı C) Kültürel etkileşimi artırmayı D) Ekonomik ilişkileri geliştirmeyi E) Gök Tanrı inancını yaygınlaştırmayı Bu durumun, I. din adamlarının yönetim alanında etkin olamaması, II. Türklerde toprağa bağlı kölelik olgusunun görülmemesi, III. hükümdarların yönetim yetkilerinin tanrısal kaynaklı olması sonuçlarından hangilerine ortam hazırladığı söylenebilir? 19

19 İLK TÜRK DEVLETLERİ / 2 1. Avarlar, Bizans la olan ilişkilerinin bozulması üzerine İstanbul u iki defa kuşatmışlardır. Sasanilerle birlikte 619 da gerçekleştirilen ilk kuşatma, Bizans İmparatoru Herakleios'a şehri terk edip Kartaca'ya gitmeyi düşündürecek kadar önemlidir. Bu gelişme aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Avarların ekonomik etkinliklerini koruyamadıklarının B) Avar askeri teşkilatının Avrupa toplumlarını etkilediğinin C) Avarların askeri etkinliklerinin yüksek düzeyde olduğunun D) Avarların Balkanlarda Peçeneklerle birlikte hareket ettiklerinin 4. Moğol egemenliği altına giren Uygurlar, teşkilatçı özellikleri sayesinde bu devlette önemli görevlere getirilmiş, Uygurcanın Moğollar arasında yayılmasına ve Moğolların Türk kültürünü benimsemelerine yol açmışlardır. Bu bilgiler dikkate alındığında, I. Uygurlar milli benliklerini korumakta zorlanmışlardır. II. Türkler, Moğol toplulukları üzerinde kültürel alanda etkili olmuşlardır. III. Uygurca uluslararası diplomasi dili haline gelmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve II E) I ve III E) Bizans ın Balkan etkinliğinin tamamen son erdiğinin 2. Ki-ok'un ölümünün ardından Hun tahtına geçen hükümdarlar, Çinlilerin yıkıcı faaliyetlerini engellemekte zorlanmışlardır. Bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisine yol açtığı söylenebilir? 5. İslamiyet ten önceki dönemde yaşayan Türk topluluklarında görülen, I. sözlü kültürün yaygın olması, II. kalıcı mimari eserlerin geç dönemlerde ortaya çıkması, A) Egemenlik anlayışının değişmesi III. maden işlemeciliği ile uğraşılması B) Devletin merkezi otoritesinin zayıflaması C) Çin'e yönelik Hun akınlarının artması D) Türk topluluklarının Çin topraklarına yerleşiminin engellenmesi E) Yeni ticaret yollarının oluşması olgularından hangilerinin göçebe yaşamının bir sonucu olduğu söylenebilir?! D) I ve II E) I ve III Göçebelik hangi ihtiyaçları beraberinde getirir ve ne tür sonuçlara yol açar? 3. Yaşadıkları Aral gölü civarından göç etmek zorunda kalan Kuzey Hunları, bugünkü Macaristan topraklarına yerleşerek Avrupa Hun Devleti ni kurmuşlardır. Attila Dönemi'nde siyasi ve askeri anlamda oldukça güçlenen Avrupa Hunları, Batı ve Doğu Roma yı vergiye bağlamıştır. Bu bilgiye göre Avrupa Hunları ile ilgili olarak, I. İpek Yolu üzerinde egemenlik sağlamışlardır. II. Askeri etkinliklerinin güçlü olması sayesinde ekonomik kazanımlar elde etmişlerdir. III. Avrupa da siyasi etkinlik kurmuşlardır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve III E) II ve III 6. Barbar kavimlerin IV. yüzyıl sonlarında başlattığı Kavimler Göçü sonrasında Avrupa da, I. Feodal rejimlerin temelleri atıldı. II. Hıristiyanlık Barbar topluluklar arasında yayıldı. III. Roma İmparatorluğu doğu ve batı şeklinde ikiye ayrıldı. Bu gelişmelerden hangilerinin siyasi nitelik taşıdığı söylenebilir? D) I ve II E) I ve III 20

20 7. İslam öncesi dönemde Orta Asya da yaşamış Türk topluluklarından Uygurlar, Yerleşik yaşam biçimini benimseyerek, göçebe kültür dışında yeni bir hayat tarzını kabullenmişlerdir. Maniheizm ve Budizm gibi Çin dinlerini kabul etmişlerdir. Bu bilgiler ışığında, Uygurlarla ilgili olarak aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Türk siyasi birliğini sağlamaya çalışmışlardır. B) Toplumsal alışkanlıklarında köklü değişiklikler gerçekleşmiştir. C) Siyasi açıdan güçlü bir devlet kurmuşlardır. 10. İslam öncesi dönemde Türk topluluklarında hakan, herhangi bir mesele ile ilgili karar vermeden önce kurultaya danışmak, kurultay üyelerinin görüşlerini almak durumundaydı. Bu durum Türk topluluklarıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir? A) Son kararların kurultay tarafından verildiğinin B) Merkezi otoritenin güçlü olduğunun C) Hükümdarlık makamının demokratik yöntemlerle el değiştirdiğinin D) Hükümdarın yetkilerinin sınırsız olmadığının E) Ekonomik kararların hakan tarafından alındığının D) Türk kültürünü çevre topluluklar arasında yaymışlardır. E) Çin ile askeri ve siyasi mücadele halinde olmuşlardır. 8. İslamiyetten önceki dönemde Orta Asya da Türk toplulukları tarafından oluşturulan ordularda, genellikle ok, yay, kılıç gibi hafif silahların tercih edildiği görülür. Türk topluluklarının bu tercihlerinde aşağıdakilerden hangisinin etkili olduğu söylenebilir? A) Asker sayısının yeterli görülmemesi B) Ücretli askerlik uygulamasının yaygın olmaması C) Orduların daha çok atlı birliklerden oluşması D) Çin ile askeri olan mücadelelerin sona erdirilmek istenmesi 11. Kök Türk Kitabeleri nde, "hükümdarın, halkın karnını doyurmak için gece uyumadan, gündüz oturmadan çalıştığı" biçiminde ifadelere rastlanmaktadır. Bu ifadeler, Türklerde aşağıdakilerden hangisinin varlığına kanıt olarak gösterilebilir? A) Sosyal devlet anlayışı B) Göçebe yaşam C) Yurt kavramı D) Gök Tanrı inancı E) Askeri etkinlik E) Ekonominin temelde hayvancılığa dayalı olması 9. Türk devletlerini zayıflatmak ve parçalamak için büyük çaba harcayan Çin imparatorları, bu amaçla Türk hanedan üyelerini birbirlerine karşı kışkırtmaya, Türk boyları arasına düşmanlık tohumları ekmeye çalışmışlardır. Bu politikanın Türk devletlerinde, I. iktidar mücadeleleri yaşanması, 12. İslam öncesi dönemde Orta Asya Türk topluluklarında güneşin doğduğu yön olan doğu kutsal sayılmaktaydı. Hakanın ülkenin doğusunda bulunması, hükümdar otağının doğuya yönelik kurulması, tahtta doğuya dönük bir şekilde oturulması bu inanışın birer örneği durumundadır. Bu bilgi dikkate alındığında, Türk topluluklarıyla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinden söz edildiği söylenebilir? II. III. kut inancının yönetimdeki etkinliğinin güçlenmesi, devlet otoritesinin korunmasının güçleşmesi A) Kültürel faaliyetlere önem verildiği B) Farklı ekonomik uğraşlarla ilgilenildiği gelişmelerinden hangisine yol açtığı söylenebilir? D) I ve II E) I ve III C) Hukuk kurallarının yazılı hale getiridliği D) Toprakların genelde devlete ait olduğu E) Dini inancın siyasi alanda yansımalarının olduğu 21

21 İLK TÜRK DEVLETLERİ / 3 1. Büyük Hun Devleti nde hükümdarlık makamına geçen Hohan-yeh Dönemi nde İpek Yolu nun denetimi önemli oranda Çinlilere geçmiştir. Bu gelişmenin aşağıdakilerden hangisine ortam hazırladığı söylenebilir? A) Hunların hayvancılık yerine ticarete yönelmesine B) Türkler arasında göçebe yaşamın gerilemesine C) Törenin Türk toplumu üzerindeki sosyal etkinliğinin azalmasına D) Hun Devleti nde ekonomik yapının zayıflamasına E) Hunların Çin egemenliği altına girdiklerine! İpek Yolu'nun ne tür işleve sahip olduğunu unutma. 2. Hunların Karadeniz'in kuzeyinden Doğu Avrupa ya ilerlemeleri, barbar kavimleri Avrupa içlerine doğru kaçmak zorunda bıraktı. 375 yılından itibaren yaşanan bu gelişmeye Kavimler Göçü adı verilir. Aşağıdakilerden hangisi Kavimler Göçü nün sonuçları arasında yer alır? A) Avrupa da toplumsal ve siyasi karışıklıklar yaşanmıştır. B) Hıristiyanlık Avrupa dışında yaygınlaşmaya başlamıştır C) Avrupa da Katolik Kilsesi nin etkinliği azalmaya başlamıştır. D) Roma İmparatorluğu siyasi ve askeri gücünü artırmıştır. E) Avrupa da sınıf farklılıkları oluşmuştur. 4. Avrupa Hun Devleti ile Bizans arasında 447 de imzalanan Anatolios Antlaşması nda, - Bizans Devleti, Tuna Nehri nin güneyinde asker bulundurmayacaktır. - Bizans Devleti Avrupa Hun Devleti ne vergi ödeyecektir. maddeleri yer almıştır. Bu maddeler dikkate alındığında, I. Askeri mücadeleler Bizans la ekonomik işbirliğine ortam hazırlamıştır. II. Roma İmparatorluğu nun ikiye parçalanması sağlanmıştır. III. Hunların Avrupa daki etkinlikleri güçlenmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? D) I ve III E) II ve III 5. Uygurlarda Bögü Kağan Dönemi nde ülkeye getirilen Mani rahiplerinin çalışmaları sonucunda, bu dinin Uygurlar arasında yayılmaya başlandığı görülür. Uygur ülkesinde yaşanan bu gelişme aşağıdakilerden hangisine yol açmıştır? A) İpek Yolu üzerindeki Uygur etkinliğinin artmasına B) Uygurların milli benliklerini yitirmelerine C) Uygur - Çin anlaşmazlıklarının sona ermesine D) Uygurların savaşçı özelliklerinin zayıflamasına E) Halkın hükümdara bağlılığının sona ermesine 3. İslamiyetten önceki dönemde yaşayan Türklerde görülen, I. yazının geniş bir kullanım alanına sahip olamaması, II. mutlak yönetim anlayışının egemen olması, III. Türk toplulukları arasında siyasi birliğin sağlanmasının zor olması durumlarından hangileri, töre adı verilen sözlü hukuk kurallarının öne çıkmasında etkili olmuştur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) II ve III 6. Orta Asya Türk devletlerinde devlete isyan, savaştan kaçma ve vatana ihanet gibi suçları işleyenler en ağır cezalara çarptırılmıştır. Bu uygulamanın aşağıdakilerden hangisine yönelik olduğu söylenebilir? A) Çinlilerin baskısının azaltılması B) Türk kültürünün çevre toplumlar arasında yayılması C) Yerleşik yaşam anlayışının yaygınlaştırılması D) Hükümdarın yetkilerinin artırılması E) Toplumsal düzenin korunması! Hukuk kurallarının suça karşı ağır ve caydırıcı cezalar içermesi hangi hedefe yöneliktir? 22

22 7. Orta Asya Türk devletlerinde Hatunlar, I. Kurultay çalışmalarına katılabilirdi. II. Elçi kabullerinde yer alırdı. III. Kendisine ait bir saraya sahipti. Bu özelliklerden hangileri, hatunların devlet yönetimiyle ilgili siyasi yetkilere sahip olduklarını göstermektedir? 11. I. Türk adını taşıyan ilk Türk devletini kurmuşlardır. II. Kendi hazırladıkları özgün bir alfabeyi kullanmışlardır. III. İpek Yolu ticaretini denetim altına almaya çalışmışlardır. Yukarıdaki özelliklerden hangileri Kök Türklerde ulusal bilincin güçlü olduğunu kanıtlamaktadır? D) I ve II E) I, II ve III 8. Orta Asya Türk askeri teşkilatında komutana mutlak itaat esastı. Her asker komutanından aldığı emri yerine getirmekle yükümlüydü. Bu uygulamanın temel amacı aşağıdakilerden hangisidir? A) Hanedan üyeleri arasında iktidar mücadeleleri yaşanmasını önlemek B) Askeri alanda disiplin ve düzeni korumak C) Devletin gelir kaynaklarını korumak D) Kurultayın hükümdara bağlılığını sürdürmek E) Hükümdarın yetkilerini sınırlandırmak 12. Büyük Hun Devleti Orta Asya'da yaşayan bütün Türk topluluklarını ilk defa bir siyasi çatı altında toplamayı başarmıştır. Hunların bu girişimlerinin, I. Türklerin Asya daki siyasi etkinliğini artırma, II. Çin baskılarına karşı koyulmasını kolaylaştırma, III. Orta Asya dışına göç eden Türk topluluklarının geri dönmesini sağlama amaçlarından hangilerine yönelik olduğu savunulabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 9. I. Vezir D) I ve III E) II ve III II. III. Melik Aygucı Yukarıda verilenlerden hangileri, İslam öncesi Türklerde devlet kademelerinde yer alan görevlilerinden biri değildir? D) I ve II E) I, II ve III 13. Kök Türk hükümdarı Mukan Kağan ilk seferini 555 yılında Avarlar üzerine yaparak onları yenmiş ve Avarların yurtlarını terk ederek batıya göç etmelerini sağlamıştır. Kök Türklerin bu girişimlerine bakılarak, 10. Orta Asya da Türklerin toplumsal hayatını düzenleyen töre kuralları, I. kaynağını geleneklerden alma, II. hükümdar dahil herkes için bağlayıcı olma, III. değişen zaman ve koşullara göre farklılaşabilme niteliklerinden hangilerine sahip olmuştur? D) I ve II E) I, II ve III I. Türk siyasi birliğinin sağlanması politikaları sona ermiştir. II. Kurultayın devlet yönetimi üzerindeki etkinliği azaltılmıştır. III. Türk devletleri arasında egemenlik mücadelesi yaşanmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yanız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I ve III 23

23 İLK TÜRK DEVLETLERİ / 4 1. Aşağıdakilerden hangisi, Türk topluluklarının Orta Asya'dan dünyanın değişik bölgelerine göç etmelerinin sonuçları arasında gösterilebilir? A) Yerleşilen bölgelerdeki toplumlara maden işlemenin öğretilmesi B) Yazının kullanım alanının yaygınlaştırması C) Göç edilen bölgelerde tümüyle yerleşik yaşamın benimsenmesi D) Gök Tanrı inancının farklı toplumlar arasında yaygınlaştırılması E) Orta Asya da Türk siyasi birliğinin sağlanması 4. I. Kök Türklerin on iki hayvanlı takvimi kullanması II. Hunların göçebe yaşam biçimine sahip olması III. Uygurlar arasında baskı tekniği ve kağıdın kullanılmaya başlanması IV. Hunların Türk topluluklarını bir bayrak altında toplanmaya çalışması Yukarıdakilerden hangileri, Türklerin İslam öncesinde Çin kültüründen etkilendiklerine kanıt olarak gösterilebilir? A) Yalnız III B) I ve II C) I ve IV D) II ve III E) II ve IV 5. İlk Çağ'da Orta Asya'da yaşayan Türk toplumlarının bağımsız yaşama isteği oldukça belirgindi. 2. İslam öncesinde Türk devletlerinde görülen, I. geniş toprakları denetiminde bulunduran bir soylu sınıfının oluşmaması, II. ülke topraklarının ikiye ayrılarak yönetilmesi, III. toprağa bağlı kölelik olgusunun yaygın olmaması durumlarından hangileri, Türk devletlerinin yıkılmasını kolaylaştırmamıştır? Aşağıdakilerden hangisi bu özelliğin bir sonucu olarak gösterilebilir? A) Ticari faaliyetlerin canlı tutulmaya çalışılması B) Gök Tanrı inancının benimsenmesi C) Toplumsal düzenin korunmasına önem verilmesi D) Geleneklerin törenin en önemli kaynağı durumunda olması E) Farklı bölgelerde çok sayıda Türk devleti kurulması D) I ve III E) II ve III 3. İslam öncesi dönemde Türk hükümdarları Çinlilere karşı üstün geldikleri savaşlardan sonra bile Türk topluluklarının Çin topraklarına yerleşmesini istememişlerdir. Türk hükümdarlarının bu politikasının temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Türk kültürünü geliştirmek istemeleri B) Çinlilerin yerleşik bir kültüre sahip olması C) Çinlilerin kalabalık bir ordusunun bulunması D) İpek Yolu ticaretinin denetim altına alınmak istenmesi E) Türk topluluklarının milli benliklerinin korunmaya çalışılması 6. Türklerle ilgili en eski bilgiler daha çok Çin ve Arap kaynaklarından elde edilebilmektedir. Aşağıdakilerden hangisi bu durumun temel nedenidir? A) Törenin Türklerde toplumsal ve siyasi etkinliğinin yüksek olması B) Çevre devletlerle uzun süreli askeri mücadelelere girişilmesi C) Türklerin yazıyı geç dönemlerde kullanmaya başlaması D) Merkeziyetçi yönetim anlayışının Türklerde güçlü olmaması E) Türklerin çevre kültürlerin etkilerine açık olmaları 24