önce biz sorduk KPSS Soruda soru EĞİTİM BİLİMLERİ Konu Konu Düzenlenmiş Tamamı Çözümlü ÇIKMIŞ SORULAR Eğitimde

Transkript

1 KPSS 2017 önce biz sorduk 80 Soruda 62 soru EĞİTİM BİLİMLERİ Konu Konu Düzenlenmiş Tamamı Çözümlü ÇIKMIŞ SORULAR (1)-2010 (2) Eğitimde 30. yıl

2 Komisyon Öğretmen Adayları İçin KPSS EĞİTİM BİLİMLERİ KONU KONU DÜZENLENMİŞ TAMAMI ÇÖZÜMLÜ ÇIKMIŞ SORULAR ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti. ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ SORU- LAR'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır. 28. Baskı: 2017, Ankara Yayın Proje: Ümit Dilaver Dizgi-Grafik Tasarım: Vedat Hancı Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Vadi Grup Ciltevi A.Ş. İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105 Yenimahalle/ANKARA ( ) Yayıncı Sertifika No: Matbaa Sertifika No: İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: Yayınevi Belgeç: Dağıtım: Dağıtım Belgeç: Hazırlık Kursları: İnternet: E-ileti: pegem@pegem.net

3 Değerli Öğretmen Adayları, KPSS ye hazırlanan öğretmen adaylarımız KPSS de çıkan soruları incelemekte, çözmekte ve kendini geliştirmek, eksiklerini fark edip tamamlamak adına çalışmalarına dâhil etmektedir. Öğretmen adaylarının bu yönde yaptıkları çalışmaların başarı oranları üzerindeki olumlu etkisi göz ardı edilemeyeceğinden kitabımızda 2008 yılından 2016 yılına kadar yapılan KPSS Eğitim Bilimleri alanında yöneltilen tüm sorulara yer verilmiştir. Kitapta; - sorular ilk olarak sekiz ana başlık altında toplanmış (Gelişim Psikolojisi, Öğrenme Psikolojisi, Rehberlik ve Özel Eğitim, Sınıf Yönetimi, Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı, Program Geliştirme, Öğretim İlke ve Yöntemleri, Ölçme ve Değerlendirme), - ardından her bir başlık konularına göre ayrılmış, - sorular yıl yıl sıraya dizilmiş, - her sorunun ayrıntılı çözümlerine yer verilmiştir. Öğretmen adaylarının geleceğe umutla bakabilmeleri, eğitimini aldıkları alanda kendilerini gerçekleştirebilmeleri ve ülkeye, onları bekleyen genç beyinlere ulaşmalarında karşılarına çıkan engelleri aşmalarına yardımcı olması amacıyla hazırlanan KPSS Tamamı Çözümlü Eğitim Bilimleri Çıkmış Sorular kitabı ile sizlere faydalı olacağımızı umuyor ve hepinize başarılar diliyoruz. Pegem Akademi Yayıncılık

4

5 İçindekiler GELİŞİM PSİKOLOJİSİ (ss: 1-60) Gelişimin Temel Kavramları... 3 Gelişimin Temel İlkeleri Fiziksel ve Psikomotor Gelişim Bilişsel Gelişim Dil Gelişimi Tepkisel Koşullanma Kişilik Gelişimi Hümanistik Yaklaşım Ahlak Gelişimi Biyolojik Gelişim ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ (ss: ) Öğrenmenin Tanımı ve Öğrenilmiş Davranışların Özellikleri Öğrenme ile İlgili Temel Kavramlar Öğrenmeyi Etkileyen Faktörler Öğrenme Kuramları Tepkisel (Klasik) Koşullanma Klasik Koşullanma İlkeleri Bitişiklik Kuramı Bağ Kuramı Edimsel (Operant) Koşullanma İşaret-Gestalt Kuramı Sosyal Öğrenme Kuramı Gestalt Kuramı Bilgiyi İşleme Kuramı İnsancıl Kuram (Hümanistik) REHBERLİK VE ÖZEL EĞİTİM (ss: ) Rehberliğin İlkeleri Çağdaş Eğitim Anlayışı ve Öğrenci Kişilik Hizmetleri Okullarda Rehberlik Hizmetleri Başlıca Rehberlik Türleri Problem Alanlarına Göre Rehberlik Bireyi Tanıma Teknikleri Test Dışı Teknikler Okul Rehberlik ve Psikolojik Danışma Programları Eğitimde Rehberlik Hizmetlerinin Örgütsel Yapısı ve Görevleri Psikolojik Danışma Kuramları İletişim ve İletişim Engelleri Özel Eğitim Mesleki Gelişim Kuramları Rehberlik Modelleri Test Teknikleri Mesleki Danışma Kuramları Rehberlik Hizmetleri Örgütlenme Rehberlik Problem Alanları Okul Rehberlik Programları Rehberlik Anlayışı İlişkileri v

6 PROGRAM GELİŞTİRME (ss: ) ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ (ss: ) Eğitim Bilimine Giriş-Temel Kavramlar Program Geliştirmeye Giriş Program Geliştirme Model ve Yaklaşımları Program Geliştirmenin Planlanması Hedefler ve Belirlenmesi İçerik Eğitim Durumları Programın Denenmesi ve Değerlendirilmesi Plan Posner a Göre Program Türleri Türk Eğitim Sistemi Yenilenmiş Bilişsel Alan Taksonomisi Program Tasarım Yaklaşımları İçerik Düzenleme Yaklaşımları Eğitim Türleri Program Geliştirmenin Kuramsal Temelleri Öğretim İlkeleri, Kuram-Model ve Yaklaşımları Öğretme-Öğrenme Yaklaşımları-Model Kuramları Öğretim Stratejileri Öğretim Yöntemleri Öğretim Teknikleri Diğer Öğretim Teknikleri Düşünme Biçimleri Belirtke Tablosu Çoklu Zekâ Kuramı ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME SINIF YÖNETİMİ (ss: ) ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL TASARIMI (ss: ) (ss: ) Temel Kavramlar Ölçme Araçlarında Bulunması Gereken Nitelikler Sınav Türleri Ölçme Sonuçları Üzerinde İstatistiksel İşlemler vi

7 GELİŞİM PSİKOLOJİSİ Gelişimin Temel Kavramları Gelişimin Temel İlkeleri Fiziksel ve Psikomotor Gelişim Bilişsel Gelişim Dil Gelişimi Tepkisel Koşullanma Kişilik Gelişimi Hümanistik Yaklaşım Ahlak Gelişimi Biyolojik Gelişim

8

9 GELİŞİMİN TEMEL KAVRAMLARI 1. Fatma Hanım seneye okula başlayacak olan yeğeni Bertuğ a bir hediye vermek ister. Çocuk giysileri satan bir mağazadan Bertuğ un yaşını söyleyerek bir pantolon satın alır. Hediyesini yeğenine verdiğinde, uzun süredir görüşmemelerine karşın, satın aldığı pantolonun yeğeninin bedenine tam olduğunu görür, çok sevinir. Yukarıdaki paragrafta gelişim psikolojisine özgü kavramlardan hangisine vurgu yapılmaktadır? A) Büyüme B) Olgunlaşma C) Öğrenme D) Hazırbulunuşluk E) Kritik dönem 3. İnsan gelişimine ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Ahlak gelişimi, bilişsel gelişim tamamlandıktan sonra başlar. B) Yetişkinlikte psikolojik sorunlar azalır, biyolojik sorunlar artar. C) Dil gelişimi ile bilişsel gelişim arasında nöbetleşe bir ilişki vardır. D) Psikomotor gelişim bedensel gelişimden bağımsız oluşur. E) Üst düzey ahlaki davranışlar soyut düşünmeyi gerektirir, ancak tersi doğru değildir. 2. İlköğretim okuluna yeni başlayan Mehmet önlüğünü kendisi giyebilmekte, ancak annesi defalarca göstermesine karşın, önlüğünün yakasını bir türlü ilikleyememektedir. Mehmet in önlük yakasını bir türlü ilikleyememesi, aşağıdaki ifadelerden hangisiyle açıklanabilir? A) Yaka kullanmaya yeni başladığı için Mehmet deneyim eksikliği yaşamaktadır. B) Annesinin aşırı koruyucu tutumu nedeniyle Mehmet iliklemeyi öğrenememiştir. C) Mehmet yakasının düğmelerini ilikleyebileceği kritik döneme henüz ulaşmamıştır. D) Mehmet in el kasları yakasını ilikleyebilecek olgunluğa erişmemiştir. E) Mehmet in parmakları yakasını ilikleyebilecek kadar büyümemiştir. 4. Gelişim psikolojisine ilişkin aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Güvenli bağlanan çocuklar, anneleriyle aralarında kurulan sevgi bağı nedeniyle anaokuluna başlarken yaşıtlarına oranla daha yoğun ayrılık kaygısı yaşarlar. B) Kimlik arayışı statüsünde bulunan ve anne babalarıyla aralarında sorunlar olan gençler, olumlu bir kimlik statüsüne sahiptirler. C) Dili anlamak ve konuşmak bebeklik döneminde eş zamanlı ortaya çıkar. D) İlköğretim çağında gözlenen dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunun temelinde reddedici anne baba tutumu bulunmaktadır. E) İlk çocukluk döneminde ortaya çıkan döngüsel tepkiler oyun etkinliklerinin temelini oluşturur. KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 3

10 Gelişimin Temel Kavramları 5. Bir araştırmada ilköğretim öğrencilerine bir yıl arayla iki kez ilgi envanterinin uygulanmasından 0,62; üniversite öğrencilerine uygulanmasından 0,80 korelasyon kat sayısı elde edilmiştir. Aynı çalışmada ilköğretim öğrencilerine ölçme aracının üç yıl arayla iki kez uygulanmasından 0,31; üniversite öğrencilerine aynı zaman aralığında iki kez uygulanmasından 0,63 korelasyon kat sayısı hesaplanmıştır. Ayrıca üniversiteden sonra yaşamın sonuna kadar ilgi puanlarındaki kararlığın 0,70 civarında olduğu gözlenmiştir. Bu araştırmaya göre, ilgi puanlarındaki kararlığın artışı, gelişim psikolojisine özgü aşağıdaki kavramlardan hangisiyle açıklanabilir? A) Büyüme B) Öğrenme C) Hazırbulunuşluk D) Kritik dönem E) Yaş 6. Aileler üzerinde yapılan bir araştırmada, anne babasından biri ya da her ikisi ressam olan çocukların resim yeteneklerinin, ailesinde ressam olmayan çocuklardan daha yüksek olduğu saptanmıştır. Bu araştırma sonucuna göre, resim yeteneğiyle ilgili aşağıdaki etkenlerden hangisinin daha önemli olduğu söylenebilir? A) Büyüme B) Öğrenme C) Kalıtım D) Duyarlı dönem E) Hazırbulunuşluk 4 7. Bir araştırmacı çocukların yaşa bağlı konuşma gelişimi örüntüsünü incelemek ister. Bu amaçla iki, dört ve altı yaşlarından ellişer çocuğu rastgele örnekleme yöntemiyle seçerek toplam 150 çocuktan tek seferde veri toplar. Daha sonra verileri çözümleyerek farklı yaşlarda dil gelişimine ilişkin genellenebilir sonuçlar ortaya koyar. Bu araştırmacının kullandığı araştırma yöntemi aşağıdakilerden hangisidir? A) Meta-analiz B) Kesitsel C) Örnek olay D) Nitel E) İzleme 8. Bebeklikten itibaren ayrı büyütülmüş bir grup yetişkin ikiz üzerinde boylamsal bir araştırma yapılmıştır. Bu araştırmada ilk çocuklukta tek yumurta ikizlerinin çift yumurta ikizlerine göre daha benzer davrandıkları ancak çocuklar büyüdükçe benzerliğin azaldığı görülmüştür. Bununla birlikte, yetişkinlikte bu benzerliğin ikizlerin dinsel, siyasal görüşlerinde, ilgi alanlarında ve eş seçimlerinde daha az; sayısal ve sözel yeteneklerinde, yürüyüşlerinde, gülüşlerinde ve ses tonlarında ise daha fazla olduğu gözlenmiştir. Bu araştırmaya göre aşağıdaki sonuçlardan hangisine varılamaz? A) Bazı davranışların gelişiminde çevre, bazılarında ise kalıtım baskındır. B) Davranış gelişiminde çevrenin etkisi yaşa bağlı olarak artmaktadır. C) Kalıtım ve çevrenin etkileri bireysel farklılıklara bağlı olarak değişir. D) Tek yumurta ikizlerinde gelişimin çeşitli alanlarındaki etkileşim, çift yumurta ikizlerinden daha fazladır. E) Erim genişliği (ranj) fazla olan özelliklerde çevrenin etkisi, dar olanlara göre daha fazladır. KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

11 Gelişimin Temel Kavramları 9. Ayrı ve birlikte yetiştirilmiş 2-6 yaşları arasındaki ikiz çocuklar üzerinde yapılan bir araştırmada, kardeşlerin zekâ puanları arasındaki korelasyon katsayıları (r) şöyle bulunmuştur: Ayrı yetiştirilen tek yumurta ikizleri r 0,77 Birlikte yetiştirilen tek yumurta ikizleri r 0,76 Ayrı yetiştirilen çift yumurta ikizleri r = 0,52 Birlikte yetiştirilen çift yumurta ikizleri r 0,54 Buna göre, aşağıdakilerden hangisi ikiz kardeşlerin zekâ puanları arasındaki korelasyonları en iyi açıklar? A) Kalıtım B) Kritik dönem C) Çevre D) Olgunlaşma E) Yaş 11. Fiziksel büyüme temelde I bağlı olarak gerçekleşen bir süreç olmakla birlikte II yetersizliği bu süreci olumsuz etkileyebilir. Fiziksel gelişimle ilgili bu metinde, I ve II rakamlarının yerine aşağıdaki hangi kavramlar getirilmelidir? I A) Öğrenmeye Sosyal çevre B) Yaşantıya Olgunlaşma C) Fiziksel çevreye Sosyal çevre D) Kalıtıma Beslenme E) Olgunlaşmaya Uyarıcı II 10. Kritik dönem kavramı, çevresel etkenlerin gelişimi nasıl etkilediğini anlamada çok önemlidir. Gelişim süreci incelendiğinde insana ait her organ ya da davranışın, belirli yönlerinin sabit zamanlarda geliştiği görülmektedir. Bu sabit zamanlara kritik dönem denilmektedir. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi gelişim sürecinde kritik dönemlerin bulunduğu görüşünü doğrulayan bir örnek olabilir? A) Ters doğan Ayşe, doğum sırasında beynine bir süre oksijen taşınmaması sonucu ileriki yıllarda normalin altında zekâya sahip olmuştur. B) Gebeliğin ilk üç ayında X ilacı kullanan Fatma, kolsuz bir bebek dünyaya getirmiştir. C) Prematüre doğan İlker, iyi beslenerek birkaç ay içinde normal doğan çocukların kilosuna erişmiştir. D) Başından geçen olumsuz bir olay sonrasında kekelemeye başlayan Sabri, tüm çabalara rağmen kekeme kalmıştır. E) Doğuştan hipermetrop olan Zehra nın bu görme bozukluğu yaşla birlikte giderek artmıştır. 12. Yapılan boylamsal bir çalışmada, ikiz erkek kardeşlerin 5 yaşındaki ilgi alanları arasında 0,80; aynı çocukların 18 yaşındaki ilgi alanları arasında ise 0,60 korelasyon katsayısı saptanmıştır. Buna göre, ilgi alanları arasındaki korelasyon katsayısı farklılığını, aşağıdakilerden hangisi en iyi açıklar? A) Olgunlaşma B) Kritik dönem C) Yaşantı D) Cinsiyet E) Büyüme 13. Gelişimle ilgili yapılan araştırmalar, akranlarına göre konuşmayı geç öğrenen çocukların okumayı da geç öğrendiklerini göstermektedir. Bu durumu en iyi açıklayan gelişim ilkesi aşağıdakilerden hangisidir? A) Gelişimde bireysel ayrılıklar vardır. B) Gelişim yordanabilir bir sıra izler. C) Gelişim genelden özele doğrudur. D) Gelişim nöbetleşe devam eder. E) Gelişimin hızı her dönemde aynı değildir. KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 5

12 Gelişimin Temel Kavramları 14. Yaşamın ilk iki yılında, bebeğin deneyimlerine bağlı olarak duyusal motor alanında kapsamlı bir gelişme olur. İç kulaktaki vestibular sistem, hareket ve denge duyularını yönetir ve diğer duyu sistemlerini etkiler. Bazı bulgular, bebeklerde ve yeni yürümeye başlayan çocuklarda vestibular sistemin yeterince uyarılmamasının daha sonra öğrenme zorluklarına neden olabildiğini göstermektedir. Bu sistemin, yaşamın ilk yıllarında yeterince uyarılmaması sonucunda ortaya çıkan öğrenme zorluklarını aşağıda verilen gelişim kavramlarından hangisi en iyi açıklar? A) Olgunlaşma B) Kritik dönem C) İlerleme D) Büyüme E) Dengeleme 16. Bir araştırmada; kedi yavruları, hayatlarının üçüncü haftasından on beşinci haftasına kadar süren dönem boyunca sadece dikey çizgiler görebildikleri bir ortamda büyütülmüşlerdir. Daha sonra hem yatay hem de dikey çizgilerin bulunduğu bir ortamda teste tabi tutulan kediler yalnızca dikey çizgileri görebilmişler ancak daha önce hiç karşılaşmadıkları yatay çizgileri görememişlerdir. Bu durum, aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir? A) Olgunlaşma B) Kritik dönem C) Hazırbulunuşluk D) Büyüme E) Transfer 15. Doğuştan görme engelli Ahmet, yetişkinlik döneminde gerçekleştirilen bir ameliyatla görme yetisini kazanır. Ancak bu yetiyi kullanma düzeyi, görme problemi olmayan bireylerle aynı seviyeye ulaşamaz. Bu durum, aşağıdakilerden hangisiyle en iyi açıklanabilir? A) Uyum sağlama B) Bireysel farklılıklar C) Dengeleme D) Olgunlaşma E) Yaşantı Yağız ve Mert, 5 yaşlarında iki çocuktur. Yağız, kendini sözel olarak çok iyi ifade etmekte ve başkalarıyla rahat iletişim kurmaktadır. Mert ise henüz kendini sözel olarak iyi ifade edememekte ve başkalarıyla iletişimde çekingen durmaktadır. Bu durumu en iyi açıklayan gelişim ilkesi aşağıdakilerden hangisidir? A) Gelişim bir bütündür. B) Gelişimde bireysel farklılıklar vardır. C) Gelişim, nöbetleşe devam eder. D) Gelişimde kritik dönemler vardır. E) Gelişim, genelden özele doğrudur. KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

13 Gelişimin Temel Kavramları 18. Aşağıdaki tabloda, birlikte ve ayrı büyütülen ikizlerin zekâ düzeyleri arasındaki korelasyon katsayıları (r) verilmiştir. Durum r Birlikte büyüyen tek yumurta ikizleri 0,85 Ayrı büyüyen tek yumurta 0,67 ikizleri Birlikte büyüyen çift yumurta ikizleri 0,58 Ayrı büyüyen çift yumurta 0,24 ikizleri Bu korelasyon katsayıları aşağıdaki etkenlerden hangisinin zekâ gelişiminde daha çok belirleyici olduğunu ortaya koymaktadır? A) Çevre B) Kalıtım C) Beslenme D) Anne baba tutumları E) Olgunlaşma 20. Fatma Hanım, çocukluk döneminde okula gidemediğinden okuma yazma bilmemektedir. Yetişkinlik döneminde fırsat bulup okuma yazma kursuna gitmeye başlamıştır. Ancak Fatma Hanım tüm çabasına rağmen öğrenmede zorluk yaşamaktadır. Fatma Hanım ın öğrenmede zorlanmasının nedeni aşağıdakilerden hangisiyle açıklanır? A) Hazırbulunuşluk B) Büyüme C) Olgunlaşma D) Tarihsel zaman E) Kritik dönem 19. Ukrayna da bir evin bahçesinde köpeklerle birlikte yaşayan 15 yaşında Oksana isimli bir kız bulunmuştur. Oksana nın madde bağımlısı olan anne ve babası onu çok ağlıyor diye bahçelerindeki köpeklerle birlikte yaşamaya terk etmişlerdir. Bulunduğunda, Oksana nın sosyal ve dil gelişimi açısından akranlarının çok gerisinde olduğu gözlenmiştir. Uzun süreli rehabilitasyon desteği almasına rağmen Oksana, akranlarının düzeyine ulaşamamıştır. Oksana nın, aldığı rehabilitasyon desteğine rağmen akranlarından geri kalması aşağıdakilerden hangisiyle en iyi açıklanır? A) Kritik dönem B) Öğrenme C) İlk yaşantılar D) Olgunlaşma E) Yaşantı zenginliği 21. Fırat boş zamanlarında terzi olan babasına yardım etmektedir. Bu yüzden görsel sanatlar dersinde arkadaşlarına göre makası daha iyi kullanmaktadır. Buna göre Fırat ın, makası arkadaşlarından daha iyi kullanması aşağıdaki kavramlardan hangisiyle en iyi açıklanır? A) Gelişim B) Fenotip C) Hazırbulunuşluk D) Büyüme E) Olgunlaşma KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 7

14 GELİŞİMİN TEMEL KAVRAMLARI (ÇÖZÜM) 1. Fatma Hanım, uzun süre görmediği yeğenine, yaşını söyleyerek bir pantolon almakta ve pantolon yeğeninin bedenine uyduğu için sevinmektedir. Sorunun içeriğinde açıkça büyümenin tanımında bulunan kilo ve boyda niceliksel bir artıştan bahsedilmiş olmamasına rağmen, yaşa bağlı bir büyümenin olacağının tahmin edilmesi beklenmektedir. Büyüme, bireyin fizik yapısında zamana bağlı olarak meydana gelen nicelik boyutundaki değişikliklerdir. Bu örnekte de büyüme bedensel bir değişimin olma olasılığına bağlı olarak ortaya çıkan bir durumdur. Cevap A 2. Bireyin herhangi bir davranışı kazanması öncelikle o davranışla ilgili organların olgunlaşmış olma derecesine bağlıdır, aksi takdirde birey o davranışı öğrenemez ya da gereği gibi öğrenemez. Soruda Mehmet in önlüğünün yakasını ilikleyememesi bunun için gerekli ince kaslarının olgunluk düzeyine ulaşmadığı anlaşılmaktadır. Bu ilikleme davranışını yapabilmesi için Mehmet in ince kas yapısının bunun için gerekli olgunluğa erişmesi gerekir. Cevap D 3. Ahlak gelişimi bilişsel gelişimle paralel ilerleyen bir süreçtir. Bireyin üst düzey ahlaki yargılama becerisine sahip olması için üst düzey bilişsel becerilere sahip olması gerekmektedir. Yani üst düzey ahlaki gelişim, üst düzey bilişsel gelişimi gerektirir; ancak üst düzey bilişsel becerilere sahip bir bireyin ahlaki gelişim düzeyinin mutlaka üst seviyede olacağı söylenemez. Başka bir ifadeyle zeki bir insanın ahlaklı olacağını söylemek yanlıştır. Birey, bilişsel gelişim açısından soyut işlemler basamağında iken alt düzey ahlaki gelişim özellikleri gösterebilmektedir. Bu nedenle cevap E seçeneğidir. Cevap E 4. Kimlik arayışı içinde olan ergenler, çeşitli rolleri denerler ve kimliklerini oluşturma çabası içerisinde yetişkinlerle çatışmalar yaşayabilirler. Yetişkinler ya da ebeveynleri ile çatışma yaşamamak ergenin sorunlu olmadığı anlamına gelmez. Ergen bağımlı bir kimliğe sahip olduğu için yetişkinlerin görüşlerini olduğu gibi kabul ediyor olabilir. Ebeveynlerle sorun yaşamak da olumlu bir kimlik statüsüne sahip olunacağı anlamına gelmemektedir. Kimlik arayışı içinde olan ve anne babalarıyla aralarında sorun olan gençlerin olumlu bir kişiliğe sahip olduğunu söylemek fazla kesin ve genelleştirilmiş bir ifadedir. Bu nedenle soruda bu ifadeye ilişkin sorun olduğu düşünülmektedir. Diğer seçeneklerde yer alan ifadelerin doğru biçimleri şu şekildedir; güvenli bağlanan çocuklar daha az ayrılık kaygısı yaşarlar; dili anlama ve konuşma eş zamanlı ortaya çıkmaz, önce anlama (alıcı dil) daha sonra konuşma (ifade edici dil) gelişir. Hiperaktivite ve dikkat bozukluğunun nedenleri arasında ana-baba tutumlarına ilişkin bir bilgi bulunmamaktadır; döngüsel tepkiler de bebeklik dönemine ilişkin bir özelliktir. Bu nedenle bu seçenekler de doğru cevap değildir. Cevap B 5. Bireyin bir kişiye, objeye ya da etkinliğe karşı sürekli olarak hoşlanma, hoşlanmama, kayıtsız kalma şeklinde gösterdiği tepkiler olarak tanımlanan ilgi, bireyin geçirmiş olduğu yaşantıların etkisiyle değişebilme özelliğine sahiptir. Öte yandan zihinsel gelişim açısından olgunlaşma, bireyin bir sonraki zihinsel gelişim dönemine geçebilmesi için gerekli koşullardan biridir. Bu anlamda bireyin içinde bulunduğu gelişim dönemine bağlı olarak ilgilerinin değişmesi ve ilgi puanlarındaki kararlığın artışı yaş faktöründen kaynaklanmaktadır. Büyüme biyolojik bir süreçtir ve ilgilerle doğrudan bağ kurulamaz. Öğrenme ise sürekli devam etmesine rağmen ilgi kararlılık taşımaktadır. Bu nedenle öğrenme ve onun önkoşulu olan hazırbulunuşluk temel neden olamaz. Cevap E 8 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

15 Gelişimin Temel Kavramları 6. Gelişim kalıtım ve çevrenin etkileşiminin bir ürünü olmakla birlikte bazı gelişimsel özelliklerde kalıtımın bazılarında ise çevrenin daha çok etkisini görmek mümkündür. Bu anlamda bireye genleri yoluyla atalarından geçen genetik miras olarak tanımlanan kalıtım; zeka, fiziksel gelişim gibi yetenekler üzerinde de güçlü bir etkiye sahiptir. Ayrıca yeteneğin tanımı da bu sorunun cevaplandırılması için bir diğer yoldur. Yeteneğin, doğuştan getirilen, eğitimle beceri haline gelen özellikler bütünü olduğu da unutulmamalıdır. Cevap C 7. Gelişim psikolojisinde en yaygın araştırma deseni, aynı anda farklı yaş gruplarındaki bireylerin belli bir gelişimsel özellik açısından farklılık gösterip göstermediğini inceleyen kesitsel desendir. Buna göre çocukların yaşa bağlı konuşma gelişimi örüntüsünün incelenmesi amacıyla iki, dört ve altı yaşlarından ellişer çocuğu rastgele seçerek hepsinden tek seferde veri toplanması, kesitsel desen kullanıldığını göstermektedir. Cevap B 8. Gelişimsel özelliklerin kazanılmasında kalıtım ve çevre etkisi üzerine yapılan tartışmalarda bugün gelişimde her iki faktöründe birlikte etkili olduğu görüşü benimsenmektedir. Ancak bazı özelliklerde ve alanlarda kalıtımsal faktörler (fiziksel gelişim, zeka, yetenekler, temel kişilik özellikleri gibi) bazı özellik ve alanlarda ise çevresel faktörler (siyasi ve dini görüş, eş seçimi, sosyal gelişim gibi) daha fazla belirleyici rol oynayabilmektedir. Bununla birlikte davranışların kazanılmasında yaş arttıkça çevrenin etkisi daha baskın hale gelmektedir. Erim genişliği fazla olan özellikler ilgi, tutum, değer gibi kazanılması daha uzun süren özelliklerdir. Dolayısıyla bu özelliklerin oluşmasında çevrenin etkisi daha fazladır. Soruda gelişimin çeşitli alanlarının kendi içindeki etkileşiminden hiç bahsedilmemektedir. Bu nedenle bu araştırmada D seçeneğine ulaşılamaz. Cevap D 9. Tek yumurta ve çift yumurta ikizleri üzerinde yürütülen araştırmada elde edilen korelasyon katsayılarına bakıldığında; gerek tek yumurta ikizlerinin gerekse çift yumurta ikizlerinin ayrı ya da birlikte yetiştirilmiş olmalarının, zeka puanları üzerinde anlamlı bir farklılık yaratmadığı görülmektedir. Bu açıdan değerlendirildiğinde ikizlerin zekâ puanları üzerinde çevrenin etkisinin çok fazla olmadığı, kalıtımın ön plana çıktığı söylenebilir. Cevap A 10. Gelişim süreci incelendiğinde insana ait her organ ya da davranışın belirli yönlerinin geliştiği sabit zamanlarda çevresel etkenler büyük önem taşır. Bireyin çevresel etkenlere çok açık olduğu bu evrelere kritik dönem denir. Örneğin, gebelikte gelişigüzel kullanılan ilaçlar bebeğin gelişimini olumsuz etkilemektedir. Genel olarak, ilaç almanın en tehlikeli olduğu zaman hamileliğin ilk üç ayıdır, çünkü cenin gelişimi o zaman gerçekleşir ve cenin zedelenmeye çok açıktır. Cevap B 11. Genel bir ilke olarak kalıtım gelişimsel sürecin alt ve üst sınırları belirlerken, çevre bu sınırlar arasında neyin ortaya çıkacağını belirlemektedir. Bu bağlamda fiziksel büyüme temelde kalıtıma bağlı olarak gerçekleşir ancak çevresel bir faktör olarak beslenme yetersizliği bu süreci olumsuz etkileyebilmektedir. Cevap D 12. Soruda ikiz erkek kardeşlerin farklı gelişim dönemlerinde ilgileri arasındaki korelasyonlar verilmiş ve ikizlerin 5 yaşında ilgilerinin daha benzer olduğu ifade edilirken 18 yaşında ilgileri arasındaki ilişkinin azaldığı belirtilmiştir. Öncelikle ilginin sonradan kazanılan ve yaşantıya bağlı olarak değişebilen bir özellik olduğunun hatırlanması gerekir. Buna göre ikizlerin yaşları arttıkça yaşantılarının da farklılaşacağı düşünülmeli ve ilginin yaşantıyla beraber değişen bir unsur olduğu dikkate alınmalıdır. Cevap C KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 9

16 Gelişimin Temel Kavramları 13. Bu soru tartışmalı bir sorudur. Akranlarına göre konuşmayı geç öğrenen çocukların okumayı da geç öğrenmeleri gelişim bir bütündür ilkesi ile açıklanabilir. Sorunun şıklarında böyle bir cevap yoktur. Öte yandan sorunun seçeneklerinde gelişim yordanabilir bir sıra izler ile gelişim genelden özele doğrudur bir arada kullanılmıştır. Genelden özele ilkesi, yordanabilir sıranın ifadesidir. 10 Cevap B 14. Soru kökünde yaşamın ilk yılında uyarılmayan bir sistemin ileriki yıllarda öğrenme zorluğuna yol açmasından söz edilmektedir. Bir özellik, belli bir zaman diliminde kazanılmadıysa bir daha kazanılamaması ya da çok zor kazanılması kritik dönem kavramına karşılık gelmektedir. Cevap B 15. Soru kökünde doğuştan görme engelli Ahmet in ameliyat olup görmeye başladıktan sonra, görme düzeyinin diğer bireylerle aynı düzeyde olmaması sorulmaktadır. Bu durum, yaşantıyla ilişkilidir. Çünkü Ahmet olgunlaşma sürecinde, uygun zamanda yeterli uyaran alacak türden yaşantılar geçirmemiştir. Soru aslında kritik dönem vurgusu taşımaktadır ve kritik dönem bireyin yaşantılara açık olduğu dönemdir. Bu vurgudan da yaşantı sonucuna ulaşılabilir. Cevap E 16. Bu soru kritik döneme ilişkin yapılan ünlü deneylerden birisidir. Soruda kedi yavruları, hayatlarının üçüncü haftasından on beşinci haftasına kadar süren dönem boyunca sadece dikey çizgiler görebildikleri bir ortamda büyütülmüşlerdir. Daha sonra hem yatay hem de dikey çizgilerin bulunduğu bir ortamda teste tabi tutulan kediler yalnızca dikey çizgileri görebilmişler ancak daha önce hiç karşılaşmadıkları yatay çizgileri görememişlerdir. Doğumdan sonraki üçüncü haftadan 15. haftaya kadar olan dönemde yalnızca dikey çizgileri gördükleri için beyinlerini görme merkezi o yöne gelişmiş ve bir daha yatay çizgileri görememektedirler. Belli bir zaman aralığı kaçırıldığında bir daha o özelliğin kazanılamaması kritik dönemdir. Soruda da böyle bir durum söz konusudur. Cevap B 17. Yaşları aynı olan Yağız ve Mert in özellikleri karşılaştırılmış ve aralarındaki farklılıklar vurgulanmıştır. Bu durum bireysel farklılıktır. Cevap B 18. Soruda birlikte ve ayrı büyütülmüş tek yumurta ve çift yumurta ikizlerinin zeka puanları arasındaki korelasyon farklılığına neden olabilecek etken sorulmuştur. Verilere bakıldığında birlikte büyüyen tek yumurta ikizlerinin korelasyon katsayısının r = 0,85 ile çok yüksek bir değere sahipken, ayrı büyütülen tek yumurta ikizlerinin zeka puanları arasındaki korelasyonun r = 0,67 olduğu görülmektedir. Bu farklılık ikizlerin zekaları arasındaki benzerliğin, farklı yerlerde büyüdüklerinde azaldığını göstermektedir. Aynı şekilde çift yumurta ikizlerinde de ayrı büyüyen ikizlerin birlikte büyüyen ikizlere göre zekâ puanı benzerliklerinin düşük olduğu verilen korelasyon katsayılarından anlaşılmaktadır. Şu hâlde zekânın farklılaşmasına neden olan faktör olarak çevre ön plana çıkmaktadır. Zekânın belirleyicisinin kalıtım olması hâlinde korelasyon katsayısının ikizlerin büyüdüğü ortama göre farklılaşması gereklidir. Ancak soruda gözlenen bir durum daha vardır ki o da çift yumurta ikizlerinin tek yumurta ikizlerine göre zekâ benzerliklerinin düşük olmasıdır. Yani tek yumurta ikizlerinde zeka puanları arasındaki benzerlik çok daha yüksektir. Tek Yumurta ikizleri genetik olarak birbirinin kopyasıdır. Zekâlarının kendi içlerinde, çift yumurta ikizlerine göre daha benzer olması zekâda kalıtımın önemli olduğunu anlatır. Yani soruda hem kalıtım hem de zekânın etkisini bulmak mümkündür. Ancak soruda hangi etkenin daha çok etkisinin bulunduğu sorulmuştur. Tek ve çift yumurta ikizleri arasındaki korelasyon katsayısı farklılığı her bir ikiz grubunun farklı yerlerde büyütülmelerinden doğan korelasyon katsayısı fazla olduğundan KALITIM daha büyük bir etken olarak görülmektedir. Cevap B KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

17 Gelişimin Temel Kavramları 19. Kritik dönem kavramı, gelişimde bazı gelişmelerin sabit zamanlarda ortaya çıktığını anlatmak için kullanılır. Birey gelişimin belli yönleri için, bilinen önemli ve kısıtlı zaman dilimlerinde çevresel yaşantılara, öğrenmelere çok açıktır. bu önemli zaman dilimlerinde birey uygun yaşantılarla karşılaşmazsa söz konusu gelişmeler daha sonra ya çok zor oluşacak ya da hiç oluşmayacaktır. soruda da uygun koşullarda büyütülmemiş, uygun yaşantıları geçirmemiş olan bir çocuğun daha sonra aldığı desteğe rağmen yaşıtlarından geri kaldığı yani kritik döneminin geçtiği vurgusu yapılmıştır. Soruda öğrenme ve olgunlaşma seçenekleri rahatlıkla elenebilirken, ilk yaşantılar ve yaşantı zenginliği seçenekleri daha zorlayıcı çeldiricilerdir. soru kökünde anlatılan durumun hangi seçenekle en iyi açıklanabileceği sorulmuştur. Kritik dönem, yaşantılar için uygun zaman anlamını taşıdığı için C ve E seçeneğini de kapsayacaktır. 21. Soruda Fırat ın geçmiş deneyimleri vurgulanmıştır. Hazırbulunuşluk bireyin büyüme, olgunlaşma, motivasyon ve geçmiş öğrenme deneyimleri ile öğrenmeye hazır oluş düzeyini anlatan kavramdır. Soruda vurgulanan geçmiş deneyimler, seçenekler arasındaki hazırbulunuşluğun cevap olduğuna götürmektedir. Olgunlaşma, önceden belirlenmiş genetik bir plan dahilinde yaşantılardan bağımsız olarak gerçekleşen biyolojik değişmelerdir, bu vurgu olmadığından cevap olamaz. Büyüme, bedendeki nicel artış demektir, cevap olmayacağı açıktır. Fenotip, genotipin gözlenebilen yönüdür, buna dair de soruda vurgu bulunmamaktadır. Gelişim, döllenmeyle başlayıp yaşam boyu devam eden değişmelerdir ki sorudan bu seçeneğe ulaşmak da mümkün değildir. Cevap C Cevap A 20. Kritik dönem, gelişimde bireyin çevresel yaşantılara, öğrenmelere en açık olduğu, sınırlı ve önemli zaman dilimidir. İnsan gelişiminde, gelişimin bazı yönlerinin sabit zamanlarda ortaya çıktığını anlatmak için kritik dönem kavramı kullanılır. Bu önemli zaman dilimlerinde birey uygun yaşantılarla karşılaşmazsa söz konusu gelişmeler daha sonra ya çok zor oluşacak ya da hiç oluşmayacaktır. Soruda da çocukluk döneminde okula gidemediğinden okuma yazma öğrenememiş bir bireyin yetişkin döneminde çok çabalamasına rağmen bu beceriyi kazanmakta çok zorlandığı vurgulanmıştır. Oldukça açık bir kritik dönem sorusudur. Sorunun diğer seçenekleri incelendiğinde büyüme, olgunlaşma ve tarihsel zaman kavramları kolaylıkla elenebilmektedir. Zayıf da olsa tek çeldirici hazırbulunuşluk kavramıdır. Fakat Fatma Hanımın yaşından yola çıkılarak, olgunlaşma ve büyüme düzeyinin, öğrenme çabasından dolayı motivasyonunun yeterli olduğu yani hazırbulunuşluk ile ilgili bir sorununun olmadığı sonucuna varılabilir. Cevap E KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 11

18 GELİŞİMİN TEMEL İLKELERİ 1. Ali, okul takımında oynayan başarılı bir gençtir. Fiziksel ve motor becerileri nedeniyle okulun gözde öğrencileri arasında yer alır. Okul takımında yer alması, Ali nin sosyal gelişimini olumlu yönde etkilemiştir. Ali özgüveni yüksek, girişken bir genç olmuştur. Buna göre Ali nin yaşadıkları aşağıdaki gelişim ilkelerinden hangisiyle açıklanır? A) Gelişim, kalıtım ve çevrenin etkileşimiyle gerçekleşir. B) Gelişimde bireysel farklılıklar vardır. C) Gelişim, bütünlük içinde gerçekleşir. D) Gelişim, içten dışa doğrudur. E) Gelişim, aşamalar hâlinde gerçekleşir. 1. Gelişim psikolojisinde, gelişim alanlarının birbirini etkilediği, bir gelişim alanında meydana gelen olumlu ya da olumsuz bir gelişmenin diğer gelişim alanlarını da benzer şekilde etkileyebileceği bilgisi gelişimin bütünlük ilkesi olarak tanımlanır. Soruda Fiziksel ve motor becerileri nedeniyle popüler olan bir gencin sosyal gelişimin bundan etkilendiği anlatılmıştır. Yani fiziksel gelişim alanı psikososyal alanı etkilemiştir. Bu durum çok net bir şekilde Gelişim, bütünlük içinde gerçekleşir. ifadesini örneklendirir. Cevap C 12 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

19 FİZİKSEL VE PSİKOMOTOR GELİŞİM 1. Aşağıdakilerden hangisi 17 yaşındaki Soner in içinde bulunduğu son ergenlik döneminin bir özelliği değildir? A) Birincil cinsiyet özellikleri gerekli düzeye ulaşmıştır. B) Ergenlik döneminin sonunda boyu, başlangıcına oranla kızlardan daha uzun olabilir. C) Sesindeki çatallaşma ve kalınlaşmalar düzene girer. D) El ve ayaklarındaki orantısızlık dikkat çekicidir. E) Yumuşak ve ince olan deride kalınlaşma ve yağlanma görülür. 2. Ergenliğin sonlarına gelmiş olan Soner in birincil cinsiyet özelliklerini kazanmış olması beklenir. Ayrıca bu dönemdeki ortalama erkekler ortalama kızlardan daha uzun olacaktır. Erinlik döneminde gözlenen sesteki çatallaşma düzelir ve birey yetişkinlikteki sesine yakın bir sese kavuşur. Büyüme hızı azaldığı için deri daha az esnek ve daha kalın olur, yağ tabakası artar. Beden yetişkin bedenine benzer bir orana kavuşur. Yani el ve ayaklarının bedenine oranı normale yakındır. D seçeneğindeki ifade hatalı olduğundan doğru cevap D seçeneğidir. Cevap D 2. Aşağıdaki ifadelerden hangisi yenidoğan bebeklerde görülen babinski refleksini açıklamaktadır? A) Yere sırtüstü yatırıldığında başını sağa veya sola döndürmesi B) Ayak parmaklarına dokunulduğunda ayak parmaklarını yelpaze gibi açması C) Suya bırakıldığında kol ve bacaklarını hareket ettirmesi D) Avuç içine dokunulduğunda parmaklarıyla kavramaya çalışması E) Yanağıyla ağzı arasına dokunulduğunda başını dokunulan yöne çevirmesi 2. Yere sırtüstü yatan bebeğin başını sağa sola çevirmesi ve yanağıyla ağzı arasına dokunulduğunda başını dokunulan yöne çevirmesi arama refleksi olarak bilinir. Bebek meme arayışındadır. Suya bırakıldığında ya da yüzüstü yatırıldığında kol ve bacaklarını hareket ettirmesi yüzme refleksidir. Avuç içine dokunulduğunda parmaklarını kapatması palmer ya da kavrama refleksi olarak adlandırılır. Bebeğin ayak tabanına ya da parmaklarına dokunulduğunda parmaklarını açması ise babinski refleksi olarak bilinir. Bu refleks yetişkinlerde ayağın içe doğru bükülmesi şeklinde gözlenir ve bebeklikte kaybolur. Cevap B KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 13

20 BİLİŞSEL GELİŞİM 1. Beş yaşındaki Ayşe ailesiyle çıktıkları tatilde farklı yöreleri görme fırsatı bulmuştur. Anaokuluna başladığında, ilk derste öğretmeni Tatilde nerelere gittiniz? diye sormuştur. Ayşe söz almış, tatilde uğradıkları en son iki kasabanın ismini hatırlayabilmiş, ama daha önce gördükleri yerlerin ismini hatırlamakta zorlanmıştır. Piaget nin bilişsel gelişim kuramına göre, tatilin başlangıcında gördüğü kasabaları hatırlayamaması, Ayşe nin hangi bilişsel özelliğinin tam olarak gelişmemiş olmasından kaynaklanmaktadır? A) Odaktan uzaklaşma B) Canlandırmacılık (Animizm) C) Tek yönlü sınıflama D) Benmerkezci düşünme E) Özelden özele akıl yürütme 3. Betül annesine Anne, kendini öldürenler hapishaneye mi gömülür? diye sorar. Piaget nin bilişsel gelişim kuramına göre, Betül ün bu çıkarımda bulunmasının nedeni ile içinde bulunduğu bilişsel gelişim dönemi aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) Deneme - yanılma yoluyla öğrendiğinden işlem öncesi dönem B) Sezgisel olarak ayırt edebildiğinden işlem öncesi dönem C) Tümevarımsal düşünmeye başladığından somut işlemler dönemi D) Esnek düşünme geliştiğinden somut işlemler dönemi E) Varsayımlara dayalı düşündüğünden soyut işlemler dönemi 2. Annesi Mehmet e İngilizce çalıştırırken aralarında şöyle bir diyalog geçer: Anne Notebook ne demektir? Mehmet Defter. Anne Peki book ne demektir? Mehmet Ter. Annesinin sorusuna Mehmet in doğru yanıt verememesinin nedeni, Piaget nin bilişsel gelişim kuramındaki hangi kavramla açıklanabilir? A) Uyum kurma B) Özelden özele akıl yürütme C) Kelime korunumu D) Sembolik düşünme E) Devresel tepki 4. Mustafa Öğretmen derste Cumhuriyet Döneminde elde edilen kadın hakları konusunda bir tartışma ortamı yaratır. Öğrencilerden Nazan söz alarak, Atatürk kadınlara erkeklerle eşit haklar verilmesini sağlamasaydı, ben sınıf arkadaşım Kemal le aynı sırada oturamayacaktım. der. Nazan ın bu sözü, Piaget nin bilişsel gelişim kuramına göre aşağıdaki kavramlardan hangisiyle açıklanabilir? A) Özelden özele akıl yürütme B) Benmerkezci düşünme C) Bağdaştırma D) Tümdengelim E) Tümevarım 14 KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

21 Bilişsel Gelişim 5. Buğra ilköğretim I. sınıfa devam etmektedir. Amcasıyla arasında şöyle bir konuşma geçer: Amcası : Okumayı öğrendin mi? Buğra : Evet. Amcası : O hâlde, bana A harfiyle başlayan üç isim söyle? Buğra : Ayva, Ayşe, Ay. Amcası : Peki Be harfiyle başlayanları söyle? Buğra : (sessizlik olur) Amcası : Beste Buğra : Olmaz ki! Bı ile başlayan demeliydin. Biz öyle öğrendik. Buğra okulda B harfini Bı sesiyle öğrendiği için soruyu yanıtlayamamıştır. Bu durum Piaget nin bilişsel gelişim kuramına göre aşağıdaki kavramlardan hangisiyle açıklanabilir? A) Özelden özele akıl yürütme B) Tümevarımsal düşünme C) Canlandırmacılık (animizm) D) Tümdengelimsel düşünme E) Anoloji 6. Yasemin Hanım ve Aslan Bey bir süre önce şiddetli geçimsizlik yüzünden boşanırlar. Bu olaydan kısa bir süre sonra ana sınıfına devam eden kızları Azra okula gitmek istemez, yalnız uyumakta zorlanır ve geceleri altını ıslatır. Yasemin Hanım okul rehber öğretmeninden Azra yla görüşmesini ister. Görüşme sırasında Azra, uslu bir çocuk olmadığı için babasının evden ayrıldığını ve annesinin de kendisini bırakıp gitmesinden korktuğunu söyler. Bu görüşmeden sonra rehber öğretmen, annesine Azra istemese de onu okula gönderin, sabrınızı taşırsa da onu cezalandırmayın. der. Şidddetli geçimsizlik yüzünden anne babasının boşanma nedenini Azra nın doğru anlayamaması, Piaget nin bilişsel gelişim kuramına göre aşağıdaki kavramlardan hangisiyle açıklanabilir? A) Benmerkezci düşünme B) Tümevarımsal düşünme C) Kişilerin sürekliliği D) Dönüşümsel düşünme E) Canlandırmacılık (animizm) 7. Öğretmen : Otomobile başka ne deriz? Öğrenci : Araba. Öğretmen : Araba ne işimize yarar? Öğrenci : Arabaya bineriz. Öğretmen : Bindiğimiz arabalara taşıt deriz. Öğrenci : Öyleyse otomobil de bir taşıttır. Piaget nin bilişsel gelişim kuramına göre, yukarıdaki soru-cevap tekniğini uygulayan bir öğretmen, öğrencisinde aşağıdaki süreçlerden hangisinin gelişmesine yardımcı olmaya çalışmaktadır? A) Ayırt etme B) Tümdengelim C) Özümleme D) Özelden özele akıl yürütme E) Toplu monolog KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 15

22 Bilişsel Gelişim 8. Dört yaşındaki Beste, babasına Sana kitap okuyayım mı? der ve bir hafta önce satın alınan masal kitabının resimlerine bakarak masalı okur gibi anlatır. Daha önce annesi birkaç kez okuduğu için masalı ezberleyen Beste, babasına masalı okurken bazı bölümleri unutur. Babası hatırlattığında, Beste ezberlediğinden emin, Sen bu masalı bilmiyorsun. diyerek karşı çıkar. Piaget nin bilişsel gelişim kuramına göre, Beste nin babasına karşı çıkmasının altında yatan bilişsel süreç aşağıdakilerden hangisi olabilir? A) Özelden özele akıl yürütme B) Uyum kurma C) Odaktan uzaklaşma D) Benmerkezci düşünme E) Aynılık-değişmezlik ilkesi 9. Babası bir kâğıda = yazar ve Banu ya sonucun ne olduğunu sorar. Banu bir elinde 2, diğerinde 3 parmağını kaldırıp parmaklarını 1 den başlayarak sayar ve sonucun 5 olduğunu söyleyip boş kutunun içine yazar. Bununla birlikte, farklı sayılarla birkaç toplama işleminin ardından, babası yazarak Banu dan tekrar toplamasını ister. Banu bu işlemin sonucunu her defasında parmaklarını kullanarak hesaplar, aynı sayfada daha önce yaptıklarına bakmayı düşünemez. Piaget nin bilişsel gelişim kuramına göre, Banu nun daha önce yaptığı işlemler için parmaklarını kullanıp aynı sayfada daha önce yaptıklarına bakmayı düşünememesi, aşağıdaki bilişsel becerilerden hangisinin tam olarak gelişmediğini gösterir? A) Özelden özele akıl yürütme B) Tümevarımsal düşünme C) Odaktan uzaklaşma D) Hipotetik düşünme E) Aynılık-değişmezlik ilkesi Buğra ile Arda amca çocuklarıdır. Buğra ile yengesi Ebru arasında şöyle bir konuşma geçer: Buğra: Bir teyze vardı. O, Arda nın anneannesi mi yoksa babaannesi mi? Ebru: O, anneannesi. Senin babaannen onun da babaannesi. Buğra: Benim iki tane babaannem yok ki! Buğra nın son ifadesinin altında Benim bir babaannem var, Arda nın da bir babaannesi var. Onun babaannesi benim de babaannemse benim iki tane babaannem olur. düşüncesi yatmaktadır. Piaget nin bilişsel gelişim kuramına göre, Buğra nın bu düşüncesi aşağıdaki bilişsel becerilerden hangisinin tam gelişmediğini gösterir? A) Özümleme B) Benmerkezci düşünme C) Canlandırma D) Odaktan uzaklaşma E) Aynılık ilkesi 11. Mert ile Doğa oynarken Mert in babası Doğa ya kaç yaşında olduğunu sorar. Doğa 6 yaşında olduğunu söyler. Mert Ben de 5 yaşındayım. der. Doğa nın teyzesi Mert 5, Doğa da 5 yaşında der. Bunun üzerine Doğa teyzesine Ben 6 yaşındayım, bir kere benim doğum günüm olurken sen evde yoktun. diyerek karşı çıkar. Piaget nin bilişsel gelişim kuramına göre, Doğa nın, yaşını doğum gününde evde bulunmadığı için teyzesinin bilemeyeceğini düşünmesi, aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir? A) Özelden özele akıl yürütme B) Tümevarım C) Odaktan uzaklaşma D) Mantığa bürüme E) Yaş korunumu KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

23 Bilişsel Gelişim 12. Duyusal-motor dönemde nesne sürekliliğinin kazanılması bilişsel gelişimde önemli bir başlangıçtır. Bu başlangıç, aşağıdakilerden hangisinin göstergesi olabilir? A) Kendisinde var olan şemaları düzenlemeye başladığının B) Deneme yanılma öğrenmesinin oluşmaya başladığının C) Çocuğun ilk bilişsel şemalarının oluştuğunun D) Belleği kullanmaya başladığının E) Yeni bilişsel yapılar geliştirmeye başladığının 13. Beş yaşındaki bir çocuğun çizdiği resim aşağıda verilmiştir. 14. Şehirlerarası bir seyahat sırasında dört yaşındaki Merve ile yan koltukta oturan Hatice Teyze arasında şöyle bir konuşma geçer: Hatice Teyze : Nerede oturuyorsunuz? Merve : Ankara da. Hatice Teyze : Ankara Türkiye de mi? Merve : Evet. Hatice Teyze : Ankara da oturanlar, Türkiyeli midir? Merve : Hayır, Ankaralıdırlar. Hatice Teyze : Hiç Türkiyeli tanıdın mı? Merve : Tanıdım ama çok değil. Hatice Teyze : Nerede oturuyorlar? Merve : Bilmem Piaget nin bilişsel gelişim kuramına göre, Hatice Teyze nin sorularını Merve nin yanlış yanıtlaması, aşağıdakilerden hangisinin tam olarak gelişmediğini gösterir? A) Parça bütün ilişkisini kavrama B) Toplummerkezci düşünme C) Canlandırma D) Odaklanma E) Özelden özele akıl yürütme Çocuğun kraliçeye ilişkin şemasını taç takan bir kadın, arıya ilişkin şemasını ise kanatları ve iğnesi olan bir böcek olarak oluşturup daha sonra iki şemayı birleştirerek bu resimde kraliçe arıyı taç takan dişi bir böcek olarak çizmesi, Piaget nin bilişsel gelişim kuramına göre aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir? A) Toplumsal aktarım B) Odaklanma C) Canlandırmacılık D) Örgütleme E) Gecikmiş taklit 15. Buğra, ayakkabı bağcıklarını bağlamakta zorlanmaktadır. Babası ona ayakkabı bağlamanın kolay bir yolunu öğretir. Daha sonraları Buğra ayakkabılarını kolayca bağlayıp çözer. Buğra nın bu öğrenme davranışı aşağıdakilerden hangisiyle en iyi açıklanabilir? A) Edimsel koşullanma B) Özümleme C) Dengeleme D) Yakın gelişim alanı E) Uyum sağlama KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 17

24 Bilişsel Gelişim 16. Zihin gelişiminde hacim korunumu özelliğinin kazanılmasıyla ilgili ilkel kabile çocukları üzerinde yapılan bir deneyde, aynı miktarda su çocukların gözlerinin önünde farklı biçimlerdeki cam bardaklara doldurulmuş ve miktarının değişip değişmediği sorulmuştur. Çocukların bu soruya yaşından önce doğru cevap veremedikleri gözlenmiştir. İlkel kabile çocuklarının, bardağın biçimi değişse bile, suyun miktarının değişmeyeceğini ayırt edememelerinin en önemli nedeni aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir? A) Eğitim eksikliği B) Yeterince olgunlaşmama C) Yetersiz beslenme D) Yaşantı eksikliği E) Yaşlarının küçük olması 18. Annesini örgü örerken gören 7 yaşındaki Duru, Ben de örgü örmek istiyorum. Bana da öğret. der. Annesi de, Kızım, daha küçüksün. Birkaç yıl daha geçsin, öğretirim. diye cevap verir. Bir süre sonra annesi, Duru nun kendi başına örgü ördüğünü görür. Bunu nasıl öğrendiğini sorduğunda Duru, kendisinden birkaç yaş büyük olan ablasından öğrendiğini söyler. Duru nun bu durumu, Vygotsky e göre aşağıdakilerden hangisiyle açıklanır? A) Yakın gelişim alanı B) Dolaylı öğrenme C) Model alma D) Yapı iskelesi E) Örtük öğrenme 17. İlköğretim birinci sınıfa devam eden Emre, bir gün okuldan geldikten sonra Baba, öğretmenimiz Okulların tatil olmasına aşağı yukarı iki hafta kaldı. dedi. Aşağı yukarı ne demek? diye sorar. Emre nin zihinsel gelişim dönemi özellikleri dikkate alındığında, babasının aşağıdakilerden hangisini yapması daha uygun olur? A) Birbirine yakın büyüklükteki iki nesneyi göstermesi B) Hemen hemen, yaklaşık olarak anlamına geldiğini söylemesi C) Sözlükten bakıp anlamlarını anlatması D) Merdivenden, önce aşağı inip sonra yukarı çıkarak göstermesi E) Henüz yaşının küçük olduğunu, zamanı gelince anlayacağını söylemesi Televizyon kumandasını mikrofon olarak kullanan Defne nin bu davranışı, Pioget in bilişsel gelişim kuramına göre aşağıdakilerden hangisiyle açıklanır? A) Toplumsal aktarım B) Dengeleme C) Özümleme D) Uyma E) Olgunlaşma KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular

25 Bilişsel Gelişim 20. Arda, bir bilgisayar oyunundaki tüm seviyeleri geçerek oyunu bitirmek ister. Oyunu bitirebilmek için oyun sırasında bilgisayar programı tarafından verilen ipuçlarını ve yönergeleri takip eder. Arda son seviyelere yaklaştığında artık bilgisayardan ipucu almadan seviyeleri hızla geçmeye başlar. Buna göre, Arda ya bilgisayar programı tarafından sunulan yönlendirmeler Vygotsky nin aşağıdaki bilişsel gelişim kavramlarından hangisiyle açıklanır? A) Kültürel araç B) Sembolleştirme C) Yapılandırma D) Uyum sağlama E) Yapı iskelesi 22. Piaget; bilişsel gelişim kuramında, uyaran çevresinin zenginliğinin çocukların bilişsel gelişimlerini desteklediğini vurgulamıştır. Buna göre aşağıdakilerden hangisi, çocuğun bilişsel gelişimine doğrudan katkı sağlamaz? A) Çocukların değişik oyuncaklarının olması B) Çocuklara öz bakım becerilerinin kazandırılması C) Çocuklara farklı yaşantıların sunulması D) Çocuklara eğitici televizyon programlarının izletilmesi E) Çocuklara farklı türden kitapların okunması 21. Annesi üç yaşındaki Murat ın, her zaman giydiği yağmur çizmelerinin içine, daha sıcak tutması için bir kılıf koyarak çizmenin boyun kısmına doğru bu kılıfı kıvırmıştır. Çizmelerin görünümünün kısmen değişmesi üzerine Murat, Aaa! Bu çizmelerim de çok güzel! Diğerleri nerede anne? diye sormuştur. Bu küçük değişiklikten sonra Murat ın aynı çizmeyi yeni bir çizmeymiş gibi görmesi, Piaget nin bilişsel gelişim kuramına göre aşağıdaki kavramlardan hangisiyle açıklanır? A) Benmerkezcilik B) Yapaycılık C) Canlandırmacılık D) Odaklanmacılık E) Nesne sürekliliği 23. Ahmet Bey, ailesiyle Bursa dan Ankara ya giderken dört yaşındaki oğlu Halil e Ankara ya vardıklarında onları lokantaya götüreceğini söyler. Yolculuğun yarısında, Ahmet Bey kendini yorgun hisseder ve hem bir şeyler yemek hem de dinlenmek için mola verir. Bu durum karşısında Halil in ilk tepkisi Baba! Ankara ya mı geldik? olur. Piaget nin bilişsel gelişim kuramına göre, Halil in tepkisi aşağıdaki kavramlardan hangisiyle açıklanır? A) Özelden özele akıl yürütme B) Özümseme C) Sembolleştirme D) Örgütleme E) Uyma KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular 19

26 Bilişsel Gelişim 24. Aşağıdaki ifadelerden hangisi, Vygotsky nin sosyokültürel kuramı içinde değerlendirilemez? A) Gelişimde biliş en önemli noktadır. B) Gelişim yaşantı zenginliğine duyarlıdır. C) Gelişim ile öğrenme bir bütündür. D) Etkileşimli öğrenme gelişimde temeldir. E) Akranlar aracılığıyla öğrenme etkili bir yoldur. 27. Kısa süreliğine ailesiyle birlikte İngiltere de yaşayan 4 yaşındaki Anıl, kendi anadili dışında çevresinde duyduğu her farklı dili İngilizce olarak adlandırmakta, kendisi ve ailesi dışında tanıdığı herkesi İngiliz olarak isimlendirmektedir. Anıl ın bu davranışı Piaget nin bilişsel gelişim kuramı çerçevesinde aşağıdaki kavramlardan hangisiyle açıklanır? A) Yapaycılık B) Odaklanma C) Korunum D) Canlandırmacılık E) Tersine çevirme 25. Kohlberg in ahlak gelişimi kuramına göre, toplumsal sözleşme düzeyinde bir ahlak gelişimi için çocuğun Piaget nin aşağıdaki bilişsel gelişim düzeylerinden hangisine ulaşmış olması gerekir? A) Soyut işlemler B) Somut işlemler C) Sezgisel işlem D) İşlem öncesi E) Sembolik işlem 26. Mustafa, opera sanatçısı olmayı istemekte ama ailesinin yaşam koşullarını göz önüne aldığında bu isteğinin çok da gerçekçi olmadığının farkındadır. Ancak yeterince para biriktirebileceği bir iş bulup çalışırsa opera eğitimi alabileceğini düşünür. Piaget ye göre Mustafa nın bu düşüncesi aşağıdakilerden hangisiyle açıklanır? A) Hipotetik B) Tümevarım C) Göreli D) Odaklanmacı E) Somut Aşağıdakilerden hangisi Vygotsky nin kuramındaki temel varsayımlardan biri değildir? A) Bilgi, iki veya daha fazla birey arasında beraber oluşturulur. B) Yetişkinler, kavramları çocuklara dil ve semboller gibi araçlar vasıtasıyla aktarırlar. C) Çocuklar, yetişkinlerin yardımıyla zor hedeflere ulaşabilirler. D) Oyun oynamak, çocukların yetişkin rollerini öğrenmesine yardım eder. E) Çocukların öğrenmeleri, içinde bulundukları gelişim dönemiyle sınırlıdır. 29. Dört buçuk yaşındaki Nil, oyuncaklarını toplama konusunda annesinin uyarılarını dinlememiştir. Annesi odaya geldiğinde oyuncakların toplanmadığını görünce, Nil, oyuncaklarını toplamaman beni çok üzdü, oyuncaklarının toplanmadığını görmek hayallerimi suya düşürdü. demesi üzerine Nil, Anneciğim, hayallerin ıslanmışlardır o zaman. diyerek cevap vermiştir. Nil in annesine verdiği cevaba göre, Nil aşağıdaki bilişsel gelişim özelliklerinden hangisini göstermektedir? A) Benmerkezcilik B) Nesne sürekliliği C) Özelden özele akıl yürütme D) Korunum E) Yapaycılık KPSS Eğitim Bilimleri Tamamı Çözümlü Çıkmış Sorular