YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ DURSUN ODABAŞ TIP MERKEZİ ADLİ TIP POLİKLİNİĞİNE BAŞVURAN OLGULARIN DEĞERLENDİRİLMESİ

Transkript

1 Araştırm a M akalesi YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ DURSUN ODABAŞ TIP MERKEZİ ADLİ TIP POLİKLİNİĞİNE BAŞVURAN OLGULARIN DEĞERLENDİRİLMESİ THE EVALUATION OF PATIENTS ADMITTED TO FORENSIC MEDICINE POLYCLINIC OF DURSUN ODABAS MEDICAL CENTER OF YUZUNCU YIL UNIVERSITY Dr. Yasin ETLİ' Dr. Uğur DEMİR' Yrd. Doç. Dr. Yavuz H E K İM O Ğ L U *1 Dr. Erhan K A R T A L Dr. Orhan G Ü M Ü Ş ' Prof Dr Mahmut AŞIRDİZER Adli Bilimler Dergisi / Turkish Journal of Forensic Sciences, 15(1): 13-22; 2016 ÖZET: Bu çalışmada Yüzüncü Yıl Üniversitesi Dursun Odabaş Tıp Merkezi Adli Tıp Polikliniği ne 01 Ocak Aralık 2015 tarihleri arasında adli makamlarca yönlendirilmiş olguların ret- rospektif olarak belirlenmesi, bu vakaların adli tıbbi açıdan Van bölgesi profilinin ortaya konması ve elde edilen verilerin literatür bilgileri ile karşılaştırılması amaçlanmıştır. Bu amaç çerçevesinde belirtilen zaman aralığında 385 olguya ait adli raporlar ret- rospektif olarak incelenmiş ve bu olgular başvuru tarihi, başvuru sebebi, gönderen makam, gönderildiği il-ilçe, olayın türü-mahi- yeti, olayın meydana geldiği tarih, şahısların yaşı ve cinsiyeti, düzenlenen adli raporun türü ve adli raporlarda verilen kararlar bakımından istatistiksel olarak değerlendirilmiştir. Olguların %79,7 si (n=307) erkek, %20,3 ü (n=78) kadındı. Olgular yaş grubunda yoğunlaşmıştı. En fazla adli olayın yaz mevsiminde (%28,6) meydana geldiği, buna karşılık müracaatların büyük bölümünün Aralık (%12,2) ve Kasım (%11,7) aylarında gerçekleştiği belirlenmiştir. Konularında rapor istenilen olguların %70,2'sinde (n=144) yaralanmanın basit tıbbi müdahale ile giderilemeyeceği, %62,7'sinde (n=128) kişinin yaşamını tehlikeye sokacak nitelikte olmadığı saptanmıştı. Adli olaylarda bölgesel profillerin belirlenmesi, ülkemizde henüz tam olarak oluşturulamamış olan veri havuzu için önemli bir katkı sağlayacağı gibi, bölgesel eğitim ve hizmet faaliyetlerinin iyileştirilmesinde önemli bir kılavuz olacaktır. Anahtar Kelim eler: Adli Olgular, Adli Rapor, Adli Tıp, Basit Tıbbi Müdahale, Yaşamsal Tehlike. GİRİŞ Hekimlerin temel görev ve sorumluluk alanları koruyucu hekimlik, tedavi edici hekimlik ve adli hekimlik olup, adli hekimliğin hekimler açısından bu üç alan arasında en az bilgi ABSTRACT: In this study, it was aimed that to retrospectively determine of cases which admitted to Forensic Medicine Polyclinic of Dursun Odabas Medical Center of Yuzuncu Yil University between January 01,2014 and December 31,2015, to reveal of forensic medical profile of Van region due to these cases and to compare obtained data with literature knowledge. According to above mentioned aim, medico-legal reports of 385 cases was retrospectively reviewed, and these cases were statistically evaluated according to administration dates, administration causes, judicial offices, judicial sites, type and character of events, event dates, age and sex of victims, type of medico-legal reports and verdicts in medico-legal reports Percentage 79.7 of cases were males and 20.3% were females. Majority of cases were age group. Most medico-legal events occurred in summer (28.6%), opposite to majority of administration realized in December (12.2%) and November (11.7%). It was determined that the severity of injury were in slight degree, and the majority of injuries in cases could be eliminated with simple medical intervention (70.2%) and they were not such as to life-threatening (62.7%). The determination of regional profiles of medico-legal cases provides important contribution to data pool which was not completed in Turkey, at the same time, it will be a guide for development of regional education and service activities. Keywords: Medico-Legal Cases, Medico-Legal Reports, Forensic Medicine, Simple Medical Intervention, Life-Threatening Acts. sahibi olunan, en çok çekinilen ve en çok hata yapılan alan olduğu ifade edilmektedir. Adli hekimliğin en önemli unsurları ise adli olgunun tespit edilmesi ve adli rapor düzenlenmesidir 1. Tıpta adli olgu Türk Ceza Kanunu nda ifa- Bu makale Nisan 2016 tarihleri arasında 13. Adli Bilimler Kongresi Milas/Bodrum da Poster Bildiri olarak sunulmuştur. 1 Yüzüncü Yıl Üniversitesi. Tıp Fakültesi, Adli Tıp Anabilim Dalı, Van.

2 14 Yüzüncü Yıl Üniversitesi Dursun Odabaş Tıp Merkezi Adli Tıp Polikliniğine Başvuran Olguların... dc edildiği şekliyle bir suçun işlendiği yönün de bir belirti içeren her türlü olgu olarak ta nımlanabilir. Türk Ceza Kanunu nda göreviyle bağlantılı olarak bu tür olgularla karşılaşıp bil dirimde bulunmayı ihmal eden veya bu hususta gecikme gösteren kamu görevlisinin altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacağı nın ifade edilmesi; adli olgunun tespit edilme si, adli rapor düzenlenmesi ve ilgili makamlara bildirilmesinin önemini vurgulamaktadır 2,3. Adli rapor, adli olguların kendilerine baş vurması durumunda veya adli makamlar tara fından kendilerinden talep edilmesi durumunda hekimlerin düzenlemesi gereken raporlar olarak tanımlanmaktadır [4,5,6]. Konularına göre adli raporlar, yaralama raporları, cinsel suçlar ile ilgili raporlar, adli psikiyatri konulan ile ilgili raporlar, yaş tayini raporlan, maluliyet raporlan, alkol mu ayenesi raporlan, keşif ve otopsi raporlan ile di ğer adli raporlar olarak sınıflandınlmaktadır [1 ]. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen ve adli tabiplik hizmetlerinin yürütülmesinde uyulacak esaslan düzenleyen tarih ve sayılı genelgede; adli tıp hizmetlerinin Adli Tıp Kurumu na bağlı birimler ve adli tıp anabilim dalı olan üniversitelerin bulunduğu il ve ilçe merkez lerinde, bütünüyle bu kurumlar tarafından veya bunların yanı sıra Sağlık Bakanlığına bağlı sağ lık kuruluşları tarafından desteklenerek birlikte yürütüleceği; bu kurumların bulunmadığı yerler de ise bütünüyle Sağlık Bakanlığına bağlı sağlık kuruluşlarınca yerine getirileceği ifade edilmiştir 3. Van ili Doğu Anadolu Bölgesinde önemli bir merkez olup, Van iline, ilçelerine ve gerektiğinde çevre illere adli tıp hizmetleri öncelikle Van Adli Tıp Şube Müdürlüğü, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Dursun Odabaş Tıp Merkezi Adli Tıp Anabilim Dalı ve Van Bölge Eğitim Araştırma Hastanesi Adli Tıp Polikliniği tarafından verilmektedir. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Dursun Odabaş Tıp Merkezi Adli Tıp Anabilim Dalında adli ta biplik hizmetleri 2 öğretim üyesi ve 4 araştırma görevlisi ile yürütülmekte olup; anabilim dalı bünyesinde yaralama raporları, cinsel suçlar ile ilgili raporlar, adli psikiyatri konulan ile ilgili raporlar, yaş tayini raporlan, alkol muayenesi raporlan ve kesin ölüm sebebine yönelik rapor lar düzenlenebilmekte; incelenen olgularda her hangi bir yaralanma meydana gelmiş ise rapor Adli Tıp Kurumu nun Haziran 2013 tarihli Türk Ceza Kanunu nda Tanımlanan Yaralama Suçla rının Adli Tıp Açısından Değerlendirilmesi Kı lavuzuna göre karara bağlanmaktadır 7. Bu çalışmada Yüzüncü Yıl Üniversi tesi Dursun Odabaş Tıp Merkezi Adli Tıp Polikliniği neol Ocak Aralık 2015 ta rihleri arasında adli makamlarca yönlendirilmiş 385 olgunun retrospektif olarak taranması, bu vakaların adli tıbbi açıdan Van bölgesi profilinin ortaya konması ve elde edilen verilerin literatür bilgileri ile karşılaştırılması amaçlanmıştır. GEREÇ VE YÖNTEM Çalışmamızda Yüzüncü Yıl Üniversitesi Dur sun Odabaş Tıp Merkezi Adli Tıp Polikliniği ne ile tarihleri arasında Van il merkezi, ilçeler veya çevre illerin adli makam larınca yönlendirilen 385 olgu, başvuru tarihi, başvuru sebebi, gönderen makam, gönderildiği ililçe, olayın türü-mahiyeti, olayın meydana geldiği tarih, şahısların yaşı ve cinsiyeti, düzenlenen adli raporun türü ve adli raporlarda verilen kararlar ba kımından adli raporlar ve poliklinik kayıtlarından retrospektif olarak incelenmiş; elde edilen veriler istatistiksel olarak değerlendirilmiştir. İstatistiksel değerlendirme, IBM SPSS Statistics 20 programında ki-kare ve istatis tiksel anlamlılık için Kolmogorov Smimov Testi, Student-t testi ve One-Way ANOWA testleri kullanılarak gerçekleştirilmiş; p değe rinin 0.05 den küçük olması istatistiksel olarak anlamlı kabul edilmiştir. BULGULAR Bu çalışmada incelenen 385 olgunun 307 si (%79,7) erkek, 78 i (%20,3) kadın olgulardı (p=0.000). Çalışmamızda erkek olguların yaş ortalaması 31,2±16,9 iken, kadın olguların yaş ortalaması 26,5±19,5 idi. Erkek olguların en büyük bölümünü 82 olgu (%26,7) ile yaş aralığındaki (p=0.000), kadın olguların en büyük bölümünü 21 olgu (%26,9) ile yaş aralığın daki (p=0.000), tüm olgulann en büyük bölümü nü ise 98 olgu (%25,5) ile yaş aralığındaki (p=0.000) olgular oluştunnaktaydı [Şekil-1],

3 Adli Bilimler Dergisi 15 (1): 13-22; 2016 Jb Anabilim dalımızda değerlendirilen olgula rın yansından fazlası (n=203; %52,7) Van iline bağlı ilçelerde bulunan adli makamlarca yönlen dirilmişti. Van merkezde bulunan adli makam larca yönlendirilen olguların sayısı 141 (%36,6) iken, il dışından yönlendirilen olguların sayısı ise 41 (%10,7) olarak gerçekleşmişti (p=0.000). Olguların büyük çoğunluğu (n=313; % 81,3) Cumhuriyet Başsavcılıkları tarafından anabilim dalımıza yönlendirilmişti. Asliye Ceza Mahke meleri tarafından yönlendirilen olguların sayısı 30 (%7,7), Asliye Hukuk Mahkemeleri tarafın dan yönlendirilen olguların sayısı 16 (%4,2), Askeri Savcılıklarca yönlendirilen olguların sa yısı 10 (%2,6) ve diğer makamlarca yönlendiri len olguların sayısı ise 16 (%4,2) idi (p=0.000). vurusu ise Ağustos ayında (n = ll; %2,9) ger çekleşmişti (p=0,000) Şekil-4. Gönderilen evraklarda bulunan eksiklikler sebebiyle 63 (% 16,4) vakaya kati rapor düzen lemek mümkün olmamış ve ön rapor düzenlen mişti. Kati rapor düzenlenen 322 (%83,6) olguda olayın meydana geldiği tarihi belirlemek müm kün olmuş; bu olgularda olay tarihlerinin yıllara göre dağılımı incelendiğinde, başvuran olgula rın en çok 2014 yılında meydana gelen olaylar nedeniyle yönlendirilen olgular (n=137; %42,5) oldukları görüldü. Bunu 120 olgu (%37,3) ile 2015 yılında, 39 olgu (%12,1) ile 2013 yılında ve 26 olgu (%8,1) ile daha önceki yıllarda mey dana gelen olaylara ait olguların izlediği saptan dı (p=0.000). Olguların 249 u (%64,7) 2015 yı lında, 136 sı (%35,3) ise 2014 yılında anabilim dalımıza başvurmuştu (p=0.000). Adli olayların meydana geldikleri mev simlere göre dağılımı değerlendirildiğinde, en fazla adli olayın (n=92; %28,6) yaz mevsimin de meydana geldiği, en az adli olayın (n=61; % 18,9) ise kış mevsiminde meydana geldiği görüldü (p=0,078) [Şekil-2]. Bununla birlikte aylara göre incelendiğinde, adli olayların en fazla Mayıs (n^4ü; % 12,4) VC Eylül (n= 39; % 12,1) ayında yoğunlaştığı tespit edildi. En az adli olay ise Kasım ayında (n= 12; %3,7) mey dana gelmişti (p=0,000) Şekil-3. Olguların anabilim dalımıza başvurduk ları aylara göre dağılımı değerlendirildiğinde ise, en fazla adli olgunun başvurduğu ayların. Aralık (n=47; % 12,2) ve Kasım ayları (n=45; % 11,7) olduğu belirlendi. En az adli olgu baş 385 olgunun üçte ikisinden fazlasını (n=258; %67,0) kasten ve taksirle yaralama fiilinin mağdurlarının Türk Ceza Kanunu kap samındaki değerlendirmeleri oluşturmaktaydı. Bunu 78 olgu (%20,3) ile kesin ölüm sebebi için gönderilen olgular izlemekteydi (p=0,000). Adli toksikolojik işlem ve değerlendirmeler, cinsel suçlar ile ilgili muayene ve değerlendirmeler, adli psikiyatrik muayene ve değerlendirmeler, tıbbi uygulama hatalarına ilişkin değerlendirme ler, yaş ve maluliyet tayinine ilişkin muayene ve değerlendirmeler anabilim dalında görülen di ğer olgu profillerini oluşturmaktaydı Şekil kasten ve taksirle yaralanma mağdu runun, 176 sı (%68,2) etkili eylemlere maruz kalmış; 57 si (%22,1) trafik kazalarında, 13 ü (%5,0) iş kazalarında, 10 u (%3,9) ev kazala rında yaralanmış; 2 si (%0,8) intihara teşebbüs etmişti (p=0,000). Etkili eyleme maruz kalan 176 olgunun, 115 i (%65,3) künt travmalar, 33 ü (% 18,8) ateşli silahlar ve 28 i (% 15,9) kesici/kesici-de lici aletler ile yaralanmıştı (p=0,000). Değerlendirilen olguların 205 indt (%53,2) yaralanmanın basit tıbbi müdahale (BTM) ile giderilip giderilemeyeceği sorul muş olup, bu olguların 144 ünde (%70,2) ya ralanmanın BTM ile giderilemeyeceği, 6 Tinde (%29,8) ise BTM ile giderilebileceği kanaatine varılmıştı (p=0,000). Yaralanmanın kişinin yaşamını tehlikeye sokacak nitelikte olup olmadığı sorulan 204 olgunun 128 inde (%62,7) kişinin yaşamını tehlikeye sokacak nitelikte olmadığı, 76 sında (%37,3) kişinin yaşamını tehlikeye sokacak ni telikte olduğu kanaatine varılmıştı (p=0,000) Yaralanmanın yüzde sabit iz (YSİ) ve> daimi değişiklik (YDD) niteliğinde olup olma dığı sorulan 213 olgudan, 35 inde (%16,4) olay tarihinden 6 ay sonra değerlendirilmesi isten mişti. Karara varılabilen 178 olgudan 169 unda (%94,9) yaralanmanın YSİ veya YDD niteli ğinde olmadığı, 7 sinde (%3,9) YSİ niteliğinde olduğu ve 2 sinde (%1,1) ise YDD niteliğinde olduğu kanaatine varılmıştı (p=0,000).

4 16 Yüzüncü Yıl Üniversitesi Dursun Odabaş Tıp Merkezi Adli Tıp Polikliniği'ne Başvuran Olguların... Duyulardan veya organlardan birinin sürekli zayıflaması (DOSZ) veya işlevinin yitirilmesi (DOİY) olup olmadığı sorulan 209 olgunun 52 sinde (%24,9) olguların olay tarihinden 12 veya 18 ay sonra değerlendirilmesi uygun görülmüş, karara bağlanabilen 157 olgunun 149 unda (%94,9) DOSZ veya DOİY olmadığı, 6 sında (%3,8) DOSZ olduğu, 2 sinde (% 1,3) DOİY olduğu tespit edilmişti (p=0,000). Kırıkların yaşamsal fonksiyonlara olan etkisi (KYFE) sorulan 201 olgunun 122 sinde (%60,7) şahsın vücudunda herhangi bir kırık olmadığı tespit edilmişti. KYFE nin, kırık saptanan 79 olgudan 5 inde (%6,3) Hafif (1) derecede, 29 unda (%36,7) Orta (2,3) derecede, 45 inde (%57) Ağır (4,5,6) derecede olduğu saptanmıştı (p=0,000). Kesin ölüm sebebi sorulan 67 olgunun % 92,5 inde (n=62) ölüm sebebi belirlenebilmişti. Üç (%4,5) olgu negatif otopsi olarak değerlendirilmiş, 2 (%3) olguda ise İstanbul Adli Tıp Kurumu 1. Adli Tıp İhtisas Kurulundan görüş alınmasının uygun olacağı kanaatine varılmıştı. Ölüm sebebi belirlenebilen 62 olguda ölümlerin 44 ü (% 71,0) zorlamalı ölüm, 18 i (%29,0) patolojik ölüm şeklinde gerçekleşmişti (p=0,000). Bu 62 olgudaki ölüm sebepleri Şekil-6 da ayrıntılı olarak gösterilmiştir. Anabilim dalma adli toksikolojik işlem ve değerlendirmeler, cinsel suçlar ile ilgili muayene ve değerlendirmeler, adli psikiyatrik muayene ve değerlendirmeler, tıbbi uygulama hatalarına ilişkin değerlendirmeler, yaş ve maluliyet tayinine ilişkin muayene ve değerlendirmeler için gönderilen olgular da karara bağlanarak ilgili makamlara bildirilmişti. TARTIŞMA Gerek Adli Tıp hekimlerine gerekse diğer branş hekimlerine başvuran adli olgular üzerine yapılan pek çok çalışmada, adli vakalar arasında erkek olguların %62,0 ile %84,7 arasında değişen oranlarda çoğunlukta olduğu belirlenmiştir [8-13. Keza, yapılmış diğer çalışmalarda elde edilen sonuçlarla uyumlu olarak anabilim dalımıza başvuran adli olgular içerisinde de erkek olgular %79,7 luk bir oran ile çoğunluktadır. Erkek adli olguların ekseriyeti oluşturmasında. özellikle ülkemizdeki erkek egemen toplum anlayışının bir sonucu olarak çalışma hayatı ve sosyal hayatta erkeklerin daha fazla yer almasının ve aynı zamanda erkeklerin genel olarak şiddete ve suç işlemeye daha eğilimli oluşunun etkili olduğu ifade edilmiştir 14, 15. Adli olgular ile yapılmış olan araştırmaların çoğunda, adli olguların yaş aralığında yoğunlaştığı ve bu yaş aralığındaki olguların sayısının tüm vakalara oranının %23,6-%33,9 arasında değiştiği bildirilmiştir [8,11,16-18J. İstisnai olarak, Karanfil ve arkadaşları tarafından yapılan bir çalışmada, olguların büyük çoğunluğunu oluşturan %29,2 sinin yaş grubunda bulunduğu tanımlanmıştır [ 10]. Sunulan çalışmada, literatürde tanımlanan oranlara uygun şekilde erkek olguların en büyük bölümünün (%26,7) yaş aralığında, kadın olguların en büyük bölümünün (%26,9) yaş aralığında ve tüm olguların en büyük bölümünün (%25,5) ise yaş aralığında yer aldığı; ilerleyen yaşlarda ise bu oranların düşme eğiliminde olduğu tespit edilmiştir. Bu yaş dağılımının oluşmasında, fiziksel olgunluğa erişme, aktif yaşamda daha fazla yer alma ve ergenlik ile birlikte adli olaylara dâhil olma olasılığının artışının yanı sıra, yaşlanmayla birlikte kişiliğin oturması, fiziksel yetersizliklerin baş göstennesi ile birlikte aktif yaşama müdahil olma oranının azalmasının rol aldığı düşünülmüştür. Önceki çalışmalarda, olguların yarısı veya yarısından fazlasının (%49,1 - %88,2) il merkezindeki veya merkez ilçelerdeki adli makamlarca yönlendirildikleri, il merkezlerini, ilçelerdeki (% 6,1- %39,7) ve il dışındaki (%0,9 - %20,4) adli makamlarca gönderilen olguların takip ettiği bildirilmiştir [ ,17. Anabilim dalımızda değerlendirilen olguların yarısından fazlasının (%52,7; n=203) Van merkezi dışında yer alan Van iline bağlı ilçelerde bulunan adli makamlarca yönlendirilmiş olması diğer çalışmalara göre farklılık arz etmektedir. Van iline bağlı ilçelerde adlı hekimlik görevini üstlenen hekimlerin birinci basamakta çözümlenebilecek adli olguları ileri merkezlere yönlendirmelerinin bu artıkta temdi sebep olduğu değerlendirilmiş; sevk oranının artışında, bölgedeki hekimlerin adli tıp konusundaki yetersizliklerinin, bölgede güvenli ortamın te

5 Adli Bilimler Dergisi 15 (1): 13-22; sis edilememiş olması sebebiyle bu hekimlere yönelik eğitim faaliyetlerinin verilememesinin, hekimlerin üzerlerindeki kültürel ve siyasal faktörlerin etkisine bağlı güvenlik endişelerinin önemli rol oynadığı düşünülmüştür. Adli Tıp Anabilim Dallan ve Adli Tıp Şube Müdürlüklerinde yapılan çeşitli çalışmalarda, olgulann çoğunluğunun savcılıklarca yönlendirilmiş olduğu (%62,l - %94,4), bunu mahkemelerin veya polis ve jandanna karakollarının takip ettiği belirtilmiş [11,17,18 ; bir çalışmada ise en fazla olgunun (%40,1) polis karakollarından geldiği tanımlanmıştır [10). Sunulan çalışmaya dâhil edilen olgulann büyük çoğunluğu (% 81,3) benzer çoğu çalışmayla uyumlu olarak savcılıklarca yönlendirilmişti. Anabilim dalımızda savcılık veya mahkemelerce talepte bulunulmadığı takdirde, Ceza Muhakemesinde Beden Muayenesi, Genetik İncelemeler ve Fizik Kimliğin Tespiti Hakkında Yönetmelik'in 20. maddesinde yer alan Tabip raporlan üç nüsha hâlinde düzenlenir, raponı düzenleyen sağlık kunıluşunca iki nüshası kapalı ve mühürlü zarf içerisinde ilgili Cumhuriyet başsavcılığına, hâkimliğe veya mahkemeye en seri şekilde iletilir, raporun bir nüshası raporu düzenleyen sağlık kuruluşunda kalır ilkesi de gözetilerek; ilgili Cumhuriyet Savcısfmn şevki olmaksızın ilk elden polis ve jandanna karakollannca yönlendirilen olgular kabul edilememektedir. Bu durum olgular arasında polis ve jandanna karakolları tarafından yönlendirilmiş olgu bulunmamasını açıklamaktadır. Ülkemizde yapılmış ve literatürde yer alan çalışmalarda, adli olguların genellikle olay tarihi yerine başvuru tarihine göre değerlendirildiği görülmüştür 8-11,16-18[. Buna karşın, olay tarihinin yer aldığı acil servislerde yapılan çalışmalarda, adli olguların en sık yaz aylarında başvurduğu, en az başvurunun ise değişkenlik göstennekle beraber çoğunlukla kış ayları olduğu bildirilmiştir J. Çalışmamızda değerlendirilen olguların olay tarihleri incelendiğinde, literatür bilgileri ile uyumlu olarak, adli olayların en sık yaz aylarında (%28,6), en az ise kış aylarında (%18,9) meydana gelmiş olduğu görülmektedir. Kış aylarında ev içi yaşamın daha hakim olduğu bölgemizde, ilkbahar ve yaz aylarında sosyal hayatta, iş hayatında ve trafikte artan hareketliliğin adli olgu sayısının artışına da zemin hazırladığı düşünülmüştür. Adli tıp hekimlerine adli olgu başvurularının aylara göre dağılımı incelenen çalışmaların bazılarında Mayıs-Haziran döneminde [8,10,111. bazılarında ise Kasım-Aralık döneminde en yüksek başvuru sayısına ulaşıldığı tanımlanmaktadır [9,17. Anabilim dalımıza en fazla adli rapor başvurusunun yapıldığı aylar ise Aralık (%12,2) ve Kasım (%11,7) olmuştur. Aralık ve Kasım aylarındaki bu yoğunluğun muhtemel sebebi; yaz aylarında daha sık meydana gelen adli olayların, belirli bir adli süreç geçtikten sonra adli tıp birimlerine gönderilmesi ve yılsonu itibariyle savcılık ve mahkemelerde biriken olgulann istatistiklere yansımaması için gösterilen yoğun çaba olduğu düşünülmüştür. Keza, diğer çalışmalarda Mayıs ve Haziran aylanndaki yoğunlaşmalar adli tatil öncesi hâkim ve savcılann yanın kalan işlerini tamamlama çabalan ile ilişkili olabilir. Uluçay ve arkadaşlan tarafından Manisa'da yapılan bir çalışmada; 723 olgunun 687'sinin (%95,0) kasten ve taksirle yaralama fiilinin mağdurlannın Türk Ceza Kanunu kapsamındaki değerlendinnelerinin oluşturduğu, %0,4'ünün (n=3) kesin ölüm sebebi için gönderilen olgular olduğu, geri kalan olgulann ise (%4,6; n=33) diğer adli olaylar ile ilgili işlemler oldukları belirtilmişti 8. Sunulan çalışmada ise, kasten ve taksirle yaralama fiilinin mağdurlan ile ilgili raporlann oranının %67,0; kesin ölüm sebebi ile ilgili raporlann oranının %20,3; diğer adli olaylar ile ilgili raporlann oranının %12,7 olduğu belirlenmiştir. Manisa da otopsi yapılmayıp; otopsilerin İzmir Grup Başkanlığı'nda yapılıyor olmasına karşın Van da otopsi yapılıyor olmasının ölüm sebebi ile ilgili rapor sayısının artışına neden olduğu, keza Van'ın Adli Tıp Kurumu kurullan ve dairelerinin yer aldığı İstanbul daki merkeze uzaklığının diğer olgu sayısındaki artışa neden olduğu, kasten ve taksirle yaralama fiilinin mağdurlan ile ilgili raporlann oranının buna bağlı olarak relatif olarak azaldığı düşünülmüştür. Adli tıp birimlerince düzenlenen adli raporların türü ile ilgili olarak yapılan bazı çalışmalarda trafik kazalanna bağlı yaralanmalann 8,9,11,16,18, bazı çalışmalarda ise darp olaylanna bağlı yaralanmalann ekseriyeti oluşturduğu bildirilmiştir (10,17]. Yaptığımız çalışmada ise

6 Yüzüncü Yıl Üniversitesi Dursun Odabaş Tıp Merkezi Adli Tıp Polikliniği'ne Başvuran Olguların kasten ve taksirle yaralanma mağdurunun, %68,2 sinin etkili eylemlere (darba) maruz kaldı ğı; %22, Tinin trafik kazalarında, %8,9 unun diğer kazalarında yaralandıkları, %0,8 inin ise intihara teşebbüs ettiği belirlenmiş; etkili eyleme maruz kalan 176 olgunun, %65,3 ünde künt cisimlerin, %18,8 inde ateşli silahların ve %15,9 unda ise kesici/kesici-dclici aletlerin yaralama eyleminde kullanıldığı saptanmıştı. Yaralanmanın orijin ve türü ile ilgili olarak yapılmış literatürdeki çalışma lar arasında belirgin farklılıkların mevcudiyetin de; çalışma metodolojisindeki farklılıklann yanı sıra, farklı illerdeki adli olay türünün profilinin de etkili olduğu düşünülmüştür. Yaralanmanın BTM ile giderilip giderile meyeceği sorulan olguların incelendiği üç farklı çalışmada, BTM ile giderilemeyecek olguların oranı sırasıyla %69,6, %54,1 ve %47,4 olarak tanımlanmış 8, 16, 18 ; çalışmamızda, Uluçay ve arkadaşlarının bulduğu %69,6 lık oranın 8 hemen üzerinde %70,2 oranında kişinin yaralan masının BTM ile giderilemeyeceği belirlenmiştir. Yaralanmanın kişinin yaşamını tehlikeye so kacak nitelikte olup olmadığı somlan olguların değerlendirildiği araştırmalarda, olguların % 17,4 - %30,4 ünde yaralanmanın kişinin yaşamını teh likeye sokacak nitelikte olduğu tespit edilmişti 8, 16,18. Çalışmamızda, değerlendirilen olguların %37,3 ünde yaralanmanın kişinin yaşamını tehli keye sokacak nitelikte olduğu belirlenmiş olup; bu oranın benzer çalışmalara göre hafif yüksek oluşu, bölgemizdeki en gelişmiş hastane olan Yüzüncü Yıl Üniversitesi Dursun Odabaş Tıp Merkezi ne sevk zinciri sebebiyle genellikle durumu ağır olan hastaların yönlendirilmesi ile izah edilebilir. Yaralanmanın yüzde sabit iz (YSİ) veya da imi değişiklik (YDD) niteliğinde olup olmadığı somlan olguların değerlendirildiği çalışmalarda, YSİ niteliğinde olduğu belirlenen olguların ora nı %2,6 ile % 61,5 gibi geniş bir aralıkta tanım lanmakta, çoğu çalışmada YDD saptanmadığı belirtilmekte, YDD saptanan bir çalışmada ise YDD sayısının değerlendirilen tüm olgulara ora nının %0,2 olduğu bildirilmekte idi 8, 16, 18, 23. Sunduğumuz çalışmada, YSİ ve YDD açısından değerlendiren 178 olgunun belirtilen literatür ve rilerinin alt sınırına yakın olarak %3,9 unda YSİ, % 1,12 sinde (2 olgu) ise YDD saptanmıştı. Duyulardan veya organlardan birinin sü rekli zayıflaması (DOSZ) veya işlevinin yiti rilmesi (DOİY) olup olmadığı değerlendirilen çalışmalarda, karara varılan olguların %69,9 -%93,9 unda DOSZ veya DOİY olmadığı, %2,9 - % 12,4 ünde DOSZ, %3,2 - %17,7 sinde DOİY olduğu belirlenmişti 8, 18. Çalışmamızda kara ra bağlanabilen 157 olgunun % 94,9 unda DOSZ veya DOİY olmadığı, % 3,8 inde DOSZ olduğu, %1,3 ünde DOİY olduğu tespit edilmiş olup; DOSZ ve DOİY tespit edilen olgular açısından en düşük sonuçlar elde edilmiştir. Kırıkların yaşamsal fonksiyonlara olan etkisi (KYFE) sorulan olguların değerlendi rildiği çalışmalarda, kırık saptanan olguların %6,2 - % 12,1 sinde KYFE Hafif (1) derecede, %34,3 -% 38,9 unda Orta (2,3) derecede, %49 % 57 sinde ise Ağır (4,5,6) derecede olduğu bil dirilmişti 18, 24. Tarafımızca kırık saptanan olgularda, literatürde tanımlanan oranlara uy gun olarak, KYFE olguların % 6,3 ünde Hafif (1) derecede, % 36,7 sinde Orta (2,3) derecede, % 57 sinde Ağır (4,5,6) derecede saptanmıştı. Yağmur ve arkadaşlarının yaptığı bir araştır mada negatif otopsi oranı %5,3 olarak bulunmuş ve olguların %94,7 sinde ölüm sebebi belirlene bilmişti 25. Bu oranlara yakın olarak, çalışma mızda kesin ölüm sebebi hususunda rapor tanzi mi istenen 67 olgunun %92,5'inde ölüm sebebi belirlenebilmiş iken, %4,5 i negatif otopsi olarak değerlendirilmişti. Literatürde en iyi şartlarda ya pılan otopsilerde Ani Bebek Ölümü Sendromu gibi durumlar dışlansa bile yaklaşık %5 oranın daki otopsilerin negatif otopsi olarak sonuçla nabileceği ifade edilmekte olup vakalarımızda tespit edilen negatif otopsi oranı literatürdeki bul gularla benzerlik göstermekteydi 26. SONUÇ Adli olguların bölgesel profillerin belirlen mesi, ülkemizde henüz tam olarak oluşturula mamış olan veri havuzu için önemli bir katkı sağlayacağı gibi; o bölgenin adli tıp hizmetle rinde görülen eksikliklerin ortaya konması, olası hak kayıplarının ve mağduriyetlerin önlenebil mesi için bu eksikliklerin giderilmesi adına yü rütülecek eğitim ve hizmet çalışmalarının belir lenmesinde uyarıcı ve fikir verici olacaktır.

7 Adli Bilimler Dergisi 15 (1): 13-22; KAYNAKÇA 1. Koç S. Adli Tıpta Rapor Hazırlama Tekniği ve Rapor Örnekleri. İn: Soysal Z, Çakalır C, eds. Adli Tıp, Cilt Baskı. İstanbul; İstanbul Üniversitesi Basımevi ve Film Merkezi, 1999: Türk Ceza Kanunu, tarihli, sayılı Resmi Gazete Erişim: to\,u'ivlev/uatmetim'l..5237^ ff ((İrişim Tarihi: ) 3. Iıığcu H. Acil Olgularda Hekim Sorumluluğu. Koç S, Can M, eds. Birinci Basamakta Adli Tıp, 2. Baskı. İstanbul: Golden Print, 2011: lababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun, tarihli, 863 sayılı Resmi Gazete. Erişim: Tarihi: ) 5. Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkında Kanun, tarihli, sayılı Resmi Gazete. Erişim: Metin/ pdf(Erişim tarihi: ). 6. Özaslan A. Rapor Türleri ve Hazırlama Teknikleri. In: Koç S, Özaslan A, Kolusayın RÖ, Yorulmaz C, Albek E, Çetin G. Karadayı B, Afşin H, Oral G, eds. Adli Tıp Ders Kitabı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Basın ve Yayınevi Müdürlüğü, 2011: Gündoğmuş NÜ, Balcı Y, Akın HM. Türk Ceza Kanunu'nda Tanımlanan Yaralama Suçlarının Adli Tıp Açısından Değerlendirilmesi, Adli Tıp Kurumu, Haziran Erişim: tckyaralama.pdf (Erişim tarihi: ). 8. Uluçay T, Ziver A, Zeyfeoğlu Y, Yavuz MS, Aşırdizer M. Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Polikliniği'ne başvuran olguların değerlendirilmesi. Adli Tıp Dergisi 2006; 20(2): Savran B, Hilal A, Eren T, Çekin N. Adana Adli Tıp Şube Müdürlüğünün 2000 Yılı Olgularının Rctrospektif Değerlendirilmesi. İn: Yaycı N, Cantürk G, eds. Yıllık Adli Tıp Toplantıları 2001 Kitabı. İstanbul: Adli Tıp Kurumu, 2001: Karanfil R. Zcren C, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalına yıllarında başvuran olguların retrospektif olarak değerlendirilmesi. Adli Tıp Dergisi 2011; 25(3): Demirer M, Yavuz MS, Baydar ÇL, Küpeli A. Süleyman Demirci Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalına müracaat eden adli olgular. In: Ağrıtmış H, cd. 12. Ulusal Adli Tıp Günleri Kongre Kitabı. İstanbul: Adli Tıp Kurumu, 2005: Gürbüz N, Saygı Ş, Cila E, Demircan A, Keleş A. Gazi Üniversitesi Acil Tıp Anabilim Dalı erişkin acil servise başvuran adli vakaların analizi. Gazi Medical Journal 2004; 15(4): Kapçı M, Türkdoğan AK, Akpınar O, Duman A, Bacakoğlu G. Acil serviste değerlendirilen adli olguların demografik incelenmesi. Adli Tıp Dergisi 2015; 29(2): Toksöz AG, Dedeoğlu S, Parmaksız EM, Bahçe SK, Akkoç U. T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü Türkiye'de Kadın İşgücü Profili ve İstatistiklerinin Analizi. 1. Baskı. Ankara: Duygu Matbaacılık, 2014: Burton Jr VS, Cullen FT, Evans TD. Alarid LF, Dunaway RG. Gender, self-control, and crime. Journal of Research in Crime and Delinquency 1998; 35(2): Karasu M, Isır AB, Aydın N, Dülger E. Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalınca yılları arasında düzenlenen adli raporların değerlendirilmesi. Gaziantep Tıp Dergisi 2009; 15(1): Ketenci HC, Kır ZM, Başbulut AZ, Beyhun NE, Erzurum Adli Tıp Şube Müdürlüğü'nc müracaat eden olguların değerlendirilmesi. Adli Tıp Dergisi 2013; 27(2): Güven FMK, Bütün C, Beyaztaş FY, Eren SH, Korkmaz İ. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesine başvuran adli olguların değerlendirilmesi. ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi 2009; 10(3): Levent S, Günaydın GP, Kavaklı HŞ, Çelik GK, Coşkun S. Acil servise bir yıl içinde başvuran adli olguların mevsimsel olarak geriye dönük incelenmesi. Adli Tıp Dergisi 2015; 29( 1): Küçüker H. Acil servise gelen ölümle sonuçlanmayan travmatik adli olguların ve raporlarının değerlendirilmesi. Turk J Emerg Med 2003; 3(4): Türkçüer İ, Gözlükaya A, Serinken M, Özen M, Aydın B. Adli olguların acil servise başvuru zamanları. Akademik Acil Tıp Dergisi 2010; 9(2): Yavuz MF, Baştürk P, Yavuz MS, Yorulmaz C. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Acil Servisi'nc başvuran adli olguların değerlendirilmesi. Adli Bilimler Dergisi 2002; 1(2): Kumral B, Gündoğmuş ÜN, İnce CH, İnce GN, Travma olgularında yüzde sabit iz kavramının değerlendirilmesi. Nobel Mcdicus 2014; 10(1 ): Karbeyaz K, Gündüz T, Balcı Y. Yeni Türk Ceza Kanunu çerçevesinde kemik kırıklarına adli tıbbi yaklaşım. Ulus Travma Acil Cerrahi Derg 2010; 16 (5): Yağmur F, Din H. Kayseri ilinde 2007 yılında adli ölü muayenesi ve otopsileri yapılan olguların değerlendirilmesi. Adli Tıp Dergisi 2009; 23(2): Saukko P, Knight B. Knight Forensic Pathology, 3rd cd. London: Edward Arnold (Publishers) Ltd, 2004: 1-51.