kpss tamamı çözümlü bin iki yüz seksen soru nin sorduğu tüm sorular EĞİTİM BİLİMLERİ KPSS KONU KONU DÜZENLENMİŞ ÇIKMIŞ SORULAR TAMAMI ÇÖZÜMLÜ

Transkript

1 kpss 2014 nin sorduğu tüm sorular tamamı çözümlü bin iki yüz seksen soru EĞİTİM BİLİMLERİ KPSS KONU KONU DÜZENLENMİŞ ÇIKMIŞ SORULAR TAMAMI ÇÖZÜMLÜ

2 Komisyon Öğretmen Adayları İçin KPSS EĞİTİM BİLİMLERİ KONU KONU DÜZENLENMİŞ TAMAMI ÇÖZÜMLÜ ÇIKMIŞ SORULAR ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti. ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ SORU- LAR'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır. 16. Baskı: Kasım 2013, Ankara Yayın-Proje Yönetmeni: Özge Alpaslan Dizgi-Grafik Tasarım: Şermin Demirhan Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Tuna Matbaacılık Sanayi ve Ticaret A.Ş. Bahçekapı Mahallesi Sokak No: 7 Şaşmaz/ANKARA ( ) Yayıncı Sertifika No: Matbaa Sertifika No: İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: Yayınevi Belgeç: Dağıtım: Dağıtım Belgeç: Hazırlık Kursları: E-ileti: pegem@pegem.net

3 Değerli Öğretmen Adayları, KPSS ye hazırlanan öğretmen adaylarımız KPSS de çıkan soruları incelemekte, çözmekte ve kendini geliştirmek, eksiklerini fark edip tamamlamak adına çalışmalarına dâhil etmektedir. Öğretmen adaylarının bu yönde yaptıkları çalışmaların başarı oranları üzerindeki olumlu etkisi göz ardı edilemeyeceğinden kitabımızda 2004 yılından 2013 yılına kadar yapılan KPSS Eğitim Bilimleri alanında yöneltilen tüm sorulara yer verilmiştir. Kitapta; - sorular ilk olarak sekiz ana başlık altında toplanmış (Gelişim Psikolojisi, Öğrenme Psikolojisi, Rehberlik ve Özel Eğitim, Sınıf Yönetimi, Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı, Program Geliştirme, Öğretim İlke ve Yöntemleri, Ölçme ve Değerlendirme), - ardından her bir başlık konularına göre ayrılmış, - sorular yıl yıl sıraya dizilmiş, - her sorunun ayrıntılı çözümlerine yer verilmiştir. Öğretmen adaylarının geleceğe umutla bakabilmeleri, eğitimini aldıkları alanda kendilerini gerçekleştirebilmeleri ve ülkeye, onları bekleyen genç beyinlere ulaşmalarında karşılarına çıkan engelleri aşmalarına yardımcı olması amacıyla hazırlanan KPSS Tamamı Çözümlü Eğitim Bilimleri Çıkmış Sorular kitabı ile sizlere faydalı olacağımızı umuyor ve hepinize başarılar diliyoruz. Pegem Akademi Yayıncılık

4

5 GELİŞİM PSİKOLOJİSİ (ss: 1-72) Gelişimin Temel Kavramları...3 Gelişimin Temel İlkeleri...10 Gelişimin Dönemleri ve Gelişim Görevleri...16 Psikoloji Kuramları...17 Fiziksel ve Psikomotor Gelişim...18 Bilişsel Gelişim...21 Dil Gelişimi...37 Kişilik Gelişimi...40 Hümanistik Yaklaşım...58 Ahlak Gelişimi...65 ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ (ss: ) Öğrenmenin Tanımı ve Öğrenilmiş Davranışların Özellikleri...75 Öğrenme ile İlgili Temel Kavramlar...80 Öğrenmeyi Etkileyen Faktörler...82 Öğrenme Kuramları...93 Tepkisel (Klasik) Koşullanma...95 Klasik Koşullanma İlkeleri Bitişiklik Kuramı Bağ Kuramı Edimsel (Operant) Koşullanma İşaret-Gestalt Kuramı Sosyal Öğrenme Kuramı Gestalt Kuramı Bilgiyi İşleme Kuramı İnsancıl Kuram (Hümanistik)...205

6 REHBERLİK VE ÖZEL EĞİTİM (ss: ) Rehberlik Nedir? Ne değildir? Rehberliğin İlkeleri Çağdaş Eğitim Anlayışı ve Öğrenci Kişilik Hizmetleri Okullarda Rehberlik Hizmetleri Başlıca Rehberlik Türleri Problem Alanlarına Göre Rehberlik Bireyi Tanıma Teknikleri Test Dışı Teknikler Okul Rehberlik ve Psikolojik Danışma Programları Eğitimde Rehberlik Hizmetlerinin Örgütsel Yapısı ve Görevleri Psikolojik Danışma Kuramları İletişim ve İletişim Engelleri Özel Eğitim PROGRAM GELİŞTİRME (ss: ) Eğitim Bilimine Giriş - Temel Kavramlar Yüzyılda Avrupa da ve Türkiye de Eğitim Program Geliştirmeye Giriş Program Geliştirme Model ve Yaklaşımları Program Geliştirmenin Planlanması Hedefler ve Belirlenmesi İçerik Eğitim Durumları Sınama Durumları Programın Denenmesi ve Değerlendirilmesi Plan...370

7 SINIF YÖNETİMİ (ss: ) ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL TASARIMI (ss: ) ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ (ss: ) Öğretim İlkeleri, Kuram-Model ve Yaklaşımları Öğretme-Öğrenme Yaklaşımları-Model Kuramları Öğretim Stratejileri Öğretim Yöntemleri Öğretim Teknikleri Diğer Öğretim Teknikleri ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME (ss: ) Temel Kavramlar Ölçme Araçlarında Bulunması Gereken Nitelikler Sınav Türleri Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel İşlemler...573

8

9 GELİŞİM PSİKOLOJİSİ Gelişimin Temel Kavramları Gelişimin Temel İlkeleri Gelişimin Dönemleri ve Gelişim Görevleri Psikoloji Kuramları Fiziksel ve Psikomotor Gelişim Bilişsel Gelişim Dil Gelişimi Kişilik Gelişimi Hümanistik Yaklaşım Ahlak Gelişimi

10

11 GELİŞİMİN TEMEL KAVRAMLARI Gelişimin Temel Kavramları 1. Bir anne, daha önce küçük nesneleri ağzı dar bir şişenin içine sokmakta zorlanan 1,5 yaşındaki oğlunun artık bu davranışı rahatlıkla yapabildiğini söylemektedir. Çocuğun bu davranışı zaman içinde kazanması, aşağıdakilerden hangisi ile açıklanabilir? (2004) A) Geribildirim B) Zekâ C) Olgunlaşma D) Çevre E) Devresel tepki 3. Gelişim psikolojisinde, aşağıdaki kavramlardan hangisi türe özgü genetik yapı tarafından önceden belirlenmiş bir plan çerçevesinde, yaşantılardan bağımsız olarak ortaya çıkan biyolojik gelişmelere işaret etmek için kullanılır? (2005) A) Doğuştan donanım B) Gelişim C) Sosyalleşme D) Uyum kurma (akomodasyon) E) Olgunlaşma 2. Aşağıdakilerden hangisi kritik dönemin belirleyici özelliğidir? (2005) A) Çevresel uyarıcı ve olayların çocuğun gelişim ve öğrenmesi üzerinde daha kuvvetli ve kalıcı etki göstermesi B) Çocuğun toplumsal kural ve öğretilere daha sık baş kaldırması C) Bir gelişim dönemine ilişkin davranış örüntülerinin daha belirgin bir biçimde görünmeye başlaması D) Ana-baba ile çocuk arasında kuşak çatışması yaşanma olasılığının artması E) Akran ve arkadaşların çocuğun tutum ve davranışlarını belirlemede daha önemli bir rol oynamaya başlaması 3 4. Gelişimde olgunlaşma kavramı aşağıdaki süreçlerden hangisini anlatmak için kullanılmaktadır? (2006) A) Sosyal normlara uygun davranışların öğrenilmesi ve sergilenmesi B) Genetik olarak belirlenen bir plan çerçevesinde yaşantılardan bağımsız olarak gerçekleşen biyolojik gelişmeler C) İlk ergenlik döneminde başlayan ve yetişkinlik çağına kadar süren fiziksel ve cinsel değişmeler D) Büyüme ve gelişmeye eşlik eden öğrenilmiş davranış örüntülerinin kazanılması E) İlerleyen yaşla birlikte aşırı davranışların yerlerini yavaş yavaş ağırbaşlı davranışların alması

12 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 5. Gözlerinde kataraktla doğan ve 7 yaşına kadar tedavi olamayan çocuklar, daha sonra tedavi olsalar bile görme sorunlarıyla karşı karşıya kalabilirler. Bu durumda, yaşamın ilk 7 yılı görme duyusu açısından aşağıdakilerin hangisiyle nitelendirilebilir? (2007) A) Duyusal-motor dönem B) Olgunlaşma düzeyi C) Hiyerarşik düzey D) Kritik dönem E) Gelişme dönemi 7. İlköğretim okuluna yeni başlayan Mehmet önlüğünü kendisi giyebilmekte, ancak annesi defalarca göstermesine karşın, önlüğünün yakasını bir türlü ilikleyememektedir. Mehmet in önlük yakasını bir türlü ilikleyememesi, aşağıdaki ifadelerden hangisiyle açıklanabilir? (2008) A) Yaka kullanmaya yeni başladığı için Mehmet deneyim eksikliği yaşamaktadır. B) Annesinin aşırı koruyucu tutumu nedeniyle Mehmet iliklemeyi öğrenememiştir. C) Mehmet yakasının düğmelerini ilikleyebileceği kritik döneme henüz ulaşmamıştır. D) Mehmet in el kasları yakasını ilikleyebilecek olgunluğa erişmemiştir. E) Mehmet in parmakları yakasını ilikleyebilecek kadar büyümemiştir. 6. Gelişimin, birbirini izleyen, ayırt edilebilir devreler hâlinde gerçekleştiğini öne süren kuramcılara göre, içinde yaşanılan çevrenin niteliği bu devreleri nasıl etkileyebilir? (2007) A) Hem hangi yaşta ortaya çıktıklarını etkiler hem de sıralarını değiştirebilir. B) Hangi yaşta ortaya çıktıklarını etkileyebilir ama sıralarını değiştiremez. C) Hangi yaşta ortaya çıktıklarını etkilemez, sıralarını kısmen değiştirebilir. D) Ne hangi yaşta ortaya çıktıklarını ne de sıralarını etkiler. E) Ne hangi yaşta ortaya çıktıklarını ne de sürelerini değiştirebilir Fatma Hanım seneye okula başlayacak olan yeğeni Bertuğ a bir hediye vermek ister. Çocuk giysileri satan bir mağazadan Bertuğ un yaşını söyleyerek bir pantolon satın alır. Hediyesini yeğenine verdiğinde, uzun süredir görüşmemelerine karşın, satın aldığı pantolonun yeğeninin bedenine tam olduğunu görür, çok sevinir. Yukarıdaki paragrafta gelişim psikolojisine özgü kavramlardan hangisine vurgu yapılmaktadır? (2008) A) Büyüme B) Olgunlaşma C) Öğrenme D) Hazırbulunuşluk E) Kritik dönem

13 Gelişimin Temel Kavramları 9. Gelişim psikolojisine ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? (2008) A) Güvenli bağlanan çocuklar, anneleriyle aralarında kurulan sevgi bağı nedeniyle anaokuluna başlarken yaşıtlarına oranla daha yoğun ayrılık kaygısı yaşarlar. B) Kimlik arayışı statüsünde bulunan ve anne babalarıyla aralarında sorunlar olan gençler, olumlu bir kimlik statüsüne sahiptirler. C) Dili anlamak ve konuşmak bebeklik döneminde eş zamanlı ortaya çıkar. D) İlköğretim çağında gözlenen dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun temelinde reddedici anne baba tutumu bulunmaktadır. E) İlk çocukluk döneminde ortaya çıkan döngüsel tepkiler oyun etkinliklerinin temelini oluşturur. 11. Bir araştırmacı çocukların yaşa bağlı konuşma gelişimi örüntüsünü incelemek ister. Bu amaçla iki, dört ve altı yaşlarından ellişer çocuğu rastgele örnekleme yöntemiyle seçerek toplam 150 çocuktan tek seferde veri toplar. Daha sonra verileri çözümleyerek farklı yaşlarda dil gelişimine ilişkin genellenebilir sonuçlar ortaya koyar. Bu araştırmacının kullandığı araştırma yöntemi aşağıdakilerden hangisidir? (2010-1) A) Meta-analiz B) Kesitsel C) Örnek olay D) Nitel E) İzleme 10. Bir araştırmada ilköğretim öğrencilerine bir yıl arayla iki kez ilgi envanterinin uygulanmasından 0,62; üniversite öğrencilerine uygulanmasından 0,80 korelasyon kat sayısı elde edilmiştir. Aynı çalışmada ilköğretim öğrencilerine ölçme aracının üç yıl arayla iki kez uygulanmasından 0,31; üniversite öğrencilerine aynı zaman aralığında iki kez uygulanmasından 0,63 korelasyon kat sayısı hesaplanmıştır. Ayrıca üniversiteden sonra yaşamın sonuna kadar ilgi puanlarındaki kararlığın 0,70 civarında olduğu gözlenmiştir. Bu araştırmaya göre, ilgi puanlarındaki kararlığın artışı, gelişim psikolojisine özgü aşağıdaki kavramlardan hangisiyle açıklanabilir? (2009) A) Büyüme B) Öğrenme C) Hazırbulunuşluk D) Kritik dönem E) Yaş Yaşamın ilk iki yılında, bebeğin deneyimlerine bağlı olarak duyusal motor alanında kapsamlı bir gelişme olur. İç kulaktaki vestibular sistem, hareket ve denge duyularını yönetir ve diğer duyu sistemlerini etkiler. Bazı bulgular, bebeklerde ve yeni yürümeye başlayan çocuklarda vestibular sistemin yeterince uyarılmamasının daha sonra öğrenme zorluklarına neden olabildiğini göstermektedir. Bu sistemin, yaşamın ilk yıllarında yeterince uyarılmaması sonucunda ortaya çıkan öğrenme zorluklarını aşağıda verilen gelişim kavramlarından hangisi en iyi açıklar? (2012) A) Olgunlaşma B) Kritik dönem C) İlerleme D) Büyüme E) Dengeleme

14 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 13. Büyük bir hevesle ilköğretime başlayan Hakan, ikinci dönemde okuma ve yazmayı öğrenir. Ancak yıl sonunda annesinin istediği gibi, çizgiyi taşırmadan düzgün bir şekilde yazmayı başaramaz. Hakan ın düzgün yazamamasının sebebi aşağıdakilerden hangisiyle en iyi açıklanabilir? (2012) A) Okuldan bıkması B) Annesinin düzgün yazması için baskı yapması C) Küçük kas gelişiminin yeterince tamamlanmaması D) Öğretmeninin yeterince ilgi göstermemesi E) Ellerini, kollarını etkili kullanamaması 15. Bir araştırmada; kedi yavruları, hayatlarının üçüncü haftasından on beşinci haftasına kadar süren dönem boyunca sadece dikey çizgiler görebildikleri bir ortamda büyütülmüşlerdir. Daha sonra hem yatay hem de dikey çizgilerin bulunduğu bir ortamda teste tabi tutulan kediler yalnızca dikey çizgileri görebilmişler ancak daha önce hiç karşılaşmadıkları yatay çizgileri görememişlerdir. Bu durum, aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir? (2013) A) Olgunlaşma B) Kritik dönem C) Hazırbulunuşluk D) Büyüme E) Transfer 14. Doğuştan görme engelli Ahmet, yetişkinlik döneminde gerçekleştirilen bir ameliyatla görme yetisini kazanır. Ancak bu yetiyi kullanma düzeyi, görme problemi olmayan bireylerle aynı seviyeye ulaşamaz. Bu durum, aşağıdakilerden hangisiyle en iyi açıklanabilir? (2012) A) Uyum sağlama B) Bireysel farklılıklar C) Dengeleme D) Olgunlaşma E) Yaşantı 6

15 Gelişimin Temel Kavramları 1. Soruda çocuğun fiziksel gelişimini tamamlamadığı ve kaslarının henüz olgunlaşmadığı için yapamadığı bir davranışı zaman içerisinde, gerçekleştirdiği olgunlaşmaya bağlı olarak kazandığı anlaşılmaktadır. Gelişim psikolojisinde, çevre etkisinden ve yaşantılardan bağımsız olarak, belli bir genetik plan dahilinde zamanla meydana gelen, fiziksel ve zihinsel değişiklikler ve gelişmeler olgunlaşma kavramı ile açıklanır. Cevap C 2. Çocuklar, bazı gelişim döneminde ve yaşlarda belli tür öğrenmelere karşı yüksek duyarlılık gösterme eğilimindedirler. Çevre etkilerine karşı daha duyarlıdırlar ve çevrede düzenlenen öğrenme yaşantılarını diğer dönemlerden daha hızlı kazanırlar. Çocukların çevre etkilerine daha duyarlı olduğu ve gelişimin bazı özelliklerinin ortaya çıktığı sabit zaman dilimlerine kritik dönem denir. Bu açıklamalardan yola çıkılacak olursa kritik dönemin belirleyici özelliğinin A seçeneğinde doğru olarak verildiği görülür. Cevap A 3. Gelişim psikolojisinde, herhangi bir türe özgü genetik yapı tarafından önceden belirlenmiş bir plan çerçevesinde, öğrenmelerden ve yaşantılardan tamamen bağımsız olarak ortaya çıkan biyolojik süreç, olgunlaşma kavramı olarak tanımlanır. Cevap E 5. Gelişimde bazı özelliklerin sabit zamanlarda ortaya çıktığı bilinmektedir. Belli bir özelliğin kazanılmasında önemli olan bu zaman dilimi, gelişim psikolojisinde kritik dönem olarak adlandırılmaktadır. Eğer söz konusu organla ilgili özellikler ilgili dönemde kazanılmazsa, ilerde ya çok zor kazanılmakta ya da hiç kazanılamamakta ve problemler ortaya çıkmaktadır. Bir çocuğun görme duyusunun özelliklerini 6 yaşına kadar tamamlaması beklenir. Yani 0 6 yaş görme duyusunun gelişimi açısından kritik dönemdir. Dolayısıyla, 7 yaşına kadar görme problemi yaşamış bir bireyin, görme duyusu kritik dönemde gelişimini tamamlayamadığı için ilerde görme problemi yaşamaya devam edecektir. Cevap D 6. Gelişimin en önemli özelliklerinden bir tanesi, gelişimin evreler şeklinde gerçekleşmesi ve bu evrelerin sırasının her insan için değişmez ve evrensel olmasıdır. Gelişim dönemlerinin belli yaşlar arasında gerçekleştiği söylenebilir; yani her gelişim döneminin belli bir yaş aralığı vardır. Gelişim süreci boyunca, gelişim evrelerinin sırası değişmemekle birlikte, çevrede yaşanılacak olumlu ya da olumsuz durumlar, bir gelişim dönemindeki özellikleri bireyin biraz daha erken ya da geç yaşta kazanmasını sağlayabilir. Cevap B 4. Gelişim psikolojisinde olgunlaşma, herhangi bir organın kendisinden beklenen görevi, genetik olarak belirlenmiş bir plan çerçevesinde, fiziksel olarak yapabilecek duruma gelmesini anlatan biyolojik bir süreç olarak tanımlanmaktadır. Olgunlaşma bu anlamda tamamıyla biyolojik bir süreci içerdiği için bireyin yaşantılarından ve öğrenmelerinden tamamen bağımsız olarak gerçekleşmektedir. Cevap B 7 7. Bireyin herhangi bir davranışı kazanması öncelikle o davranışla ilgili organların olgunlaşmış olma derecesine bağlıdır, aksi takdirde birey o davranışı öğrenemez ya da gereği gibi öğrenemez. Soruda Mehmet in önlüğünün yakasını ilikleyememesi bunun için gerekli ince kaslarının olgunluk düzeyine ulaşmadığı anlaşılmaktadır. Bu ilikleme davranışını yapabilmesi için Mehmet in ince kas yapısının bunun için gerekli olgunluğa erişmesi gerekir. Cevap D

16 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 8. Fatma Hanım, uzun süre görmediği yeğenine, yaşını söyleyerek bir pantolon almakta ve pantolon yeğeninin bedenine uyduğu için sevinmektedir. Sorunun içeriğinde açıkça büyümenin tanımında bulunan kilo ve boyda niceliksel bir artıştan bahsedilmiş olmamasına rağmen, yaşa bağlı bir büyümenin olacağının tahmin edilmesi beklenmektedir. Büyüme, bireyin fizik yapısında zamana bağlı olarak meydana gelen nicelik boyutundaki değişikliklerdir. Bu örnekte de büyüme bedensel bir değişimin olma olasılığına bağlı olarak ortaya çıkan bir durumdur. Cevap A 10. Bireyin bir kişiye, objeye ya da etkinliğe karşı sürekli olarak hoşlanma, hoşlanmama, kayıtsız kalma şeklinde gösterdiği tepkiler olarak tanımlanan ilgi, bireyin geçirmiş olduğu yaşantıların etkisiyle değişebilme özelliğine sahiptir. Öte yandan zihinsel gelişim açısından olgunlaşma, bireyin bir sonraki zihinsel gelişim dönemine geçebilmesi için gerekli koşullardan biridir. Bu anlamda bireyin içinde bulunduğu gelişim dönemine bağlı olarak ilgilerinin değişmesi ve ilgi puanlarındaki kararlığın artışı yaş faktöründen kaynaklanmaktadır. Büyüme biyolojik bir süreçtir ve ilgilerle doğrudan bağ kurulamaz. Öğrenme ise sürekli devam etmesine rağmen ilgi kararlılık taşımaktadır. Bu nedenle öğrenme ve onun önkoşulu olan hazırbulunuşluk temel neden olamaz. Cevap E 9. Kimlik arayışı içinde olan ergenler, çeşitli rolleri denerler ve kimliklerini oluşturma çabası içerisinde yetişkinlerle çatışmalar yaşayabilirler. Yetişkinler ya da ebeveynleri ile çatışma yaşamamak ergenin sorunlu olmadığı anlamına gelmez. Ergen bağımlı bir kimliğe sahip olduğu için yetişkinlerin görüşlerini olduğu gibi kabul ediyor olabilir. Ebeveynlerle sorun yaşamak da olumlu bir kimlik statüsüne sahip olunacağı anlamına gelmemektedir. Kimlik arayışı içinde olan ve anne babalarıyla aralarında sorun olan gençlerin olumlu bir kişiliğe sahip olduğunu söylemek fazla kesin ve genelleştirilmiş bir ifadedir. Bu nedenle soruda bu ifadeye ilişkin sorun olduğu düşünülmektedir. Diğer seçeneklerde yer alan ifadelerin doğru biçimleri şu şekildedir; güvenli bağlanan çocuklar daha az ayrılık kaygısı yaşarlar; dili anlama ve konuşma eş zamanlı ortaya çıkmaz, önce anlama (alıcı dil) daha sonra konuşma (ifade edici dil) gelişir. Hiperaktivite ve dikkat bozukluğunun nedenleri arasında ana-baba tutumlarına ilişkin bir bilgi bulunmamaktadır; döngüsel tepkiler de bebeklik dönemine ilişkin bir özelliktir. Bu nedenle bu seçenekler de doğru cevap değildir. Cevap B Gelişim psikolojisinde en yaygın araştırma deseni, aynı anda farklı yaş gruplarındaki bireylerin belli bir gelişimsel özellik açısından farklılık gösterip göstermediğini inceleyen kesitsel desendir. Buna göre çocukların yaşa bağlı konuşma gelişimi örüntüsünün incelenmesi amacıyla iki, dört ve altı yaşlarından ellişer çocuğu rastgele seçerek hepsinden tek seferde veri toplanması, kesitsel desen kullanıldığını göstermektedir. Cevap B 12. Soru kökünde yaşamın ilk yılında uyarılmayan bir sistemin ileriki yıllarda öğrenme zorluğuna yol açmasından söz edilmektedir. Bir özellik, belli bir zaman diliminde kazanılmadıysa bir daha kazanılamaması ya da çok zor kazanılması kritik dönem kavramına karşılık gelmektedir. Cevap B

17 Gelişimin Temel Kavramları 13. Soru öncülünde, ilköğretime başlayan öğrencinin istekli olmasına karşın, yıl sonunda beklendiği gibi çizgiyi taşırmadan düzgün bir şekilde yazmayı başaramamasından söz edilmektedir. İnce motor kas gelişimi 7 yaşında başlayıp, 9 yaşında tamamlanmaktadır. Dolayısıyla ilköğretim birinci sınıfı bitiren bir öğrenci, henüz bu olgunlaşma düzeyine ulaşmış değildir. Cevap C 14. Soru kökünde doğuştan görme engelli Ahmet in ameliyat olup görmeye başladıktan sonra, görme düzeyinin diğer bireylerle aynı düzeyde olmaması sorulmaktadır. Bu durum, yaşantıyla ilişkilidir. Çünkü Ahmet olgunlaşma sürecinde, uygun zamanda yeterli uyaran alacak türden yaşantılar geçirmemiştir. Soru aslında kritik dönem vurgusu taşımaktadır ve kritik dönem bireyin yaşantılara açık olduğu dönemdir. Bu vurgudan da yaşantı sonucuna ulaşılabilir. Cevap E 15. Bu soru kritik döneme ilişkin yapılan ünlü deneylerden birisidir. Soruda kedi yavruları, hayatlarının üçüncü haftasından on beşinci haftasına kadar süren dönem boyunca sadece dikey çizgiler görebildikleri bir ortamda büyütülmüşlerdir. Daha sonra hem yatay hem de dikey çizgilerin bulunduğu bir ortamda teste tabi tutulan kediler yalnızca dikey çizgileri görebilmişler ancak daha önce hiç karşılaşmadıkları yatay çizgileri görememişlerdir. Doğumdan sonraki üçüncü haftadan 15. haftaya kadar olan dönemde yalnızca dikey çizgileri gördükleri için beyinlerini görme merkezi o yöne gelişmiş ve bir daha yatay çizgileri görememektedirler. Belli bir zaman aralığı kaçırıldığında bir daha o özelliğin kazanılamaması kritik dönemdir. Soruda da böyle bir durum söz konusudur. Cevap B 1. C 5. D 9. B 13. C 2. A 6. B 10. E 14. E 3. E 7. D 11. B 15. B 4. B 8. A 12. B 9