AYLIK EMTİA BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ

Transkript

1 ARALIK 2012 AYLIK EMTİA BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ ASLI SEZGİN Kasım ayında emtia piyasalarının gündemini ABD deki mali uçurum sorunu, Çin de yavaşlayan ekonomik büyüme, Orta Doğu da devam eden jeopolitik riskler ve küresel ekonomik aktivitenin 2013 teki seyrine ilişkin beklentiler oluşturmuştur. Avrupa Merkez Bankası (ECB) Bölge ekonomileri için 2013 yılı büyüme tahminini aşağı yönlü revize ederken, 2013 yılında politika faizinde indirim sinyali vermiştir. ABD Merkez Bankası Fed ise parasal gevşeme programının tahvil alımları ile devam edeceğini bildirmiştir. Öte yandan, mali uçurum konusunda ABD Senatosu nda henüz bir anlaşmaya varılamaması piyasalardaki risk algılamasını yükseltmektedir. Buna karşılık, son dönemde yetkililer tarafından yapılan açıklamaların, konuyla ilgili uzlaşmaya varılacağı yönünde bir algı oluşturduğu dikkat çekmektedir. Avrupa ekonomilerine ilişkin olumsuz öngörüler devam etmekle birlikte Çin ve ABD ekonomilerine ilişkin görece olumlu veri açıklamaları, 2013 te küresel ekonomik aktivitenin seyrine ilişkin iyimser beklentileri desteklemektedir. Önemli bir emtia kullanıcısı olan ve yoğun altyapı yatırımları nedeniyle artması beklenen tüketim talebi paralelinde Çin de büyümenin 2011 deki seviyesine ulaşmasa da bir miktar hız kazanacağı tahmin edilmektedir. Avrupa da ise süregelen sorunların ve mevcut konjonktürün itici güç Almanya üzerinde yarattığı olumsuz etkilerin yanı sıra, İtalya Başbakanı nın yönetimden ayrılacağı haberleri ile baş gösteren politik belirsizlik de Bölge açısından yeni bir risk unsuru olarak karşımıza çıkmaktadır. Emtia fiyatları endeksi Ekim ayındaki düşüşün ardından Kasım ayında da aşağı yönlü bir seyir izlemiştir. Tarım, metal ve değerli maden fiyatlarındaki düşüş paralelinde Kasım da emtia fiyatları, bir önceki aya göre enerji grubunda %1,6, enerjidışında ise %2 gerilemiştir. EMTİA FİYAT ENDEKSLERİ (5=) Enerji Enerji Dışı Tarım * Metal 4 Metal * Değerli Metal Kaynak: Dünya Bankası Emtia Fiyat Endeksleri, İktisadi Araştırmalar Bölümü Değerli Metal Endeksi * Enerji-dışı endeksin alt endeksleri arasında yer almaktadır. Diğer çalışmalarımıza adresinden erişebilirsiniz. 1

2 EMTİA PİYASALARINDA SON GELİŞMELER Arz-talep dengesizliği nedeniyle toptancı piyasalarında demir cevheri, çinko ve kurşun fiyatları artarken, pamuk ve kauçuk fiyatları gerilemiştir. Pamuk fiyatlarında Kasım da yaşanan gerilemenin yerini, Aralık ta artan talep ile yükselişe bırakması beklenmektedir. Yılın son aylarında, yeni sezon satışlarındaki canlanma paralelinde endüstriyel hammadde olarak pamuk talebinin artacağı tahmin edilmektedir. Öte yandan, ABD de pamuk ihracatı üzerine konan sınırlamaların gevşetilmesi ile bu ülkeden ihraç edilen pamukta da artış yaşanabileceği düşünülmektedir. ABD de mali uçurum sorununda uzlaşmaya varılacağı algısı ve Euro Alanı nın Yunanistan a yönelik yardım paketinin yeni dilimini serbest bırakması gibi gelişmeler küresel risk iştahını artırmıştır. İyimser piyasa öngörülerinin yanı sıra çinkoda stoklama amacıyla yapılan alımlar ve talepte artış olacağı öngörüleri ile demir cevherine gelen talep, bu metallerin fiyatlarında artışa neden olmuştur. Diğer taraftan, bakır fiyatları arzdaki artış paralelinde Kasım ayında önceki aya göre gerilemiştir. Ana metalde yükselişin devam edebilmesinin büyük ölçüde, ABD ve Çin deki olumlu veri açıklamalarının devamlılığına bağlı olduğu düşünülmektedir. Kasım da bir önceki aya göre ham petrol fiyatları gerilerken, stoklardaki düşüş ve talepteki yükseliş paralelinde doğalgaz fiyatları hızlı artmıştır. OPEC in üretimini azaltmasına karşılık, ABD de petrol üretiminin artması ve mali uçurumun yarattığı risk algısı nedeniyle petrol fiyatlarında aşağı yönlü bir seyir izlenmiştir. Güvenli liman olarak talep gören altın ile sanayideki kullanımının yanı sıra altın piyasasındaki dalgalanmanın fazla olduğu dönemlerde yatırımcıların tercih ettiği ikincil değerli metal olan gümüş fiyatları da gerilemiştir. Ancak, küresel ekonomilerde etkisini sürdürecek olan parasal gevşeme ile önemli ölçüde gümüş talebi bulunan Çin ekonomisinde ekonomik faaliyetin güçlü seyrini korumasının, orta vadede altın ve gümüş fiyatlarına destek vereceği tahmin edilmektedir. Öte yandan, son dönemde altın talebinin azalmadığı, fakat daha çok altın borsaları yatırım fonları ile yapılan işlemlerin, fiziki altın talebinin yerini aldığı belirtilmektedir. Tarımda hava koşullarının etkisi yine belirleyici olmuştur. Ekim ayında oldukça kurak geçen bir dönemin ardından Kasım da, Güney Amerika bölgesine düşen ortalamanın üzerindeki yağışlar, tarımsal emtia üretimini kısmen olumlu etkilemiştir. Tahıl fiyatları, görece güçlü talep ve olumsuz hava koşullarının yaratabileceği arz yönlü baskıların etkisiyle yükselmiştir. Pirinç ve sığır eti de arz-talep dengesizliği paralelinde fiyatı aylık bazda yükselen ürünler arasındadır. ABD de olumsuz iklim koşulları ve kuraklık nedeniyle tarihin en düşük rekolteleri yaşanmaktadır. Ayrıca, Güney Yarımküre deki hava koşulları da üretimi aşağı yönlü etkilemekte ve buğday fiyatlarının artışını desteklemektedir. Arjantin ve Avustralya da fazla yağış alan bölgeler olumsuz etkilenmektedir. Soya yağı fiyatları ise arz fazlası nedeniyle gerilemiştir. Soya yağı fiyatlarındaki gerilemenin, artan stoklar paralelinde devam edebileceği düşünülmektedir. ABD ve Güney Amerika da görece olumlu hava koşulları paralelinde tahminlerin üzerinde gelen üretime bağlı olarak, 2012 yılı sonunda soya fasulyesi ve mısır fiyatlarının daha düşük seviyelerde gerçekleşeceği öngörülmektedir. Brezilya daki hasat mevsimi ile arzı artan kahve ve şekerde fiyatlar gerilemiştir. Kakao fiyatlarının ise kısa vadede düşüş kaydetse de, orta vadede arz açığı nedeniyle yükselmesi beklenmektedir. Halihazırda, piyasadaki kakao arzı, küresel ısınma nedeniyle baskı altındadır. Uluslararası Tropik Tarım Merkezi nin (CIAT) raporuna göre halen dünya kakao üretiminin %75 ini gerçekleştiren Batı Afrika nın üretiminin aşırı sıcaklar nedeniyle azalabileceği vurgulanmıştır. Bu durumda, kakao ve çikolatanın lüks ürünlere dönüşebileceğine dikkat çekilmiştir. Türkiye Demir Çelik Üreticileri Derneği ne (DÇÜD) göre, Türkiye ham çelik üretiminin 2013'te %6,5 artışla 38,5 milyon tona; çelik ürünleri tüketiminin de %5,3 yükselerek 30 milyon tona ulaşması beklenmektedir yılında Türkiye çelik ürünleri ihracatının ise, miktar cinsinden %8 artışla 22 milyon ton; değer açısından %9 artışla 18,5 milyar dolar düzeyinde gerçekleşeceği öngörülmektedir yılında sektörün ihracatının en fazla arttığı bölge Ortadoğu ve Körfez Bölgesi olurken; AB'ye yönelik ihracatın ise gerilediği ifade edilmektedir. Öte yandan, küresel piyasalarda oluşan arz fazlasının fiyat ve kar marjlarını düşürdüğüne dikkat çekilmiş; yurt içinde üretilen çeliğin ihracatında 2013 yılı için hedef pazarlar Afrika, Uzak Doğu ve Rusya olarak belirlenmiştir. 2

3 EMTİA PİYASALARINDA BEKLENTİLER Enerji fiyatlarında önümüzdeki dönemde yukarı ve aşağı yönlü riskler bulunmaktadır. İran başlığında gerilimin tırmanması ve Hürmüz Boğazı nın İran tarafından geçişe kapatılması gibi jeopolitik risklerin gerçekleşmesi, petrol fiyatlarında bir sıçrama yaratabilecektir. Küresel ekonomide devam eden durgunluk eğilimi ve özellikle Çin in petrol talebindeki gerileme ise, enerji fiyatları üzerinde aşağı yönlü baskı oluşturabilecektir. ABD nin ülke içinde akaryakıt fiyatlarını düşürmek üzere stratejik petrol rezervlerini kullanıma açması ihtimali de petrol fiyatlarını geriletebilecek bir diğer gelişme olacaktır. Öte yandan, 2013 te doğalgaz talebinin Asya- Pasifik te yüksek, Avrupa da ise zayıf olacağı tahmin edilmektedir. Çin ve ABD den gelen görece olumlu makroekonomik veriler, bakır fiyatlarında da önümüzdeki dönemde artış beklentisi yaratmaktadır. Her ne kadar bakır stoklarında bir miktar artış olsa da, görece güçlü ekonomik aktivite paralelinde bakır talebinin de yükselen bir seyir izlemesi beklenmektedir. Ayrıca, Çin in talebindeki artış öngörüleri paralelinde 2013 yılı için demir cevheri üretimi tahminleri de artmıştır. ABD de büyükbaş hayvan yetiştiriciliğinde yatırımların beklenenden zayıf kalması nedeniyle sığır eti üretiminin öngörülerin altında gerçekleşebileceği düşünülmektedir. Bu durumun, hayvan yemi olarak kullanılan tahıl talebinin de azalmasına neden olacağı tahmin edilmektedir. Küresel pamuk arzının, yılsonu itibarıyla talebin üzerinde kalması beklenmektedir. Buna rağmen, kaliteli üretime yönelik talepteki artış beklentileri paralelinde 2013 te pamuk fiyatlarının yükselmesi söz konusu olabilecektir. Ayrıca, 2012 yılsonunda buğday stoklarının beklenin üzerinde gerçekleşeceği ve gelecek yıla fiyatların düşüşle başlayabileceği düşünülmektedir. EMTİA FİYATLARI: Gerçekleşme ve Tahminler 0-4 Gerçekleşme* 5-9 Tahmin* Enerji Ham Petrol $/varil Kömür $/ton Doğalgaz $/milyon btu Tarım Kakao cent/kg Kahve cent/kg Çay cent/kg Soya Yağı $/ton Mısır $/ton Pirinç $/ton Buğday $/ton Kırmızı Et cent/kg Beyaz Et cent/kg Şeker cent/kg Tütün $/ton Tomruk $/metre küp Pamuk cent/kg Kauçuk cent/kg Metal Aluminyum $/ton Bakır $/ton Altın $/troy ons Demir Cevheri $/kuru ton Kurşun cent/kg Nikel $/ton Gümüş c/troy ons Kalay cent/kg Çinko cent/kg * Ortalama fiyatlardır. 3

4 Emtia Fiyatlarında Değişim Oranları (Kasım 2012) Doğalgaz Kırmızı Et Demir Cevheri Kağıt Hamuru Kurşun Kömür Tütün Beyaz Et Buğday Kakao Çinko Pirinç Mısır Ayçiçek Yağı Tomruk Çay Gümüş Aluminyum Altın Pamuk Ham Petrol* Kalay Soya Yağı Platin Bakır Şeker Nikel Kauçuk Zeytinyağı Kahve Yıllık % Değişim Aylık % Değişim * Brent, WTI ve Dubai petrolleri spot fiyatları ortalaması 4

5 Kas.06 May.07 Kas.07 May.08 Kas.08 Kas.09 May.10 Kas.10 May.11 Kas.11 May.12 AYLIK EMTİA BÜLTENİ ARALIK 2012 Emtia Fiyatları - I Altın ($/troy ons) Aluminyum ($/ton) Ayçiçek Yağı ($/ton) Bakır ($/ton) Beyaz Et (cent/kg) Buğday ($/ton) Çay (cent/kg) 4 Çinko (cent/kg) Demir Cevheri ($/ kuru ton, %63,5 demir) Doğalgaz ($/milyon btu) Gümüş (cent/troy ons) Ham Petrol ($/varil) Kağıt Hamuru ($/ton) Kahve (cent/kg) Kakao (cent/kg) 900 5

6 6 AYLIK EMTİA BÜLTENİ ARALIK 2012 Emtia Fiyatları - II Kalay (cent/kg) Kauçuk (cent/kg) 4 Kırmızı Et (cent/kg) Kömür ($/ton) Kurşun (cent/kg) Mısır ($/ton) Nikel ($/ton) 0 Pamuk (cent/kg) 900 Pirinç ($/ton) Platin ($/troy ons) Soya Yağı ($/ton) Şeker (cent/kg) 4 5 Tomruk ($/metre küp) Tütün ($/ton) Zeytinyağı ($/ton)

7 UYARI NOTU: Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş. nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 7