ILMI D Gl. AVRUPA BiRLiGiNE G RiŞ SÜRECi DE CAMİ DIŞI HİZMET ALANLARINDA DiN GÖREVLİLİGİ. Şuayip Özdemir

Transkript

1 ILMI D Gl AVRUPA BiRLiGiNE G RiŞ SÜRECi DE CAMİ DIŞI HİZMET ALANLARINDA DiN GÖREVLİLİGİ Şuayip Özdemir MESLEKi VE SOSYAL BOYUTLARIYLA YURTDIŞI Dİ Ahmet Çeki n GÖR V İLİGİ İLETiŞiM ASRINDA DiN GÖREVLİLERİ Sabri Akpo!at DiN GÖREVLİLERi ÜZERİNE BAZI TESPİTLER lviehmet Bulut KUR' AN KSENİNDE DiN GÖREVLİSİNİN DiKKATE ALMASI GEREKEN HUSUSLAR lvfustafa Ünver DiN HİZMETLERİNDE YÖNTEMLE İLGİLİ Hayati Hökelekli SORUNLAR TANZiMAT DÖNEMİ RAMAZANLARlNDA VAAZ VE İRŞAD HİZMETLERİ ÜZERİNE DEGERLENDiRMELER Nesimi Yazıcı KUR'AN'DA BİLGi-AMEL (EYLEM) ilişkisi Mevlüt Erten DiN GÖREVLİSİNİN MESLEÖİNİ TEMSiL GÜ Safinaz A ri C lt: 41 "Sayı 3 Temmuz - Ağustos - Eylül 200

2 AVRUPA BİRLİGİNE GİRİŞ SÜRECiNDE CAMİ DIŞI HİZMET ALANLARINDA DİN GÖREVLİLİGi* Şuayip ÖZDEMiR** Özet: Ülkemizde din hizmetleri genel idare içerisinde yer alan Diyanet işleri Başkanlığı tarafından yürütülmektedir. Din hizmetlerinin niteliği ve kalitesi, bu hizmetlerden verim alınması açısından son derece önemlidir. Din hizmetlerinin yürütülmesinde önemli görevler üstlenen din görevlilerinin bu açıdan iyi yetişmiş olmaları gerekmektedir. Ülkemiz, Avrupa Birliğine giriş süreci yaşamaktadır. Bu yeni süreçte her alanda olduğu gibi din hizmetleri alanında da uyuma gidilmesi ve bu yönde bir yapılanmanın gerçekleşmesi sözkonusudur. Artık çocuk yuvaları, yetiştirme yurtları, huzurevleri, hastaneler ve sağlık kuruluşları, ıslahevleri, ceza ve tutukevleri, iş merkezleri ve fabrikalarda nitelikli din hizmeti verecek yetişmiş din görevlilerine ihtiyaç bulunmaktadır. Anahtar Kelimeler: Din Hizmeti, Din Görevlisi, Cami, Avrupa Birliği Abstract The performance of Religious Services in the Fields Out of the Mosques at the Process of Entering into European Union Department of Religious Affairs, a legal institution that takes place in general administration, conducts religious services. In other words, religious services in mosques and Qur'an schools, the religious services toward citizens living abroad, and the religiöus services for those living in raising hostels, rest homes and penitentiaries are all conducted by this Department. The feature and the quality of religious services are extremely important in view of the productivity that will be taken from these services. Those who have taken duties in the performance of significant religious services need to be educated appropriately, and they need to be equipped with the necessary knowledge required for the performance of the services. In our country the citizens are experiencing the process of entering into the European Union. In the new process the ways and methods of adaptation should be searched due to the need for new religion officials in kindergartens, rai,sing hostels, rest homes, hospitals, medical institutions, prisons, penitentiaries, factories and companies. Key words: Religious Service, Religion Officials, Mosque, and European Union. * ** Bu yazı, Ekim 2003'de Isparta'da düzenlenen "Türkiye'de Yüksek Din Eğitiminin Sorunları, Yeniden Yapılanması ve Geleceği" Sempozyumu'nda sunulan "Avrupa Birliğine Giriş Sürecinde İlahiyat Fakültesi Mezunlarının Çalışma Alanları ve Bu Alanlara Eleman Yetiştirmek Üzere İlahiyat Programında Yapılması Gerekli Düzenlemeler" başlıklı tebliğe çıkarma ve ilavelerde bulunularak hazırlanmıştır. Doç. Dr., İnönü Üniversitesi ilahiyat Fakültesi 7

3 DİY ANET ilmi DERGi CiLT: 41 SAYI: 3 Din görevlileri" ülkemizin yanısıra yurt dışında yaşayan binlerce vatandaşimıza da cami merkezli din hizmeti vermektedir. Yurt dışındaki vatandaşlarımız arasmda Avrupa Birliği ülkelerinde yaşayanlar en büyük oranı oluşturmaktadır. Bu sayı yaklaşık olarak 3 milyondur. 7 Avrupa Birliğine giriş sürecinde yurt dışına gönderilecek olan din görevlileri, özel olarak eğitilmeli dir. Bu elemanlar uzun süreli bir dil kursundan geçirilmeli, bir Avrupa Birliği ülkesinin diline hakim olacak şekilde yetiştirilme li dir. Ayrıca gidilecek ülkenin sosyal ve kültürel ortamı, insan yapısı, eğitim sistemi, batı kültürü, dini kurumları ve dini hayat gibi konularda yeterli bilgi verilmelidir. 8 Din görevlilerinin hizmet alanı camiierin yanı sıra hastaneler, cezaevleri, çocuk yuvaları, yetiştirme yurtları, huzurevleri ve işyerierini kapsamaktadır. 9 Şimdi bunları sırasıyla ele alabiliriz. 2- Cami Dışı Hizmet Alanlarında Din Görevliliği a- Cezaevi Din Görevliliği Cezaevlerinde din hizmetleri Diyanet İşleri Başkanlığınca yürütülmektedir. Din görevlileri cezaevlerinde mahkumlara "Din ve Ahlak Bilgisi" dersi adı altında hizmet vermektedir. Din görevlileri cezaevlerinde genelde haftanın belli günlerinde derse girmektedir ler yılı Şubat ayı itibariyle cezaevlerinde derse giren 41 O görevliden tam gün görev yapanların sayısı 31 'dir. 10 Cezaevlerinde derse giren din görevlilerinin 142' si 18 Temmuz 2001 ve 30 Temmuz 2001 tarihleri arasında Ankara'da 11, 26'sı ise Aralık 2002 tarihleri arasında Manisa Saruhanlı Mütevelli Eğitim Merkezinde cezaevi şartlarında görev yapabilmeleri açısından gerekli eğitimi almak için hizmet içi eğitime tabi "Yurt dışında yaşayan vatandaşlarımıza din hizmeti götüren din görevlilerinin sayısı 1066'dır. Yusuf Kalkan, "Avrupa Birliği Sürecinde Diyanet İşleri Başkanlığı'nın Hedef ve Politikaları Ne Olmalıdır?", (tebliğ), UluslararasıAvrupa Birliği Şurası Tebliğ ve Müzakereleri I, Ankara, 2000, s Bkz., T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Yurt Dışı İşçi Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 1997 yılı Raporu, Ankara, 1998, s., 3, N. Yaşar Aşıkoğlu, "Diyanet İşleri Başkanlığı'nın AB Ülkelerindeki Türklere Yönelik Hedef ve Politikaları Üzerine", (tebliğ), Uluslararası Avrupa Birliği Şurası Tebliğ ve Müzakereleri I, Ankara, 2000, s Uluslararası Avıupa Birliği ŞOrası Tebliğ ve Müzakereleri 1, I. Komisyon Raporu - AB Sürecinde Diyanet İşleri Başkanlığının Hedef ve Politikaları, Ankara, 2000, s I. Din ŞOrası Tebliğ ve Müzakereleri, C.l, Ankara, 1995, s , bu konuda ayrıca bkz., Diyanet İşleri Başkanlığı'nın Din Hizmetleri Dairesi Başkanlığı'nın tarih ve 506 sayılı cami dışı din hizmetlerine ilişkin yazısı. 10 Diyanet İşleri Başkanlığı Din Hizmetleri Dairesi Başkanlığının bu konudaki soromuza 31 Jan :57: tarihli verdiği cevap. 11 Diyanet İşleri Başkanlığı Din Eğitimi Dairesi Başkanlığının tarih ve 258 sayılı yazısı. 10

4 AVRUPA BİRLiGiNE GİRİŞ SÜRECiNDE CAMi DIŞI HİZMET ALANLARINDA DiN GÖREVLİLİGİ tutulmuşlardır. Başkanlığın cezaevlerinde derse giren bütün personeli hizmet içi eğitime tabi tutması arzu edilen bir husustur. Din görevlileri cezaevlerinde mahkumların eğitimine yönelik olarak "Din ve Ahlak Bilgisi" dersine ilaveten isteyen malıkurnlara Kur'an öğretmekte, ilmihal bilgilerini vermekte ve namaz kılınayı öğretmektedirler. Bunun yanında din görevlileri önemli gün ve gecelerde mahkumların katıldıkları mevlit merasimleri düzenlemektedirler. b- Çocuk Esirgeme Kurumlarında Din Görevliliği Diyanet İşleri Başkanlığı Sosyal Hizmetler ve Çocuk EsirgemeKurumlarında din hizmeti vermektedir sayılı Sosyal Hizmetler ve ÇocukEsirgemeKurumu Kanununa göre, 1983 yılında ilk defa Din Hizmetleri Sınıfında görevlendirilmek üzere toplam 67 adet Din Görevlisi kadrosu ihdas edilmiştir. ı ı Sonraki yıllarda ihtiyaç oldukça müftülüklerle işbirliği yapılarak Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu kapsamına giren kurumlarda din hizmeti vermek üzere din görevlisi istihdam edilmiştir. Din görevlileri 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu kanununa göre Aile Danışma Merkezleri, Yaşlı Dayanışma Merkezleri, Çocuk ve Gençlik Merkezleri, Toplum Merkezleri, Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri, Kreş ve Gündüz Bakımevleri, Huzurevleri, Yetiştirme Yurtları ve Çocuk Yuvalarında din hizmeti vermektedir.ı 3 Bu kurumlarda nitelikli bir din hizmeti verebilmek için, buralarda din hizmetleri sınıfında görev yapacak olanlar ilahiyat Fakültesi mezunu, pedagojik formasyana sahip, kuruluşlarda görev yapmadan önce hizmet içi eğitim seminerleri ve kurslarına katılmış kişiler arasından seçilmelidir. 14 Ayrıca bu kurumlarda din hizmeti sunacak olan görevlilerin illerde bulunan sosyal hizmet kuruluşları sayısınca olmaları sağlanmalıdır. c- Hastanelerde Din Görevliliği Ülkemizde 1995 yılının başlangıcında kısa süreli de olsa hastanelerde yatarak tedavi gören hastalara din hizmeti verilmiştir. Ancak yasal boşluk yüzünden hastanelerde din hizmeti uygulaması devam ettirilememiştir Mayıs ı 983 tarih ve ı 8059 sayılı Resmi Gazete. u 14 Sadettin Özdemir, Korunmaya Muhtaç Gençlerin Din Öğretimi ihtiyaçları, Isparta, 2002, s

5 DİYANET ilmi DERGi Ci LT: 41 SAYI: 3 Oysa Avrupa ülkeleri hastalara din hizmeti sunma konusuna bizden çok daha ciddi olarak eğilmişlerdir. Avrupa'da 20. yüzyılın başından itibaren hastanelerde yatarak tedavi gören hastalara dini ihtiyaçlarını karşılamak, onlara moral vermek, ibadetlerini hastalıklarının verdiği imkanlar çerçevesinde yerine getirmelerine yardımcı olmak ve yaşama dirençlerini desteklemek amacıyla din hizmeti sunulmuştur. Buralarda hastalara din ve moral hizmetinin sunulması; hastanelerin temel görevleri arasında sayılmış, hastaların ise en tabii hakkı kabul edilmiştir. Ülkemizde yapılan ise moral hizmet vermekten ziyade ölüme yakın hastalara son dini görevleri yerine getirmek ve ölüm sonrası dinen yapılması gereken hizmetleri sunmaktan ibarettir. Batıdaki uygulama ile paralel bir uygulamaya ihtiyaç 15 bulunmaktadır. Hastanelerde yatarak tedavi gören hastalara din ve moral hizmeti sunulmasına ilişkin olarak Sağlık Bakanlığı I tarih ve sayılı bir yazıyı il teşkilatlarına göndererek, bu konuda müftülüklerle işbirliği yapılmasını istemiştir. Bakanlık hastanelerde din ve moral hizmetinin amacını hastaların gerek din ve gerekse moral açılardan ihtiyaçlarının karşılanması olarak belirlemiştir. 16 Diyanet İşleri Başkanlığı tarihinde il müftülüklerine gönderdiği yazıyla din ve moral hizmeti uygulamasını başlatmıştır. Diyanet İşleri Başkanlığı yayınladığı bu genelgede hastanelerde görevlendirilecek personelin dini yüksek tahsil görmüş olanlardan seçilmesini istemiştir. 17 Diyanet İşleri Başkanlığı'nın bu yöndeki yazısına dini yüksek tahsil görmüş personel yetersizliği nedeniyle riayet edilemediği anlaşılmaktadır. Altaş'ın uygulamanın gerçekleştirildiği 337 hastanede görev yapan 678 personel üzerinde gerçekleştirdiği araştırmada bunu görmek mümkündür. Araştırma sonuçlarına göre hastanelerde din hizmeti veren personelin % 41,20'si İmam Hatip Lisesi mezunudur. Dini yüksek tahsil gören personelin oranı ise % 24,40' dır. 18 Sağlık Bakanlığı ve Diyanet İşleri Başkanlığının böyle önemli bir çalışmayı başlatmasına değişik çevrelerden itirazlar gelmiştir. Ankara Tabip Odası tarihinde Sağlık Bakanlığı'nın hastanelerde din ve moral hizmeti vermesi uygulamasının iptali amacıyla Danıştay'a dava açmıştır. Danıştay 5. D.airesi tarihinde verdiği kararla bu uygulamayı durdurmuştur. Bunun üzerine Sağlık Bakanlığı, tarihinde Valiliklere gönderdiği bir genelge ile ts Nuıullah Altaş, "Hastanelerde Dini Danışmanlık Hizmetleri", Ankara Üniversitesi İlahiyar Fakültesi Dergisi, Sayı: 39, Ankara, 1999, s t 6 Sağlık Bakanlığı'nın tarih ve sayılı genelgesi. t? Diyanet İşleri Başkanlığı'nın tarih ve 73 sa)'iiı genelgesi. u - Altaş, a.g.m., s

6 AVRUPA BİRLiGiNE GİRİŞ SÜREÇiNDE CAMI DIŞI HİZMET ALANLARINDA DiN GÖREVLİLiG İ Hastanelerde diri hizmeti uygulamasının durdurulduğunu bildirmiştir. Böylece hastalara din ve moral eğitimi verilmesi açısından çok önem arz eden bu uygulama sona ermiştir. Hastanelerde din hizmeti uygulaması yeniden başlatılmalıdır. Hastanelerde yatan hastalar, manevi desteğe ve morale herkesten çok muhtaçtırlar. Avrupa Birliği ülkelerinde olduğu gibi, buralarda devamlı din görevlisi bulundurulmahdır. Çünkü yakın ilgiye ve manevi desteğe her zaman herkesten daha fazla ihtiyacı olan hastalara görevlilerin dini telkin ve uyarılan önemli bir moral etki yapabilir. 19 d- Fabrika ve İşyerierinde Din Görevliliği Şu an itibariyle hastanelerde, fabrika ve iş yerlerinde din hizmeti uygulaması yapılamamaktadır. Oysa din eğitimi toplumumuzun bir ihtiyacıdır. Avrupa Birliği ülkelerinde olduğu gibi ülkemizde hastaneler, fabrikalar ve iş merkezlerinde din hizmeti verilmelidir. Fabrikalar ve işyerleri için de din eğitimi hayati bir önem taşımaktadır. Bu konuda Avrupa Birliği ülkeleri hayli ileri seviyededir. iş yerleri ve fabrikalarla büyük sanayi merkezlerinde devamlı şekilde işçiler din eğitiminden geçirilmelidir. Buralarda bir din eğitimi birimi kurulmalıdır. Böylelikle iş merkezleri ve fabrikalar, hem huzur içinde çalışma imkanına kavuşacaklar hem de daha verimli olacaklardır.20 Ülkemizde il ve ilçelerde mevcut olan yetiştirme yurtlan, huzurevleri, hastaneler, iş merkezleri, çocuk yuvaları, ıslah evleri, ceza ve tutukevlerinin sayısını göz önünde bulundurduğumuzda çok büyük rakamlara tekabül eden yetişmiş din görevlisine ihtiyaç olduğunu görmekteyiz. 3- Nitelikli Bir Din Hizmeti Açısından Yetişmiş Din Görevlisine Duyulan İhtiyaç Ülkemizde dünyadaki gelişmelere paralel olarak hızlı bir değişme ve gelişme yaşanmaktadır. Artık halkın bilgi düzeyi yükselmekte, din görevlilerine sorulan soruların içeriği değişmektedir. Camiler vasıtasıyla toplumun büyük bir kesimine hitap eden din görevlileri mesleki açıdan yeterli olmanın yanı sıra, dini bilgi, genel kültür, iletişim tekniği ve halkla ilişkiler açilanndan da yeterli düzeyde olmalıdırlar. Yapılan araştırmalarda din görevlilerinde bulunması gerekli bu yöndeki niteliklere dikkat çekilmektedir S. Hayri Bolay, "Din Eğitiminin Şumulü", (tebliğ), Türkiye 1. Din Eğitimi Semineri, Ankara, 1981, s Bolay, a. g. tebliğ, s Bu konuda bkz., Mustafa Köylü, "Din Görevlilerinin Mesleki Problemleri", Ondokuz May1s Üniversitesi İlalıiyat Fakültesi Dergisi. Sayı: 5, Samsun, 1991, s Ramazan Buyrukçu. Din Görevlisinin Mes/eğini Temsil Gücii, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınlan. Ankara. 1995, s. 124, , Hanıdi Uygun, Halktaki Din Adanu imajt ve Din Görevlilerinden Beklentileri. (Yayınlanmanıış Yüksek Lisans Tezi), Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun, 1997, s. 35, Şükrü Keyifli, Uıja ve Yöresinde Yaygm Din Eğitimi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 1997, s. 94, 95, 98, 99, Mehmet Yılgın. Din Eğitimi Açtsmdmı Din Görevlilerinin Mesleki Yeterlikleri ve Cemaat/e Olan ilişkileri, (Yayın1anmaıııış Yüksek Lisans Tezi), Oııdokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Samsun, s. 61, 62. Fahıi Kayadibi. Yaygm Din Eğitiminde 13

7 DİYANET ilmi DERGi CİLT: 41 SAYI: 3 Din görevlileri yukarıda ifade ettiğimiz üzere camiierin yanı sıra yetiştirme yurtları, cezaevleri, huzur evleri vb. kurumlarda din hizmeti vermektedirler. Din görevlileri nitelikli bir din hizmeti sunabilmek için, bu kurumların özel şartlarına uygun bir hizmet bilgi, beceri ve yeteneğine sahip olmalıdırlar. Adı geçen kurumlarda din hizmeti dini yüksek tahsil görmüş, pedagojik formasyon almış ve göreve başlamadan önce hizmet içi eğitime tabi tutulmuş kişilerce yürütülmelidir. Ülkemizde hızlı bir şekilde Avrupa Birliğine uyum sağlama çalışmaları devam etmektedir. Diyanet İşleri Başkanhğının, Avrupa Birliğine girme konusunda bir hazırlığı var mıdır? Yasal konumu Avrupa Birliğine giriş sürecinde gerekecek olan uyum çalışmaları için yeterli midir? Diyanet İşleri Başkanlığı Avrupa Birliğine uyum bağlamında kurumsal bazda yeni çalışma alanlarında nitelikli bir din hizmeti verecek elemana sahip midir? Başkanlık yapacağı çalışmalarla bu sorulara cevap bulmak durumundadır. Diyanet teşkilatı, küreselleşen dünyada, AB kapılarına dayanan Türkiye'nin beklentilerine cevap verme konusunda başarılı olacak ve camiierin yanı sıra diğer alanlarda nitelikli hizmet verecek kadrolara sahip olmalıdır. Diyanet İşleri Başkanlığı hizmet veren kadrolarına yönelik bir eğitim seferberliği başlatmalı ve onlara pedagojik formasyon kazandırmalıdır. Din hizmetleri alanına yönelik olarak yapılan araştırmaları desteklemeli ve bu araştırmaların sonuçlarından 2? yararlanmalıdır. - Diyanet İşleri Başkanlığı Avrupa Birliğine uyum konusunda öncelikle AB ülkelerindeki dini kuruluşların yapısı, işleyişi ve çalışmalarını incelemelidir. Cezaevi, hastane, huzurevi ve işyeri gibi yerlerdeki görevlerin kilise tarafından hangi yöntemlerle yerine getirildiğini belirlemeli dir. 23 Avrupa Birliğine giriş sürecinde Diyanet İşleri Başkanlığı, kendisine düşen görevleri yerine getirirken yeniden yapılanma, mevcut altyapısını güçlendirme, eğitim yoluyla personelini hazırlama, istihdam sorununu çözme, gerekli bina-araç ve gereçleri temin etme, halkı din konusunda yeterince aydınlatma, İslam dininin gerçeğini hem kendi vatandaşlarına öğretme, hem de Avrupa ülkelerine doğru Cami ve Görevlileri, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2000, s. 154, Kayadibi, "Cumhuriyet Döneminde Müftülükler", Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, Sayı: 7, İstanbul, 2000, s. 174, Hasan Dam, Yetişkinlerin Din t.gitimi, (Yayınlanınaıııış Doktora Tezi), Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun. 2002, s. 120, 121, 127, 129, 166, Kemalettin Taş, Türk Halkmm Giiziivle Diranet, iz Yayıncılık, İstanbul, 2002, s. 171, 172, 174, Mustafa Öcal, "Dünden Bugüne Din Görevlil"'eıi ve. Mesleki Yeterlilikleıi", Yaygm Din Eğitiminin Sorımfarı Sempozyumu, (28-29 Mayıs 2002), ilahiyat Bilimleri Vakfı Yayınları, Kayseri, 2003, s M. Sait Yazıcıoğlu, "Diyanetin Bugünü ve Geleceği", Soruşturma, İslamiyat, C. 4, Sayı: ı, Ankara, 2001, s Fabri Kayadibi, "Avrupa Birliği Sürecinde Diyaııet İşleri Başkanlığı'nın Hedef ve Politikalan Ne Olmalıdır?", (tebliğ), Uluslararası Avrupa Birliği Şu rası Tebliğ ve Müzakereleri I, Ankara, 2000, s

8 AVRUPA BİRLİGİNE GİRİŞ SÜRECiNDE CAMi DIŞI HİZMET ALANLARINDA DİN GÖREVLİLiG i tanıtma gibi ağır yükler altına girecektir. DİB, bütün bu hedeflere ulaşmak için yurt içinde ilgili kurumlarla, yurt dışında da Avrupa Birliği ülkelerinin ilgili kurumlarıyla işbirliği yapma durumundadır? 4 Diyanet İşleri Başkanlığı ilgili kurumlarla işbirliği yaparken şu an itibariyle din hizmeti verilemeyen hizmet alanlarına ilişkin mevzuat düzenlenmesine öncülük etmelidir. Avrupa Birliğine uyum açısından gerekli olan şartlar gözetilerek Başkanlığın hastaneler, sağlık kurumları, öğrenci yurtları, fabrikalar ve iş merkezleri... vb. kurumlarda din hizmeti sunmasına yönelik yasal düzenlemeye gidilmelidir. Avrupa Birliğine uyum sağlama bağlamında yeni çalışma alanlarının devreye girmesiyle diyanet personeli camiierin yanı sıra çok geniş bir alanda din hizmeti verecektir. Yakın bir zamanda yeni çalışma alanlarına din görevlisi istihdam edilmesi durumunda hazırlıksız yakalanmamak için şimdiden hem Diyanet İşleri Başkanlığı hem de ilahiyat Fakülteleri ortak bir çalışma içerisine girmelidir. ilahiyat Fakültelerinde 1998 yılından itibaren uygulanan ilahiyat Lisans Programı genel bir ilahiyat formasyonu kazandıncı içeriğe sahiptir. 25 Bu durum ise lisans öğretimi sırasında din bilimlerinin öğretim tekniği ve din hizmetlerinin niteliği konusunda hiç ders alamayan mezunların vaiz, müftü, Kuran kursu öğreticisi, vb. şekillerde mesleki alanda hizmet verirken veya din eğitimi yaparken büyük zorluklarla karşılaşmaianna sebep olacaktır. 26 ilahiyat Fakültesi mezunları özel hizmet alanlarında formasyon kazanamadıkları için yetiştirme yurdu, hastane, huzur evi, cezaevi vb. kurumlarda din hizmeti verirken büyük zorluklar yaşayacaklardır. Bu nedenlerle ilahiyat Fakültesi programları hatta bölümleri yeniden ele alınarak toplumun ihtiyacı doğrultusunda geniş katılımla gözden geçirilmeli ve Yaygın Din Eğitimi alanındaki ihtiyacı gidermeye yönelik tedbirler alınmalıdır. 27 Öncelikle ilahiyat Fakültelerinde öğrenciye yansıyan bir bölürnleşme gerçekleştirilmeli ve zorunlu müşterek dersler azaltılıp seçmeli derslerin sayısı artırılmalıdır. ilahiyat fakültelerinde özel hizmet alanlarında uzmaniaşmaya 24 Uluslararası Avrupa Birliği Şiirası Tebliğ ve Müzakereleri I, I. Komisyon Raporu- AB Sürecinde Diyanet işleri Başkanlığının Hedef ve Politikaları, s M. Şevki Aydın, Cumhuriyet Döneminde Din Eğitimi Öğretmeni Yetiştirme ve İstihdamı, Kayseri, 2000, s Bkz., N. Yaşar Aşıkoğlu, "Din Hizmetleri Personelinin Yetiştirilmesi Sorununa Öğretim Programları Açısından Yeni Bir Yaklaşım", Yaygm Din Eğitiminin Sorımfarı Sempozyumu, Türkiye Diyanet Vakfı Kayseri Şubesi Yayınlan, Kayseri, 2003, s Aşıkoğlu, a.g.t, s

9 DİY ANET İLMİ DERGi CİLT: 41 SAYI: 3 yönelik eğitim verilmelidir. Mevcut görevlerin her biri için özel uzmanlar yetiştirilmeli, bu uzmanlar alanının icaplan doğrultusunda yeterince bilgi ve becerilerle donatılmalıdır. 28 ilahiyat Fakültelerinin programmda yetiştirme yurdu, hastane, cezaevi, fabrika g{bi özel hizmet alanlarına eleman yetiştirici mahiyette bir düzenlemeye gidilmesiyle öğrenciler, ilgi ve yeteneklerine göre bir alanı seçip o alanda formasyon kazanma imkanını elde edebilecektir. ilahiyat Fakültelerinde özel hizmet alanlannda formasyon kazandırıcı dersler alan öğrenciler son sınıfta cami uygulaması yanında hastanelerde, yetiştirme yurtlarında, huzurevlerinde, ıslah evlerinde, cezaevlerinde ve ana okullarında din hizmetleri uygulamasına tabi tutulmalıdır. Bu uygulama bir plan ve program dahilinde yürütülmelidir. Böylece öğrenciler Fakülte yıllarında hem teorik hem de pratik açıdan çalışmak istedikleri özel hizmet alanlarında görev yapacak şekilde formasyon kazanmış olacaklardır. Sonuç Ülkemizde Avrupa Birliğine gırış süreci yaşanma ktadır. Her alanda gerçekleştirilen uyum çalışmaları din hizmetleri alanında da söz konusu olacaktır. Diyanet İşleri Başkanlığına Avrupa Birliğine giriş sürecinde önemli görevler düşmektedir. Bu yeni süreçte Diyanet İşleri Başkanlığı'nın hizmet alanı oldukça genişleyecektir. Yeni çalışma alanları devreye girecektir. Diyanet İşleri Başkanlığı camiierin yanı sıra çocuk yuvaları, yetiştirme yurtları, hastaneler, sağlık kurumları, huzurevleri, ıslah evleri, ceza ve tutukevleri, fabrikalar ve iş merkezlerinde nitelikli bir din hizmeti vermek durumundadır. Diyanet İşleri Başkanlığı bu alanlarda nitelikli din hizmeti verebilmek için iyi organize olmak ve bu alanların özel şartlarına uygun şekilde görev yapacak yetişkin elemana sahip olmak durumundadır. Diyanet İşleri Başkanlığı Avrupa Birliğine giriş sürecinde hem camilerde hem de diğer hizmet alanlarında nitelikli bir görevi ancak dini yüksek tahsil görmüş, dini-kültürel ve mesleki kabiliyete sahip, görev alanıyla ilgili özel eğitimden geçmiş personelle gerçekleştirebilir. 28 Bkz., Aydın, "Öğretmen Yetiştiren Kurumlar Olarak ilahiyat Fakülteleri", Erc~ves Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 6, Kayseri, 1995, s