PSİKOBİYOTİK KAVRAMI VE RUHSAL BOZUKLUKLARIN TEDAVİSİNDEKİ YERİ. Uzm.Dr. Emel Kurt Hisar Intercontinental Hospital, İstanbul Psikiyatrist

Transkript

1 PSİKOBİYOTİK KAVRAMI VE RUHSAL BOZUKLUKLARIN TEDAVİSİNDEKİ YERİ Uzm.Dr. Emel Kurt Hisar Intercontinental Hospital, İstanbul Psikiyatrist

2

3 Acaba eski dostlar ı küstürdük mü? Hijyen derken acaba problemin temelini mi attık? antibiyotik kullanımı Dezenfektan kullanımı Modern yaşam Kentleşme Ve böylece alerijik ve immün sistem hastalıklarınınarttığı savunulmuştur. (Strachan DP, BMJ, 1989)

4 PROBİYOTİK Yunanca pro bios tan gelir ; yaşam için anlamındadır. Başlangıçta protozoonlar tarafından üretilen ve diğer mikroroganizmaların gelişimini destekleyen maddeler için kullanılmış olan probiyotik teriminin anlamı, 1970 lerden sonra mikrobiyal gelişmeyi destekleyen ürünler için de kullanılmaktadır. Probiyotikler barsaktaki yararlı bakterileri arttırarak, zararlı bakterilerin sayısını azaltarak etkili olan mikroroganizmalardır. PREBİYOTİK Prebiyotikler probiyotiklerden farklıdırlar. Bunlar barsakta iyi ve yararlı bakterilerin sayılarının artmasını sağlarlar (Soğan, sarımsak, kuşkonmaz, pırasa, enginar, yulaf ve muz gibi çok çeşitli bitkisel yiyeceklerde bulunurlar) Vücudun deri, ağız, vajina, bağırsaklar gibi çeşitli bölgelerinde MİKROBİYOTA yerleşmiş bu bakterilere o bölgenin florası, yeni adıyla mikrobiyota sı denir. Bağırsaktaki mikrobiyota 2 kilo ağırlığındadır. 380 trilyon mikroroganizma barsakta yaşar.

5 PSİKOBİYOTİK Bakterilerin terapötik etkileri ilk kez 1908 yılında tanımlanmıştır. Ilya Mechnikov, Lactobacillus a Bulgarian bacillus adı vermiştir yılında Dinan TG tarafından tanımlanmıştır. Ruhsal hastalıklarda sağlığa yararlı olduğu düşünülen probiyotiklere psikiobiyotik denilmektedir. Bifidobacterium infantis Escherichia Bacillus Saccharomyces Candida Streptococcus Enterococcus Lactobacillus acidophilus Dinan TG ve ark, Biol Psychiatry 2013

6 Tedavide probiyotikler; Probiyotiklerin yararları düşünülerek bazı hastalıklarda terapötik olarak kullanılmaktadırlar: Artrit Radyasyon NSAI larla oluşan enteropati Antibiyotik tarafından tetiklenen diare, Kemoterapi tarafından tetiklenen mukozit Ülseratif kolit Chron hastalığı (Wasilewski ve ark. Inflamm Bowel Dis.2015)

7 Beyin-barsak ekseni Cryan & Dinan, Nature Nurosci Rev 2012

8 Cryan and Dinan, Nature Neurosci Rev, 2012

9 Enfeksiyon çalışmaları Farelerde C. Jenuni ile enfekte farelerde hole board kullanarak anksiyete benzeri davranışlar gözlenmişve immunohistokimyasal madde olarak c-fos (nükleer protein)(üçüncü mesajcı) (hücrelerde büyüme ve farklılaşma) ölçülmüş. Fare grubu saline tedavisi verilenlerle kıyaslanmış. C. Jejuni grubu, saline verilenlere kıyasla daha fazla anksiyete davranışları gösterdiği saptanmış.değerlendirilen beyin bölge aktivasyonlarından otonomi k aktiviteyle ilişkili bölgelerin c-fos aktivite artışı ile birlikte olduğu görülmüş. Goehler LE, Brain Behav Immun, 2008

10 Vagal yolak Farelerde yapılmış deneyde probiyotik Lactobacillus rhamnosus (JB-1) verilenlerin anksiyete ve depresyon benzeri davranışlarının azaldığı ve strese karşı kortikosteron yanıtının düzeldiği bununla birlikte vagotomize farelerde bu etkinin belirgin olmadığı gösterilmiştir. Bravo ve ark. 2011

11 Stresle indüklenen hipertermi (SIH) fark yok Artmış labirent hareketi (EPM) anlamlı derecede probiyotik alan fareler daha çok giriş yapıyor Zorlu yüzme testi (FST) probiyotik alan grup daha kısa süre hareketsiz kalmış Kortikosteron ölçümü FST den 30 dk sonra yapılmış Kortikosteron düzeyleri probiyotik alan farelerde anlamlı şekilde daha düşük. Aynı çalışmada GABA reseptör mrna larına da bakılmış ve probiyotik alan grupta bunların ekspresyonunun düzenlendiği gösterilmiş, bu da anksiyete ile ilişkilendirilmiş. Bravo ve ark. 2011

12 NÖROİMMÜN YOLAK- FEKAL MİKROBİYOTA GEÇİŞİ Barsaktaki bakteriyel kolonizasyon hayatın erken evrelerinde immün sistemin normal büyüme ve olgunlaşmasını etkiler, mikrobiyota tetiklenmiş ve adaptif immün sistemi kontrol eder (Shanahan ve Quigley, 2014). Mikrogliya ve makrofajların mikrobiyota kontrolünde oldukları gösterilmiştir (Erny ve ark 2015). Mikrogliyaların nörodejeneratif hastalıklardaki rolü düşünüldüğünde mikrobiyota ile tetiklenerek immün aktivasyona yol açması ve vagus yolu ile iletilerek SSS nde dejenerasyona sebep olmasıyla hipotezlenen hastalıklar vardır (Dantzer, 2009)

13 Kelly JR ve ark. Frontiers in Neuroscience,2017 Nörogelişimsel bozukluklarda mikrobiyota

14 Cenit MC, Eur Child Adolesc Psychiatry (2017)

15 BDNF Germ-free hayvan deneklerinde hipokampüs BDNF ekspresyonu kontrol grubununkine göre daha düşük. Grenham et al., 2011 EK BİLGİ: Germ Free hayvanlar bünyelerinde hiç bir mikroorganizma barındırmayan ve kanlar nda bu mikroorganizmalara karşı oluşmuş antikorlar bulunmayan çok özel deney hayvanlarıdır. Bu hayvanlar sağlıklı annelerden steril şartlarda sezeryan operasyonu ile alınır ve tüm çevre şartları kontrol altında tutulan ortamlarda barındırılır. Germ free hayvanların yemleri ve suları tüketim öncesi sterilize edilir ve yaşam alanlarına filtre edilmiş hava verilir. Dışkı ve kan örnekleri düzenli olarak mikrobiyolojik kontrole tabi tutulur.

16 Davranışsal hayvan deneyleri Fareler de insanlar gibi sosyal türlerdir ve doğal bir yatkınlık olarak istikrarlı sosyal ortamlarda güvenlik ve haz arama davranışları sergilerler. Clarke et al, 2012 Farelerde sosyal yenilik için motivasyon ve seçimleri üç odacıklı sosyallik testi (tree-chambered sociability test) ile ölçülebilmektedir.

17 Üç odacıklı sosyabilite testi 1. Söndürme (habituation): 10 dakika keşif 3 odacıkta 2.sosyallik: test faresi, diğer farenin olduğu odacıkta mı yoksa boş olanda mı daha çok zaman geçiriyor 3.Sosyal yenilik tercihi: test faresi tanışık olduğu farenin olduğu odada mı, yoksa yeni gelen farenin olduğu odada mı daha fazla zaman geçiriyor? Desbonnet et al, Mol Psychiatry 2013

18 Üç odacıklı sosyabilite testi GF ler sosyallik ve yenilik arama davranışlarında konvansiyonel farelere göre geride kalmışlar, her iki cinsiyet için de geçerli. Desbonnet et al, Mol Psychiatry 2013

19 Nörokimyasal ürünleri olan mikrobiyota elemanları kimler? Jejunum: Terminal Ileum: Colon: tür var Birçok bakteri kültürü yapılamıyor!!!

20 nörotransmitterler Lactobacillus, Bifidobacterium GABA Streptococcus, Escherichia, Enterococcus, Lactococcus, Lactobacillus Serotonin Escherichia, Bacillus Escherichia, Bacillus, Lactococcus, Lactobacillus, Streptococcus Norepinephrine Dopamine Lactobacillus, Bacillus Lactobacillus, Lactococcus, Streptococcus, Enterococcus Acetylcholine Histamine

21 Probiyotikler beyni etkileyebilir mi? 45 sağlıklı gönüllü kadın (ort :29 yaş) Gastrointestinal yakınma yok Kronik ağrısı olmayan Psikiyatrik hastalığı olmayan Son 1 ayda probiyotik ya da antibiyotik kullanımı olmayan 1.12 kişi fermente süt ürünü (probiyotikli) (125 gram günde 2 kez) kişi nonfermente süt ürünü (125 gram günde 2 kez) 3. Müdehalesiz grup 13 kişi Tillisch, et al, Gastroenterology 2013

22 Öncesi ve sonrasında FMRI ile duygusal yüz ifadelerine beyin yanıtı (dikkat test) (anksiyete ile ilşkili, seratonerjik yolaklar) ve dinlenmede beyin aktivitesine bakılmış Sonuç:Birinci grupta görev ile ilgili düzeltilmiş yanıt saptanmış, bu değişikliklerin afektif, viserosensoriyal ve somatosensoriyal korteks bölgelerinde olduğu görülmüş.

23 İnsan çalışmaları Bifidobacterium bifidum ve lactis Lactobacillus Acidophilus,brevis, brevis, casei,salivarius Nondeprese katılımcılarda kognitif reaktivite Kennedy deki insan deneyleri listeye bak özetle bitir Üç-kör, plasebo, randomize N:40 Mutsuzluk kognitif reaktivite ile düzeliyor (Steenbergen et al., 2015) Lactobacillus Helveticus, Bifidobacterium longum Sağlıklı gönüllülerde anksiyete, depresyon, stres ve başa çıkma stratejileri Çiftkör,plasebo, Randomize N:55 Genel anksiyete ve depresyon belirtileri azalmış (Messaoudi et al., 2011) Bifidobacterium lactis, Streptococcus thermophilus, Lactococcus Lactis ve bulgaricus Sağlıklı kadın gönüllülerde, beyiniçi bağlantılar ve duygusal dkkat testine yanıt Tek merkezli randomize kontrollü N:36 Duygu ve duyunun merkezi işlemlemesini kontrol ederek beyin aktivitesinin etkilenmesi (Tillisch et al., 2013) Lactobacillus casei Shirota Duygudurumve bellek üzerie etkiler Çift kör plasebo kontrollü N:124 Mood düşük olanlarda yükselmiş Benton et al., 2007) Lactobacillus casei Shirota Kronikyorgunluk sendromu olanlardadepresyon ve anksiyete düzeyleri Çiftkör, plasebo kontrollü, randomize N:35 Anksiyete belirtileri azalmış (Rao et al., 2009)

24 Mutsuzluk ve probiyotik 3 kör, plasebo kontrollü, randomize, önce ve sonra değerlendirme Duygudurum bozukluğu olmayan 20 sağlıklı gönüllüye 4 hafta probiyotik ürün 20 kişiye plasebo 4 hafta BDE, BAE Leiden index of depression sensitivity scale (disfonkdiyonel düşünceler ve hafif disfori ) (LEID-s) : agresyon, umutsuzluk/ölüm düşünceleri, kabul/başa çıkma, kontrol/mükemmelliyetçilik, riskten kaçınma, ruminasyon) Probiyotik: Bifidobacterium bifidum W23, Bifidobacterium lactis W52, Lactobacillus acidophilus W37, Lactobacillus brevis W63, L. casei W56, Lactobacillus salivarius W24, and Lactococcus lactis (W19 and W58) L. Steenbergen ve ark., Brain Behavior and Immunity, 2015

25 Mutsuzluk ve probiyotik L. Steenbergen ve ark., Brain Behavior and Immunity, (2015)

26 Depresyon? H. Jiang et al. / Brain, Behavior, and Immunity (2015)

27 Depresyon? Fekal serum mikrobiyota-dna analizi BDNF tumor necrosis factor-a (TNF-a) Interleukin-1b (IL)- 1b, IL-6, H. Jiang et al. / Brain, Behavior, and Immunity 48 (2015)

28 Depresyon? Bacteroidetes and Proteobacteria A-MDD grupta anlamlı daha yüksek bulunmuş Oysa Firmicutes familyası belirgin olarak daha düşük bulunmuş. Yine Proteobacteria ( Gammaproteobacteria sınıfı) A-MDD grubunda yüksek (infamatuar etki) BDNF oranları farklılık göstermiş. Clostridium XIVb oranının serum BDNF oranları negatif ilişkili bulunmuş Yine Faecalibacterium ile hastalık şiddeti negatif ilişkili bulunmuş Sonuç: Faecalibacterium u deprsyona karşı koruyucu olup olmadığı ve Enterobacteriaceae ve Alistipes in barsak duvarı geçirgenliğini artıran etkenler olup olmadığı araştırılması gerekmektedir. H. Jiang et al. / Brain, Behavior, and Immunity, 2015

29 Kelly JR ve ark. Frontiers in Neuroscience,2017 Nörogelişimsel bozukluklarda mikrobiyota

30 MİKOPLAZMA HYORHİNİS adlı bakteri, tümörlerin arasına saklanıp, kemoterapi ilaçlarını yiyerek (gemsitabin) besleniyor. Bu yüzden kanser hücreleri yok edilemiyor ve kanserli hastalar tedavi olamıyor ( Geller LT. ve ark. Science, 2017)

31 TEŞEKKÜRLER.