TÜRKMEN AYDINLARI TOPLANTILARI 10 IRAK TA SAYIM VE TÜRKMENLER

Transkript

1 TÜRKMEN AYDINLARI TOPLANTILARI 10 IRAK TA SAYIM VE TÜRKMENLER 25 Eylül 2010 ORSAM - Ankara

2 Habib Hürmüzlü: Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi (ORSAM) ın hazırlamakta olduğu Türkmen Aydınları Toplantısı nın onuncusuna hepiniz hoş geldiniz. Daha önceki toplantılarımızda Irak Seçim Yasası nı, Türkmen Vakıfları nı, Türkmen Dernekleri nin Türkmen davasındaki rollerini tartışmıştık. Bu toplantımızın konusu Irak ta Sayım Ve Türkmenler. Konuşmacılarımız Irak Türkmen Cephesi Türkiye Temsilcisi Hicran Kazancı, Dr. Büşra Müftü ve Ziyat Köprülü. İlk sözü Büşra Hanım a veriyorum. Buyurun. Büşra Müftü: Asırlardan beri Kerkük bir Türkmen şehridir ancak her ülkede olduğu gibi diğer milletlerden farklı oranlarda diğer etnik guruplardan bir popülâsyona da sahiptir. Bunlar yıllar boyunca kardeşçe, birlik, beraberlik ve sosyal dayanışma içinde hemşerilik duygularının ağır bastığı bir kalıp içerisinde yaşamışlardır. Aralarında evlilik vesilesi ile akrabalık ortaya çıkmıştır. Kerkük e ilk Türkmen göçü Emeviler döneminde daha sonra da Abbasiler döneminde olmuştur. Bunlar Çerkezlerden bir ordu olarak, Kerkük ve dolaylarında yerleştirilmişlerdir. Üstün bir askeri yeteneğe sahip oluşları ve cesaretleri ile tarih kitaplarında adları anılmaktadır. Daha sonra Selçuklular döneminde Tuğrul Bey in kumandasında 1055 senesinde çok sayıda Oğuz ve Çerkezlerden Türkmen gelip Irak ın kuzeyinde ve özellikle Erbil ve Kerkük te yerleştiler. Selçukluların Irak taki egemenliği 63 yıl sürdü. Daha sonraları Osmanlı döneminde Kerkük te Türkmen sayısı zamanına göre en yüksek düzeylere vardı, Vali Mithat Paşa döneminde yani yılları arası Şehrizor adında Kerkük, Erbil ve Süleymaniye yi içine alan bir Osmanlı sancağı kuruldu, bu sancağın merkezi Kerkük idi.

3 1879 da İstanbul daki Osmanlı yönetimi, Musul Vilayetini kurdu. Bu da şimdiki Irak ın kuzeyinin tümünü kapsamaktaydı. Kerkük önemli bir Osmanlı şehri haline geldi. Jandarma eğitim bölgesi, ticaret merkezi ve dil özelliği bakımından değer kazandı. Böylece Osmanlı dönemi 1534 ten Birinci Dünya Savaşı ve onu izleyen Mütarekeye kadar sürdü. İngiliz işgalinden sonra Türkçe resmi dil olarak Musul vilayetinde devam etti. Kraliyet döneminin başından 1930 lara kadar Bağdat ta resmi yazışma dili olarak kullanılıyordu. ABD dönem başkanlarından Woodrow Wilson 14 ilkeli bir açıklama yaptı. Bu ilkelerin 12. si Osmanlı İmparatorluğu ndan kalan Türk bölgelerinin Türk egemenliği altında kalmasını ön görüyordu. Paris Barış Konferansında Türk bölgesinin Asya daki bölümü, Musul vilayeti Diyarbakır ve Halep in bir kısmını içine alıp Akdeniz e açılıyordu. Ancak Musul vilayetinin petrolden zengin oluşu ortaya çıkınca uyduruk bir referandum ile Irak a bağlandı. Bunun yanı sıra Sayks Piko anlaşmasında daha Birinci Dünya Savaşı bitmeden 1916 da bölgeler daha doğru bir deyimle petrol yatakları Fransa ve İngiltere arasında bölünmüştü. Lozan anlaşmasına yıllar sonra varıldı ve referandum ile birlikte -bana göre- bir oyun veya göz boyası dışında bir şey değillerdi. Artık petrolü alan almış satan satmıştı. Ancak can ve mal vergisini ödemek bize düşmüştü. W.R Hay adındaki İngiliz görevlisi Türkmen bölgesini bir hilale benzetti. İçine Musul Kerkük ve Mendeli yi alıyordu. Kerkük ise bunun merkezi idi. Yine İngiliz işgalinde ve sonraki dönemde Kerkük te görev alan İngiliz temsilcisi Miller bölge dili olarak yalnız Türkçe biliyordu, bunun çok yeterli olduğunu ve başka bir dile gereksinim duymadığını açıklamıştı. O zaman Kerkük te 7000 ev vardı ve nüfuslu bir şehir idi. Bunların arasında 2500 Yahudi, 630 Hıristiyan vardı ve Hıristiyanların çoğu Türkçe daha az bir bölümü ise Ermenice konuşurlardı. Böylece Müslüman Türkmenler %75 in üstünde bir çoğunluğa sahip oluyorlardı ayrıca şehir halkının tümü Türkçe biliyordu. Baştan beri şunu belirtmek isterim ki dünyadaki hiçbir şehrin nüfusu saf bir soydan oluşamaz. İstemli göçler, evlenmeler, mesleki atamalar, ekonomik çıkarlar bunları büyük bir ölçüde etkilemektedir. Ancak zorla ve politik amaçlarla halkını değiştirip yerlerine başkalarını yerleştirmek, halkın mal varlığını elinden alıp başkalarına bağışlamak, vatandaşlık haklarını fazlasıyla bir etnik guruba tanıyıp diğerlerini

4 milliyet değiştirmek için zorlamak olmamalıdır. Arapların Irak a yerleşmesi Emevi ve Abbasiler döneminde başladı Kerkük te ise: Tigriti aşiretinin bir kısmı istemli olarak Osmanlı döneminde 1600 yıllarında Kerkük te yerleştiler, Şehir halkı ile her zaman anlaşma ve karşılıklı saygı içerisinde yaşadılar evde bile bazı aileleri Türkçe konuştular. Hadidi aşireti ona yakın bir zamanda Kerkük e göç ettiler. Ubeydiler yine Osmanlı döneminde Musul un kuzey batısından gelip Havice de yerleştiler. Cuburiler Kraliyet dönemi başbakanlarından Yasin El Haşimi döneminde 1935te gelip Havice de yerleştiler Abdülkerim Kasım döneminde komünistler ve vatan hainleri elbirliği ile Kerkük katliamına sebep oldular. Bazı aileler gençlerini korumak ve olaylardan uzak kalmak için Bağdat ta yerleştiler. Bir kısım ise çocuklarını yurtdışına yolladılar, esasen yurt dışında tahsil gören çoğu kimse durumdan tedirgin olup dönmek istemedi. Yine Abdülkerim Kasım döneminde Kerkük te Şorca bölgesine çok sayıda çevredeki köy ve kasabalardan Kürtlerin yerleştirilmesine başlanıldı. Bunlar tarım ve çiftçilik ile uğraştılar. Yıllar boyunca bu Türkmen, Arap, Kürt çekişmesi devam etti. Gelip giden hükümetlerin içinde görev alanların çoğu gözünü petrol yataklarına dikmiş en kısa zamanda en fazla payı almak, daha doğrusu kendine mal etmek istiyordu. Bu süreç 70 seneyi aştı. Geleni gören, gidene rahmet okuyor. Yakın tarihimizde yer alan bu dönemde olanları sıraya koyalım: 1. Kerkük teki Türkmen memurlar Irak ın güneyine transfer edildi. 2. Transferi kabul etmeyenler çok genç yaşta emekliye ayrılmak için zorlandı. 3. Devlet dairelerinin müdürlükleri Baas Partisi ne girmeyen Türkmenlerin elinden alındı. 4. Mezuniyet sonrası eğitim için bir ara Baaslılık şartı koşuldu 5. Kerkük te yalnız Araplara gayrimenkul alışı ve onarım hakkı tanındı.

5 6. Türkmenlere ait tarlalara el konulmuş ve karşılığında sembolik paralar verilmiştir. Sonradan bu Toprakları Araplara bağışladılar. Tarlasını kurtarmak isteyenler kendilerini nüfusa Arap olarak kaydettirdi; bunlara Arap Mecbur dendi. Doğru düzgün Arapça bile konuşamayan bu insanlar aslında Cubur aşiretindendiler. 7. Irak ın güneyinden Arapları nüfus nakil hanesi yaptırarak getirip dinar ve arsa verip Kerkük ve dolaylarında yerleştirdiler ve bunlara on binlik Arap dendi. 8. Çok sayıda gençler suçsuz hapis cezasına çarptırıldı ve idam edildi 9. Kimsenin değinmek istemediği bir önemli konu ise Kerkük te yoğun Türkmen yerleşim bölgeleri olan kaza merkezleri Tuzhurmatu ve Kifri yi Kerkük ten alıp Tikrit ve Samarra ile birleştirip Salahaddin ilini meydana getirmek idi. Böylece Kerkük ün hem Türkmen nüfusu hem de yüz ölçümü yarıya indi. Saddam ın verdiği her kararı ret eden hükümet buna ses çıkarmadı. Asuriler ve Kerkük Irak petrol şirketi (IPC) kurulduktan sonra işçi kadrosunda çalışmak üzere Musul ve dolaylarında bulunan Hıristiyan bölgelerinden işçi getirildi onlara Arafa bölgesinde evler verildi. Amerikan İşgali Dönemi Amerika bazı kimselere göre hatalı bir politika izlemektedir. Bence hesabını yapmış ve ne yaptığını çok iyi bilmektedir. Hepsi kendi amacına yöneliktir. Kerkük olaylarında yakılan nüfus ve tapu dairelerini ele alırsak bunu daha iyi anlarız. Günün birinde yeni nüfus cüzdanı çıkartmak üzere başvuruda bulundum. Önümde yüzlerce insan vardı. Hepsi olaylarda nüfus cüzdanı yiyecek karnesi ve adres belgesinin kayıp olduğunu ve yandığını iddia ediyorlardı. Bunlar Arapça dilekçe yazamıyor ve konuşamıyorlardı. Peki, bunlar kim ve nerden geldiler? Ne sokak ne de bir mahalle adı bilmiyorlardı. Daha sonraki süreç içerisinde seçim saçmalıkları ve etnik yapıya göre kontenjanlar başladı. Seçim sandıklarını çalmak, seçim merkezi yakmak, sandık değiştirmek ve başka bölgelerden oylarla dolu sandıkları şehre sokmak, bir ek işaret koyup oyları iptal ettirmek, işlerine gelmeyen bölgelerde seçmenin oy kullanmasına engel olmak, oy kullanma yerinin ev adresinden uzak tutmak, seçmen listelerini yırtmak, birden fazla farklı isimlerle oy kullanmak gibi yolsuzluklar yapıldı.

6 Nüfus ve seçmen sayısında 3 misline varan bir yükselme oldu. Böyle bir ülkede elbette ki nüfus sayımı doğru olamaz ve ona dayalı her karar tamamen yanlıştır. Nüfus Sayımı Bu işlem arada bir her ülkede yapılır. Ancak geri kalmış ülkelerde sahtekârlık ve dolandırıcılığın başa geçtiği dönemlerde geçersizdir. Uygar ülkelerde medeni durumdaki her değişme ve gelişme bilgisayar ile bilgi işlem merkezlerine anında veya çok kısa bir süre içerisinde bildiriliyor. Ama buna her şeyden önce elektrik gerek. Sahtekârların uzak durmaları ve verilerle oynamamaları gerek. Nüfus sayımı yapılacak olursa yapılsın, ancak sayım öncesi 5000 yıllık kalesi ile senelik bir şehir olan Kerkük e özel bir statü verilmelidir. Kendi başına bir İklim olacak ve Altın Köprü, Kifri ve Tuzhurmatu yu geri alacak. Böylece 70 senedir Irak ı yaşatan ve başına bela olan savaşlara sebep olan Irak petrol ihracatının % 40 ını oluşturan petrolünden birazda hayır ve barış gelsin te IPC kuruldu, kalan petrol rezervi 2000 lerin başında 1,6 kübik kilometre tahmin edildi. O kadar zengin petrol üzerinde yatan o perişan halka biraz hak verelim. Kürtler Tüm Irak ı ele geçirmişler. Nasıl acaba? ten sonraki dönemlerde en önemli bakanlıkları elde ettiler 2. Dış politika ellerindedir 3. 2 dönemdir Cumhurbaşkanlığı ellerindedir 4. Hangi hükümet kurulacak olursa desteklerine ve katılmalarına gerek vardır 5. Kürtçe Irak ın her yerine, pasaporta, yakın gelecekte para üzerine Arapça ile baş başa girmiş ve girecektir de. 6. Avrupa ve Amerika da yazarak, toplanarak, demeçler vererek her bir yolla medyaya ulaşıp istediklerini her dilde duyuruyorlar, peki bizim aydınlar bu işin neresinde? 7. Türkmenlerin varlığını Türkiye ve İran belki de Suriye dışında pek bilen yok. 8. İstediği bayrağı istediği yerde asıyor. Bağdat hükümeti ise yeşil yıldızları ve Allahu Ekber in nasıl yazılacağının tartışmasında.

7 9. Irak ın her yerine Kürtler serbestçe girer ve istediği kadar kalır ve istediğini satın alır. Bir Arap veya Türkmen için bu hakkı tanınmaz. 10. Karşılıksız olarak petrolden hisse alır, yurtdışı eğitim burslarından hisse alır ve her bütçede kendine özel payı vardır. Süleymaniye ve Erbil den bazı öğretmenler sahte diploma ile Kerkük te tayin edilmişler ve Kerküklü bir öğretmenden 2 kat fazla maaş alıyorlardı. Ulaşım harcamaları ve evinden uzak bölgede çalışıyor ve ev kirası karşılığı olarak, şehirde doğmuş büyümüş okumuşlara ise çalışma fırsatı yoktu. Gelişmiş Ülkelerde Nüfus Yapısı İsviçre yi ele alalım. Bu ülke de resmi din yoktur ve içindeki nüfusun %27 si Allah a inanmaz. Hıristiyanların dağılımı ise şöyledir Katolik % 41,8 Protestan % 35 Ortodoks % 2 Müslümanların oranı % 4 tür. Bunların % 64 ü Almanca, % 21 i Fransızca, % 6,5 i İtalyanca ve % 1 den az Romanca dillerini konuşurlar. Federal hükümet 4 ana dili kullanır ve ani tercüme araçları devlet kurumlarında vardır. Nüfusu 8 milyon olup kişi başı yıllık gelir ABD dolardır. Bir sosyal refah devletidir. İsviçre yi örnek almak isteyen onun yaptığı saatlerden birinin vidasını yapsın. Boşuna konuşup milletini perişan edip ceplerini ve İsviçre deki bankaları şişirmesin. İsviçre gibi olmak isteyen onlar gibi düşünsün ve davransın. Gelelim ABD ye. 307 milyon nüfusluk ülkede 2 ana parti vardır bizde her 3-5 kişi bir parti kurabilir. 307 milyon nüfusun temsilciler meclisinde 435 milletvekili vardır. Ve kongrede 100 senatör vardır. Bizde 32 milyon için Bağdat ta 325 milletvekili vardır. Ne iş yaptıkları belli değil. Maşallah diyelim. ABD bizim ülkeyi işgal etmek için 2,7 trilyon dolar harcadı. (trilyonun kaç sıfırı var? 2003 sonrası zenginlere soralım) ölü ve 31,000 yaralısı vardı. Bunlar a kadardır. Bu paranın çoğunu biz mi ödedik? Amerika da yüzlerce millet din ve

8 mezhep vardır. Ama konuşma dili İngilizcedir. Hiç birisi pasaportta veya kimlikte yazılı değildir. Vah yazık! Vatandaşın hakkını yemişler! Değil mi? Bir başka örnek İran 2009 sayımına göre 75 milyon nüfusu vardır. %58 i Farsça, %26 sı Azerice, % 9 u Kürtçe, %4 ü Baloşi Arapça ve diğer dillerden oluşmaktadır. Bir Kaşan halısı gibi her millet kendisine ait yüzdeyi keserse, Bu benimdir. Ben istediğimi yaparım deyip sigarasını üstünde söndürürse, sonunda kendiside yanar, halıyı da yakar. Çocukları kül ve duman içinde boğulur. Bizim içinde bu geçerlidir. Anayasa ve maddeleri Çok zıplandı, çok hoplandı, Madde 58 ve Madde 140 dendi. Bizim anayasa cahiliyet zamanındaki putlara benzer. Putperestler yaptı ve sonradan taptı. İstediği maddeye evet, işine gelmeyen maddeye hayır dedi. Son seçimler sonuçlandı, üzerinden aylar geçti. Yeni hükümet yok, yeni meclisin ne yaptığı belli değil. Cumhurbaşkanı nın süresi doldu. Irak milleti haklıdır veya haksızdır, önemli değil. Çünkü o son kullanma tarihi geçmiş et süt ve konserveler ile beslenmiştir. 60 derecelik sıcaklarda kasılıp kavrulmuştur, uranyumlu su bile içmiştir. Daha neler? Nasıl olsa bunu da sindirir. Nüfus sayımı bu koşullar altında yanıltıcıdır ve esasen yanlıştır. Hatta hükümetsiz bir ülkede geçersizdir. Hepinize sevgi ile Hicran Kazancı: Ses kaydı alınamadığı için Sayın Hicran Kazancı nın konuşma metni bulunmamaktadır. Bu bölümde, toplantıda tarafımızdan alınan notlara yer verilmiştir. Dr. Hicran Kazancı Irak genelinde yapılmak istenen nüfus sayımının, bu şartlar altında sadece Türkmenler açısından değil, tüm Irak a zarar verebileceğini dile getirmiştir. Özellikle sayım formundaki milliyet ve din hanelerinin Irak taki çatışma

9 ortamını körükleyeceğini dile getiren Dr. Hicran Kazancı, Kerkük te nüfus sayımı yapılması halinde Kerkük teki durumun kötüye gideceğini vurgulamıştır ten sonra Kerkük ün demografisinin değiştirildiğini ifade eden Dr. Hicran Kazancı, bu konuyu Irak taki birçok yetkili makamla görüştüklerini, bu şartlar altında Kerkük te nüfus sayımı yapılması halinde Kerkük e getirilen 600 bine yakın Kürdün tescil edileceğini belirtmiştir. Kerkük te bir normalleştirme yapılmadan ve haksızlıklar giderilmeden nüfus sayımı yapılmasının Kerkük ün dengesini değiştireceğini ifade eden Dr. Hicran Kazancı, sadece Kerkük te değil, tüm Türkmen bölgelerinde Türkmenler üzerinde baskı olduğunu, bu nedenle Irak Türkmen Cephesi olarak Türkmenlerin her bölgede sayımı boykot etmesi kararını aldıklarını söylemiştir. Ziyat Köprülü: Sayım çok önemli ve hayati bir konudur. Türkmenler olarak öteden beri nezih bir sayımın yapılmasından yanayız. Öte yandan Irak ta halk arasında sayımla ilgili hatalı bir genel anlayış vardır. Sayım, sanki sadece ülkede yaşayan milliyetleri tespit etmek vesilesiymiş gibi telaki edilmektedir. Ancak dünya ülkelerinde -ki Irak ta da öyle olması gerekir, sayım, gelecek için her yönüyle bir strateji belirlemektir. Bir ülkedeki sayım önce ekonomik, sosyal, kültürel v.s. alanlarda eksiklikleri ve ihtiyaçları tespit etmek, daha sonra Devlet Planlama Teşkilatı nın bunları gidermek üzere yeni plan ve politikalar üretmesi demektir. Özetle, sayım olayını bu şekilde algılamamız gerekmektedir. Neden Karşı ve Endişeliyiz: Bilindiği gibi sayım 2004 ve 2009 yıllarında yapılacaktı ancak hep ertelendi. Irak Planlama Bakanlığı nın görüşüne göre ertelemeler bir takım teknik eksikliklerden dolayı yapılmıştı ki, bu eksiklikler henüz giderilmiş değildir. Ama asıl sebep güvenlikti. Güvenlik konusunda ise Irak, geriye gitmiş ama bir adım ileriye gitmemiştir. Sayım işlemi politize edilmemeli ve tarafsız kuruluşlarca yapılmalıdır. Türkmenlerin bu konumda endişe duymasının haklı yanları vardır ki bunlar; Irak ta uzun yıllardan beri ciddi bir sayım yapılmamıştır. Geçen bu süre içinde Kerkük e aşırı derecede göç olmuştur (Kürtler ve Araplar). Kerkük ün idari yapısında önemli

10 değişiklikler olmuştur. Örneğin 1976 da Kerkük ün alanı Km 2 den 9426 Km 2 ye düşürülmüştür. (Irak ın toplam alanının %4,5 ini oluştururken %2,1 e indirgenmiştir) Kerkük Vilayeti 1957 de 4 ilçe 14 nahiye ve 1274 köyden oluşuyordu. (Merkez, Kifri, Çemçemal, Tuzhurmatu) 1976 da 3 ilçe olarak kaldı. (Merkez, Dakuk ve Havice). İşgalden sonra oluşturulan Anlaşmazlıkları Çözme Komisyonu ve bu komisyona sunulan hak talepleri henüz sonuca bağlanmamış, daha doğrusu sunulan dilekçelerin bir tanesi dahi ele alınmamıştır. Sayım formunda milliyet ve mezhep hanesinin varlığı Irak ın hali hazırdaki durumunda uygun değildir. Bu durum hem ulusal birliği zedeler hem de gerçek ve sağlıklı bilgilerin elde edilmesini engeller. Demografik yapı düzeltilmedikçe ve güven ortamı sağlanmadıkça sağlıklı sonuç almak mümkün değildir. Seçimlerin üzerine altı aydan fazla bir süre geçmesine rağmen henüz hükümet kurulmamıştır. Yetkisini yitirmiş bir hükümet ile sayımın nasıl yapılacağı da meçhuldür. Dolayısıyla bir Ulusal Birlik Hükümetin kurulması şarttır. Sayım, BM ve Irak Merkezi Sayım Teşkilatının gözetiminde yapılmalıdır. Irak ta elektronik kimlik projesinin hayata geçirilmesinden sonra yapılması daha uygun ve daha sağlıklı olacaktır. Teşekkürler.